Unitate Didaktikoa La Red Social (Euskera)

 

2

Zinea, Mundua eta Giza Eskubideak  

IPES Elkartearen proiektu bat

Unitate didaktikoa (euskera) didaktikoa (euskera)

La red social Irakasleentzako materiala eta Ekintzak

www.cineddhh.org

 

Zinea, Mundua eta Giza Eskubideak Zinearen bitartez mundua ulertu, Giza Eskubideen ikuspuntutik Unitate Didaktikoa 7. Sare Gizartea eta Giza Eskubideak – ‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’)

Egileak: Javier Aisa Gómez de Segura eta REDO espazioko talde didaktikoa (Andrea Aisa Vega, Fernando Armendáriz Arbizu eta Cristina García Purroy). Koordinatzailea: Andrea Aisa Vega

  IPES ELKARTEA –2013ko urtarrila urtarrila Tejería kalea, 28 behea – 31001 Iruña (Nafarroa) 948 213279 – [email protected] www.ipesddhh.org www.cineddhh.org

Lan hau “Creative Commons. Aitortu - Ez Komertziala – Lan Eratorririk gabe 3.0 Espainia” baimenpean dago Baimen honen kopia bat ikusteko, bisita ezazu: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/  Argazki, grako eta marrazkiak, eta izen, logotipo, merkataritza mer kataritza marka eta zerbitzu markak, bakoitzari dagokion ekoizle/  banatzailearen jabetzakoak dira eta egile-eskubide, erregistraturiko marka eta beste legeez babesturik daude. www.wakalaka.es)) Bildumaren diseinua: wakalaka (www.wakalaka.es Maketazioa: Remo Boscariol Euskararen itzulpena: Nerea Antia Lege-gordailua: LG NA 47-2013

 

i

Aurkibidea Irakasleentzako materiala

1

2

4

Ekintzak

27

Sekuentzia didaktikoa

5

Ikustaldi aurreko saioak

28

01. Helburuak, edukiak eta OOGG  02. Ebaluaketa irizpideak  03. Curriculum konexioak 

5 7 9

4

01. Zer da Informazioaren

10

 

28

Ikustaldi ondoko saioak

36

eta Ezagutzaren Gizartea?

5

Pelikula ezagutu

02.  ‘La red social’ lmaren aurrerakin aren eta/edo eszenen remix-a

01. Fitxa teknikoa  02. Sinopsia  03. Jasotako sariak  04. Zuzendaritza  05. Gidoigilea: Aaron Sorkin  06. Musika: Trent Reznor eta

 

Atticus Ross

10 10 10 11 13

03. Hiritartasun digitala

15

04. Gizarte sareetatik lagunarteko

07. Zergatik aukeratu dugu ‘La red social’?

3

3

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’)

Gehiago jakiteko baliabideen gida   02. Espezializatur Espezializaturiko iko webguneak  03. Espezializaturiko materialak  04. Bibliograa  05. Filmograa gomendatua 

36

eta giza eskubideak

a. Errealitatetik kziora. Eszenen azterketa

b. Fikziotik errealitatera. Kasu praktikoak 

45

sareetara. Nola erabiltzen

17

19

01. Material didaktikoak

eta hezkuntza esperientziak

 

19 19 21 22 22

dituzu zuk?

 

65

 

2

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Irakasleentzak (Irakasleentzako o materiala)

Pelikula ezagutu

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’)

Irakasleentzako materiala 

Aurkibidea 1  2  3 

Sekuentzia didaktikoa Pelikula ezagutu

5

10

Gehiago jakiteko baliabideen gida

19

4

 

1

01. 

5

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Sekuentzia didaktikoa

Helburuak, edukiak eta oinarrizko gaitasunak

Helburu nagusia: Zinea baliabide nagusitzat hartuz, hezkuntza-tresna bat ematea, irakasle zein ikasleentzat giza eskubideak errealitate adierazgarri bihurtzen lagunduko duten oinarrizko gaitasun eta edukiak lortzeko.

Kontzeptu helburuak

Kontzeptu edukiak

Oinarrizko gaitasunak

Informazioaren eta ezagutzaren gizarte

• Sare gizartea, gizarte- eta kultura-para-

OOGG 3. Mundu sikoaren ezagutza eta

berria azaltzen duten prozesu eta mekanis-

digma berri gisa: informazioaren eta eza-

morik garrantzitsuenak identikatu

gutzaren gizartea

elkarrekintzaren gaitasuna

• Iraultza teknologikoaren ondorioak gizartean • Parte hartze eta ezagutzaren demokratizazioa sarean • Boterearen erabilpena: monopolioa versus hiritargoa • Giza eskubideak, sarean askatasuna, aniztasuna eta pertsonen duintasunarekiko errespetua bermatzen dutenak Comprender el lenguaje cinematográco como manifestación cultural y artística.

• Zinema-hizkuntza eta bere elementu nagusiak menperatu

OOGG 4. Informazioaren tratamendua eta gaitasun digitala

• Zer (bilbea, istorioa), nor (pertsonaiak), nola (irudia, argia, soinua)

Prozedurazko helburuak

Prozedurazko edukiak

Oinarrizko gaitasunak

Iturri anitzetatik sortutako informazioa bi-

• Sarean informazioa eta edukiak bilatu, in-

OOGG 4. Informazioaren tratamendua eta

latu, hautatu, ulertu eta erlazionatu; batez ere, informazioaren teknologiek eskaintzen dutena

dibidualki eta taldean

gaitasun digitala

• Infograkoak egin ikerketaren emaitzak sistematizatzeko eta, haiei esker, eskuratutako ezagutzak erantzukizunez partekatu

Norberak bereganatzen duen ezagutza erabili, horrela ulertzeko gaurko gizarteen

• Genero eredu estereotipatuak identikatu sarean ezartzen diren harremanetan

eboluzioa azaltzen duten zergatien anizta-

• Lan txikiak egin, horien bidez, sarean parte

suna, eta gizon-emakumeek horietan jokat-

hartzearen demokratizazioa eta ezagutza ezagutza

zen duten rola

agerian uzteko

OOGG 3. Mundu sikoaren ezagutza eta elkarrekintzaren gaitasuna

OOGG 5. Gaitasun sozial eta hiritarra

 

6

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Sekuentzia didaktikoa

Lantaldean aritu eta eztabaidetan parte

• Informazioa erabili, analisi, sintesi, harre-

hartu jarrera eraikitzaile, kritiko eta tole-

manen ezarpen, inferentzia eta deduk-

rantearekin, iritziak behar bezala arrazoi-

zioak eginez

OOGG 7. Ikasten

1

ikasteko gaitasuna

tuz eta elkarrizketa, gizaki eta gizartearen arazoak konpontzeko hartu beharreko bide moduan baloratuz Ikasten ikasteko, erabakiak hartzeko eta erantzukizunak hartzeko gaitasuna garatu

• Gizarte sareen erabilera kolektibo eta indibidualari buruzko azterketa, hausnarketa eta ondorioak

OOGG 7.

Ikasten ikasteko gaitasuna

OOGG 8. Autonomia eta ekimen pertso-

nala

• Sarean ekintza ezberdinak erabili: ziberaktibismoa Eskuratutako jakintza etorkizuneko ikustaldietan erabili

• ‘La red social’ lmean erabilitako zinezinema-hizkuntzaren aplikazioa: zinema-narratiba eta elementu teknikoak • Pelikulako pertsonaiak eta erabilitako zinema-teknika aztertu

OOGG 1. Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna OOGG 4. Informazioaren tratamendua eta gaitasun digitala

Jarrerazko helburuak

Jarrerazko edukiak

Oinarrizko gaitasunak

Kultura-aniztasuna balioetsi, beste kultura

• Entzuten jakiteko, besteen iritziak kontutan

OOGG 5. Gaitasun sozial eta hiritarra

batzuekiko eta norberarenak ez diren usteekiko errespetu- eta tolerantzia-jarrerak azalduz, eta hauxe, norberaren iritzi pro-

izateko gaitasuna • Hizkuntza norberaren emozioak adierazte• Besteen lepoan jartzeko estrategiak lortu

Eskubide eta askatasunak, lorpen utziezin

• Norberaren identitatea eta besteena errespetatu

dintzatzat hartu; halaber, jarrera eta egoera

• Sarean dagoen izen onaren gaineko bote-

diskriminatzaile eta injustuak salatu eta elkar-

reaz eta horrek beste pertsona batzuengan

tasuna adieraztea eskubideak eskubideak edo beharrez-

dituen ondorioez jakitun egon

koak diren baliabide ekonomikoak ukatzen zaizkien herri, giza talde eta pertsonei Gogoeta autonomia eta zentzu kritikoa garatu

ren gaitasuna

ko erabili

pioari utzi gabe

moduan eta bakea lortzeko ezinbesteko bal-

OOGG 8. Autonomia eta ekimen pertsonala-

OOGG 5. Gaitasun sozial eta hiritarra OOGG 8. Autonomia eta ekimen pertsonalaren gaitasuna

• Generoari buruzko irudi eta rol estereotipatuak desegin • Interneten diskriminazioa, abusua edo eskubideen urraketa sufritzen duten pertsonekiko enpatia garatu • Eskubideak urratzen diren kasuei aurrea hartzeko eta horrelakoak salatzeko estrategiak ezagutu • Gizabanako estereotipoak zalantzan jartzeko gaitasuna • Talde nagusitik ezberdinak diren pertsonekiko aurreiritziak desegiteko mekanismo bezala, beste pertsonekiko enpatia garatu

OOGG 5. Gaitasun sozial eta hiritarra OOGG 8. Autonomia eta ekimen pertsonalaren gaitasuna

 

1

7

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Sekuentzia didaktikoa

02. 

Ebaluaketa irizpideak

Ebaluaketa irizpideak

Ekintzak

Gaitasunak

Arloak

1. Hiritartasun digital berriaren esa-

Ikusi aurreko ekin tzak

G3. Mundu sikoaren ezagutza eta

• Gizarte Zientziak

nahia, bere aukerak eta mugak

elkarrekintzaren gaitasuna

ulertu eta adierazi, gizarte eta eza-

G4. Informazioaren tratamendua eta

gutzaren demokratizazioaren pa-

• Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

gaitasun digitala

radigma sozial berria den aldetik

2. Giza Eskubideak gizakien jokabi-

Ikusi aurreko ekintzak

G3. Mundu sikoaren ezagutza eta

• Gizarte Zientziak

derako erreferentzia etiko nagusitzat hartu; eta sarean, norba-

Ikusi ondoko ekintzak

elkarrekintzaren gaitasuna G4. Informazioaren tratamendua eta

• Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

nakoen zein taldearen erabileran,

gaitasun digitala

egikaritze aktiboaren eta bete-

G5. Gaitasun sozial eta hiritarra

tzearen aldeko jarrerak garatu

3. ‘Gizarte Sarea’ pelikulari dagokionez, hizkuntza zinematograzinematogra-

Pelikula ezagutu Ikusi ondoko ekintzak

koaren eta edukiaren hiztegi es-

G1. Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna G6. Kultura eta arte gaitasuna

pezikoa denitu eta ulertu.

4. Pelikularen hitz gabeko mintzaira ulertu eta aztertu, elementu iko-

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika • Plastika eta ikus hezkuntza

Pelikula ezagutu Ikusi ondoko ekintzak

nikoak, sinbolikoak eta irudikape-

G1. Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna G6. Kultura eta arte gaitasuna

nekoak azpimarratuz.

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika • Gaztelania • Plastika eta ikus hezkuntza

5. Atzemandako ezagutza erabili,

Ikusi ondoko ekintzak

gaurko gizarteen eboluzioa azal-

G3. Mundu sikoaren ezagutza eta elkarrekintzaren gaitasuna

tzen duten zergatien aniztasuna

G4. Informazioaren tratamendua eta

eta gizon-emakumeek bertan jo-

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

gaitasun digitala

katzen duten rola ulertzeko

6. Sareak eskaintzen dituen tresnak era kritiko, autonomo eta arduratsuan erabili, gaurko mundua eragiten duten gizarte arazoetako batzuk

Ikusi ondoko ekintzak

G3. Mundu sikoaren ezagutza eta elkarrekintzaren gaitasuna G4. Informazioaren tratamendua eta gaitasun digitala

ezagutzeko eta bizimodu justuen

G7. Ikasten ikasteko gaitasuna

defentsarekiko konpromisoa har-

G8. Autonomia eta ekimen pertsonala

tzeko, giza eskubideen defentsa  jarduke  jard uketata-ard ardatz atz nag nagusi usitza tzatt hartu hartuz z

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

 

8

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Sekuentzia didaktikoa

7. Sarearen bidez pertsonen artean

Ikus Ik usii on ondo doko ko ek ekin intz tzak ak

ezarritako harremanetan beren

G4.. Info G4 Inform rmaz azio ioar aren en tra trata tame mend ndua ua eta eta gaitasun digitala

hautemate, sentimendu eta emo-

G7. Ikasten ikasteko gaitasuna

zioak identikatu, beren jokabide

G8. Autonomia eta ekimen pertsonala

1

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

eta aukeren zergatiak arrazoitu eta

gatazka-egoeretan

elkarri-

zketa praktikatu

8. Errepresentazio eredu berriak

Ikusi ondoko ekintzak

barneratu, bai maskulinoak nola

G3. Mundu sikoaren ezagutza eta elkarrekintzaren gaitasuna

femeninoak, askatzaile eta ber-

G 4. Informazioaren tratamendua eta

dinagoak

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

gaitasun digitala G8. Autonomia eta ekimen pertsonala

9. Ikasitakoa sistematizatu eta sa-

Ikus Ik usii on ondo doko ko ek ekin intz tzak ak

G4.. Info G4 Inform rmaz azio ioar aren en tra trata tame mend ndua ua eta eta

• Gizarte Zientziak

rerako edukiak garatu, ikaskuntzaren ikuseremuen maneiutik

gaitasun digitala G7. Ikasten ikasteko gaitasuna

• Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika

abiaturik, irisgarritasun-estanda-

G8. Autonomia eta ekimen pertsonala

rrak eta norberaren zein besteen autoretzaren errespetua kontutan hartuz

10. Norberak edo taldeak aurkezpenak egin, IKTB tresnetatik abiatuta, sare-gizartearen esanahiaren inguruan, ikuspuntu ezberdinak kontutan izanik eta pentsaera autonomo, arrazoitu eta kritikoa islatuz

Ikus Ik usii on ondo doko ko ek ekin intz tzak ak

G1.. Hi G1 Hizk zkun untz tzaa-ko komu muni nika kazi zior orak ako o ga gaiitasuna G4. Informazioaren tratamendua eta gaitasun digitala G8. Autonomia eta ekimen pertsonala

• Gizarte Zientziak • Etika- eta gizarte-hezkuntza • Informatika • Gaztelania

 

1

03. 

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

9

Sekuentzia didaktikoa

Curriculum konexioak

Material didaktikoa DBHko 4. ikasturtearen curriculum arlo eta gai multzoetara multzoeta ra egokituta dago, martxoaren 19ko 25/2007 Foru Dekretuaren arabera; 2007ko maiatzaren 25eko NAO, 65. zkia. Dekretua: DBHko Irakaskuntza Minimoen Curriculum Garapena, Nafarroa.

Ikastaroa

Arloak

Gai multzoa

• Gizarte Zientziak,

3. multzoa. Gaur egungo mundual

Geograa eta Historia

• Aldaketak gaurko gizarteetan. Komunikabideak eta beren eragina • Globalizazioa eta botere-zentro berriak

5. multzoa. Internet eta gizarte-sareak • Informazioa eta komunikazioa, gizarte-ingurunea ulertu eta aldatzeko iturriak: erkidego birtualak eta globalizazioa • Informatika

• Informazio-teknologien eta komunikazioen arloan dauden berrikuntzekiko jarrera baikorra; baita horien aplikazioarekiko, norbanakoen eta taldeen beharrak betetzeko xedez • Intimitatea eta segurtasun pertsonala babesten dituzten ohiturak hartu, ikuseremuetan egiten den elkarrekintzan: irisgarritasuna aisialdirako zerbitzuetara

1. multzoa. Artegintzaren prozesu arruntak DBH 4.

• Plastika eta ikus hezkuntza

• Informazio eta komunikazioaren teknologiak norberaren ekoizpenetan erabili

4. multzoa. Irudi eta soinua • Bideo eta multimedia irudiak ezagutu eta irakurri • Zinema - eta bideo - hizkuntzaren sintaxia

1. multzoa. Eduki arruntak • Gaurko munduan giza eskubideen urraketak, askatasunak eta bidegabekeriak ezagutu. Askatasuna eta justizia, helburu gisa.

2. multzoa. Askatasuna eta erantzukizun erantzukizuna a • Etika - eta gizarte -hezkuntza

• Giza ekintzen izaera moral eta soziala. Askatasuna eta erantzukizuna, ekintza politiko eta moralaren baldintzatzaile posible gisal

3. multzoa. Teoria etikoak. Giza eskubideak • Giza eskubideak informazioaren teknologia berrietan Giza eskubideak eta bizitzaren eta giza duintasunaren errespetua

5. multzoa. Gaur egungo munduaren gizarte-arazoak • Globalizazioa eta garapena. Boterea eta komunikabideak Hiritartasun globala • Teknologia

9. multzoa. Internet

 

2

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Irakasleentzak (Irakasleentzako o materiala)

Pelikula ezagutu

01. Fitxa teknikoa Izenburua

La red social (The (The Social Network )

Aurrerakina

http://www.youtube.com/watch?v=TQAGdBecBuk

Urtea

2010

Iraupena

120 minutu

Herrialdea

Estatu Batuak

Zuzendaria

David Fincher

Gidoia

Aaron Sorkin

Musika

Atticus Ross, Trent Reznor

Ekoizlea

Sony Pictures / Michael De Luca Productions / Scott Rudin Productions / Trigger Street Productions

Webgune oziala

http://www.thesocialnetwork-movie.com/ 

Generoa

Drama, biograa, thriller 

02. Sinopsia Mark Zuckerberg Harvardeko ikaslea da, informatika-programazioaren zale amorratua. 2003ko urria. Bere neska-lagunak uzten duen gauean, Facemash izeneko webgunea sortzen du, Campuseko nesken itxurari buruzko iritzia emateko. Berehala lortzen du arrakasta baina, aldi berean, arriskuan jartzen du unibertsitateko espazio informatikoaren seguritatea. Harvarden barruan jendea ezagutzeko web bat garatu nahi duten hiru ikaslek Marki proiektuan parte hartzea proposatzen diote. Txinparta horrek gaztearengan sortzen du Facebook, gizarte sare iraultzailea, garatzeko ideia. Sarea azkar hedatu eta handitzen da, eta iraultza bilakatzen da komunikazioaren alorrean. Baina Zuckerberg aberats eta ospetsu bihurtzen den aldi berean, gatazka sortzen da, asmakizunaren autoretzaren inguruan,  jatorriz  jato rrizko ko idei ideia a bereg bereganatz anatzen en duten dutenekin ekin eta bere adis adiskide kiderik rik hurbi hurbilena lena den Edua Eduardo rdo Sava Savaririnekin, eta lagunek Marken jokabidea eta bere lanbide-harreman berriak gaitzesten dituzte. Gizarte sarea sortu eta sei urte pasatu ondoren, informatikaren informatikaren jenioak aurrez aurre dauka epai-prozesu konplexu batzuk, horiek dakarzkioten dakarzkioten emozio-ondorioekin. emozio-ondorioekin. Historian bi milioi lortu dituen pertsona gazteena da, 500 milioi lagun dituen aplikazio teknologiko teknologiko bati esker baina, hori bai, zenbait etsai eginda.

03. Jasotako sariak 2010ean nabarmendua izan zen zinemaldi garrantzitsuenetan. Kategoria nagusietan garailea izan izan zen, besteak beste, Oscar sarietan -gidoi egokitua, soinu-banda eta muntaketan- eta BAFT BAFTAn An -zuzendaritza, gidoi eta muntaketan-. 2011n urrezko lau Globo jaso zituen: pelikularik onenari, zuzendariari, soinu-bandari eta gidoiari emandakoak, hain zuzen

10

 

2

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

11

Pelikula ezagutu

‘La red social’ lmari buruzko kritikak ezagutu • “Implicaciones sobre el poder”, ‘35 milímetros’ webgunean:’ http://www.35milimetros.org/2011/03/dossier-david-ncher-the-social-network/ 

• “El año en el que cambiamos de estado peligrosamente” izenburuko kritika, ‘Miradas de Cine’ webean:

•

http://www.miradas.net/2011/01/actualidad/la-red-social-2.html ‘La red social’ lmari buruzko kritika, ‘Cine para leer’ gunean: http://www.miradas.net/2011/01/actualidad/la-red-social-2.html

04. Zuzendaritza David Fincherrek (Denver, Colorado, 1962), gustukoa zuen, txikitatik, super 8 kamera erabiltzea. Ikus-teknika, argazkigintza eta produkzio ondokoa menderatzeari ematen dion garrantzi handia, Industrial Light & Magic konpainian eman zituen lehenengo urratsetatik datorkio. George Lucasen faktorian efektu berezietaz arduratu zen, ‘El retorno del Jedi’ (‘Jediren itzulera’) eta ‘Indiana Jones y el templo maldito’ (‘Indiana Jones eta tenplu madarikatua’) pelikuletan. Ondoren, luxuzko publizitate bideokliplak zuzendu ditu hainbat enpresa eta artistarentzat (Nike, Coca Cola, Madonna, Sting, Michael Jackson, George Michael, Rolling Stones, Aerosmithentzat, besteak beste). Orain arte bederatzi lm zuzendu ditu (eta zinemagile biribila da: horrez gain, aktorea izan da lau pelikulatan, ekoizlea 10etan, eta zuzendarikidea telesail batean) eta Fincher, gaurko zineman, nortasun, sormen eta ziztadarik handienak azaldu dituzten zinemagileetako bat da. Kritikoak eta ikusleak egonezinean daude, bere hurrengo lmaren lmaren zain. Denak ezberdinak ezberdinak izanik, izanik, bere narrazio-estilo narrazio-esti lo pertsonala -edukian eta teknikanteknikan- markatzen du mundu mundu garaikidea ulertzeko modu zorrotz eta mingarri batek, banako protagonista asaldatuak, aktoreen zuzendaritza bikaina eta efektu tekniko harrigarriak erakutsiz. Ez du oroitzapen onik bere lehen lma izan zen ‘Alien 3’ren inguruan. Fox konpainiak moztu bazuen ere, eta etorkizun ikaragarria aurreratzen duen sail horretan arrakastarik gabe egin zuen sartu-irten bat izanda, ‘Alien 3’ lmak argi erakusten dizkigu, hala ere, ondoren izango zuen estiloaren ezaugarriak, giro zapaltzaile eta lanbrotsuekin. Sormen-askatasuna bere buruari ezartzen dizkion arauetako bat da, bere ezaugarrietako beste bat lortzeko: perfekzionismoa, hain zuzen. Ez zaio inporta hartualdi bat 99 aldiz lmatzea (‘La red social’ lmaren sarrera-sesarrera-se kuentzian bezala), horrela emaitza optimoa lortzen badu. New Line Cinema Ekoiztetxe independente txikiarekin 1994az geroztik izan duen lankidetzari esker, ‘Seven’ thriller txundigarria zuzentzen du. Ondoren “serial killerren” erabateko erreferentzia bilakatu eta joera sortu zuen, baita kreditu-titulu bikainetan ere. Bizikiro iluna, ikusmenerako distiratsua bere kromatismo irrealean, primerako gidoiarekin, ‘Seven’ lmak sakonean asaldatzen gaitu, zazpi bekatu nagusiak exekutatzen dituen hiltzaile erabat gaiztoarengatik. Eta gaurko gizarteaz eskaintzen duen begirada etsi eta ezkorrarengatik. Eskemak apurtzen ditu, amaiera ez baita batere ona, eta er-

David Fincher, ‘La red social’ pelikularen zuzendaria 

 

12

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

2

tzain-bikoteak hiri galdu, grisaxka eta euritsu batean zehar dabiltzalako. Bere protagonista guztien antzezpen zehatz eta biribila izanik, zuzendari eta Brad Pitten arteko lehenengo kolaborazioa da, ondoren, bere antzezle fetitxe bihurtuko zelarik. Bi urte ondoren, ikusleak harritzen ditu ‘The Gamerekin’. Berriz ere, gure munduarekiko desilusio eta egonezina azaltzen ditu lmean, bertan, inguruko inor interesatzen ez zaion negozio-gizon ezatsegin eta aspergarria, joko manipulatzaile batean harrapatuta geratzen delarik. Hortik irteteko modu dramatikoa mendekua da, erkidego inpertsonal batean, non agintariak boterea eta dirua diren. 1999an, ‘El club de la lucha’ (‘Borrokaren kluba’) pelikulak lilura sortzen du eta, aldi berean, polemika handia pizten du gizakien biziraupenaren inguruan ematen duen ikuspegiarengatik, indibidualismo nihilista eta suntsitzailean eta adierazpen-indarkeria zorrotzean oinarritzen delako. Hala ere, gehiegizko kontsumo-gizartearentzako zartada bortitza eta giza izaeraren kritika garratza da. Koherentea munduaren ikuskera ilunarekin, Fincher zuzendari berezitzat hartutakoen ospea dauka. ”Luze eta malkartsua da argirantz daraman infernuko bidea”, aipatzen da ‘Seven’ llmean. Fincherren zinema zikoizkeria moralean, eta obsesioak eta komunikazio ezak sortutako min psikologiko eta sikoan murgiltzea da. Kontrako patua segika dabilkieladabilkiela rik, bere protagonistak moldatu gabeko pertsonak dira, insomniodunak, proba gogorrak pasatu behar dituztenak, gizarte gogaikarri eta samingarri baten erdian. Hori guztia gaurko zibilizazioaren isla da. Dena den, existentzia aspergarri, baretu eta hutsaletik ihes egiteko nahia azaleratzen da. Bizirik irauteko borondatea eta bizitzari zentzua ematen dion irtenbidea lortzeko ahalegina da. Urduritasun handi horretan aire hartzeko parentesi moduan, 2002an ‘La habitación del pánico’ (‘Izuaren gela’) lmatzen du, modu klasikoagoan egindako intriga. Baretasuna azalekoa da, irailaren 11ko atentatuen ondorioz sortutako obsesioen emaitza den hiri-mundu kezkatiago eta itxi batean sartzen gaituelako Fincherrek. Baina, gehien bat, enkarguzko pelikula honetan teknikaren erabilera bikaina da: plano harrigarriak sortzen ditu eta kameraren efektuak ugaltzen ditu, ikusleen begiak hormetan eta kontaketan sartzen diren bezala. Bost urtetan zehar bideoklipetan aritu da eta Tom Cruiserekin izan zituen desadostasunengatik huts egin zuen proiektu batean aritu, eta 2007an beste thriller bat lmatzen du. ‘Zodiac’ pelikulan, urteetan zehar, miaketak egiten ditu beste serie-hiltzaile bati buruzko ikerketa baten zehetasun bakoitzean. Estilo ezberdina, zuzenagoa eta dokumentaletik gertukoa, erabiltzen du, horrela azaltzeko zein puntutaraino burokraziak hondoratzen gaituen zentzugabean, tentsioan eta, azkenik, kale itsu baten ezinegonean. ‘La extraña historia de Benjamin Button’ (‘Benjamin Buttonen istorio bitxia’) (2009) izan zen Brad Pittekin egin zuen hirugarren lana. Bertan, puntu eta bereiz egingo balu bezab ezala, zinemagile malenkoniatsu moduan agertzen zaigu, aparteko gizaseme bati buruzko

‘The Hollywood Reporter’ aldizkariaren azala: “David Fincher, el anti-social trabajador de la red” (“David Fincher, sareko langile antisoziala”).

Fincher pelikula lmatzean.

 

2

13

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

ipuin fantastikoa kontatzean, bere poztasunak, maitasunak, dramak eta guzti. Sentikorra, hausnarketa egiten du aberastasun material iragankorraren, denboraren eta patuaren inguruan. Fincherrek efektu bereziak menderatzen dituela erakusten du, eta horien artean maisutasunez erabiltzen ditu teknologia digital aurreratuenak. Gizarte digitalak David Fincher liluratzen du, eta zuzendariak zuzendar iak ezinbestekotzat jotzen du ikus teknologiak aldaturiko mundu batean. “Demoszenaren” kide aktiboa da; azpikultura informatiko horren helburua, ordenagailu bidezko musika, infograa eta programaprograma zioa erabiliz arte-kreazioa da.

‘La red social’ aurkezteko prentsaurrekoa. Ezkerretik eskuinera, Aaron Rorkin (gi-  doigilea), Jesse Einsberg (antzezlea) eta David Fin-  cher (zuzendaria).

‘Milenium’ Eskandinaviako polizia-sailaren lehenengo zatiaren egokitzapenak (2011), Fincherren kezka guztiak biltzen ditu, berriz ere, unitate didaktiko honetan aztertutako ‘La red social’ lmak izan zuen arrakastaren ondoren. Heriotzak etengabe agertzen da unibertso opaku eta etsi batean, Lisbeth Salanderrek biktima guztiei duintasuna, eta patu hauskor eta etsigarriari izateko arrazoia eman arren. Orain hiru zinema-proiektu dauzka esku artean eta, horietako bat, ’20.000 leguas de viaje submarino’ (‘20.000 legoako bidaia lur azpitik’) da. David Fincherrek errekonozimendua lortu du Hollywooden, baina ez dio inori uzten bere arte-bidea markatzeko. Ez ditu galdu bere independentzia eta nolabaiteko asaldatze-izpiritua. Ezta ikusle gehienak konbentzitzeko asmoa ere, eta hori, kultuzko zinemagile izateari utzi gabe.

Gehiago jakiteko: “Estudio sobre David Fincher”, ‘Miradas de Cine’ webgunean: • http://www.miradas.net/2009/02/estudios/estudio-david-ncher.html • “La Narrativa de David Fincher”, Academia.edu webgunean http://www.academia.edu/506097/Narrativa_de_David_Fincher

05. Aaron Sorkinen gidoia Aaron Sorkinek (New York, 1961) aitortzen duenez, garrantzia lortu du lanbidean hitzak ongi erabiltzeari esker. Gaur egungo istorioetan erabiltzen dituen elkarrizketa zirikalariak eta edukietan mamitsuak, ezaugarriak dira Sorkinek idatzitako lau telesailetan: ‘Sports night’ (1998-2000); ‘El ala oeste de la Casa Blanca’ (‘Etxe Zuriaren mendebaleko hegala’) (lehenengo lau denboraldiak, 2000-2003); ‘Studio 60’ (20062007) eta azkena, ‘The Newsroom’ (2012). Bere lanari esker bilakatu da gidoilari eta, idaztea oso gustukoa izanik, bere ibilbidea antzerkian hasi zuen, 1984ean, ‘Removing All Doubt’ obrarekin. Broadway abiagunea

Aaron Sorkin gidoigile gidoigilea. a. Gorka Lejarcegi. ‘El País’.

 

14

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

2

izango da, zinema-estudioetarantz joateko. Nortasun independentea izanik, Sorkin buru-belarri aritzen da gidoigile -lanetan. Nekaezina, bere istorioak zehatz-mehatz kontrolatzea gustatzen zaio (bere telesailen zortzi denboraldietan egon ziratekeen 165 gidoietako 159 idatzi ditu). Hala ere, bere lankideen lana estimatzen du; pasadizoak, egoerak, datuak... ematen baitizkiote; eta lagunak diren eta rol ezberdinak egiten dituzten antzezleez inguratuta egotea gustukoa du. Bere gidoietan, Aaron Sorkinek errealismo gogorretik ihes egin nahiago du, kzioa eta errealitatea graziaz uztartzen dituen estiloa sortzeko. Zenbait analistak “sorkinology  “ sorkinology ” aipatzen dute, “kalitate literarioa, gaurko gertaerak, humorea eta erritmo kartsua” batzen dituen estiloa aipatzeko. Bere pertsonaiak trebe eta arduratsuak dira (‘El juego de la fortuna’-‘Zortearen jokoa’, Miller, 2011); komunikatzaile onak, ausart eta lehiatsuak, ukondoka bada ere (Zuckerberg ‘La red social’ pelikulan, 2010). Euren usteen defentsan bere burua hobetzen dutenak (‘Sports Night’ lmeko Casey McCallengandik, ‘The Newsroomeko’ Will McAMcA voyrengana); baina, batez ere, garrantzizko egitasmoak gauzatzeko gauza direnak, bere idealekin erabat konbentzituta (Bartlet presidentea eta bere lantaldea ‘El ala oeste de la Casa Blanca’ telesailean). Antzeko bultzada ematen die bere istorioetako emakumeei: independente, azar, erakargarriak, Sydney Ellen Wade bezalakoak (‘El Presidente y Miss Wade’-‘Presidentea eta Miss Wade’, Reiner, 1995); Dana Whitaker (‘Sports Night’); C.J. Cregg eta Amy Gardner (‘El ala oeste de la Casa Blanca’); baina kritika batzuk jaso ditu, ‘The Newsroomen’ emakume kazetariak azaleko kutsuan erakusten dituelako, kezkatuagoak harremanengatik, lan profesionalarengatik baino. Hain zuzen ere, prentsa, telerrealitatea eta interneten erabilera dira bere gidoirik garratzenetako batzuen eszenatokia. Hutsalak izatea eta albisteak erantzukizunik gabe bilatu eta birsortzea leporatzen die, agian blogetan ‘Studio 60’ telesailari egin zaizkion kontrako iritziei erantzuteko. Halaber, bere eguneroko bizitza ere istorio moduan erabile rabiltzen du: EEBBetan drogak aurkitzeko erraztasuna eta horien ondorio negatiboak bere telesailetan modu kritikoan islatzen ditu, bere garaian drogekiko menpekotasuna izan zuelako. Baina Aaron Sorkin argi nabarmentzen da gaurkotasun politikoa aztertzen duten gaietan (‘Hombres de honor’-‘Ohorezko Gizonak’ lmetik - Reiner, 1992). Askatasunen gagalera, abentura militaristak eta botere politikoan eta negozioetan egon zen etika-falta, George W. Bushen garaian (‘El ala oeste de la Casa Blanca’; ‘Bulworth’, Beatty, 2000; ‘La guerra según Charles Wilson’-‘Gerra Charles Wilsonen arabera’, Nichols, 2008). Alderdi Demokratarekin konprometitutako ekintzailea, John Kerry (2004) eta Barack Obamaren kanpainetan hartu zuen parte. Ez da kasualitatea, kzioan, Bartlet presipresi denteak Richtie, bere lehiakide errepublikanoari irabaztea. Ezta ere, ‘The Newsroom’ telesailean, oraintxe bertan, “Tea Party” izatea gaitzespen zorrotzen helburu.

Aurre-aurrean, Fincher Fincher.. Atzealdean, Aaron Sorkin

gidoigilea kameo batean.

 

2

15

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

Aaron Sorkinek sari ugari irabazi ditu, bereziki ‘El ala oeste de la Casa Blanca’ telesailarekin’ (Emmy gidoi onenarengatik; Urrezko Globoa; Golden Laurel saria eta Amerikako gidoilarien sindikatuarena, besteak beste) eta ‘La red social’ lmarekin (2010ean Oscarra, gidoi egokitu onenarengatik, eta BAFTA). BAFTA). Modako gidoigilea Steve Jobs, Appelen sortzailearen biograa prestatzen ari da. Jende guztia zain dago, gogotsu.

Gehiago jakiteko: • “Aaron Sorkin, el dueño de la palabra”, Tele 21.com webgunean http://www.tele21.com/2012/07/serielogia-aaron-sorkin-el-dueno-de-la-palabra/  • “Aaron Sorkin es Dios” ‘El País’en. http://blogs.elpais.com/quinta-temporada/2012/06/aaron-sorkin-es-dios.html • “‘La red social’, la clave es el guión de Aaron Sorkin”, ‘Encadena2’ webgunean http://bit.ly/aaron-sorkin

06. Musika: Trent Reznor eta Atticus Ross Megalomano, asozial, ziniko, zalantzatsu, burutsua. Fincherrek esku artean zeukan protagonista ez zen erraz irudikatuko musikaren bidez. Thriller  baten  baten antzera planteaturik, ‘La red sozial’ lmean ez zaigu psikopatarik edo erorik aurkezten, zuzendariak egin ohi zuen bezala. Baina Zuckerberg bikaina aurkezten digu, paregabeko ideia baten sortzailea dena baina, sakonean, erabat iluna dena. Nor da gauza, Hollywooden, horrelako irudia bilbatzeko? Arrakastaren alderik ilunena azaleratzeko? Eta iluntasuna aparteko buru baten distirarekin neurtzeko? argiaurkituko izan zuen hasieratik.Fincherrek Eta ez zuen orkestra-lan epikoak egiten dituzten soinu -banden konpositoreen ohiko taldean, 90etako industria-rockarekin moldatzen direnen taldean baizik. Fincherrek horietako bat nahi zuen: Trent Reznor, hain zuzen ere. Reznor, produktore, abeslari, instrumentalista eta Nine Inch Nails-eko (NIN) konpositorea, maisua da gizakiaren alde ilunena arakatzeko orduan. NINekin, Reznor belaunaldi oso baten haserrea, obsesioa, frustrazioa irudikatu zituen. Berari buruz esan da “musikari baino gehiago, Reznor Poeren bertsio basatia dela; bere obrak -benetako paisai eta poesia elektronikoak- konposatzeko, luma erabili beharrean sintetizadorea erabiltzen duela, mundu eta gogo guztiz nihilistak islatzeko, beti erotzeko zorian, eta senik jatorrizkoenek soilik bultzaturik”1.

1 ’The Downward Spiral’ diskoari buruzko kritika ‘Cinearte’ blogean: http://bit.ly/downward-cinearte

Nine Inch Nails taldea,

Woodstocken eman zuen kontzertu ospetsuan (1994)

 

16

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

2

‘The Downward Spiral’ (1994, taldearen iraupen luzeko bigarren diskoa), ideia horren musika-kontzeptualizazioa da. Infernuetara jaistea, antiheroiaren “beheranzko kiribilaren” bidez; gizaseme baten erretratua. 14 abestietan zehar, erabateko beherakadaraino galtzen den gizaseme baten erretratua. Soinu-banda ezin hobea izango zen ‘El club de la lucha’ pelikularako, pentsatu ahal izan zuen Fincherrek 99an. Edota ‘Sevenerako’ (1994). Eta urte hartan bertan lehenengo lankidetza iritsi zen: “Closerren” remixa -“The Downward Spiral” eta Nine Inch Nailsen fetitxe-konposizioa-, Reznorrek berak izenpetua pelikularen irekiera-tituluetarako2. Ilunak, zikinak, metodikoak. Eragina izan zuten beraiek. Konbinazioa 2005ean errepikatu zen, ‘Onlyren’ bideoklipa zuzentzeko ordua iritsi zenean. Ordurako Reznorrek izenpetuak zituela ikus-entzunezko beste lankidetza batzuk, Oliver Stoneren ‘Asesinos natos’ (‘Hiltzaileak izateko jaioak’, 1994) lmaren soinu-bansoinu-ban darako 60 abestiek osaturiko collagea   bezalakoak; ordenagailurako lehen ‘Quakeren’ soundtrack  eta  eta soinu-efektuen konposizioa; eta David Lynchren ‘Carretera perdida’ (‘Errepide galdua’) pelikularako (1997). Baina ‘La red social’ lmaren konpositore izan zedin Fincherrek Reznor bilatu nahi izan zuen, ez bakarrik indibidualismo nihilista eta suntsitzailearen adierazpenarengatik, adierazpenarenga tik, ezta bere konposizioen erabateko bortizkeria adierazkorrarengatik ere.

“Uste Trent azaltzen denentzuleekin, bakarra etaseriotasunez komunikazioan -  aditua dut dela. Osoteknologo harreman moduan berezia dauka bere tra -  tatzen dituelarik. Musikari dagokionez, Trent Trent ezin hobea da, berrikuntza, tek- 

nologia, komunikazio eta konektagarritasunaz konektagarritasunaz hitz egiteko. Gorroto dut begien bistakoa dela esan behar izatea, baina begien bistakoa zen ” 3. Industriaren ohiko bideak merkaturatzeko modu alternatiboez ari zen Fincher. Eta, batez ere, bere jarraitzaileekin lortu duen harremanaz (ia horizontala delarik), bere konposizio batzuk remixatzea uzten dielako; halaber, bideo ozialak eta etxekoak editatzea eta biltzea uzten die, era independentean atera zen lm bat eratzeko: ‘Another Version of the Truth’  (2009/2010), “zaleek zaleentzako sortua”. Urrutiago joan gabe, 2008an aldi berean atera zituen ‘Ghosts’ lanaren lau diskoak; horien 36 konposizioek zentratu zuten ‘La red social’ lmerako konposizio-uhina. Handik gutxira, disko berri bat, ‘The Slip’, oparitu zuen bere webgunearen bitartez (“Hau (“ Hau nire kontura doa ”, ”, idatzi zuen deskargatzeko estekaren ondoan).

2 http://bit.ly/seven-creditos gunean eskuragarriak. 3 David Fincherrek Pitchfork Music-i eginiko adierazpenak: http://bit.ly/ncher-reznor

Trent Reznor (aurre-aurrean),

‘La red social’ lmaren soinu-  bandaren grabaketan, Atticus Rossekin (atzealdean)

 

2

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

Antzeko prozesua izan zuen ‘La red social’ lmaren soinu-bandak; bertako bost abes tiren sampler   bat doan deskargatu daiteke http://www.nullco.com/TSN/   webgunean. Gainera, kantuetako asko eskuragarri daude pistetan jaitsi, remixa egin eta Reznorren webera igotzeko, bertan bertsio guztiak entzun daitezkeelarik4. Honek frogatzen du sareari esker posible dela elkarlaneko eta askatasunezko sormen-prozesua. Baina Reznor ez zuen bakarrik beteko Fincherren enkargua, bere ustez handiegia baitzen berarentzat. Musikaria Atticus Ross konpositore eta produktore ingelesarekin batera aritu zen. Berarekin lan egin zuen Nine Inch Nails-en azken lau diskoetan: ‘With Teeth’, ‘Year Zero’, ‘Ghosts I-IV’ eta ‘The Slip’. Emaitza 60 minutu baina gehiagoko soinu-banda da, benetako dark-geek  soinu-monumentua,   soinu-monumentua, non 8 bitetako soinuak sintetizadore bihurriekin nahasten baitira5: “soinu-paisaiak, oso teknologizatuak, ia tarte bakoitzean, edozeinek gure ordenagailuak egiten dituenekin identika ditzakeen zarazaratatxoak erabiliz; modemaren burrunbatik, konektaturik gauden bitartean hemendik eta handik entzuten diren klik txikietara”6. Malenkoniatsu eta maltzurraren artean dabilen musikak, aurrez aurre jartzen ditu pertsonaiaren barruko mundua eta hartzen duen ingurua, sinpletasun sakoneko ariketa batean. Reznorren hitzetan: “Musikari dagokionez, hauxe da gure laborategi sekretutik atera zen guztia; elektronikoa oinarrian, baina soinu organiko hutsarekin. Saiakuntza pilo bat, ‘ertzetatik listua dagoen soinuan’ enfasia jarriz, eszena ezberdinetarako emozio-tonu zuzena zentratuz” 7. Soinu-banda honi esker Reznor – Ross bikoteak Urrezko Globoa eta Akademiaren Oscarra lortu zuten 2010ean. Eta beste lankidetza bat Fincherrekin. Oraingoan, ‘Millenium. Los hombres que no amaban a las mujeres’ (‘Milenium. Emakumeak maitatzen ez zituzten gizonak’) remakerako  (2011).  (2011).

Gehiago jakiteko: • Entzun ‘La red social’ lmaren jatorrizko soinu-banda Spotifyn ‘La red social’ lmaren soinu-bandaren webgune oziala • http://open.spotify.com/album/1ijkFiMeHopKkHyvQCWxUa

•

http://www.nullco.com/TSN/  Nine Inch Nails-en webgune oziala – Trent Reznor http://nin.com/ 

07. Zergatik aukeratu dugu ‘La red social’? Izenburuak berak arrazoitzen du pelikula ikusle nerabeentzat aukeratu izana, gehienak, jatorriz digitalak baitira. Gizarte sareak faktore erabakigarriak dira gazteriaren nortasun soziala eratzean. Ikasteko, harremanetan jartzeko eta mundua ulertzeko gazteen modua goitik behera aldatu dute. Baina 2.0 web -ak, -ak, gizarte web -ak, -ak, guzti-guztiok eragiten gaituzte, hiritartasun digital eta global berria sustatu dutelako. 4 http://remix.nin.com/ 5 Reznorrek eta Rossek Swarmatron sintetizadorea erabili zuten; tresna horri esker lortzen dira soinu-bandaren soinu-koltxoi bereziak : http://bit.ly/swarmatron 6 ‘Otras músicas. Otros mundos’ bloga. http://bit.ly/blog-otras-musicas 7 David Fincherrek Pitchfork Music-i eginiko adierazpenak: http://bit.ly/ncher-reznor

17

 

18

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Pelikula ezagutu

Aldaketa horien azkartasun eta garrantziak giza eskubideen ikuspuntutik analisi eta hausnarketa egitera bultzatzen gaituzte. Zentzu horretan, David Fincherren pelikula oparia da. Mark Zuckerbergen historian eta bere liskar pertsonaletan ikusten dugu, ez bakarrik Internetek gure eguneroko bizitzan daukan eragina; are gehiago, nola sortu zen Facebook eta zer-nolako ondorioak izan dituen beste pertsonekin ditugun harremanetan. Bere baitan itxita eta bakarrik egonda, desegindako talde baten aintzatespena bilatzen duen pertsona baten barne-barneko ibilbide dramatikoa disekzionatzen du David Fincherrek. Gainera, manikeismorik gabe azaleratzen du, arrakasta ekonomikorantz, botererantz eta horrek ematen duen osperantz daraman igoera indibidualista, lehiakortasun obsesibo horretan erabilitako baliabideak oso garrantzizkoak ez direlarik. Halaber, ‘La red social’ pelikularen kalitate zinematograkoari esker, zinemarekin ikasikas ten dugu. Narrazioaren indar dramatikoa, “thiller  “thiller ” baten antzera; aldi batzuetan antolatutako bere egituraren arintasuna, Interneten nabigazioaren erritmora eramaten gaituena; Sorkinen maisu-gidoia; antolaketa doi eta minimalista; pertsonaien erretratu psikologiko konplexua, protagonisten antzezpen bikainarekin eta soinu-banda hausgarriarekin batera... horien guztien bidez, David Fincher gaurko zinematograaren zuzenzuzen daririk inportanteenetako bihurtu da. Pelikula abiapuntutzat hartuz proposatzen ditugun jarduerak, gure errealitatea aztertu eta ulertzeko lagungarriak izango direla espero dugu. Aldi berean, azken urteetako fenomeno teknologiko eta sozialik garrantzitsuenetako baten aurrean jokatzeko argigarriak emango dituelakoan gaude.

2

 

3

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Irakasleentzak (Irakasleentzako o materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

01. Material didaktikoak eta hezkuntza esperientziak ⁕

Educación 3.0. La Revista para el aula del siglo XXI

http://www.educaciontrespuntocero.com/ 

⁕  E-Legales. Guía para la gente “legal” de Internet. http://www.e-legales.net/guia.shtml

⁕  INTEF (Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa). Red de buenas prácticas 2.0 http://recursostic.educacion.es/buenaspracticas20/web/ 

⁕  Juan José de Haro. Aplicaciones educativas de las redes sociales http://bit.ly/redes-sociales-educacion

⁕  Kaidara. Nola antolatu eragin politikoko ekintza bat ikasgelatik? http://www.kaidara.org/upload/253/Exp_Kaidara_34.pdf

⁕  Kaidara. Herritargo globalerako hezkuntza esperientziak eta baliabideak. http://www.kaidara.org/es

⁕  Pantallas amigas. Recursos educativos http://bit.ly/pantallas-amigas-catalogo

⁕  Susana Cañuelo. Unidad didáctica sobre las redes sociales http://uni.canuelo.net/?p=618

⁕  Taller de Identidad digital y redes sociales https://sites.google.com/site/tallerid11/home

⁕  United Explanations. Estereotipos de género en los videojuegos http://www.unitedexplanations.org/2012/08/09/estereotipos-de-genero-enlos-videojuegos/ 

02. Espezializaturiko webguneak ⁕  Alt1040 http://alt1040.com/internet

⁕  Ciberespiral. Educación y Tecnología Tecnología http://www.ciberespiral.org/es

⁕  Digitalismo.com http://www.digitalismo.com/ 

19

 

20

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

⁕  Eduteka. Docentes y recursos educativos http://www.eduteka.org/ 

⁕  El caparazón. Innovación social y educativa http://www.dreig.eu/caparazon/ 

⁕  Emici. Equipo Multidisciplinar de Investigación del Ciberbullying http://www.emici.net/ 

⁕  Games for Change http://www.gamesforchange.org/ 

⁕  Getting Smart http://gettingsmart.com

⁕  ICTIogy ICTIogy.. Ismael López Peñaren ikerketa-atari ikerket a-atari pertsonala http://ictlogy.net/ 

⁕  INTECO. Telekomunikazio Telekomunikazio Teknologien Institutu Nazionala http://www.inteco.es/ 

⁕  IPES. Ciudadanía digital y derechos humanos. I Encuentro CIDER http://www.encuentrocider.org/ 

⁕  Mujeres en red http://www.mujeresenred.net/ 

⁕  Mujeres.Net http://www.mujeresnet.info/ 

⁕  New Media Consortium. The NMC Horizon Report series http://www.nmc.org/publications

⁕  Pantallas amigas http://www.pantallasamigas.net/ 

⁕  Política Digital. de la pancarta a la pantalla http://politicadigital.e-itd.com/ 

⁕  Periodismo Humano http://periodismohumano.com/ 

⁕  Protege tu información http://www.protegetuinformacion.com/per http://www.protegetuinform acion.com/perfil_tema.php?i fil_tema.php?id_perfil=12& d_perfil=12&id_ id_ tema=167

3

 

3

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

⁕  Red Social INTEF. Internet en el Aula. Red Social docente para una educación en del siglo XXI http://internetaula.ning.com/prole/RedSocialITE?xg_source=activity

⁕  Tíscar. Comunicación y Educación en la Era Digital http://tiscar.com/ 

⁕  Wired Safety https://www.wiredsafety.org/ 

⁕  Zemos98 http://www.zemos98.org/ 

03. Espezializaturiko materialak ⁕  Aisa Vega, Andrea. Brecha digital de género. Género y TIC . Aurkezpena Prezin. http://prezi.com/liwtjvqhsv0h/brecha-digital-de-genero/ 

⁕  Aisa Vega, Andrea. Web 2.0. La web social . Aurkezpena Prezin. http://prezi.com/apqsrzkitrez/web-20-social-media-en-positivo-escuelas-solidarias/ 

⁕  P.I.S.A Foroa (Programa de Integración social de adolescentes - Neraberak Gizarteratzeko Programa). LAS NTICS: 

⁕  Riesgos y oportunidades para los más jóvenes, desde la perspectiva de los/las pro - -  fesionales que trabajan con adolescentes. http://www.ayto-fuenlabrada.es/recursos/doc/bienestar_social/11686_144144201010420.pdf

Teknologien Institutu Nazionala). Estudio sobre la priva-  Teknologien ⁕  INTECO cidad de (Telekomunikazio los datos personales y la seguridad de la información en las redes sociales onlin.e 

http://www.inteco.es/docCenter/biblioteca/buscador_documentos/ 

⁕  Peña López, Ismael. La sociedad red: derechos, políticas y ejercicio de la democra - -  cia. Aurkezpena Prezin. http://bit.ly/ismael-pena-lopez

⁕  Sacanell, Carlos. Análisis del proceso de producción de signicados atribuidos a las TIC por parte de los adolescentes. Articulación de sus experiencias online-ofine”. http://bit.ly/carlos-sacanell

⁕  TICA. Manual de Recursos para integrar las TIC. http://cicia.uprrp.edu/pii/PropuestaTICA.pdf

21

 

22

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

04. Bibliograa ⁕  Aftab, Parry (2005). Guía práctica para madres y padres. Internet I nternet con los menores riesgos . Edex.

⁕  Castaño Collado, Cecilia (dir.) (2010) Género y TIC. Presencia, posición y políticas . UOC argitaletxea. ⁕  Castells, Manuel (2006). La Sociedad Red . Alianza Editorial.

⁕  Castells, Manuel (2009). Comunicación y Poder . Alianza Editorial. ⁕  Jenkins, Henry (2008). Convergence Culture: la cultura de la convergencia de los medios de comunicación . Paidós Ibérica.

⁕

Jenkins, Henry (2009). Fans, blogueros y videojuegos. La cultura de la colabora-  ción . Paidós Ibérica.

⁕  Lévy Lévy,, Pierre (2004). (2004) . Ciberdemo Ciberdemocracia. cracia. Ensayo sobre losofía política . UOC

argita-

letxea.

⁕  Martínez López, Ruth (2009). Mundos virtuales 3D. Una guía para padres y forma - -  dores . UOC argitaletxea.

⁕  Peña López, Ismael; Balagué Puxan, F. (koord.) (2012). Acción comunitaria en la red . Grao.

⁕  Reig, Dolors (2012). Socionomía . Deusto⁕  Robles, José Manuel

Planeta Taldea. Taldea.

(2008). Ciudadanía digital. Una introducción a un nuevo con -  - 

cepto de ciudadano . UOC argitaletxea.

⁕  Shirky, Clay (2008). Here Comes Everybody: The Power of Organizing Without OrOr ganizations. Penguin Group.

⁕  VV.AA (2012). Tecnopolítica, Internet y R-evoluciones . Icaria Editorial.

05. Filmograa gomendatua Boterearen eta talde-hierarkien inguruan

⁕  El padrino . Francis Ford Coppola. 1972-1974. http://bit.ly/padrino-poder

⁕  Irudia, marketina eta boterea 

3

 

3

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

⁕  La naranja mecánica . Stanley Kubrick. 1971. http://www.lmafnity.com/es/reviews/1/745383.html

Informatika, internet eta gizarte sareak

⁕  Mi cerebro es electrónico . Roger Butler. Butler. 1969. http://www.abandomoviez.net/db/criticas.php?lm=5678 ⁕  Hackers. Piratas informáticos. Ian Softley. 1995. http://nosedecine.com/hackers-piratas-informaticos

⁕  La red . Irwin Winkler. 1995. http://www.bloggermania.com/l/la-red.html

⁕  Tienes un e-mail . Nora Ephron.  Ephron. 1998. http://www.galiciacity.com/servicios/cine/tienemail.shtml

⁕  Piratas de Silicon Valley . Martyn Burke. 1999. http://bit.ly/piratas-sillicon

⁕  Conspiración en la red. (Hackers 3). Peter Howit. 2001. http://www.lmafnity.com/es/lm437471.html

Gizarte birtuala eta boterea

⁕  Tron . Steven Lisberger. 1982. http://www.pagaelpato.com/cine/tron.htm

⁕  Blade Runner . Ridley Scott. 1982. http://www.alohacriticon.com/elcriticon/article475.html

⁕  Juegos de guerra. John guerra. John Bradham. 1998. http://www.anaitgames.com/articulos/lmageddon-juegos-de-guerra

⁕  eXistenZ . David Cronenberg. 1999. http://www.muchocine.net/criticas/11265/Existenz

⁕  Matrix . Andy eta Larry Wachowsky Wachowsky.. 1999. http://bit.ly/matrix-critica

⁕  Avalon. Mamuro Oshi. 2002. http://www.kane3.es/dvd/avalon.php

⁕  Minority Report . Steven Spielberg. 2002. http://www.blogdecine.com/criticas/steven-spielberg-minority-report-un-mundo-sinlibertad

⁕  V de Vendetta . James McTeigue. 2005. http://www.cinencanto.com/critic/p_vvendetta.htm

23

 

24

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

⁕  Ben X . Nic Balthazar. 2007. http://www.muchocine.net/criticas/9453/Ben-x

⁕  La conspiración del pánico . D. J. Caruso. 2008. http://www.lmafnity.com/es/reviews/1/194920.html

Internet eta indarkeria

⁕  Operación Swordsh. Dominic Sena. 2001. http://www.pasadizo.com/index.php/component/peli http://www.pasadizo.com/ind ex.php/component/peliculas/?view=pelic culas/?view=peliculas&id=184 ulas&id=184 &type=critica

⁕  El club del suicidio (2) Sion Sono. 2005. Sono. 2005. http://www.abandomoviez.net/db/criticas.php?lm=3950 Slade. 2005. ⁕  Hard Candy. David Slade. 2005.

http://www.muchocine.net/criticas/1179/Hard-candy

⁕  Rastro oculto. Gregory Hoblit. 2008. Hoblit. 2008. http://www.blogdecine.com/criticas/rastro-oculto-el-terror-esta-en-la-red

⁕  Chatroom. Hideo Nakata. 2010. http://www.abandomoviez.net/db/criticas.php?lm=11006

Ekonomia eta boterera iristea

⁕  Wall Street . Oliver Stone. Stone. 1987  1987.. http://www.thecult.es/Cine-clasico/wall-street-oliver-stone-1987.html

⁕  Startup.com. Cris Hegedus y Jehane Noujaim.  2001. http://edant.clarin.com/diario/2002/04/26/s-378778.htm

⁕  Enron . Alex Gibney. 2006. http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2006/0206/2402/cine/cine_240206-01. htm

⁕  Dentro de Google (Inside Google). National Geographic. 2010. https://www.youtube.com/watch?v=-S61GzAInlA

⁕  The company men . John Wells. Wells. 2010. http://peliculas.labutaca.net/the-company-men Street. Jean-Stéphan Bron. Bron. 2010. ⁕  Cleveland contra Wall Street. Jean-Stéphan http://es.scribd.com/doc/82842823/Cleveland-vs-Wall-Street-Redeniendo-el-cine-judicial

⁕  Inside job . Zack Snyder. Snyder. 2011. http://miscriticasdepeliculas.blogspot.com.es/2011/03/inside-job-un-certero-analisis-de-la.html

3

 

3

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

⁕  Margin call . J.C. Chander. Chander. 2011. http://www.blogdecine.com/criticas/margin-call-reaccion-en-cadena

⁕  El fraude . Nicholas Jarecki. 2012. http://criticas-de-cine.labutaca.net/el-fraude-dame-pan-y-llamame-tonto/ 

⁕  El capital . Costa Gavras. 2012. http://www.lavanguardia.com/cine/20121 http://www .lavanguardia.com/cine/20121130/5435681 130/54356811823/el-capital-critic 1823/el-capital-critica-de-cine.html a-de-cine.html

Entzuteak, boterea eta teknologia

⁕  La conversación . Francis Ford Coppola. 1974. http://www.blogdecine.com/directores/la-conversacion-el-sonido-de-la-soledad

⁕  Cybertraque . Joe Chapelle. 2000. http://bit.ly/cybertraque

Komunikabideak, botere politikoa eta iritzi publikoa

⁕  El cuarto poder-Deadline USA. USA. Richard Brooks. 1952. http://www.lmafnity.com/es/lm572257.html

⁕  El honor perdido de Katharina Blum .

Margarethe von Trotta eta Volker

Schlöndorff. 1975. http://www.lmafnity.com/es/reviews/1/928249.html

⁕  Network . Syney Lumet. 1976. http://www.muchocine.net/criticas/9836/Network.. http://www.muchocine.net/criticas/9836/Network

⁕ Todos los hombres del presidente . Alan J. Pakula. 1976. http://bit.ly/hombres-presidente

⁕  La cortina de humo . Barry Levinson. 1997. http://www.ojosdepapel.com/Index.aspx?article=2596

⁕  La borrachera del poder . Claude Chabrol. 2006. http://www.ojosdepapel.com/Index.aspx?article=2596

⁕  El desafío. Frost contra Nixon . Ron Howard. 2009. http://www.muchocine.net/criticas/9182/El-desaf%C3%ADo%3A-Frost-contra-Nixon

⁕  La sombra del poder . Kevin Macdonald. 2009. http://bit.ly/sombra-poder

⁕  In the loop . Armand Ianucci. 2009. http://www.lacasadeloshorror http://www .lacasadeloshorrores.com/2009/12/criti es.com/2009/12/critica-de-in-loop-porca-de-in-loop-por-el-capitan.html el-capitan.html

25

 

26

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

Boterea eta hezkuntza sistema

⁕  If . Lindsay Anderson. 1968. http://www.muchocine.net/criticas/9836/Network ⁕  La ola . Dennis Gansel. 2008. http://www.muchocine.net/criticas/8469/La-ola

Filmak eta internet gaiari buruzko webgunea

⁕  10 pelikula Interneti buruz (I) http://bit.ly/pelis-informatica-1

⁕  10 pelikula Interneti buruz (II) http://bit.ly/pelis-informatica-2

Cyberpunk-a eta zinema gaiari buruzko webgunea

⁕  Cyberpunk-a zineman http://almassucias.blogspot.com.es/2010/01/el-cyberpunk-en-el-cine.html

3

 

3

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’) (Irakasleentzako materiala)

Gehiago jakiteko baliabideen gida

‘La red social’ (‘Gizarte Sarea’)

Ekintzak

Aurkibidea 4  5 

Ikustaldi aurreko saioak Ikustaldi ondoko saioak

28 36

27

 

4

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

01 ekintza.  ⁕

Zer da Informazioaren eta Ezagutzaren Gizartea?

Ekintzaren deskribapena:  Hiritargo globalean euren eskubideak betez Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak erabiltzen dituzten pertsona, entitate, erakunde eta gizarte-ekimenen bost kasu aurkezten ditugu. Elementu ezberdinak identifkatuz, eta blogean azalduko den baterako hausnarketaren bidez, ikasleek Informazio eta Ezagutzaren Gizarteak Giza Eskubideak erabiltzeko moduan dituen inplikazioetan sakonduko dute.

⁕  Iraupena: 50 minutuko 2 saio. ⁕  Dinamika: Taldeka. Irakasleak kasu bana emango dio talde bakoitzari. ⁕  Beharrezko materiala: Informatika gela, Internetekin, ikerketa-lanetarako. Irakaslearentzako informazioa.

⁕

Ekintzaren garapena: Emandako kasuaren estekan nabigatu eta erantzun taldeka. Horretarako idatzi blogean sarrera bat; hain zuzen ere, artikulu labur bat, jarraian egiten ditugun galderei erantzunez. Eman ‘1. ekintza’ kategoria. Kasu bakoitzari buruzko informazioa zabaldu dezakezue, blog, egunkari, wikietan bilatuz, eta Googlen kasuari esleitutako tag-ak miatu. Gogoratu ingelesezko informazioetarako, Googleren itzultzailea (http://translate.google.com) erabil daitekeela. Sarrera edieditatu ondoren, egokitzat jotzen dituzuen gai-etiketak (“tag-ak”) ezarri ahal dizkiozue. Ondoren, irakurri zuen ikaskideen sarrerak eta egin ezazue euren artikuluari buruzko komentarioa.

Artikuluak honako galdera hauei erantzun beharko die:

• Kasuaren laburpen motza • Norena den ekimena • Zein beharretatik sortzen den ekimena • Nori zuzenduta dagoen • Bilatzen duen helburua • Garatzeko erabiltzen duen teknologia, baliabide edo aplikazio-mota • Zein giza eskubideren erabilerarekin lotzen duzue kasua?

28

 

4

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

Azterketarako kasuak

1. kasua. ¡Dominemos la tecnología! (Menderatu dezagun teknologia!) http://www.dominemoslatecnologia.net/  ‘¡Dominemos la tecnología!’ kanpaina 2012ko azaro eta abenduan burutu zen, Genero-Indarkeriaren aurkako 16 Aktibismo-Egunetan. Egun haietan munduko toki ezberdinetako emakume eta neskatoen ahotsak eta esperientziak ezagutu arazi ziren; haientzat, Internet gako-gunea bihurtu da, dagozkien oinarrizko eskubide eta askatasun erabil ditzaten. Tag-ak: genero-indarkeria, genero-berdintasuna, ziberaktibis- 

moa, geolokaliza geolokalizazioa  zioa 

2. kasua. Eguraldiaren iragarpenak Keniako laborantzetarako https://www.youtube.com/watch?v=otfyc_-xyW4 Telekomunikazioen Nazioarteko Batasunaren ekimenez, Kenyako nekazari txikiek eguraldiaren iragarpenak eskuko telefonoen bitartez ezagutu ditzakete. Argibide horiek ikaragarri hobetu dituzte euren laborantzak. Teknikarik berritzaileena, Afrikako nekazari erkidegoen zerbitzura. ➤ 

Elkarrizketaren transkripzioa: http://www.un.org/webcast/pdfs/unia1291.pdf

Tag-ak : eguraldiaren iragarpena, jabekuntza, nekazaritza iraunkorra, tele- 

fonia mugikorra 

3. kasua. Ushahidi http://www.ushahidi.com Ushahidi Interneteko plataforma da, non posible baita hil edo biziko informazioaren mapa egitea, katastrofe edo gatazka guneetan. Ushahidik gizarte aktibismoa, kazetaritza hiritarra eta informazio geoespazialaren teknologia berriak konbinatzen ditu. Crowdsourcing   kontzeptuan oinarritzen da: pertsona askoren lankidetza-eredua da, boluntariotzan oinarriturik. Softwarea kode irekikoa da eta askatasunez egokitu daiteke. Tag-ak: komunikazi komunikazioa, oa, informazioa, hiritarren jabekuntza, gizar -  -  te aktibismoa, salaketa, giza eskubideen bortxaketak, crowd -  -  sourcing 

29

 

30

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

4. kasua. Espainiako ustelkeria politikoaren mapa http://goo.gl/maps/0gHF Ekimen hiritar honek Geogle Maps erabiltzen du Espainiako ustelkeria geolokalizatzeko, toki eta alderdi politikoen arabera. ‘¡No les votes!’ (Ez eman zeure botoa!) mobilizazioaren parte da. Mapa hiritarrek emandako informazioaren bidez eguneratzen da, eta komunikabideetan hartutako ustelkeria-kasuei buruzko informazioarekin osatzen da. Wiki bat eskaintzen da, informazioa zabaltzeko, eta eztabaidetan parte hartzeko aukera dago. ➤ 

Argibide gehiago eta eztabaida helbide honetan: http://bit.ly/actividad-1-caso-4

Tag-ak: gizarte partaidetza, gardentasuna, gizarte zibila, geolokalizazioa 

5. kasua. Hirugarren Munduko baserria http://www.3rdworldfarmer.com/  3rd World Farmer edo ‘Munduko baserritarra’ Kopenhagueko IT Universityk garatutako jokoa da. Hirugarren Munduko herrietan pobrezia pobre zia sortu eta mantentzen duten benetako mekanismoak simulatzea du helburu. Zure lana Afrikako baserri bat kudeatzea da, pobreziari eta askotan gertatzen diren gatazkei aurre eginez eta erabaki zailak hartuz. Tag-ak:   ikasteko modu berriak, hiritartasun globala, gobernuz kanpoko erakundeak,

4

 

4

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

serious games.

Irakaslearentzako informazioa: Sare gizartea eta giza eskubideak Egun batean, zuk, nik eta beste pertsona batzuk bat zuk adiskide izatea eskatu edo eskaini ge- 

nuen Facebooken. Twitterr Twitterren en 140 karakterer karaktererekin ekin komunikatzen ikasi dugu; baita gure argazkiak Flickren jartzen eta Vimeo edo Youtuben bideoak partekatzen. Egunkariak irakurtzen ditugu eta musika entzuten dugu online edo Wikia kontsultatzen dugu. Posible da blog bat izatea, bertan ezagutzak eta iritziak idatzi, jarri eta sartzen direnekin partekatzeko. Azken batean, Sare Gizartean parte hartzen dugu. Globalizazioak mugak hausten ditu eta eszenatoki transnazionalak sortzen ditu ekonomia, zientzia eta politikaren eremuan. XX. mendearen bukaeratik telekomunikazioen iraultzak eta, horren barruan, Internetek, jarduera ekoizlearen modu berriak sortu ditu eta lanak eta zerbitzuak erabat aldatu ditu. Ekonomia-trukeak sare digitalen bidez azkartu dira eta, aldi berean, Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologien (IKT) pribatizazio eta liberalizazioa azaleratu dira. Eredu teknologiko horren muinean, telekomunikazioen industria baldintzatzailea da ekonomiaren garapen eta metaketarako. Ondorioz, merkatu, interes, konplizitate eta mozkinen joko baten hazkundea dugu aurrez aurre. Eta ez da neutroa; aitzitik, neurri handiagoan pertsona, talde eta multzo txiki batzuen ba tzuen alde egiten du, gizaki ororentzako probetxugarria izan beharrean.

Informazioaren gizartea: aukerak eta arriskuak

Informazioaren gizartea industriondoko jendartea da, non IKTek rol nagusia duten. Informazio eta ezagutzen batuketa erdiko ardatza da, ekonomian eta informazioan oinarritutako eta gizarte batean. Gizarte digitalean gertatzen den guztia gizarte formalean ere gertatzen da. IKT eta IETetan (Ikaskuntzaren eta Ezagutzaren Teknologietan1) gertatutako iraultzak globalean elkarri eragiteko aukera ematen digute, espazioaren dimentsio berri batean, muga eta oztoporik gabe, tokiko eszenatokia alde batera utzi gabe, eta denbora ia berehalako bilakatu delarik. Halaber, gure borondatearen menpe uzten du aukeratzea nora hurbildu eta gure iritzien bidez non izan eragina; norekin izan harremanak eta zer partekatu. Jendarte, kultura, pertsona eta prozesu sozio-teknologiko ezberdinen arteko elkar eragiketa horrek, gainera, aniztasunaren nozioa ere gordetzen du. Interneten gabiltzanean egiten dugun ekintza bakoitzak, bere kristalezko teilatua izan dezake. Badaude arriskuak: pentsamenduaren zatiketa; nahastea; zentsura eta informazioak blokeatzeko modu berriak; gainbegiraketa eta kontrol soziala; pribatutasunean nahastea eta jazarpena; intimitatearen galera; jabetzaren monopolioa eta informazioaren kudeaketa (copyright  (copyright , baimenak, merkataritza-akordioak, babesteko 1 Dolors Reigek asmatutako terminoa.

31

 

32

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

4

neurri teknikoak); azalean eta konprometitu gabe erabil dadila sustatzea... Segurtasuna aitzakia moduan erabiliz, estatu askok beldurra diote kontrolatu ezin dituzten sarean askatasun espazioen sorrerari eta, gizarte mobilizazioak gertatzekotan, herri osoa Internetetik deskonektatzea erabakitzen dute (Egipto, Siria...). Txinak gako-hitz zehatzak eta politikoki gatazkatsuak diren gaiak zentsuratzen ditu. Herri askotan giza eskubideetako eragileak kartzelara eraman dituzte. Beste kasu batzuetan, kontrola zorrotzagoa da: hainbat gobernuk Facebooken sortutako ingurune hiritarrak kontrolatu eta naha stu egiten dute, edo Espainian Sinde – Wert legearekin gertatutakoa bezalakoa; Estatu BaBa tuetako gobernuak Wikileaksen aurrean izan duen erreakzioa, ‘Sarkozy legea’... IKT eta IETen erabileran pertsonak, herriak eta erkidegoak urruntzen dituen alde izugarria dago. Arrail digitala da. Hau da, ezberdintasunak daude informatika teknologiak eskuratzean eta erabiltzeko gaitasunean. Pertsona eta herri aberats eta pobretuen arteko desberdintasunek; hiri-eremu eta landa eremuen artekoek; gizonezko eta emakumezkoen artekoek markatzen dute Teknologia hauei heltzeko arraila. IKTek dakartzaten abantailak ez dira gizatalde guztiengana iristen, baliabide teknologikorik eta azpiegiturarik ez dituztelako; koste altuengatik; IKT IKTak ak garatzeko herri-politikak ezabatzen direlako; hezkuntza-maila urria izateagatik eta behar beha r den kualikazioa falta delako (media literacies ). ). Internet World Statsen arabera, Interneti heltzeak ezberdintasun handia azaltzen ditu munduko eskualdeen arabera:

Asia: %21, 5 Europa: %58,4 Ipar Amerika: %77,4 Latinoamerika: %34,5 Afrika: %10,9 Ekialde Ertaina: %29,8 Australia: %61,3 Konektaturik dauden 1.966 internautetatik, ia ia %63 herri industrializatuetan bizi da; eta hor munduko biztanleen %15 bizi da soilik. Interneti heltzean eta eskaintzen dituen garapen-aukeretan dagoen herrialdeen araberako desberdintasun honi, beste arrail digital bat gehitzen zaio: generoarena. Espainia ez da salbuespena. Generoari lotutako arrail digitala %22tik 11ra murriztu bada ere, oraindik ere badago ezberdintasuna Interneten erabileran: egunero darabilten gizonezkoak %64 dira eta, emakumezkoen kasuan, %57. Arraila zabaltzen da aplikazioen erabilpenaren konplexutasun-maila aztertuz gero: espezifikoagoak badira, hain hedatuta ez badaude eta trebezia tekniko handiago es-

“Dictadores” kanpaina, –International Society for

Human Rights (ISHR),

Giza Eskubideen defent-  san erabiltzeko Internet askatasunerako erakun-  deak bultzatua.

 

4

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

33

Ikustaldi aurreko saioak

katzen badute, emakume erabiltzaileen portzentajea era adierazgarrian jaisten da (adibidez, eskuko telefonoaren bidezko konexioan dauden aldea %50arena da) 2.

Ezagutzaren gizarteak eta giza eskubideak Erkidego batean gizarte, kultura, ekonomia eta politika harremanen eguneroko bizitza eragiten dutenez, ezinbestekoa da informazioaren eta IKTen IKTen gizartea giza eskubideen errespetu e rrespetu eta babesean kokatu behar da; balore horiek ikusmolde unibertsala dutelako, eta marko etikoa ematen digutelako izateko, jarduteko eta gizartean bazterketa-modu berriak saihesteko. Informazio eta ideien zirkulazio irekiak adierazpen, eztabaida, mobilizazio eta aukera askatzaileetarako aukera berriak zabaltzen ditu. Horrela, hiritarrak eta sare digitalak lotuz gero, posible da ere hainbat kontzeptu birdenitzea: askatasun zibil, indibidual eta kolektiboak; gobernantza politiko demokratikoa; bakegintza; ingurumena harrapakatu gabeko lankidetza ekonomikoa; eta kultura arteko harremanak... harr emanak... non gizon eta emakumeen arteko ezberdintasunak gainditzen diren. UNESCOren ustez, teknologia digitalak ez du faktore faktor e ekonomiko soila izan behar. Erakunde honek azpimarratzen du ere ezagutzaren gizarteen kontzeptuak informazioaren gizartearena gainditzen duela, aldaketa sozial, kultural eta ekonomiko justuago eta bidezkoagoak azaleratzen dituelako. Agian teknologia berrien bidez errazagoa da utopia horretarantz abiaraztea. Ezagutzaren gizarteen zutabeak pertsona guztiek informazioa eskuratu ahal izatea; adierazteko askatasuna; partaidetza eta hizkuntza aniztasuna izango lirateke.

2 Informazio gehiago izateko, ‘Brecha Digital de Género. El Género y las TIC’ izenburuko Andrea Aisaren Prezia kontsulta daiteke, http://prezi.com/liwtjvqhsv0h/brecha-digital-de-genero/ webgunean.

 

34

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

Manuel Castellsek baieztatzen du: “teknologiaren paradigma berrian (informazionalismoan) oinarrituta, gizarte-egitura berria sortu da” eta “gizarte informazionala” deitzen dio. Gorzen arabera, “eduki formalak eta intuizio-nabaritasun eta ohitura bilakatutako esperientzia praktikoak gehituz gero”, ezagutzaren gizartea denitzeko, hobeto “adi“adi menaren gizartea” esan daiteke. IKTak erronka eta aukera dira, aldi berean: Ezagutza unibertsal bihurtu eta demokratizatzeko; kultura ezberdinekin harremanetan jarri eta politika biziberritzeko. Pertsona bakoitzak askatasuna izan behar du sortu, esku hartu, hedatu, partekatzeko askatasuna eta ahalmena. Are gehiago, IKT IKTek ek ahalbidetzen dute pertsonak -bakarka eta taldean-, erakundeek eta kolektibo sozialak, informazioaz eta bere aplikazio teknologikoaz jabetu daitezela, modu aske, kritiko eta hautazkoan.   Diana Gonzálezek hau idazten du ‘Ciudadanía Digital. Sobre el Encuentro CIDER’ artikuluan 3: 

“Internetera irekitzea gizarte-erakunde guztiei entzuteko aukera da.



Sarea kalean gertatzen denaren bozgorailua da... dimentsio eta estaldura-aldaketa da; baina egintza erreala, sikoa da eta, Interneten, ekintzen garrantzia, off-line daukaten oihartzuna da. IKTek IKT ek erraztasunak ematen dituzte ezagutza bildu, antolatu eta e ta bidaltzeko. Hiritarren mesederako erabili behar da, eta gizarteko pertsona guztiek, erabiltzaileek zein erabiltzen ez dutenek, “ulertu” ahal dituzten eredu eta hizkeren bidez.”



Gizarte sareetan, komunikazioa Interneten ondasun indibidual eta ororena da, obra irekian sortzeko oztoporik gabe, software librearen sustapenak suposatzen duen moduan. Jabetza intelektual

3 http://www.ilunik.com/ciudadania-digital webgunean lor daiteke artikulua.

4

 

4

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi aurreko saioak

eta askea ezin da utzi bakarrik teknika eta merkataritza erakundeen erantzukizunaren esku. 2011ko ekainean, Nazio Batuen Batzar Nagusiak adierazi zuen Internetera heltzea giza eskubidea dela: “Interneten izaera bakar eta aldakorrak norbanakoei ahalbidetzen die iritzi eta adierazpen eskubidea erabiltzea, eta norberaren giza eskubideen parte da”. Lehenago, Geneva (2003) eta Tuniseko (2005eko azaroa) goi-bilerek antzeko iritziak eman zituzten. Teknologia, giza eskubideak defendatzen dituzten pertsonei laguntzeko tresna moduan erabiltzen da. Gaur egun, mundu osoan, gero eta gizarte zibiletako kolektibo gehiagok kanpaina politikoak sustatzen ditu, testuinguru digital batean, giza eskubideen arauak defendatzeko. Horrelako taldeen sare handienetako bat Global Internet Liberty Campaign da (Internet Askatasunerako Mundu Kanpaina: http://gilc.org/ ). ). Aymen Amrik, HackerScop (http://hackerscoop.wordpress.com/  (http://hackerscoop.wordpress.com/ ) elkarteko kideak, “Software libre-Ciudadano/a libre y Ciudadanía en la Era Digital” izenburuko agiria auraur keztu zuen, Tunisen Tunisen egingo den mundu mailako Gizarte Foroa prestatzeko batzarrean. Bertan hiritartasun digitala bultzatzeko ezinbesteko osagai batzuk azaltzen ditu: 

 



“IKTek mezuen zirkulazioa deszentralizatzeko ahalmena dute eta parte hartzea “IKTek demokratizatzen dute. Informazioa eta jakintza partekatzea eragin handiko ondasun positiboa da. Gizarte sareak etika horizontala dauka, laguntzazko lanari dagokiona-zeregin ezberdinekin, mozkin ekonomikoak maximizatzen ez dituena; aitzitik, askatasun, heltzeko berdintasun eta elkartasunaren erkidegoaren baloreak islatzen ditu. Hiritartasun digitalak barne hartzen duen pertsona ez da kontsumitzailea, protagonista digitala baizik.”

Dimentsio horizontal eta globala izanda, sare digitalek hiritarren alde dihardute, informazioa banatzen dutelako, agenda publikoan gaiak eta errebindikazioak sar ditzaketelako eta enpresei, agintariei eta administrazioari gardentasuna eta kontuak ematea exijitu ahal dietelako. Aski da sare digitalean iritzi, ohar edo erreklamazio bat jartzea, mugarik gabe hedatu dadin eta nazioartean giza eskubideen arloan diharduten pertsona eta erakundeekin lotzeko, oztopoak jarrita ere. Sare gizarte honetan izango dugun partaidetza, duintasun, askatasun eta berdintasunerako gune bihurtzeko bultzatu behar gaituzten printzipio eta e ta baloreek mugatuko dute; eta espazio horretan, parte hartze demokratikoak tokia izan beharko du, eta partekatzea elkarrekiko harremanetan jartzeko modu naturala izango da.

Gehiago jakiteko : • ‘Ciudadanía Digital y Derechos Humanos. CIDER topaketa

35

http://bit.ly/cider-ismael  

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

0.2 ekintza. ‘La red social’ lmaren aurrerakin eta/edo eszenen remix-a remix-a Ikusentzunezko kultura digitala: narratiba transmediatikoa eta remix-aren kultura

⁕

Ekintzaren deskribapena:  Pelikula ikusi eta gero, alde zinematograkotik aztertzea proposatzen dugu. Istorioa eta pertsonaiak nola eraiki diren ikusiko dugu. Ondoren, lmaren aurrerakinaren edo bere eszenetako baten transmedia bernahasketa proposatzen dugu. Kontua da norberak pelikularen bertsioa egitea, bertan aurretik aztertutako narrazio-elementuak aldatu ahal izateko (hala nola, gaia, bilbea, generoa, pertsonaiak…), emandako elementutetatik abiatuta (audio-tarteak, argazkiak, soinu-banda, eta abar). Hausnarketa zinematograkoa, batez ere prakikoa, non, esperientziaren bidez, ikasleek lehenengo pertsonan garatuko baitituzte narratiba transmediatiko berrien oinarriak eta remix-aren kultura. Horrela transmedia praktiken hezkuntza-erabilerak aztertu nahi dira, irakaskuntza/ikasketa formaleko prozesuetan, multialfabetatze digitalari lotutako gaitasunak garatzeko eta Informazio eta Ezagutzaren Gizartean parte hartzeko.

⁕  Iraupena: 50 minutuko 3 saio ⁕  Dinamika: Taldeka. ⁕  Ekintzaren garapena: Lehenik taldeka aztertzen ditugu ‘La red social’ pelikularen narrazio-elementuak. Istorioa eta pertsonaiak eraikitzeko modua ikusiko dugu. Horretarako, zuen irakasleak emaniko txa zinematograkoa erabiliko dugu. Istorioa osatzen duten eleele .

mentuak identikatu ondoren, remix transmediatikoa egingo dugu Jarraian azaltzen dizkizuegunen artean bat aukera dezakezue: ➤ 1.

adibidearen bernahasketari jarraipena ematea: http://popcorn.webmadecontent.org/4mz

➤ 2.

adibidearen bernahasketari jarraipena ematea: http://popcorn.webmadecontent.org/cbn

➤ Aurrerakinaren

bernahasketa: https://  www.youtube.com/watch?v=K1JWiaIY-Xg

➤ Konferentziaren

➤

eszenaren bernahasketa

Eduardo Saverinek eta bere emaztegaiak eztabaidatzen duten eszenaren bernahasketa

➤ Bernahasketa

askea.

36

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Egiten duzuen bernahasketa transmediatikoan, aurretik aztertu ditugun argumentoa, istorioa, generoa eta pertsonaiak alda daitezke; edota elementu horien inguruan zeuen bertsioa egin dezakezue. Bernahasketa egiteko Firefoxen ‘Pop Corn Web Maker’ tresna erabiliko dugu. Talde bakoitzak bertan erregistratuko da, doan, eta emandako elementuekin, edo zuek gehitutakoekin, ikusentzunezko pieza transmediatiko bat egingo duzue. Behin montatu ondoren, blogaren sarrera batean sartuko duzue, ‘2. ekintza’ kategorian. Azkenik, eztabaidarako galdera batzuk erantzun beharko dituzue, sarreran bertan.

⁕  Beharrezko materiala: Azterketa zinematograkorako txa. Irakaslearentzako ininformazioa. Informatika gela, Interneterako sarrerarekin. Taldeka doako erregistroa ‘Pop Corn Maker’ tresnan (https://popcorn.webmaker.org (https://popcorn.webmaker.org). ). Remixean erabiliko diren materialen karpeta behera kargatzea (hautazkoa): ➤ 

 https://dl.dropbox.com/u/12363635/Imagenes-para-el-remix.zip  gunearen bitartez.

Soinu-pistak (hautazkoak), gune hauetan eskuragarriak: ➤ Konferentziaren

eszenaren audioa (00:25”): https://soundcloud.com/elena-silva/audio-escena-conferencia-la

➤ Eduardo

eta bere emaztegaiaren arteko eztabaida azaltzen duen eszenaren audioa (00:36”): https://soundcloud.com/elena-silva/audio-escena-discusi-n-la-red

➤ Gaztelaniazko

aurrerakinaren audioa eta soinu-banda (02:09”): https://soundcloud.com/la-red-social/la-red-social-audio-del

➤ La

red social – Soinu-banda (gai nagusiaren zatia, 0:27”): https://soundcloud.com/hemanta-singh/the-social-network-1

➤ ‘Gizarte

Sare handi bat’ abestia, SirHacker666rena (02:14”): https://soundcloud.com/cervezayjoda_10/una-gran-red-social

➤ ‘Gizarte

Sare Madarikatua’ audio-erreportajea (03:26”): https://soundcloud.com/chilailailatown/la-maldita-red-social

37

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Eztabaidarako galderak: 

• Zeintzuk dira bertsio berria egiteko erabili dituzun baliabide eta elementu ezberdinak? • Jatorrizkoarekin alderatuta, zertan dauka antza? Zertan aldatu da? • Lehenago zerbaiten remix-ik egin al duzue? (argazki, obra, abesti, ikusentzunezko pieza, komikiren bat…)? Horrela bada, zeri buruz

• Zuen iritziz zer esan nahi du remix bat egiteak? • Sortu duzuen bernahasketak, zein informazio berri ematen du? • Zuen ustez, nortzuk eman dute horretarako lankidetza, zuen taldetik kanpo? • Zuen iritziz, zer-nolako abantailak eskaintzen ditu sorkuntza kolektiboak? • Zer eman dizue istorioaren bersorkuntzan parte hartzeak? • Zein da berrerabiltzearen eta plagiatzearen arteko desberdintasuna?

38

 

5

39

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

‘La red social’ - azterketa zinematograkorako zinematograkorako txa Elementu bakoitzaren erabileran ohartu eta hurrengo taula osatzea proposatzen dizuegu. Gero, atera dituzuen ondorioak gainerako gelakideen partekatu. ➤ 

Argibide gehiago Días de cine programaren erreportaje honetan: David Fincherren ‘La red social’: http://bit.ly/dias-cine

   A    Z    T    N    U    K    I    A    R    E    N    E    R    A    O    I    R    O    T    S    I

   A    Z    T    N    U    K    I    A    R    E    N    E    I    A    N    O    S    T    R    E    P

Elementuen identikazioa

Denizioa

Generoa

Pelikulak bere gaia edo estiloaren arabera sailkatzeko era: musikala, drama, komedia, poliziazkoa, historikoa, gerrazkoa, maitasunezkoa, abenturazkoa, beldurrezkoa, dokumentala…

Argumentua

Narrazio baten gertakari guztien multzoa, esplizituak izanda edo ez.

Bilbea

Istoriaren gorputza. Honen bidez arazo baten aurkezpena eta gero gertakarien plangintza egiten da.

Azpibilbea

Benetako edukia da. Istoriari buruzko zinemagilearen ikuspuntua islatzen du. Bilbea aurrerantz eramaten du eta pertsonaiari dimentsioa eta bolumena ematen dio.

Gaia

Ekintza bilakatzen den ideia da.

Heroia / Heroi faltsua

Heroia izaki bikain bezala agertzen da, gizadiaren historian determinatzeaileak diren ekintzak burutzeko bidalia. Zenbait froga gaindituzen ditu, pertsonaiarentzat zein izadi osoarentzat preziatua den zer edo zer lortzeko asmoarekin.

Antiheroia

Heroiaren zeregin berberak egiten dituzte, baina honek ez bezala, “pertsona arruntak” dira. Desiratzen ez den oraingo baterara erantzuna emateko sortuak, geroaldiko inongo agintzarik gabe bizi dira.

Heroiaren bidelagunak

Heroiaren aldaketari lagundu eta ahalbidetzen duten pertsonaiak. Haren benetako nortasuna ezagutzera ematen dute.

Erabilera ‘La red social’ lmean

 

40

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

5

Irakaslearentzako informazioa1:

Elementuen identikazioa

Denizioa

Erabilera ‘La red social’ lmean

Generoa

Pelikulak bere gaia edo estiloaren arabera sailkatzeko era: musikala, drama, komedia, poliziazkoa, historikoa, gerrazkoa, maitasunezkoa, abenturazkoa, beldurrezkoa, dokumentala…

Thriller   judiziala da, drama biograbiograkoaren ezaugarriekin. Bi egileek azpimarratu dute ez dela Facebook-i buruzko lma, “lege-gatazka baten inin guruko pelikula baizik”. Fincherrek lan honetarako erabiltzen duen hizkuntza zinematograkoa arina da, erritmo bibizikoa, eta thrillerretik   gertu dagoen giropenarekin. Horrelako ezaugarriak lagungarriak dira gaurkoa -azkarregia, hauskorra eta aldakorra- bezalako aro baten ikuspegi zehatza emateko. Bere oinarri shakespirianoa eta tragedia grekoaren grekoaren elementuak -adis-

   A    Z    T    N    U    K    I    A    R    E    N    E    R    A    I    R    O    T    S    I    H

kidetasuna eta traizioa tartean- antzematen ditugu. Baina pelikularen lorpen handiena, agian, epaiketei buruzko lmen generoa indarberritzea eta 2.0 kodean berrasmatzea da.

Argumentua

Narrazio baten gertakari guztien multzoa, esplizituak izanda edo ez.

‘The accidental billonaires’ izenburua duen Ben Mezrichen liburu polemikoan oinarriturik, lmak hau kontakontatzen du: Mark Zuckerbergek, Eduardo adiskidearen laguntzaz, arrakasta handiko gizarte sare bat sortzen du. Baina bidean bere laguna galtzen du eta bakarrik geratzen da. Gertakarien inguruan soilik Eduardoren bertsioa biltzen duen eleberria egokitzen badu ere, argumentuak apustua egiten du ikuspuntu-aniztasunaren alde, eta ez die ikusleei eskaintzen pertsonai zintzo eta gaiztoen abanikoa. Ez die eskaintzen ere erantzun argirik, ondorio itxirik edo gertakariei buruzko aldebakarreko bertsiorik.

Bilbea

Istoriaren gorputza. Honen bidez arazo baten aurkezpena eta gero gertakarien plangintza egiten da.

Bilbe nagusia etengabeko ashback baten bidez planteaturik dago. Bidean utzi dituen “gorpu” guztiengatik Facebooken sortzailea barne hartzen duen epaiketa baten ondorioz erreproduzitzen da akzio osoa.

1 Azterketa hau posible izan da Felipe Larreak (http://bit.ly/felipe-larrea), Daniel Castrok (http://bit.ly/daniel-castro), Jonás Truebak (http://bit.ly/jonas-trueba) eta Juan Luis Caviariok (http://bit.ly/juan-luis-caviaro) egindako ekarpenei esker. Gure eskerrona guztientzat.

 

5

41

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Azpibilbea

Benetako edukia da. Istoriari buruzko zinemagilearen ikuspuntua islatzen du. Bilbea aurrerantz eramaten du eta pertsonaiari dimentsioa eta bolumena ematen dio.

Protagonistaren azpibilbeak, Facebook sortzeko izan zituen motibazioaren inguruan eratuta daude. Hiru bereizten ditugu istorioan zehar: • Barne-barneko planoan: Zuckerberg ez da gauza garrantzizko harreman afektibo edo sozialik izateko. Eta, kasualitatez, giza harremanetan oinarritutako sarea sortzen du. Erica Allbrightekiko azpibilbeaz ari gara. • Plano pertsonalean: Zuckerberg anbizio handikoa da; gizarte-eskalan igo nahi du eta obsesioa dauka klub elitistetan sartzeko, kosta ahala kosta. Motibazio honek irekitzen ditu Winklevoss anaiekiko eta Divya Narendrarekiko azpibilbeak, eta Eduardorekin daukan adiskidetasun eta traizioari buruzkoa. Baina ez du argitzen zergatik erabakitzen duen Zuckerbergek “legezko tranpa” hori jartzea. • Gizarte planoan: gizarte sare handi bat aurrera ateratzea. Gustukoa dena, horren bidez gizarte ospea eta aintzatespena elortzeko: jende guztiak “maitatzea”, sortu duen tresna horregatik. Baina arrakasta izan arren, ez du lortzen irudi on on hori eta hasieran baino bakartiago bukatzen da. Aurreko azpibilbeak ixten ditu horrek.

Gaia

Ekintza bilakatzen den ideia da.

Arrakasta et eta bo boterea ez ez di dira be beti nahikoak izaten gizakiaren barne-barneko irrika batzuk betetzeko.

 

42

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Heroia / Heroi faltsua

5

Heroia izaki bikain bezala agertzen da, gizadia-

Aipatu ohi da pelikulak aurkezten

ren historian determinatzeaileak diren ekintzak

digula Marck Zuckenberg, Faceboo-

burutzeko bidalia. Zenbait froga gaindituzen ditu,

ken sortzailearen erretratu gupida-

pertsonaiarentzat zein izadi osoarentzat prezia-

gabea. Baina, egia esan, alderantziz

tua den zer edo zer lortzeko asmoarekin.

gertatzen da. Jendekina ez den pertsona, berez zakarra eta bereziki gorrototsua. Hala ere, sakonean, hori guztia lagungarria da bere ospea goraipatzeko, azkenean, arrakasta izan duen pertsona baita, gure garaiko Foster Kaneren antzera (‘Ciudadano Kanen’ bezala): gailurrean, baina bakartia, isolatua eta harroputza. Jenio guztiei suposatzen zaien “autista”- eta bitxi-ukituarekin. Gure

   A    Z    T    N    U    K    I    A    R    E    N    E    I    A    N    O    S    T    R    E    P

heroi faltsua gazte bat da, informatikan aditua, zinikoa, harroa eta zeharo argia, baina ezgaia era egokian gizarteratzeko. Marcken erretratua ñabarduraz beterik dago, kontraesankorra, akastuna da, seguru irudikatzeko, bere ahuleziak mozorrotzeko ahalegintzen bada ere. Zuckerbergerren istorioa ez dago oso urruti Gatsby Handiaren istoriotik, horrelako

gizonek

“supergizonen”

kategoria lortzen baitute. Hala ere, horren guztiaren atzetik maitasuna bezalako oinarrizko behar bat dago; edo, kasu honetan, egiazko bizitzan lortu ezin duen onarpena, azken sekuentzia bikainean frogatzen den moduan.

Antiheroia

Heroiaren zeregin berberak egiten dituzte, baina

Pelikula honetan ez dugu antiheroirik

honek ez bezala, “pertsona arruntak” dira. Desi-

aurkitzen.

ratzen ez den oraingo baterara erantzuna emateko sortuak, geroaldiko inongo agintzarik gabe bizi dira.

 

5

43

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Heroiaren bidelagunak

Heroiaren aldaketari lagundu eta ahalbidetzen

Istorioan zehar

duten pertsonaiak. Haren benetako nortasuna

Zuckerbergen) aliatu eta aurkakoak

ezagutzera ematen dute.

aurkitzen ditugu. Denek ere harri-kos-

protagonistaren (M.

korrak dakartzate, geure heroi faltsu honen aldaketan. Aliatuen artean Eduardo Saverin (hasieran), Sean Parker, Facebookeko beste langile batzuk eta bere abokatuak. Saverin bere aliaturik delena da sarea garagara tzen den bitartean, Parker agertu arte. Filmean ematen den Sean Parkerren erretratua ardurarik gabeko goranahi, drogazale eta manipulatzaile batena da. Bere presentziak apurka-apurka Mark aldatzen du, arrakasta eta botere absolutuak lortzeko giltza eskaintzen diolako. Paraleloan, aldaketa horren ondorioz Eduardo urrundu eta aurkako bihurtuko da. Kontrakoen talde hori osatzen dute, horrez gain, Winklevoss anaiak, Divya Narendra eta Erica Allbright. Kasualitatez, Mark lortu ez dituen barne-barneko nahiak, pertsonalak eta sozialak irudikatzen dituzte antagonistek.

 

44

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

5

Ikusentzunezko kultura digitalaren inguruan: narratiba transmediatikoak eta remix-aren kultura. Narratiba transmediatikoa: narrazioaren teknika, medio eta plataforma anitzen bidez, eta esperientziak –hauetako asko elkarreragileak- bereganatuz garatzen diren (narrazio-) munduen sorkuntzan oinarriturik. Plataforma horietako batek istorioaren zati ezberdin bat aurkezten du, eta ekarpen ezberdina egiten du narrazio-mundu handian. Ekimen transmediatikoen ugalketa, narratibarekiko interes berrituari esker sortu da, berau garatzeko teknologia berrien erabilerarekin konbinaturik. Era berean, medioen bateratzetik sortutako esperientzia berriei emandako erantzuna da. Narratiba transmediatikoarekin erlazionaturiko zenbait kontzeptu, cross-media , modalitate-aniztasuna eta narratiba medio-anitzak dira. Haiek guztiak ideia batean oinarritzen dira: medio edo plataforma batzuetan igarotzen diren istorioen garapena2, hain zuzen ere.

Remix-aren kultura3: Jardute hau sorkuntza kolektiboarekin erlazionaturik dago eta, eredu estatikoz gain, jarrera etiko moduan ulertzen da, kultura garatu eta banatzeko Internetek duen zereginari dagokionez. Casacubertari jarraiki, sorkuntza kolektiboa, batez ere, remix-aren kulturaren terminoetan planteaturiko kultura-paradigma da: idazteko modu berria, non ez ditugun hitzak h itzak soilik erabiltzen, baizik eta irudiak, marrazketak eta bideoa ere, besteak beste. Oztopo garrantzitsuena da enpresa-ehunaren parte handi bat, oraindik ere, jabetza intelektuaalren mundutik bizi dela (Casacuberta, 84 orr., 2005)4 . Honelako praktikei deitzeko jabetzea hitza ere erabiltzen da.

2 Usos educativos de las narrativas transmedia. Observatori Educació Digital. Universitat de Barcelona. http://oed.ub.edu/proyectos/  transmedia.html 3 Alberich Pascual, Jordi eta San Cornelio Esquerdo, Gemma (2011). “Representación y simulación”. Cultura audiovisual digital . Material docente. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.

4 Casacuberta, David (2005). Cada hombre, un artista . Creación e inteligencia colectiva   (81 85 orr.). Sevilla: Universidad Internacional de Andalucía.  

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

03 ekintza. Hiritartasun digitala eta giza eskubideak 03.a Errealitatetik kziora. Eszenen azterketa ⁕  Ekintzaren deskribapena: Elkarrizketa eta fotograma zehatzak aztertu ondoren, ikasleei proposatzen zaie hausnarketa egitea, taldeka, Facebooken sorreraz pelikupe likulan ikusten diren zenbait gairen inguruan; adibidez, arrakasta, boterea, “lagunak”, lankidetza eta fama. Taldean Taldean erantzungo dira, era adostuan, adostua n, planteaturiko galderak. Jarraian, ikaskide guztiei ezagutu araziko zaizkie erantzunak. Pelikulan kontzeptu horiek landu ondoren, hausnarketa gaurko egunera ekarri eta kasu errealak aztertuko dira (3.b ekintza). Talde bakoitzak bost kasuetako bati helduko dio. Horrela, ekintzaren lehenengo zatian aztertutako Informazio eta Ezagutzaren Gizartearen gakoei gakoe i buruzko hausnarketa egin ahal izango da. Lortutako ondorioak beste ikaskideekin partekatuko dira ekintza bukatzen denean.

⁕  Iraupena: 50 minutuko bi edo hiru saio. ⁕  Dinamika: Taldeka. ⁕  Beharrezko materiala: taldeentzako txak eta irakaslearentzako informazioa.

45

 

46

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

1. taldea. Arrakasta 00:02:57  “Nola nabarmentzen zara selektibit -  selektibitatean atean 10eko pun -  tuazioan 10 ateratzen duten pertsona guztien artean? Garran-  -  tzizko zerbait egin behar dut, ‘nal clubentzako’ deigarri izate -  ko. Esklusiboak dira. Eta dibertigarriak. Zure bizitza hobetzen

dute. Sartzen banaiz, ekitaldi ekitaldi eta bileretara eramango zaitut, eta normalean inoiz ezagutuko ez zenukeen jende asko eza -  -  gutuko duzu”.

00:27:30 “Eduardo... ‘nal club’ bat bezalakoa izango da eta gu

lehendakariak izango gara. Esklusiboa izan beharko du”. 00:27:44 “Mundu hartan, non gizarte-eskala dena baitzen, hura

luxu handia zen”.

00:10:41  “Harvardeko

eta, are gehiago, mundu osoko klub

zaharren eta esklusiboenetako batean zaude”.

00:23:25   “Harvard.edu Estatu Batuetako e-mail ospetsuena da. Eta webgunearen oinarria, neskek Harvarden ikasten du-  ten tipoekin irten nahi dutelako ideia da.” 

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

00:23:36  “Komentatzen   “Komentatzen ari garenaren, eta MySpace, Friends -  -  ter edo gizarte sareen beste edozein guneren arteko ezberdin-  tasun nagusia, esklusibotasuna da”.

00:28:48  “Phoenix  “Phoenix klubak aukeratu zuelako Eduardori jeloskor  jarri nintzaiola iradokitzen ari direla. Baina orain Mount Auburn

kalea eros dezaket, Phoenix kluba hartu eta nire ping-pong gela bihurtu.” 

01:36  “Ezdeus   “Ezdeus izan nahi al duzu? Barregarria? Ez naiz horre-  tara bueltatuko”. 00:50:13   “Nire ardura Facebooken bulegoetan dago; bertan, gela honetan, nire lankideek eta nik, beste inork -eta, bereziki,

bezeroek- adimenez edo sormenez egin ez ditzakeen gauzak egiten ditugu”.

01:22.38 “Oraingoan txartela bat emango diezu, testu hone -  -  kin: ‘ni lehenda baboa’ naiz. Hori da zuretzat nahi dudana”.

47

 

48

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Taldearentzako galderak

• Zuen iritziz, zer dira Harvardeko Unibertsitatea eta bertako klub pribatuak? • Zergatik da hain garrantzitsu Markentzat nal club horietako kide izatea? • Zeintzuk dira Marken asmoak? • Zein da arrakastaren papera traman? • Zein da nesken tokia Harvardeko ingurunean?

Irakaslearentzako informazioa Markek ospe eta esklusibotasunari lotuta dagoen arrakasta soziala bilatzen du. Harvardek eta nal club   direlakoek irudikatzen duten zirkulu esklusibo horretako kide izatea da bere asmoa. Winklevos anaiek Markek inbidiatzen duen mundua irudikatzen dute; didirua, arrakasta soziala, aintzatespena. Eduardok klub horietako batean sartzea lortzen du, baina Markek ez. Inbidia dio Eduardori, berak lortu ez duen zerbait erdietsi baitu: talde esklusibo bateko kide izatea, hain zuzen. Bere anbizioa da, dirua eta ospea baino gehiago. Giro horretan, neskak ez dira inoiz protagonista moduan agertzen, klubeko kideek ongi pasatu dezaten beharrezkoa den talde homogeneo moduan baizik. Emakumezkoak agertzen dira dira Facemashen sorreran -neskarik erakargarrienari botoa emateko- eta Facebooken, “neskak ezagutzeko tresna” izanik. izanik. Erika jokoan sartzen ez den bakarra da. Klubetako glamourrak ez dio zirrararik egiten, eta argi dauka zer nahi duen. Hasieran Mark eta Erikaren artean dagoen elkarrizketa bizian, mutilak azaltzen dio interes itzela daukala Harvardeko klub pribatu bateko kide izateko. Ericak ematen dion erantzunak aurre egiten dio Marken obsesioari: “Zergatik ez duzu arreta jartzen zure buruaren bertsiorik onena izatean?”  Klub eta toki esklusiboak baztertzaileak dira eta, ondorioz, diskriminatzaileak. Zure arrakasta, Mark, ez dago bilduta zure aurkezpen-txartelean jarritako testuan, edo eros ditzakezun kaleetan; mundu osoko pertsonak lotzeko gauza izan den gizarte sare baten sorkuntzan baizik, horri esker posible baita ideiak eta informazioa partekatzea eta mundua justuago eta bizigarriago bihurtzea. Inor ez da “ezdeus”. Gizaki guztiok berdintsu eta paregabeak gara. Askeak eta berdinak duintasun eta eskubideetan. Ezberdinak gure berezitasun eta aniztasunean, eta hori ere errespetatu behar da.

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

2. Taldea. Boterea 01:10:00   “Ez dakizue ezta zer daukazuen ere. Hain handia eta hain urrun. Ez da apustua kentzeko ordua. Milioi bat ez da

primerakoa. Badakizue zer den primerakoa? Mila milioi dolar. (...) Eta horrek ahoa estali zigun. Afariaren bukaerarako Mark berea zen”. 01:10:24   “Arrantza egitera zoazenean, arrain asko atera ala arrain handi bat harrapatu dezakezu. Ikusi al duzu inoiz argazki

batean 14 amuarrain hartu zituen inor? Ez, beti dago arrainik handiena harrapatu duenaren argazkia”.

01:22:38  “Nire   “Nire

beldur daude, txo, eta zure beldur izango dira. Inbertitzaileek soilik esan nahi dute “ideia ona, mutil”, hemendi hemendikk aurrera helduok enkargatuko gara. Baina oraingoan, ez. Gure garaia da hau. (...). Zu ehun unibertsitatetan sartzen zaren bi-  tartean, nik bi kontinentetan jarriko zaitut”. 00:34:36   “Facebooken

-  asmatzaileak izango bazinateke, Face -  book asmatuko zenuten”.

49

 

50

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Taldearentzako galderak • Pelikularen arabera, nork lortzen du arrakasta? Eta Facebooken boterea? • Zergatik traizionatzen du Markek Eduardo? • Zer ekarpen egiten dio Sean Parkerrek Marki? • Parkerrek Marki esaten dio: “Zu ehun unibertsitatetan sartzen zaren bitartean, nik bi kontinentetan jarriko zaitut”. Zer esan nahi du esaldi honek ”? ”?

Irakaslearentzako informazioa Arrakasta ez da boterearen sinonimoa. Markek arrakasta dauka, baina Sean Parkerrek -Napsterren sortzaileak- botere ekonomiko eta soziala ematen dio. Parker –bere burua ekintzaile moduan denitzen duena- gizarte harraparia da eta Markengan pizten du Parkerrek betidanik izan duen boterearekiko anbizioa. Ez da soilik botere ekonomikoa, kontaktuetan –ez benetako harremanetan- oinarritutako botere soziala baizik. Horrexegatik Mark nagusitzen da Facebooken, baina porrot egiten du bere harremanetan (Erica, Eduardo, Parker eta Winklevos anaiekin). Facebooken ezberdintasuna, zure gizarte sareak erabiltzeko moduan dago. Sean Parkerrek Mark liluratzen du eta gizakiaren alderik materialistena zirikatzen du: boterea, dirua eta horietatik sortutako ospe soziala lortzeko anbizioa. Baliteke arrain handi asko harrapatzea eta kontinente guztietan kokatzea, baina botereaz eta diruaz lortzen ez den guztia galduta izango da. Mark, ez utzi Seani zure ahoa estaltzen, ez utzi menderatzen, eta Faceboken asmakuntzak zerbitzatu ditzakeen baloreen aurka egiten. Ez 1.000 milioi irabazteko eta mundu osoan kokatzeko, zure asmakizunak dakartzan botere eta errekurtsoak lur horietako jendeari banatzeko, eta inor ez dadila ezer gabe egon, beste batzuk 1.000 milioi dauzkatelako.

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

3. taldea. Lagunak “Ez dituzu 500 milioi lagun lortuko zenbait etsai egin gabe”.

00:04:56 “Begira, segur aski arrakasta handia lortuko duzu

informatika-aditu informatika-ad itu moduan. Baina bizitzan ibiliko zara pentsatuz ez zarela nesken gustukoa ‘friki’ bat zarelako. Eta, bihotzez, nahi dut jakitea hori ez dela egia izango. Astakirtena zarelako izango da”.

01:39:45  “Neu  “Neu nintzen zure lagun bakarra. Ez zenuen besterik”.

00.40:39  “Horren   “Horren adiskideak oso urriak dira”. 00:43:49 “Bere da jarri dio”.

-  lagunik onenak 600 milioi dolarreko deman - 

51

 

52

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

01:54:10  “Gehitu  “Gehitu Erica Albright nire lagunen zerrendan”. 01:48:13 “Lehen baserrietan bizi ginen, gero hirietan, eta orain sarean bizi gara”.

Taldearentzako galderak • Zer esan nahi du pelikularen sustapen-esaldia: “Ez dituzu 500 milioi lagun lortuko zenbait etsai egin gabe”? • Zergatik asmatu zuen Facebook Markek? Zertarako? • Nahi zuena lortu al du? • Zuen iritziz, zer ahalbidetzen dute Facebook bezalako gizarte sareek? • Zer esan nahi du “laguna” hitzak gizarte sareetan?

Irakaslearentzako informazioa “La red social” lmeko pertsonaiak, bere burua aski duten gazteak dira; bere mundua antolatu dute inoren beharrik ez izateko, ezagutzen ez ditugun emakumeekin (Erikaren kasuan izan ezik) dituzten inoizkako harremanak salbu. Deigarria da ia ezer ez jakitea bere inguruko senideen edo beste lagun batzuen inguruan. Mark, 500 milioi lagunen webgunearen sortzailea, bakarrik dago. Porrot egin du Ericarekin duen harremanean eta bere adiskide bakarra galdu du. Benetako harremanetan azaltzen duen zailtasunak frustrazioa sortzen dio, eta informatika-lan frenetikoan irauli eta ezkutatzen da. Bere asmakizunak lortu duen botereaz liluraturik, bien proiektuan Eduardok izan duen rolari ez ikusiarena egiten dio, eta Sean Parkerri uzten dio Eduardo, bere lagun bakarra, traizionatu dezala, Facebooken milioi bat lagunen zifra ospatzen duten momentu berean. Facebook gizarte sare moduan handitzen da, Marken zirkuluan dauden traizio eta inbidien paraleloan. Facebooken 500 milioi lagun egitea eta zure lagun bakarra galtzea ezin txarragoa da negozio bezala. Horretarako, astakirtena baino zerbait gehiago izan behar duzu edo izaten ahalegindu behar duzu. Amore eman duzu gizakiaren balorerik hondagarrienen

5

aurrean, leialtasuna eta konantza traizionatuz.

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Merezi duen ahaleginak, baserrietan, hirietan edo Interneten bizitzeko erraztasunak ematen dizkigu, giza duintasuna errespetatuz eta gauza guztien gainetik balore positiboak defendatuz. Agian horrela lortuko duzu Erica zure lagunen zerrendan gehitzea, eta estimatzen duzun inork 600 milioi dolarretako beste demandarik ez jartzea.

4. taldea. Lankidetza eta parte hartzea 00:12:28  “Eduardo  “Eduardo hemen dago eta berak dauka gako-osagaia. Eduardo, behar zaitut.

- Hemen naukazu. - Xakelariak sailkatzeko erabiltzen duzun algoritmoa behar dut. - Ongi al zaude?”. 00:55:10  “Bosnian  “Bosnian ez dute errepiderik, baina badaukate Face-  book”.

Irakaslearentzako informazioa

Taldearentzako galderak • Nola hartzen du parte Eduardok proiektuaren hasieran? Garrantzizkoa al da? • Noiz hausten da Eduardo eta Marken arteko lankidetza? Zergatik? • Zergatik dago Mark gero eta itxiago bere baitan? • Zergatik da garrantzitsua Bosnian, errepideez gain, Facebook edukitzea?

Markek plataforma bat sortzen du pertsona ezberdinen arteko loturak, harremanak eta komunikazioa ezartzeko. Baina ez du gizarte sarea soilik sortzen. Pelikularen hasierako momentu batean, Markek ezin du aurrera jarraitu Eduardoren laguntzarik gabe. Honek Facemasherako ematen dion algoritmoari esker jartzen du abian. Ondoren, Facebooken proiektuan murgildurik, Eduardok lehenengo inbertsioa ematen du, hain zuzen ere egitasmoa abiarazteko ezinbestekoa dena. Baina lmaren bukaeran Mark ezer esan gabe geratzen da Parkerrek Eduardori Facebooketik kanpo geratzen dela esaten dionean. Lortutako arrakasta eta botereari esker -besteak beste-, Marken harrokeria-sentimendua handitzen da. Ez dugu berarengan aurkitzen berak sortutako sarea posible egiten duten lankidetza eta parte hartzearen izpirik. Mark, Eduardoren beharra duzu. Bion ideia da. Eduardok bere algoritmoa jarri du proiektu honen zerbitzura. Bertan parte hartzen du. Baina zerbait gehiago ematen du: bere laguna nola dagoen interesatzen zaiola.

53

Ondo al zaude? galdera barne hartzen duen edozein proiektu, Facebooken erabilera

 

54

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

positibotik gertuago dago. Norbaitek “behar zaitut” esaten dizunean, baterako proiektua eraiki ahal dira, egitasmoan parte hartzen duten pertsonen ondoan, pertsona, herri eta erkidego ondo egon Facebookek daitezela lortzeko. Gerrak,harremanetan hondamendiak, bezalako gehiago gatazka-egoeretan, ezagutarazi, jarri,larrialdiak... elkarrekin komunikatzen gaitu, salaketa hedatu eta elkarri laguntza ematea posible egiten du.

5. taldea. Identitatea/fama 00:08:19   “Erica

Albrigh emagaldua da. Zergatik dela uste du -  -  zue, bere familiak abizena aldatu zuelako, edo Bostoneko Uni -  -  bertsitateko neska guzti-guztiak horrelakoak direlako? Jakin

dezazuen, agian ematen du bularreko 85 c neurria erabiltzen duela, baina Victoria Secret’seko gure lagunek tuneatu egin

dute. “Ia” 85 b dauka. Publizitate iruzurtia. Egia esanda, aurpegi polita dauka. Bera ahazteko zerbait egin behar dut. Hori erraza da. Baina horretarako ideia bat behar dut”. 00:52:58  Ericarekin  Ericarekin elkartzea. “Emagaldua esan zenidan Interneten. Interneten ez da arkatzez idazten, tintaz baizik”. “Zure lelokeriak ilun- 

tasunean idazten dituzu, horixe egiten baitute frustratuta daudenek”. 00:09:04  “Kiklanden  “Kiklanden direktorioa irekita daukat. Ikasle batzuk

argazki nahiko izugarriak dauzkate. Billy hemen da. Jendearen argazkiak animalien argazkien ondoan jartzea eta jendeak ho -  -  beto dagoenari botoa ematea bururatu zaio”.

Taldearentzako galderak • Zergatik iraintzen du Markek Erika bere blogean? • Nola eragiten du Erica Marken mezuak? • Zer esan nahi du Ericak Marki esaten dion esaldi hau: “Interneten ez da arkatzez idazten, tintaz baizik”? Ados al zaudete?

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Irakaslearentzako informazioa

Ericak Mark uzten du eta mutilak daki nola aurreezaugarri egoerari.sikoak Bere blogean idazten du, momentua gainditzeko. Ericaez iraintzen duegin eta bere aipatzen ditu: bularretakoaren taila, bere sikoa... itxura sexual eta sikora mugatutako aipamenak, hain zuzen. Berehala, komentarioak unibertsitateko ikasle askori iristen zaizkie. Erikaren irudia barregarrian geratzen da. Markek blogean idazten du, ez baita ausartzen Ericarekin hitz egitera. Ez da gauza berarekin modu errealean komunikatzeko eta bloga erabiltzen ezkutatzeko eta bere izaeraren sustraia saihesteko. Berehala neskarik sexiena aukeratzeko webgunea martxan jartzen du eta unibertsitateko ordenagailua hackeatzen  du.  du. Segurtasuna eta ikasleen kondentzialtasuna hausten ditu, baina soilik emakumezkoen irudiak aukeratzen ditu. Bitartean, Phoenix klubeko festa esklusibora sartzen diren nesken irudiekin egindako muntaketa paraleloak ideia azpimarratzen du. Emakumeak taldean, nortasunik gabekoak, festan parte hartzeko interes bakarra dutenak, garaikur hutsa dira. Mark, zuk eta zure lagunek ikastetxeen intimitate eta pribatutasuna izateko eskubidea bortxatu duzue. Ez da txantxetakoa argazkiak –bakarrik neskenak- argitaratzea, sexiena zein den ikusteko. Neskei dagokienez, zer da inporta zaizuena? Ederrak eta zeuenak izatea? Jakin beharko zenukete zuen pentsamolde matxista eta e ta zakarrak, bakarrik mutilek osaturiko talde batean, sarean eskuragarri dauden “emakume-objektu” bihurtzen dituela. Gaizki tratatzeko modua da eta, ondorioz, genero-indarkeria. Idazten dena eta, bereziki, beste pertsona bati buruz esaten dena, arkatzez edo tintaz idaztea baino garrantzitsuagoa da. Interneten norbaiten norba iten izena zikindu edo iraintzen denean, efektua eta kaltea biderkatu egiten dira.

55

 

56

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

03 ekintza. Hiritartasun digitala eta giza eskubideak 03.b Fikziotik errealitatera. Kasu praktikoak ⁕  Ekintzaren deskribapena: Aurreko ekintzan aztertutako bost gaiak -boterea; arrakasta; lankidetza eta parte hartzea; lagunak; eta identitatea eta fama- lantzea proposatzen dugu. Asmoa aspektu hauen inguruko hausnarketa egitea da, kasu praktikoen bidez eta lantaldean. Azkenik, ekintzak blogean islatuko dira, ondoren eztabaidatzeko.

⁕  Iraupena: 50 minutuko 2 saio. ⁕  Dinamika: Taldeka. Irakasleak aztergai bana emango die taldeei. ⁕

Ekintzaren garapena: Jarraitu esleitu zaizuen aztergaian markatariko jarraibideak eta erantzun taldeka; blogean sartzeko artikulu motz bat idatzi beharko duzue, aztertzeko kasuan egiten ditugun galderei erantzunez. ‘3.b. ekintza’ kategorian sartu behar duzue. Sarrera editatu ondoren, egokitzat jotzen dituzuen gai-etiketak (“tag-ak”) ezarri ahal dizkiozue. Ondoren, irakurri zuen ikaskideen sarrerak eta egin ezazue euren artikuluari buruzko komentarioa.

⁕  Beharrezko materiala: Informatika gela, Internetekin, ikerketa-lanetarako. Irakaslearentzako informazioa.

1. kasua. Boterea Irakurri artikulu hau: 

“El Parlamento Europeo no quiere empresas europeas vendiendo “armas digitales” a los represores”. http://bit.ly/ue-tecnologia

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Erantzun hurrengo galderak eta egin sarrera berri bat blogean:

• Artikuluaren arabera, nola kontrolatzen dira hiritarrak informazio-teknologien bidez? • Zure ustez, zergatik erabiltzen dituzte horrelako teknologiak zenbait gobernu zapaltzailek? • Ikertu eta adibide pare bat eman non horrelako gobernuek IKTak erabili dituzten hiritarrak kontrolatu, zentsuratu, gainbegiratu edo behatzeko. • Horrelako ekintzak garatzean zein giza eskubide bortxatzen da? • Zuen ustez, honelako merkataritza eragiketak arautu behar al dira? Nola? Noraino? Noren aldetik?

Irakaslearentzako informazioa Gizakiaren betiko anbizioa da. Bilatu eta arrazoitzen da, eta diru, ospe, gizarte-mailarekin… lotzen da. Botereak, berez, ez du zertan izan behar asmo gaitzesgarririk. Zilegi da, ala ez, bere helburua eta erabileraren arabera. Boterea gizakiaren askatasun eta sormen -gaitasunean ere aurki daiteke, gizakiaren borondateak mundua aldatu dezakeelarik.1 Informazio eta Komunikazioaren eta Ikaskuntza eta Ezagutzaren Teknologien iraultzak paradigma berri batean kokatzen gaitu, giza harreman eta jarduerei dagokienez. Teknologia horiek menderatzea, boterea -ekonomikoa, kontrolatzailea eta eragingarriaedukitzearen sinonimoa da. Gobernu batzuk erantzuna ematen diote ahalmen eraldatzaile eta kritikoari -zenbaitetan, korporazio handien konplizitatearekin-, eta zerbitzaria atzitzea galarazten dute; ixten dituzte eta kontrolpean jartzen dute nork komunikatzen duen, zer eta nori. Identikazio, jagoletza eta ikerketa teknologien konbinaketak sistema bat eratzen du; eta botere legal edo faktikoak kontrolatu dezake sistema hori, zentsuratu eta bere interesekin bat ez datozen pertsonen aurka egin. Ez da aurkikuntza berria, kontrolarekiko interesa, historian, boterearen ezinbesteko praktika izan delako, boterea mantendu ahal izateko. Baina, aldi berean, horrelako teknologiek kontraboterea erabiltzeko aukera eskaintzen dute. Software libretik monopolioen eta programa pribatiboen aurkako erresistentzia; hacker kultura; sare lokaletik eta globalean ekintzak burutzeko ahalmena, eta GKEen eta gizarte mugimenduen presentziak sarean lortu duen garrantzia, botere absolutuari eta esku gutxitan kontzentratuari emandako erantzunak dira.

57

1 Nietzsche, F. 1981. La voluntad de poder. EDAF.

 

58

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Iraganean askatasun eta pribatutasunaren baloreak defendatu ziren bezala, orain egitea ere posible da, Internet erabiliz. Hiritarren borondate eta ahalmenari gehituta, teknologiak giza eskubideak defendatzeko aukerak biderkatzen ditu, eskubide horiek murriztu nahi dituzten lege eta abusuen aurrean. 2  Boterea demokratizatzea, hiritarren artean -hiritargo globalean ere- banatzea, tentazio totalitarioen aurrean gure eskubideak gordetzeko modurik seguruena da.

2. kasua. Arrakasta Irakur ezazue artikulu hau: 

“La salida a bolsa está acabando con Facebook. Pero ¿por qué?”   http://bit.ly/bolsa-facebook

Erantzun hurrengo galderak eta egin sarrera berri bat blogean: • Zein arrazoi ematen da artikuluan Facebooken porrota argudiatzeko? • Ikertu puntucomen burbuilaren inguruan eta azaldu kasuetako bat. • “Facebookek ezin ditu eskaini web bertsioan dauden jokoak; ezta ere eskuko telefonoekin edo tabletekin egiten den nabigazioaren bidez eskaintzen diren publizitate edo branding aukera berberak. Ikertu nola funtzionatzen duen Facebooken diru sarreren sorkuntza bi bide horietatik, eta laburtu ezazue.

Irakaslearentzako informazioa Bizitzan, arrakasta izateak boterea, dirua eta fama izatea esan nahi du. Baina arrakasta izateak ez du derrigorrez esan nahi norbaitek baliabide hori guztiak dituenik. Pertsona bakoitzak arrakasta eraikitzen du, bere bizitza-egitasmoak gauzatzerakoan, bere irizpide etiko eta moralen arabera jokatzen duen neurrian. Horrela, arrakastak zerikusi handiagoa dauka zorionarekin famarekin baino; norberaren gogobetetzearekin, oparotasun ekonomikoarekin baino; eta norberak nahi duena eta nahi duen moduan egiteko askatasunarekin, bere jokabide-arauak inposatzen dituen ospe sozialarekin baino. Gizakiaren garrantzi kolektiboa aintzat hartzen badugu, arrakasta hurkoekin eta mugarik gabe ere partekatu daiteke. Besteen zerbitzura jarrita, lagungarria da giza eta gizarte aurrerapenerako. Kontrako muturrean jarriz gero, balaztarik gabeko lehiaren ondorioz, beste pertsonak gainditu beharreko oztopo bihurtzen dira, asmo bakarra arrakasta ekonomiko, sozial eta politikoa baldin bada. Horrela legerik gabeko oihanean dabiltzan harrapari bihurtzen gara. Aurkaria nola edo hala eta gogoeta etikorik gabe hilko dugu.

5

2 Castells, M. 2001 - 2002. Internet, 2002.  Internet, libertad y sociedad: una perspectiva analítica . UOCren ikasturtearen hasiera-ikasgaia.

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

59

Ikustaldi ondoko saioak

Negozioetan adiskidetasunik ez dagoelako ideia ez da berria3. Bizitza negozio moduan eta gizartea negozioak egiteko enpresa moduan ulertzen badira, bakardadea arrakastarekin batera etorriko da eta ondorioa gizartean oso txarra izango da, indibidualismoa denon interesaren gainetik nagusitzen denean. Etikarik gabeko arrakasta ekonomikoa bilatzeak talka egiten du giza eskubideen erabilera eta errespetuarekin. Gizakia berarekin espekulatzeko produktu bilakatzen da. Pribatizatzen diren oinarrizko eskubideak -osasuna, hezkuntza, gizarte gizarte zerbitzuak…mozkin handiena lortzeko interes hutsera mugatzen dira, gainerako guztia axola gabe. Nazioarteko merkataritzaren legeek kanpo uzten dituzte herri pobretuak. pobretu ak. Porrot ekonomikoak baliabiderik gutxien duten gizataldeak -emakumeak gehien bat- kanpo uzten ditu, eta pentsamendu bakarrak disidentzia baztertzen du. Amartya Senek esaten duen moduan, zientzia ekonomikoak erantzun hobea eman diezaieke mende berriko arazo handiei, bere oinarrien artean gogoeta etikoak sartzen baldin baditu.4 Baieztapen hau nahi dugun arrakasta lortzeko jarraibidea izan daiteke.

3 Dumas, A. 1803 –1870. –1870. “Negozietan ez dago lagunik, soilik bezeroak”, idazle frantziar ospetsuaren esaldia. “Ez dugu afaria eskuratzen harakin, garagardogile edo okinaren borondate onarengatik, beren interesarengatik baizik”; Adam Smithen aipua, La Riqueza de las Naciones liburuan. Alianza Editorial. 2002.

4 Sen, A. 1989. Acerca de la Ética y la Economía. Alianza Editorial.

 

60

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

5

3. kasua. Lankidetza eta parte hartzea Ibil zaitezte webgune honetan: 

“Yo estudié en la pública”. “Yo http://www.yoestudieenlapublica.org/ 

Erantzun hurrengo galderak eta egin sarrera berri bat blogean:

• Zer sustatzen du kanpainak? Zein da bere helburua? • Zein modutan konprometitu gaitezke? Nola? Bertan azaltzen diren gizarte sareetako bat erabiliz gero, parte hartu eta kontatu zeuen esperientzia. • Zeintzuk dira IKTen IKTen bidez zure ikaskideak eta irakasleak inplikatzeko bururatzen zaizkizuen beste moduak? • Web honen bitartez “Stop Ley Wert” kanpaina ezagutu dezakegu ere. Zeintzuk dira kanpaina horrek gizarte mobilizaziorako egiten dituen proposamenak?

Irakaslearentzako informazioa Gizarte sareak tresna ezin hobeak dira komunikazio eta partaidetzarako. Isolamendua hausten dute, mundura zabaltzen gaituzte eta oso denbora gutxitan posible egiten dute pertsona, gertaera eta ideiak ezagutaraztea. Espazioak, estatusak edo kultura ezberdinek  jarritako oztopoak gainditzen dira. Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiek5  sortutako herri globala errealitate bihurtu da.

NIK PUBLIKOAN IKASI NUEN

Baina herri honek bere baitan hartzen ditu ere desberdintasuna, in justizia eta abusua. Gizaki askori bertan sartzea ukatzen zaie, edo  jokatu behar duten rola mugatzen da, euren interes inte res eta ahalmenak kontutan izan gabe. Are gehiago, txartoago dagoena: euren eskubideak alde batera uzten dira. Errealitate hau ezer egin gabe ikusiz gero, gauzak ez dira aldatzen. Ondorioz, beharrezkoa da parte hartzea eta lankidetza informazioari gehitzea. Orduan, Internet eta –bereziki- gizarte sareak hasiko dira aldatzeko tresna moduan funtzionatzen.

5 McLuhan, M. 1996. Comprender los medios de comunicación . Ediciones Paidós.

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Horrela hitz berri bat, ziberaktibismoa, sortu da, giza eskubideen defentsan eta gizarte mobilizaziorako erabiltzen direnean Komunikazioaren Teknologiez Teknologiez hitz egiteko. Sarean parte hartzea posible izan dadin, oztopo nabaria gainditu beharra dago. Interneten dagoen zentsurarik garrantzitsuena, sarean ez egotea da. Arrail digitala baztertzailea da, pertsonak, herriak edo eskualdeak informatika teknologietatik kanpo uzten dituelako, edo ezberdintasunez uzten dielako erabiltzea; eta, ondorioz, teknologia hauen abantaila eta aukerengatik marjinatzen dituelako. Arrail hau desberdintasunaren ezaugarri berria da; pobrezia, analfabetismoa edo osasuna eta edateko ura ez izatea bezala. Giza garapenaren adierazleen artean aintzat hartzen hasia da. Hauetan gobernuei gomendioa egiten zaie hartu beharreko neurriak har ditzaten, horrela eratu ahal izan dadin “Informazioaren gizartea, pertsonan zentratua, integratzailea eta garapenari begira dagoena, non guzti-guztiek informazioa eta ezagutza sortu, kontsultatu, erabili dezaketen.”6

4. kasua. Lagunak. Indibidualismoa parte hartzearen aurka. Irakurri Twitterren 2012. urtearen inguruan idatzi ziren sarrera hauek: 

“Repetición: El Muro de Berlín” eta “El mundo de Ai Weiwei” https://2012.twitter.com/es/only-on-twitter.html

Erantzun hurrengo galderak eta egin sarrera berri bat blogean: • Zertarako balio izan du, edo zertarako balio du Twitterren erabilerak honelakoetan? • Erlazionatu Twitterren berehalakotasuna, eta Berlingo Harresiaren behera erortzea bezalako momentu historiko baten memoriaren berreskurapena. Imajinatu nola izango zen gertaeraren emankizuna Teknologia Berriekin eta gizarte sareen erabilerarekin. • Zuen ustez, Twitter erabiltzea lagungarria al da Ai Wieweirentzat, etxean atxilotuta dagoela? Antzeko egoeran egongo bazinete, zer-nolako baliabideak erabiliko zenukete zuek komunikatzeko?

Irakaslearentzako informazioa Lagun on gutxi batzuk izatea bizitzaren ondasun preziatuena da. Sentimenduak, penak eta pozak beraiekin partekatzen dituzu, beste pertsona batzuekin egingo ez zenukeen bezala. Agian ezta zure senideekin ere, familia ezartzen zaizulako. zaizulako. Lagunak zeuk aukeratzen dituzu.

61

6 Informazioaren Gizarteari buruzko Mundu Bileraren Deklarazioa. Geneva, 2003.

 

62

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

“Free Ai weiwei!” por DeluCarloe, en Flickr ( http://bit.ly/weiwei-free http://bit.ly/weiwei-free )

“Berlin Wall” por Natalie Maynor en Flickr ( http://bit.ly/berlin-muro http://bit.ly/berlin-muro )

Lagun batek zure konantza osoa dauka. Berarengatik egin beharrekoa egingo zenuzenuke, zure interesak arriskupean jarrita ere. Besarkada bat partekatzearen poza lortzen duzu; bostekoa elkarri estutu; irribarre konplizea; dena esaten duen begirada, eta eskuetan jarritako sekretuak. Gure giza izaera handitzen duen maitatzeko modu batera hurbiltzen gaitu. Ezaugarri horiek ezin daitezke sarean aurkitu, harreman-plan pertsonal eta indibidual batean kokatzen baitira, eta ezinezkoa da sarean horrelakorik bizitzea. Eremu ezberdinetan ezarritako adiskidetasun-maila ezberdinak (lantokikoak, ludikoak edo konpromisozkoak) dauden moduan, gizarte sarean harremanek aukera handia ematen digute gure indibidualismoa gainditzeko eta ideiak, ezagutzak eta interesak partitzeko, enpatia-maila batera hurbilduz, eta laguntasun moduan sendotu daitezkeelarik. Adiskidetasuna nolabaiteko irmotasunez elikatu behar da. Sarean, interes-erkidego bat aurkitu eta bertan parte hartzea, gizarteratzeko eta eragina izateko zure aukerak ugaltzeko lagungarri izan daitezke. Sarean parte hartzeak partekatzea, elkar eragitea esan nahi du; eta egitasmoekin bat egitea, gizakiaren izaerari duintasuna ematen badiote eta sarea bera sendotzen badute, duintasun hori defendatuz, kaltetu beharrean. Jendarte unibertsal batean parte hartzea eta mugarik gabe beste pertsonengana eta kulturetara hurbildu ahal izatea iraultza bat da, mundua eta geure geu re burua ikusteko era aldatzen duena. Integratu, lankidetzan aritu eta aberasteko espazioak ugaltzen ditugun aldi berean, gure harremanak -pertsonalak, sozialak sozialak eta instituzionalak- biderkatuko ditugu. Jokabide etiko batekin, nahitaez, ez diegu kontaktu horiei egingo lagun bati egingo ez geniokeena.

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

5. kasua. Identitatea eta fama Ikertu Olvido Hormigos zinegotziaren kasua, orain dela gutxi gertatua, eta azaldu laburki blogeko sarrera batean. Ondoren, irakur ezazue hurrengo artikulua. 

“Olvido Hormigos dice que castigar casos como el suyo es “un paso importante”. http://bit.ly/olvido-cas

Erantzun hurrengo galderak sarrera berean: • Zein egintzaren biktima izan da Olvido Hormigos zinegotzia, eta zeintzuk dira urratu zaizkion eskubideak? • Protagonista emakumezkoa izateak zer gehitzen du? • Ikertu “Interneten ahaztua izateko eskubidea” kontzeptua eta komenta ezazue. • Nola kontrolatzen duzue zuek zuen identitate digitala? Nola gordetzen duzue zuen kontaktuena?

Irakaslearentzako informazioa Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren 12. artikuluak ezartzen du ez dagoela arrazoirik gabe beste inoren bizitza pribatuan, familian, etxean edo postan eskusartze arbitrariorik, ezta inoren ohore edo izen onari eraso egiterik ere. Nornahik du eskusartze edo eraso horien aurka legezko babesa izateko eskubidea. Eskubide hauek gizarte sarean ere exijitu daitezke eta errespetatu behar dira. Identitate digitala Interneten egiten dugun erabileraz eraikitzen da. Ikusten ditugun webguneak, sortzen ditugun edukiak eta gizarte sareetan daukagun jarduera gure prola eratzen dute urratsez urrats, eta prol horretan ez du erabateko kontrolik. Gure fama -ona, txarra ala neutroa- online  identitate   identitate horren menpe dago, non modu zehatz batean ikusten gaituzte. Ezberdintasuna hauxe da: Internetetik kanpo dena espazio txikiago batean geratzen zen; orain, ordea, hedapen masiboa dago eta, batzuetan, asmo txarrekin egiten da.

Inoiz ez bezala, orain dago arriskuan intimitate-eskubidea. Orain, inoiz baino oihartzun handiagoa dauka hanka sartze batek, eta zailagoa da zuzentzea. Iraunkortasunak, gainera, ahaztua izateko eskubidea gero eta gehiago aldarrikatzeko suposatzen du. 7

63

7 Llaneza, P. 2011. 2011. Reputación vs. Transparencia. Consideraciones legales , Cuadernos de comunicación Evoca n 5 argitalpenean.

 

64

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Hau norberaren planoan gertatzen bada, gizartearen kolektiboen aurkako aurreiritzi eta erasoek Internetera eramen dute gizakiaren alderik zitalena, adierazpen xenofobo, homofobo eta matxistetan. Baina zuzentzea posible izan daiteke, sarean dugun presentziari esker. Erabiltzean erantzukizunez jokatuz eta Giza Eskubideen ikuspuntutik, Deklarazioak argi eta garbi ezartzen baitu: “norbanako guztiek dute bizitzeko, aske izateko eta segurtasunerako eskubidea”8. Horrela, identitate digitala tresna egokia da pertsona eta kolektiboen eskubideak urratzen dituzten jokabideei aurre egiteko eta gaitzesteko eta, delitu bihurtzekotan, bere atzetik ibiltzeko.

5

8 Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren 3. artikulua. Paris. 1948.

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

0.4 ekintza. Gizarte sareetatik lagunarteko sareetara. Nola erabiltzen dituzu zuk? deskribapena: Hiru gai landu nahi ditugu: pribatutasuna, gizarteratzea ⁕  Ekintzaren eta gizartekoitasuna gizarte sareetan. Aspektu hauek, bere abantailak eta arriskuak aztertzeko hausnarketa lantaldean egitea da asmoa. Azkenik, ekintzak blogean islatuko dira, ondoren eztabaidatzeko.

⁕  Iraupena: 50 minutuko 3 saio. ⁕  Dinamika: Taldeka. Taldeka. Irakasleak aztergai bana emango die taldeei. ⁕

Ekintzaren garapena: Jarraitu esleitu zaizuen aztergaian markaturiko jarraibideak eta erantzun taldeka; blogean sartzeko artikulu motz bat idatzi beharko duzue, aztertzeko kasuan egiten ditugun galderei erantzunez. ‘4. ekintza’ kategorian sartu behar duzue. Gogoratu Googleren itzultzailea erabil daitekeela ingelesezko argibideetarako. Gainera, Google Chromerekin nabigatzen baduzue, dokumentutik atera gabe automatikoki itzultzeko aukera izango duzue.Sarrera editatu ondoren, egokitzat jotzen dituzuen gai-etiketak (“tag-ak”, metadatuak) ezarri ahal dizkiozue. Ondoren, irakurri zuen ikaskideen sarrerak eta egin ezazue euren artikuluari buruzko komentarioa.

⁕  Beharrezko materiala: Informatika gela, Internetekin, ikerketa-lanetarako. Irakaslearentzako informazioa.

65

 

66

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

1. kasua. Nolako informazio pribatua partekatzen dugu gizarte sareetan? Eman erantzuna, banaka, honako inkesta honi: 

Lotura on – line inkestarekin: http://bit.ly/encuesta-redes http://bit.ly/encuesta-redes  

Inprima ezazue eta pasatu gelakoei. Bildu datuak eta egin konparaketa hurrengo irudietako datuekin. Erantzun hurrengo galderak blogaren sarrera berri batean: • Konturatzen al zarete informazio pribatu hori guztia partekatzen duzuela? • Bilatu pribatutasun-aukerak erabiltzen duzuen gizarte sarean. Zein zen zuen hautaketa orain arte? Orain, aurkitu dituzuenean, ados al zaudete lehen aukeratu zenituztenekin? Bilatu al duzue inoiz ezarpen hau? • Ikertu sarean eta erantzun: zuen ustez, zertarako biltzen dira datu hauek? Eta zer -nolako erabilerak eman ahal zaizkie? • Zure ustez, zeintzuk dira datu pribatu horiek partitzearen arriskuak?

Irakaslearentzako informazioa: Nolako informazio pribatua partekatzen dugu gizarte sareetan? 

Testu honek, gizarte sareetan agertzen diren datu pertsonalen zenbait berezitasun eskaintzen dizkigu: “Jaten dugunaren argazkiak Instagramen, gauden tokiaren check-in Foursquaren, ikusi berri dugunaren inguruko iritziak Twitterren, gure senideen argazkiak Facebooken… Iritsi gara puntu batetara non, askotan, gure bizitza osoa jarraitu daitekeen sarean argitaratzen dugunaren bitartez. Kasu askotan inertziaz egiten dugu, pentsatu gabe eta arriskurik dagoen ala ez baloratu gabe. Jarri dugun infograaren bidez arakatu nahi dugu zer-nolako informazioa biltzen den, gu hartzen gaituen gizarte sarean. Adibidez, orain dela gutxi arte, gure urtebetetzea derrigorrez agertzen zen Facebooken, baina Tumblr edo Pinterest bezalako beste sare batzuetan ez zaigu inoiz galdetzen. Eta horixe da erabiltzaileek gehien partitzen duten informazioa (%63); jarraian, joandajoanda ko eskolarena (%51) edo beste senide batzuen izenak (%51). Ezinbestekoa da jakitea zeintzuk diren gizarte sare bakoitzak bildutako datuak, zein den horretarako erabilitako metodoa, eta zertarako erabiltzen duten informazio hori”.

Iturria: María González, Genbeta Social Median. ‘¿Compartimos demasiado en las redes sociales?, la infografía de la semana’. 

Hemen eskuragarria: http://bit.ly/genbeta-socialmedia

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Zeintzuk dira informazio hori partitzearen arriskuak? 

Badakigu Twiteerrek, Facebookek eta Googlek badauzkatela, adibidez, kontua erabiltzen den lekuari buruzko datuak, geolokalizazio zerbitzuak emateko xedez. Gauza bera gertatzen da Pinterestekin. Ezin Ezin ditugu gutxietsi sarean gure informazio pribatua partekatzean sor daitezkeen arazoak. Zeintzuk dira ondorio horietako batzuk? Ingeniaritza soziala:  Prolaren datuak ingeniaritza sozialaren planak egiteko erabil daitezke. Gehien erabilitako eraso-metodologietako bat da, erabiltzaileari engainatuz lortzen den eraginkortasun handiarengatik. Datuen arabera, ziberkriminalek planak prestatzen dituzte bi aste lehenago, gertaera handiak egin aurretik. Zenbaitetan, euren delituak burutu baino hiru ordu lehenago planikatu dituzte. Norberaren identitatea lapurtu eta ordezkatzea (phishing):  Ziberkriminalek datu pribatuak erabil ditzakete identitate digitala lapurtu eta ordezkatzeko. Pertsonen %30ak ezagutzen du datuak lapurtzearen biktima izan den inor. %13a egoera horren biktima izan da. Ziberjazarpena:  Argitaratzen den informazio pribatua zibererasotzaileentzat. Nerabeen %88 eta helduen %69 sarean egon diren  jokabide ankerren lekuko izan dira. Kalteak erreputazioan:  Alkoholarekin, legez kanpoko drogekin eta biraoekin erlazionaturiko edukiak posteatzen   badira, norbaiten erreputazioa kaltetu daiteke. Enplegu-emaileen hiru laurdenek hautagaien prolak kontsultatzen dituzte Interneten. Langile-biltzaileen %78ak gaizki ikusten du gizarte sareetan legez kanpoko drogekin erlazionaturiko mezuak uztea. %47ak alalkoholaren kontsumoarekin zerikusia duen edukia blokeatu du. Publizitate pertsonalizatua: Gizarte sareetan aipatzen ditugun zaletasunak baliagarriak izan daitezke publizitate pertsonalizatua egiten dutenentzat. Lau pertsonetatik batek ez du hori gaizki ikusten.

Lapurretak ofine bizitzan:  Hurrengo gertaerak edo planak argitaratzeak ofine munduko arriskuak -lapurretak edo jazarpena bezalakoak- ekar ditzake. ditzake. 4,5 milioi pertsonak pertsonak bidaia-planak ezagutarazi dituzte noiz behin.

67

 

68

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Iturria: Trend Micro http://www.trendmicro.co.uk/ . GenBeta Social Mediaren bitartez. http://bit.ly/genbeta-socialmedia   http://bit.ly/genbeta-socialmedia

2. kasua. Gizarte sareetan pribatutasuna galtzea. Zertarako? Arriskuak eta abantailak. Irakurri artikulu hau: 

“Facebook escanea tus chats para actividad criminal”. http:// mashable. mashable. com/2012/07/12/facebook-scanning-chats/ .

Gogoratu Googleren itzultzailea erabil daitekeela (http://translate.google.com ( http://translate.google.com). ). Gainera, Google Chromerekin nabigatzen baduzue, dokumentutik atera gabe automatikoki itzultzeko aukera izango duzue.

Erantzun galdera hauek eta aurkitu kasu honetarako konponbidea, blogean sarrera bat eginez. • Onartzen al duzue zeuen intimitatea honela bortxatzea, ustezko delitu bat argitu nahi bada? Baloratu eta arrazoitu zuen erantzuna, aldeko eta kontrako arrazoibideekin. • Imajinatu ustezko egintza kriminala ikertzen ari zaretela. Adierazi nola hasiko zenuketen ikerketa bat gizarte sareen bidez. • Horrelako esku hartzeek araututa egon behar al dute? Nola? Noraino? Nortzuk aratu behar dituzte?

Irakaslearentzako informazioa: Irakurtzeko proposatzen dugun artikuluaren idazleak azaltzen du zein den prozesua, gizarte sareen bidez, egon daitezkeen gaizkileak ikertzeko eta honako dilema hau planteatzen digu: pribatutasuna galdu ala erkidegoaren ongizatea?

3. kasua. Gizarteratzetik gizartekoitasunera. Gizarte sareek hain gizartekoiak ez diren izaki bihurtzen gaituzte? Sartu plataforma honetan, hautatzen duzuen gizarte sarean zuen prola oinarritzat hartuz, infograkoa egin diezazuen. 

Intel – What about me http://www.intel.com/content/www/us/en/what-about-me/what-about-me.html

5

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

“Save”-n klik egitean, sortutako infograkoaren irudia deskargatuko zaizue. Bildu taldekideen irudi guztiak eta sartu blogean, sarrera berri batean. Orain erantzun

hurrengo galderak sarrera berean. Ez ahaztu “4. ekintza” kategoria esleitzea. • Facebooken posteatzen dituzun gaiek, zure benetako gustuak islatzen al dituzte? • Zure prolarekin lotura handiago duten lagunei dagokienez, esan dezakezu horiehoriexek direla ofine bizitzan zurekin harreman handiena dutenak? • Eman ateratzen den estatistika honako gai hauen inguruan: zenbat informazio posteatzen duzun; beste harremanen informazioari dagokionez zenbat partekatzen duzun; eta zenbat jarraitzen duzun (like edo komentarioak). Zure ustez, parte hartzen al duzu zure harremanen solasaldi eta gaietan? • Gizarte sareetan parte hartzea baliagarri izan al zaizue lagun horiekin aurrez aurreko harremanak izateko? Haiekiko harremana zabaldu al da? Eta beste lagun batzuekin? • Gizarte sareetan harreman bati buruzko informazio garrantzitsua izatea, baliagarri izan al zaizu hobeto ezagutzeko? Hau da, bere arazoak, zaletasunak iritziak, kezkak… • Zuen arteko harremanean, behar izatekotan, elkarri laguntza emateko moduko erlaziorik izan al duzue?

Irakaslearentzako informazioa: Alejandro Duartek1 azpimarratzen du gizarte sareei esker aspaldiko lagun, senide eta lankideekiko harremana mantendu dezakegula. Gainera, Facebook edo Twitterren bidez adiskide eta harreman profesional berriak lortu ahal izan ditugu. Baina gizarte sareen erabilpenak ez ditu zuzeneko harremanak ordezkatzen. “Mundu erreal eta birtualean sozializatzea” da kontua, “1.0 munduan elkarri eragitea” ahaztu gabe. Erakusten dugun infograari jarraiki, “sareetako erabiltzaileen %39ak denbora gehiagehia go ematen du bide hauetatik sozializatzen, beste pertsonekin aurrez aurre egin beharrean”. Egunero, Facebooken erabiltzaileek 10.500 milioi minutu ematen dituzte sare honetan konektaturik. Zifra hauek kezka sorrarazi ahal digute eta berehalakoan galdera galder a egiten diogu gure buruari: gizarte sareen eraginez pertsonak ez gara hain ha in gizartekoiak? Dena den, Dolors Reigen “El Caparazón” liburuan ikusten dugun moduan, The Pew Research Center’s Internet & American Life Project izenekoaren azterketa berri baten arabera, “konantza, tolerantzia, gizarte laguntza eta gizarte eta erkidego konpromikonpromi soa” handitu egiten dira “egun bizi dugun hiperkonektibitate sozialari” esker. Ematen diguten informazioa laburbiltzen dugu:

69

1 ¿Están las redes sociales convirtiéndonos en seres menos sociales? Infograa . http://bit.ly/genbeta-menos-sociales gunean eskura daitekeen artikulua.

 

70

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

Gizarte sareak eta gure bizitzak  Estatu Batuetan, helduen %79ak Internet erabiltzen du; pertsona horietatik %56 emaema kumezkoak dira. Erdia, gutxi gora behera, gizarte sareetako gune batean jarduten da (SNS, SRRSS). Batez besteko adina 35 urtetakoa da, zahartzeko joerarekin.

Konantza, harreman sakonagoak eta gizarte laguntza handiagoa  Internet erabiltzen duen pertsonak gainerakoek baino konantza handiagoa daukate, bikoitza hain zuzen ere, eta handiagoa da Facebook erabiltzen dutenen artean; hor bakarrik “harremanen %7a dira ezezagunak, hau da, zuzenean inoiz ezagutu ez direnak”. Horietako %3ak behin bakarrik erlazionatu da. “Gainerakoak lagunen lagunak dira, hau da, ez dira harreman aktiboak, lo dauden loturak, denborarekin informazio iturri baliotsuak bilakatu daitezkeenak, baizik.” Estatu Batuetako batez besteko pertsona pertsona batek 2 kontaktu ditu gai garrantzitsuak aztertzeko. Ehunekoa pixka batean igo da 2008az geroztik. Facebook hurbilagoa da egunean zenbait aldiz erabiltzen bada: %90 gehiago, Interneten beste erabilera batzuekin konparatuz. Gizarte-, lanbide- eta emozio-laguntza gizarte sareen ageriko funtzioak dira. Azterketa batzuk azaltzen dutenez, 100eko eskala batean, puntuazioak 75ekoak dira: 75/100 emoziozko euskarriari dagokionez (esaterako, aholkuak hartzean); 76/100 lagunekin egoteari dagokionez (hau da, elkarrekin egotean) eta 75/100 instrumentala (hau da,

5

gaixo eta ohean egonez gero, laguntasunean).

 

5

‘La red social’ (‘Gizarte sarea’) (Ekintzak)

Ikustaldi ondoko saioak

“Internet erabiltzen dutenek 3 puntu gehiago lortzen dituzte erabateko sostenguan; 4 puntu gehiago sostengu instrumentalean; eta 6 puntu gehiago laguntasunean.” Berriz ere Facebook buruan kokatzen da, egunean zenbait aldiz erabiltzen denean: “antzeko ezaugarri demograkoak dituzten beste erabiltzaileek baino 5 puntu gehiago dauzkate sostengu emozionalean, eta 5 laguntasunean.” Halaber, ezkonduta egoteagatik edo inorekin bizi izateagatik laguntza osagarria sentitzen den erabateko sostenguaren erdiaren parekoa da

Gertuko harreman sozialek gora egiten dute gizarte sareetako guneetan  “e-lotura” errealitate moduan bizi da eta gora egiten du: orain gertuko ofine  harrema  harremanen %40 “gizarte sare birtualetara aldatu da”. 2008an %29 izan zen. 

Iturria: El Caparazón. ‘De utopías a evidencias: conados, conectados, impliimplicados en unas redes cada vez más sociables’. http://www.dreig.eu/capara http://www.dreig.eu/capara-zon/2011/06/20/redes-sociables/  gunean  gunean eskura daiteke.



The Pew Research Center’s Internet & American Life Project erakundearen azterketa, hemen eskuragarria: http://bit.ly/informe-pew http://bit.ly/informe-pew  

71

 

proiektuaren jabetza

nantzaketa

laguntzailea