William C Chittick - Hayal Âlemleri (1)

WILLIAM C. CHITTICK Araştırmacı, yazar; halen New York State Üniversitesi'nde öğretim üyesi. lslami düşünce geleneğini derinlemesine incelemiş, özellikle felsefe ve tasavvuf alanında son derece önemli bulgulara varmıştır. l 979'da Türkiye'de de bulunan yazar, doktorasını Seyyid Hüseyin Nasr yönetiminde 1974'te Tahran Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Doktora çalışmasında Abdurrahman Cami'nin Nakdu'nnusus fi şerh-i nakşi'l-fusus adlı eserini incelemiştir. Başlıca eserleri: The Sufi Path of Knowledge: Ibn al-Arabi~ Metaphysics of Imagination; The Sufi Path of Love: The Spiritual Teachings of Rumi; Faith and Practice of Islam; A Shi'ite Anthology; Imaginal Worlds: Ibn al-Arabi and the Problem of Religious Diversity; The Self-Disclosure of God: Principle of Ibn alArabis Cosmology.

kaknüs

yayınlan:

araştırma-inceleme

ısbn:

1. 2.

73

serisi: 8

975-6963-72-7

basım: aralık

İstanbul

basım:

İstanbul

1999, ekim 2003,

orijinal

adı:

imaginal worlds: ibn al-'irabi and the problem of religious diversity yaymevi: state university of new york press, albany: 1994 kitabın adı: hayal alemleri yazan: william c. chittick

editör: serkan özbunın teknik hazırlık: betül biliktü kapak düzeni: beti.il biliktü iç baskı: alemdar ofset kapak baskı: ınilsan cilt: dilek mücellit

kaknüs

yayınları

lkıızlkıuı[esi yayıncılık ve tanıtını hiz.

mah., selami ali efendi cad., no: 11, üsküdar, İstanbul tel: (O 216) 3410865 - 492 59 74/75 faks: 334 61 48 dağıtım: çatalçeşme sk., defne han, no: 27/3, cağaloğlu, İstanbul tel: (O 212) 520 49 27 faks: 520 49 28 www.kaknus.com, www.kizkulesinet.com, www.kizkulesi.net

merkez:

selınan ağa

HAYAL ALEMLERİ İbn

Arabi ve Dinlerin

Çeşitliliği

Meselesi

WILLIAM C. CHITTICK

Türkçesi

MEHMET DEMIRKAYA

İçindekiler

Sunuş Giriş

................................................................................... 9 ................................................................................... 11 İnsan Mükemmelliği

I. Bölüm: Varlığın Birliği ....... -............................................ 29 ilahi İsimler ve lnsan Mükemmelliği ............................. 35 Tenzih ve Teşbih ................................ :........................... 40 il. Bölüm: Küçük Alem, Büyük Alem ve lnsan-ı Kamil ...... 49 Yaratılışın Amacı ............................................................ 50 Mükemmellik Yolu ........................................................ 54

III. Bölüm: Alilak ve Kuraldışılık ....................................... 59 Güzel Ahlak ................................................................... 60 Ayıplanan Ahlak ............. :.............................................. 67 IV Bölüm: Nefsini Bilme ve lnsan Fıtratı ........................... Vücudun Mutlak Oluşu ................................................. Hayali Bilinç ................................................................... Nefsini Bilme ................................................................. Bilinmeyen Makam ........................................................ Fena ve Beka .................................................................. lnsan Olmak ..................................................................

73 76 77 78 80 82 86

Hayal Alemleri l. Bölüm: Vahiy ve Poetik Betimleme ................................. 93 Tercümanü'l-Eşvak ........................................................ 94 Hayal .............................................................................. 97 Akıl ve Tecelli ................................................................. 99 Benzerlerin Vahyedilmesi ............................................ 101 Seyir Yerlerinin Müşahedesi ......................................... 106 11. Bölüm: Hayali İnsanlarla Karşılaşma ........................... Hayali Gerçeklerin Ayırt Edilmesi ............................... Hayali Görüş Türleri .................................................... Hayali İnsanlar .............................................................

113 115 120 121

lll. Bölüm: Ölüm ve Ahiret .............................................. Vahiy ve Akıl ................................................................ Ölümden Sonraki Berzah ............................................. Nefsin Gelişmesi ............................_. ............................. Ahiret ........................................................................... İçerisi/Dışarısı .............................................................. Cennet (Bahçesi) ve Cehennem (Ateşi) ....................... Cehennemin Soğuması ................................................

129 129 131 134 135 138 145 148

Dinlerin

Çeşitliliği

I. Bölüm: Kökenler Miti ................................................... 157 Kur'an'ın

Vahiy Görüşü ............................................... 158 tlahi İsimler ve Dinin Kökenleri .................................. 159 Bölüm 66 ..................................................................... 164 11. Bölüm: ltikadlann Çeşitliliği ....................................... İtikadın Kökenleri ....................................................... 'İki Emir ....................................................................... Allah'a Giden Yollar ..................................................... Denge ........................................................................... İtikadın İşaretleri ......................................................... Kayıtlı Olmaktan Uzak İtikat ....................................... Dini Çeşitlilik Dairesi ..................................................

173 174 178 182 184 187 191 195

III. Bölüm: Dinin tlahi Kökenleri ..................................... 203 İtikadın tlahlan ........................................................... 204 Akli Araştırma ............................................................. 208 !simler ve Bağlar .......................................................... 210 tlahi Suret .................................................................... 212 Herşey ve Hiçbir şey .................................................... 213 Peygamberlik ve Hidayet ............................................. 214 Yaratılıştan Gelen Sınırlamalar .................................... 217 Bağların Hakkını Vermek ............................................. 218

Bib!iyografya .................................................................... 221

C1/u·t l/?eıı(iveıı/illıiıı w.iz fıatııasına sev~i, saygı ve şi'tkr.111/arınuzla ...

M. Dcmirl,aya & 13. Kul

Sunuş

Bu kitap iki önemli meseleyi okuyucunun tefekkıirüne sunllki varlık (vücud) kavramı ve bu kavramın hayatımız­ daki "anlamı." İkincisi dinlerin çeşitliliği problemi ve bu çeşitli­ liğin insanoğlunun "tarihindeki" yeri. Kitabın yazarı bu iki meseleyi Şeyhü'l-Ekber olarak bilinen Muhyiddin Arabi'nin en önemli eserlerinden biri olan Fütuhat-ı Mekkiye çerçevesinde Şeyh'in tefekkür aleminden sızan damlalarla tartışır. Fütuhat'ın tam çevirisinin henüz Türkçe'ye kazandırılmamış olması dikkate alındığında, Chittick'in bu çalışması ayrı bir değer kazanır. Kitap hem birbirinden bağımsız hem de birbirine bağlı kabul edilebilecek üç ana bölümden oluşur. Birinci Bölüm'de "İnsan Mükemmelliği" başlığı altında vücud ve bu vücud ışığında alem ve insan ilişkileri anlatılır. Bu ilişkiye bağlı olarak "lnsan-ı Kamil" kavramına ve İnsan-ı Kamil'in bu ilişkideki yerine değinilir. O alem'in göz bebeği gibidir. O'nsuz bu alem boş, ruhsuz birceset gibidir. İkinci Bölüm, "Hayal Alemleri" başlığı altında, İbn Arabi'nin hayal kavramına ayrılmıştır. Bu kavram bugün bizim kullandığı­ mız anlamın dışında kullanılmıştır. Şeyh'in hayal kavramıyla anlatmak istediği şey zihne ait bir kurgu değildir. Hayal alemi'nin de kendine özgü birtakım işleyiş biçimleri vardır. Hayal'e ait gö-

maktadır.

9

HAYAL ALEMLERi • WILLIAM C CHITTICK

rünüşler

tecrübelerinden örnekler verilir. Allah'ın rahmetinin gazabını geçmesi ha1