Waste Disposal Management Bisaya Version

Proper Garbage Disposal ( Tamang Pamaagi sa Paglabay og Basura)

Mga Tumong: 

Aron makabalo unsa ang gipasabot sa “Tamang Pamaagi sa Saktong Paglabay og Basura (Proper Garbage Disposal)”.



Pagsaysay kung kinsa maoy piligro sa impeksyon tungod sa sayop nga paglabay sa basura o hugaw.



Pagsaysay sa mga nagkada iyang matang sa pagdumala sa basura o hugaw.

Unsa ang saktong Paglabay sa Hugaw?  Kini

ang sakto nga paagi sa pagtigum, paghakot, pag-atiman og pag-usisa sa mga basura.  Ang paglabay sa hugaw ang gikinahanglang aspito sa pagpugong sa pagkalat sa mga impeksyon og mga sakit.

Ang Bili sa Saktong Paglabay sa Basura: 

Usa ka matang sa pagtabang sa atong palibot pinaagi sa pag-iban sa polusyon og pagpalambo sa Kinaiyahang kabtangan (Natural Resources)



Pagpugong sa Kontaminasyon sa Yuta og Tubig nga gigawi sa Katawhan.



Pagguba sa pinoy-anan sa mga insekto og kahayupan nga nagadala og sakit.

Kinsa ang Responsable sa tamang paglabay sa basura? Ang Pagdumala sa Basura sa usa ka kumunidad ay responsibilidad sa Gobyerno nga ginsakupan.  Ang Local Health Officer ang naay Katungod nga magpasiduma sa angay nga paagi sa saktong pag tigum, paghakot og paglabay sa Basura.  Isig ka tao sa kuminidad. 

Unsa ang mga balaod mahitungod sa tamang paglabay sa basura?

PRESIDENTIAL DECREE NO. 856 DECEMBER 23, 1975 CODE ON SANITATION CHAPTER XVIII REFUSE DISPOSAL  Section 81. Definition of Terms As used in this Chapter, refuse is an inclusive term for all solid waste products consisting of garbage, rubbish, ashes, night soil, manure, dead animals, street sweepings and industrial wastes.  Section 82. Responsibility of Cities and Municipalities Cities and municipalities shall provide an adequate and efficient system of collecting, transporting and disposing refuse in their areas of jurisdiction in a manner approved by the local health authority.  Section 83. Additional Requirements ◦ (a) Occupants of buildings and residences shall; provide a sufficient number of receptacles for refuse. Refuse in receptacles shall be protected against vermin and other animals. ◦ (b) Refuse shall be disposed through a municipal collection service. If this service is not available, disposal shall be by incineration, burying, sanitary landfill or any method approved by the local health authority. ◦ (c) Refuse shall not be thrown in any street, sidewalk, yard, park or any body of water. It shall be stored in a suitable container while awaiting its final disposal. ◦ (d) Streets shall be kept clean by occupants or owners of properties lining the street from the line of the property to the middle of the street and from one property to the other. ◦ (e) Parks, plazas and streets adjacent to public buildings shall be kept clean by the local government concerned.

PRESIDENTIAL DECREE NO. 825 November 7, 1975 PROVIDING PENALTY FOR IMPROPER DISPOSAL OF GARBAGE AND OTHER FORMS OF UNCLEANLINESS AND FOR OTHER PURPOSES.

   

 

 

  

WHEREAS, one of the principal aims of the New Society is to effect social, economic and political reform through discipline and order; WHEREAS, a healthy citizenry is a vital factor in bringing about these reforms; and WHEREAS, to attain these objectives it becomes the duty of every citizen and resident of the Philippines to keep his environment or surroundings clean and wholesome; NOW, THEREFORE, I, FERDINAND E. MARCOS, President of the Philippines, by virtue of the powers vested in me by the Constitution, do hereby order and decree: SECTION 1. Any provision of existing laws to the contrary notwithstanding, all citizens and residents of Philippines; all universities, colleges and schools and other similar institutions, private as well as public; all commercial and industrial establishments such as hotels, restaurants, hospitals, cinema houses, public markets, department stores, groceries and the like; all public conveyances; all residential houses; and all other establishments of any kind, shall undertake the cleaning of their own surroundings, their yards and gardens, as well as the canals, roads or streets in their immediate premises. All garbage, filth and other waste matters, shall be placed in the proper receptacles for the disposition thereof by garbage collectors. SECTION 2. Any person, who shall litter or throw garbage, filth, or other waste matters in public places, such as roads, canals, esteros or parks, shall suffer an imprisonment of not less than 5 days nor more than one year or a fine of not less than P 100 nor more than P 2,000.00 or both such fine and imprisonment at the discretion of the Court or tribunal, without prejudice to the imposition of a higher penalty under any other law or decree. If the violator is a corporation, firm, or other corporate entities, the maximum penalty shall be imposed upon the president, manager, director or persons responsible for its operation. SECTION 3. Owners of the idle lots in Greater Manila are required to keep their idle lots clean to prevent them from becoming the breeding places of mosquitoes, flies, mice, rats and other scavengers. In the event of their failure or inability to comply with this obligation, the government shall undertake the cleaning of said lots at the expense of the owners. The government may, through the Barangay Council, further utilize the land for its food production program. SECTION 4. The Secretary of Public Works, Transportation and Communications, with the assistance of health officials and local governments concerned, shall supervise the implementation of this Decree. SECTION 5. All provisions of laws, decrees, orders or regulations inconsistent herewith are hereby amended or modified accordingly. SECTION 6. This Decree shall take effect immediately.

Mga Klase sa Basura og Hugaw: 

Garbage (Hugaw) – Mga sobrang gikan-an, Parte sa karne og isda, mga uban pang malata na materiyales (Decaying materials sama sa panit sa mga prutas og gulay) nga maka hatag og baho sa palibot.



Rubbish (Sagbot) – mga wala gamita nga Botilya og ubang dili magabok nga butang.

Mga Sistemedong Pagdumala Sa Basura:  Kuminidad

og Dakbayang

pagdumala  Isig

katungod / Matag balay nga pagdumala

Kuminidad og Dakbayang pagdumala: Dumping -Pagpundok sa mga Basura sa usa ka lugar  Ang Basura o Sagbot kay hinay hinayon og sunog para mugamay.  Kinahangalan nga layo sa mga mulopyo. 

•

Sanitary Landfill-

Mas limpiyadong pagdumala sa basura. - Ang Basura tabunan og Yuta aron malata

•

Incineration o Pagsunoggikinahanglan og makinarya sa pag operate og usa ka Inceneration factory. -Makadaot ang Aso, kinahanglan nga layo sa mga lumulopyo.

Matagbalay nga Pagdumala •

Burning o Pagsunog • Dili apilon og sunog ang Plastic kay makadaot ang aso niini.

•

Burial o Paglubong – Ilubong lang ang Mugabok og mga igdadapat

•

Composting- Paglubong sa mga Hugaw og sagbot malata para himuong patambok sa yuta.



Paggamit sa Hugaw sa Hayop aron himuong enerhiya (Methane)

Mga Buluhaton sa Pagdumala sa Basura 

Sorting (Pag-lain)- ang paglain sa mga mugabok, dili mogabok, og pwede pang gamiton nga butang.



Handling (Pagtigom) Ang saktong pagsakop sa mga Sagbot og Hugaw Mas maayong pagtagad sa mga Basura nga makahatag og impeksyon.

-



Final Disposal (Ang Paglabay) ◦ Kinahanglan nga Bulagon ang mga nagkadaiyang klase sa Basura.

Mga Matang sa Paglabay: Mga Magahing Basura Burning (Pagsunog) Burial (Paglubong) Paghatod sa Waste Facilities



Tubigon og Tinubig nga Basura ◦ Ang Mga Likido nga gigamit pang limpyo og mga “Chemicals” pareho sa Muriatic acid og uban pa. ◦ Kung maglabay og mga likido nga Chemicals, kinahanglan nga Magasul-ob og Rubber Gloves og Sapatos para pangproteksyon. ◦ Iyabo ang Chemicals sa Lababo og Kasilyas nga adunay septik tank ◦ Paagasan og Tubig Human nga kini malabug

Mga epekto sa dili saktong paglabay sa basura: Makahatag og Dakung Hulga sa Panlawas sa mga katawhan.  Ang Contaminadong Hugaw og Basura makadaot kung makit an og madulaan sa mga Bata.  Dili maayong Talan-awon nga Palibot  Baho nga Palibot 

Unsay epekto sa dili saktong paglabay sa mga basura sa atong panglawas? Posibleng makontaminar ang tubig og pagkaon.  Posibleng makaon o mainom og apil ang mga duga sa mga basura pinaagi sa paghalo sa tubig nga ginainom. 

Unsay epekto sa dili saktong paglabay sa mga basura sa atong palibot? Makabara sa mga kanal og makacuase og baha. Mangamatay ang mga pananom sa palibot. Makahatag og baho sa palibot. Mudaghan ang mga peste sama sa ilaga, langaw, uk-ok og lamok nga nagadata og mga sakit sa katawhan.

Unsaon pagsegregate sa mga basura? Dapat ilain ang mga basura basi sa ilang klase.  Dapat adunay saktong butanganan nga dili basta-basta mayabo.  Dapat anunay saktong taklob para dili manimaho. 