WykladyStasienki

1. Zadania historii mediów, sposoby segmentacji procesu historycznego. Powrót

2. Pismo i druk – ludzie, wynalazki, funkcjonowanie. Pismo Piktogram – przedstawienie wyrazu za pomocą obrazka w oderwaniu od zapisu. Formą piktogramu jest również ideogram.(np. Lascaux, Altamira) o Ideogram - umowny znak graficzny lub pisemny wyrażający określoną treść bez użycia liter. Ideogramami posługuje się współcześnie język chiński. W przeszłości używano ich przede wszystkim w starożytnym Egipcie i wśród kultur prekolumbijskich. o Petroglify to wyryte w skale rysunki, na ogół prehistoryczne dzieła ludzi z ery neolitycznej. Są one ważną formą przedliterackich symboli, używanych od około 10. tysiąclecia p.n.e. do czasów współczesnych, mających różnorodne formy zależnie od czasu i miejsca powstania. Słowo petroglif pochodzi z greki. o Kipu (quipu, khipu - w języku keczua "węzeł") - forma trójwymiarowego zapisu stosowana przez Indian prekolumbijskiej Ameryki Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze względu na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub włosia lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do zapamiętywania liczb (najprawdopodobniej w systemie dziesiętnym), a zapewne także i innych informacji. Opisane w magazynie Science z 12 czerwca 2005 wyniki badań wskazują, że kipu mogło przechowywać także dane nienumeryczne, takie jak nazwy geograficzne, imię twórcy lub właściciela oraz przedmiot obliczeń, co czyniłoby z niego pierwotny rodzaj pisma. o aroco pismo muszelkowe o Wampum - nazwa pochodzi z języka algonkińskiego, od wyrazu wampompeag. Rodzaj pasa z koralików - wykonanych z zaokrąglonych i przewierconych muszli - splecionych w określony wzór lub czasem naszywanych na materiale (lub skórze); stosowany był przez Indian ze wschodniego wybrzeża USA i rejonu Wielkich Jezior, głównie przez plemiona irokeskie (ang. Iroquois) i algonkińskie (ang. Algonquin). W kulturach opartych na ustnej tradycji służył do utrwalania i potwierdzania ważnych wydarzeń politycznych, np traktatów, takich jak ten, który doprowadził do powstania Ligi Irokezów, ale również jako środek płatniczy. o małe przedmioty służące handlowi o

Pismo Ideograficzne - wyrazowe, za pomocą jednego znaku wyrażamy jedno pojęcie (klinowe, chińskie, hieroglify) Pimo Sylabiczne jedną sylabę wyraża jeden znak Fenicjanie utworzyli systemy alfabetyczne 1000 lat p.n.e. Grecy unowocześnili ten system 500 lat p.n.e. Pismo jest źródłem różnych korzyści. Dawniej ułatwiało handel oraz zapisywanie myśli. Pismo może służyć ożywionej wymianie myśli naukowych. Wprowadzenie pisma służy lepszej kontroli warstw społecznych. Pismo może służyć działaniom propagandowym. Przejście od pisma ideograficznego do sylabicznego Druk: Historia druku jest dość krótka, gdyż zasadniczo odnosi się ona do sposobu nanoszenia obrazu metodą odbicia go z formy drukowej na podłoże drukowe za pomocą farby drukowej, a w historii rozwoju ludzkości długo nie było takiego tworzywa, które nadawałoby się do w miarę precyzyjnego przyjmowania szybkoschnącej farby. Pierwszym takim podłożem był dopiero papier wynaleziony w Chinach najpóźniej w roku 105. Dzięki niemu rozwinął się w estampaż, technika masowego wykonywania odbitek z napisów wyrytych w kamieniu. Pierwszym przedmiotem w pełni zasługującym na miano wyrobu poligraficznego, o którym dzisiaj wiemy, jest odbitka drzeworytnicza wyprodukowana w Chinach kilkaset lat później. Od tego czasu można mówić o poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli o wydajnym powielaniu treści – zarówno graficznych, jak i tekstowych. Dyskusyjne jest przeniesienie początków poligrafii wstecz, kiedy to, co prawda, również odbijano obrazy za pomocą środków barwiących, ale robiono to na tkaninach i jedynie w celu zdobienia materiału, a nie dla utrwalania na nim informacji. Natomiast jeszcze wcześniejsza jest historia powielania tekstu i obrazu metodami ręcznymi - czyli kopiowania za pomocą pisania, rysowania i malowania, jak również kopiowania poprzez odciśnięcie kształtu w miękkim materiale, lub wypalenia wzoru za pomocą odciśnięcia formy rozgrzanej do odpowiednio wysokiej temperatury. Tak więc niezależny rozwój formy do odbijania, środka barwiącego i podłoża odbywał się już dużo wcześniej, a technik tych było wiele, jednak połączenie ich razem w poligrafię, nastąpiło raptem tylko półtora tysiąca lat temu. O wiele starsze są takie wynalazki jak stempel, pismo czy książka.

Jednak układając kalendarium historii druku wypada wspomnieć o najważniejszych osiągnięciach cywilizacji, które wpłynęły na rozwój wynalazków, których zwieńczeniem stał się druk. Etap starodruku - do początków XIX (wcześniej praca ręczna) o o o o o

Maszyna napędzana parą- F. König, 1814r Maszyna rotacyjna - E. Howe, 1845r Maszyna Zecerska - Mergentauer Maszyna do pisania - 1714r (masowo od 1873r) Ksero - 1959r

Powrót

3. Początki prasy światowej. Acta Diurna - umieszczane w miastach, służyły jako dokumentacja senatu, później stały się biuletynem informacyjnym, Rzym, w 330r.n.e. zakończono ich wydawanie Tipao - do 1911r w Cesarstwie Chińskim Na przełomie XV-XVI w. pojawia się szereg faktów, które zmuszają do pojawienia się prasy: Odkrycia geograficzne (od Kolumba) o Konflikty polityczne i zbrojne (m.in. Turcja) o Pojawienie się ruchów reformacyjnych - przede wszystkim Luter; do 1525r wydrukowano 493 różne książki, w tym 180 Luthera o 1470 Turniej Rycerski w Bolonii o 1495 Wyprawa Kolumba) o 1516r powstaje pierwsza linia pocztowa (Wiedeń - Bruksela) o

Pierwsze czasopisma (system RTD - rocznik, tygodnik, dziennik) Rocznik: „Relacje targowe", M. v. Aitzing, 1583r (powstawały w czasie targów handlowych w Bolonii) o Tygodnik: „Nieuve Tijdinghe", A. Verheaven, 1605r (na dworze króla Albrehta) o Dziennik: „Ein kommende Zeitungen" 1650r o Anglia - „The weekly news from Italy" 1622r o Francja - „La gazetce" 1631r o Włochy - „Sincero" 1645r o Literacko-naukowe: o

o o

"Journal des savants"

„Philosophical transactions" Ogłoszeniowe: „The city Mercury" 1675r Dla kobiet: The ladies Mercury" 1682r o

o o

Powrót

4. Historia cenzury w mediach na świecie i w Polsce. 213r.p.n.e. - Cesarz chiński Shi Huangdi dopuszcza się pierwszego aktu agresji wobec tekstu pisanego nakazuje spalić wszystkie książki o 1275r - zostaje wydany pierwszy edykt upowszechniający kontrolę słowa i pisma: „O rozpowszechnianiu fałszywych nowin", Anglia o 1487r - bulla wprowadzająca prewencyjną cenzurę wszystkich druków, kontrola miała być sprawowana przez biskupów o 1515r - Leon X wydaje edykt nakazujący palenie na stosie nieprawomyślnych książek i druków o 1524r - w Niemczech obowiązek uzyskiwania aprobaty władców na posiadanie drukarń o 1534r - król Francji Franciszek I polecił zlikwidować część drukarń pozostawiając tylko 12, poddanych ścisłej kontroli urzędowej o od 1559r (do 1966r) - Pius IX wydaje „Indeks ksiąg zakazanych" (Index Librorum Prohibitorum), m.in. znajdują się tam dzieła Lutra, Kanta, Mickiewicza o 1566 - Pius V wydaje edykt o paleniu na stosie autorów (przede wszystkim Hiszpania) o XVI w (do 1641r) - powstanie sądu karającego osoby nieprawomyślne w poglądach prasowych - „Izba Gwieździsta" (Anglia) o 1641r - traktat Johna Miltona „Areopagitica", pierwszy w obronie wolnego słowa o 1789r - „Ustawa o działalności obrotowej", w celu unieważnienia wolności słowa (USA) o 1872r - założenie „Stowarzyszenia do walki z występkiem", Tomasz Komsztok o istniały 3 kręgi cenzury: Kościół, Uniwersytety i Dwory Książęce. o

Powrót

5. Rozwój prasy angielskiej w XVIII wieku. o

1655r - „Licensing Act"

Rewolucja przemysłowa o XVII - XVIII w - system polityczny w Anglii przechodzi reformy, tworzą się dwie grupy: Torysi i Wigowie -polemiki na łamach prasy o 1702r - w Londynie ukazuje się pierwszy numer „The Daily Courant" o 1704r - „Revue" Daniel Defoe o 1709r - „The Ratler" Joseph Addison, Richard Steele (początkowo ukazuje się 3 razy w tygodniu, później przekształca się w „Spectator" o 1710r - „Examiner" Jonatan Shift o 171Ir - „Spectator" Joseph Addison, Richard Steele (druki w 3tys egzemplarzy, na Spektatorze wzorują się czasopisma europejskie, numery specjalne w liczbie lOtys egzemplarzy) o 1712r - rozporządzenie „Stemple Act"- opłata stemplowa od każdego egzemplarza wydrukowanego czasopisma (do 1855r) o 1719r - „Przypadki Robinsona Cruzoe" - Daniel Defoe, pierwsza powieść w odcinkach o 1771r - swobodne relacjonowanie obrad parlamentu o 1788r - „The Times" - największy na rynku przez cały wiek (w tym czasie wydawane jest ok. 60 czasopism) o rozwijają się czasopisma ogłoszeniowe o 1796 - „prasa niedzielna" - „The weekly Messenger", skandale, sensacje, treści rozmów o

Powrót

6. Prasa francuska w XVIII wieku. Do Rewolucji Francuskiej trzy oficjalne periodyki wiodły spokojny żywot pod ochroną monopolu: „La gazette" - informacje polityczne, w 1762r przeszło w bezpośrednie zarządzanie agend państwowych (później zmiana nazwy na „La gazette de France" o Journal de Savants" - wiadomości naukowe, w zarządzanie weszło w 1701r o „Mercure Galant" - kronika literacka i dworska, w zarządzanie weszło w 1724r (później zmiana nazwy na „La Mercure de France") o

Wydawanie gazet za granicą (głównie Holandia) o prasa pisana o prasa mówiona - „giełdy plotkarskie", informacje za określoną opłatę, mówione „na ucho" o

Po Rewolucji ogłoszenie wolności słowa, po wybuchu wydawano ok. 300 czasopism, najczęściej o charakterze politycznym, wzrósł nakładKolportaż uliczny (tzw. Gawroches) o publicystyka polityczna przenikała systematycznie do wszystkich pism i znajdowała w nich coraz więcej miejsca, proces ten świetnie pokazała M. Varin d'Ainvelle, opierając się na artykułach w Journal de Savants" o w pismach literackich powstaje nowy model działalności recenzenckiej, oparty na refleksji, formułowaniu własnych opinii, otwartym wypowiadaniu się o w 1777r Paryż uzyskuje w końcu własny dziennik: Journal de Paris". Jest on jednak pismem wyłącznie informacyjnym, obok informacji literackich, czołowie miejsce zajmują sprawy bliskie mieszkańcom wielkiego miasta: kronika sądowa, wypadków, notowania giełdowe, ogłoszenia o rzeczach zagubionych, komunikaty meteorologiczne. Polityka nie istnieje w tym dzienniku. o po ukazaniu się pierwszego dziennika, pojawiają się inne pisma, przeważnie efemerydy - pisma wydawane przez parę tygodni lub miesięcy, wydawnictwa, których zdążyło się nieraz ukazać zaledwie kilka numerów. W miejsce likwidowanych powstawały inne. o w 1800r zlikwidowano w Paryżu 52 pisma polityczne, pozostawiając tylko 13. W 1807r pisma prowincjonalne mogły drukować tylko te artykuły, które ukazywały się w oficjalnym piśmie. W 1809 jedna gazeta na departament. o

Powrót

7. Prasa USA i pozostałych krajów europejskich w XVIII wieku. USA 1636r - tworzy się Uniwersytet Harvard'a o 1690r - po przybyciu statku „May Flower" i Pielgrzymów powstaje czasopismo „Public Occuvences, Both Foreign and Domestic" Benjamin Harris o 1704 - „Boston news-letter" Jon Campbell, początek historii prasy, ok. 300 egzemplarzy o systemy były uzależnione od kolonii angielskiej o słaby system poligraficzny o obieg wydawniczy bardzo poszerzony o

bardzo niski poziom analfabetyzmu (w porównaniu z Europą, 62% kobiet czyta i pisze) o rozbudowany system szkolnictwa o 1721r - „New England Courant" James Franklin o 1740-1750r - ukształtowanie się rynku prasowego w Kolonii o 1741r - w Bostonie 5 pism 1765r - 14 gazet o 1775r - 30 pism (po pierwszych działaniach zbrojnych) o 1776r - „Common Sense" Thomasa Peine'a lOOtys egzemplarzy, gdzie „Boston Gazette" nie przekracza 2tys o 1783r- powstaje pierwszy dziennik „The Pensylwania Evening Post" -1800 - istnieje już 16 dzienników i 300 innych czasopism o

NIEMCY bardzo ograniczona rola polityczna o w małych państewkach cenzura bardzo rygorystyczna o na czele hamburskie pismo „Staatund-Gelehrte Zeitung des Hamburgischen Unpartheyischen Correspondenten", założone w 1731r i wykorzystujące związki z Anglią. o Fryderyk Wilhelm zlikwidował wszystkie istniejące w Prusach pisma, zachowując tylko dwa periodyki berlińskie o Za panowania Fryderyka II, prasa zyskała swobodę w zakresie wystąpień wspomagających politykę zagraniczną króla o Habsburgowie trwali w przekonaniu, że prasa jest mało ważna i zbyteczna. o 1789r - wprowadzono podatek stemplowy, a rok później została przywrócona bardzo surowa cenzura. o

POZOSTAŁE KRAJE lata osiemdziesiąte przynoszą nasilenie wewnętrznej aktywności i rozwój nowych ideologii, które w rezultacie przynosi rozwój rodzimej prasy o Hiszpania - w 1788r ukazywało się około 50 pism, wymnożenie importu prasy francuskiej o Polska - w 1792r istniało ok. 20 pism o

Powrót

8. Rynek prasy Francuskiej w XIX wieku. Dopiero w latach 30tych nastąpił rozkwit prasy (wiek XVIII i XIX to czas wielu przemian politycznych we Francji)

„Biuletyny Wielkiej Armii" - czasopisma ukazujące się przy okazji różnych kampanii Napoleona (stosowano propagandę) o Do lat 30tych funkcjonował stary model prasy. Wpływy ze sprzedaży bezpośredniej były małe, dochody pochodziły głównie ze prenumerat. Jednostkowa cena prasy była wysoka (z powodu występowania opłat stemplowych). Była wąska grupa czytelników. Artykuły o tematyce politycznej zawężały krąg odbiorców do zwolenników danych poglądów. o „Le Constitutionel" - opozycja o Journal de Debats" - dworski o Emil de Girardin był twórcą reformy prasy francuskiej (I generacja). Postulował o wprowadzenie prasy nowego modelu: o Powinna przynosić zyski (obniżyć cenę jednostkową, czasopismo powinno utrzymywać się z ogłoszeń, reklam) o Rezygnacja z zaangażowania politycznego w prasie o 1836r - pierwsze czasopismo nowego typu: „La presse" - o połowę tańsze od wcześniejszych, usystematyzowane podziały rubryk o 1946r - „La Siecle" Armand Dutacq, 40tys egzemplarzy (rywalizacja z „La presse") o poziom artykułów się nie zmienia (bezpośrednim adresatem inteligencja) o wprowadzenie prasy dla mas -> II generacja prasy o 1863r - „Le petit Journal" Pollydor Milland, pojawienie się artykułów o tematyce przeznaczonej dla niewyrobionego czytelnika, mające charakter sensacyjny; po 2 latach osiąga nakład 250tys egzemplarzy, po 6 latach 350tys egzemplarzy. o

Powrót

9. Historia prasy angielskiej w XIX wieku. o o o o o o

późne przejście od razu do II generacji najdłużej na świecie obowiązują opłaty stemplowe „czasopisma niedzielne" dosyć popularne dominacja pierwszego tytułu na rynku („Times") wrodzony flegmatyzm Anglików czasopisma: o o

„The Times" 1778r o

cały wiek właścicielem jedna rodzina o nowinki techniczne - obniżało to cenę o pisali dla niego najważniejsi dziennikarze, osobistości, politycy o

dysponowało bardzo rozbudowaną siatką korespondentów zagranicznych o pierwszy korespondent wojenny (Rusell) o drukowane w liczbie 55tys egzemplarzy o

o

„Daily Telegraph" - tuż po zniesieniu podatku stemplowego obniżył cenę do 1 pensa i usiłował wypracować sobie formułę charakteryzującą prasę popularną, stawiając na radykalizm polityczny i serwis informacji sensacyjnych. o

o

„Daily Mail" - od 1896r Alfred Harmsworth (Lord NorthCIiff), ok. 200tys egzemplarzy, do końca XX w ok. 600tys egzemplarzy o

Powrót

10. Rozwój amerykańskiego rynku prasy w XIX wieku. czasopisma dużo tańsze, zarabiające na siebie reklamą o ogółem ok. ltys tytułów o stare czasopisma pojawiają się w prenumeratach ok. 4tys egzemplarzy o 1 generacja (bez nachalnej publicystyki, sensacje, skandale, zbrodnie, bankructwa): o

o

„New York Sun" - Benjamin Day, od 1833r, ok. 20tys egzemplarzy ~ tańsze o połowę od starszych czasopism o rezygnacja z komentarzy politycznych na rzecz informacji ~ tematyka przypomina tą z II generacji prasy francuskiej o „New York Herald" - James Gordon Bennet, 1835r ~ konkurencja z innymi dziennikarzami o zamieszczono pierwszy wywiad o J.G.Bennet zaczyna korzystać z telegrafu o przyspieszenie procesu zdobywania i przekazywania informacji II generacja: o

o

o

„World" - magnat prasowy, Joseph Pulitzer ~ początek prasowych innowacji o w 1883r przejmuje (Pulitzer) Worda, zwiększa nakład do 25tys (później nawet 250tys) o kreowanie wydarzeń na potrzeby prasy o

poetykę sensacji stosuje się do kreowania społeczeństwa (np. walki z kolejami w USA) o „Yellow Kid" - Richard Outcault - pierwszy komiks pojawia się na ramach Worlda w latach 90. o Prasa drugiej generacji nazywana była prasą żółtą (od słynnego bohatera komiksu) o

Powrót

11. Najważniejsze tendencje w prasie światowej XX wieku. Hearst kontra Pulitzer w 1896r W.R.Hearst przybywa do Nowego Yorku i kupuje niczym niewyróżniający się dziennik „The New York „Morning Journal" rozpoczynając wojnę z samym Pulitzerem (obniża cenę pisma do jednego centa przekupuje "dziennikarzy pulitzerowskich czytelnikiem ma być „każdy mężczyzna z ulicy i każda kobieta w kuchni" o wojna nie była przedsięwzięciem prostym, ani tanim: Journal" drukował nieraz do 40 wydarzeń dziennie, a same reportaże kosztowały każdego dnia ok. 3tys dolarów, a kupowało się je za bezcen o utrzymanie niskiej ceny, a tym samym niskiej klienteli umożliwiał system wydawniczy, wprowadzony swego czasu przez Girardin, a w szczególności silnie rozwinięty w prasie anglosaskiej o

Prawo maksymalnego zysku w 1827r największy dziennik paryski „Le Constituuonnel" wszystko swoje dochody czerpał z prenumeraty. Odpowiednio wysoka cena - pomimo poważnego obciążenia w postaci opłaty stemplowej (48% wydatków) -gwarantowała zyski o prasa „konsumując" znaczną część wydatków oraz dysponując milionowymi sumami ze sprzedaży numerów stała się przemysłem niemałej rangi, a czołowe wydawnictwa miały obroty, których wysokość pozwalała zaliczać je do grupy poważniejszych przedsiębiorstw produkcyjnych czy handlowych o zysk przynosiły ogłoszenia - ogłoszeniodawców przyciągał do pisma jego wysoki nakład - wysoki nakład był osiągalny wtedy, gdy gazeta trafiała w gusty szerokich kręgów publiczności o ludzie chcieli czytać sensacyjne doniesienia o trupach, pragnęli wnikać w skandaliki i skandale z „wyższych sfer", a wydawcy nie próbowali sprzeciwiać się ich zainteresowaniom o

Prawo koncentracji poważne znaczenie polityczne miał nieunikniony w warunkach komercjalizacji prasy proces jej koncentracji o powstawały koncerny sprawujące kontrolę nad wieloma czasopismami (np. Hearst, którego koncern wydawał 1 1923r 22 dzienniki o nakładzie stanowiącym 10,8% nakładu ogólnoamerykańskiego) o nieuniknionym następstwem pogłębiającego się procesu koncentracji prasy była (szczególnie widoczna w USA) tendencja do zanikania pism konkurencyjnych o koncentracja i związana z nią uniformizacja prasy pogłębiały się także dzięki zacieśniającym się związkom między wydawcami a agencjami prasowymi i przedsiębiorstwami kolportażowymi o wydawnictwa broniły się wszelkimi środkami przed intruzami, którzy usiłowali wtargnąć na „ich" teren działania o konkurencja wielonakładowej prasy uszczupliła grono „małych niezależnych" i ograniczyła do minimum ich zasięg działania o procesy koncentracji pociągały za sobą ogólny spadek liczby wydawanych pism informacyjnych (dzienników i gazet tygodniowych) o

"Pigułki" powstanie prasy „Trzeciej Generacji" (ilustracje) - promotorem nowego typu dziennika był Jean Prouvost („Wiedzieć - to dobrze, widzieć - to lepiej".) o za datę narodzin Trzeciej Generacji uznaję się 16 czerwca 1919r, dzień ukazania się dziennika "The New York Daily News" o nowy gatunek otrzymał nazwę „Tabloid" o zastosowanie nowej formuły możliwe było dzięki wprowadzeniu wielu udoskonaleń w technice drukarskiej o w tym kierunku i w takim samym tempie przebiegał rozwój prasy we wszystkich krajach, których oświata zdobyła najwyższy stopień upowszechniania, a nowoczesna gospodarka zapewniała kontynuowanie lub utrwalanie dokonanych już zmian społecznych o

Wielkie magazyny triumfatorami okresu międzywojennego były popularne tygodniki, magazyny ilustrowane, anglosaskie gazety niedzielne oraz niedzielne wydania wielkich dzienników amerykańskich o w rozwoju prasy tygodniowej (zwłaszcza wielkich magazynów), szczególną rolę odegrały zmiany technologiczne, o

rozpowszechnienie i stałe doskonalenie dwóch stosunkowo nowych technik drukarskich. o podstawę bytu tygodników i magazynów stanowiły ogłoszenia i reklamy, z których dochody umożliwiały sprzedaż tych pism po niezwykle niskich cenach o pogoń za zyskiem (przyciąganie do pism maksymalnie dużej liczby ogłoszeniodawców) wpływała także na zmiany wyglądu zewnętrznego i objętości gazet. Zmiany te dotyczyły na równi magazynów, gazet niedzielnych iwielkich dzienników. Big Business zmiany zachodzące w prasie pociągnęły za sobą także dalsze przekształcenia zawodu dziennikarskiego - rozdział między kierowanie redakcją i pracą dziennikarzy zatrudnionych w firmie, a zarządzaniem całością przedsiębiorstwa (np. Day, Girardin, Bennet na równi szefowie swych gazet jak i dziennikarze; Hearst, Milland, Harmsworth - tylko wydawcy; Coty, Prouvost, Stinnes - ludzie biznesu, którzy z pismami przez siebie wydawanymi nie mieli stałego kontaktu) o rolę w kierowaniu wszystkimi wielkimi dziennikami zaczęli pełnić kierownicy administracyjni i szefowie działów ogłoszeniowych o stosunki w wydawnictwach, które stały się firmami zatrudniającymi setki osób, upodobniły się do tych, które panowały w wielkich firmach przemysłowych lub handlowych, gdzie dystans między bossem i właścicielem był nie do przebycia - był to dystans klasowy o zawód dziennikarza przestał być „zawodem wolnym", a pracownik redakcji stał się pracownikiem najemnym o nawet najwybitniejsi komentatorzy i najodważniejsi reporterzy rzadko mogli zabierać głos w sprawach dotyczących wydawnictwa, a jeszcze rzadziej mogli pokonywać przedział klasowy i stać się właścicielami przedsiębiorstw prasowych o

Powrót

12. Rynek prasowy w systemach autorytarnych i totalitarnych oraz prasa trzeciego świata . Włochy w ciągu czterech lat od zdobycia władzy przez Mussoliniego (1922r) nowy reżim doprowadził do całkowitej likwidacji niezależnej prasy o

prasa Rewolucji staje się jednym z najważniejszych instrumentów akcji mussolinistów o przestępstwa prasowe nie zostały potraktowane jako odrębna kategoria przestępstw, ale podwyższone kary za nie jako za przestępstwa „dokonane publicznie" o Krajowy Związek Dziennikarzy (l928r) opierał się na zasadach korporacyjnych, a warunkiem przyjęcia było m.in. uzyskanie dobrej opinii o przekonaniach politycznych kandydata od prefekta prowincji oraz wykazani się „pewnym wykształceniem ogólnym" o Ministerstwo Prasy i Propagandy nadzorowało całość produkcji prasowo - wydawniczej, a specjalne agendy rządowe przekazywały zakazy i nakazy (dyrektywy) wszystkim pismo, które pozostawały w rękach prywatnych o największe dzienniki ukazywały się nadal poza stolicą, w przemysłowych ośrodkach północy (Mediolan, Turyn) natomiast środkowe i południowe Włochy posiadały prasę nieliczną i niskonakładową o gazety (na .czele z „Giornale d'Italia" i „Topolo d'Italia") posłusznie wykonywały polecenia ekipy rządzącej, a wielkie kampanie propagandowe rozpoczynały się i kończyły w całej prasie jednocześnie o

Niemcy po dojściu do władzy Hitlera ten sam stan (co włoski) osiągnięto znacznie szybciej i przy użyciu bardziej brutalnych_środków o rozwiązanie partii opozycyjnych, komunistycznej i socjaldemokratycznej, oznaczało automatyczną likwidację ich prasy oraz przejęcie przez władze ich lokali i urządzeń o szybko przystąpiono do „aryzacji" wydawnictw prywatnych, którą rozpoczęto od dwóch potęg prasowych: koncernów Ullsteina i Mossego (w 1933r likwidacji uległo ponad 1500 gazet) o nowe prawo prasowe i powołanie lzby Prasowej Rzeszy (październik 1933) oraz cały system administrowania prasą na czele którego stanął jako minister propagandy Józef Goebels, doprowadziły nie tylko do wyeliminowania z redakcji wszystkich gazet, osób „niepożądanych" z racji ich przekonań lub przynależności rasowej, lecz także do uczynienia z całej prasy instrumentu propagandowego reżimu o przesyłanie do wszystkich redakcji biuletynów informacyjnych oraz szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu komentowania wiadomości (w celu uniformizacji) o

prasa lokalna, pomniejsze dzienniki i gazetki informacyjne stanowiły wciąż przeważający odsetek prasy i dopiero lata wojny przyniosły wielu z nich zagładę o

Zwiazek Radziecki Lenin „Iskra" (kolportaż w Rosji); Stalin „Bolszewik", „Proletariat"; Trocki „Prawda" o czasopismo satyryczne „Krokodil" (lansowany model przeciwników kapitalistów) o system prasy zakładowej, inspirowany przez władze partyjne o zbiorowy odbiór mediów: głośniki, czasopisma dostępne w miejscach publicznych, wieszane na słupach, czytane na wiecach o nie liczono się z kosztami wydawania czasopism o mało reklam i ogłoszeń o centralny urząd do spraw propagandy „Centropieczad" o centralny ośrodek wydawniczy, koncerny o

Pozostałe Państwa podobnie prezentowały się systemy prasowe Portugalii (po objęciu władzy przez Salazara), Hiszpanii (na terenach, które znalazły się we władaniu gen. Franco), Brazylii (po zamachu stanu Getulio Vargasa) o Japonia - szkoły przygotowujące dziennikarzy, urzędników o zarówno prasa partii monopolistycznej i organizacji z nią związanych, jak i prasa pozostająca w rękach prywatnych, poddane zostały bezwzględnej kontroli i wspólnemu kierownictwu, które realizowało cele „ruchu" o zdaniem historyków prasy są zdania, ze nawet wtedy, gdy ostra cenzura i systemu kaucji oraz bezwzględne represje wobec pism ograniczały swobodę wypowiedzi do minimum, wydawcy i dziennikarze nie byli bezpośrednio zależni od panujących i walczyli o zwiększenie zakresu swobód, tworząc w tych warunkach quasiopozycję. o w totalitarnych reżimach naszego stulecia prasa była nie tylko zależna od władców, ale stanowiła integralny składnik aparatu ucisku i konformizacji społeczeństwa o wielkie znaczenie przywiązywano do prasy jako instrumentu propagandowego i niejednokrotnie czyniono wiele wysiłków zmierzających do upowszechnienia jej czytelnictwa o

Powrót

13. Prasa polska do 1795 roku.

o o o o

Druki ulotne (ulotki itp.) 1513r - Oblężenie Smoleńska i Potocka 1514r - Sukcesy Wojsk Zygmunta Starego pod Orszą „Gazeta narodowa i obca" - 1788r o

gazeta informacyjna, z inicjatywy księcia Potockiego o bardziej nowatorski format, dynamiczny sposób łamania, zróżnicowanie czcionek o jako pierwsza umieściła tekst Konstytucji 3 Maja „Monitor" - 1765-1785r, 2 razy w tygodniu o

o

o

adresowana do wąskiego kręgu odbiorców o wzorowana na angielskim Spectarorze o szereg nowych gatunków literackich: felietony, reportaże, diariusze, portrety, eseje itd. o Po uchwaleniu Konstytucji figuruje w Warszawie 7 czasopism. o Po Konferencji Targowickiej zostaje wprowadzona ostra cenzura. o „Gazeta Rządowa" - wydawana przez wydział Intr. Narodowej (pierwszy organ propagandowy) o

Powrót

14. Prasa polska pod zaborami – najważniejsze cezury, różnice i podobieństwa pomiędzy rynkami w trzech zaborach, charakter cenzury. Powrót

15. „Wojna starej i nowej prasy warszawskiej”. Powrót

16. Polskie czasopisma artystyczne, kulturalne i prasa gadzinowa na przestrzeni dziejów. Powrót

17. Polska prasa emigracyjna.. Powrót

18. Rozwój polskiego rynku prasowego w dwudziestoleciu międzywojennym. Powrót

19. Kształtowanie się zawodu dziennikarskiego na świecie i w Polsce. Powrót

20. Polska prasa w czasie II wojny światowej. Powrót

21. Prasa Lubelska, powojenny socrealizm i okres gomułkowski w prasie. Powrót

22. Propaganda sukcesu w mediach w latach 70. Powrót

23. Drugi obieg i prasa lat osiemdziesiątych. Powrót

24. „Kultura Paryska” i Jerzy Giedroyc. Jerzy Giedroyc (Jerzy Giedroyć, ur. 27 lipca 1906 w Mińsku, zm. 14 września 2000 w Maisons-Laffitte pod Paryżem) – publicysta, polityk, epistolograf, konserwatysta, w dwudziestoleciu międzywojennym związany z obozem młodokonserwatystów, autor wspomnień. „Kultura” to emigracyjny miesięcznik polski, który ukazywał się w latach 1947–2000, pierwszy numer wyszedł w Rzymie w czerwcu, ale już w lipcu wyszły numery 2/3 a samo czasopismo poczęło wychodzić jako miesięcznik w Paryżu. Jego założycielem i redaktorem naczelnym był Jerzy Giedroyc. Miesięcznik skupiał elity intelektualne zamieszkujące poza Polską (często z powodów politycznych), z biegiem czasu publikowali w nim również pisarze mieszkający w PRL, a obłożeni zapisem cenzorskim. Poruszano w

nim problematykę polityczno-społeczną, zajmowano się kulturą polską i obcą. W latach osiemdziesiątych niektóre wydania "Kultury" przedrukowywane były w Polsce przez wydawnictwa podziemne. 1946r - (Rzym) Jerzy Giedroyc zakłada dom wydawniczy Instytut Literacki. Instytut powstał dzięki pomocy 2 Korpusu oraz dzięki pożyczce z funduszu społecznego żołnierzy. Pierwsza książka Instytutu: Henryk Sienkiewicz, "Legiony" o 1946/1947r - (Rzym) Instytut wydaje 28 książek o Czerwiec 1947r - Wychodzi pierwszy numer "Kultury" w opracowaniu graficznym Stanisława Gliwy. Redagują: Jerzy Giedroyc i Gustaw Herling-Grudziński. o Lipiec 1947 - Instytut Literacki przenosi się do Francji. Nowy (Maisons-Laffitte) o Jesień 1947r - (Paryż) Ukazuje się numer 2/3 "Kultury" już jako miesięcznik. Zespół redakcyjny Instytutu Literackiego i "Kultury" tworzą: Jerzy Giedroyc, Zofia i Zygmunt Hertzowie, Józef Czapski. o 1948r - "Kultura" nr 4 - Gustaw Herling-Grudziński: Twórczość literacka w kraju; Kultura nr 12 - Aleksander JantaPołczyński: Wracam z Polski; Wydają: W. Hort (H. Ordonówna): Tułacze dzieci. o 1950r - Powstaje Kongres Wolności Kultury - wśród założycieli Józef Czapski i Jerzy Giedroyc; Czapski wyjeżdża z kwestą na rzecz Kultury do USA i Kanady. Z inicjatywy Giedroycia i Czapskiego w Strassburgu powołane zostaje Kolegium Wolnej Europy. Od kwietnia londyńskim korespondentem "Kultury" zostaje Juliusz Mieroszewski. o 1951r - Zjawia się Henryk Giedroyc, brat Jerzego. Czesław Miłosz opuszcza ambasadę polską w Paryżu i ukrywa się w MaisonsLaffitte o 1954r - Instytut Literacki przenosi się do własnego domu kupionego dzięki pomocy czytelników. Pierwsza nagroda literacka Kultury - Marian Pankowski. o 1958r - Marek Hłasko przyjeżdża do Francji i zamieszkuje w Maisons Laffitte. o 1959r - Pierwszy (z trzech) specjalny numer "Kultury" poświęcony stosunkom polsko-rosyjskim, wydany po rosyjsku. o lato 1962r - W Bibliotece Kultury wychodzi pierwszy numer kwartalnika "Zeszyty Historyczne". o 1964r - Początek serii "Archiwum Rewolucji". o 1966r - W maju włoskim korespondentem "Kultury" zostaje Gustaw Herling-Grudziński - współredaktor jej pierwszego numeru. o 1969r - Specjalny zeszyt "Kultury" w języku czeskim i słowackim. Umierają: Witold Gombrowicz, Marek Hłasko o

1970r - W Warszawie proces tzw. Taterników, oskarżonych o rozpowszechnianie wydawnictw Instytutu Literackiego o 1974r - Ukazuje się "Kontinent" - czasopismo rosyjskiej emigracji, w komitecie redakcyjnym m.in. J. Giedroyc, G. HerlingGrudziński, J. Czapski. o 1984r - Specjalny niemiecki numer "Kultury" o 1986r - 40-lecie "Kultury". Wystawa w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Wystawa Józefa Czapskiego w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. o 1991r - Doktoraty honoris causa - UJ dla Jerzego Giedroycia i i UAM w Poznaniu dla Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Wystawa "W kręgu paryskiej Kultury" w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie. o 2000r - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego dla Jerzego Giedroycia. Umiera Gustaw Herling-Grudziński. 14 września umiera Jerzy Giedroyc. Nagroda PEN Clubu dla Zofii Hertz. o

Giedroyc korespondował z różnymi osobistościami, korespondencja była ukazywana na łamach czasopism, ale pod pseudonimami. Uważał, ze Polska powinna trzymać się z dala od wielkich mocarstw - „trzecie miejsce" Powrót

25. Afera „Watergate”. Afera Watergate (ang. Watergate scandal lub po prostu Watergate) to nazwa skandalu politycznego i związanego z nim kryzysu konstytucyjnego, który dotknął Stany Zjednoczone w pierwszej połowie lat 70. W jego wyniku prezydent Richard Nixon został zmuszony do podania się do dymisji. Przyczną afery były nielegalne działania administracji Nixona skierowane przeciwko jego przeciwnikom politycznym. Działania te rozpoczęły się na kilka lat przed wyborami w 1972 r., gdy Nixon, zagrożony utratą poparcia wyborców przez kontynuowanie udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie wietnamskiej, podjął decyzję o użyciu wyjątkowych środków, by zapewnić sobie wybór na drugą kadencję. W tym celu założył specjalny Komitet Reelekcji Prezydenta, oficjalnie organizację do wspierania jego kampanii wyborczej. W rzeczywistości organizacja ta skupiła wokół siebie zróżnicowaną grupę ludzi lojalnych wobec prezydenta, których zadaniem było przeprowadzanie przeróżnych półlegalnych i nielegalnych działań mających zaszkodzić przeciwnikom politycznym Nixona. Przykładową operacją tej grupy była próba skompromitowania Daniela Ellsberga przez wykradzenie akt lekarskich z gabinetu jego psychiatry, w celu znalezienia w nich kompromitujących materiałów. Z początku działania te, nawet jeśli wykryte, uchodziły bezkarnie, gdyż nikt nie mógł wykazać amerykańskiej

opinii publicznej i amerykańskim organom sprawiedliwości prawdziwego źródła tych operacji. Pierwszą z tych operacji, która zakończyła się wpadką jej uczestników, i która w rezultacie doprowadziła do wyjścia na jaw całego łańcucha nielegalnych działań i w końcu do dymisji Nixona, była nieudana próba zainstalowania podsłuchu w siedzibie sztabu wyborczego amerykańskiej Partii Demokratycznej w Waszyngtonie. Siedziba mieściła się w hotelu ulokowanym w kompleksie Watergate, stąd nazwa włamania i następnie całej afery. W nocy 17 czerwca 1972 przyłapano na gorącym uczynku pięć osób biorących udział w tej operacji. Wśród zatrzymanych znajdował się James McCord, pracownik Komitetu Reelekcji Prezydenta, utrzymujący kontakt z bliskim doradcą prezydenta. To mogło dawać podejrzenie, że we włamanie zamieszani są ludzie na najwyższym szczeblu administracji Nixona, jednak nie było co do tego twardych dowodów. Jednocześnie w tamtych czasach było jeszcze niewyobrażalne, by amerykański prezydent wydał zgodę na tak ryzykowne i skandaliczne działania podczas kampanii wyborczej, szczególnie w wykonaniu tak nieudolnej ekipy włamywaczy. Sprawa nie zdobyła szerszego rozgłosu przed wyborami prezydenckimi jesienią 1972 - Nixon wygrał dużą większością głosów, zdobywając drugą kadencję. Zainteresowanie sprawą jednak nie zniknęło i z biegiem czasu zaczęły powoli docierać do opinii publicznej kolejne kompromitujące dowody, najpierw powiązań administracji Nixona z włamywaczami, a następnie rewelacje o kolejnych nielegalnych działaniach ludzi prezydenta. Główną rolę odegrali tutaj dziennikarze gazety Washington Post - Bob Woodward i Carl Bernstein, wspierani przez przecieki od anonimowego źródła, wysoko ulokowanego współpracownika administracji, którego Woodward i Bernstein nazywali pseudonimem Głębokie Gardło (Deep Throat). Dopiero 31 maja 2005 wyszło na jaw, że był nim Mark Felt, w tamtym okresie wicedyrektor FBI, bezpośrednio zaangażowany w dochodzenie tej agencji w sprawie włamania w kompleksie Watergate. Felt był zaszokowany próbami zatuszowania włamania przez administrację i dlatego zdecydował się współpracować z dziennikarzami. Pod wpływem kolejnych doniesień powołano komisje senacką do zbadania zakulisowych rozgrywek podczas kampanii prezydenckiej. Przesłuchania tej komisji, tzw. Senate Watergate Committee, trwały od 17 maja do 7 sierpnia 1973, i były w dużej części nadawane przez amerykańskie stacje telewizyjne. Ocenia się że około 85% Amerykanów oglądało przynajmniej część tych przesłuchań, dowiadując się w ten sposób o wielu kompromitujących i nielegalnych działaniach administracji i w wyniku tego tracąc zaufanie do Nixona. Podczas przesłuchań stawało się coraz bardziej

jasne że wysocy urzędnicy Białego Domu popełnili szereg przestępstw, ale nie wiadomo było do jakiego stopnia Nixon wiedział o tych działaniach. 13 lipca niespodziewanie wyszło na jaw podczas przesłuchań, że w Białym Domu istnieje automatyczny system nagrywający wszystkie rozmowy tam prowadzone. Ta szokująca rewelacja zmieniła cały charakter dochodzenia, gdyż prawie natychmiast Senat zaczął domagać się dostępu do taśm z nagraniami, które prawdopodbnie zawierały dowody nielegalnych działań Nixona i jego otoczenia. Równocześnie Nixon bronił się przed wydaniem taśm, usprawiedliwiając to specjalnymi uprawnieniami prezydenta. Od 18 maja dochodzenie prowadził również prokurator specjalny, Archibald Cox. Gdy ten nie przestał domagać się wydania taśm pomimo próśb prezydenta, został przez niego zdymisjonowany 20 października. Na jego miejsce Nixon wyznaczył Leona Jaworskiego. Nixon stopniowo udostępnił część taśm, z początku tylko w formie pisemnych sprawozdań, z wieloma fragmentami usuniętymi pod pretekstem chronienia tajnych informacji. Kolejną kompromitacją prezydenta było zniknięcie 18 minut nagrania z kluczowej taśmy, co było fałszywie usprawiedliwiane przez Biały Dom pomyłką sekretarki. Wydawanie kolejnych taśm ujawniało kolejne kompromitujące detale i podgrzewało atmosferę polityczną. Kwestia wydania taśm stała się kluczową sprawą afery i konflikt prawny w tej sprawie toczył się do 24 lipca, 1974, kiedy Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych wydał jednomyślną decyzję że Nixon musi udostępnić wszystkie taśmy. Przez ten czas, od początku 1974, Izba Reprezentantów wszczęła procedurę impeachmentu prezydenta. Do postawienia prezydenta w stan oskarżenia nie doszło, gdyż Nixon 9 sierpnia 1974 roku sam ustąpił z urzędu. Jego następcą został Gerald Ford, który w miesiąc po rezygnacji, 8 września, wydał szeroki akt ułaskawienia który całkowicie zamknął jakąkolwiek możliwość pociągnięcia Nixona do odpowiedzialności prawnej za jego nielegalne działania podczas prezydentury. Nixon do końca życia utrzymywał że jest niewinny, choć wielu uważa jego przyjęcie ułaskawienia za pośrednie przyznanie się do winy. Wpływ afery na Stany Zjednoczone Afera miała szeroki wpływ na amerykańskie społeczeństwo i system polityczny. Nastąpił znaczny spadek zaufania do urzędu prezydenta i do całego amerykańskiego rządu, już przedtem osłabionego w wyniku amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie. By zapobiec powtórzeniu się podobnej afery, w następnych latach wprowadzono szereg praw mających na celu ograniczenie zdolności prezydenta do prowadzenia nielegalnych działań. Poważnie ograniczono na przykład działania dozwolone agencjom

wywiadowczym. Aparat rządu federalnego stał się bardziej przejrzysty. Przykładowo, coroczne ujawnianie informacji podatkowej przez polityków stało się normą. Nixon nie był pierwszym prezydentem który miał system nagrywania rozmów w Białym Domu, pierwszy zainstalowano już w latach administracji Franklina Roosevelta, niemniej od czasu afery Watergate nagrywanie rozmów zakończyło się, przynajmniej według oficjalnie dostępnych informacji. Taśmy z nagraniami rozmów Nixona i wcześniejszych prezydentów są dziś ważnymi źródłami dla historyków. Afera wykazała jak silną czwartą władzą stały się media, które w następnych latach stały się dużo bardziej odważne w śledzeniu prawidłowości działań polityków. Wielu dziennikarzy zaczęło marzyć o zdobyciu sławy przez wykrycie przestępstw prezydenta lub wysokich rangą polityków. Częściowo z tego powodu, od czasu Watergate wiele innych mniejszych i większych afer w Stanach Zjednoczonych zyskało przydomek "-gate", na wzór Watergate. Największą z nich była Irangate, skandal wynikający z nielegalnych transportów broni do Nikaragui i Iranu w latach osiemdziesiątych. Jednak w tej aferze zaangażowanie prezydenta Reagana okazało się niemożliwe do udowodnienia. Skandal który wyniknął z pozamałżeńskich stosunków prezydenta Clintona z Monicą Lewinsky, który doprowadził do nieudanej procedury impeachmentu, również zyskał nieformalny przydomek "Monicagate". Powrót

26. Prehistoria technologii wizualnych i początki fotografii. Wynalazki początkujące używanie aparatów, kamer itd camera obscura - „ciemny pokój", Giambabsta Della Porta (zaciemnione pomieszczenie z wywierconym otworem w ścianie, obiekt poza pomieszczeniem, dobrze oświetlony -> obraz tworzy się w pomieszczeniu [rzut], pomniejszony i odwrócony), pierwsze unowocześnienie 1553r o laterna magica - „magiczna latarnia", w Chinach od 1000r, w Europie od XV w (punkt oświetlający [np. świeczka] rzuca światło na obiekt, tworzy się cień -> obraz powiększony), pierwsza zachowana: od 1665r Duńczyk Tomas Walgestein o

Rozwój fotografii Od XVI w pierwsze prace nad światłoczułością materiałów.

Za pierwszą fotografię uważa się obraz stworzony w 1826 przez Nicéphore'a Niepce'a na wypolerowanej płycie metalowej. Jako substancję światłoczułą wykorzystał on związki bitumiczne wytworzone z ropy naftowej. W 1839 Louis Jacques Daguerre wynalazł dagerotyp, technikę umożliwiającą uzyskiwanie obrazu srebrnego na płycie miedzianej. W tym samym czasie, William Fox Talbot wynalazł proces negatywowy, będący podstawą dzisiejszej fotografii tradycyjnej. 19 sierpnia 1839 fizyk Dominique Arago przedstawił we Francuskiej Akademii Nauk raport o wynalazku dagerotypii; ten dzień został przyjęty za datę narodzin fotografii. Fotografia, mimo że powstała w XIX wieku, korzystała z wynalazków znanych już wcześniej. Podstawowy instrument do tworzenia obrazu, camera obscura była stosowana już od XVI wieku przez malarzy, a światłoczułość azotanu srebra zaobserwował Johann Schultze w 1724. Pierwszą trwałą fotografię barwną udało się uzyskać fizykowi Jamesowi Clerkowi Maxwellowi w 1861. Pierwsze płyty do fotografii barwnej, Autochrome zostały wprowadzone na rynek w 1907 przez Braci Lumiere i były wyprodukowane na bazie barwionej skrobi ziemniaczanej. Pierwszy współczesny, trójwarstwowy film barwny, Kodachrome, został wprowadzony do sprzedaży w 1935. Większość współczesnych filmów barwnych, oprócz Kodachrome, wykorzystuje technologię stworzoną dla filmu Agfacolor w 1936. Pierwszy natychmiastowy materiał kolorowy firmy Polaroid jest dostępny od 1963. Powrót

27. Okoliczności powstania telegrafu i telefonu. Powrót

28. Okoliczności powstania radia i telewizji. Powrót

29.Rozwój polskiego radia. Powrót

30. Radio Wolna Europa. "Radio Wolna Europa" było założoną w 1950 r. amerykańską rozgłośnią, nadającą programy z obszaru RFN (Monachium), a także z Hiszpanii i Portugalii dla słuchaczy z europejskich państw komunistycznych w

językach: bułgarskim, czeskim, polskim, słowackim i węgierskim. Utworzone ono zostało przez powołany w 1949 r. w USA Narodowy Komitet na rzecz Wolnej Europy, a finansowane było przez budżet USA - w tym również przez Centralną Agencję Wywiadowczą (CIA), a także - w niewielkim stopniu - ze środków prywatnych. W zamyśle założycieli RWE miało być rodzajem "zastępczego radia" dla odciętych od swobodnego przepływu informacji i poddawanych ideologicznej indoktrynacji obywateli państw Europy Środkowo Wschodniej. Ambicją pracowników RWE było jednak nie tylko informowanie, lecz także wpływanie na bieg wydarzeń w krajach, do których adresowane były nadawane przez rozgłośnię audycje. Szczególnie dużą rolę odegrała rozgłośnia polska, na czele której stanął - i kierował nią do 1976 r. - Jan Nowak Jeziorański. Pierwsze audycje Rozgłośni Polskiej RWE nadane zostały już w 1950 r. Były one nagrywane w studio w Nowym Jorku, a następnie przesyłane drogą lotniczą do Frankfurtu, w pobliżu którego znajdował się nadajnik. Wspomniany tryb przygotowywania audycji sprawiał, że ich tematy były zazwyczaj mało aktualne. Ponadto, początkowa moc nadajnika była niewielka, a program trwał zaledwie godzinę. Mimo to już wówczas odnotowano, że programy RWE są słyszalne - i faktycznie słuchane w kraju. Intensywnie zakrojona działalność Rozgłośni Polskiej RWE rozpoczęła się w 1952 r., kiedy to jej siedziba przeniesiona została do Monachium. Wyemitowanej 3 maja 1952 r. audycji wysłuchało zapewne niewiele osób w kraju - brakowało szerszej informacji o nowym programie, częstotliwościach i godzinach emisji. Stopniowo jednak RWE zdobyło znaczną popularność, wypierając najczęściej dotąd słuchaną rozgłośnię zachodnią, jaką była Sekcja Polska brytyjskiej BBC. Konsekwencje słuchania "Wolnej Europy" bywały - w owych latach naprawdę poważne zagrożoną karą od 3 do 15 lat więzienia (a także konfiskatą całego majątku) było m.in. "ułatwianie szerzenia propagandy prowadzonej przez ośrodki prowadzące kampanię podżegania do wojny". Taką właśnie "propagandę" uprawiały - zdaniem ówczesnych władz rozgłośnie zachodnie (a więc BBC "Głos Ameryki" czy - wreszcie - RWE) nadające w języku polskim Setki osób, które tylko za słuchanie "Wolnej Europy" trafiły do obozów pracy lub zostały skazane na karę więzienia przekonało się, że nie są to żarty. Masową popularność Rozgłośnia Polska RWE zdobyła po raz pierwszy wiosną 1954 r. Stało się to za sprawą słynnych audycji opatrzonych wspólnym tytułem "Mówi Józef Światło", bohaterem których był zbiegły na Zachód wysoki funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego,

płk Józef Światło. Ujawnianych przez niego informacji o kulisach aparatu terroru, a także o życiu partyjnych elit z zapartym tchem słuchała cała Polska. Słuchali ich także - zapewne z przerażeniem - oskarżani przez niego partyjni notable. Radio "Wolna Europa" stało się dla milionów Polaków symbolem wolności. Owa symboliczna rola "Wolnej Europy" znalazła swe wyraźne odzwierciedlenie podczas tragicznych wydarzeń czerwca 1956 r. w Poznaniu -jednym z celów ataku demonstrantów były tam urządzenia zagłuszające audycje z Monachium. Do podobnego incydentu doszło również w Bydgoszczy w listopadzie tego samego roku. Z tego samego powodu, już w pierwszej połowie lat 50 liczni uciekinierzy z Polski kierowali się przede wszystkim do Monachium - licząc, że właśnie tam znajdą pomoc w nowej sytuacji. A wielu innych, których złapano podczas próby nielegalnego przekroczenia granicy podawało, że głównym czynnikiem, który skłonił ich do dokonania zagrożonego surową karą czynu było stałe słuchanie Radia Wolna Europa. Najwierniejszymi jednak słuchaczami "Wolnej Europy" byli specjalnie wyznaczeni pracownicy MSW i aparatu partyjnego. Ich zadaniem było dokładne spisywanie treści poszczególnych programów. Oprócz nich, stenogramy poszczególnych audycji sporządzały też Polska Agencja Prasowa i Polskie Radio. Uzyskiwane w ten sposób informacje były jednak przynajmniej początkowo - wysoce tajne: do końca lat 60 "Biuletyny Specjalne" zawierające m.in. wyciągi z najważniejszych programów otrzymywały wyłącznie najważniejsze osoby w państwie. Z czasem jednak owa polityka uległa rozluźnieniu i w latach 70 w analizy treści audycji RWE wdawały się już nawet Komitety Wojewódzkie PZPR. Zaś po kryzysie lat 1980 - 81 analizy takie stały się jednym z głównych elementów informacji wewnątrzpartyjnej. W szczególny sposób "Wolną Europą" zajmowały się też dwie partyjne instytucje: Instytut Badania Współczesnych Problemów Kapitalizmu oraz Instytut Podstawowych Problemów Marksizmu - Leninizmu. W ośrodkach tych powstały setki analiz dotyczących takich m.in. zagadnień, jak wpływ RWE na młodzież, reakcje rozgłośni na wydarzenia w Polsce, ewolucja linii programowej ftp. Pomimo jednak słuchania RWE władze PRL bardzo nie chciały, by radiostacji tej słuchała reszta społeczeństwa. Ich główną bronią - nie do końca, oczywiście skuteczną, ale odcinającą znaczną część społeczeństwa od wolnego słowa - było masowe i systematyczne zagłuszanie audycji Radia Wolna Europa. I chociaż zagłuszano także inne rozgłośnie, nadające po polsku z Zachodu, to wobec żadnej innej stacji tego rodzaju działania nie były tak konsekwentne i długotrwałe.

"Wolną Europę" zagłuszano od samego początku jej istnienia. Początkowo, zagłuszanie to było mało skuteczne: niewielki zasięg prymitywnych nadajników sprawiał, że audycje RWE były bez problemu odbierane w przeważającej części terytorium kraju. Nasilenie akcji zagłuszania zaczęło się dopiero wiosną 1954 r., kiedy to RWE zaczęła nadawać wyznania pułkownika Światły. Po październiku 1956 r. zagłuszania "Wolnej Europy" na krótki czas zaprzestano. Niedługo później wrócono do niego - tym razem - już w sposób profesjonalny: w latach 60 rozpoczęto budowę ogromnego systemu stacji zagłuszających, rozlokowanych we wszystkich krajach bloku sowieckiego. Pełne rozwinięcie owego systemu nastąpiło w następnej dekadzie. "Zagłuszarki" emitowały na ogół charakterystyczne buczenie, nadawały też niekiedy muzykę pop. "Wolna Europa" usiłowała bronić się przed zagłuszaniem na różne sposoby: rozszerzając liczbę częstotliwości, na których nadawano program, wielokrotnie powtarzając najważniejsze audycje, albo instruując słuchaczy, jak budować anteny kierunkowe. Jednak w przypadku większości odbiorców działania te" były mało skuteczne. Słuchacze "Wolnej Europy" nieraz musieli się solidnie natrudzić, by z wydobywających się z głośnika buczenia i trzasków wyłowić poszczególne słowa i złożyć je w jakąś składną treść. Efekt tego był mniej więcej taki sam, jak przy zabawie w "głuchy telefon": źle odbierane audycje RWE przyczyniały się do powstawania rozmaitych, wyjątkowo nieraz fantastycznych plotek, wyrosłych z przeinaczenia podawanych informacji. Ale nic - ani żadne działania samej rozgłośni, ani "szeptana propaganda" nie przyczyniły się do spopularyzowania RWE w takim stopniu, jak skierowane przeciwko Rozgłośni Polskiej werbalne ataki polskich komunistów. Przez cały niemal okres PRL jej władze robiły bowiem bardzo dużo, by maksymalnie obrzydzić społeczeństwu monachijską rozgłośnię. Uciekano się przy tym do potencjalnie - mogłoby się zdawać -chwytliwych sposobów. I tak np. sugerowano powiązania "Wolnej Europy" z "niemieckim rewizjonizmem" - a na tym akurat punkcie polska opinia publiczna była w latach 50 i 60 szczególnie przeczulona. Oczerniano też poszczególnych pracowników rozgłośni - np. wieloletni dyrektor rozgłośni polskiej RWE, Jan Nowak - Jeziorański oskarżany był o to, że podczas II wojny światowej współpracował z Gestapo. Wszystko to jednak przyniosło efekt odwrotny od zamierzonego: tysiące ludzi, którzy w inny sposób najprawdopodobniej nigdy w życiu nie dowiedzieliby się o istnieniu czegoś takiego, jak RWE, było bombardowanych nieustannie powtarzanymi sloganami i w ten sposób nieumyślnie - lecz skutecznie -zachęcanych do słuchania znienawidzonej przez władze PRL rozgłośni. Wyjątkowa wrogość, z jaką peerelowskie

władze traktowały "Wolną Europę" wzmacniała - w sposób odwrotny od zamierzonego - skutki prowadzonej przeciwko niej propagandy. Inną metodą, jaką władze PRL stosowały w walce z RWE były próby zdyskredytowania radia poprzez podsuwanie mu fałszywych wiadomości, a także działania agenturalne Służby Bezpieczeństwa. Najsłynniejszym z takich działań była operacja z udziałem niejakiego Andrzeja Czechowicza tajnego współpracownika SB - który po siedmiu latach spędzonych w Rozgłośni Polskiej wrócił do kraju. Jego wspomnieniom - które w zamyśle władz miały "zdemaskować" RWE - nadano w Polsce szeroki rozgłos. Również niektóre z konfliktów, do jakich dochodziło w zespole radia, były inspirowane przez SB. Nie wiadomo, ilu ludzi w Polsce słuchało Radia Wolna Europa. Szacunki samej radiostacji z lat 80, oparte na ankietach przeprowadzanych wśród emigrantów z Polski mówiły, że rozgłośni słucha co drugi Polak. Według natomiast przeprowadzonych w tym samym okresie (z wyłączeniem lat 1981 - 82) analiz podległego władzom PRL Ośrodka Badania Opinii Publicznej "Wolnej Europy" miało słuchać od 10 do 24% mieszkańców Polski. Były jednak takie momenty, kiedy "Wolnej Europy" słuchali praktycznie wszyscy - a ci, którzy nie słuchali, znali treść audycji z opowiadań. Tak było w momentach kryzysów politycznych, kiedy to oficjalne środki masowego przekazu milczały lub kłamały na temat rozgrywających się wydarzeń. Na wiadomości RWE powoływano się nawet podczas oficjalnych zebrań partyjnych, uznając je za bardziej wiarygodne od oficjalnych środków informacji. Na dużą - ale mniejszą skalę - słuchano "Wolnej Europy" podczas przesileń w polityce międzynarodowej Spośród wszystkich audycji Radia Wolna Europa największym powodzeniem cieszyły się programy informacyjne. W latach 80 doszły do tego przeglądy prasy "drugoobiegowej" - znacznie rozszerzając w ten sposób krąg jej odbiorców. Popularne były też audycje historyczne na temat "białych plam" w najnowszej historii Polski. Najmniejszym powodzeniem cieszyły się zapewne audycje kulturalne - z wyjątkiem nadawanych w latach 80 programów prowadzonych przez Jacka Karczmarskiego, które tysiące jego polskich fanów usiłowało nagrać na kasetę. Rola, jaką Radio Wolna Europa odegrało w powojennej historii Polski była według wszelkiego prawdopodobieństwa - olbrzymia. Rola ta była jednak ściśle związana z istnieniem w Polsce systemu komunistycznego niepozwalającego na swobodną wymianę informacji. Toteż ostateczny, można by rzec - triumf "Wolnej Europy" - jakim był upadek komunizmu w Polsce - stał się przyczyną jego końca: po 1989 r. Rozgłośnia Polska RWE straciła większość słuchaczy i pięć lat później ostatecznie przestała istnieć.

Ostatecznym celem "Radia Wolna Europa" było doprowadzenie do takiej zmiany sytuacji politycznej w Polsce i innych krajach, do których emitowane były audycje, by w pewnym momencie mogło ono przestać być potrzebne. Powrót

31. Rozwój polskiej telewizji. Powrót

32. Historia kina niemego. Powrót

33. Początki kina dźwiękowego. Powrót

34. Tendencje w kinematografii światowej po II wojnie. Powrót

35. Wynalazki ery elektronicznej – telefonia komórkowa, satelity, sieci kablowe, magnetowidy, telewizja cyfrowa. Telefonię komórkową jako ideę wymyślono i opracowano w latach '30/'40 XX wieku. Ówczesne możliwości techniczne nie dopuszczały jednak jeszcze sprawnej i niezawodnej łączności w pasmach gigahercowych, a tylko ten zakres pozwala na skuteczne działanie tego systemu dla bardzo wielu użytkowników równocześnie. Dlatego niektórzy przesuwają początek telefonii komórkowej na lata o dwie dekady późniejsze, kiedy taką sieć skonstruowano po raz pierwszy. Idea telefonii komórkowej sprowadza się do pomysłu, aby cały teren, po którym poruszać się mogą abonenci sieci, pokryć siecią komórek, czymś w rodzaju szachownicy elementarnych pól (jak gdyby komórek w plastrze miodu, stąd nazwa), z których każde jest w zasięgu radiowego aparatu nadawczo-odbiorczego z anteną. Komórki te częściowo pokrywają się, tak, aby abonent przemieszczając się nie wychodził poza zasięg co najmniej jednej anteny. Podstawowe problemy, które trzeba było rozwiązać, to: o

anten,

identyfikacja różnych abonentów znajdujących się w zasięgu

podział pasma pomiędzy różnych abonentów równocześnie rozmawiających w zasięgu tej samej anteny i zapobieganie "przesłuchom" pomiędzy nimi, o zapewnienie zasięgu zarówno w otwartej przestrzeni, jak i w budynkach (problemy propagacji fal radiowych). o

Szwedzka firma Ericsson wprowadziła na rynek w 1956 aparat o rozmiarach walizki i ciężarze bliskim 40 kg, a cenie zbliżonej do ceny samochodu. Pierwszych stu abonentów uruchomionej przez Ericssona sieci mogło łączyć się ze sobą w Sztokholmie i najbliższej okolicy, zasięg jej wynosił ok. 30 km. Od tego czasu firmy skandynawskie przodują w rozwoju technologii związanych z telefonią komórkową. Najpierw były to sieci analogowe, oparte o technologię NMT i pracujące w paśmie 450 MHz, następne były sieci cyfrowe w technologii GSM w paśmie 900 MHz i potem 1800 MHz (w USA - 1900 MHz, a ostatnio 850 MHz) Magnetowid – urządzenie elektroniczne służące do zapisu i odtwarzania obrazu (wizji) i dźwięku (fonii). Ze względu na budowę rozróżnia się urządzenia studyjne oraz urządzenia domowego użytku. Magnetowidy, jako urządzenia domowego użytku wyposażone są w odbiornik sygnału telewizyjnego (ang. tuner). Stanowi to rozwinięcie wcześniejszego rozwiązania jakim był odtwarzacz wideo oraz urządzenia przejściowego – odtwarzacza wideo z funkcją nagrywania. Integracja z tunerem skutkowała wprowadzeniem kolejnej funkcji: programator (ang. timer), pozwalającej użytkownikowi automatycznie rejestrować programy nadawane przez telewizję; urządzenia bez tunera telewizyjnego nazywane są potocznie "odtwarzaczami" (czasem "z możliwością nagrywania"). Zasada ta nie dotyczyła urządzeń studyjnych, gdzie nie wymagany był zintegrowany odbiornik sygnału telewizyjnego. Typowo w magnetowidzie sygnał wizyjny zapisywany jest przez zespół głowic (najczęściej 2 lub 4) ustawionych ukośnie względem przesuwającej się taśmy (tzw. zapis helikalny). Fonia oraz tzw. ścieżka trakująca (synchronizacji) zapisywana jest na brzegu taśmy. Modele oznaczone symbolem HiFi rejestrują wysokiej klasy dźwięk dodatkowymi głowicami wirującymi (VHS w głębszej warstwie taśmy), głowicami wizyjnymi razem z pasmem wizji (Betamax, Video 8 mm) – także cyfrowo PCM (Betamax), lub głowicami wizyjnymi na przedłużeniu ścieżki wizyjnej cyfrowo w formacie PCM (Video 8 mm). Format Betamax HiFi PCM służył również w niektórych studiach nagrań jako wzorcowy magnetofon edycyjny. Magnetowidy do użytku amatorskiego ("domowe") oferują niezbyt wysoką jakość zapisu obrazu. Zapis na kasecie VHS w standardzie PAL posiada

rozdzielczość pionową jedynie 240 linii w porównaniu do 550 linii obrazu telewizyjnego. W krajach europejskich najbardziej rozpowszechnionym standardem jest VHS – niestety najsłabszy z systemów do tej pory opracowanych, nazywany złośliwe często Very Horrible System. Inne standardy kasetowe to: sprzęt domowego użytku: S-VHS (400 linii), Hi8 (440 linii), Video 8 mm (260 linii), Video 2000, W-WHS, D-VHS, Digital-8 (500 linii), MiniDV, VHS-C, SVHS-C, Betamax (270 linii), SuperBeta (290 linii), ED-Beta (500 linii), o sprzęt studyjny: U-Matic, Betacam, Betacam SX, Digital Betacam, IMX, HDVS, DVCAM, DVCPRO, Digital S, MII, D1, D2, D5. o

Niektóre z wymienionych standardów zapisu magnetycznego na kasetach z opracowano z przeznaczeniem prawie wyłącznie do kamer, jednak spotyka się również magnetowidy obsługujące te standardy bez konieczności stosowania specjalnych adapterów. W latach 80. używane były również domowe magnetowidy systemów: video 2000 zwany także video 2x4 (oznaczenie kaset VCC 480 dla kaset dwustronnych 2×4 godziny, 270 linii), CVC (260 linii – miniaturowy magnetowid na taśmie 6 mm), V-Cord I i II, Quasar VX oraz VCR LP (format Philipsa produkowany również w PRL, 270 linii – szpulki w kasecie jedna nad drugą). Warto pamiętać, że najgorszy studyjny magnetowid szpulowy kolorowy z lat 60. oferował lepszą rozdzielczość i dynamikę niż najlepszy standard amatorski z lat 90. Obecnie jakość amatorskiego MiniDV można porównywać z jakością studyjną (500 linii). W ostatnim czasie magnetowidy tracą na popularności na skutek upowszechniania się DVD, które zapewniają obraz i dźwięk o wyższej jakości w porównaniu z zapisem VHS. Magnetowidy cyfrowe oraz płyty VCD i DVD przechowują obraz i dźwięk w postaci skompresowanej. Płyty VCD i DVD nie ulegają zużyciu w trakcie odtwarzania (w odróżnieniu od wszystkich nośników magnetycznych z zapisem analogowym). Płyty DVD nie nazywa się celowo dyskami wizyjnymi, gdyż treścią są zapisywane dane cyfrowe, zawierające zarówno obraz, dźwięk, rozbudowane menu jak i inne dane przeznaczone do odczytu w komputerach multimedialnych. Obraz na płycie DVD jest generowany sztucznie i tanie odtwarzacze wyświetlaja kolory nie zawsze naturalne. Dźwięk DVD jest przy tym ostry i

nieprzyjemny w porównaniu do dobrego Audio analogowego na poziomie HiFi (dźwięk zapisywany przez wirujący głowice – BetaHiFi (S)VHS HiFi, Video 8, Hi8). DVD oferuje nieco gorszą jakość od kaset MiniDV (mniej artefaktów kompresji na kasecie). Formaty dysków wizyjnych rozpowszechnione w latach 80-tych i 90-tych XX wieku to np. LaserVison oraz VHD. w 1956r w USA, firma Ampex produkuje pierwszy magnetowid, zarejestrowany obraz był od razu gotowy do emisji, bez konieczności poprawek. Jednak profesjonalne magnetowidy były początkowo duże i drogie o w 1970r firma Philips przedstawiła magnetowid kasetowy - był to mały aparat wykorzystujący taśmę o szerokości pół cala o w 1974r Sony wprowadza nowy standard telewizji kasetowej nazwany Beta, w odpowiedzi Philips wprowadza magnetowid z pierwszym tunerem umożliwiającym samodzielne nagrywanie programów bez konieczności włączania TV o obecnie na rynku znajdują się profesjonalne magnetowidy, z wieloma funkcjami, lecz są one wypierane przez systemy DVD o

Telewizja kablowa - telewizja wykorzystująca do przesyłania sygnałów sieci kable elektryczne lub światłowodowe. Sieci kablowe eliminują konieczność posiadania indywidualnych instalacji antenowych, a przy wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu pozwalają na dostarczenie abonentom dodatkowych usług, np. szerokopasmowego dostępu do Internetu przy wykorzystaniu tej samej infrastruktury. zasięg fal telewizyjnych, ultrakrótkiego pasma fal radiowych jest niewielki, brak sygnału lub odbioru telewizji zmniejszały sprzedaż telewizorów o w 1949r w Lansdorf (USA) właściciel sklepu telewizyjnego wpadł na pomysł wybudowania specjalnej anteny, która przechwytywałby sygnały z głównej stacji telewizyjnej. Na szczycie najwyższego wzgórza wzniesiono maszt antenowy, wyposażony we wzmacniacze sygnału TV, które przez sieć przewodową doprowadzono do odbiorników domowych - tak powstała pierwsza spółka sieci kablowej - abonenci ponosili koszty instalacyjne i wpłacali miesięcznie pewną kwotę. W zamian mieli doskonały odbiór programów telewizyjnych. o Na podobnych zasadach rozwinęła się sieć kablowa w wielkich miastach. Oferowała ona znacznie więcej programów telewizyjnych, system publicznej telewizji pojawił się najpierw w postaci lokalnego o

systemu antenowego (w blokach jedna antena, od której odprowadzano dojścia do mieszkań), potem pojawiły się także telewizje o lokalnej tematyce. o System kablowy umożliwił np. powstanie CNN (Ted Turner) telewizja ta nie tylko emituje normalne programy, ale udostępnia studio obywatelom oraz oferuje poszczególne gatunki programów. W Polsce największymi operatorami telewizji kablowej są: o o o o o

UPC Telewizja Kablowa (1 mln abonentów) Vectra (620 tysięcy abonentów) Multimedia Polska (500 tysięcy abonentów) Aster (370 tysięcy abonentów) TV Toya (150 tysięcy abonentów)

Telewizja satelitarna - telewizja wykorzystąca nadajniki (tzw. transpondery) umieszczone na sztucznych satelitach Ziemi. Cechą charakterystyczną tego sposobu emisji jest możliwość pokrycia sygnałem ogromnych obszarów przy użyciu tylko jednego nadajnika oraz możliwość dotarcia z sygnałem do obszarów, na których tworzenie sieci nadajników naziemnych jest niemożliwe lub nieopłacalne. w latach 70 wydawało się, że najpoważniejszym konkurentem kablówki będzie telewizja satelitarna bezpośredniego odbioru o nowa forma transmisji pojawiła się w 1975r, kiedy sieć kablowa HBO, dostarczająca odpłatnie programy, wynajęła dla swej sieci transpondery satelity Satcom I do transmisji programów odbieranych przez nowy typ anteny TVRO - anteny bez możliwości nadawania. o Pierwsze próby przesyłania sygnałów w Kosmos, aby następnie odbierać je na Ziemi, prowadzono w latach 1958-1963- początkowo wykorzystano naturalny reflektor - Księżyc, ale potem zastąpiono go sztucznymi stacjami dobijającymi o W lipcu 1962r Early Bird zapewnił całodobową łączność o W ciągu ostatnich 25lat telewizja satelitarna rozwijała się bardzo szybko, służyła międzykontynentalnej łączności telefonicznej i telegraficznej. Wszystkie kraje dostrzegały korzyści z tej telewizji, dlatego starano się stworzyć globalną sieć o Jako pierwszy w 1964r stworzono Intelsat, skupiający obecnie ponad 100 krajów członkowskich o Drugim systemem światowym, był stworzony przez ZSRR Intersputnik o Mimo, ze era telewizji satelitarnej zaczęła się w 1962r, to jednak prawdziwa TV satelitarna pojawiła się w 1989r, gdy dotarła do mieszkań o

Odbiornik domowy poza anteną dachową musi być wyposażony w odbiornik satelitarny - obecny głównym systemem satelitarnym Europy jest sieć Astra o

Telewizja cyfrowa - metoda transmisji sygnału telewizyjnego w postaci cyfrowej do odbiorników indywidualnych. Dzięki cyfrowej kompresji obrazu i dźwięku (w standardzie MPEG-2 oraz MPEG-4) umożliwia przesłanie od 4- do 16-krotnie więcej programów telewizyjnych niż w przypadku telewizji analogowej przy wykorzystaniu podobnego pasma. Transmisja cyfrowa umożliwiła łatwe dodanie szeregu usług dodatkowych jak: informacje o nadawanych programach (EPG), o automatyczne wyszukiwanie programów, o kilka kanałów dźwiękowych z różnymi wersjami językowymi, o napisy, o kodowanie kanałów w celu ograniczenia kręgu odbiorców (telewizja płatna), o telewizja interaktywna, o Przeprowadzania ankiet, dzięki kanałowi zwrotnemu, o kontrola rodzicielska. o

W zależności od wykorzystywanego medium transmisyjnego telewizja cyfrowa może być nadawana jako telewizja satelitarna (DVB-S, DVB-S2), telewizja naziemna (DVB-T), telewizja kablowa (DVB-C) lub jako telewizja komórkowa (DVB-H). Powrót

36. Historia maszyn liczących, komputera i Internetu. 1652 Filozof i matematyk francuski, Blaise Pascal konstruuje maszynę do dodawania i odejmowania — prototyp kalkulatora. o 1834 Anglik Charles Babagge przeprowadza pokaz „maszyny różniczkowej”, przeprowadzającej operacje matematyczne w podobny sposób jak dzisiejsze komputery o 1889 Amerykanin Hermann Hollerith buduje kalkulator oparty na perforowanych kartach, później powszechnie stosowanych przy wprowadzaniu danych do komputerów — karty te zastosowano do rejestracji obywateli o 1930 W USA zaperezentowano tzw. maszynę różniczkową — protoplastę komputera o 1936 Matematyk Alan Turing skonstruował teoretyczny model komputera (tzw. maszyna Turinga) o

1937 Amerykanin Howard H. Aiken buduje komputer z przekaźnikami elektromagnetycznymi o Laboratorium Bella przedstawia funkcjonalny model kalkulatora elektronicznego o 1945 Szokujący esej Vannevara Busha As You May Think ("Jak się wam wydaje"), w którym autor przedstawił możliwości "światowej inteligencji": przechowywania i użytkowania informacji gromadzonej w różnych regionach świata Pomysł telewizji i radiofonii globalnej (Arthur C. Clarke) o 1946 W USA, na Uniwersytecie Pensylwanii, uruchomiono pierwszy prawdziwy komputer elektroniczny. System wykorzystywał 17 tysięcy lamp elektronowych, ważył 30 ton i wykonywał 5 tys. operacji na sekundę — za cenę 600 tys. dolarów. o 1948 Shannon i Weaver opracowują podstawy teorii informacji o 1957 Powstaje język programowania wysokiego poziomu: FORTRAN o 1959 Jack Kilby i Robert Noyce - późniejszy współzałożyciel Intela - (USA) konstruują pierwszy, bardzo prymitywny, układ scalony (chip) o 1963 Pierwszy minikomputer PDP–8 (USA) o 1964 Douglas Engelbart (USA) konstruuje "mysz" komputerową oraz tzw. okna ekranowe z systemem połączonych odnośnikami dokumentów Praca Marshalla McLuhana Zrozumieć media staje się "biblią" nowych czasów - epoki komunikacji globalnej o 1965 Powstaje trzecia generacja komputerów. Tranzystory zastąpione przez układy scalone o 1967 Theodor Nelson (USA) podaje definicję hipertekstu sposobu cyfrowego łączenia ze sobą plików komputerowych; w latach 90. hipertekst stanie się podstawą tworzenia stron WWW w Internecie o 1968 Moduły pamięci komputerowej RAM opanowują rynek komputerowy o 1970 Pierwsze próby zastosowania dysków elastycznych („dyskietek”) do komuptera. o 1971 Firma Intel buduje pierwszy funkcjonalny mikroprocesor Wyprodukowano włókna szklane o czystości zapewniającej bezbłędną transmisję danych o 1973 Vinton Cerf i Robert Kahn opisują teoretyczne zasady sieci komputerowej - jest to początek Internetu o 1974 Czwarta generacja komputerów wykorzystuje mikroprocesory Intela o 1975 Z kapitałem zakładowym wynoszącym kilkaset dolarów, rusza firma Microsoft; jej współzałożyciel - Bill Gates - opracowuje system operacyjny DOS, który zostaje odkupiony przez giganta elektronicznego IBM. DOS staje się standardem w produkowanych o

przez IBM komputerach, zaś Microsoft w ciągu najbliższych 25. lat przekształci się w najpotężniejszego producenta software'u na świecie. Bill Gates zostanie natomiast jednym z najbogatszych ludzi. Dziełem Microsoftu będą kolejne wersje Windows ("okien") oraz skojarzone z tym systemem programy biurowe: Word, Excel oraz przeglądarka internetowa Explorer. o 1976 Powstaje mikrokomputer Apple I - dzieło Stephena Wozniaka i Stephena Jobsa (USA) o druga połowa lat 70 / pierwsza połowa lat 80 - Stopniowe ukształtowanie się dwóch standardów komputerowych: macintosha (budowanego na bazie doświadczeń firmy Apple) oraz PC (skonstruowanego przez IBM). Macintosh stanie się komputerem preferowanym przez grafików, ze względu na dużą stabilność i wielkie moce obliczeniowe (zostaną w nim zastosowane procesory firmy Motorola); "pecet" będzie komputerem powszechnego użytku z uwagi na szybkość pracy (w latach 90. zastosowanie procesorów Intela - i pokrewnych - pracujących z zegarem taktującym o prędkościach ponad 500 MHz) o 1976 Ponowna próba wprowadzenia na rynek gier telewizyjnych przynosi olbrzymi sukces ich producentom. o 1978 W USA rusza produkcja małych komputerów osobistych. W ciągu 4. lat ich cena spadnie poniżej 500 dolarów o 1981 Technologia wytwarzania układów elektronicznych wysokiej integracji umożliwia umieszczenie blisko pół miliarda tranzystorów w jednym „chipie” o powierzchni kilkunastu mm kwadratowych o 1981 Pojawienie się pierwszych laptopów (z ekranem ciekłokrystalicznym). o 1983 Tygodnik "Time" ogłasza, że „Człowiekiem Roku” został wybrany Anonimowy Komputer o 1984 Powstaje procesor 32–bitowy. Podstawowym modułem pamięci RAM staje się chip o pojemności 1 MB (1 miliona bajtów). o 1985 Próby zastosowania CD do komputerów. Jedna płyta jest w stanie pomieścić ok. 270.000 stron znormalizowanego maszynopisu. o 1990 W ośrodku badawczym CERN (Szwajcaria) powstaje teoria protokołów WWW (Tim Berners-Lee i współpracownicy) o 1991 Pierwsze wykorzystanie sieci Internet w polityce: informacje o aktualnych wypadkach związanych z puczem przeciw Gorbaczowowi w Moskwie natychmiast znajdują się w milionach komputerów na świecie o 1996 Gwałtowny rozwój sieci Internetu zmusza administratorów, a także rządy i konsorcja do opracowania skutecznych sposobów zabezpieczania danych przed hackerami (tzw.

firewalls). Mnożą się doniesienia o włamaniach do komputerów bankowych, wojskowych i rządowych. Powstają także systemy zabezpieczania dostępu na pewne strony i kanały internetowe zawierające treści pornograficzne lub mogące wywołać urazy psychiczne u nieletnich. o 1997 (lipiec) Jak wynika z raportów, w sieci Internetu znajduje się ok. 55 mln stron WWW o 1999 Rusza pierwszy polski "portal" internetowy: www.onet.pl.; wkrótce dołączą następne: Wirtualna Polska (www.wp.pl.) oraz Interia (www. interia.com.pl.) o 1999/2000 Świat żyje w strachu przed tzw. pluskwą milenijną. Wyprodukowane przed 1995 rokiem procesory mogą błędnie zinterpretować datę 2000 i doprowadzić w ten sposób do poważnych zakłóceń w działaniu systemów komputerowych w energetyce, łączności, lotnictwie. Wbrew ponurym proroctwom poważniejszych zakłóceń nie odnotowano, za to firmy komputerowe (dostarczające hardware i oprogramowanie) zarobiły ogromne pieniądze o 2000 Koniunktura na rynkach tzw. nowych technologii zmusza giełdy światowe do wyodrębnienia specjalnego indeksu firm zajmujących się telekomunikacją i mediami. W USA jest to indeks Nasdaq