TUINA - Guolinag Cao.pdf
April 1, 2017 | Author: arizan888 | Category: N/A
Short Description
Download TUINA - Guolinag Cao.pdf...
Description
GUOLIANG
CAO
TUINA TRAD ICIO NALNA KINESKA METODA
LIJEČENJA
PREDGOVOR AUTORA Tuinalogija je novi termin, ali i prastara kineska metoda liječenja. Kao i akupunktura i herbalna (biljna) medicina, tuinalogija je važna komponenta tradicionalne kineske medicine. U Huangdi Neijing (što bi se najpribližnije moglo prevesti kao "Unutrašnje jedinstvo, harmonija) (op. prev.), najranijem obimnom medicinskom radu u Kini, opisane su indikacije i način kliničke upotrebe tuina metoda. Tuina terapija se primjenjuje u kliničkoj praksi na principima bazične teorije tradicionalne kineske medicine. Indikacije za TUINA su ne samo orto pedski problemi, nego i unutrašnje bolesti, itd. Glavna funkcija tuine je liječe nje oboljenja; međutim, ona se takođe može upotrijebiti za relaksacije i pre venciju bolesti. Tuina terapija je bila jako popularna u Kini od prastarih vremena sve do danas. Toplo je prihvaćena i od pacijenata i ljekara zbog efikasnosti i niskih troškova. Nažalost, ova stara metoda liječenja nije bila poznata u inostranstvu tako široko kao akupunktura. Iako ima na stotine knjiga o tuinalogiji u Kini, skoro sve su na kineskom jeziku. Zbog toga tuina je malo poznata u svijetu i zbog toga sam počeo da pišem ovu knjigu prije tri godine. Prošle godine kada sam bio u Beču, odlučio sam da prepravim knjigu, jer sam ustanovio da je bolje da je napišem kombinujući zapadnu i kinesku medicinu. Ovo je moj utisak nakon studiranja fizikalne terapije i istovreme nog podučavanja kineske tuina masaže, koja je toplo prihvaćena od medicin skog osoblja u Beču. Nadam se da će na ovaj način knjiga biti razumljivija za ljude širom svijeta. Obučavan sam u tradicionalnoj kineskoj medicini sa naglaskom na tuina logiji i akupunkturi u Kineskoj akademiji za tradicionalnu kinesku medicinu. Kroz studije i kliničku praksu učvrstilo se moje vjerovanje i ljubav za tradi cionalnu kinesku medicinu. Da bih izrazio svoju zahvalnost, ovu knjigu posvećujem našoj Akademiji i mojim učiteljima: Prof. dr CHEN ZHENGGUANG, Prof. dr S H A N G T IA N Y U , Prof. dr JIANG WEIZUANG, Prof. dr FENG TIANYOU, Vanredni Prof. dr ZANG FUKE, dr SHEN ZHIXIANG i drugima. 05. 08. 1988, Dr GUOLIANG CAO, ljekar tradicionalne kineske medicine.
PREDGOVOR PREVODIOCA Prvi put sam se susreo i sprijateljio sa autorom knjige "Osnovi tuinalogije" daleke 1978. godine, kad sam završio obuku iz akupunkture. To se prijatelj stvo još više učvrstilo 1985. godine u Pekingu gdje sam boravio na dodatnom usavršavanju. Već tad sam bio impresioniran rezultatima koji se postižu tuina metodom, tj. kineskom medicinskom masažom, te sam zamolio svog prijatelja CAO GUOLIANGA (autora ove krasne knjige) da me obuči u osnovnim metodama tuina masaže, što je on rado i učinio. Dr CAO GUOLIANG je već tada u svom radu sa pacijentima i pri obuci pokazivao onu superiornu jednostavnost i eleganciju pokreta pri komplikovanim manipulacijama, koja dolazi samo od vrhunskog poznavanja teorije i ogromnog, dugogodišnjeg iskustva. Kao vrhunski stručnjak iz tuinalogije dr CAO GUOLIANG je obučio mnoge ljekare u NR KINI, SAD (HAVAJI), te u Austriji (Beč). Kada me je u pismu obavijestio da je u toku 1989. godine svoje dugogodiš nje znanje pretočio u knjigu, odmah sam se osjetio podstaknut da knjigu prevedem na srpskohrvatski, kako bi i naši ljekari imali priliku da se upozna ju sa ovim metodom. Treba napomenuti da su do 1989. godine sve knjige iz tuinalogije bile na kineskom jeziku i da je ovo prva knjiga iz tuinalogije koja je objavljena na engleskom jeziku i na taj način postala dostupna svijetu. Ovo je prvi put da se tuinologija, koja je važna komponenta kineske medi cine uvodi na Zapad. Ni igle, ni biljke, nego samo ruke uklanjaju bal 1 razrje šavaju funkcionalna oboljenja. Prikazano je 20 najefikasnijih manuelnih metoda i 16 vrsta manipulacija zglobova. Navedene su 74 najčešće upotreblja vane akupunkturne tačke sa posebnim indikacijama. Najvažnije od svega je što je autor prikazao svoje značajno iskustvo u liječenju 25 čestih oboljenja sa tuina terapijom, kao i sistem jako dobrih funkcionalnih vježbi za različite dijelove tijela, koje su odlične ne samo za funkcionalni oporavak nego i u svrhe prevencije. A sada o prevodu. Nije bilo lako prevesti ovu knjigu, zbog mnoštva kines kih termina i drugih specifičnosti. Srećom, tuinalogija je, kao i akupunktura izrasla na temelju teorije tradicionalne kineske medicine, te mi je poznavanje te teorije, i akupunkture bilo od ogromne pomoći. Trudio sam se da prenesem duh knjige u naš jezik, te će mnogi od izraza ili stavova možda zazvučati neobično čitaocu. Intervencije u tekstu su bile mini
malne, i samo tada kada ih je duh našeg jezika tražio. Na nekoliko mjesta sam bio prisiljen da dam opasku prevodioca, jer bi inače tekst, zbog nepozna vanja kineske istorije i filozofije bio teško shvatljiv. Nazivi metoda, kao i akupunkturnih tačaka su najprije navedeni kao i u originalu (kinesko PIN-YIN pismo), a u zagradi iza toga je naznačen način izgo vora. Kod nekih akupunkturnih tačaka i naziva metoda, koji se teže izgovara ju način izgovora se ponovljeno navodi, dok je kod ostalih to izostavljeno radi jednostavnosti. Pošto je knjiga namijenjena različitim profilima i nivoima stručnog obra zovanja, pokušao sam da terminologiju prilagodim na taj način da odrazi navode autora i ostane razumljiva različitim stručnim profilima čitaoca. Nadam se da će ova knjiga omogućiti uvid u tuinalogiju kao jedan od metoda tradicionalne kineske medicine i na taj način obogatiti naš arsenal medicinskih metoda u borbi protiv bolesti. P.S. Upravo u trenutku kada pišem ovaj predgovor, DR CAO GUOLIANG, kao ekspert WHO (Svjetske zdravstvene organizacije) obučava jugoslovenske ljekare metodima tuina terapije. Iako je moj doprinos u ovome događaju relativno mali, raduje me i čini ponosnim što sam učesnik u njemu.
S a ra je v o , f e b r u a r a 1990.
Dr DRAGAN GRUBOR Maksilofacijalni hirurg i akupunkturolog
POGLAVLJE I K R A T K A ISTORIJA TUINALOGIJE U TRADICIONALNOJ KINESKOJ MEDICINI Tuinalogija je važan sastavni dio tradicionalne kineske medicine. Tuina je kineska medicinska masaža i manipulacija zglobovima na temelju teorije tradicionalne kineske medicine. Ovaj drevni oblik terapije prevenira i liječi bolesti primjenom uglavnom manuelnih metoda da bi se uklonile obstrukcije u tokovima meridijana po boljšavajući i pojačavajući cirkulaciju Qi (vitalna energija) i krvi, uklanjajući manje dislokacije zglobova i pomažući ozdravljenju povreda mekih tkiva, prilagođava i poboljšava funkcije unutrašnjih organa kao i nervnu regulaciju, poboljšava pokretljivost zglobova kao i snabdjevanje tkiva k rv lju . Od svog početka i nastanka, ova vještina liječenja prošla je dugu istoriju razvoja. Ona sumira iskustva kineskog naroda u njegovoj borbi protiv bolesti. Kad neko doživi povredu ili bol tokom rada, on nesvjesno trlja i gnječi povrijeđeni dio. Postepeno su razlog i oblici trljanja i gnječenja radi uklanja nja bola postajali sve jasniji. Dugotrajnom praksom i sistematizacijom pos tupka, nastala je Tuinalogija. Sistematska upotreba manuelnih metoda, kombinovana sa terapeutskim vježbama, regularnim vježbama disanja, herbalnom medicinom kao i aku punkturom dio su medicinsko-kulturnih vjerovanja i prakse. Još prije 2.000 godina tokom perioda "ratujućih država" (720-221 p.n.e.) tuina je već bila široko primjenjivan medicinski tretman. U periodu "ratujućih država” BIANQIE je uspješno povratio pacijenta iz smrtonosne slabosti i nesvijesti primjenjujući Tuina i akupunkturu. Najraniji postojeći medicinski rad u Kini HUANGDI NEIJING, sastavljen između 500 - 300. godine p.n.e. bilježi indikacije za tuina, uključujući BI (bolne sindrome) atrofične slabosti, facijalnu paralizu, bolove želudca, itd, za koje je opisana i primjena tuina metoda. Koliko nam je poznato, prva knjiga u Kini koja se bavi isključivo tuina metodom je HUANGDI QIBO ANMO SHIJUAN (Deset svezaka od HUANGDI-ja i QIBO-a o masaži), koja je takođe nastala između 500. i 300. god. p.n.e. Na ne sreću postoji samo bibliografska referenca o ovoj knjizi, dok je sama knjiga nestala.
10
Cuoliang Cao
U doba WEI i JIN dinastija (220-420. god. n.e.) uspostavljena su odjeljenja za tretman tuina metodom kao dio državnog zdravstvenog sistema. U doba SUI dinastije (581-618), nastala je titula "doktor tuina-e”. Sve do doba TANG dinastije (618-907) postojale su tuina ustanove. Oni koji su se bavili tuina metodom bili su rangirani u doktore, tehničare i manipulatore. Tuina doktori, pomognuti tehničarima i manipulatorima učili su studente kako da provode "samomasažu i vježbe da bi uklonili bolest, tretirali povrede i reponirali prelome". U ovom periodu samomasaža je imala prevagu u tuina metodu. BAOPUZI NEIPIAN (Monografija o internoj medicini od Baopuzi-ja), pisana u dobu JIN dinastije, spominje izgubljenu knjigu "ANMOJING DAOYINYING SHIJUAN” (Deset svezaka o tuina i vježbama). Ovi metodi su takođe opisani na kraju svakog sveska u ZHUBING YUANHOU LUN (Etilogija i simptomatologija boles ti) napisanoj u doba SUNG dinastije. Popularnost samomasaže pokazuje da je prevencija imala važno mjesto. U doba SUI i TANG dinastija medicinske masti počele su široko i obimno da se primjenjuju na tijelu tokom tuina. Ovo je upotpunjavalo djelovanje lijeko va i funkcije tuina. Postojalo je mnogo raznovrsnih medicinskih masti. Tuina je zajedno sa medicinskim mastima takođe primjenjivana za prevenciju i lije čenje dječijih bolesti. U ovom periodu su indikacije za tuina dalje proširene. U TANG LIU DIAN (Šest zakona TANG dinastije) navedeno je da "ANMO (masaža) može biti upo trebljavana za liječenje bolesti uzrokovanih sa osam efioloških faktora, tj. vjetrom, hladnoćom, vlagom, gladovanjem, prekomjernim jelom, prekomjernim radom i ljenošću." U periodu SONG, YIN i YUAN dinastija (960-1360 n.e.) tuina je takođe bila u širokoj upotrebi. Indikacije za liječenje su se proširile i terapijska efikasnost tuina-e se jako cijenila. Na primjer, navođeno je da PANG ANSHI, doktor kineske medicine tokom SONG dinastije, može da izliječi 8 ili 9 od 10 pacijenata. Jedanput je trudna žena imala produžen porod koji je već trajao 7 dana. Dr PANG je naredio porodici da joj ugriju pojas i abdomen vrućom vodom, dok je on vršio tuina masažu na pacijentici. Nakon toga je pacijentica osjetila laki bol u abdomenu i porodila sina dok je stenjala. On je upotrijebio tuina da bi ubrzao i omogućio porod. U ovom periodu velika važnost je pridavana analizi djelovanja različitih manuelnih metoda, kao što je opisano u SHENG JI ZONG LU (Opšta uputstva za liječenje). "Moguće je primjenjivati pritisak i tri janje zajedno”. Obično se ovo naziva ANMO (Tuina). Može se takođe koristiti samo pritisak bez trljanja, ili samo trljanje. Priti sak se provodi rukom, dok se trljanje može vršiti i medicinskom masti, ako je potrebno. Bez obzira da li se primjenjuje pritisak ili trljanje, ono mora biti indicirano kod te bolesti. Manuelni metodi su u principu efikasni kod čišćenja i obuzdavanja. Efekt
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
11
čišćenja može raspršiti obstrukciju meridijana, dok obuzdavanje može smiriti burni tok vitalne energije". Analiza specifičnih manuelnih metoda dalje je poboljšala razumijevanje terapeutskog efekta. Neke medicinske knjige iz ovog doba počinju da ukazuju da tuina ima djelovanje da izaziva znojenje u tretmanu prehlade. Tokom MING dinastije (1368-1644) prikupilo se bogato iskustvo u tretmanu dječijih bolesti. Unutar tuina, ovo se razvilo u poseban sistem. Na pr. tačke za tuina tretman kod djece nisu samo tačke, nego se to proširilo na trake i pre djele na tijelu djeteta. Na osnovu kliničke prakse sastavljen je znatan broj radova iz oblasti dječije tuina, kao što su XIAOER ANMO JING (OSNOVE TUINA za djecu), XIAOER TUINA FANGMAI HUOYING MIZHI QUANSHU (Tajne tuina i dijagnostike po pulsu kod djece) i XIAOER TUINA MIJUE (Tajne Tuina za djecu) itd. Među njima, "Osnove tuina za djecu” je najranija postojeća monografija o tuina metodu u Kini. Tokom MING dinastije narodni praktičari su bili dosta energični u primjeni ove terapije. U knjizi XIANGAN DU ("Djelići tajni sa stola za spaljivanje tam jana”) zabilježeno je: "Pacijent je bio udaren od strane ljekara i odmah je ozdravio. U narodu su ga zvali (ljekara - op.pr.) gospodin MO (gospodin Uda rac)”. Međutim vladari QING dinastije (1644-1911) prezirali su tuina, jer su sma trali da ljekarove ruke koje direktno d o d ir u ju tijelo p a c ije n ta u n iš t a v a ju ele ganciju. Zbog toga je odjeljenje za tuina uklonjeno iz Carske bolnice. Ovaj period MANCHU dinastije (dinastija porijeklom iz Mandžurije - op.pr.) kombinovan sa jako iskrivljenim konfučijanskim vjerovanjima o odvojenosti poslova, fizičkoj čednosti i nepovredljivosti tijela uzrokovalo je znatno opada nje u raširenosti akupunkture i tuina među višim klasama. Na taj način je ova vještina liječenja opstajala samo u narodu. Neke knjige o tuina, objavlje ne u ovom periodu, sastavljene su na osnovu prakse u narodu. U ovom periodu izdana je jedna važna medicinska monografija - YIZONG JINJIAN ("Zlatno ogledalo medicine”), u kojoj je sumarizovano iskustvo tret mana povreda pomoću tuina i istaknuto je 8 manuelnih metoda. To su Mo (palpacija), JIE (spajanje), DUAN (suprotstavljanje), TI (podizanje), AN (pritiskivanje), MO (gnječenje), TUI (guranje) i NA (držanje). Od pedesetih godina ovog vijeka tradicionalnoj kineskoj medicini, (uključu jući tuina) je bio dat prioritet i od tada se snažno razvila. U 1956, formirana je Akademija za tradicionalnu kinesku medicinu pod direktnom upravom Ministarstva za zdravlje NR Kine, u koju su pozvani da rade čuveni stručnjaci u kineskoj tradicionalnoj traumatologiji. Oni su podučavali mlade Ijekare i pisali knjige na osnovu svog značajnog iskustva. Na taj način suština kineske traumatologije, uključujući tuina tera piju bila je postepeno sistematizovana. Otpočet je obiman istraživački rad u ovoj oblasti. To je stvorilo novu situaciju za tuinalogiju. Iste godine osnovana je Tuina škola u Šangaju. Na fakultetima tradicional
12
Guoliang Cao
ne kineske medicine u različitim djelovima Kine, tuina je bila predviđena kao jedan od predmeta u nastavnom planu. Nove generacije nadarenih ljekara u ovoj oblasti nastavljaju da pristižu svake godine. Indikacije za ovu terapiju postale su mnogo šire nego ranije. One uključuju bolesti interne medicine, hirurgije, ginekologije, pedijatrije, traumatologije, otorinolaringologije itd. Tokom šezdesetih godina objavljeno je nekoliko knjiga i gotovo 300 radova u raznim medicinskim žurnalima. Neke monografije o modernoj medicini takođe uključuju ovaj terapeutski metod. Plodna dostignuća su dobijena u proučavanju traumatskih povreda tretiranih tuina metodom. Trenutno ima 25 fakulteta tradicionalne kineske medicine u NR Kini. Odje ljenja za tuina i akupunkturnu terapiju su ustanovljena u većini njih. Sve ovo označava novi razvojni period ove tradicionalne vještine liječenja. Tuinalogija mora biti u stanju da dadne novi doprinos u ublažavanju patnji čovječanstva.
POGLAVLJE II MANUELNI METODI TUINA TERAPIJE Mnoge varijante tuina manuelnih metoda mogu se naći u različitim krajevima Kine. Prema litera tu ri ima više od 110 vrsta manuelnih tehnika. Među tim, oko 30 vrsta se uobičajeno viđaju u k lin ičk oj praksi. U ovoj k n jiz i prika zano je više od 20 manuelnih metoda i 16 vrsta m anipulacija zglobovima. Jako je važno praktično ovladati raznim vrstama manuelnih metoda i izvoditi ih tačno i lako. Vještina dolazi vježbom. Samo teški rad će vas učiniti savršenim. Manuelni metodi se moraju izvoditi koordinirano, jednakom učestalošću, pravilno doziranom snagom i moraju trajati tačno određeni period vremena. Sila primijenjena sa obje ruke mora biti jednaka i mora prodirati do dubo kih slojeva mišića. Ujednačena frekvencija znači da pokreti imaju ritam umjerene brzine. Adekvatna snaga ukazuje na to da sila koju proizvodi terapeut varira prema stanju, tj. stepenu povrede, trajanju bolesti, tjelesnoj konstituciji i pri rodi kompleksa simptoma. Tokom tretmana različite tehnike treba mijenjati glatko, bez zaustavljanja. Primjena manuelnog tretmana treba da bude čvrsta, ali istovremeno i nježna. Jaka sila je uvijek zabranjena, jer ona ne samo da uzrokuje patnju paci jentu, nego, kao što je kliničko iskustvo pokazalo, može uzrokovati dalje po vređivanje. YIZONG JINJIAN (Zlatno ogledalo medicine), napisano za vrijeme Qing dinastije naglašava da "samo kada primjena manuelnih metoda tokom tret mana ne uzrokuje patnju pacijentu, tada se može nazivati pravim manuelnim metodom". Tokom tretmana jedan metod se često kombinuje sa drugim.
1. TU I - GURANJE Guraj samo pravo naprijed palcem, prstima, šakom ili laktom duž toka meridijana ili na određenim lokacijama na tijelu. Guranje treba provoditi ravnomjerno i polako. Ruka mora dodirivati kožu u trenutku početka guranja.
14
Guoliang Cao
Ovaj metod može se primijeniti na različitim dijelovima tijela. On može ukloniti obstrukciju iz meridijana, kao i poboljšati cirkulaciju krvi i Qi (vital ne energije) i ukloniti spazam mekih tkiva (SI. 2-1 a, b, c, d).
SI. 2-1,a TUI - guranje palcem na rad ijal noj strani ručnog zgloba
SI. 2-1,b TUI - guranje dlanom na leđima
SI. 2-1,c TUI - guranje zglobovima prstiju na bedru
2. NA - DRŽANJE Uhvati akupunkturnu tačku, mišićne niti ili tetivu palcem, kažiprstom i srednjim prstom, ili palcem i sva četiri prsta, tada stisni meka tkiva u dubini ritmički i uzastopno. Potrebno je uhvatiti onoliko mišića koliko se to može prstima, a ne noktima. Silu primijenjenu prstima treba postepeno pojačavati. NA metod (držanje) se uglavnom upotrebljava na leđima, ramenima, i ekstre mitetima za tretman glavobolje, ukočenog vrata, i bola u zglobovima i mišići ma ekstremiteta (SI. 2-2,a, b, c, d)
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
15
SI. 2-2,a N A - držanje na ramenima
SI. 2-2,b NA - držanje n a vratu
SI. 2-2,c N A - držanje na nadlaktici
SI. 2-2,d NA - držanje na listu
3. A N - PRITISKIVANJE Pritisni akupunkturne tačke ili određene dijelove tijela palcem, dlanom, zglobom prsta, ili laktom uz postepeno povećavanje snage. Pravac pritiska treba da bude okomit i jaku silu treba izbjeći. AN-metod pritiskivanja može proizvesti jaču stimulaciju, te se često kombinuje sa ROU-metodom stacionar nog kružnog pritiskivanja.
16
Guoliang Cao
Prvo pritisni za određeni period vremena da bi omogućio širenje pritiska u duboka tkiva, a zatim radi stacionarne kružne pokrete. To se naziva u tuina terapiji kombinacijom tvrdog i mekog. Ovaj metod se može primjeniti na različitim djelovima tijela a najznačajni ja mu je funkcija raščišćavanje obstrukcije meridijana i rastjerivanje hladno će da bi se uklonio bol u zglobovima i mišićima, kao i u unutrašnjim organima (SI. 2-3,a, b, c, d). SI. 2-3,a A N - pritiskivan je palcem
SI. 2-3,c A N - pritiskivanje zglobovima prstiju
SI. 2-3,b AN - pritiskivanje dlanovima
SI. 2-3,d AN - pritiskivanje laktom
4. MO - KRUŽNA MASAŽA Masiraj ručno dlanom, ili kažiprstom, srednjim i domalim prstom kroz ritmične i kružne pokrete ručnog zgloba i podlaktice. Dok primjenjuješ ovaj metod, lakat treba da bude lagano savijen, zglob šake relaksiran, a dlan i prsti prirodno ispruženi. MO-metod kružne masaže se uglavnom upotrebljava na abdomenu za gastrointerstinalne poremećaje, jer harmonizuje životnu energiju i uklanja stag
TUINA
-
17
drevna kineska metoda liječenja
naciju u želudcu i crijevima. Takođe može da ukloni otok i zaustavi bol (SI. 2-4, a, b)
SI. 2-4,b MO - kružna m asaža prstima
5. YIZHICHAN - VALOVITO PRITISKIVANJE PALCEM
Stavi palmarnu stranu, vrh ili lateralnu stranu palca na akupunkturnu tačku ili određeni dio tijela, pri čemu ostala četiri prsta čine šuplju pesnicu s’tim da drugi zglob kažiprsta (distalni interfalagealni - op. pr.) daje podršku palcu. Kontinuiranom snagom se preko palca pritiskuje dok se ručni zglob valovito pokreće, a istovremeno se palac lagano fleksira i ekstendira. Tokom primjene rame i lakat su relaksirani a ručni zglob je prirodno fleksiran. Palac ne smije trljati kožu niti odskakivati od nje. Sila djelovanja je skoncentrisana samo na palac - ne na druge dijelove gornjeg ekstremiteta. Kompletne kretnje moraju biti prirodne, živahne i koordinirane. Potrebno je dosta vremena da se potpuno i pravilno uvježbaju ove kretnje. Nakon što ste zaista savladali ovu tehniku, ovaj metod se može kombinovati sa drugim metodama, na pr. dok palcem činimo YIZHICHAN, ostala četiri prsta mogu primjenjivati MO-metod kružne masaže u isto vrijeme. Pošto je stimulacija ovim metodom umjerena, a predio kontakta mali, on može biti primijenjen na različitim dijelovima tijela, posebno na licu, grudnom košu, abdomenu i zglobovima ekstremiteta. Djelovanje ovog metoda relaksira mišiće i tetive, harmonizuje odbrambenu i konstruktivnu životnu energiju, uklanja krvnu stazu, i poboljšava digestivnu funkciju. Zbog toga je indiciran kod glavobolje, bolova želudca, abdominalnog bola, kao i bolova u zglobovima i mišićima, itd. (SI. 2-5,a, b, c).
18
Guoliang Cao
SI. 2-5 D ijagram YIZHICHAN-metod valo vitog pritiskanja palcem
Napomena: Ime tehnike YIZHICHAN potiče iz CHAN prakse SHAOLIN manasti ra. Ono ukazuje istovremeno i na specifični metod koji zahtijeva manuelnu spretnost, kao i na unutrašnje fokusiranje Qi (životne energije - op.pr.) i volje, dok se provodi ova tehnika, (op.pr: legendarni manastir SHAOLIN poznat po tehnikama meditacije i fizičkim vježbama, iz čijeg spoja je prema legendi nastao KUNG-FU, borilačka vještina).
6. GUN - KOTRLJANJE Stavi ulnarni dio dorzuma šake i metafalangealnih zglobova malog, domalog i srednjeg prsta na tijelo i onda kotrljaj ruku da bi proizveo kontinuiranu silu ekstenzijom, fleksijom i laganom spoljnom rotacijom ručnog zgloba. Dok primjenjuješ ovaj metod, relaksiraj rame i ruku i lagano savijaj lakat. Šaka mora biti bliska koži pacijenta. Nije pravilno ako šaka odskakuje ili se pomiče na koži. Pritisak i brzina trebaju biti ravnomjerni. Frekvencija je oko 140 puta u minuti. Pošto GUN-kotrljanje može proizvesti veći pritisak i uspostavlja kontakt sa
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
19
većim dijelom tijela, ovaj metod se može primjenjivati na dijelovima tijela sa debljim mišićnim slojevima, kao što su ramena, leđa, stražnjica i ekstremiteti. Ovaj metod se često upotrebljava za reumatske bolove, ukočenost i neosjet ljivost, paralize ekstremiteta i oštećenje motorne funkcije. Metod poboljšava cirkulaciju krvi, olakšava kretnje zglobova, i uklanja spazam mišića i ligamenata. Takođe se može upotrijebiti za relaksaciju radi uklanjanja mišićnog zamora. (SI. 2-6,a, b, c).
7. RO U - STACIONARNI KRUŽNI PRITISAK Nježan i spor stacionarni kružni pokret se pravi na akupunkturnim taš kama ili potrebnom mjestu, tenarom, palmarnom stranom prstiju ili palmarnom stranom dlana da bi se pritisnula subkutana tkiva i prisilila da se kreću zajedno sa šakom. Tokom primjene ovog metoda zglob šake ne smije biti ukočen. On treba da se miče kružno zajedno sa podlakticom. Nije dobro pritiskivati previše jako i amplituda kružnog pokreta treba da se povećava postepeno. Frekvencija je oko 120-160 puta u minuti. Ovaj metod je pogodan za cijelo tijelo, jer je nježan i sa blagom stimulaci jom.
20
Guoliang Cao
ROU; stacionarno kružno pritiskivanje se obično primjenjuje kod osjećaja nadutosti i bola u želudcu i abdomenu, osjećaj punoće u grudnom košu, hipohondralnog bola, obstipacije, diareje, krvne staze, i mišićnog spazma zbog povrede. Ovaj metod daje osjećaj olakšanja u prsima, reguliše tok životne enrgije, poboljšava varenje, uklanja stagnaciju hrane, aktivira cirkulaciju krvi, ukla nja otok i zaustavlja bol. (SI. 2-7, a, b, c, d). SI. 2-7,a ROU - stacionarni kružni pritisak pomoću tenara
SI. 2-7,c ROU - stacionarni kružni pritisak prstima
SI. 2-7,b ROU - stacionarni kružni pritisak pomoću palca
SI. 2-7,d ROU - stacionarni kružni pritisak dlanom
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
21
8. CA - TRLJANJE Trljaj ravno naprijed-natrag ili lijevo-desno dlanom, tenarom ili ulnarnom stranom dlana. Tokom trljan ja, ruka treba da se kreće pravo, sa dugim pote zima i da bude u uskom kontaktu sa kožom (ali ne previše jako). Pokret treba da bude postojan i ravnomjeran. Frekvencija je obično oko 100 puta u minuti. CA - trljanje daje blagu i toplu stimulaciju koja grije meridijane i ojačava cirkulaciju krvi i životne energije, umanjuje otok i oslobađa od bola, podiže lokalno tjelesnu temperaturu, dilatira krvne sudove, te poboljšava varenje. Trljanje dlanom proizvodi manje toplote. Uglavnom se primjenjuje na krupnijim dijelovima tijela, kao što su prsa abdomen i hipohondrij kod dis perzije i abdominalnog i epigastričnog bola zbog hipofunkcije ili postojanja hladnoće u želudcu, kao i kod osjećaja punoće u grudnom košu. Trljanje tenarom daje umjerenu toplotu, koja se najviše koristi na ekstre mitetima, naročito na rukama. Ovaj metod je indiciran kod otoka i bolova ekstremiteta zbog traumatske povrede. Trljanje ulnarnom stranom dlana stvara višu temperaturu i obično se upotrebljava na ramenima, leđima, stražnjici, i donjim ekstremitetima kod reumatskih bolova, osjećaja obamrlosti ekstremiteta, povreda mekih tkiva i Yang deficijencije (slabosti - op.pr.) bubrega i slezene. Ova tri metoda treba primjenjivati sa laganom koordinacijom i gipkošću. Predio koji se tretira treba biti premazan sa n e k im u lje m da bi se iz b je g lo oštećivan je kože i da se potpomogne podizanje lokalne temperature. U principu CA-trljanje treba da bude posljednja procedura tokom tretma na, jer u suprotnom koža može biti iritirana ako se nakon toga p r im je n ju ju drugi manualni metodi. (SI. 2-8, a, b, c).
SI. 2-8,a C A - trljanje tenarom na ruci
51. 2-8.b C A - trljanje prstima na obje strane grudnog koša
22
Guoliang Cao
SI. 2-8,c C A - trljan je dlanovima preko donjeg dijela leđa
9. MA - KLIZANJE Stavi palmarnu stranu palca ili oba palca jedan do drugog na kožu i onda klizi palcem naprijed-natrag i lijevo-desno duž zakrivljenih tjelesnih linija. Primjeni umjerenu i podjednaku snagu tokom tretmana. Ovaj metod se često upotrebljava na želudcu, glavi, licu, i rukama kao kombinovani metod sa drugim za glavobolju, vrtoglavicu, omamljenost, ukoče nost šaka. Ima funkciju razbistravanja glave, očiju i dilatiranja krvnih sudova (SI. 2-9, a, b).
SI. 2-9,a MA - klizanje na čelu
SI. 2-9,b MA - klizanje na dorzumu šake
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
23
10. CUO - IZVIJANJE DLANOVIMA Stavi dva dlana nasuprot na obje strane ekstremiteta ili grudnog koša i tada brzo trljaj ekstremitet ili grudni koš u suprotnim pravcima dok pomičeš obje ruke gore-dole duž ekstremiteta ili grudnog koša. Ovaj metod se uglavnom primjenjuje na gornjim ekstremitetima. On djeluje harmonizirajuće na životnu energiju i krv, poboljšavajući cirku laciju meridijana i relaksirajući muskulaturu (SI. 2-10).
SI. 2-10 CUO - izvijanje dlanovima na ruci
11. N IAN - IZVIJANJE PRSTIMA Uhvati mali zglob ruke ili noge ili uhvati malo kože na odgovarajućem mjestu tijela između jagodica kažiprsta i palca i izvijaj brzo. Ovaj metod je uglavnom indiciran kod bola, otoka i rigiditeta falangealnih zglobova, jer ima funkciju uklanjanja tegoba u zglobovima i ojačavanja cirku lacije vitalne energije i krvi (SI. 2-11).
SI. 2-11 NIAN - izvijanje prstima na prstu pacijenta
24
Guoliang Cao
12. TANJIN - PODIZANJE Uhvati između prstiju i onda čvrsto potegni snop pljosnatih mišićnih niti ili tetivu sa palcem i kažiprstom na nekoliko sekundi, onda iznenada otpusti da se vrate natrag, kao što se tetiva na luku vrati kada se poslije zatezanja ot pusti. Ovo je jak metod (manipulacije - op.pr.), koji se može primjeniti samo jed nom ili dvaput na lokalnim mišićnim vlaknima tokom tretmana. Nakon ovog metoda obično slijedi ROU-stacionarni kružni pritisak, ili MO-kružna masaža, da bi se uklonila jaka senzacija koju ovaj metod uzrokuje. Metod uzrokuje relaksaciju meridijana i poboljšava cirkulaciju vitalne energije i krvi. TANJIN-metod podizanja je obično indiciran Kod reumatskih bolova i kontrakture mišića i tetiva (SI. 2-12). Napomena: Metodi 12 i 13 se smatraju jakim metodama. U kineskoj medicini znak Jin odnosi se na meka tkiva, uključujući tetive, ligamente, mišiće, fascije, gotovo sve što ima vlaknastu strukturu. TAN ima značenje podizanja, kao kad se zateže tetiva na luku. Prema tome, kod TANJIN tehnike podižu i spuštaju se vlakna mekog tkiva. FEN znači trzati, kao što se trza žica na gitari. Prema tome FENJIN znači trzajući pokret okomito na pravac pružanja vlakana mekih tkiva, tako da se vlakna mekih tkiva razvlače okomito u odnosu na njihovu longitudinalnu osovinu.
SI. 2-12 TANJIN - podizanje na romboidnom mišiću
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
25
13. FENJIN - TRZANJE Trzaj tetivu, ligament, nerv ili mali snop mišićnih vlakana okomito na njihov tok, uglavnom vrhom palca ili kažiprsta i srednjeg prsta. Ovo je takođe jak manuelni metod. Tokom jednog tretmana pravi se samo jedan ili dva trza ja na istom mjestu na tijelu. Ovaj metod ima funkciju uklanjanja obstrukcije meridijana i zaustavlja nja bola. Zbog toga se većinom primjenjuje za tretman bolova, ukočenosti, ograničenja pokretljivosti vrata, ramena i ekstremiteta, posebno za razdvaja nje adhezija mekih tkiva. (SI. 2-13, a, b).
SI. 2-13,a FENJIN - trzanje na kratkoj tetivi musculus biceps brachii
Si. 2-14,b FENJIN - trzanje na tetivama mm extensor radialis carpalis
14. P A I - TAPŠANJE Tapši određeni dio tijela sa dlanom pri čemu su prsti sastavljeni, metakarpofalangealni zglobovi lagano povijeni, tako da se formira udubljen je na dlanu. Ovaj metod se često upotrebljava na ramenima, leđima, lumbosakralnom predjelu i lateralnom aspektu donjih ekstremiteta. PAI-tapšanjem, može se uzrokovati lokalna kongestija, čime se poboljšava lokalna cirkulacija krvi. Može se primjenjivati za tretman reumatskog bola, lokalne disestezije i mišićnog zamora (SI. 2-14).
26
Guoliang Cao
Si. 2-14 PAI - tapšanje u lumbosakralnom predjelu
15. J I - UDARANJE Udaraj po zadnjoj strani ramena ili lumbasakralnom predjelu dorzumom šake pri čemu je ručni zglob ukočen, dok pacijent sjedi uspravno. Indicirano je kod otoka i ukočenosti ekstremiteta uzrokovanih poremećaji ma cervikalne ili lumbalne kičme. Udaraj po stražnjici ili lateralnoj strani donjih ekstremiteta krajem dlana, ili ularnom ivicom dlana. Prsti su lagano savijeni a ručni zglob i dlan isprav ljeni, dok pacijent leži na strani, sa laganom fleksijom u kuku i koljenu. Ovaj metod treba primjenjivati na debelim slojevima mišića, a ne na koštanim kondilima. Indiciran je kod išijasa, povreda mekih tkiva lumbosakralnog predjela, kao i bolova i ukočenosti donjih ekstremiteta. Kuckaj na glavi, leđima, ili akupunkturnim tačkama sa vrhovima ispruže nih prstiju. Primijenjena snaga treba da bude mala, sa bržom frekvencijom. Metod ima sedativno dejstvo i može poboljšati cirkulaciju krvi. Zbog toga se ovaj metod dosta često upotrebljava kod glavobolje i nesanice (SI. 2-15, a, b, c).
SI. 2-15,a JI - udaran je dorzumom šake na ram enim a
SI. 2-15,b JI - udaranje ulnarnom stranom dlana na donjem ekstremitetu
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
27
SI. 2-15,c JI - udaranje vrhovima prstiju n a glavi
16. ZH EN - VIBRIRANJE Vibriraj visokom frekvencijom akupunkturne tačke ili određeni dio tijela prstima ili dlanom. Vibracije treba činiti statičnom silom podlaktice i šake. Ovaj metod se uglavnom primjenjuje na grudima i abdomenu za prestanak bola, osjećaja nadutosti, ili disperziju (SI. 2-16).
28
Guoliang Cao
17. DOU - TREŠENJE Drži distalni kraj gornjeg ili donjeg ekstremiteta i tresi ga kontinuirano, sa malom snagom i malom amplitudom, dok tražiš od pacijenta da se potpuno opusti. Ovo trešenje se vrši labavo valovitom vučom koja se na taj način može širi ti kroz dio normalnog- obima kretnji u proksimalnom zglobu. Tokom provođenja DUO-trešenja, pacijent treba da ima osjećaj labavosti u zglobovima. Metod se može upotrebljavati na ekstremitetima i na lumbalnoj kičmi, a uglavnom se primjenjuje na rukama. Trešenje poboljšava i čini glatkijim pokrete zglobova, te pročišćava obstrukciju meridijana. Uglavnom je indicirano kod funkcionalnih poremećaja ramena i ekstremi teta, te dislokacije vertebralnih zglobova (SI. 2-17,a, b, c,).
Si. 2-17,a DUO - trešenje ruke dlan okre nut nadole SI. 2-17,b DUO - trešenje ruke dlan okre nut medi jalno SI. 2-17,c DUO - trešenje donjeg dijela leđa
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
29
18. BA - VUČA BA znači vučenje, koje se uglavnom primjenjuje na vrat, ramena, struk, gležanj, ručni zglob i prste. Primjenjena sila treba da bude stabilna i k o n tin u ira n a , a n a g la i s n a ž n a primjena sile mora se izbjegavati. Pravilnoj snazi i pravcu vuče mora se posvetiti posebna pažnja, inače tret man neće biti efikasan, ili mogu uslijediti nepoželjne posljedice. BA - metod vuče se u TUINA terapiji obično kombinuje sa YAO - rotacionim metodom za tretman poremećaja ekstremiteta, adhezija i kontrakture mekih tkiva, kao i za lagane dislokacije malih zglobova (SI. 2-18, a, b, c, d, e, f, g, h).
SI. 2-18,a B A - vuča na vratu. Jedna ruka po država okcipitum, a lakat druge ruke povlači bradu prema gore SI. 2-18,b B A - vuča na vratu. Ručni zglobovi pritiskuju nadole ramena, a šake drže glavu prema gore. SI. 2-18,c B A - vuča na vratu. Jedna ruk a po država okcipitum a druga pritiskuje rame, dok lakat podiže bradu SI. 2-18,d B A - vuča vrata u ležećem položaju
30
Guoliang Cao SI. 2-18,e B A - vuča na ruci
SI. 2-18,f B A - vuča na ručnom zglobu
/
SI. 2-18,g B A - vuča na prstu
SI. 2-18,h B A - vuča na skočnom zglobu
19. YAO - ROTACIJA Ovo uključuje pasivnu rotaciju vrata, struka, ramena, kuka, ili zglobova ekstremiteta unutar norm alnog fiziološkog obima. Pokret mora biti nježan i odmjeren, sa amplitudom koja se postepeno pove ćava. Posebna pažnja mora se obratiti na ograničenje u pokretljivosti zglobova koje tretiramo, tako da se amplituda YAO-rotacionog pokreta određuje indivi dualno zavisno od patološkog stanja.
TUINA
-
31
drevna kineska metoda liječenja
Funkcija YAO-rotacije je da aktivira cirkulaciju životne energije i krvi, omogući gladak pokret zglobova, oslobodi adhezije da bi se poboljšali pokreti zglobova. Većinom se upotrebljava za liječenje bola i ograničene pokretljivosti cervikalne i lumbalne kičme i zglobova na ekstremitetima (SI. 2-19, a, b, c, d, e, f, g, h). SI. 2-19,a Y A O - rotacija v rata
njem ručnog zgloba
gj 2-19,b Y A O - rotacija struka
žavanjem lakta
32
Guoliang Cao
SI. 2-19,e Y A O - kružna rotacija ram ena
si. 2-19,f Y A O - rotacija koljena 1 kuka
20. BAN - MANIPULACIJA BAN znači manipulacija i mobilizacija. Ovaj metod se većinom primjenjuje na kičmenom stubu, sakrolijačnim zglobovima i zglobovima ekstremiteta. Najprije okreni zahvaćeni zglob do maksimalnog fiziološkog ugla, ili dok se ne pojavi otpor na guranje ili vuču sa obje ruke u istom ili suprotnim pravci ma, a tada čvrsto i brzo, ali istovremeno i nježno forsiraj pokret još malo izvan fiziološke amplitude. Ovu manipulaciju bi trebalo da primjenjuju samo one osobe koje su obuče
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
33
ne u masaži i koje imaju zvanićnu diplomu koja ih ovlašćuje za vršenje masaže i fizikalne terapije. Kod praktične obuke na pr., ja izostavljam ove tehnike kod obuke osoba koje nisu ovlaštene za izvođenje fizikalne terapije, nego stavljam naglasak na mobilizaciju zglobova kontrolisanom vučom, tehnikom razgibavanja i pokreti ma tijela pod otporom. Kod lekcija za ortopede, hiropraktičare i fizikalne terapeute, podučavam sve tehnike tuina metoda, uključujući i ovu. Pošto sila uzrokovana BAN tehnikom djeluje direktno na zglob, ova tehnika zahtijeva da uvježbana osoba obrati pažnju i da se izvrši korektan izbor indi kacija. Manipulacija mora biti nježna, adekvatna i precizna. Čim je postignut cilj tretmana (manipulacija - op. pr.), odmah olabavi ruke. Nepažljivost ili nasilnost mogu proizvesti štetne rezultate. Kod primjene BAN-manipulacije metode, često se čuje pucketanje (kvrckanje). Mnogi terapeuti obraćaju dosta pažnje na ova pucketanja, međutim to nije znak uspjeha. Ako se u toku tretmana ne čuje kvrckanje, nemoj pokuša vati da ga dobiješ. Ovaj metod je kontraindiciran kod pacijenata kod kojih se sumnja da postoje patološke promjene na kosti. Postoje mnogobrojne BAN-metode manipulacije u tuina terapiji. Ovdje je prikazano samo nekoliko. Ove se smatraju sigurnim za manipula ciju, i pokazale su se kao efikasne.
1) POZICIJI
ROTACIONA BAN - MANIPULACIJA VRATOM U SIJPINOJ
Pacijent leži na leđima. Stani sa strane pacijentove glave i drži pacijentov potiljak desnom rukom, dok držiš bradu lijevom rukom. Okreni pacijentovu glavu na lijevu stranu maksimalno, uz laganu fleksiju vrata nježnom vučom brade i tada žustro dalje rotiraj vrat u maloj amplitudi sa koordinacijom obje ruke. Pri ovome se često može čuti pucketanje. Manipulacija u desno se vrši na taj način što se vuča na bradu (u lijevo) pretvori u guranje u desno. Principi su isti. (SI. 2-20, a, b).
34
SI. 2-20,a Rotaciona B A N m anipulacija vratom u supinom položaju pomoću vu čenja brade
Guoliang Cao
SI. 2-20,b Rotaciona BA N m anipulacija vratom u supinom položaju pomoću gu ra n ja brade
2) ROTACIONA BAN - MANIPULACIJA VRATOM U SJEDEĆEM POLOŽAJU Pacijent sjedi uspravno, glava lagano povijena prema naprijed, stani posterolateralno od pacijenta. Drži vertex pacijentove glave jednom rukom, dok podržavaš bradu i mandibulu drugom rukom. Okreni pacijentovu glavu na jednu stranu dok se ne osjeti otpor i tada rotiraj dalje brzo, ali nježno za dodatnu malu amplitudu. U ovom trenutku mogu se čuti zvukovi pucketanja. Čim je terapeutski cilj pos tignut, odmah olabavi ruke. (SI. 2-21).
SI. 2-21 Rotaciona BAN-m anipulacija vratom u sjedećem položaju
SI. 2-22 Rotaciona torakalne kičme
BAN-m anipulacija
35
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
3) ROTACIONA BAN - MANIPULACIJA GRUDNOM KlCMOM Pacijent sjedi uspravno i relaksirano. Stani iza pacijenta, provuci ruku ispod desnog pazuha i stavi je na lijevo rame, a lijevu ruku stavi na lijevi gornji dio leđa u blizini torakalne kičme. Rotiraj pacijentov kičmeni stub vukući njegovo lijevo rame i gurajući lateralno gornji dio leđa do momenta kad se osjeti otpor i tada rotiraj još malo sa koordiniranim radom obje ruke. Isti princip se primjenjuje i na desnu stranu. Ovaj metod se obično primjenjuje na manji pomak ili subluksaciju kostotransverzalnog i kostovertebralnog zgloba. (SI. 2-22).
4) VUČENJE BAN - MANIPULACIJA GRUDNOM KlCMOM Pacijent sjedi uspravno sa prstima ukrštenim iza vrata. Stani iza pacijenta, provuci ruke ispod njegovih pazuha i spoji ih na zadnjoj strani vrata. Potrebno je da stojiš sa koljenima lagano povijenim a stomak neka ti je prislonjen na gornji dio leđa pacijenta. Zatraži od pacijenta da se potpuno opusti, a tada primijeni vuču na leđa pacijenta na taj način što rukama (ispod pazuha - op.pr.) podižeš djelimično pacijenta, istovremeno pritiskujući stomak i prsa uz leđa pacijenta i savijajući glavu pacijenta prema naprijed i dole. Kod ove manipulacije mogu se čuti zvukovi pucketanja (SI. 2-23).
SI. 2-23 Vučenje grudnom kičmom
BAN
-
m anipulacija
SI. 2-24 BAN m anipulacija grudne kičme vučenjem ram ena
36
Guoliang Cao
5) BAN - MANIPULACIJA GRUDNOM KlCMOM POVLAČE^ NJEM RAMENA Neophodno je odrediti da li je torakalni spinozni procesus deviran u jednu od strana pažljivom palpacijom palcem. Na primjer, ako je deviran (spinozni procesus - op.pr.) u desnu stranu, sa bolnom osjetijivošću, pacijent leži na abdomenu sa glavom okrenutom u lijevo. Stani sa desne strane kreveta s’tim da ivica tvoga dlana ili palac pritiskuje desnu stranu deviranog spinoznog procesusa, dok desnom rukom povlačiš paci jentovo lijevo rame koso prema nazad. Kad je rame povučeno do mjesta gdje se osjeća otpor, obje ruke koordinirano izvode rotaciju - guranje male ampli tude. Isti proces se primjenjuje i na suprotnoj strani. Ovo može normalizovati položaj zarotiranog pršljena. (SI. 2-24).
6) KOSA B AN - MANIPULACIJA LUMBALNOM KlCMOM Pacijent leži postrance sa donjom nogom ispruženom, a gornjom nogom savijenom. Stojeći ispred pacijenta, jedna ruka (ili lakat) se postavlja na prednji dio pacijentovog ramena, a druga ruka na stražnjicu. Tada treba gurnuti rame i pritisnuti na stražnjicu istovremeno. Kada je struk izvijen do granice kada se osjeća otpor, dodaje se iznenadni trzaj male amplitude. (SI. 2-25).
SI. 2-25 Kosa B A N m anipulacija lumbalne kičme
SI. 2-26 Kosa BAN m anipulacija lumbalne kičme sa pritiskom na devirani procesus spinosus
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
37
7) KOSA BAN - MANIPULACIJA LUMBALNE KIČME, SA PRITISKOM NA DEVIRANI SPINOZNI PROCESUS Jako je važno da se najprije ustanovi da li postoji devijacija spinoznog procesusa. Ako postoji, potrebno je znati na koju stranu je devijacija, što se određuje palpacijom palcem. Na primjer, ako je devijacija na desnu stranu, pacijent leži na lijevoj strani, tako da je devirani procesus spinosus usmjeren nagore. Stani sa desne strane kreveta gledajući pacijenta u lice. Desna ruka gura pacijentovo desno rame i prsa prema natrag dok lijevi lakat potiskuje straž njicu pacijenta prema naprijed, a palac ruke je lociran na deviranom spinoznom procesusu. Kada su guranje i potiskivanje dovedeni do granice gdje se osjeća otpor, tada desna ruka, lijevi lakat i palac lijeve ruke izvode zajedno koordinirani pokret u obliku kose manipulacije lumbalne kičme i u isto vrijeme se vrši pritisak na devirani spinozni nastavak. Pošto se pacijent nalazi u ležećem položaju, djelovanje gravitacije na kičmu je značajno umanjeno i kičmeni stub postaje manje krut u svojim rotacionim pokretima. Tada postaje lakše da se koriguje pojedinačni pršljen pomoću nježnog guranja njegovog deviranog spinoznog procesusa (SI. 2-26).
8) EKSTENZIONA B AN - MANIPULACIJA LUMBALNE KIČME Pacijent leži na stomaku. Stani sa strane pacijenta držeći jednom rukom obje pacijentove noge, a drugu ruku stavi na pacijentova leđa. Kada podižeš i vučeš noge nagore, pritisni koordinirano na leđa pacijenta istovremeno. Djelovanje ovog metoda je da povećava lumbalnu lordozu. Ova BAN manipulacija može da se tokom tretmana ponovi 3-5 puta (SI. 2-27).
Si. 2-27 Ekstenziona BA N lumbalnom kičmom
m anipulacija
SI. 2-28,a Vučenje sakroilijačnog zgloba hvatanjem skočnog zgloba pod vlastiti pazuh
38
Guoliang Cao
9) ZGLOBA
FLEKSIONA BAN - MANIPULACIJA SAKROILIJAČNOG
Pacijent leži potrbuške. Stani na oboljelu stranu. Vuča na oboljelu stranu se čini na taj način što se skočni zglob uhvati pod pazuho a koljeno se povlači drugom rukom, u trajanju od dva minuta. Tada flektiraj oba koljena i kuk gurajući koljeno jako, maksimalno 3-5 puta. Ponekad se može čuti zvuk kada dođe do repozicije. Ovaj metod se primjenjuje za prednju subluksaciju sakroilijačnog zgloba (SI. 2-28, a, b).
SI. 2-29 Ekstenziona BA N sakroilijačnog zgloba
m anipulacija
SI. 2-28,b Fleksiona sakroilijačnog zgloba
BAN
m anipulacija
10) EKSTENZIONA BAN - MANIPULACIJA SAKROILIJAČNOG ZGLOBA Pacijent leži postrance na zdravoj strani. Stani iza njegovih leđa. Vuci prema nazad zahvaćenu nogu maksimalno, držeći gležanj jednom rukom i gurajući istovremeno na spina illiaca posterior superior sa drugom rukom 3-5 puta. Ovaj metod se često upotrebljava za zadnju subluksaciju sakroilijačnog zgloba (SI. 2-29).
11) PODIŽUĆA BAN - MANIPULACIJA RAMENOM Pacijent leži na leđima i aktivno podiže oboljelu ruku koliko može, dlan je okrenut medi jalno. Stani sa oboljele strane pacijenta držeći ručni zglob i lakat pacijentove podignute ruke.
Pritisni zahvaćenu ruku nježno ali čvrsto nadole unutar granice koju paci jent toleriše. Tenzija se održava u tom položaju 1-2 minuta, uz saradnju paci jenta, na granici tolerancije. Ovaj metod treba izvesti dva puta u toku tretma na, ali se između dva pokušaja moraju izvesti relaksacione tehnike (SI. 2-30).
TUINA
-
39
drevna kineska metoda liječenja
SI. 2-30 ram ena
Podižuća
BAN
m anipulacija
SI. 2-31 Adukciona ramenom
BA N
m anipulacija
12) ADUKCIONA BAN - MANIPULACIJA RAMENOM Pacijent je u sjedećem položaju i pokušava da izvrši maksimalnu adukciju. Stani sa zdrave strane pacijenta držeći jednom rukom lakat, dok je druga stavljena na donji dio skapule na bolesnoj strani. Dok se nadlaktica drži u poziciji adukcije, učini iznenadni pritisak na lakat i skapulu u suprotnim pravcima, ali istovremeno (SI. 2-31).
13) BAN - MANIPULACIJA LAKTA Uzmimo desni lakat na primjer. Pacijent sjedi. Stani ispred njega držeći lijevom rukom pacijentovu nadlakticu blizu leđa a desnom za ručni zglob. Okreni podlakticu obrnuto od kazaljki na satu. Nakon što si podlakticu okrenuo nekoliko puta, i kada je okrenuta za 180 stepeni tako da je u punoj supinaciji, lakatni zglob se brzo mobiliše malim amplitudama tako što lijevom rukom pritiskuješ nadole a desnom povlačiš nagore. Ponekad se može čuti zvuk repozicije. Ovaj metod je uglavnom indiciran kod poremećaja lakatnog zgloba i tenis kog lakta (SI. 2-32, a, b)
40
Guoliang Cao
SI. 2-32,a Desna podlaktica suprotno od kazaljki sata
okrenuta SI. 2-32,b BAN m anipulacija lakta se čini k ada je podlaktica u punoj supinanciji
14) B AN - MANIPULACIJA RUČNIM ZGLOBOM Prvo se primijeni BA-vuča kombinovana sa YAO - rotacijom, a zatim se iznenada povuče u sva četiri pravca držeći jednom rukom iznad ručnog zgloba a drugom za prste. Često se upotrebljava za povrede mekih tkiva ili poremećaje ručnog zgloba
SI. 2-33,a BA - vuča, kombinovana sa YAO-rotacijom
se
n ajprije
primjeni na
ručnom zglobu SI. 2-33,b BAN m anipulacija ručnim zglo bom se zatim primijeni u četiri pravca
41
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
15) EKSTENZIONA BAN - MANIPULACIJA KOLJENOM Pacijent leži na leđima. Stani sa oboljele strane sa jednom rukom postav ljenom iznad koljenog zgloba i sa drugom postavljenom ispod pete. Koljeni zglob se forsira u ekstenziju potiskivanjem na natkoljenicu i podi zanjem pete u trajanju 1-2 min. Sila treba biti nježna, ali stabilna (SI. 2-34).
Si. 2-34 Ekstenziona B A N koljenom
m anipulacija SI. 2-35 Fleksiona koljenom
BA N
- m anpiluacija
16) FLEKSIONA BAN - MANIPULACIJA KOLJENOM Pacijent leži potrbuške. Fleksiraj oboljelo koljeno pritiskanjem na gornji dio poplitealne fose i guranjem skočnog zgloba prema stražnjici. Ovaj metod treba izvoditi blago, u granicama tolerancije pacijenta. Nasil nost treba apsolutno izbjegavati (SI. 2-35).
POGLAVLJE III MERIDIJANI I AKUPUNKTURNE TAČKE KOJE SE NAJČEŠĆE UPOTREBLJAVAJU U TUINA TERAPIJI Teorija meridijana i kolaterala je jako važan sastavni dio fundamentalnog znanja tradicionalne kineske medicine. Ona objašnjava fiziologiju i patologiju ljudskog tijela i vodič je u dijagnos tici i kliničkom tretmanu. Tradicionalna kineska medicina smatra da se preko cijelog ljudskog tijela pruža 12 regularnih meridijana, 8 ekstra (posebnih) meridijana i 15 kolaterala, koji unutra komuniciraju sa unutrašnjim organima, a prema napolju povezu ju različita tkiva i organe površnog dijela tijela, te tako od cijelog tijela stva raju jednu organsku cjelinu. QI (Ći - op.pr.) i krv cirkulišu unutar meridijana i kolaterala. Postoji šest ZANG (Zang) unutrašnjih organa: srce, jetra, slezena, pluća, bubreg i perikard; i šest FU (Fu) unutrašnjih organa: tanko crijevo, žučna bešika, želudac, debelo crijevo, mokraćna bešika i SANJIAO (Sandiao) - tros truki grijač. Svaki ZANG organ je sparen sa jednim FU organom, tako da ima 6 parova. Svaki od 12 regularnih meridijana pripada jednom od unutrašnjih organa, a povezan je i sa parnim organom. Zbog toga su 12 regularnih meridijana takođe povezani u 6 parova. Oni se prikazuju na slijedeći način: Meridijan pluća na ruci - TAIYIN (Taijin) Meridijan debelog crijeva na ruci - YANGMING (Jangming) Meridijan slezene na nozi - TAIYIN (Taijin) Meridijan želudca na nozi - YANGMING (Jangming) Meridijan srca na ruci - SHAOYIN (Šaojin) Meridijan tankog crijeva na ruci - TAIYANG (Taijang) Meridijan bubrega na nozi - SHAOYIN (Šaojin) Meridijan mokraćne bešike na nozi - TAIYANG (Taijang)
44
C u o lia n g Cao
Meridijan perikarda na ruci - JUEYIN (Juejin) Meridijan trostrukog grijača na ruci - SANJIAO (Sandiao) SHAOYANG (Šaojang) Meridijan jetre na nozi - YUEYIN (Juejin) Meridijan žučne bešike na nozi - SHAOYANG (Saojang) Ovi spareni meridijani se nazivaju spoljašno-unutrašnji meridijani. Akupunkturne tačke na svakom regularnom meridijanu mogu takođe biti upotrijebljene za liječenje bolesti pripadajućeg organa parnog meridijana i predjela tijela kroz koji meridijan prolazi. Svih dvanaest regularnih meridijana su povezani jedan sa drugim i čine kružni tok, kroz koji krv i Qi cirkulišu određenim redosljedom. Cirkulacija počinje od meridijana pluća, a završava se, ali ne i prestaje u meridijanu jetre, jer se odatle protok nastavlja kroz meridijan pluća, da bi otpočeo novi ciklus. Slijedeća tabela pokazuje redosljed cirkulacije: —»Meridijan pluća
1 Meridijan debelog crijeva
1
Meridijan želudca I Meridijan slezene
1
Meridijan srca 1 Meridijan tankog crijeva 1 Meridijan mokraćne bešike i Meridijan bubrega I Meridijan perikarda i Meridijan trostrukog grijača (Sanjiao) 1 Meridjan žučne bešike 1 — Meridijan jetre Svih 12 regularnih meridijana su simetrično raspoređeni na desnoj i lijevoj strani tijela. Među njima tri YIN meridijana ruke idu sa prsa na ruku, i tri YANG meridijana ruke teku sa ruke na glavu, zatim tri YANG meridijana
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
45
noge teku sa glave na nogu i tri YIN meridijana noge teku na noge na abdo men i prsa. Svaki od 12 regularnih meridijana ima svoje akupunkturne tačke. Osam ekstra (posebnih) meridijana ne pripadaju niti se spajaju sa unu trašnjim organima, a neki od njih nisu simetrično raspoređeni na tjelesnoj površini. Među njima, samo upravljački meridijan DUMAI i meridijan začeća (RENMAI) imaju svoje vlastite akupunkturne tačke. Zbog toga se dvanaest regularnih meridijana zajedno sa ova dva ekstra meridijana nazivaju 14 meridijana.
I TOKOVI 14 MERIDIJANA 1. MERIDIJAN PLUĆA NA RUCI TAIYIN (TAIJIN) Meridijan pluća potiče iz srednjeg JIAO (Diao - postoje tri tjelesne šupljine gornji, srednji i donji JIAO - op.pr.) i spušta se nadole da bi se spojio sa debe lim crijevom. Odatle ide nagore uzduž gornjeg ušća želudca (kardije - op.pr.) i prolazi kroz dijafragmu, ulazi u pluća, organ kome pripada. Iz predjela traheje kreće se transverzalno i ide nadole duž medi jalne strane nadlaktice (ispred meridijana srca - Shaoyin) do kubitalne fose. Dalje silazi duž donje (ulnarne) ivice radiusa i ulazi u radijalnu arteriju na medijalnoj strani processus styloideus radius-a.
SI. 3-1 Tok m eridijana pluća na ruci - TA IYIN (Taijin)
46
G uoliang Cao
Dalje nastavlja duž tenara da bi završio na vrhu palca. Jedan ogranak se odvaja proksimalno na zglobu šake i ide direktno duž radijalne strane kaži prsta do vrha (SI. 3-1).
2. MERIDIJAN DEBELOG CRIJEVA NA RUCI - YANGMING (JANGMING) Meridijan debelog crijeva počinje na vrhu kažiprsta i pruža se duž radijalnog aspekta kažiprsta do prostora između prve i druge metakarpalne kosti. Odavde dalje se kreće između tetive m.extensor pollicis longus i brevis i duž lateralno-prednje strane nadlaktice dolazi do ramena. Duž prednje ivice akromiona dolazi do sedmog cervikalnog pršljena. Odatle ulazi u supraklavikularnu fosu i silazi da bi se spojio sa plućima, prolazi kroz diafragmu i ulazi u debelo crijevo, organ kome pripada. Jedan ogranak se odvaja od supraklavikularne fose i ide na vrat. On se dalje kreće po obrazu i ide, u gingivu donje vilice. Zaokrećući nazad, kruži oko usta, prelazi philtrum i ide na suprotnu stranu lica blizu strane nosa (kod alae nasi, gdje počinje sulcus nasolabialis - op.pr) (SI. 3-2).
SI. 3-2 Tok m eridijana debelog crijeva na ruci - YANGMING
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
47
3. MERIDIJAN ŽELUDCA NA NOZI YANGMING (JANGMING) Meridijan želudca počinje na lateralnoj strani alae nasi i kreće se po dorzumu nasi nagore da se spoji sa meridijanom mokraćne bešike. Odatle se vraća nadole lateralnom stranom nosa da bi ušao u gingivu gornje vilice. Sa gingive izronjava na površinu kože i kruži oko usana da se spoji sa tačkom CHENGJIANG (ČENDIANG) (CV-24). Tada se spušta posterolateralno duž donjeg dijela obraza da bi prešao kroz tačku DAYING (DAJING) (S-5). Zaokrećući duž angulusa mandibule ide nagore ispred uJa gdje ukršta tačku SHANGGUAN (ŠANGUAN) (G-3). Slijedeći prednju liniju kose (u temporalnoj regiji - op.pr.) meridijan dostiže na čelo. Jedna grana počinje ispred DAYING (S-5) i silazi do tačke RENYING (RENJING) (S-9). Silazeći naniže niz vrat, ulazi u fossa supraclavicularis. Odavde prolazi kroz dijafragmu da bi dospio u želudac, organ kome pripa da, i daje ogranak za slezenu.
SI. 3-3 Tok m eridijana želudca - YANGMING
48
G uoliang Cao
Glavni tok meridijana ide nadole iz supraklavikularne fose (po prednjem zidu grudnog koša - op.pr.), prolazeći kroz bradavicu i pored pupka, da bi došao do tačke QICHONG (ĆIČONG) (S-30) na lateralnoj strani donjeg dijela abdomena. Jedan ogranak počinje iz kardije i spušta se nadole u abdomenu, da bi se spojio sa glavnim tokom meridijana u tačci QICHONG (S-30). Sa ovog mjesta pruža se dalje nadole, prolazeći kroz tačku BIGUAN (BIGUAN) (S-31) i kroz FUTU (FUTU) (S-32), da bi stigao do koljena. Tada se pruža dole idući duž lateralne strane tibije. Prolazeći kroz dorzum stopala, dolazi do lateralne strane jagodice drugog nožnog prsta. Jedan ogranak se odvaja 3 CUN-a od dorzuma stopala i završava na medijalnoj strani jagodice palca (SI. 3-3).
4. MERIDIJAN SLEZENE NA NOZI TAIYIN (TAIJIN) Meridijan slezene počinje na vrhu velikog prsta i kreće se duž medijalne strane stopala na spoju bijele i crvene (ružičaste - op.pr.) kože. Ide nagore ispred medijalnog maleolusa na nogu. Tada se penje duž zadnje ivice tibije da bi ukrstio i tekao ispred meridijana jetre.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
49
Nakon prolaska kroz prednje - medijalni aspekt koljena i natkoljenice, ulazi u abdomen. Tada odlazi u slezenu, organ kome pripada i daje ogranak za želudac. Odavde se penje nagore prolazeći kroz dijafragmu idući duž ezofagusa da dođe u korijen jezika, granajući se po donjoj površini jezika. Jedna grana iz stomaka se penje kroz dijafragmu da bi tekla u srce (SI. 3-4).
5. MERIDIJAN SRCA NA RUCI SHAOYIN (ŠAOJIN) Meridijan srca SHAOYIN počinje od srca. Izlazi iz srca i povezuje se sa ograncima koji su u kontaktu sa srcem. Prolazeći kroz dijafragmu, spaja se sa tankim crijevom. Ogranak od srčanog meridijana uspinje se duž ezofagusa da bi se spojio sa tkivima oko očiju. Glavni tok se od srca uspinje nagore prema plućima. Odatle se kreće nadole da bi se pojavio u aksili. Tada ide niz zadnji aspekt medijalne strane nadlaktice iza meridijana pluća do kubitalne fose. Dalje silazi duž zadnje ivice medijalne strane podlak tice do piziformne kosti proksimalno od dlana. Tada ide u dlan i kreće se duž medijalne strane malog prsta do jagodice (SI. 3-5).
50
G u oliang Cao
6. MERIDIJAN TANKOG CRIJEVA NA RUCI - TAIYANG (TAIJANG) Meridijan tankog crijeva počinje na vrhu malog prsta. Kreće se duž ulnarne strane dorzuma šake do ručnog zgloba i izlazi na površinu kod stiloidnog procesusa ulne. Odatle se kreće nagore duž posteriornog aspekta dorzalne strane podlaktice da bi prešao između olekranone ulne i medijalnog epikondila humerusa. Odatle se penje duž zadnje ivice lateralne strane nadlaktice do ramena. Zakrivljujući na skapuli susreće se sa upravljačkim meridijanom u tački DAZHUI (DACUI) (GV-14). Tada se okreće u supraklavikularnu fosu i ide unutra da se spoji sa srcem. Odatle ide dalje duž ezofagusa i prolazi kroz dijafragmu do želudca. Na kraju ulazi u tanko crijevo, organ kome pripada. Jedan ogranak ide nagore od supraklavikularne fose na vrat i dalje na obraz, uspinjući se dalje do lateralnog kantusa i dalje u uho. Jedan ogranak se penje od obraza do infraobitalne regije i dalje na lateralnu stranu nosa da bi dospio do medijalnog kantusa (SI. 3-6).
SI. 3-6 Tok m eridijana tankog crijeva - TA IYAN G
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
51
7. MERIDIJAN MOKRAĆNE BEŠIKE NA NOZI TAIYANG (TAIJANG) Meridijan mokraćne bešike počinje od unutrašnjeg kantusa i ide nagore na čelo, gdje se na verteksu sastaje sa upravljačkim kanalom. Tu se odvaja jedan ogranak za sljepočnicu iznad uha. Glavni tok sa verteksa ulazi u mozak, odakle se ponovo pojavljuje na povr šini i silazi niz zadnju stranu vrata. Krećući se nadole medi jalno od skapule i paralelno sa kičmenim stubom dolazi u lumbalni predio gdje ide u paravertabralne mišiće i dublje da se spoji sa bubregom i uđe u mokraćnu bešiku kojoj pripada. Ogranak ide naniže iz lumbalnog predjela niz kičmu i glutealni predio da uđe u poplitealnu jamu. Na zadnjoj strani vrata dolazi do grananja meridijana i lateralni (sporedni - op.pr.) ogranak se spušta takođe nadole duž medijalne ivice skapule sve do glutealne regije. Nakon prolaska kroz zadnji aspekt natkoljenice uliva se u glavni tok u poplitealnoj jami. Odatle nadalje silazi niz nogu i dalje do spoljnog maleolusa tada uzduž tuberositasa V metatarzalne kosti i dolazi na lateralnu stranu vrha malog prsta (SI. 3-7).
SI. 3-7 Tok m eridijana mokraćne bešike TA IYAN G
52
C uollang Cao
8. MERIDIJAN BUBREGA NA NOZI SHAOYIN (ŠAOJIN) Meridijan bubrega počinje na donjoj strani malog prsta i ide koso na sredi nu tabana. Dalje se kreće nagore do donje strane tuberositasa navikularne kosti u predio iza medijalnog maleolusa, da bi ušao u petu. Odavde se penje duž medijalne strane noge do medijalne strane poplitealne jame i dalje duž medijalnog posteriornog aspekta natkoljenice da bi stigao do kičme. Ulazi u kičmu i tada u bubreg, organ kome pripada i spaja se sa mok raćnom bešikom. Glavni tok ide nagore od bubrega da bi prošao kroz jetru i ušao u pluća. Tada se dalje uspinje duž vrata i završava u korijenu jezika. Ogranak izvire iz pluća i spaja se sa srcem da bi tekao dalje u grudnu šupljinu (SI. 3-8).
SI. 3-8 Tok m eridijana bubrega SHAOYIN (Šaojin)
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječen ja
53
9. MERIDIJAN PERIKARDA NA RUCI JUEYIN (JUEJIN) Meridijan perikarda počinje iz grudnog koša i ulazi u perikard, organ kome pripada. Tada se kreće naniže pa se spoji sa gornjim, srednjim i donjim JIAO (DIAO), tj. SANJIAO - (trostruki grijač). Jedan ogranak ide transverzalno unutar grudnog koša da bi se pojavio iz hipohondralnog predjela na tački 3 cuna ispod prednjeg aksilarnog nabora i tada uspeo do aksile. Odavde se kreće naniže duž medijalne strane nadlaktice između meridijana pluća i meridijana srca do kubitalne fose. Dalje silazi niz medijalnu stranu podlaktice između tetiva m.palmaris longus i m.flexor carpi radialis, da bi stigao na dlan. Prolazi uzduž srednjeg prsta do vrha (jagodice). Jedna grana dijeli se na dlanu i ide duž domalog prsta do vrha (SI. 3-9).
SI. 3-9 Tok m eridijana perikarda JUEYIN (Juejin)
54
G uoliang Cao
10. MERIDIJAN TROSTRUKOG GRIJAČA SANJIAO (SANDIAO) NA RUCI SHAOYANG (ŠAOJANG) Meridijan trostrukog grijača počinje od vrha domalog prsta i penje se između IV i V metakarpalne kosti duž dorzalne strane šake na lateralnu stra nu podlaktice između radiusa i ulne. Dalje se penje kroz lakat i duž lateralne strane nadlaktice do predjela ramena gdje ukršta i prolazi iza meridijana žučne bešike. Zakrivljujući prema naprijed ulazi u supraklavikularnu fosu gdje se širi u grudni koš da bi se spojio sa perikardom. Tada prolazi kroz dijafragmu da bi se susreo sa gornjim, srednjim i donjim JIAO (DIAO), organom kome pripada. Jedan ogranak izlazi iz sredine grudi i ide nagore da se pojavi na površini u supraklavikularnoj fosi. Odatle se penje uz vrat do zadnje ivice aurikule i tada do gornje ivice aurikule. Tu okreće nadole i naprijed na obraz i dostiže do infraorbitalnog predjela. Drugi ogranak nastaje u retroaurikularnom predjelu, ulazi u uho i pojav ljuje se ispred uha. Odatle ide nagore, ukršta predhodni ogranak na obrazu i završava na lateralnom kantusu (SI. 3-10).
Sl. 3-10 Tok m eridijana trostrukog grijača - SHAOYANG
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
55
11. MERIDIJAN ŽUČNE BEŠIKE NA NOZI - SHAOYANG (ŠAOJANG) Počinje kod lateralnog kantusa i ide nagore do ugla čela, zatim zaokreće nadole i zakrivljuje u retroaurikularni predio. Silazi niz lateralnu stranu vrata ispred meridijana trostrukog grijača na rame gdje skreće nazad i prolazi iza meridijana trostrukog grijača nadole u supraklavikularnu jamu. Jedna grana počinje od retroaurikularnog predjela, ulazi u uho, pojavljuje se preaurikularno i prolazi kroz zadnju stranu lateralnog kantusa. Druga grana polazi od lateralnog kantusa i ide nadole do tačke DAYING (S-5) da se spoji sa meridijanom trostrukog grijača, pa dalje u infraorbitalnoj regiji gdje zaokreće nazad i prolazi kroz JIACHE (ĐAČE) (S-6) i niz vrat do supraklavikularne fose gdje se spaja sa glavnim tokom. Odavde ide nadole unutar grudnog koša da bi prešao kroz dijafragmu, spo jio se sa jetrom i ušao u žučnu bešiku, organ kome pripada. Tada ide unutar hipohondralne regije i pojavljuje se na površini na tački QICHONG (ĆIČONG) (S-30) u ingvinalnom predjelu, dalje ide duž ivice pubičnih dlaka i kreće se transverzalno prema kuku.
SI. 3-11 Tok m eridijana žučne bešike SHAOYANG (Šaojang)
56
G uoliang Cao
Glavni tok supraklavikularne fose silazi ispred aksile, duž lateralne strane grudnog koša i dalje preko slobodnih rubova jedanaestog i dvanaestog rebra u predio kuka gdje se spaja sa prethodnim ogrankom. Tada se kreće nadole duž lateralne strane natkoljenice do lateralne strane koljena. Naniže se nastavlja duž prednje ivice fibule do njenog donjeg kraja. Tu prolazi ispred spoljnog maleolusa i ide dorzumom stopala do lateralne strane vrha četvrtog prsta, gdje i završava. Jedan ogranak se odjeljuje na dorzumu stopala i ide između prve i druge metatarzalne kosti do vrha palca, tada se vraća natrag kroz nokat i završava u dlakavom predjelu palca (SI. 3-11).
12. MERIDIJAN JETRE NA NOZI JUEYIN (JUEJIN) Meridijan jetre počinje na kosmatom dijelu palca i ide duž dorzuma stopala do predjela 1 CUN ispred medijalnog maleolusa. Tada se kreće na gore duž medijalne strane noge do tačke 8 CUNA iznad medijalnog maleolusa gdje se ukršta i prolazi iza meridijana slezene. Dalje se penje kroz medi jalnu stranu koljena i duž medijalnog aspekta natkoljenice do pubičnih dlaka gdje kruži oko vanjskih genitalija i tada ide nagore ka donjem abdomenu.
SI. 3-12 Tok m eridijana jetre Jueyin (Juejin)
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
57
Odavde ide unutar abdomena uporedo sa meridijalnom želudca i ulazi u jetru, organ kojem pripada, spajajući se nadalje i sa žučnom bešikom. Tada se penje gore, prolazi kroz dijafragmu, širi se preko kostalnog i hipohondralnog predjela i penje se posterolateralnom stranom vrata da bi ušao u nazofarings i dalje u tkiva oko i iza oka. Odavde se dalje penje i izlazi na čelu i spaja se sa upravljačkim meridija nom na verteksu. Jedan ogranak polazi od retrobulbarnog tkiva, ide nadole u obraz i kruži unutar usana. Jedna grana polazi iz jetre i prolazi nagore kroz dijafragmu da bi ušla u pluća (SI. 3-12).
13. UPRAVLJAČKI MERIDIJAN (DUMAI - op.pr.) Upravljački meridijan polazi iz donjeg abdomena i ide nadole da bi se pojavio na površini na perineum. Odatle se kreće prema nazad do donjeg kraja vertebralnog stuba i penje se unutar njega sve do tačke FENGFU (FENGFU) (GV-16), gdje ulazi u mozak. Dalje se penje do verteksa i kreće u medi jalnoj liniji naprijed i nadole do kolumele nosa (SI. 3-13).
58
G uoliang Cao
14. MERIDIJAN ZAČEĆA (RENMAI - op.pr.) Meridijan začeća potiče iz unutrašnjosti donjeg abdomena i ide nadole da bi se pojavio na površini perineuma. Kreće se naprijed u pubičriu regiju i penje u unutrašnjosti abdomena, da bi prošao kroz GUANYUAN (Guanjuan) (CV-4) i nastavio u medi jalnoj liniji nagore do vrata. Odatle nastavlja dalje prema gore da bi zaokružio oko usana i prošao kroz obraz te ušao u infraorbitalnu regiju. (SI. 3-14).
SI. 3-14 Tok m eridijana začeća
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
59
II NAJČEŠĆE KORIŠTENE AKUPUNKTURNE TAĆKE U TUINA TERAPIJI Akupunkturne tačke su specifična mjesta na površini tijela kroz koja Qi unutrašnjih organa i meridijana biva transportovana do površine tijela. Lije čenje stimulisanjem tačaka može regulisati Qi i krv u meridijanima i na taj način postići terapeutsku svrhu. Tačke su klasifikovane u tri kategorije: Tačke na 14 meridijana, ekstra (posebne) tačke i AHSHI (AHŠI) tačke. Na 14 meridijana ima 361 akupunkturna tačka. Tačke na 12 regularnih meridijana su simetrične tj. na obje strane tijela, dok su tačke na upravljač kom i meridijanu začeća u medi jalnoj liniji na leđima i sprijeda, tj. nisu sime trične. Ekstra tačke imaju tačne lokacije. Neke od njih su locirane na tokovima meridijana, ali se ne ubrajaju u tačke koje pripadaju meridijanima. Neke su smještene izvan toka meridijana. Ekstra tačke su otkrivene tokom prakse. One su korisne u kliničkom tretmanu. AHSHI tačke su osjetljive ili bolne tačke na površini tijela. U tuina terapiji znatna pažnja se obraća na bolne tačke i u dijagnostici i u terapiji. Zbog pogodnosti za terapeute, navedene 74 tačke su opisane u anatomskim terminima radije nego u vezi sa meridijanima.
A)
TAĆKE NA GORNJIM EKSTREMITETIMA 1) Hegu (LI 4)
Lokacija: Između prve i druge metakarpalne kosti, približno kod sredine druge metakarpalne kosti, na radijalnoj strani (SI. 3-15). Indikacije: Glavobolja, zubobolja, bolno grlo, temperatura, bol u gornjim ek stremitetima, ramenima i vratu, facijalna paraliza. Ovo je jedna od 4 opšte tačke na tijelu. Odgovorna je za poremećaje lica i usta.
SI. 3-15 Tačke na gornjim ekstremitetima
60
C u olian g Cao
2. Luozhen (Luodžen) (Ekstra tačka) Lokacija: Na dorzumu šake između druge i treće metakarpalne kosti u depresi ji proksimalno od metakarpofalangealnog zgloba (SI. 3-15). Indikacije: Ukočen vrat, spondiloza. (Riječ LUOZHEN na kineskom znači "uko čen vrat” - op.pr.). 3. Waiguan (Vaiguan) (TE 5) Lokacija: Za širinu tri pacijentova prsta iznad dorzalnog nabora ručnog zglo ba, između radiusa i ulne (SI. 3-15). Indikacije: Glavobolja, bol i motorni poremećaji lakta i nadlaktice, bol u vratu. 4. Quchi (Čič) (LI 11) Lokacija: Kada je lakat flektiran, tačka se nalazi u depresiji na lateralnom dijelu transverzalnog bubitalnog nabora (SI. 3-15). Indikacije: Bol i otok lakta i vrata, motorni poremećaji gornjih ekstremiteta, hipertenzija, temperatura. 5. Shousanli (LI 10) Lokacija: Za širinu tri pacijentova prsta ispod tačke QUCHI (LI 11) (SI. 3-15). Indikacije: Bol i motorni poremećaji gornjih ekstremiteta, bol u ramenu i vra tu. Ovo je važna tačka u tradicionalnoj kineskoj traumatologiji i ima djelova nje da ublažava bol u predjelu iznad grudnog koša. 6. Yangxi (Jangši) (LI 5) Lokacija: Na radijalnoj strani ručnog zgloba, u depresiji između tetiva m.ekstensor policis longus i braevis, kada je palac podignut nagore (SI. 3-16), f ’prirodna burmutica" - op.pr.). Indikacije: Bol u ručnom zglobu, glavobolja, zubobolja, bolno grlo, crvenilo i bol oka.
SI. 3-16 Tačka YANGSHI (LI 5)
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječen ja
61
7. Yanggu (Jangu) (SI 5) Lokacija: Na ularnoj strani ručnog zgloba, u depresiji između stoiloidnog procesusa ulne i trikvetralne kosti (SI. 3-17). Indikacije: Otok i bol u vratu i submandibularnoj regiji, bol u ručnom zglobu i lateralnoj strani nadlaktice, febrilne bolesti.
Si. 3-17 Tačka YANGGU (SI 5)
8. Shenmen (Šenmen) (H 7) Lokacija: Na transverzalnom naboru ručnog zgloba između piriformne kosti i ulne, u depresiji na radialnoj strani tetive m.flexor carpi ulnaris (SI. 3-18). Indikacije: Nesanica, loše pamćenje, palpitacije, i mentalni poremaćaji.
SI. 3-18 Tačke NEIGUAN (P 6) i SHENMEN (H 7)
9. Neiguan (Neiguan) (P 6) Lokacija: Tri (pacijentova) prsta iznad transverzalnog nabora ručnog zgloba, između tetiva m.palmaris longus i m.flexar carpi radialis (SI. 3-18). Indikacije: Palpitacije, kardijalni bol, povraćanje, osjećaj punoće u prsima, kontraktura i bol podlaktice.
62
G uoliang Cno
10. Xiaohai (Šiaohai) (SI 8) Lokacija: Između olekranona ulne i medijalnog epikondila humerusa, kada je lakat flektiran (SI. 3-19). Indikacije: Bol u vratu i lateroposteriornom aspektu ramena 1 nadlaktice, epi lepsija
11. Jianju (Denji) (LI 15) Lokacija: Anteroinferiorno od akromiona u prednjoj depresiji (udubljenju) kada je ruka u punoj abdukciji (SI. 3-20). Indikacije: Bol i motorni poremećaji ramena i gornjeg ekstremiteta, hepilegija.
Si. 3-20 Tačke JIANJU (LI 15) i NAOHUI (TE 13)
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
63
12. Naohui (Naohui) (TE 13) Lokacija: Na liniji između zadnje ivice akromiona i olekranona, na zadnjoj ivici ali blizu donjeg kraja m.deltoideus (SI. 3-20). Indikacije: Bol u ramenu i nadlaktici, utrnulost prstiju. 13. Jiquan (Dičuan) (H 1) Lokacija: U centru aksile (SI. 3-21). Indikacije: Bol i osjećaj hladnoće lakta i nadlaktice, osjećaj punoće u prsima, bol u rebarnom i kardijalnom predjelu.
B) TAČKE NA LICU, GLAVI I VRATU 14. Tou\vei (Touvei) (S 8) Lokacija: 1 cm iza prednje linije kose u uglu čela (SI. 3-22). Indikacije: Glavobolja
SI. 3-22 Tačke na licu
64
G uoliang Cao
15. Taiyang (Taijang) (Ekstra) Lokacija: U depresiji na tačci ukrštanja produžetka linija između lateralnog kraja obrva i spoljnog kantusa (SI. 3-22). Indikacije: Glavobolja, migrena, poremećaji oka, hipertenzija, stres.
16. Xiaguan (Šjaguan) (S 7) Lokacija: U depresiji na donjoj ivici zigomatičnog luka, ispred kondiloidnog procesusa mandibule (SI. 3-22). Indikacije: Poremećaji temporomandibularnog zgloba, zubobolja, facijalna paraliza, tinitus.
17. Jiache (Daće) (S 6) Lokacija: Jedna širina prsta ispred i iznad donjeg ugla mandibule, na izbočini m.masetera kada su zubi stegnuti (SI. 3-22). Indikacije: Facijalna paraliza, zubobolja, bol i ukočenost vrata, mumps.
18. Shangxing (Šanšing) (GV 23) Lokacija: U medijalnoj liniji, 1 cm unutar linije kose (SI. 3-23). Indikacije: Glavobolja, rinitis, sinusitis.
SI. 3-23 Tačke lica
TUINA - drevna kineska m eloda liječe n ja
65
19. Yangbai (Jangbai) (G 14) Lokacija: Na čelu direktno iznad zjenice, na spoju gornje dvije trećine i donje trećine vertikalne linije povučene iz prednje granice kose i obrve (SI. 3-23). Indikacije: Čeona glavobolja, poremećaji oka.
20. Zanzhu (Zandžu) (B 2) Lokacija: Na medijalnom kraju obrve (SI. 3-23). Indikacije: Glavobolja, nesanica, poremećaji oka.
21. Yintang (Jinlang) (Ekstra) Lokacija: Na sredini između medi jalnih krajeva obrva (SI. 3-23). Indikacije: Čeona glavobolja, nesanica, sinuzitis.
22. Jingm ing (Dingming) (B 1) Lokacija: 0,5 cm iznad medijalnog kantusa (SI. 3-23). Indikacije: Čeona glavobolja, poremećaji oka.
23. Chengqi (Čengći) (S 1) Lokacija: Između bulbusa oka i infraorbitalnog ruba, u medijalnoj liniji (SI. 3-23). Indikacije: Facijalna paraliza, poremećaji oka.
24. Yingxiang (Jingšiang) (LI 20) Lokacija: U nosolabijalnoj brazdi, na nivou sredine lateralne ivice ale nasi (SI. 3-23). Indikacije: Poremećaji nosa, facijalna paraliza.
25. Juliao (Diliao) (S 3) Lokacija: Direktno ispod pupile, u nivou donje ivice ale nasi (SI. 3-23). Indikacije: Facijalna paraliza, Lik lica, obstrukcija nosa.
66
G uoliang Cao
26. Dicang (Dicang) (S 4) Lokacija: 0,5 cm lateralno od ugla usta (SI. 3-23). Indikacije: Facijalna paraliza.
27. Chengjiang (Čengči jang) (CV 24) Lokacija: U depresiji u centru mentolabijalne brazde (SI. 3-23). Indikacije: Facijalna paraliza, zubobolja.
28. Baihui (Baihui) (GV 20) Lokacija: Na sredini linije koja povezuje vrhove dvije aurikule, gdje presjeca medijalnu liniju (SI. 3-25) Indikacije: Glavobolja, omamljenost, nesanica, prolaps rektuma, apopleksija.
SI. 3-25 Tačke BAIHUI (GV 20) SHUAIGU (Šuaigu) (G 8) i TIANDING (Tianding) (LI 17)
29. Shuaigu (Šuaigu) (G 8) Lokacija: Na lateralnoj strani glave, oko 1 cm direktno iznad apeksa uha (SI. 3-25). Indikacije: 'r ' „oija, stres.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
67
30. Tianding (Tianding) (LI 17) Lokacija: Na lateralnoj strani vrata, u nivou spinoznog procesusa šestog vrat nog pršljena, na zadnjoj ivici m.sternocleidomastoiđeus (Si. 3-25). Indikacije: Bol vrata, bolno grlo, ukočen vrat.
31. Naokong (Naokong) (G 19) Lokacija: U udubljenju na lateralnoj strani spoljne okcipitalne protuberancije, direktno iznad FENGCHI (G 20) (SI. 3-26). Indikacije: Okcipitalna glavobolja, ukočen vrat.
SI. 3-26 Tačke FENGCHI (G 20) i NAOKONG (G 19)
32. Fengchi (G 20) Lokacija: Ispod okcipitalne kosti na zadnjoj strani vrata, u udubljenju između gornjeg dijela m.sternocleidomastoideusa i m.trapesius (SI. 3-26). Indikacije: Bol i mišićni spazam vrata, glavobolja, omamljenost, poremećaji oka, prehlada.
C) TAČKE NA PREDNJEM DIJELU TRUPA 33. Ouepen (Ćipen) (S 12) Lokacija: U sredini supraklavikularne fose (SI. 3-27). Indikacije: Ukočen vrat, osjećaj punoće u prsima, kašalj, astma.
68
G uoliang Cao
SI. 3-27 Tačke na prednjoj strani trupa
34. Zhongfu (L 1) Lokacija: Ispod korakoidnog procesusa, u nivou prvog interkostalnog prostora (SI. 3-27). Indikacije: Kašalj, astma, bol u grudnom košu i ramenu.
35. Shanzong (CV 17) Lokacija: U medijalnoj liniji prednje strane tijela, u nivou četvrtog interkos talnog prostora (SI. 3-27). Indikacije: Bol u sternumu, bol i osjećaj punoće u grudnom košu, astma, štucanje.
36. Zhongwan (Džongvan) (CV 12} Lokacija: Na medijalnoj liniji abdomena, na sredini između ksifoidnog proce susa i umbilikusa (SI. 3-27). Indikacije: Bol u stomaku, abdominalna distenzija, povraćanje, diareja, dispepsija.
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
69
37. Liangmen (Liangmen) (S 21) Lokacija: U nivou tačke ZHONGWAN (CV 12) na sredini između medijalne abdominalne linije i mamilarne linije (SI. 3-27). Indikacije: Gastrični bol, povraćanje, anoreksija, mekane stolice.
38. Shengue (Šenćue) (CV 8) Lokacija: U centru umbilikusa (SI. 3-27). Indikacije: Abdominalni bol, diareja.
39. Tianshu (Tjenšu) (S 25) Lokacija: U nivou sa umbilikusom, na sredini između medijalne abdominalne i mamilarne linije (SI. 3-27). Indikacije: Abdominalni bol, diareja, konstipacija, abdominalne distenzija, iregularne menstruacije.
40. Daheng (Daheng) (SP 15) Lokacija: U nivou umbilikusa, na mamilarnoj liniji (SI. 3-27). Indikacije: Bol u donjem abdomenu, konstipacija, dizenterija, diareja.
41. Qihai (Ćihai) (CV 6) Lokacija: Ako se razmak između umbilikusa i gornje ivice pubične simfize podijeli na pet podioka, tačka se nalazi 1,5 podiok ispod umbilikusa na medi jalnoj liniji abdomena (SI. 3-27). Indikacije: Iregularne menstruacije, enuresis, bol u abdomenu, opšta slabost, tonifikacija QI (Ći) (životne energije - op.pr.).
42. Guanyuan (Guanjuan) (CV 4) Lokacije: U medijalnoj liniji abdomena, 3 podioka ispod pupka (SI. 3-27). Indikacije: Funkcionalni ginekološki poremećaji, seminalna emisija (izbaciva nje sjemena), enureza, retencija urina, impotencija, bol donjeg abdomena, opšta slabost, opšta tonifikacija organizma.
70
G uoliang Cao
43. Zh on gji (Džongđi) (CV 3) Lokacija: U medijalnoj liniji abdomena, četiri podioka ispod pupka (SI. 3-27). Indikacije: Bol spoljnih genitalija, seminalna emisija, funkcionalni ginekološki poremećeji, enureza, retencija urina, opšta slabost.
44. G uilai (Guilai) (S 29) Lokacija: U nivou sa tačkom ZHONGJI (CV 3), na sredini između medijalne abdominalne i mamilarne linije (SI. 3-27). Indikacije: Prolaps uterusa, abdominalni bol, dismenareja, iregularna menstruacija, hernija.
D) TAČKE NA ZADNJOJ STRANI TRUPA 45. Jia n jin g (Denđing) (G 21) Lokacija: Na sredini između donje ivice spinoznog procesusa VII vratnog pršljena i akromiona, na najvišoj taški ramena (SI. 3-28). Indikacije: Ukočen vrat, vratna spondiloza, bol u nadlaktici i leđima, motorni poremećaj gornjih ekstremiteta.
46. Dazhui (Dacui) (GV 14) Lokacija: Između spinoznog procesusa vratnog pršljena i I torakalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Ukočenost vrata i leđa, temperatura, prehlada.
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
71
SI. 3-29 Tačke na leđnoj strani trupa
47. Jiamvaishu (Denvaišu) (SI 14) Lokacija: Lateralno od donje ivice spinoznog procesusa I torakalnog pršljena, blizu superomedijalnog ugla skapule (SI. 3-29). Indikacije: Bol vrata i gornjeg dijela leđa, ukočenost vrata.
48. Tianzong (Tjenzong) (SI 11) Lokacija: U centru infraskapularne fose (SI. 3-29). Indikacije: Bol u gornjem dijelu leđa, vrata, ramena i nadlaktice. Ovo je takođe i važna tačka u kineskoj tradicionalnoj traumatologiji za zaustavljanje bola bilo gdje iznad grudnog koša.
49. Feishu (Feišu) (B 13) Lokacija: Ako se razmak između medijalne linije leđa i vertikalne linije povu čene kroz vertebralnu ivicu skapule podijeli na tri podioka, tačka se nalazi na sredini (1,5 podioka), lateralno od donje ivice spinoznog procesusa III torakal nog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Kašalj, astma, popodnevna temperatura, lezija torakalnih mišića, opšta stimulacija pluća.
72
G u oliang Cao
50. Xinshu (Šinšu) (B 15) Lokacija: Direktno ispod FEISHU (B 13), 1,5 podioka lateralno od donje ivice spinoznog procesusa V torakalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Srčani poremećaji, nesanica, slabo pamćenje.
51. Ganshu (Ganšu) (B 18) Lokacija: 1,5 podiok latei'alno od donje ivice spinoznog procesusa IX torakalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Poremećaji jetre, poremećaji oka, bol u hipokondralnom predjelu, bol leđa, mentalna konfuzija.
52. Danshu (Danšu) (B 19) Lokacija: 1,5 podioka lateralno od donje ivice spinoznog procesusa X torakal nog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Žutica, bol grudnog koša i hipokondralne regije, gorak ukus u ustima.
53. Pishu (Pišu) (B 20) Lokacija: 1,5 podiok lateralno od donje ivice spinoznog procesusa XI torakalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Abdominalni bol i distenzije, indigestija, bol u leđima.
54. Weishu (Veišu) (B 21) Lokacija: 1,5 podiok lateralno od donje ivice spinoznog procesusa XII torakal nog pršljena (SL 3-29). Indikacije: Stomačni poremećaji, abdominalna distenzija, bol u leđima.
55. Shenshu (Senšu) (B 23) Lokacija: 1,5 podiok lateralno od donje ivice II lumbalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Impotencija, noćne poluči je, iregularne menstruacije, enureza, bol u leđima, slabost koljena, tinitus, opšta slabost.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
73
56. Dachangshu (Dačanšu) (B 25) Lokacija: 1,5 podiok lateralno od donje ivice spinoznog procesusa IV lumbalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Enteritis, diareja, konstipacija, bol donjeg dijela leđa i nogu.
57. Ciliao (Ciliao) (B 32) Lokacija: U drugom posteriornom sakralnom foramenu (SI. 3-29). Indikacije: Bol donjeg dijela leđa, bol noge, iregularna menstruacija, leukorea, impotencija.
58. Mingmen (Mingmen) (GV 4) Lokacija: U medijalnoj liniji leđa između spinoznih procesusa II i III lumbalnog pršljena (SI. 3-29). Indikacije: Bol i ukočenost leđa, impotencija, seminalna emisija, leukorea.
59. Huantiao (Huantiao) (G 30) Lokacija: Na spoju srednje i lateralne trećine udaljenosti između većeg trohantera i hiatusa sakruma (SI. 3-30). Indikacije: Bol donjeg dijela leđa, zadnjice i nogu, motorni poremećaj donjih ekstremiteta, hemiplegija.
SI. 3-30 Tačka HUANTIAO (G 30)
74
G u oliang Cao
E) TAČKE NA DONJIM EKSTREMITETIMA
60. N eiting (Neiting) (S 44) Lokacija: Proksimalno od granice između dva prsta na nozi (između II i III prsta), u depresiji distalno od II i III metatarzo-digitalnog zgloba (SI. 3-31). Indikacije: Bol i otok stopala, zubobolja, čeona glavobolja, abdominalni bol ili distenzija.
SI. 3-31 Tačke TAICHONG (LIV 3) i NEITING (S 44)
61. Taichong (Taičong) (LIV 3) Lokacija: U udubljenju distalno od spoja I i II metatarzalne kosti (SI. 3-31). Indikacije: Glavobolja, vertigo, nesanica, osjećaj nadutosti u hipohondralnom predjelu, facijalna paraliza, stres, hipertenzija.
62. Taixi (Taiši) (K 3) Lokacija: U udubljenju Između medijalnog maleokusa i Ahilove tetive (SI. 3-32). Indikacije: Bol donjeg dijela leda, zubobolja, tinitus, iregularna menstruacija, impotencija.
TUINA - drevna kineska m etoda liječenJa
75
SI. 3-32 Tačke SANYINJIAO (SP 6), TA IX I (K 3) i DIJI (SP 8)
63. Sanyinjiao (Sanjinđiao) (Sp 6) Lokacija: Za širinu četiri pacijentova prsta direktno iznad vrha medijalnog maleokusa, na zadnjoj ivici tibije (SI. 3-32). Indikacije: Ginekološki poremećaji, abdominalna distenzija, mekane stolice sa nesvarenom hranom, impotencija, motorni poremećaji, paraliza i bolovi donjih ekstremiteta.
64. D iji (Didi) (Sp 8) Lokacija: Četiri pacijentova prsta ispod medijalnog kondila tibije, na zadnjoj ivici tibije (SI. 3-32). Indikacije: Bolna menstruacija, disurija, diareja, edem.
65. Kunlun (B 60) Lokacija: U udubljenju između spoljnog moleolusa i Ahilove tetive (SI. 3-33). Indikacije: Glavobolja, ukočen vrat, bol donjeg dijela leđa, bol skočnog zgloba i pete.
76
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
G uoliang Cao
SI. 3-33 Tačke na nozi
66. Xuanzhong (Šuandžong) (G 39) Lokacija: Za širinu četiri pacijentova prsta iznad vrha spoljnog moleolusa, u udubljenju između zadnje ivice fibule i tetive m.peronaeus longus i brevis (SI. 3-33). Indikacije: Glavobolja, rigiditet vrata, bol u hipohondralnoj regiji, koljenu i nozi.
67. Yanglianquan (Janglingčuan) (G 34) Lokacija: U udubljenju oko 1 cm ispred i ispod glave fibule (SI. 3-33). Indikacije: Motorni poremećaji, utrnulost i bol donjih ekstremiteta, bol i otok koljena, bol u hipohondralnoj regiji i lateralnoj strani abdomena.
68. Zusanli (Cusanli) (S 36) Lokacija: Za širinu četiri pacijentova prsta ispod donje ivice patele, za širinu jednog prsta od prednje ivice tibije (SI. 3-33). Indikacije: Jedna od 4 opšte tačke tijela, može se upotrijebiti za tretman gastrointestinalnih poremećaja, hemiplegije, bola u koljenu i nozi te opšte slabosti.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
77
69. Chengshan (Ćengšan) (B 57) Lokacija: U depresiji direktno ispod spoja dva trbuha m.gastrocnemiusa (SI. 3-34). Indikacije: Bol donjeg dijela leđa, bol u nozi, spazam m.gastrocnemius a.
70. Weizhong (Veidžong) (B 40) Lokacija: Na sredini transverzalnog nabora poplitealne fose (SI. 3-34). Indikacije: Jedna od 4 opšte tačke tijela, odgovorna za bol i spazam mišića u leđima kao i bol i motorni poremećaj noge i koljena.
/
SI. 3-34 Tačke WEIZHONG (B 40) i CHENGSHAN (B 57)
71. Xiyuan (Šijuan) (Ekstra) Lokacija: U dvjema udubljenjima u medijalnom i lateralnom patelarnom foramenu (SI. 3-35). Indikacije: Bol i otok koljena.
78
G u oliang Cao
72. Heding (Heding) (Ekstra) Lokacija: U udubljenju direktno iznad sredine gornje ivice patele (SI. 3-35). Indikacije: Bol i otok u koljenu. 73. Fengshi (Fengši) (G 31) Lokacija: Na lateralnoj strani natkoljenice. Kada je pacijent u uspravnom položaju, sa rukama spuštenim pored tijela, tačka se nalazi na mjestu gdje vrh srednjeg prsta dodiruje natkoljenicu (SI. 3-36). Indikacije: Motorni poremećaji i bol donjih ekstremiteta, hemiplegija.
SI. 3-36 Tačka FENGSHI (G 31)
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
79
74. Chengfu (Čengfu) (B 36) Lokacija: U sredini transverzalnog glutealnog nabora (SI. 3-37). Indikacije: Bol lumbalnog, sakralnog, glutealnog i femoralnog predjela, hemoroidi.
SI. 3-37 Tačka CHENGFU (B 36)
POGLAVLJE IV INDIKACIJE, KONTRAINDIKACIJE I VAŽNE NAPOM ENE 1. INDIKACIJE TUINA terapija ima široke indikacije i mnogo polja upotrebe. Indicirana je kod mnogih simptoma i bolesti u traumatologiji, ortopediji, hirurgiji, internoj medicini, ginekologiji, pedijatriji, posebno kod raznih povre da i bolesti motornog sistema i njihovog funkcionalnog oporavka. Tuina terapija ima dobre Lerapeutske efekte kod akutnog uganuća, hroničnih lezija ili adhezije mekih tkiva, pomaka malih zglobova i faza oporavka kod fraktura i dislokacija. Primjeri navedenog su cervikalna spondiloza, protruzija intervertebralnog diska lumbalnog predjela, kontuzija torakalnog zida, periartritis ramena, osteoartritis koljena, rigiditet zglobova nakon dugotrajne imobilizacije, itd. Takođe je dobra za tretman unutrašnjih bolesti, kao što su glavobolja, bolovi želudca, funkcionalni poremećaji želudca i crijeva, hemiplegija itd. Tuina terapija za djecu je različita od one za odrasle i ima vlastite stimulacione tačke, linije i areale, što formira specijalni sistem. Pedijatrijski Tuina metod nije uključen u ovu knjigu. Kod nekih oblika bolesti, kao na primjer prolongirana protruzija diska lumbalnog predjela nakon dužeg perioda konzervativnog tretmana, hipertrofi ja ligamentuma flavum kod komplikacija sa kompresijom nervnih korjenova, itd., TUINA terapija se može upotrijebiti samo radi olakšanja simptoma. U takvim slučajevima, TUINA terapija je samo dodatno sredstvo. TUINA terapija nije panacea za sve bolesti.
2. KONTRAINDIKACIJE TUINA terapija je kontraindicirana kod slijedećih stanja: 1. Infekciozni ili ulcerozni dermatitis 2. Infekciozne bolesti, kao erizipel, celulitis, absces, osteomielitis, artritis, tuber kuloza kostiju i zglobova itd.
82
G uoliung Cao
3. Primarni ili sekundarni maligni tumori 4. Pacijenti sa teškim bolestima pluća, srca, bubrega ili jetre 5. Frakture prije kliničkog srastanja 6. Za pacijente koji su suviše slabi i nježni ili previše stari, Qi GONG (ĆI GONG) je prikladnija 7. Trudne žene ili porodilje prije oporavka, itd.
3. VAŽNE NAPOMENE 1. Prije TUINA tretmana imperativno je da imamo jasnu dijagnozu i izvršimo pažljivu selekciju pacijenata. 2. Teško je dobro savladati tehniku BAN manipulacionog metoda. Oni koji će primjenjivati manipulacione metode moraju najprije biti obučeni od kvalifikovanih učitelja. •One praktičare čija diploma ne uključuje tretman manipulacijom, molimo da ne primjenjuju BAN manipulacione metode. Međutim ipak je važno proučavati ove rotacione-fleksiono-ekstenzivne pokrete, pošto oni mogu biti korisni u programu istezanja, posebno ako su popraćeni pažljivim rezistivnim i izometriskim vježbama. Nije neuobičajeno da se strukturalna podešavanja dogode kroz normalne tjelesne pokrete, i da nisu potrebni energični pokreti guranja, zavrtanja i trzanja. 3. I terapeut i pacijent treba da budu u udobnom položaju. 4. Tokom tretmana terapeut ne treba da zadržava dah, napinje se, niti da bude ukočen u ramenu i laktovima. Treba biti sposoban da se radi desnom ili lijevom rukom naizmjenično da bi se izbjegao zamor i iscrpljenost. 5. Dobro je prije početka objasniti pacijentima koji to ne znaju šta je tuina terapija, da bi se izbjegla nervoza. Takođe je važno unaprijed kazati pacijentu da se u toku tretmana mogu čuti zvuci pucketanja kod podešavanja zglobova kod primjene određenih jačih manipulativnih metoda. 6. Nije neuobičajeno da se pojavi reakcija kao bol, osjećaj težine ili toplote u tretiranom predjelu. Nakon prvog i drugog tretmana pacijenti mogu osjetiti pogoršanje simptoma. To je normalno i obično u danima iza toga slijedi značajno smanjenje bola, umanjenje simptoma i poboljšanje funkcije.
POGLAVLJE V TRETMAN NAJČEŠĆIH BOLESTI TUINA TERAPIJOM I UKOČEN V R A T Ukočen vrat označava bol i ograničenje pokretljivosti vrata. Može iščeznuti spontano za par dana kod blažeg slučaja ili se produžiti na nekoliko nedelja kod težeg slučaja, uzrokujući teškoće u radu i svakodnevnom životu. Etiologija i patologija: Ukočen vrat se često razvija kao rezultat nepravilnog položaja kod spava nja, bilo da je jastuk previsok ili prenizak. Ovo prolongirano istezanje uzroku je spazam mišića na jednoj strani vrata. Takođe se može razviti kod izlaganja vrata vjetru i hladnoći, što pogoršava lokalnu cirkulaciju Qi (životne energije) i krvi i rezultira u opstrukciji meridi jana. Sim ptom i i znaci: Bolest je karakterisana spazmom plitkih i površnih mišića kao što su m.sternocleidomastoideus, m.trapezius i m.levator scapulae. Prisutan je napeti, spastični rigiditet mišića jedne strane vrata sa upadljivim ograničenjem po kretljivosti vrata. Bol se pojačava sa pokretom, posebno kada se okreće ka zahvaćenoj strani. Kod teških slučajeva bol može zahvatiti leđa i rame. Pacijent obično drži glavu nagnutu na zahvaćenu stranu u prisilnom položaju. Pregled: 1. Obično je prisutna jaka osjetljivost spastičnih mišića, kao što su sternocleidomastoideus, gornja ivica trapeziusa i levatora skapule što se klinički prezen tira kao otvrdnuće i pojačan tonus na palpaciju. 2. Funkcionalne smetnje vrata 3. Indirektni test kuckanja na cervikalnoj kičmi ne daje znake bola.
84
C u olian g Cao
Diferencijalna dijagnoza: 1. Poremećaj treba izdiferencirati od bolesti koje mogu uzrokovati refleksni spazam vratnih mišića, kao što su limfadenitis, tonsilitis, mumps, itd., koje se manifestu ju lokalnom ili opštom upalom. 2. Treba uraditi diferencijaciju u odnosu na tortikolis koji se manifestuje nagnutom glavom i konvulzijom, spazmom npr. splenius capitis u dubokim slojevima, a umanjuje se i iščezava tokom sna. 3. Mora se izdiferencirati od funkcionalnih poremećaja kao što je funkcionalni poremećaja cervikalnog intervertebralnog zgloba koji se manifestuje devijaci jom spinoznog procesusa sa bolnom osjetljivošću na deviranoj strani. Nema značajnije osjetljivosti u mišićima vrata. Ova tehnika palpacije zahtijeva briž ljivu obuku i pažljivu palpaciju. Tretman: Princip tretmana je da se relaksiraju mišići i tetive, ojača cirkulacija krvi, ugriju i pročiste meridijani. 1. Pacijent sjedi, terapeut stoji nasuprot pacijenta. Uzmimo kao primjer desnu stranu. Drži pacijentovu desnu ruku svojom lijevom rukom i primjeni AN-pritiskivanje i ROU-stacionarno kružno pritiskivanje na akupunkturnu tačku HEGU (Li-4) lijevim palcem tokom jednog minuta (SI. 5-1 i SI. 3-15). HEGU je jedna od četiri opšte tačke tijela. Nalazi se na meridijanu debelog crijeva koji prolazi kroz predio vrata. U tradicionalnoj kineskoj medicini se kaže da je tačka indicirana kod poremećaja u predjelu kroz koji meridijan prolazi. HEGU se uglavnom upotrebljava za simptome i bolesti lica, vrata, glave, usta i gornjih ekstremiteta.
SI. 5-1 AN-ROU - stacionarno kružno priti skivanje na tačku HEGU (LI-4)
2. Lijeva ruka drži pacijentovu desnu ruku koja je okrenuta dlanom nadole i primjenjuje AN-ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku LUOZHEN (LUODŽEN) (Ekstra tačka) palcem desne ruke tokom jednog minuta (SI. 5-2 i SI. 3-15) Značenje riječi LUOZHEN je ukočen vrat. To je nova tačka otkrivena tokom kliničke prakse. Ima funkciju uklanjanja bola vrata i ramena
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
85
SI. 5-2 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku LUOZHEN (Ekstra)
3. Drži pacijentovu desnu ruku svojom lijevom rukom. AN-ROU tehnika na tačku WAIGUAN (VAIGUAN) (TE-5) se izvodi palcem desne ruke u trajanju od jednog minuta (SI. 5-3 i SI. 3-15). Tačka WAIGUAN je smještena na meridijanu trostrukog grijača koji ide duž lateralnog aspekta gornjeg ekstremiteta i prolazi kroz vrat. Indicirana je kod bolova i teškoća u pokretljivosti gornjeg ekstremiteta, glavobolje, i bola u vratu i grudnom košu (leđna strana - op.pr.).
SI. 5-3 AN-ROU - Stacionarni kružni priti sak na tačku W AIGUAN (TE-5)
4. Drži pacijentov desni ručni zglob svojom desnom rukom i podržavaj lakat koji je lagano fleksiran svojom lijevom ruko. AN-ROU tehnika se primjenjuje na tačku SHOUSANLI (ŠOUSANLI) (Li-10) palcem lijeve ruke tokom jednog minuta (SI. 5-4 i SI. 3-15). SHOUSANLI važna tačka u kineskoj tradicionalnoj traumatologiji za zaus tavljanje bola u predjelu iznad grudnog koša.
86
G uoliang Cao
SI. 5-4 AN-ROU - stacionarno kružno priti skivan je na tačku SHOUSANLI (Li 10)
5. Drži pacijentov desni ručni zglob sa dlanom nagore pomoću svoje desne šake. Primjeni AN-ROU tehniku na tačku XIAOHAI (ŠIJAOHAI) (Si 8) pomoću lijevog kažiprsta tokom jednog minuta (SI. 5-5 i SI. 3-19). Tačka XIAOHAI je locirana na meridijanu tankog crijeva koji prolazi kroz rame i dolazi u dodir sa upravljačkim meridijanom u tački DAZHUI (GV-14) te prolazi kroz vrat. Indicirana je kod bolova u ruci i vratu. Pošto je tačka di rektno iznad ulnarnog nerva, primjenjeni manuelni metodi moraju biti nježni i bez pretjerivanja.
SI. 5-5 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku XIAOHAI (Si 8)
6. Stavi četiri prsta na pacijentovo rame i napravi AN-ROU palcem na tački TIANZONG (TIANZONG) (Si 11) u trajanju od jednog minuta (SI. 5-6 i SI. 3-19). Tačaka TIANZONG je na meridijanu tankog crijeva. U tradicionalnoj ki neskoj medicini to je važna tačka za zaustavljanje bola u gornjem dijelu leđa, ramenima, vratu i ruci.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
87
SI. 5-6 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku TIANZONG (Si 11)
7. Primjeni AN-ROU tehniku sa oba palca na tačku JIANJING (DENDING) (G-21) tokom jednog minuta (SI. 5-7 i SI. 3-28). JAINJING je jedna od tačaka na meridijanu žučne bešike, koji prolazi lateralnom stranom vrata. Glavne indi kacije za Jianjing su rigiditet vrata, bol u ramenima i leđima (gornji dio op.pr.), motorni poremećaj ruke i šake.
SI. 5-7 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku JIANJING (G 21)
8. Primjeni GUN-kotrljanje nježno na ramenima i gornjem dijelu leđa 3-5 minuta (SI. 5-8). Naglasak je na oboljeloj strani.
SI. 5-8 GUN-kotrl ja n je gornjem dijelu leđa
na ramenima i
88
G u oliang Cao
9. NA-držanje nakon toga slijedi na ramenima i vratu. NA-đržanje kombinovano sa ROU-stacionarnim kružnim pritiskom vrši se naročito na tački FENG CHI (FENGČI) (G 20) i zahavaćenom sternokleidomastoideusu ili levatoru skapu le. NA-držanje na vratu treba primjenjivati idući odozgo nadole, sa postepenim povećavanjem snage (SI. 2-2,a, b i SI. 3-26). Sve ovo treba da traje 3-5 minuta. 10. Stani sa strane pacijenta, sa jednom kubitalnom fosom ruke pridržavaju pacijentovu bradu a drugom rukom drži okciptum tada primjeni nježnu BA-vuču dva puta (SI. 2-18,a). Traži od pacijenta da kod kuće stavlja tople obloge i da izbjegava visoke jastuke.
II C ER V IK ALN A SPONDILOZA Cervikalna spondiloza se naziva i cervikalni sindromom, koji se manifestu je bolom u glavi, vratu, ramenima, gornjim ekstremitetima i grudnom košu. Širok obim različitih patoloških promjena u vratnim pršljenovima i okol nim mekotkivnim strukturama može iritirati ili komprimirati krvne sudove, nervne korjenove ili kičmenu moždinu u predjelu vrata, što rezultira funkci onalnim poremećajima i bolom. Učestalost ovog sindroma se povećava sa životnim dobom i čest je problem kod osoba srednjih godina te starijih. Pacijenti dosta pate. Kod najvećeg broja slučajeva indiciran je konzerva tivni tretman. Tuina terapija je efikasna za cervikalnu spondilozu. Etiologija i patologija: 1.) Akutna cervikalna povreda zbog direktne ili indirektne traume može biti uzrok cijepanju ili rupturi kapsule intervertebralnog zgloba i ligamenata, čak uzrokujući dislokaciju, zaglavijivanje ili frakturu artikularnih nastavaka, što kasnije rezultira u stenozi intervertebralnog foramena i kompresiji nervnih korjenova. Ovo rezultira simptomima i znacima kompresije nervnih korjenova. Ponekad je medula spinalis komprimirana zbog rupture ligamentum flavum i njegove protruzije u spinalni kanal, što se manifestuje kao paraplegija. U nekim slučajevima povreda može ubrzati zadnji prolaps degeneriranog zadnjeg longitudinalnog ligamenta i ruptuiranog anulus fibrozusa, dajući znake i simptome kompresije medule spinalis ili nervnog korjena. Lezija intervertebralnogzgloba, intravertebralnog foramena, diska ili liga mentum flavum nakon akutne povrede može uzrokovati lokalnu hemoragiju, otok, labavljenje kapsule kao i neke sekundarne patološke promjene, što rezul tira kroničnim simptomima. 2.) Patološke promjene kod hronične cervikalne povrede mogu pokazati dalje degenerativne promjene zbog akutne povrede ili akumulacije stresova i napora u svakodnevnom životu. 1 Degeneracija cervikalnog intervertebralnog diska: Akutna cervikalna povreda ili dugotrajni stres i napor mogu uzrokovati degeneraciju cervikalnog diska, suženje intervertebralnog prostora i labavlje
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
89
nje kapsule intervertebralnog zgloba što dalje rezultira u pomaku pršljenova i stenozi intervertebralnog foramena u sagitalnom diametru. Sve ovo može postepeno voditi stvaranju osteofita na ivicama tijela pršlje na. To postaje glavni uzrok kompresije medule spinalis i nervnih korjenova. 2 Pomak i sublukacija vratnog pršljena: Artikularna površina cervikalnog intervertebralnog zgloba je gotovo hori zontalna. Nakon degeneracije intervertebralnog diska postoji sklonost pomaka pršljena, što uzrokuje stenozu intervertebralnog foramena, dajući simptome kompresije nervnih korjenova. 3) Osteofiti na ivicama tijela pršljena ili u intervertebralnom foramenu: Osteofitoza je hiperplastična patološka promjena uzrokovana organizovanjem hematoma nakon povrede, kalusa na mjestu frakture ili protrahirana vuča na ivicama pršljenskog tijela od strane ligamenata i zglobne kapsule. Osteofiti koji se projektuju u spinalni kanal mogu rezultirati u simptomi ma kompresije medule spinalis, dok osteofiti usmjereni ka intervertebralnom foramenu mogu biti uzrok kompresije nervnih korjenova. 4) Fraktura artikularnog procesusa vertebralnog luka: Nakon preloma donjeg artikularnog procesusa ili vertebralnog luka, lokalna hemoragija, pomak koštanih fragmenata ili formiranje kalusa mogu uzroko vati stenozu intervertebralnog foramena. Sva ova stanja mogu voditi do simp toma kompresije nervnih korjenova. 5) Patološke promjene mekih tkiva: Osim ranije spomenutih patoloških promjena, patološke promjene mekih tkiva mogu takođe rezultirati u simptomima kompresije nervnih korjenova. Na pr. hemoragija ili inflamatorna reakcija zbog akutne ili hronične povre de mogu uzrokovati otok kapsule LUSCHKA i intervertebralnih zglobova, nervnih ovojnica pa i nervnih korjenova, što rezultira simptomima kompresije nervnih korjenova. Simptomi mogu postepeno slabiti nakon absorpcije hematoma ili iščezava nja inflamacije. Međutim unutar intervertebralnog kanala oko nervnog kori jena mogu nastati adhezije što rezultira u protrahiranom hroničnom bolu. Rtg nalazi: A-P projekcija: Lusckin zglobni prostor i intervertebralni prostor su uma njeni, ali to ponekada nije naročito naznačeno. Lateralna projekcija: Može biti primjetan gubitak fiziološke kurvature, poremećaj cervikalnih pršljenova, klizanje prema naprijed pršljenskog tijela i artikularnog procesusa, sniženja, zahvaćenog intervertebralnog prostora i oste ofiti u obliku usana na prednjim i zadnjim ivicama tijela dva susjedna prš ljena. Kosa projekcija: Osteofiti u obliku usana protrudiraju u intervertebralni foramen, uzrokujući stenozu sagitalnog dijametra intervertebralnog foramena. Na artikularnim površinama intervertebralnih zglobova subluksacija. Sim ptom i i znaci: Simptomi variraju zavisno od zahvaćenog predjela i jačine kompresije na
90
G uoliang Cao
nervne korjenove, medulu spinalis, ili krvne sudove. Nervni korijen je češće komprimiran nego kičmena moždina. Ako je komprimirana kičmena moždina, simptomi na donjim ekstremiteti ma su izraženiji nego oni na gornjim. Cervikalni sindrom se dešava uglavnom kod pacijenata koji su trpili dugo trajnu hiperekstenziju ili flesioni stres i napor vrata. Akutna trauma može dovesti do naglog nastupa sindroma. Nastup je u većini slučajeva u obliku ukočenosti vrata, koja je trajna, ili recidivirajuća. Kada se vrat miče, često se čuje škljocanje. Bol je intermitentan ili trajan, oštar ili u obliku prženja. Spavanje može biti poremećeno. Bol može iradirati u glavu, leđa, grudni koš, ruku, šaku ili prste i pogoršava se kašljanjem, izduvavanjem nosa ili defekacijim. Mogu se pojavljivati i abnormalne senzacije kao što su utrnulost, težina, osjećaj hlad noće itd., a često je sa ovim udružena smanjena snaga stiska šake. Zavisno od promjena u anatomskom položaju vratnih pršljenova, iritacija ili kompresija uzrokovanih koštanim proliferacijama i degeneracijom mekih tkiva, cervikal na spondiloza se klinički može klasifikovati u pet tipova, tj. tip kompresije nervnog korijena, tip kičmene moždine, tip vertebralne arterije, tip simpatikusa i mješani tip. Najčešće se vidi mješani tip kod koga su simptomi različitih tipova pomješani. Pregled: Vrat ima abnormalnu fiziološku krivinu i pokretljivost mu je ograničena. Pacijent se žali na iradirajuće parestezije u ruci i šaci kada mu je glava u ekstenziji ili nagnuta na zahvaćenu stranu. Prije postavljanja dijagnoze mogu se izvesti ispitivanja kao što su trakcioni test brahijalnog pleksusa, kompresioni test intervertebralnog foramena, osjet ljivost, parestezije određenih dijelova kože, tetivni refleksi, mjerenje stiska šake, simptomi i znaci simpatičkih nerava, spazmi mišića i patološki refleksi uključujući refleks Babinskog i Hofmanov znak. Dijagnoza: Nije teško postaviti dijagnozu cervikalne spondiloze nakon analize i ispiti vanja navedenih simptoma, znakova i Rtg nalaza. Međutim mora se učiniti jasna diferencijalna dijagnoza u odnosu na tumor nervnog korijena, siringomijeliju, tuberkulozu vratne kičme, reumatoidni spodilitis, primarni ili metastatski tumor, vratno rebro, sindrom prednjeg skalenusa ili tumor supraklavikularne fose. Posebno je važno prije primjene Tuina terapije razmotriti indikacije i kontraindikacije da bi se izbjegli nepoželjni rezultati. Tretman: Konzervativna terapija u principu daje zadovoljavajuće rezultate kod vrat ne spondiloze. Tuina terapija je lakša i sigurnija u primjeni i bolja u terapeutskim efek tima. Budi strpljiv i pažljiv kod provođenja tuina terapije.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
91
Manipulacije treba da budu nježne i blage. Apsolutno je zabranjeno rotirati glavu nasilno i iznenadno jer to može uzrokovati povredu vertebralne arterije između atlasa i okciptuma, što može biti uzrok opasnoj obstrukciji cirkulacije. 1.) Primjeni AN-ROU - stacionarni kružni pritisak po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) HEGU (Li 14) (SI. 5-1) 2) LUOZHEN (Extra) (SI. 5-2) 3) WAIGUAN (TE 5) (SI. 5-3) 4) SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4) 5) XIAOHAI (Si 8) (SI. 5-5) 6) TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6) 7) JIANJING (G 21) (SI. 5-7) 2.) Uzmimo desnu stranu kao primjer. Pacijent sjedi. Stani sa desne strane praveći lijevim palcem AN-ROU - stacionarni kružni pritisak na tačku TIAN DING (Li 17) jedan minut i u isto vrijeme vukući pacijentovu glavu u desno za oko 45 stepeni desnom rukom (SI. 5-9 i SI. 3-25). Načini isti manevar i sa druge strane. Tačka TIANDING je na meridijanu debelog crijeva. Ovdje se upotrebljava kao lokalna tačka za zaustavljanje bola i umanjenje spazma.
Si. 5-9 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku TIANDING (Li 17)
3.) Dok ruka podržava prednji dio pacijentove glave, palac i kažiprst druge ruke primjenjuju NA-držanje i ROU - stacionarni kružni pritisak na tački FENGCHI (G-20) obostrano, po jedan minut (SI. 5-10 i SI. 3-26). FENGCHI je važna tačka na meridijanu žučne bešike. Jako je dobra za tretman glavobolje, poremećaja oka, ukočen vrat, bol u ramenima i leđima i bolesti uzrokovane patogenim vjetrom.
92
C u olian g Cao
SI. 5-10 NA-đržanje kombinovano sa ROU-stacionarnim kružnim pritiskom na tačku FENGCHI (G 20)
4.) GUN-kotrl janje se primjenjuje na oba ramena i gornji dio leđa za oko 3-5 minuta (SI. 5-8). 5.) NA-držanje se najprije vrši na oba ramena a tada na vratu odozgo nadole. To treba ponoviti nekoliko puta (SI. 2-2,a, b). 6.) Stani iza pacijenta i izvedi ROU-stacionarni kružni pritisak sa desnim pal cem na vratnim mišićima na lijevoj strani blizu spinoznih procesusa, dok lije vom rukom pridržavaš pacijentovo čelo. ROU metod se provodi odozgo nadole i ponavlja nekoliko puta, tada se promijeni ruka i primjenjuje se na desnoj strani (SI. 5-11). Tokom primjene naglasak je na osjetljivom predjelu.
SI. 5-11 ROU-stacionarni kružni pritisak na vratne mišiće pomoću palca
7.) Primjeni Jl-udaranje (nježno) dorzumom šake na ramenima i gornjem dije lu leđa pacijenta nekoliko puta. (SI. 2-15, a, b).
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
93
8.) Dok pacijent leži na leđima sa jastukom pod ramenima, stani sa strane pacijentove glave, desnom rukom podržavaš pacijentov potiljak a lijevom držiš pacijentovu bradu. Tada provedi trakciju pacijentovog vrata (BA metod) kon tinuirano tokom 1-2 minuta, pri čemu je glava fleksirana 45 stepeni (SI. 2-18,d). Nakon toga rotiraj glavu nježno i polako lijevo i desno 2-3 puta. Ruke treba olabaviti tek kada se pacijentova glava vrati u neutralnu pozi ciju. Tokom izvođenja BA-trakcije i YAO-rotacije pažljivo posmatraj izraz i boju pacijentovog lica i često pitaj pacijenta kako se osjeća. Posebnu pažnju treba obratiti kod pacijenata koji imaju cervikalnu spondilozu tipa vertebralne arterije. 9.) Ako je potrebno, izvede se i BAN-manipulacija vrata u ležećem položaju (SI. 2-20, a, b). M jere opreza: 1. Tuina terapija je efikasna kod tretmana vratne spondiloze i osim kod di rektne koštane kompresije, posebno tipa nervnih korjenova (radikulopatije op.pr.), tipa vertebralnih arterija i tipa kompresije simpatikusa, obično se dobi ju pozitivni efekti. Danas je u Kini tuina terapija sredstvo izbora za liječenje cervikalne spon diloze. Mtđutim ne savjetuje se upotreba BAN-manipulacije, BA-vuče ili YAO-rotacije kod pacijenata sa hipertenzijom, arteriosklerozom ili sa lezijom tipa medu le spinalis. 2. Tuina manuelni metodi u tretmanu cervikalne spondiloze trebaju biti nježni i blagi. Zabranjena je upotreba sile. 3. Pacijentov jastuk za spavanje treba biti niži i udoban, i treba mekano da pruža podršku glavi dok održava adekvatnu krivinu i položaj vrata.
III KO NTU ZIJA TORAKALNOG ZIDA Kontuzije mekih tkiva torakalnog zida se uglavnom dešavaju među osoba ma koje fizički rade, posebno među radnicima koji nose teške terete. Takođe se može dogoditi osobama koje obično nemaju nikakvih fizičkih napora. Bilo kakav nezgodan položaj, ili loše koordiniran mišićni napor leđnih miši ća u podizanju teških predmeta ili iznenadno izvijanje tijela može rezultirati u povredi mekih tkiva torakalnog zida. Etiologija i patologija: Može se podijeliti u tri stanja: 1. Na torakalnom zidu su inserirani mnogi veliki i mali mišići, kao što su interkostalni mišići, muskulus extensor dorsi, spinalni erectus, abdominalni mišići, musculus pectoralis i musculi serratus anterior i posterior.
94
G uoliang Cao
Prenapregnutost ili traumatska povreda mogu uzrokovati laceraciju ili mikrorupture mišićnih vlakana ili mišićnih insercija, što rezultira lokalnim krvarenjem, otokom, bolom i mišićnim spazmom. 2. Kostovertebralni zglob sastoji se iz kostotransverzalnog zgloba i zgloba između pršljenskog tijela i male glave rebra, koja je čvrsto fiksirana jakim ligamentima. Zbog toga obim pokreta kostovertebralnog zgloba je jako mali kod fiziološ ke respiracije, međutim kompresija, ili nasilno iskretanje mogu dovesti do pomaka u kostovertebralnom zglobu, čak uzrokovati subluksaciju, odakle se može rezultirati bol ili interkostalna neuralgija. 3. Sternokostalni zglob je takođe fiksiran jakim ligamentima, ali ipak direktna sila ili prekomjerni napor kod podizanja teških predmeta mogu biti uzrok pomaku zgloba. Sim ptom i i znaci: Prisutan je bol u povrijeđenom dijelu torakalnog zida i jasna lokalna osjet ljivost. Kod palpatornog pregleda palcem periost rebra može izgledati zadebljano ili u obliku filiformne mase sa naznačenom osjetljivošću. Ponekad se može opipati pokretna masa u obliku trake, a radi se o vlakni ma interkostalnih mišića odvojenih od hvatišta. U slučaju pomaka ili subluksacije kostovertebralnog zgloba, dislocirana glava rebra može iritirati interkostalni nerv, što rezultira u iradirajućoj interkostalnoj neuralgiji. Bol može biti izraženiji tokom dubokog udisanja. Dislokacija ili subluksacija sternokostalnog zgloba mogu uzrokovati teški bol zida grudnog koša, do te mjere jak da otežava disanje. Tuina terapija može reponirati dislocirani i subluksirani kostovertebralni i sternokostalni zglob. Ona takođe umanjuje mišićni spazam i zaustavlja bol. Tretman: 1.) Primijeni AN-ROU stacionarni cirkularni pritisak palcem na svaku od slije dećih tačaka: 1) SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4) 2) T IA N Z O N G (Si 11) (SI. 5-6)
2.) Dok pacijent sjedi sa rukama na oboljeloj strani podignutom na glavu, da bi izvršio ekstenziju grudnog koša, stani na pacijentovu zdravu stranu i pri mijeni CA-trljanje duž interkostalnih prostora sa razdvojenim prstima u tra janju od 3 - 5 minuta. (SI. 5-12). Naglasak treba da bude na oboljeloj strani.
TUINA
-
95
drevna kineska m etoda liječen ja
SI. 5-12 C A-trljan je prostora
duž interkostalnih
3.) FENJIN-trzanje se upotrebljava na osjetljivim mjestima, posebno na masa ma u obliku konopa vrhom palca 2-3 puta (SI. 5-13), nakon toga primijeni ROU stacionarni kružni pritisak tenarom na bolnom mjestu.
SI. 5-13 FENJIN-trzanje vrhom palca na bolnim m jestima i trakastim masama
4.) U slučaju dislokacije ili subluksacije kostovertebralnog zgloba, mora posto jati jak bol na mjestu oboljelog zgloba i teškoće kod dubokog udisanja. Zbog toga je potrebno primijeniti rotacionu BAN manipulaciju na torakalni pršljen na oboljeloj strani (SI. 2-22).
96
G u oliang Cao
5.) U slučaju dislokacije ili subluksacije sternokostalnog zgloba, može postojati teški bol na prednjoj strani grudnog koša, takođe sa tegobama u disanju. Od pacijenta ćemo zatražiti da legne na leđa. Prvo pokušaj da pronađeš osjetljivo mjesto palpacijom palcem i primijeni ROU-stacionarnu kružnu masažu tenarom oko osjetljivog mjesta. Tada stavi dlan na oboljelo mjesto a drugi dlan preko prvog, i načini nje žan i brz elastični pritisak. To znači da pritisneš nadole jako kratko i odmah podigneš dlanove. Ovo može da se učini 3-5 puta (SI. 5-14).
SI. 5-14 Brz i nježan elastični pritisak na sternokostalne zglobove
6.) U teškim slučajevima od pacijenta tražimo da odmara nekoliko dana i da stavlja tople biljne meleme.
IV POREMEĆAJ INTERVERTEBRALNOG KALNIH PRŠLJENOVA
ZGLOBA TO RA-
Poremećaj ovih zglobova torakalnih pršljenova se često viđa u kliničkoj praksi. Pacijent se često žali na bol i zamor gornjeg dijela leđa. Oni opisuju taj osjećaj kao da su pritegnuti užetom. Ponekad su ramena i ruke takođe zahva ćeni. Pošto je teško ustanoviti poremećaj intervertebralnog zgloba na Rtg snim ku, ovaj poremećaj se ponekad zamijeni u dijagnozi sa nekim drugim obolje njem, kao što su kronična lezi ja mišića leđa, miofibrozitis, reumatska mialgija, itd. Međutim devijacija u stranu ili zadnja protruzija spinoznog procesusa torakalnog pršljena sa jakom osjetljivošću su jasan znak ove bolesti. Etiologija i patologija: 1. T o r a k a ln a k ič m a je stabilnija od lumbalne, pošto je ojačana rebrima i dru
gim tkivima. Ipak degeneracija torakalnog diska može uzrokovati suženje
TUINA
-
drevna kineska m etoda liječe n ja
97
intervertebralnih prostora i labavljenje kapsule i lig a m e n ta , što s tv a r a n e sta bilnost torakalnog dijela kičmenog stuba. Ako je jedan ili više torakalnih pršljenova dislocirano, poremećaj interver tebralnih zglobova će sigurno nastati. 2. Ukoliko je prisutna jaka kompresija, ili teški napor usmjeren na torakalnu kičmu, poremećaj intervertebralnih zglobova može nastati, uzrokujući akutni bol. 3. Zbog dugotrajne degeneracije torakalnog diska i p o re m eća ja in te r v e r te b r a l nih zglobova, artikularna površina ovih zglobova postaje neravna i postepeno se razvijaju osteofiti, što uzrokuje pojačanje bola i rigidnosti leđa. 4. Dislocirani torakalni pršljen uključujući poremećen intervertebralni zglob uzrokuju prekomjernu vuču i pritisak na kapsule, ligamente i mišiće inserirane na njega, što rezultira bolom i mišićnim spazmom. 5. Ako je zahvaćen i kostovertebralni zglob, situacija se može komplikovati i interkostalnom neuralgijom. Sim ptom i i znaci: U akutnim slučajevima glavna žalba je jaki bol duž torakalnog kičmenog stuba. Prisutan je mišićni spazam, ponekad sa lokalnim otokom. Ako postoji uklještenje kapsule između artikularnih nastavaka intervertebralnih zglobova, bol u leđima postaje teži i pacijent se ne usuđuje da napravi nikakav pokret. Kod većine kroničnih slučajeva, bol nije tako težak. Glavne tegobe su bolo vi, zamor, i osjećaj ukočenosti gornjeg dijela leđa. Na leđima se može napipati spastična muskulatura, posebno m.rhomboiđeus. Obično je jedna strana spastičnija od druge. Postoji jasna osjetljivost na vršku ili sa strane spinoznog procesusa. Načini se pažljiva o nježna palpacije palcem na onoj strani spinoznog pro cesusa koja je osjetljiva. Pored zahvaćenog pršljena treba ispalpirati nekoliko spinoznih procesusa iznad i ispod (obostrano) radi poređenja i da bi se ustano vilo da li je još neki pršljen deviran. U mnogim slučajevima spinozni procesus nije deviran u stranu, nego protrudiran prema nazad. Poremećeni spinozni procesus je na palpaciju viši od okolnih i upadljivo je osjetljiv. Kod manjeg broja slučajeva, pacijenti se žale i na želudačne probleme. Nakon što se razriješi poremećaj intervertebralnog zgloba, i mišićni spazam popusti, simptomi želudačnih tegoba takođe iščezavaju. Tretman: 1.) Dok pacijent sjedi primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak tokom jednog minuta na slijedeće tačke: 1) SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4) 2) TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6) 2.) GUN-kotrl janje se ponavlja duž obje strane torakalne kičme oko 5 minuta, posebno na m.rhomboideus (SI. 5-15).
98
G uoliang Cao
Kod kotrljanja snaga se postepeno pojačava od nježnog do jačeg kotrljanja. Pacijent bi trebalo da osjeti toplotu i relaksaciju.
SI. 5-15 GUN-kotrl ja n je duZ obje strane torakalne kičme
3.) TANJIN-podizanje slijedi iza toga na oba romboidna mišića. Jednom šakom lagano povučeš unazad ruku na strani gdje izvodiš TANJIN metod, dok palcem i kažiprstom druge ruke sa obje strane m.rhomboideusa, pokušavajući da ga držiš čvrsto, zatim ga povlačiš i podižeš (SI. 2-12). Ovaj metod se obično koristi na obje strane m.rhomboideusa. 4.) U slučaju zadnje protruzije spinoznog procesusa, treba izvršiti metod trakcione BAN manipulacije grudne kičme (SI. 2-23). 5.) U slučaju devijacije spinoznog procesusa, treba uraditi BAN manipulacijou kičme metodom vučenja ramena (SI. 2-24). Ako je manipulacija uspješna, tokom primjene se može osjetiti lagani pok ret deviranog procesusa spinozusa pod palcem.
V. PRO TRU ZIJA LUMBALNOG INTERVERTEBRALNOG DISKA Intervertebralni disk se sastoji od tri vrste tkiva: hrskavičnih ploča, annulus fibrosus i nucleus pulposus, koji služi kao elastični jastuk za kičmeni stub. Protruzija lumbalnog intervertebralnog diska nastaje zbog uništenog annulus fibrosus-a skupa sa izbočenim nucleus pulposusom koji pritiskuje korijen nerva ili kičmenu moždinu, otpočinjući na taj način seriju nervnih simptoma. Kada kod pacijenta jednom nastane ovo oštećenje, on ima strukturalnu slabost. On ne može da naporno radi, ili da radi duži period vremena. Međutim zadovoljavajući rezultati se još uvijek mogu dobiti pomoću tuina terapije. Etiologija: Među različitim uzrocima ove lezi je, unutrašnji faktori igraju vodeću ulogu. Na početku, da bi se razvila ova bolest, moraju prethodno postojati atrofične patološke promjene u annulus fibrosus intervertebralnog diska.
TUINA - drevna kineska m etoda liječe n ja
99
Patološke prom jene: Patološke promjene rupturiranog annulus fibrosusa i protruđiranog nucle us pulposusa su podijeljene u tri faze: 1. Rana faza: Annulus fibrosus je djelimično rupturiran. Unutrašnji slojevi su prekinuti, ali su vanjski slojevi ostali intaktni. Nukleus pulposus se može izbočiti na oslabljenom mjestu annulus fibrosusa. Uopšte govoreći, što je veća ruptura annulus fibrosusa, veća će biti i protrudirana masa (nucleus pulposus - op.pr). Takođe, što je veći intervertebralni pritisak, biće i veća protruzija. Annulus fibrosus može čak biti i kompletno rupturiran. Pri tome će preki nuti krajevi kompletno protrudirati napolje. Što je jači spolj ni otpor, manja će biti protrudirana masa. Protrudirana masa može čak i iščeznuti. Zbog toga simptomi protruzije lumbalnog diska mogu ponekad iščeznuti, recidivirati, pogoršati se ili smanjiti se. Takve kliničke manifestacije su uzro kovane promjenljivom veličinom protrudirane mase (nucleus pulposus - op.pr.). 2. Zrela faza: Annulus fibrosus je kompletno rupturiran i prekinuti krajevi su izbačeni u intervertebralni prostor. Meke protrudirane mase su prekrivene membranom, pa su na taj način izolovane i ne adheriraju za susjedna tkiva. Ponekad protrudirana masa nije prekrivena nikakvom membranom, pa vjerovatno srasta sa okolnim tkivom, pa na taj način simptomi su kontinuira ni i postepeno postaju izrazitiji. Ponekad otkinuti krajevi annulus fibrosusa, iako još uvijek osnovicom povezani sa diskom, mijenjaju mjesto u spinalnom kanalu u anteromedijalnom ili lateralnom smjeru prema nervnom korijenu. U tom slučaju skolioza kičmenog stuba protrudira ponekad lijevo a pone kad u desno. Ako velika masa rupturiranog anulus fibrosusa protrudira i komprimira prednju stranu nerava kaude ekvine, to postaje centralni tip pro truzije intervertebralnog diska. 3. Migrirajuća faza: Ta faza je između rane i zrele faze. Annulus fibrosus je gotovo potpuno rupturiran. Može se razviti kompletna ruptura i preći u zrelu fazu, ili kontrahirati natrag u intervertebralni prostor, da bi došlo do ozdravljenja. Osim toga, prisutne su još neke patološke promjene koje ne dolaze od pro truzije intervertebralnog diska, kao što su vertebralni osteofiti, fraktura pars interartikularis, zadebljanje ligamentum flavum, sindrom intervertebralnog zgloba, tuberkuloza, neurom kaude ekvine i koštani tumori. Njihove kliničke manifestacije su slične protruziji lumbalnog diska. Zbog toga prije tretmana treba obratiti pažnju na diferencijalnu dijagnozu. Pošto ove lezije ne mogu biti liječene opštim konzervativnim tretmanom, one nisu indicirane za tretman tuina terapijom. Sim ptom i i znaci: 1. Većina pacijenata se žali na kontinuirani ili recidivirajući bol donjeg dijela leđa. Kod nekih slučajeva bol se postepeno smanjuje nakon odmora i pojačava kod zamora, rada ili izlaganja hladnoći.
100
C u olian g Cao
2. Iradijacija bola u nogu često se pojavi nakon što je bol u leđima popustio. Iridirajući bol počinje od zadnjice, postepeno se šireći u zadnju stranu natko ljenice, zadnju ili lateralnu stranu potkoljenice. Nakon toga bol se širi na dorzum stopala kod nekih pacijenata, ili u petu i metatarzalnu regiju kod drugih. Bol se pogoršava kašljem, kihanjem ili napinjanjem kod detekcija. Neki pacijenti osjećaju iradirajući bol u obje noge. Manji broj pacijenata se žali samo na lumbago ili samo na bol u nozi. 3. Subjektivni osjećaj utrnulosti je prisutan kod većine pacijenata sa dugo trajnim tegobama. Predio utrnulosti je lokalizovan na lateralnoj strani potko ljenice, dorzumu stopala, peti ili metatarzalnom predjelu. 4. Funkcionalna skolioza se nađe kod 80-90% pacijenata. Konveksna strana je u većini slučajeva prema zahvaćenoj strani, to jest tijelo se postavlja tako da se reducira pritisak na zahvaćeni nervni korijen. Međutim, u manjem broju slučajeva konveksitet je prema zdravoj strani. Pored toga, ima manji broj pacijenata kod kojih je konveksna strana skolioze promjenljiva ponekad na lijevu, a nekad na desnu stranu. Fiziološka lordoza lumbalne kičme je smanjena ili nestala, pa čak se pojavi i kifoza. 5. Pokretljivost lumblalne kičme je ograničena kod oko 90% pacijenata. Kod tipičnog slučaja, ekstenzija unazad je većinom ograničena, dok su savijanje naprijed i u stranu manje ograničeni. 6. Osjetljive tačke se mogu naći kod pacijenata sa ovom lezijom pritiskom na intervertebralne prostore duž obje strane kičme. Pacijent osjeća ne samo lo kalnu osjetljivost, nego takođe osjeća i bol koji iradira nogu. Kod centralnog tipa protruzije lumbalnog diska, pacijent osjeća bol koji iradira u obje noge. Otkrivanje osjetljivih tačaka je veoma važno u postavlja nju dijagnoze i lociranju protrudiranog diska. 7. Abnormalni pateralni refleks ili refleks Ahilove tetive može se naći kod 70-80% pacijenata. 8. Halus ili test ekstenzije prstiju treba napraviti da bi se ustanovilo ima li razlike između dvije strane. Obično je snaga ekstenzije oslabljena na oboljeloj strani. 9. Može se izmjeriti mišićna atrofija. Zbog dugotrajne kompresije nerva, na oboljeloj nozi se može vidjeti mišićna atrofija. 10. Podizanje ispružene noge (Lazarević - Lasegue - op.pr.) je ograničeno na oboljeloj strani u većini slučajeva. Ukoliko postoji ograničenje u podizanju ispružene noge na obje strane i bol koji iradira u obje noge, treba imati na umu mogućnost centralnog tipa protruzije diska. R tg nalazi: A-P projekcija: Može se vidjeti skolioza. Konveksna strana je većinom prema oboljeloj strani. Zahvaćeni intervertebralni prostor je obično proširen na jed noj ili sužen na drugoj strani. L a tera ln a p ro je k c ija :
K riva lumbalne lorđoze je smanjena ili izravnata. Zahvaćeni interverte bralni prostor biva sužen, ili je sužen u prednjem dijelu a širi u zadnjem.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda liječen ja
101
Kosa projekcija: Zahvaćeni intervertebralni prostor je različite širine na obje strane. U veći ni slučajeva intervertebralni prostor zahvaćene strane je sužen, prednja širina je uža nego zadnja. Intervertebralni prostor na zdravoj strani je proširen, prednja širina je veća nego zadnja. U zahvaćenom intervertebralnom prostoru razmak između artikularnih nastavaka intervertebralnih zglobova je povećan u većini slučajeva. Dijagnoza: Nakon razmatranja simptoma, fizičkih znakova i Rtg snimka, relativno je lako postaviti dijagnozu tipične protruzije lumbalnog diska. Međutim zbog netipičnih slučajeva mora se izvršiti brižljivo posmatranje pacijenta. Od pacijenta ćemo zatražiti da se ne kreće i ponudićemo mu tuina terapiju. Moguća su tri pravca razvoja pacijentovog stanja: 1. Pacijentovo stanje postaje bolje. Preporučuje se dalja pošteda (odmor) i nas tavak tuina terapije. Simptomi mogu kompletno nestati. 2. Stanje se ne popravlja. Tuina terapija se i dalje preporučuje do pojave fi nalnog terapeutskog efekta. 3. Pacijentovo stanje se pogoršava. Ukoliko pacijent ne reaguje povoljno na razne vrste konzervativne terapije, treba razmisliti o hirurškom tretmanu. Diferencijalna dijagnoza: Tuberkuloza lumbalne kičme ili sakroilijačnog zgloba: Pacijent se boji po tresan ja leđa, pa će perkusija na zahvaćenom dijelu uzrokovati jak bol. Pacijent obično ima laganu temperaturu, ubrzanu sedimentaciju i mogući istorijat plućne tuberkuloze. Tumori medule spinalis i kaude ekvine: To su hronična i progresivna obo ljenja bez intermitentnosti ili spontanog oporavka. Kod većine pacijenata nema jasnog ograničenja pokreta kičme ili abnormalnog položaja kičme. Prelom lumbalne kičme: Postoji jasna istorija traume. U principu dijagnoza se potvrđuje Rtg ispitivanjem. Tretman: Principi tretmana su slijedeći: 1. Umanji unutrašnji pritisak u intervertebralnom disku i povećaj pritisak izvan diska, tako da se omogući repozicija protrudirane mase i stvori povoljno stanje za reparaciju annulus fibrosusa. 2. Promijeni položaj protrudirane mase, oslobodi je od adhezija i ukloni ili umanji kompresiju na nervne korjenove. 3. Ubrzaj cirkulaciju životne energije i krvi da bi se poboljšao normalni opora vak povrijeđenih nervnih korjenova. Procedure za tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Stani na zahvaćenu stranu blizu pacijentovih sto
102
C u o lia n g Cao
pala i primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) TAIXI (TAIŠI) (K-3) i KUNLUN (KUNLUN) (B 60) palcem i kažiprstom isto vremeno (SI. 5-16, si. 3-32 i SI. 3-33). TAIXI je YUAN (JUAN) tačka izvora meridijana bubrega. U Yuan izvornoj tački, zadržava se originalna životna energija organa kome meridijan pripada. Prema tome stimulacija na TAIXI može ojačati i prilagoditi funkciju bubrega. Nadalje, tradicionalna kineska medicina smatra da je lumbalni predio ”palata bubrega”. Lumbago obično znači fipofunkciju bubrega. Zato se tačka TAIXI upotrebljava za liječenje bola lumbalnog dijela. KULUN je smješten na meridijanu mokraćne bešike koji prolazi duž čitavih leđa. KUNLUN je važna distalna tačka za tretman bolova leđa i išijasa.
SI. 5-16 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačke T A IX I (K-3) i KUNLUN (B-60) u isto vrijem e
2) Tačku CHENGSHAN (ČENGŠAN) (B 57) pritiskuj palcem. Ova tačka je jako osjetljiva i pritisak treba da bude kratak i lagan (SI. 5-17 i SI. 3-34). CHENGSHAN je takođe locirana na meridijanu mokraćne bešike, a osim toga predio noge gdje se tačka CHENGSHAN nalazi inerviran je od tibijalnog nerva. CHENGSHAN se takođe upotrebljava u tretmanu bolova u leđima, išijasa i a t r o fije m .gastrocnem iu s.
T U IN A - drevna kineska m e toda lije č e n ja
103
SI. 5-17 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku CHENGSHAN (B-57).
3) Tačku WEIZHONG (VEIDŽONG) (B 40) masiraj palcem (SI. 5-18 i SI. 3-34). WEIZHONG je jedna od četiri opšte tačke na tijelu. Upotrebljava se kod pore mećaja u predjelu leđa.
SI. 5-18 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku VVEIZHONG (B 40)
4) Tačka FENGSHI (FENGŠI) (G-31) masiraj palcem (SI. 5-19 i SI. 3-36). FENGSHI je tačka na meridijanu mokraćne bešike koji prolazi duž lateral nog aspekta donjeg ekstremiteta i parni je meridijan sa meridijanom jetre. Jedna od funkcija jetre je da kontroliše tetive. Ako je zahvaćen nervus femoralis kod bolova donjeg dijela leđa, bolovi se mogu širiti u lateralni aspekt
104
G u o lia n g C ao
natkoljenice. Takođe prekomjerno hramanje zbog bolova donjeg dijela leda može uzrokovati aseptičnu inflamaciju fasciae iliacae, što se manifestuje bolom i utrnulošću lateralne strane natkoljenice. FENGSHI se često izabira za zaustavljanje bola donjeg dijela leđa i lateral ne strane natkoljenice.
SI. 5-19 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku FENGSHI (G 31)
5) Tačku CHENGFU (ČENGFU) (B 36) (SI. 5-20 i SI. 3-37) Ovdje se masaža radi na taj način da se palci oslone jedan na drugi dorzalnim stranama, a kažiprsti pružaju podršku distalnom zglobu palca. Ostali prsti su u fleksiji. Tačka se stimuliše jagodicama palčeva, ali ne noktima. CHENGFU se takođe nalazi na meridijanu mokraćne bešike i osim toga predio gdje se tačka nalazi inerviran je od n.ishiadicus-a. To je važna tačka za tretman išijasa i bola donjeg dijela leđa.
SI. 5-20 AN-ROU - stacionarni kružni pri tisak na tačku CHENGFU (B-36) sa oba palca oslonjena jedan na drugi
6) Tačka HUANTIAO (HUANTIAO) (G 30), masaža pomoću lakata (SI. 5-21 i SI. 3-30). HUANTIAO je jako važna tačka na meridijanu žučne bešike za bol donjeg dijela leđa i motorne poremećeje donjih ekstremiteta.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
105
SI. 5-21 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku HUANTIAO (G 30) laktom.
2.) GUN - kotrljanje se primjenjuje na leđima duž obje strane kičme, ponavlja jući to pet ili više minuta. Naglasak je na oboljeloj strani (SI. 5-22)
SI. 5-22 GUN-kotrl ja n je na leđima duž obje strane kičme
3.) ROU - stacionarni kružni pritisak se primjenjuje na leđnim mišićima sa obje strane kičme pomoću oba dlana tokom 3-5 minuta. Naglasak je na lumbalnom i sakralnom predjelu (SI. 5-23).
SI. 5-23 ROU-stacionarni kružni pritisak na leđne mišiće duž obje strane kičme odozgo nadole
106
G u o lia n g C ao
4.) Ispruži obje ruke, palcl su prislonjeni jedan uz drugi dorzalnim siranama i podržani povijenim kažiprstima, i napravi AN-pritiskivanje sa jagodicama oba palca (ne noktima) uz spinozne procesuse pomjerajući se odozgo nadole. Ponovi ovo tri puta. Nakon toga ponovi isto ovo sa druge strane spinoznih procesusa. Udaljenost između svakog pritiska je 2-3 centimetra. Naglasak je na osjetlji vim mjestima (Si. 5-24).
Sl. 5-24 AN-pritiskivanje sa oba ispružena palca mišića u blizini spinoznih procesusa odozgo na dole, svaka strana po tri puta.
5.) Pacijent leži potrbuške držeći sa obje ruke uzglavlje kreveta. Stani do nogu pacijenta i prihvati za oba gležnja, tada primijeni istovremeno BA-vuču i DOU-trešenje dva do tri puta (SI. 2-17),c). Tokom primjene efekat vuče i trešenja treba biti usmjeren na pacijentov lumbalni predio. Silu treba izbjegavati. 6.) Primijeni kosu BAN-manipulaciju na obje strane pacijenta. Nije neophodno insistirati na dobijanju škljocanja tokom manipulacije (SI. 2-25). Ako se pažljivom palpacijom palcem nađe jasna devijacija spinoznog proce susa u stranu, tada izvrši kosu BAN-manipulaciju lumbalnog pršljena sa poti skivanjem spinoznog procesusa (SI. 2-26). Važno je da tokom jednog tretmana samo jedna od ovih navedenih BAN manipulacija bude izvedena. 7.) CA - tri janje se izvrši na kraju tretmana na leđima duž obje strane kičme i transverzalno u lumbosakralnom dijelu dok pacijent ne osjeti toplotu na leđi ma (SI. 2-8,c). Stvari na koje treba obratiti pažnju: 1. Pacijent treba da opušteno leži na tvrdom ležaju tokom tretmana. Treba obratiti pažnju da se leda ne rashlađuju. 2. Centralni tip protruzije lumbalnog diska je kontraindikacija za tuina terapiju. 3. Moraju se isključiti koštane lezi je prije nego se što pristupi tuina terapiji.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
107
VI AKU TN O LUMBALNO UGANUĆE Lumabalni predio je osnovica za pokrete trupa i lako se može povrijediti. Akutno lumbalno uganuće se često viđa kod ljudi koji rade. Nakon uganuća obično nastaje jak bol donjeg dijela leđa, kao i spazam lumbalnih mišića. Kli nička praksa je pokazala da je tuina terapija efikasan metod za liječenje akutnog lumbalnog uganuća. Etiologlja i patologija: Glavne manifestacije akutnog lumbalnog uganuća su povrede mekih tkiva, kao što su laceracije fascije, mišićnih vlakana, tetiva, kapsula i ligamenata, pomak i poremećaj intervertebralnih zglobova ili sakroilijačnih zglobova. Povreda može nastati iznenadnim iskretanjem tijela kada se ne nalazi u odgovorajućem položaju ili od nekoordiniranih pokreta tijela kod pomicanja, podizanja, nošenja ili povlačenja teških predmeta. Direktni udarac ili kompresija u lumbalnom predjelu je drugi važan uz ročni faktor akutnih povreda. Akutna povreda mekih tkiva može rezultirati lokalnim krvarenjem i bolom, što uzrokuje mišićni spazam. Potreban je efikasan tretman u akutnoj fazi, inače je teško postići izliječen je kada bolest postane hronična. Tuina terapija je kontraindicirana kod slučajeva sa frakturom interverte bralnog zgloba ili arkusa. Sim ptom i i znaci: 1. Bol u lumbalnoj regiji nastaje odmah nakon povrede i može postepeno pos tajati jači. Neki pacijenti nastave da rade uz manje tegobe, ali sutradan ujutro ne mogu da ustanu iz kreveta zbog lumbaga. Bol se pojačava fleksijom, ekstenzijom, lateralnim savijanjem, rotacijom i okretanjem tijela. 2. Prisutna je jasna osjetljivost u zahvaćenom predjelu. 3. Mišići postaju spazmodični. Tijelo je devirano na oboljelu stranu kod jedno strane povrede. 4. Funkcionalni pokreti su ograničeni. Pacijent podržava struk jednom ili objema rukama da bi umanjio bol i hoda polako sa potištenim izrazom lica. R tg ispitivan je: Rtg snimak lumbosakralne regije treba načiniti kod teških slučajeva lum balnog uganuća da bi se isključili prelomi artikularnih nastavaka, istmusa i procesus transverzusa, kao i tumori i tuberkuloza. Kod blagih slučajeva nema upadljivih patoloških promjena na Rtg filmu. Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak pal cima po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka:
108
G u o lia n g Cao
1) TAIXI (K 3) i KUNLUN (B 60) istovremeno (SI. 5-16). 2) WEIZHONG (B 40) obostrano (SI. 5-18) 2.) GUN-kotrljanje ozvrši obostrano duž kičme u trajanju od 5 minuta. Nakon toga koncentriši ovaj metod na bolne predjele za još pet minuta. Snaga treba da se postepeno pojačava, zavisno od reakcije pacijenta (SI. 5-22). 3.) ROU-stacionarni kružni pritisak treba primijeniti na tačku SHENSHU (ŠENŠU) (B 23) na obje strane i na lokalna mjesta dva do tri minuta (SI. 5-25 i SI. 3-29). SHENSHU znači (upravljačka - op.pr.) tačka bubrega. Stimulacijom SHEN SHU ojačava se funkcija bubrega i zaustavlja bol u leđima. Osjetljiva mjesta se u tradicionalnoj kineskoj medicini nazivaju AHSHI (AHŠI) tačke, a one ukazuju na vrstu poremećaja u tijelu. Stimulacija osjetlji ve tačke može prilagoditi tjelesnu funkciju i ukloniti poremećaje.
SI. 5-25 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku SHENSHU (B 23) obostrano
4.) Primijeni kosu BAN-manipulaciju lumbalnih pršljenova obostrano (SI. 5-25). 5.) Na kraju napravi CA-trljanje na leđima duž obje strane kičme i transver zalno u lumbosakralnom predjelu dok pacijent ne osjeti toplotu u leđima (SI. 2-8,c).
M jere opreza: 1. Pacijent se ne smije kretati. Ležaj treba biti tvrd. Izbjegavati pokrete lum balne regije u periodu tretmana. 2. P o s ta v i pacijenta u takvu poziciju da se (ako je moguće) tokom tretmana potpuno relaksira. Preporučuje se upotreba jastuka i drugih mekanih oblika.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
109
VII HRONIČNO LUMBALNO UGANUĆE Hronično lumbalno uganuće znači hroničnu povredu mekih tkiva u lumbosakralnom predjelu, kao što su povreda mišića, fascije, kapsule i ligamenata, itd. Među slučajevima hroničnog lumbaga, hronično lumbalno uganuće čini veliki procenat. Etiologija i patologija: Loše prirodno držanje tijela, prolongirani nekoordinirani položaji tokom rada (na pr. nošenje teškog predmeta uvijek na istom ramenu) ili rad u stalno savijenom položaju može dovesti do prenapregnutosti mekih tkiva, što rezulti ra bolom ili osjetljivošću lumbalnih mišića. Akutno lumbalno uganuće postaje hronično zbog kasnog ili neefikasnog tretmana ili ponovljenih povreda koje uzrokuju nastanak fibroze ili razvoj ožiljnog tkiva nakon lokalnog krvarenja ili nakupljanja tkivnih tečnosti što uzrokuje kompresiju ili iritaciju nervnih korjenova. Kongenitalni deformiteti kao što su unilateralna lumbosakralizacija, ili asimetrija intervertebralnih zglobova na obje strane mogu uzrokovati nerav nomjerne pokrete lumbosakralnog predjela što rezultira u lumbagu. Sim ptom i i znaci: Sa istorijatom produženih lumbaga i ponovljenih napada prisutan je trajni unilateralni ili bilateralni bol lumbosakralnog predjela koji može biti otežan fizičkim radom i smanjuje se odmorom. Takođe je prisutna izrazita osjetljivost na pritisak bez značajnijeg ograni čenja lumbalnih pokreta sem možda blage neprijatnosti. Tokom akutnog napada svi simptomi postaju ozbiljniji sa mišićnim spazmom i skoliozom kičme. Bol se smanjuje na toplotu i pojačava na hladnoću. Ukoliko su vjetar i vlaga kao patogeni faktori takođe prisutni, koža lokalno postane gruba i sa tupim osjećajem. Tretman: 1.) Pacijent je u ležećem položaju. Primjeni AN-ROU stacionarni kružni priti sak palcima po 1 minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) TAIXI (K 3) i KUNLUN (B 60) istovremeno (SI. 5-16) 2) WEIZHONG (B 40) na obje strane (SI. 5-18) 3) HUANTIAO (G 30) na obje strane (SI. 5-21) 2.) Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak na mjesta jake osjetljivosti, posebno na vrhu transverzalnih procesusa III lumbalnog pršljena obostrano palcima (SI. 5-26). Takođe isti tretman primijeni na tačku na sredini linije povučene od spine iliacae anterior superior, i spinae iliacae pasterior superior, na 3-5 cm ispod ilijačne kriste (osjetljivo na pritisak) (SI. 5-27)
110
G u o lia n g Cao
SI. 5-26 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na vrh transverzalnog procesusa III lumbalnog pršljena
SI. 5-27 AN-ROU stacionarni kružni priti. sak na osjetljivu tačku na sredini anterosuperiorne i posterosuperiorne spinae ili acae, oko 3-5 cm ispod ilijačne kriste
3.) Uradi GUN-kotrljanje duž obje strane lumbosakralne kičme u trajanju od 5 min. (SI. 5-22). 4.) Pacijent leži na leđima. Stani tako da jednom rukom fiksiraš suprotnu stranu pacijentovog grudnog koša i drugom rukom guraš pacijentovu stražnji cu, tako da se izvija lumbosakralni predio. Ponavljaj tokom 3-5 minuta (SI. 5-28). Ukoliko je nastupila degeneracija intervertebralnih zglobova i interverte bralnog prostora, posebno arikularne površine zglobova postaju hrapave i prostor sužen.
Pacijent će tada imati osjećaj rigidnosti u pokretima lumbalnog predjela.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda liječen ja
111
SI. 5-28 Kada je grudni koš fiksiran jed nom rukom, stražnjicu ponavljano guraj tako da se izvija lumbosakralna regija.
5.) Na kraju napravi CA-trljanje lumbosakralne regije duž obje strane kičme i transverzalno preko donjeg dijela leđa (SI. 2-8,c). Preventivna razma tranja: 1. Treba pokušati da se često mijenja položaj tijela prilikom fizičkog rada i da se koriguje loše držanje tijela. 2. Preporuči upotrebu širokog lumbalnog zaštitnog pojasa i tvrd ležaj. 3. Kontinuirane vježbe za lumbalne mišiće. 4. Indicirana je i biljna terapija (čajevi).
VIII SUBLUKSACIJA SAKROILIJAČNOG ZGLOBA Sakroilijačni zglob je sastavljen od artikularnih površina sakruma i iliuma koji služe kao stožer između kičmenog stuba i donjih ekstremiteta i funkcioniše kao elastični neutralizator i absorber šoka. Njegove artikulacione površine su prekrivene hrskavicom ali su prisutne neravnine i udubljen ja koja djelimično koče i stabilizuju zglob. Sakrum ili ilium imaju neravne površine na koje su inserirani ligamenti različitih dužina, što takođe poboljšava stabilnost zgloba. Dozvoljeni obim fizioloških pokreta je ograničen i zbog toga izvijanje izvan tih granica će imati za posljedicu pomak u zglobu. Etiologija i patologija: Subluksacija sakroilijačnog zgloba se često viđa klinički, u glavnom zbog
112
G u o lia n g Cao
Iznenadnog izvijanja lumbosakralnog predjela kad je tijelo u nepravilnom položaju sa nekoordiniranim mišićnim pokretom. Ovo uzrokuje pomak artikularnih površina na pr. kada se savije naprijed da podigne težak predmet i iznenada izvije tijelo. Nenamjerna i nesvjesna ekstenzija, fleksija ili rotacija tijela može takođe uzrokovati pomak sakroilijačnog zgloba ako su mišići i ligamenti blizu zgloba razlabavljeni. Hronična povreda sakroilijačnog zgloba može nastati kod žena koje su imale multiple porode zbog kronične lezije ligamenata ovog zgloba. Neadekvatan tretman akutne povrede i nedovoljno mirovanje nakon tret mana mogu voditi čestim recidivima. Pomak sakroilijačnog zgloba uključuje prednju i zadnju subluksaciju. Kod prednje subluksacije gornji dio ilijačne kosti je dislociran prema na prijed. Ako se m.quadriceps femoris, koji je inseriran na donjem dijelu anterosuperiorne ilijačne spine jako kontrahira anterioinferiorno u trenutku kada je kuk ekstendiran a koljeno u fleksiji, prejaka sila vučenja će uzrokovati pred nju dislokaciju ilijačne kosti. Nasuprot tome, ako se mišići koji povlače koljenu tetivu, a inserirani su na tuber ishii snažno kontrahiraju u posteroinferiornom pravcu, kada je kuk flektiran a koljeno ekstendirano, vučna sila izvan normalnih granica uzrokovaće zadnju dislokaciju iliuma. To se naziva zadnjom subluksacijom. Sim ptom i i znaci: 1. Jaki bol donjeg dijela leđa sa jedne strane je glavna tegoba. Bol se pojačava tokom hodanja, stajanja i najmanjeg okretanja tijela. 2. Pacijentu je hodanje otežano. Potrebna mu je pomoć druge osobe ili se podbočuje rukom na oboljelom kuku i pokušava da prebaci težinu tijela na zdra vu nogu. Pacijent pokušava da sjedi samo na zdravoj strani, obadvjema rukama se podupire o stolicu da bi umanjio bol. 3. Pacijent ne može da leži ravno. Da bi umanjio bol obično leži na zdravoj strani. 4. Prisutna je jasna osjetljivost duž sakroilijačnog zgloba. Kada se pritisne na posteriosuperiornu ilijačnu spinu, osjeća se bol u sakroilijačnom zglobu. To pomaže u dijagnosticiranju mjesta lezije. 5. Posteriosuperiorna spina iliaka nije na istom nivou na obje strane. Ako je posteriosuperiorna ilijačna spina viša na bolesnoj nego na zdravoj strani, to govori za prednju subluksaciju, a ako je slučaj obrnut, onda se radi o zadnjoj subluksaciji. Pregled: 1. PATRIC-ov test: Pacijent leži na leđima sa flektiranim kukom i koljenom bolesne strane. Izvrši se abdukcija i spoljna rotacija oboljele noge da bi se stavio vanjski maleolus na drugu nogu iznad koljena. Ispitivač fiksira pacijentov pelvis pritiskom na anterosuperiornu spinu
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije če n ja
113
illaku zdrave strane jednom rukom, a drugom pritiskuje koljeno nadole prema podlozi (na bolesnoj strani). Bol koji se osjeti u sakroilijačnom zglobu znači pozitivan rezultat testa. 2. Test separacije pelvisa: Pacijent leži na leđima. Ispitivač pritiskuje rukama obostrano na anterosuperiornu ilijačnu spinu istovremeno. Ako se pojavi bol u sakroilijačnom zglobu, test je pozitivan. R tg nalazi: A-P projekcija ne pokazuje razlike između dva sakroilijačna zgloba. Kosa projekcija pokazuje poremećaj artikularnih površina na oboljeloj strani, a zglobni prostor je širi nego na zdravoj strani. Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pokret palci ma u trajanju od 1 minut na svakoj od slijedećih tačaka: 1) WEIZHONG (B 40) obostrano (SI. 5-18). 2) HUANTIAO (G 30) obostrano (SI. 5-21). 2.) GUN - kotrljanje primijeni na donjem dijelu leđa i stražnjici na bolesnoj strani, posebno duž sakroilijačnog zgloba u toku pet minuta (SI. 5-29).
SI. 5-29 GUN-kotrl ja n je na donjem dijelu leđa i stražnjici
3.) U slučaju prednje subluksacije, napravi fleksionu BAN manipulaciju sakro ilijačnog zgloba (SI. 2-28,a, b). Nakon BAN metoda, ponovo treba učiniti trakciju noge na bolesnoj strani. 4.) U slučaju zadnje subluksacije treba izvesti ekstenzionu BAN-manipulaciju sakroilijačnog zgloba (SI. 2-29).
114
G u o lia n g Cao
5.) Na kraju se primijeni CA - tri janje bolesnog sakroilijačnog zgloba dok paci jent ne osjeti toplotu.
IX SINDROM M.PYRIFORMISA Pyriformni mišić polazi sa ventralne površine II, III i IV sakralnog pršljena i prolazi kroz veći ishijadični foramen konvergirajući u usku tetivu i najzad inserira na veliki trohanter femura. Inerviran je i I i II sakralnim nervom. Veliki dio arterija, vena i nerava u glutealnoj regiji prolazi kroz veći ishiadični foramen da bi ušao ili izašao iz pelvisa. M.pyriformis dijeli krvne sudove i nerve u dvije grupe. Oni koji prolaze kroz foramen ispod piriformisa su arterije i vena glutealis inf, n.pudendalis, n.ishiadicus, n.femoralis cutaneus posterior, i n.glutealis inf. Glavna funkcija m.pyriformis je spoljna rotacija natkoljenice. Etiologija i patologija: Prema statistici, kod oko 38,4% diseciranih leševa n.ishiadicus penetrira kroz m.pyriformis ili n.tibialis prolazi ispod m.pyriformis a n.peroneus communis perforira kroz m.pyriformis. Kada se dogodi spazam m.pyriformis, nastaju simptomi kompresije nerava koji prolaze kroz mišić. Povreda m.pyriformis je važan uzročni faktor pyriformis sindroma. Zbog anatomske lokalizacije m.pyriformis je podložan povredama zbog određenih pokreta, kao što je iznenadna jaka abdukcija i spoljna rotacija donjeg eks tremiteta kao što je ustajanje iz čučećeg položaja. U ovakvoj situaciji m.pyriformis može biti prejako kontrahiran i povrije đen. Jaka unutrašnja rotacija donjeg ekstremiteta kada je težina tijela na njemu, može uzrokovati prekomjerno rastezanje i povredu m.pyriformis. U teškim slučajevima kroz fasciju mišića protrudiraju mišićna vlakna. U takvoj situaciji m.pyriformis može preći u stanje kontrakcije kao oblik protektivnog mehanizma. Tada neizbježno dolazi do konstrikcije krvnih sudova i nerava iznad i ispod m.pyriformisa, posebno n.ishiadicus. U stanju hronične traumatske lezije može postojati edem m.pyriformis-a. Njegov elasticitet i tonus mogu biti umanjeni, što rezultira u hroničnoj ishialgiji ili tupom bolu u glutealnoj regiji. Pyriformni mišić može biti zahvaćen i zbog inflamacije n.pelvis minor kod nekih žena sa hroničnom inflamacijom pelvisa ili lezijom sakroilijačnog zgloba. Sim ptom i i znaci: 1. Većina pacijenata ima istorijat uganuća ili iskretanja donjeg ekstremiteta pri nošenju teškog tereta ili ustajanja iz čučećeg položaja. Neki od pacijenata m ogu im a ti sa m o is to r ija t izlaganja hladnoći u toku noći.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
115
2. Pacijent se kreće šepajući. Prisutan je bol lumboglutealnog predjela ili bol u dubini sa jedne strane glutealnog predjela, udružen sa iradirajućim bolom duž donjeg ekstremiteta, posebno duž zadnje strane natkoljenice i posterolateralnog aspekta noge. 3. U teškim slučajevima bol je oštar, ubadajući, ili pulsirajući pa je i san poremećen. 4. Kada se abdominalni pritisak poveća uriniranjem, detekcijom ili kašljem, pojavi se iradirajući bol duž jedne strane donjeg ekstremiteta. Pregled: 1. Prisutna je ograničena osjetljivost na površini kože, koja odgovara projekciji piriformnog mišića. 2. Duboka palpacija sa oba palca duž distribucije piriformisa može otkriti napetu traku, ili izbočenje u obliku užeta sa zadebljanjem ili mlohavošću susjednih mekih tkiva. 3. Na oboljeloj strani može postojati atrofija glutealnih mišića. 4. Test podizanja ispružene noge otkriva bol i otpor prije nego što se dostigne 60 stepeni, ali kada se pređe ta granica, bol se smanjuje. Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak pal cima tokom 1 minute na svaku od slijedećih tačaka: 1) WEIZHONG (B40) na obje strane (SI. 5-18). 2) Na osjetljive tačke na sredini linije povučene između anterosuperiorne i posterosuperiorne spine iliake, na oko 3-5 cm ispod kriste ilijačne kosti (SI. 5-27). 2.) Tokom pet minuta radi GUN-kotrl janje na oboljeloj strani u glutealnom predjelu. 3.) Uradi FENJIN-trzanje na m.pyriformis. Ispravi oba palca, prislonjena jedan uz drugi dorzalnim stranama na kožnu projekciju piriformnog mišića i tada nježno ali čvrsto pritisni palcima u dubinu da bi razdvojio m.gluteus maximus i osjetio piriformni mišić Tržni vlakna piriformisa nekoliko puta vrhovima oba palca, najprije perpendikularno na tok mišićnih vlakana, a zatim duž pravca pružanja vlakana (SI. 5-30). 4.) Na kraju napravi CA-trljanje u glutealnoj regiji i zadnjoj strani ekstremi teta dok pacijent ne osjeti toplotu u tom predjelu.
116
C u o lia n g Cao
šića
X SMRZNUTO RAM E Sindrom smrznutog ramena se još naziva tenosynovitis duge tetive bicepsa i periartritis ramena. Smrznuto rame praćeno bolom u ramenu i poremećajem motorike je vrlo često među osobama pedesetih godina. U Kini se bolest naziva "pedesetogodiš nje rame”. Sve ovo ukazuje na životno doba, pategenezu, i kliničke manifesta cije, kao i nastup i razvoj bolesti. Ako tretman nije urađen na vrijeme, biće prisutan čest bol u ramenu, kompletna adhezija zgloba, čak i gubitak funkcionalne aktivnosti zgloba. Tuina terapija može obezbijediti zadovoljavajući rezultat. Etiologija i patologija Ima mnogo mišljenja o uzrocima ove bolesti, Neki smatraju da je uzroko vana infraakromijalnim burzitisom, drugi da nastupa usljed kalcifikacije mišićnotetivne manžetne, dok neki smatraju da je miotenozitis duge glave (bicepsa) primarni uzročni faktor bolesti. Međutim, otkako se upotrebljava tuina terapija, postalo nam je jasno zašto je bol u ranoj fazi bolesti lociran baš u bicipitalnom žlijebu. Različiti faktori kao što su starenje i degeneracija, osteofiti u žlijebu, sužavanje tetivne ovojni ce, izlaganje vjetru i hladnoći ili prekomjerni napor mogu uzrokovati otok i hipertrofiju tetivne ovojnice duge glave m.biceps brachii, što uzrokuje stenozni tendosinovitis, otežavajući normalne kretnje tetive unutar ovojnice. Ovo je razlog za lokalni bol i funkcionalni poremećaj zgloba.
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda liječen ja
117
Sa protokom vremena nastaju ne samo adhezije duge glave m.biceps brachii unutar tetivne ovojnice, nego takođe i adhezija zglobne kapsule za okolno tkivo što vodi ka kompletnoj ukočenosti ramena. U isto vrijeme kratka glava m.biceps brachii može postati spastična. Sim ptom i i znaci: Smrznuto rame je bolest koja se često viđa. Žene češće oboljevaju nego muškarci. Fizički radnici manje oboljevaju od onih koji fizički ne rade. Bolest se dosta često viđa kod domaćica, učitelja, daktilografa, računovođa, itd. Pacijenti koji boluju od ukočenog ramena često istovremeno pate i od neu rastenije i opštih degenerativnih bolesti kao što su hipertenzija, srčane bolesti, plućne bolesti, ateroskleroza i metaboličke bolesti. Unutrašnji uzroci igraju razvojnu ulogu a spoljni uzroci su induktivni faktor: na primjer traumatska povreda, izlaganje hladnoći, trajna spoljna fiksacija ramena, itd. Bolest se može grubo podijeliti u tri faze prema nastupu i načinu razvoja. 1. Akutna faza Nastup je obično nagao. Simptomi i znaci mogu iščeznuti kod blagih sluča jeva za 2-3 nedjelje, ili ostaju kod teških slučajeva po nekoliko mjeseci. Paci jent osjeća iznenadni bol ramena koji se postepeno pogoršava, posebno noću, pa je san poremećen. Pacijent obično leži na zdravoj strani. Međutim tokom sna može se okrenuti i spavati na oboljeloj strani što dovodi do adukcije ruke i do nastanka bola u ramenu koji ga budi iz sna. Bol može iradirati u lakat i podlakticu. Kod nekih slučajeva kao komplika cija mogu nastati teniski lakat i stenozantni tenosinovitis šake. Pokreti rame na su ograničeni. Pacijent može imati problema sa češljanjem i oblačenjem odjeće. Abdukcija ramena te spoljna i unutrašnja rotacija humerusa su ograniče ne. Duga glava bicepsa pokazuje otok sa jakom osjetijivošću. Temperatura oboljele ruke je niža od one na zdravoj strani. 2. Hronična faza Nakon tretmana i adekvatnog mirovanja otok duge glave bicepsa iščezava a difundirani edem postepeno biva resorbiran. Međutim već su nastale male adhezije oko tetive i tetivne ovojnice, i one ograničavaju pokrete ramena u svim pravcima. Lokalni bol je umanjen i pacijent može da spava, ali bilo kakvo ispružanje ili iskretanje ruke proizvodi bol u ramenu. Bol se često pojačava kod jake abdukcije, unutrašnje ili spoljne rotacije. Ovo je razlog što pacijent uvijek izbjegava jače i brže pokrete oboljelim ramenom. Lokalni bol je dosta uma njen, ali se može primijetiti početna mišićna atrofija. Kod oblačenja pacijent mora najprije da obuče rukav na oboljeloj strani. Ova faza obično traje 2-3 mjeseca.
C u o lia n g Cao
118
3. Oporavak ili stadium ukočenosti Ako je adekvatan tretman dat od početka, posebno ako je primijenjena tuina terapija prema diferencijaciji kompleksa simptoma, zajedno sa aktivnim funkcionalnim vježbama, jedan ili dva mjeseca su dovoljna da povrate kom pletnu funkcionalnu aktivnost ramenog zgloba. Ako nije dat adekvatan tret man, ili je primijenjena vrlo jaka masaža u opštoj anesteziji koja je mogla uzrokovati lokalno krvarenje, biće teže povratiti funkciju ramena. U nekim slučajevima pacijenti se ne usuđuju da provode funkcionalnu terapiju zbog straha od bola. To vodi adhezijama duge glave bicepsa i adhezijama mekih tkiva oko zgloba, što uzrokuje potpunu ukočenost ramenog zgloba. Tretman: 1.) Pacijen sjedi. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak sa palcima po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka (desno rame je uzeto kao primjer): 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
HEGU (Li 4) (SI. 5-1). WAIGUAN (TE 5) (SI. 5-3). SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4). XIAOHAI (Si 8) (SI. 5-5). TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6). JIANJING (G 21) (SI. 5-7). TIANDING (Ji 17) (SI. 5-9).
2.) Napravi NA-držanje na oba ramena (SI. 2-2,a) u trajanju od 2-3 minuta. 3.) Stani sa desne strane pacijenta. Tvoja desna ruka pridržava pacijentov desni lakat koji je u fleksiji, dok lijeva ruka primjenjuje GUN-kotrl janje na ramenu i nadlaktici bolesne strane 3-5 minuta. (SI. 5-31).
SI. 5-31.
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
119
4.) TANJIN-podizanje se vrši na m.rhomboideus n a d esn oj stran i. S la n i iza pacijenta vukući desnom rukom pacijentovu nadlakticu unazad, dok palac i kažiprst lijeve ruke duboko zahvataju mišić i podižu ga. TANJIN-podizanje se može uraditi 2-3 puta tokom jednog tretmana (SI. 2-12). 5.) Tražimo od pacijenta da sjedi uspravno, sa flektiranim i aduktiranim des nim laktom. Stani sa lijeve strane pacijenta blizu ramena i drži pacijentov desni lakat ispred prsa lijevom rukom praveći YAO-rotaciju, pri čemu se pos tepeno povećava amplituda i adukcija, dok desnu ruku držiš na oboljelom ramenu i palcem trzaš mišićna vlakna i tetive da bi zaustavio bol (SI. 5-32).
Sl. 5-32 YAO-rotacija ramena u adukciji
6.) Stani iza bolesne strane, drži desni ručni zglob pacijenta svojom desnom rukom da bi je povukao prema nazad i nježno ljuljao lijevo desno dva do tri minuta (SI. 5-33). Nakon toga promijeni ruke. Stavi svoju desnu ruku na bolesno rame, a drži pacijentovu desnu ruku svojom lijevom rukom. Tada pokušaj da pacijentova ruka dodirne njegovu kičmu, okrećući dlan odozdo nagore 5-10 puta (SI. 34). Ovaj metod sadrži posteriornu ekstenziju, unutrašnju rotaciju ramena, fleksiju lakta, manipulaciju podlaktice i fleksiju ručnog zgloba i prstiju.
120
G u o lia n g Cao
SI. 5-33 Nježno lju lja n je desno
ruke lijevo i
SI. 5-34 Okretanje šake odozdo nagore u pokušaju da se dodirne kičma
7.) Stani iza pacijenta i povuci pacijentov desni ručni zglob što je moguće više sa svoje obje ruke. Kad oboljela ruka dostigne najvišu tačku, drži je u tom položaju oko dva minuta (SI. 5-35).
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
121
SI. 5-35 Vučenje ruke nagore što je mogu će više
8.) Drži desni ručni zglob pacijenta palcem i kažiprstom desne ruke (stojiš iza pacijenta) da bi napravio rotaciju ramenog zgloba prateći slijedeće faze adukcija, - podizanje uvis - vanjska rotacija - ekstenzija - abdukcija - okreta nje nadole, nekoliko puta pri čemu se amplituda postepeno povećava (SI. 5-36).
Si. 5-36 Kružna cirkumdukcija ramenog zgloba
9.) Na kraju, napravi CUO - izvijanje ruke i onda DUO-trešenje (SI. 2-10 i SI. 2-17,b).
122
G u o lia n g C ao
M jere opreza: Neophodno je naglasiti pacijentu da su funkcionalne vježbe, koje treba da radi kod kuće najvažnije. U Kini se kaže da u izliječen ju ukočenog ramena ljekar učini 30%, a funkcionalne vježbe 70%.
X I MYOTENOSITIS M.SUPRASPINATUS M.supraspinatus je jedan od sastavnih dijelova rotatorne manžetne. Njego va glavna funkcija je da stabilizuje glenohumeralni zglob i pomogne deltoidnom mišiću u abdukciji ramena. Ovaj mišić polazi sa supraspinalne fose i inserira na većem tuberositasu humerusa. Njegova tetiva prolazi kroz uski prostor između akromiona i glave humerusa i okupira veći dio baze infraakromijalne burze. Ako je tetiva m.supraspinatus oboljela, ona neizbježno zahvata i infraakromijalnu burzu. Zbog toga se klinički ova bolest takođe naziva infraakromijalni ili infradeltoidni burzitis. Etiologija i patologija: Dugotrajno prirodno trošenje može biti uzrok degenerativnih patoloških promjena m.supraspinatusa pa čak i kalcifikacije ili osifikacije tetive. Stres i napor ili akutna traumatska povreda takođe mogu uzrokovati inflamaciju tetive. Sim ptom i i znaci: 1. Bol je lokalizovan na akromionu i većem tuberositasu humerusa. Bol može iradirati nagore u vrat i rame, ili na dole u lakat, podlakticu ili prste. 2. Kada je rame abducirano pod uglom od 60-120 nastaje bol, ili je dalji pokret ograničen. Međutim, ako je abdukcioni pokret veći od 120 ili manji od 60, bol se umanjuje. Ovo je važna karakteristika ove bolesti, koja se može upotrijebiti za dife rencijalnu dijagnozu u odnosu na miotenositis m.biceps brachii i periartritis ramena. 3. Osjetljivost je locirana uglavnom na većem tuberositasu humerusa i bol migrira zavisno od pokretanja glave humerusa. Tretman: 1.) Dok pacijent sjedi, primjeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) 2) 3) 4) 5)
HEGU (Li 4) (SI. 5-1). WAIGUAN (TE 5) (SI. 5-3). SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4). TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6). JIANJING (G 21) (SI. 5-7).
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
123
6) TIANDING (Li 17) (SI. 5-9). 2.) Rou-stacionarni kružni pritisak sa tenarnim dijelom dlana izvedi na rame nu, posebno na osjetljivim mjestima oko akromiona, a u isto vrijeme pomiči bolesnu ruku u abdukciju. Radi tako 3-4 minuta. 3.) Stani sa desne strane pacijenta sa lijevom podlakticom stavljenom ispod pacijentovog desnog pazuha sa stražnje strane da bi povukao pacijentovo rame laterosuperiorno, dok tvoja desna ruka drži pacijentov ručni zglob i tada ga fiksiraj između svojih nogu. U ovom položaju tuberositas maior humerusa je izbačen. Tada primijeni FENJIN-blago trzanje na tetivi m.supraspinatusa sa palmarnim aspektom palca desne ruke nekoliko puta (SI. 5-37).
SI. 5-37 FENJIN-trzanje na tetivi m.supra spinatusa dok je rame povufieno laterosu periorno
4.) Na oboljeloj ruci uradi DOU-trešenje. 5.) Na kraju učini CA-trljanje dlanom na oboljelom ramenu i nadlaktici.
XII MIŠIĆNE POVREDE OKO SKAPULE Skapula je triangularno oblikovana koštana ploča na koju se inserira veli ki broj mišića gornjeg dijela trupa. Ona se nalazi na posterosuperiornom dije lu toraksa sa funkcijom zaštite toraksa i povezivanja humerusa sa trupom. Zbog širokog obima mogućih pokreta ruke i ramena, ona je naj mobilnija kost na tijelu. Pričvršćena samo na akromioklavikularnom zglobu, ona je uglavnom stabilizovana na suprotnim mišićnim funkcijama (vučom mišića). Zbog toga povreda ili ograničenje funkcije skapule često uključuje i okolne mišiće i nji hova hvatišta.
124
G u o lia n g Cao
Etiologija i patologija: Direktna ili indirektna sila mogu uzrokovati akutnu povredu mišića oko skapule: na primjer, direktni udarac, pretjerano istezanje ruke da se podigne težak predmet ili naporne sportske aktivnosti bez dovoljnog zagrijavanja. Sve ovo može rezultirati u kidanju mišićnih vlakana blizu hvatišta na skapuli u blagim slučajevima ili čak avulzionom frakturom u teškim slučajevima. Na primjer m.latissimus dorsi može biti otrgnut od donjeg ugla skapule, m.levator scapulae i m.rhomboideus minor mogu biti lacerirani na medijalnom uglu skapule, a m.trapesius može biti otrgnut sa spina scapulae ili m.rhomboideus maior može biti rupturiran na skapulovertebralnoj ivici, itd. Dugotrajno prirodno trošenje mišićnih vlakana može dovesti do parcijalne rupture, iza čega slijede hemoragija i adhezija. Sim ptom i i znaci: U slučaju akutne povrede prisutan je bol i lokalni otok sa izrazitom osjetljivošću. Ponekad se može naći i hematom. Gornji ekstremitet oboljele strane se teško može pomicati. Neophodno je načiniti Rtg. snimak da bi se isključio prelom. Kod hroničnih slučajeva nema bola ako se skapula ne pokreće. Ako se rame žustro pokrene, mora se pojaviti bol, često sa mišićnim spazmom i ograničenom pokretljivošću. Tretman: 1.) Važno je najprije ustanoviti mjesto bola tako da nam bude jasno koji je mišić zahvaćen. Tada se naglasak stavlja na taj mišić. Primjeni AN-ROU kružni stacionarni pritisak po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4). 2) XIAOHAI (Si 8) (SI. 5-5). 3) TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6). 4) JIANJING (G 21) (SI. 5-7). 2.) Oko pet minuta radi GUN-kotrl janje u skapularnoj regiji. Poseban naglasak stavi na osjetljiva mjesta. 3.) ROU-cirkularni kružni pritisak radi u skapularnom predjelu oko pet minu ta. Naglasak je naročito na bolnim mjestima. 4.) FENJIN-trzanje jagodicom palca na bolnim mjestima nekoliko puta. 5.) TANJIN-podizanje na m.rhomboideus 1-2 puta (SI. 2-12). 6.) Stani sa bolesne strane pacijenta. Jednu ruku stavi dlanom na prednju stranu bolesnog ramena a drugu takođe dlanom na zadnju stranu. Tada uradi ROU-stacionarni kružni pritisak sa dva dlana u istom pravcu, ali tako da se dlanovi ne kreću istovremeno, nego jedan za drugim (kao pedale na biciklu op.pr.) u trajanju od 2-3 min. (SI. 5-38).
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
125
SI. 5-38 ROU-stacionarni kružni pritisak na rame pomoću dva dlana u istom prav cu, ali jedan dlan slijedi drugi
7.) YAO - rotacija u smislu cirkumdukcije se primjenjuje na kraju. (SI. 5-36).
XIII TENISKI L A K A T Teniski lakat je naziv za bolni sindrom lateralne strane lakta, koji se tako đe naziva epicodilitis humeri externus, sindrom humoralnog lateralnog epikondila, radiohumeralni burzitis ili myotenositis m.extensor carpi radialis, itd. Različiti nazivi sindroma teniskog lakta odražavaju različite aspekte etiologije i patologije. Međutim usprkos jasnih kliničkih manifestacija ove bolesti, stvarna patologija još uvijek nije potpuno jasna. U našoj kliničkoj praksi teniski lakat se uglavnom susreće među majstori ma koji praktično rade ili kod osoba u čijoj je aktivnosti prisutna jaka i ponavljana pronacija podlaktice. Uzevši ovo u obzir, mi smatramo da je ova bolest u uskoj vezi sa povredom i kasnijim patološkim promjenama na tetivi m.extensor carpi radialis, koji inserira na humeralnom lateralnom epikondilu. Etiologija i patologija: Teniski lakat je većinom uzrokovan akutnim uganućem, ili hroničnim naporom. Kada je podlaktica u pronaciji, iznenadna dorzifleksija ručnog zglo ba može dovesti do snažne kontrakcije m.extensor carpi radialis i uzrokovati brojne patološke promjene: 1. Subperiostalna hemoragija zbog laceracije periosta na hvatištu m.extensor carpi radialis može uzrokovati nastanak malog hematoma i dalje voditi lokal nim adhezijama, organizaciji, kalcifikaciji i osifikaciji susjednih tkiva i koš tane hiperplazije humeralnog lateralnog epikondila koja formira tvrdi nodulus sa oštrim ivicama, što proizvodi konstantnu iritaciju tetiva m.extensor carpi radialis.
126
G u o lia n g Cao
2. Ekstenzija šake na radijalnoj strani zavisi od funkcije kratkog i dugog radijalnog ekstenzora šake. Aktivna česta dozifleksija šake sa podlakticom u pronaćiji može u ovim mišićima stvoriti ekscesivnu tenziju, usljed čega nastaje hronična lezi ja mekih tkiva i dovodi do spazma karpalnih eksterozornih miši ća, koji mogu prignječiti i komprimirati krvne sudove i nervna vlakna između sebe. 3. M.extensor carpi radialis brevis polazi sa humoralnog lateralnog epikondila gdje je isprepleten sa kolateralnim lateralnim ligamentom inseriranim na lateralnu stranu anularnog ligamenta radiusa. I kolateralni radijalni ligament i anularni radijalni ligament igraju ulogu u spriječavanju vanjske dislokacije kapituluma radiusa. Bez obzira na to u slučajevima hroničnog naprezanja tetive m.extensor carpi braevis, to može uticati na kolateralni radijalni ligament i dalje zahvati ti i anularni radijalni ligament, rezultirajući u nestabilnosti kapituluma radi usa. Bol se zbog toga pojavljuje duž mm.extensores carpi. 4. Kada je lakat u fleksiji iznenadna snažna pronaći ja podlaktice i ekstenzija šake i lakatnog zgloba mogu uzrokovati uklještenje sinovijalne membrane lakatnog zgloba u prostoru humeroradijalnog zgloba, što rezultira u akutnom bolu u laktu. Sim ptom i i znaci: 1. Pacijent se žali na bol u ili oko lateralnog epikondila humerusa. Bol može iradirati nadole duž radijalnih ekstenzora šake. 2. Postoji bolna osjetljivost oko lateralnog epikondila humerusa, humeroradi jalnog zgloba ili kapituluma radiusa. Bol se može naći i duž radijalne strane podlaktice. 3. Snaga stiska šake opada. 4. Mill-ov test je pozitivan. Lagano savij lakat pri čemu je šaka savijena u šuplju pesnicu. Kada je ručni zglob u maksimalnoj fleksiji a podlaktica u punoj pronaciji, ispravi lakat. Ako se pojavi bol na lateralnoj strani humero radijalnog zgloba, test je pozitivan. Tretman: 1.) Dok pacijent sjedi, primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak od po jedan minut na svaku od slijedećih tačaka: 1) 2) 3) 4) 5)
HEGU (Li 4) (SI. 5-1). WAIGUAN (TE 5) (SI. 5-3). SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4). TIANZONG (Si 11) (SI. 5-6). JIANJING (G 21) (SI. 5-7).
2.) NA-držanje treba uraditi duž gornjeg ekstremiteta nekoliko puta (SI. 2-2,c). 3.) Drži svojom desnom rukom i za ručni zglob oboljelu desnu ruku pacijenta sa dlanom okrenutim nagore i stavi svoj lijevi palac na distalni dio lateralnog epikondila humerusa.
T U IN A - drevna, k in e sk a m etoda lije č e n ja
127
Tada dok fleksiraš i ekstendiraš oboljeli lakat, svojim lijevim palcem vrši FENJIN-trzanje lateralnog epikondila humerusa naprijed - nazad nekoliko puta. (SI. 5-39).
SI. 5-39 FENJIN-trzanje preko lateralnog epikondila humerusa
4.) Drži ručni zglob pacijenta sa dlanom nagore svojom desnom rukom i stavi lijevi palac na distalni dio lateralnog epikondila humerusa. Tada vrši pronaciju i supinaciju podlaktice u isto vrijeme trzaj tetive radijalnih ekstenzora nekoliko puta (SI. 2-12,b). 5.) U slučaju poremećaja lakatnog zgloba primijeni metod BAN-manipulacije za lakat (SI. 2-32, a i b). 6.) CUO-izvijanje dlanom se koristi na kraju duž ruke 1-2 minuta. Neka paci jent osjeti da je oboljela ruka topla i relaksirana (SI. 2-10).
X IV POVREDE MEKIH T K IV A RUČNOG ZGLOBA Direktna ili indirektna sila često uzrokuje povrede mekih tkiva udružene sa frakturom ručnog zgloba. Zbog toga se moraju načiniti Rtg snimci da se vidi postoji li fraktura karpalnih kostiju ili distalnih krajeva radiusa i ulne. Frakture nisu indikacija za tuina terapiju. U slučaju kroničnog naprezanja ručnog zgloba zbog prekomjernog rada, Rtg nalazi su negativni. Glavna kli nička manifestacija je bol u zglobu. Ručni zglob sastoji se od distalnih dijelova radiusa i ulne i skafoidne, os.lunatum, triqetralnih kostiju. Između ulne i karpalnih kostiju je trouglasta fibrokartilaginozna ploča, kao i između ulne i radiusa. Distalni krajevi radiusa i ulne zajedno sa karpalnim kostima jako su međusobno povezani ligamentima kao što su palmarni i dorzalni karpometa-
128
C u o lia n g Cao
karpalni ligamenti, radijalni i ulnarni kolateralni ligamenti. Svi ligamenti igraju važnu ulogu u stabilizaciji ručnog zgloba. Etiologija i patologija: Direktna ili indirektna sila mogu uzrokovati akutnu povredu ručnog zglo ba, dok prirodno trošenje može rezultirati u hroničnoj leziji mekih tkiva. Kod povrede mekih tkiva mogu postojati slijedeće patološke promjene: 1. Istegnuće ili ruptura ligamenata oko ručnog zgloba udruženi sa avulzionom frakturom. Ponekad se radi samo o jednostavnom istegnuću i laceraciji liga menata. 2. U slučaju separacije ili labavljenja distalnog radioulnarnog zgloba, na Rtg snimku se može otkriti povećan zglobni prostor. Kod nekih slučajeva je Rtg nalaz negativan, ali se kliničkim ispitivanjem ustanovi da je zglob razlabavljen. 3. Triangularna fibrokartilaginarna hrskavica je rupturirana zbog jakog naprezanja zgloba. 4. Nakon traumatske povrede ručnog zgloba može doći do razvoja sindroma karpalnog tunela sa kliničkim manifestacijama kompresije nervus medianusa usljed otoka i bola u tetivama m.flexor carpi, otoka i zadebljanja karpometakarpalnih ligamenata, sinovitisa tetivnih ovojnica tetiva fleksora prstiju, frak tura karpalnih kostiju ili distalnih krajeva radiusa i ulne. 5. Hematom mekih tkiva se može pojaviti nakon povrede, nakon čega nastupi organizacija i adhezija. Iz toga rezultira protrahirani bol. Sim ptom i i znaci: 1. Bol se može pojaviti u distalnom radioulnarnom zglobu, prostoru između ulne i karpalnih kostiju ili stiloidnog procesusa ulne. Bolna mjesta koincidira ju sa lokacijom povrijeđenih mekih tkiva. 2. Kod manjeg broja slučajeva može se ustanoviti otok dorzalne strane radio ulnarnog zgloba ili na stiloidnom procesusu ulne. 3. Kada se upoređuje sa zdravim ručnim zglobom može se primijetiti ograniče na pokretljivost oboljele strane tokom fleksije, ekstenzije i rotacije zgloba. 4. U ručnom zglobu se može čuti škljocanje koje često ukazuje na rupturu fibrocartilago triangularis, ali se ovo mora izdiferencirati od dislokacije radio ulnarnog zgloba ili pomaka tetiva. 5. Klinički se može primijetiti povećan obim prednjih i zadnjih pokreta distal nog radioulnarnog zgloba, iako Rtg ne pokazuje abnormalne promjene. Tretman: 1.) Dok pacijent sjedi primijeni AN-ROU - stacionarni kružni pritisak na svaku od slijedećih tačaka tokom jednog minuta: 1) 2) 3) 4)
HEGU (Li 4) (SI. 5-1). WAIGUAN (TE 5) (SI. 5-3). SHOSANLI (Li 10) (SI. 5-4). XIAOHAI (Si 8) (SI. 5-5).
T U IN A - d re v n a k ine sk a m etoda lije č e n ja
129
2.) Prvo ustanovi mjesto osjetljivosti i tada uradi ROU-stacionarni kružni priti sak palcem na osjetljiva mjesta palcem u trajanju od 1-2 minuta. 3.) Drži donji dio podlaktice bolesne ruke jednom rukom i drži vrhove prstiju iste ruke svojom drugom rukom. Tada primijeni BA-vuču sa YAO-rotacijom koordinirano sa obje ruke u trajanju od jednog minuta (SI. 2-33,a). 4.) Drži pacijentovu ruku dlanom okrenutu nadole objema svojim rukama. Dva palca su stavljena na sredinu dorzuma šake i tada oba palca pritiskuju nadole oboljeli ručni zglob, dok drugi prsti drže šaku pacijenta tako da izvode maksimalnu dorzalnu fleksiju ručnog zgloba (SI. 5-40,a). Nakon toga oba palca se pomiču distalno na dorzum pacijentove šake i pri tiskuju šaku nadole, dok sa oba kažiprsta čvrsto podržavaš prema gore palmarnu stranu ručnog zgloba, tako da napraviš maksimalnu palmarnu fleksiju (SI. 5-40).
SI. 5-40,a Dorzifleksija ručnog zgloba pri tiskivan jem nadole ručnog zgloba uz podi zanje šake
SI. 5-40,b Palm am a fleksija ručnog zgloba pritiskivan jem nadole šake i podizanjem ručnog zgloba nagore
5.) Drži donji dio pacijentove podlaktice jednom rukom i vrhove prstiju dru gom rukom, tada tokom vuče napravi koordinirano sa obje ruke iznenadno povlačenje (BAN manipulacija ručnog zgloba). BAN manipulacija je u četiri
130
C u o lia n g C ao
pravca: dorzifleksija, palmama fleksija radijalna devijacija, ulnarna devijaci ja (SI. 2-33, b).
X V POVREDA MIŠIĆA AD U KTO RA NATKOLJENICE Medijalna grupa mišića natkoljenice sastoji se od m.gracilis, m.pectineus, m.adductor longus i m.magnus i m.adductor breavis. Svi ovi mišići polaze sa pubične kosti ili tuberositas ossis ishii i završavaju na medioinferiornom aspektu tuberositasa tibije, posteroinferiornom aspektu trochanter femoris minor i tuberositas femoris. Nervus obturatorius leži između ovih mišića. Funkcija ovih mišića je adukcija natkoljenice. Etiologija i patologija: Jako istezanje mišića aduktora kao što su brzo trčanje ili iskakanje može uzrokovati povredu ovih mišića. Jahanje konja može uzrokovati tešku kontu ziju aduktora. Sve ovo vodi ka parcijalnoj rupturi mišićnih vlakana i lokal nom krvarenju. Krvarenje zbog frakture pubisa ili pelvisa mogu stvoriti u mišićnim vlak nima aduktora i okolnom tkivu hematom. Zbog nepravovremenog ili neadekvatnog tretmana hemoragija i hematom se mogu organizovati i mogu nastati adhezije i organizacije hematoma čak i osificirajući miositis, što uzrokuje da n.obturatorius provocira refleksni mišić ni spazam. Sim ptom i i znaci: 1. Pacijent se žali na bol u medijalnoj strani natkoljenice. 2. Postoji izrazita osjetljivost duž pravca pružanja ađuktornih mišića, posebno na vrhu pubične kosti. 3. U teškim slučajevima otežano je hodanje. Adukcija i podizanje oboljele noge su ograničeni. 4. Može se osjetiti spazam mišića aduktora. 5. Test otpora adukciji noge je pozitivan. Pacijent leži na leđima sa flektiranim koljenima i kukovima. Ispitivač stavlja ruke na pacijentova koljena. Od pacijenta se traži da izvrši adukciju koljena, dok ih ispitivač rukama gura prema lateralno. Ako se bol pojača, test je pozitivan. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Stani pored njegovih nogu i uradi AN-ROU stacio narni kružni pritisak u toku od po jednog minuta na slijedećim tačkama: i) TAICHONG (LIV 3) (SI. 5-41 i SI. 3-31). TAICHONG je YUAN-tačka izvora meridijana jetre. Tradicionalna kineska medicina smatra da je jetra vezana sa emotivnim aktivnostima i da kontroliše
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja __________________________________________________
131
letive. Zbog loga stimulacija TAICHONG tačke može regulisati emocionalne smetnje i tretirati poremećaje tetiva i mišića (SI. 5-41).
Si. 5-41 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku TAICHONG (LIV-3)
2) SANYINJIAO (SANJINDIAO) (Sp-6) (SI. 5-42 i SI. 3-32). SANYINJIAO znači da se tri YIN meridijana ukrštaju na ovoj tački. Stimulacija ove tačke ima terapeutski efekat poboljšanja funkcija u predjelima kroz koje prolaze meridi jan jetre, slezene i bubrega. Ova tačka je važna za svaki poremećaj donjeg dijela abdomena, kao i za probleme na medijalnoj strani donjih ekstremiteta (SI. 5-42).
SI. 5-42 AN-ROU - stacionarni kružni pri tisak na tačku SANYINJIAO (SP 6)
2.) Dok su pacijentova koljena lagano flektirana i noga lateralno rotirana, stani sa bolesne strane i primjeni GUN-kotrljanje na medijalnoj strani bolesne natkoljenice u trajanju od 3-5 minuta (SI. 5-43).
132
G u o lia n g Cao
SI. 5-43 GUN-kotrljanje strani natkoljenice
na
medijalnoj
3.) Nadalje, uradi NA-držanje uzduž toka pružanja aduktornih mišića palcem na gornjoj ivici aduktora i ostala četiri prsta na donjoj ivici idući odozgo nadole, nekoliko puta (SI. 5-44).
Si. 5-44 NA-držanje duž toka aduktornih mišića
4.) Na tetivama aduktornih mišića vrhom palca uradi trzanje okomito na tok mišića na vrhu pubisa bolesne strane nekoliko puta (SI. 5-45).
SI. 5-45 FENJIN-trzanje na vrhu pubisa
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
133
5.) PAI-tapšanje se na kraju uradi sa umjerenom snagom pomoću dva dlana odozgo nadole duž medijalne strane oboljele natkoljenice ok o jedan minut (Si. 5-46).
SI. 5-46 PAI-tapšanje sa oba dlana na medijalnoj strani natkoljenice
X V I ISTEGNUĆE KOLATERALNOG TIBIJALNOG LIG AM ENTA KOLJENA Stabilnost i pokreti koljena su ovisni uglavnom od jakih, žilavih i elastič nih ligamenata. Kolateralni tibijalni ligament igra važnu ulogu u stabilizovanju koljenog zgloba. Kolateralni tibijalni ligament se može podijeliti u tri dijela, tj. prednji lon gitudinalni dio, posterosuperiorni kosi dio i posteroinferiorni kosi dio. Prednji longitudinalni dio polazi sa femoralnog medijalnog epikondila i inserira na medijalnoj strani gornjeg dijela tibije. Artikularna površina liga menta je povezana sa medijalnim meniskusom. Posterosuperiorni kosi dio ligamenta širi se posteroinferiorno od zadnje ivice prednjeg dijela longitudinalnog dijela i završava na medijalnoj ivici artikularne površine tibije i inseriran je za medijalnu ivicu medijalnog meniskusa. Posteroinferiorni kosi dio takođe polazi sa zadnje ivice prednjeg longitudi nalnog dijela ligamenta i kreće se posterosuperiorno da bi inserirao na zadnjoj ivici tibijalnog kondila i zadnjoj ivici medijalnog meniskusa. Kolateralni tibijalni ligament klizi prema naprijed i nazad kod fleksije i
134
G u o lia n g Cao
ekstenzije koljena. Koljeni zglob je stabilan zahvaljujući tenziji ligamenta tokom svake faze fleksije i ekstenzije koljena. Međutim ako je koljeno poluflektirano, ligament je olabavljen i zglob je nestabilan. U tom slučaju može nastati povreda. Etiologija i patologija: Kolateralni tibijalni ligament često biva povrijeđen iznenadnom ekstroverzijom tibije u trenutku kada je koljeni zglob lagano flektiran, femur rotiran medi jalno, a stopalo fiksirano. Ovo može dovesti do istegnuća ili rupture liga menta, ili čak biti uzrok povrede medijalnog meniskusa ili lig. cruciatum anterior. Patološke promjene uključuju: 1. Istegnuće ligamenta zbog vuče; 2. Parcijalnu rupturu ligamenta u površnom ili dubokom sloju na gornjem ili donjem hvatištu sa lokalizovanim unutrašnjim krvarenjem što dovodi da ađhezija ili čak do hematoma i kasnije osifikacije, a to na kraju rezultira ograničenjem pokretljivosti koljenog zgloba; 3. Kompletna ruptura ligamenta što uzrokuje nestabilnost zgloba. Tuina terapija nije indicirana kod kompletne rupture ligamenta i kod preloma. Sim ptom i i znaci: 1. Pacijent se žali na bolove medijalne strane koljena sa otežanim hodanjem u slučaju istegnuća ili parcijalne rupture kolateralnog tibijalnog ligamenta. Ako je ligament kompletno rupturiran, stabilnost zgloba je izgubljena i vrlo jak bol može nastajati kod abdukcije koljena. 2. U slučaju parcijalne rupture ili istegnuća ligamenta nema vidljivog otoka. Međutim ako je ligament kompletno rupturiran, vidljiv je jasan otok, pa čak se mogu pojaviti potkožne ekhimoze. 3. I kompletna i parcijalna ruptura ligamenta mogu uzrokovati refleksni mi šićni spazam, što rezultira ograničenom pokretljivošću zgloba. Bol zbog aku mulacije krvi u zglobu je glavni uzrok ograničene pokretljivosti zgloba. Jako ograničenje pokreta se rijetko vidi kod pacijenata koji imaju jedno stavno istegnuće ligamenata. 4. Da bi se locirala povreda, treba tražiti bolna mjesta. 5. Kompletna ruptura ligamenta se može otkriti testom separacije. Jednom rukom pritiskujemo lateralnu stranu koljena, a drugum rukom vršimo everziju koljenog zgloba dok se koljeno nalazi u laganoj fleksiji. Ruptura se takođe može ustanoviti palapacijom prstom, pri čemu se može osjetiti prazan prostor usljed everzije koljena. 6. Frontalni Rtg snimak koljenog zgloba na povrijeđenoj strani pokazuje širi zglobni prostor nego na zdravoj strani, što treba uporediti sa snimkom zdravog koljena. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Primijeni AN-ROU - cirkularni kružni pritisak na svaku od slijedećih tačaka:
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije če n ja
135
1) TIANCHONG (TJENČONG) (LIV 3) (SI. 5-41). 2) SANYINJIAO (SP 6) (SI. 5-42). 3) XUANZHONG (ŠUANDŽONG) (G 39) (SI. 5-47 i SI. 3-33). Tačka XUANZHONG je locirana na meridijanu žučne bešike koja ide duž lateralne strane noge i prolazi kroz koljeni zglob krečući se naviše ka lateral noj strani trupa i glave. Indicirana je kod poremećaja predjela kroz koje meridijan prolazi. Takođe je važna tačka za tretman temporalne glavobolje.
SI. 5-47 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku XUANZHONG (G 39)
4) ZUSANLI (CUSANLI) S 36) (SI. 5-48 i SI. 3-33) ZUSANLI je jedna od četiri opšte tačke na tijelu. Važna je za poremećaje digestivnog sistema. Meridijan želudca na kojem se ZUSANLI nalazi takođe prolazi kroz koljeno. Ovdje se ta tačka upotrebljava kao lokalna tačka.
SI. 5-48 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku ZUSANLI (St 36)
2.) Ponavljaj ROU-stacionarni kružni pritisak tenarom dlana duž toka kolateralnog tibijalnog ligamenta 3-5 minuta sa posebnim naglaskom na bolna mjes ta (SI. 5-49).
136
G u o lia n g Cao
SI. 5-49 ROU-stacionarni kružni pritisak tenarom đuž toka kolateralnog tibijalnog ligamenta
3.) FENJIN - Primijeni nježno trzanje na polazište i inserciju ligamenta, kao i na druga osjetljiva mjesta nekoliko puta (SI. 5-50).
SI. 5-50 FENJIN - trzanje na osjetljivim tačkama
4.) CA - trljan je ćeš primijeniti na kraju u predjelu cijelog koljena dok paci jent ne osjeti toplotu. M jere opreza: 1. Tuina terapiju treba prim jenjivati tek nakon što je unutrašnje krvarenje zaustavljeno.
2. Tokom tretmana potrebno je primjenivati vježbe za jačanje m.quadricepsa. 3. Kompletne rupture ligamenata i frakture nisu indikacija za tuina terapiju.
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
137
X V II UGANUĆE SKOČNOG ZGLOBA Uganuće skoćnog zgloba se vrlo često viđa u kličnikoj praksi. Može se dogo diti u bilo kojoj životnoj dobi, posebno kod mlađih i sredovječnih osoba zbog energičnijih aktivnosti. Skočni zglob je sastavljen iz lateralnog maleolusa, medijalnog maleolusa i talusa, koji su spojeni jakim i žilavim ligamentima koji osiguravaju stabilnost skočnog zgloba. Medijalni kolateralni ligament skočnog zgloba je mnogo jači nego lateralni kolateralni ligament koji se sastoji od prednjeg i zadnjeg talofibularnog liga menta i vanjskog kalkaneofibularnog ligamenta. Pošto je talus smješten unutar maleolarne fose i ograničen medijalnim i lateralnim maleolusom, glavni pokret skočnog zgloba su ekstenzija i fleksija sa laganom inverzijom i everzijom. Zbog anatomskih osobina, kao što su da je lateralni maleolus duži od medi jalnog, a medijalni kolateralni ligament jači nego lateralni, itd. obim inverzije u skočnom zglobu je mnogo veći od everzije. Zbog toga uganuće skočnog zgloba se uglavnom dešava u invertiranom položaju i lateralni kolateralni ligament je taj koji je zahvaćen u većini slučajeva. Etiologija i patologija: Uganuće skočnog zgloba je uglavnom uzrokovano indirektnom silom. Dolazi do iznenadne inverzije ili everzije izvan normalnih fizioloških granica, kao što je doskok kod skakanja sa visine ili iznenadno stajanje na neravnom tlu za vrijeme hoda. Povreda skočnog zgloba može biti u obliku parcijalne rupture ligamenata, udružene sa dislokacijom ili frakturom. Sim ptom i i znaci: 1. Bol je lociran oko skočnog zgloba, može se pojaviti odmah nakon uganuća i pojačava se kod hoda i pokretanja. 2. U povrijeđenom predjelu brzo se razvija otok, većinom na dorzumu stoplala i anteroinferiornom aspektu lateralnog maleolusa zbog lokalnog unutrašnjeg krvarenja i efuzije tkivne tečnosti. Jedan ili dva dana nakon povrede može se pojaviti modrica. 3. Pacijent hoda šepajući, ili nije u stanju da hoda. 4. Prisutna je upadljiva osjetljivost, posebno u anteroinferiornom aspektu late ralnog maleolusa. Bol se ne pojačava kada se na peti vrši perkusija u longitu dinalnom pravcu, što pomaže da se izdiferencira fraktura lateralnog maleolusa od uganuća zgloba. 5. Bol postaje ekstremno jak ako se izvrši rekonstrukcija načina povrijeđivanja. 6. Neophodno je napraviti Rtg da bi se isključili prelomi. Tuina terapija je kontraindicirana kod kompletne rupture ligamenata ili frakture.
138
G u o lia n g Cao
Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške sa malim jastukom ispod oba koljena. Primijeni ANROU - stacionarni kružni pritisak od po jedan minut na slijedećim tačkama: 1) TAICHONG (LIV 3) (SI. 5-4). 2) SANYINJIAO (SP 6) (SI. 5-42). 3) XUANZHONG (G 39) (SI. 5-47). 4) ZUSANLI (S 36) (SI. 5-48). 5) YANGLINGOUAN (JANGLINČUEN) (G 34) (SI. 5-51 i SI. 3-33). YANGLINGQUAN se nalazi na meridijanu žučne bešike koji je parni meri dijan sa meridijanom jetre. Jetra kontroliše tetive. Ova tačka je indicirana kod poremećaja tetiva. Takođe je jako važna tačka za zaustavljanje bola na lateralnoj strani trupa i donjeg ekstremiteta.
SI. 5-51 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na tačku YANGLINGQUAN (G 34).
2.) Tokom akutne faze 24 - 48 sati nakon povrede primijenjeni manuelni metodi moraju biti jako nježni, inače se može otežati povreda uzrokovanjem dodatnog unutrašnjeg krvarenja. U oboljelom predjelu obično se primjenjuje MO-cirkularna masaža palcima, blagog intenziteta. 3.) Tada uradi nježno TUI-guranje tenarom dlana duž prednje ivice lateralnog maleolusa u anterlonferiornom pravcu nekoliko puta (SI. 5-52). Ovo pomaže poboljšanju limfne drenaže iz oboljelog predjela.
SI. 5-52 TUI-guranje tenarom dlana duž prednje ivice lateral nog maleolusa u anteroinferiornom pravcu
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
139
4.) Nakon što je otok smanjen, primijeni nježnu BA-vuču i YAO-rotaciju na oboljeli gležanj 3-5 minuta (SI. 2-18, h i SI. 2-19, g). 5.) U hroničnoj fazi mogu se dogoditi adhezije. Zbog toga intenzitet manuelnog tretmana treba da bude srazmjerno pojačan. Najprije se primijeni YAO-rotacija 2-3 minuta. Tada se tokom vuče skočnog zgloba, dok jedna ruka drži petu a druga stopalo, načini dorzalna i plantarna fleksija nekoliko puta (SI. 5-53, a, b).
SI. 5-53,a Dorzalna fleksija skočnog zgloba tokom vuče
SI. 5-53,b Planterna fleksija skočnog zglo ba tokom vuče
6.) Napravi FENJIN-trzanje vrhom palca na mjestima bolne osjetljivosti.
XVIII BOL U PETI Bol u peti se često nađe kod mlađih i sredovječnih osoba. Pacijent se žali na bol na dnu pete dok stoji i hoda. Obično je bol uzrokovan infrakalkanealnim burzitisom, atrofijom infrakalkanealnog subkutanog lipofibroznog jastučeta, naprezanjem plantarne fascije ili ponekada osteofitima. Etiologija i patologija: 1. Prekomjerno hodanje ili produženo stajanje mogu oštetiti infrakakanealnu burzu, uzrokujući inflamaciju.
140
G u o iia n g Cao
2. Plantarna fasclja je inserirana na tuberositas calcanei. Dugo hodanje sa teškim teretom ili lokalna hronična ili akutne povreda mogu uzrokovati isteg nuće plantarne fascije i uzrokovati degeneraciju. Može nastati akutna ili hronična inflamacija, posebno na mjestu insercije fascije. 3. Zbog duže nepokretnosti, ili u nekim slučajevima debljine i mišićne slabosti, koža tabana na peti postaje meka i infrakalkanealni potkožni lipofibrozni jastučić može postati parcijalno atrofičan. 4. Osteofiti oko tuberositasa kalkaneusa tokom dugotrajne vuče od strane plantarne fascije u nekim slučajevima mogu uzrokovati bol. Bol nije u direkt noj proporciji sa veličinom osteofita, nego je u vezi sa pravcem osteofita. Ako je vrh osteofita usmjeren nadole, to može rezultirati bolom. U našim kliničkim slučajevima smo ustanovili da nakon što je bol uklonjen terapijom, osteofiti su i dalje vidljivi na Rtg filmu. Sim ptom i i znaci: Glavna tegoba je bol u peti, koji se pojačava hodanjem i stajanjem. Može biti prisutna bolna osjetljivost duž plantarne fascije, posebno oko tuberositas calcaneusa. Tokom hronične faze zbog kontrakture plantarne fas cije, može se napipati tvrdina u obliku užeta. Dno bolne pete izgleda popunjeno upoređeno sa zdravom stranom. Kožna temperatura na oboljeloj peti je viša nego na zdravoj strani. Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Primijeni AN-ROU - stacionarni kružni pritisak tokom jednog minuta na slijedećim tačkama: 1) TAIXI (K 3) i KUNLUN (B 60) u isto vrijeme (SI. 5-16) 2) SANYINJIAO (SP 6) (SI. 5-16) 3) XUANZHONG (G 39) (SL. 5-47). 2.) Pacijent leži potrbuške sa koljenom savijenim za 90° i tabanom usmjere nim nagore. Stani sa oboljele strane i primijeni TUI-guranje palcem u pravcu od pete prema prstima ili obratno duž plantarne fascije nekoliko puta dok fiksiraš pacijentovo stopalo svojom drugom rukom (SI. 5-54).
SI. 5-54 TUI-guranje palcem duž plantarne fascije
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
141
3.) Nakon toga izvrši ROU-stacionarni kružni pritisak jako duž osjetljivih mjesta oko tuberositasa kalkaneusa nekoliko puta (SI. 5-55). Ako je koža na donjoj strani pete suviše debela, uzmi mali štapić promjera 1 cm sa zaobljenim vrhom i upotrijebi ga umjesto palca. Pošto je ovaj metod dosta jak i ponekad bolan, mora se biti pažljiv kod primjene. Takođe je po trebna koordinacija od strane pacijenta.
Si. 5-55 ROU-stacionami kružni pritisak na osjetljiva m jesta oko tuberositas kal kaneusa
4.) Tada primjeni Jl-udaranje šakom po donjoj strani pete oko pet puta (SI. 5-56).
SI. 5-56 Jl-uđaranje šakom na donju stra nu pete
5.) Pacijenta ohrabriti da stavi bolesnu petu na ugao stepenica i nekoliko puta dnevno prebacuje težinu na tu petu.
142
C u o lia n g Cao
X IX GLAVOBOLJA Glavobolja je simptom. Ona se pojavljuje kod različitih akutnih i hroničnih bolesti (u terminima zapadne medicine: internoj medicini, neurologiji, psihoza ma, ortopediji, hirurgiji, oftalmologiji, ORL itd.). U ovom poglavlju mi ćemo diskutovati tretman tuina terapijom samo za migrenu, neurovaskularnu glavobolju i glavobolju uzrokovanu prehladom, hipertenzijom, neurastenijom, stresom, itd. U našoj kliničkoj praksi uočili smo da je glavobolja u velikom broju sluča jeva posljedica cervikalnih poremećaja. Tuina terapija daje dobre rezultate kod gore navedenih uzroka. Tradicionalna kineska medicina smatra da je glava mjesto gdje se susreću svi YANG meridijani sa ruke i noge. Glavobolja je uzrokovana ili egzogenim patogenim faktorima ili endogenim disfunkcijama, usljed kojih nastaju poremećaji krvi i životne energije u glavi i usporavanje cirkulacije životne energije kroz meridijane koji prolaze kroz glavu. Egzogeni uzročni faktori su uglavnom vjetar-hladnoća, vjetar-toplota ili vrućina i vlaga. Endogeni uzročni faktori su često hiperaktivnost YANG-a jetre, dificijencija (slabost) vitalne enrgije i krvi, stagnacija flema, ili deficijencija bubrega. U tradicionalnoj kineskoj medicini glavobolje se takođe diferenciraju prema lokalizaciji i meridijanima koji snabdijevaju tu oblast. Čelo je snabdje veno od meridijana želudca (YANGMING) pa se čeona glavobolja takođe naziva YANGMING glavoboljom, a tačke na meridijanu želudca (YANGMING) i meridi janu debelog crijeva (YANGMING) se mogu upotrijebiti za liječenje glavobolje. U skladu sa istim načinom razmišljanja, okcipitalna glavobolja je TAIYANG glavobolja kod koje su indicirane tačke na meridijanu mokraćne bešike i tankog crijeva. Jednostrana glavobolja je SHAOYANG glavobolja i kod nje se savjetuju tačke na meridijanu žučne bešike i trostrukog grijača. Parijetalna glavobolja je JUEYIN glavobolja. Kod ove glavobolje korisne su tačke na meridijanu jetre, kao i one na TAIYANG meridijanima koji prolaze parietalni predio. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Primjeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na slijedeće tačke: 1) 2) 3) 4)
HEGU (Li 4) (si. 5-1) WAIGUAN (GE 5) (SI. 5-3) SHOUSANLI (Li 10) (SI. 5-4). XIAOHAI (Si 8) (SI. 5-5).
2.) Sjedi do glave pacijenta i nježno primijeni NA-držanje na pacijentovim ramenima objema rukama tokom oko dva minuta (SI. 5-57).
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
143
SI. 5-57 NA-držanje na ramenima dok pacijent leži na leđima
3.) Pomoću kažiprsta, srednjeg i domalog prsta obiju ruku primijeni ROU-stacionarni kružni pritisak duž vratnih mišića sa obje strane spinoznih procesusa tokom oko dva minuta. (SI. 5-58).
SI. 5-58 ROU-stacionarni kružni pritisak duž mišića na obje strane spinoznih procesusa pomoću kažiprsta, srednjeg i domalog prsta
4.) BA-trakcija se koristi na pacijentovom vratu pri čemu jedna ruka pridrža va pacijentov potiljak a druga podržava bradu tokom 1-2 minuta (SI. 5-59 i SI. 3-22). TAIYANG je jedna od jako važnih ekstra tačaka. Efikasna je kod tret mana glavobolje i poremećaja očiju.
na tačku TA IY A N G (EXTRA)
144
C u o lia n g Cao
6.) ROU-stacionarni kružni pritisak treba izvršiti na tačku SHUAIGU (ŠUAIGU) (G-8) na obje strane sa kažiprstom, srednjim i domalim prstom po jedan minut (SI. 5-60 i SI. 3-25). SHUAIGU se nalazi na meridijanu žučne bešike. Glavna funkcija joj je uklanjanje jednostrane glavobolje i uklanjanje stresa.
SI. 5-60 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku SHUAIGU (G 8)
7.) Na tačku BAIHUI (BAIHUI) (GV-20) izvrši AN-pritisak sa oba palca tokom jednog minuta (SI. 5-61 i SI. 3-24). BAIHUI je locirana na upravljačkom meridijanu. Funkcionalno je povezana sa svim YANG meridijanima. Ima funkciju regulisanja YANG QI u cijelom tijelu i jačanje opšte QI unutrašnjih organa. Zbog toga nije indicirana samo kod glavobolje i poremećaja glave, nego i kod prolapsa unutrašnjih organa.
SI. 5-61 An-pritisak sa oba palca na tačku BAIHUI (GV-20)
8.) Napravi nježni ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku JINGMING (B 1) na obje strane vrhom kažiprsta, tokom jednog minuta (SI. 5-62 i SI. 3-23). JINGMING je prva tačka na meridijanu mokraćne bešike, a indicirana je kod bolesti očiju, glavobolje i stresa.
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
145
Si. 5-62 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku JINGMING (B 1) na obje strane pomoću vrhova kažiprsta
9.) Na čelu se primjenjuje MA-klizanje pomoću palmarne strane oba palca. Počinje se od sredine čela i onda se palci postepeno udaljavaju jedan od dru gog prema sljepočnicama. Radi se najprije nježno na obrvama, a zatim sve više i više, dok se ne dođe do linije kose (SI. 2-9,a). To traje oko 2-3 minuta. 10.) CA-trljanje se izvrši u temporalnom kosmatom predjelu pomoću malog tenara nježnim ljuljanjem u ručnom zglobu, dok je sam ručni zglob kompletno relaksiran, a dlan je okrenut prema vertex-u, po jedan minut na svakoj strani (SI. 5-63).
SI. 5-63 CA-trl ja n je u temporalnom kos matom predjelu malim tenarom pomoću lju lja n ja ručnog zgloba
11.) CA-trl janje treba izvršiti na verteksu vrhovima pet prstiju (suvo pranje kose) tokom 1-2 minuta (SI. 5-64).
146
G u o lia n g Cao
SI. 5-64 C a-trljanje na glavi vrhovim a pet prstiju (suvo pranje kose)
12.) AN-ROU stacionarni kružni pritisak se primjenjuje na svaku od slijedećih tačaka po jedan minut: 1) TAICHONG (LIV 3) (SI. 5-41). 2) NEITING (S 44) (SI. 5-64 i SI. 3-31). 3) SANYINJIAO (SP 6) (SI. 5-42). 4) XUANZONG (G 39) (SI. 5-47).
SI. 5-65 AN-ROU - stacionarni kružni pri tisak na tačku NEITING (S 44)
NAPOMENE: 1. Tokom tretmana od pacijenta se traži da leži potpuno'relaksiran sa zatvo renim očima i mislima skoncentrisanim na palčeve nogu. U kineskoj QIGONG
T U IN A
-
d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
147
(ĆIGONG) (VJEŽBE ŽIVOTNE ENERGIJE) rečeno je ”Qi slijedi pravac meditaci je”. Pacijenti sa glavoboljom u mislima su uglavnom koncentrisani na glavu. Zbog toga ne mogu da se opuste. Zbog toga koncentrisanje na palčeve nogu može usmjeriti Qi nadole. 2. Manipulacije i pokreti za tretman trebaju biti lagani i ritmični, što donosi efekat smirenja. 3. Razlog zašto se tačke na nogama posljednje stimulišu je u tome da se ne mora prekidati tretman radi pranja ruku.
X X NESANICA Nesanica se uglavnom viđa kod neurastenije i manjeg broja organskih oboljenja. Ovdje ćemo diskutovati samo o tretmanu insomnije uzrokovane neurozom i klimakteričnim sindromom, kao i emocionalnim i funkcionalnim poremećajima. Tradicionalna kineska medicina smatra da je jedna od važnih funkcija srca udomljavanje uma; to znači da je srce glavni organ koji treba razmatrati u upravljanju mentalnim aktivnostima. Duh, svjesnost, pamćenje, razmišlja nje i spavanje su svi upravljani ovom funkcijom srca. U tradicionalnoj kineskoj medicini smatra se da emocionalne aktivnosti utiču na funkcionisanje unutrašnjih organa i cirkulaciju Qi (životna energija) i krvi. Prekomjerna radost i strah mogu uticati na funkciju srca i uzrokovati nesanicu, iritabilnost, palpitacije, itd. Prekomjerna žalost, briga i razmišljanje mogu uzrokovati insuficijenciju slezene i krvi, što rezultira u nedovoljnoj ishrani srca krvlju i utiče na funkci je srca u udomljavanju uma, te na taj način nastaje nesanica. Prekomjerni strah, pretjerivanje u seksualnom životu ili produžena bolest mogu uveliko potrošiti YIN bubrega. Po teoriji Pet elemenata, bubreg je pripi san vodi a srce se pripisuje vatri. Vatra i voda moraju biti držani u relativnoj ravnoteži. Manjak vode može uzrokovati da se vatra rasplamti, što znači nas tanak disharmonije srca i bubrega, a to je uzrok nesanici. Prekomjerno jelo može rezultirati u zadržavanju hrane u želudcu, što stva ra flem i toplotu i remeti funkciju želudca, i vodi u disharmoniju slezene i želudca. Ovo je takođe važan uzročni faktor nesanice. Tretman: 1.) Pacijent leži potrbuške. Stani sa strane pacijenta i izvrši GUN-kotrl janje duž obje strane spinoznih procesusa od T4 do L2 tokom pet minuta. To pokri va tačke XINSHU (ŠINŠU) (B 15), GANSHU (GANŠU) (B 18), PISHU (PIŠU) (B 20), WEISHU (VEIŠU) (B 21) i SHENSHU (ŠENŠU) (B 23) (SI. 5-15, SI. 5-22 i SI. 3-29). 2.) Nakon toga tražimo od pacijenta da legne na leđa i pokuša da se potpuno relaksira, pri čemu je u mislima skoncentrisan na donji dio abdomena. Primi jeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na slijedeće tačke:
148
G u o lia n g C ao
1) SHENMEN (H 7) (SI. 5-66 i SI. 3-18). SHENMEN je važna tačka ŠENMEN je "božija kapija" (ili neskoj medicini značenje "bog" udomljavanju uma. Zbog toga srca i ima jak sedativni efekat.
na meridijanu srca. Bukvalni prevod riječi "nebeska kapija” - op.pr.). U tradicionalnoj ki obično ukazuje na funkciju srca u smještaju, je ova tačka indicirana kod svake disfunkcije
SI. 5-66 AN-ROU - stacionarni kružni pri tisak na tačku SHENMEN (H 7)
2) NEIGUAN (P 6) (SI. 5-67 i SI. 3-18) NEIGUAN je locirana na meridijanu perikarda koji ima sličnu funkciju kao i meridijan srca. Ova tačka ima funkciju smirenja srca i olakšanja u grud nom košu.
SI. 5-67 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku NEIGUAN (P 6)
3.) Sjedi kraj glave pacijenta i nježno provedi NA-držanje na oba ramena tokom oko 2 minuta (SI. 5-57). 4.) ROU-stacionarni kružni pritisak se izvrši kažiprstom, srednjim i domalim prstom obje ruke na vratnim mišićima obostrano duž spinoznih procesusa u trajanju od dva minuta (SI. 5-58). Naglasak je na tačci FENGCHI (G 20).
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
149
5.) ROU-stacionarni kružni pritisak se tada primijeni po jedan minut na slije deće tačke: 1) TAIYANG (EXTRA) na obje strane sa kažiprstom i srednjim prstom (SI. 5-59). 2) SHUAIGU (G 8) na obje strane sa kažiprstom, srednjim domalim prstom (SI. 5-60). 3) JINGMING (B 1) obostrano sa jagodicama kažiprsta (SI. 5-62). 6.) Pomoću oba palca na čelu primijeni MA-klizanje. Počinje se na sredini čela i onda se palci razmiču prema lateralno prema sljepočnicama. Metod se nježno izvodi najprije duž obrva i tada postepeno naviše dok se ne dođe do linije kose. To traje oko 2-3 minuta (SI. 2-9, a). 7.) Stavi se tenar dlana na sredinu čela između obrva i kose i tada se provede stacionarni ljuljajući pritisak nježno ljuljajući ručni zglob, dok je zglob pot puno relaksiran. Ukočenost u ručnom zglobu ili tri janje kože treba izbjeći. Ovaj metod se naziva ljuljajući (talasasti) ROU. Sličan je YIZHICHAN metodu (ljuljajući pritisak palcem), ali se umjesto palca upotrebljava tenar. On takođe liči na ROU metod, ali nema kružnog pokreta. To traje pet minuta za obje strane (SI. 5-68). 8.) Dok je pacijentova glava lagano okrenuta u stranu, nježno uradi TUI-guranje sa dlanom, gurajući dlanom lateralnu stranu potiljka odozgo nadole duž aurikule do vrata, oko 20 puta na svakoj strani (SI. 5-69).
SI. 5-68 Lju ljaju ći ROU na ćelu pomoću nježnog lju ljaju ćeg pokreta zgloba šake da bi se proizveo kontinuirani stacionarni lju ljaju ći pritisak
150
G u o lia n g Cao
SI. 5-69 TUI-guranje dlanom duž lateralne strane potiljka odozgo nadole
X X I FA C IJA LN A P A R A LIZ A Facijalna paraliza može biti perifernog porijekla ili centralnog, koja se može vidjeti kao posljedica cerebrovaskularnih oboljenja. Pacijent se žali na nemogućnost kompletnog zatvaranja oka, podizanja obrve, nabiranja čela ili naduvavanja obraza na oboljeloj strani. Pojavljuje se i padanje ugla usta, kao i curenje pljuvačke. Može biti prisu tan bol u mastoidnoj regiji ili glavobolja. Sa tačke gledišta tradicionalne kineske medicine, facijalna paraliza često nastaje zbog obstrukcije meridijana i kolaterala u predjelu lica kao rezultat invazije patogenih faktora - vjetra, hladnoće ili flema. Pacijent je obično slabijeg opšteg stanja sa deficijencijom krvi i životne energije. Tretman: 1.) Pacijent je u ležećem položaju. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni priti sak po jedan minut na slijedeće tačke: 1) HEGU (Li 4) obostrano (SI. 5-1). 2) TAIYANG (EXTRA) na obje strane sa kažiprstom i srednjim prstom (SI. 5-59). 3) YANGBAI (G 14) na obje strane sa kažiprstom i srednjim prstom (SI. 5-70 i SI. 3-23). YANGBAI je smješten na meridijanu mokraćne bešike. U ovom slučaju se upotrebljava kao lokalna tačka da poboljša cirkulaciju u meridijanu, za tret man bolesti oka i čeone glavobolje.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m e toda lije č e n ja
151
SI. 5-70 AN-ROU - stacionarni kružni pri tisak na tačku YANGBAI (G 14) obostrano pomoću kažiprsta i srednjeg prsta
4) TOUWEI (TOUVEI) (S 8) obostrano sa palcima (SI. 5-71 i SI. 3-22). T0UWEI je tačka na meridijanu želudca. Stimulacija ove tačke može uklo niti obstrukciju ovog meridijana da bi se tretirala glavobolja i facijalna para liza.
SI. 5-71 AN-ROU - stacionarni kružni priti sak na TOUWEI (S 8) palcima
2.) FENJIN - trzanje palcem treba provesti 5-10 puta na slijedećim tačkama: 1) JINGMING (B 1) poprečno na oboljeloj strani (SI. 5-72 i SI. 3-23).
152
C u o lia n g C ao
SI. 5-72 FENJIN-trzanje u poprečnom pravcu na tački JINGMING (B 1) vrhom palca
2) Na supraorbitalnom foramenu vertikalno na oboljeloj strani (SI. 5-73)
SI. 5-73 FENJIN-trzanje vertikalno supraorbitalnom foramenu
3) 5-74)
na
Na lateralnoj ivici orbite u transverzalnom pravcu na oboljeloj strani (SI.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
153
Si. 5-74 FENJIN - trzanje transverzalno na lateralnoj Ivici orbite
4) Na infraorbitalnom foramenu vertikalno na oboljaloj strani (SI. 5-75)
SI. 5-75 FENJIN-trzanje u vertikalnom pravcu na infraorbitalni foramen
3.) Primijeni ROU-stacionarni kružni pritisak palcem po jedan minut na tačke: 1) YINGXIANG (JINSIJANG) (LI 20) sa palcem (SI. 5-76 i SI. 3-23 YINXIANG znači primanje MIRISA. Ova tačka je jako važna za poremećaje nosa.
154
G u o lia n g Cao
SI. 5-76 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku YINGXIANG (Li 20)
2) JIACHE (ĐAČE) (S'6) sa kažiprstom i srednjim prstom (SI. 5-77 i SI. 3-22). JIACHE se takođe nalazi na meridijanu želudca. Ovdje se upotrebljava kao lokalna tačka da ukloni obstrukciju iz meridijana.
SI. 5-77 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku JIACHE (S 6)
3) CHENJIANG (ČENGĐIANG) (CV 24) sa palcem (SI. 5-78 i SI. 3-23). Ovo je tačka na meridijanu začeća. CENGJIANG znači primanje, prihvatanje pljuvačke. Indicirana je kod faci jalne paralize, zubobolje i trigeminalne neuralgije.
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije č e n ja
155
SI. 5-78 ROU-stacionarni kružni pritisak na tačku CHENGJIANG (CV 24)
4.) Stavi kažiprst u usta na obraznu sluzokožu, a palac spol ja na kožu na obo ljeloj strani da bi osjetio prisustvo mase u obliku trake u pacijentovim obraznim mišićima. Tada se uradi NIAN-izvijanje prstima na ovoj masi nekoliko puta. Preporučuje se sterilni gumeni naprstak ili rukavice (SI. 5-79).
Si. 5-79 N IAN-izvijanje prstima na zadeb ljan ju unutar obraznih mišića
5.) Pacijentova glava je lagano okrenuta prema zdravoj strani. Primijeni Jl-udaranje sa kažiprstom, srednjim i domalim prstom na oboljeloj strani na vratu, posebno na tačku FENGCHI (G 20) jedan minut. Izbjegavaj silu (SI. 5-80).
156
G u o lia n g Cao
SI. 5-80 Jl-udaranje kažiprstom, srednjim i domalim prstom na vratu sa bolesne strane
6.) CA-trljanje provodi se na kraju, jako nježno dlanovima na cijelo lice odozgo nadole nekoliko minuta.
X X II BOL U ŽELUDCU Bol želudca je simptom koji se često vidi kod akutnog i hroničnog gastriti sa, gastričnog i duodenalnog ulkusa, gastrospazma, gastrične neuroze, i nekih drugih oboljenja digestivnog sistema. Tuina terapija često daje zadovoljavaju će i brze rezultate kod bolova želudca. Međutim ova terapija je kontraindicirana kod peptičnog ulkusa sa komplikacijama krvarenja, kao i kod peptičnog kancera. Tradicionalna kineska medicina smatra da je gastralgija obično uzrokova na neurednom ishranom, hiperaktivnom Qi jetre i invazijom hladnoće. Prekomjerno jelo, neuredno unošenje hrane, previše alkohola itd. mogu oštetiti funkciju želudca i slezene. Prekomjerna briga i razmišljanje, posebno ljutnja, mogu poremetiti Qi jetre, koja se u tom slučaju kreće transverzalno i napada želudac. U teoriji Pet elemenata jetra je pripisana drvetu, dok je želudac pripisan zemlji. Postoji fiziološka međupovezanost zemlje i drveta. Ako drvo postane previše jako, ono će imati prejako djelovanje na zemlju, uzrokujući patološko stanje. Zbog toga prejaka Qi jetre će neizbježno oštetiti funkciju želudca. Ako su želudac i slezena već od ranije u lošem stanju, patogena hladnoća može iskoristiti ovu slabost da napadne želudac i priredi teškoće. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na slijedeće tačke: 1) NEIGUAN (P 6) (SL. 5-67). 2) ZUSANLI (S 36) (SL. 5-48).
T U IN A - d re v n a k in e sk a m etoda lije če n ja
157
2.) YIZHICHAN (JIDŽIČEN) - pritisak ljuljajućim palcem se vrši na tačku ZHONGWAN (DŽONGVAN) (CV 12) oko pet minuta. Pacijent obično dobije osje ćaj toplote koji se širi u dubinu stomaka (SI. 5-81 i SI. 3-27). Svaki unutrašnji organ ima po dvije odgovarajuće tačke, jednu leđnu SHU (ŠU) (upravljačka, regulatorna - op.pr.) tačku 1 druga je na prsima ili abdome nu i naziva se prednja ili MU (MU) tačka (alarmna, tačka uzbune - op.pr.). ZHONWAN (CV 12) je prednja MU tačka želudca, koja je odgovorna za sve poremećaje želudca.
1
V
Si. 5-81 YIZHICHAN - pritisak ljuljajućim palcem na tačku ZHONGWAN (CV 12)
3.) Trljaj dlanove dok ne postanu vrući i tada stavi jedan dlan na pacijentov želudac i primijeni ROU-stacionarni kružni pritisak polako i nježno dva minu ta, pola vremena u pravcu kazaljke na satu a drugu u obrnutom pravcu (SI. 2-7,d). 4.) MA-klizanje treba provesti na gornjem abdomenu pacijenta sa oba palca i tenara. Ono počinje u medijalnoj liniji i tada se ruke šire u infralateralnom pravcu. Ovo klizanje treba provesti tako da se kod slijedećeh pokreta palci postave malo niže, tako da čitav abdomen bude tretiran (jedan po jedan nivo). Metod se izvodi nježno, najprije duž donje ivice rebara, a onda postepeno sve niže do umbilikusa, sve ukupno 1-2 minuta (Si. 5-82).
SI. 5-82 MA-klizanje na gornjem abdomenu
158
G u o lia n g C ao
XXIII HRONIČNA D IAREA Tuina terapija je često efikasna u tretmanu diareje kod hroničnog enteritisa, dispepsije, funkcionalnih poremećaja gastrointestinuma, iritabilnog kolona i neurotične diareje. Hronična diareja po teoriji' tradicionalne kineske medicine nastaje zbog insuficijencije YANG slezene i bubrega te emocionalne neprilagođenosti. Jedna od glavnih funkcija slezene je da upravlja transportom i transform acijom. To znači da je slezena odgovorna za digestiju hrane i apsorpciju hra njivih materija, koje onda upućuje srcu i plućima, odakle se hranljive materi je šalju da ishranjuju cijelo tijelo. Ova funkcija u potpunosti ovisi od funkcije YANG-a slezene. Ako je YANG slezene deficijentan, neizbježno će biti oštećene funkcije digestije. Nesvarena hrana sa vodom se kreće ka debelom crijevu i uzrokuje diareju. Protrahirana diareja može oštetiti YANG bubrega. Yang bubrega može takođe biti insuficijentan i zbog drugih faktora. To uzrokuje i slabljenje YANG slezene. Jedna od važnih kliničkih manifestacija diareje zbog insufici jencije Yang bubrega je diareja svakog dana u rano jutro (zora). Pacijent mora hitno u klozet. Prekomjerno razmišljanje i briga mogu takođe oštetiti funkciju slezene. Ljutnja može uzrokovati zastoj Qi jetre, što odmah oštećuje funkciju slezene. To je diareja uzrokovana emocionalnom neprilagođenošću. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Primijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na slijedeće tačke: 1) SANYINJIAO (SANJIINDIAO) (Sp. 6) (SI. 5-42). 2) ZUSANLI (S 36) (SI. 5-48). 2.) Primijeni YIZHICHAN - ljuljajući pritisak palcem 2-3 minuta na slijedeće tačke: 1) ZHONGWAN (CV 12) (SI. 5-81) 2) TIANSHU (TIANŠU) (S 25) (SI. 5-38 i SI. 3-27). TIANSHU je prednja MU tačka debelog crijeva. Indicirana je kod diareje, konstipacije, abdominalnog bola, i drugih poremećaja debelog crijeva.
T U IN A
-
d re v n a k ine sk a m etoda lije č e n ja
159
SI. 5-83 YIZHICHAN - lju ljaju ći pritisak palcem na tačku TIANSHU (S 25)
3) GUANYUAN (CV 4) (SI. 5-84 i SI. 3-27). GUANYUAN (GUANJUAN) je prednja MU tačka tankog crijeva. Indicirana je kod urogenitalnih oboljenja. Osim toga, ova tačka je veoma važna za jača nje vitalne energije i krvi.
SI. 5-84 YIZHICHAN - lju ljaju ći pritisak palcem na tačku GUANYUAN (CV 4).
3.) ROU-stacionarni kružni pritisak se primjenjuje sporo i nježno na umbilikus sa kažiprstom, srednjim i domalim prstom dva minuta u pravcu obrnutom od kretanja kazaljki sata (SI. 2-7,c). 4.) MO-cirkularna masaža dlanom se učini na donjem dijelu abdomena, takođe obrnuto od kazaljki na satu tokom tri minuta (SI. 2-4,a). 5.) Od pacijenta tražimo da legne potrbuške i onda primijenimo GUN-kotrljanje na sakrum u pravcu od kokciksa prema lumbalnoj regiji tokom pet minu ta.
160
Guoliang Cao
XXIV KONSTIPACIJA Konstipacija se u tradicionalnoj kineskoj medicini klasifikuje u ekscesni i deficijentni tip. Konstipacija uzrokovana prisutnošću suve toplote u želudcu i crijevim a je ekscesnog tipa. Unošenje previše jake i masne hrane može voditi stvaranju toplote u crijevima. Ako su tjelesne tečnosti potrošene kod febrilne bolesti, to može uzrokovati suvu toplotu crijeva, što rezultira konstipacijom. Mentalna depresija može oštetiti cirkulaciju životne energije, usljed čega nastaje stagnacija i zadržavanje Qi u jetri, slezeni i plućima. Pluća su parni organ sa debelim crijevom. Stagnacija Qi u svim ovim organima može uzroko vati slabost transporta u želudcu i crijevima. Ovo je takođe jedan od ekscesnih tipova konstipacije. Ako konstipacija rezultira od deficijencije vitalne energije i krvi, to je dificijentni tip. Osobe nakon preboljele teške bolesti ili starije i oslabljene osobe često mogu imati konstipaciju koja nastaje zbog deficijencije vitalne energije, slabosti u transportu otpadnih m aterija ili zbog deficijencije krvi, što rezultira u iscrpljenju tjelesnih tečnosti što opet uzrokuje da feces postane suviše suv. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Prim ijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na svaku od tačaka: 1) TAICHONG (TAlCONG) (LIV 3) (SI. 5-41). 2) SANYINJIAO (Sp 6) (SI. 5-42). 3) ZUSANLI (S 36) (SI. 5-48). 2.) Uradi YIZHICHAN-pritisak ljuljajući palcem na tačku TIANSHU (S 25) na obje strane po dva minuta (SI. 5-83). 3.) Uradi YIZHICHAN - pritisak ljuljajućim palcem na tačku DAHENG (Sp 15) obostrano, svaku po dva minuta (SI. 5-85 i SI. 3-27). DAHENG je locirana na meridijanu slezene. Ime ove tačke znači colon transverzum. Indicirana je kod konstipacije, dizenterije i bola donjeg dijela abdo mena.
palcem na tačku DAHENG (Sp 15)
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
161
4.) Prim ijeni polako i nježno ROU stacionarni kružni pritisak na umbilikus u pravcu k azaljk i na satu kažiprstom, srednjim i domalim prstom dva minuta (SI. 2-7,c). 5.) MO - cirkularnu masažu dlanom primijeni polako na donji abdomen u pravcu kazaljke na satu 3 minuta. 6.) Pacijent legne potrbuške i provede se GUN-kotrljanje lumbosakralnog pre djela u pravcu od lumbalno prema kokciksu pet minuta. 7. Provjeri obje strane spinoznih procesusa od L2 do L5 da bi se vidio postoji li bolno mjesto i ima li devijacije spinoznog procesusa. Ako ga ima treba provesti kosu BAN manipulaciju lumbalnih pršljenova sa potiskivanjem deviranog spinoznog procesusa (SI. 2-26). Napomene: 1. Pacijentu treba reći da treba da ima stolicu svakog dana u isto vrijeme. Dok sjedi u klozetu, treba provesti samomasažu odozgo nadole na pojasnom dijelu oko 18 puta. 2. Pacijent treba sam na sebi da prim ijeni MO - cirkularnu masažu u pravcu kazaljke na satu u predjelu donjeg abdomena, ujutru i uveče, oko 36 krugova svaki put. 3. Pacijentu se savjetuje da jede sirovu rotkvicu svakog dana.
XXV DISMENOREA U tradicionalnoj kineskoj medicini važna teoretska postavka je: gdje god postoji obstrukcija, tu je i bol; čim se ukloni obstrukcija i bol će nestati. Prema tome dismenoreja uglavnom nastaje zbog obstrukcije menstrualnog toka. Emocionalne smetnje kao što je depresija, briga, ljutnja ili opsesija mogu uzrokovati usporavanje cirkulacije Ql, što rezultira u koagulaciji krvi u uteru su. Invazija spoljne patogene hladnoće ili unošenje previše hladnog pića tokom menzesa takođe može dovesti opstrukcije menstrualnog toka. Ovo je ekcesni tip. Insuficijencija vitalne energije i krvi zbog slabog tjelesnog stanja ili teške i produžene bolesti mogu uzrokovati dismenoreju. Ako je krv insuficijentna uterus nije dobro ishranjen, što takođe uzrokuje bolnu menstruaciju. Ako je životna energija insuficijentna, krv ne može slobodno cirkulisati, jer životna energija služi kao dinamički pokretač krvnog toka. Ovo je deficijentni tip. Tretman: 1.) Pacijent leži na leđima. Prim ijeni AN-ROU stacionarni kružni pritisak po jedan minut na slijedeće tačke: 1) 2) 3) 4)
HEGU (Li 4) (SI. 5-1). TAICHONG (LIV 3) (SI. 5-41). SANYINJIAO (Sp 6) (SI. 5-42). DIJI (DIDI) (Sp 8) (SI. 5-86 i SI. 3-32).
162
Guoliang Cao
DIJI je XI (ŠI) rascjepna tačka meridijana slezene. XI-rascjepna tačka je obično indicirana kod akutnog bola u predjelu kroz koji prolazi taj meridijan. DIJI (SP 8) kombinovana sa HEGU (LI 4) je dobra kombinacija za uklanjanje menstrualnog bola.
Si. 5-86 AN-ROU stacionarni kružni priti sak na tačku DIJI (Sp 8)
5) YANGLINQUAN (JANGLINGČUAN) (G 34) (SI. 5-51). 2.) YIZHICHAN-ljuljajući pritisak palcem na tačku ZHONGJI (ZONGDI) (CV 3) 2-3 minuta (SI. 5-87 i SI. 3-27). ZHONGJI se nalazi na meridijanu začeća. Indicirana je kod urogenitalnih i ginekoloških oboljenja. Ovdje se upotrebljava kao lokalna tačka da se ukloni krvna staza i bol. 3.) T rlja j dlanove dok se ne ugriju i tada stavi jedan dlan na donji dio abdo mena i prim ijeni ROU-stacionarni kružni pritisak polako i nježno tokom tri minuta (SI. 2-7,d). 4.) Pacijent se nakon toga okrene potrbuške i provede se GUN-kotrljanje duž obje strane lumbalne kičme i na sakralnom predjelu u trajanju od pet minu ta. Ono zahvata tačke SHENSHU (B 23) i CILIAO (B 32). 5.) C A-trljanje se izvrši transverzalno preko lumbalne regije dok koža ne pos tane crvena i pacijent ne osjeti toplotu kako mu prodire u dubinu tijela (SI. 2-8,c).
SI. 5-87 YIZHICHAN - pritisak ljuljajućim palcem na tačku ZHONGJI (CV 3)
POGLAVLJE VI
FUNKCIONALNE VJEŽBE Funkcionalne vježbe se u tradicionalnoj kineskoj medicini nazivaju DAOYIN i im aju za sobom mnogovjekovni istorijat. Školovani ljudi tokom različitih dinastija obraćali su naročito pažnju DAOYIN vježbama, tako da su se one postepeno razvijale i bile obogaćene različitim pravcima (školama). Različite škole DAYIN im aju isti cilj - da liječe bolest, povrate tjelesne funkcije, oporave stanje duha, i preveniraju bolest kretnjam a tijela i zglobova kombinovanim sa disanjem i meditacijama tako da se poboljša cirkulacija vitalne energije i krvi, kao i da se ojačaju mišići i tetive. U ovom poglavlju ću prikazati vježbe koje su lagane za izvođenje i efikasne za funkcionalni oporavak nakon ortopedskih poremećaja. One mogu takođe biti upotrijebljene i u preventivne svrhe. Dok se izvode ove funkcionalne vježbe, mora se obratiti pažnja na slijedeće: 1. Pokreti moraju biti unutar okvira normalnog fiziološkog obima, inače ako nije tako, vježbe su štetne. 2. Vježbe treba izvoditi sporo, sa unutrašnjom silom. One su odsječne (čvrste), ali ne i krute, tijelo je relaksirano, ali ne i kolabirano. Suvišna snaga ili napor mogu samo omesti funkcionalni oporavak. 3. Traži se mirno, prirodno disanje. Pogrešno je zadržavati dah. 4. Vježbe treba izvoditi svaki, ili svaki drugi dan. Polagane redovne vježbe donose najbolje rezultate, a ne užurbani napor.
I VJEŽBE ZA VRAT 1. Stani i prirodno udiši i izdiši. Glava je u neutralnom položaju, ruke sa stra ne tijela. Svi zglobovi i mišići su relaksirani (SI. 6-1). 2. Polako savij glavu naprijed iz neutralnog položaja svom snagom 5 puta (SI. 6 - 2 ).
Guolmng Cao
3. Polako ekstendiraj glavu iz neutralnog položaja svom snagom 5 puta (SI.
165
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
4. Iz neutralnog položaja savij glavu na lijevu stranu koliko je to moguće 5 puta (SI. 6-4). 5. Iz neutralnog položaja savij glavu na desnu stranu koliko je moguće (SI. 6-5).
SI. 6-5
SI. 6-6
6. Ocrtavaj bradom krugove prema naprijed 5 puta, pri čemu se cijelo tijelo lagano pokreće u skladu sa tim pokretom (SI. 6-6). 7. Ocrtavaj bradom krugove prema nazad 5 puta pri čemu se cijelo tijelo laga no pokreće u skladu sa tim pokretom (SI. 6-7)
166
Cuoliang Cao
SI. 6-7
SI. 6-8
8. N ajprije okreni glavu posteriosuperiorno na desnu stranu tako da na kraju oči gledaju u nebo, zaustavi se u Lom položaju nekoliko sekundi, a tada polako okreni glavu na lijevo polukružnim pokretom. Glava se na jednu i drugu stra nu okreće po pet puta (SI. 6-8). 9. Podigni šake i nadlaktice do nivoa prsa, držeći lopticu od papira između prsa i šaka što je duže moguće. Dok održavaš ovaj položaj, koljena su lagano povijena i svi zglobovi i mišići su relaksirani. Disanje mora biti prirodno, mirno. Treba izbjeći ukočenost šaka i ruku. Nakon ove vježbe treba učiniti neku relaksacionu vježbu za ruke i noge (SI. 6-9). Ova vježba je dobra ne samo za vrat, nego i za opšte stanje cijelog tijela.
TUINA - drevna kineska metoda liječenja __________________________________________________________________________________________________167
SI. 6-9
SI. 6-10
II VJEŽBE ZA RAMENA Ovaj komplet vježbi treba uraditi kontinuirano, bez zastajanja. 1. Stani prirodno, sa stopalima razmaknutim za širinu ramena i rukama sa strane tijela. (SI. 6-10). 2. Podigni ruke ispred abdomena sa dlanovima okrenutim nagore. (SI. 6-11).
168
Guoliang Cao
3. Podigni ruke dalje nagore ispred tijela sa nadlanicama okrenutim jedna drugoj (SI. 6-12). 4. Podigni ruke što više možeš i tada okreni dlanove napolje i ispravi ruke prema lateralno (SI. 6-13). Oni koji im aju ograničenu pokretljivost treba da izvode vježbu do svog maksimalnog obima pokreta, pri čemu je važno da je obim pokreta na obje strane (obje ruke) podjednak.
169
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
SI. 6-13
SI. 6-14
5. Spusti ruke polako u početni položaj i tada ponovi čitav komplet vježbi 20-30 puta (SI. 6-14).
III VJEŽBE ZA RAMENA I GORNJE EKSTREMITETE 1. Zauzmi prirodan stojeći položaj. Noge su razdvojene za širinu ramena, a ruke su pružene sa strane tijela (SI. 6-15).
170
Cuoliang Cao
SI. 6-15
SI. 6-16
2. Podigni ruke naprijed do visine prsa i povuci ih prema prsima. 3. Snažno ali polagano guraj rukama prema naprijed što je dalje moguće, pri čemu su podlaktice malo podignute nagore a dlanovi okrenuti prema naprijed. Kada si postigao maksimalan obim pokreta, povuci (bez otpora) ruke na prsa. Ponovi ovaj pokret 5 puta (SI. 6-17).
171
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
SI. 6-17
SI. 6-18
4. Nakon što si peti put gurao rukama prema naprijed, ne povlači ih natrag na prsa, nego ih podigni uvis iznad glave i spusti ih naniže do nivoa ramena. 5. Tada guraj rukama nagore (dlanovi okrenuti prema gore), što više možeš 5 puta (SI. 6-19).
172
Cuoliang Cao
SI. 6-19
SI. 6-20
6. Kada si nakon petog guranja nagore ruke spustio do nivoa ramena, okreni dlanove napolje (SI. 6-20). 7. Ispruži ruke prema lateralno i povuci ih prema natrag 5 puta (SI. 6-21).
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
173
8. Nakon petog ispružanja ruku prema lateralno, nemoj ih povlačiti natrag prema ramenima, nego spuštaj ruke dok ne dostignu ugao od 20 od tijela. Tada okreni dlanove prema nazad i guraj ruke maksimalno unazad pet puta (SI. 6-22).
IV VJEŽBE PODIZANJA RUKU Stani blizu zida i prstima ruke se penji uz zid što je više moguće. Napravi oznaku na zidu svakog dana da bi mogao uporediti visinu do koje si stigao (a i zbog ohrabren ja) (SI. 6-23).
174
Guoliung Cao
SI. 6-23
SI. 6-24
V VJEŽBE DODIRIVANJA KIČMOM Stani iza stolice držeći objema rukama naslon stolice i spuštaj se što je niže moguće (ne puštajući naslon) (SI. 6-24).
VI VJEŽBE ZA PODLAKTICE I RUČNE ZGLOBOVE 1. Podigni ruke horizontalno ispred prsa i drži štapić u svakoj ruci (SI. 6-25).
TUINA
-
175
drevna kineska metoda liječenja
SI. 6-25
SI. 6-26
2. Okreni ruke u potpunu supinaciju maksimalno koliko je moguće (SI. 6-26).
VII VJEŽBE ZA RUČNE ZGLOBOVE I ŠAKE 1. Podigni bolesnu ruku horizontalno sa šakom skupljenom u pesnicu (SI. 6-27).
176
Cuoliang Cao
SI. 6-27
SI. 6-28
f 2. Iznenadno i snažno ispruži prste. Ponovi vježbu nekoliko puta (SI. 6-28).
VIII VJEŽBE ZA LEĐA 1. Savij tijelo prema naprijed nekoliko puta pri čemu su ruke pružene prema dole i pokušavaju da dodirnu pod (SI. 6-29).
TUINA
-
177
drevna kineska metoda liječenja
SI. 6-29
SI. 6-30
2. Ekstendiraj tijelo unazad što više možeš (SI. 6-30). 3. Stani sa rukama na struku i palcima okrenutim prema nazad. Okreni trup prvo u pravcu kazaljke na satu, a tada u obrnutom pravcu. Neka se am plitu da postepeno pojačava (SI. 6-31).
178
Cuoliang Cao
4. Lezi na stomak i tada ispravi i podiži prema gore istovremeno i glavu i noge što duže možeš. Ova vježba je za trening leđnih mišića (SI. 6-32). 5. Iz ležećeg podigni se u sjedeći položaj onoliko puta koliko možeš. Ova vježba je za trening abdominalnih mišića kod osoba sa prekomjernom lordozom lumbalne kičme (SI. 6-33).
SI. 6-33 6. Objesi se rukama na horizomtalnu prečku i visi tako koliko možeš. Vježba je dobra za skoliozu, degeneraciju diska, bol i spazam leđnih mišića (SI. 6-34).
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
179
7. Dok visiš na prečki, miči trup naprijed i natrag (SI. 6-35)
IX VJEŽBE ZA LEĐA I DONJE EKSTREMITETE Ova vježba se naziva "položaj jahača". Dok je prim jenjuješ lagano kreči rukama i nogama, ispravljajući ih sa naporom što je duže vremena moguće, pri čemu su stopala široko odvojena (SI. 6-36).
180
Guoliang Cao
SI. 6-36
X VJEŽBE ZA DONJE EKSTREMITETE 1. Šutni nogom prema naprijed (SI. 6-37).
6-38
181
TUINA - drevna kineska metoda liječenja
2. Šutni nogom prema nazad (SI. 6-38). 3. Šutni nogom prema unutra (SI. 6-39). 4. Šutni nogom prema napolju (SI. 6-40).
SI. 6-39
SI. 6-40
5. Stani na jednu nogu i drugu stavi na neki viši predmet (stolica), tada ispra vi obje noge dok savijaš tijelo prema naprijed (SI. 6-41).
182
Guollang Cao
6. Sjedi tako da ti obje noge vise u vazduhu i prikači malu vrećicu pijeska na bolesnu nogu, pa je polako ispravljaj (SI. 6-42).
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
183
XI VJEŽBE ZA KOLJENA 1. Noga koja je naprijed, savijena je, a ona nazad je ispravljena. Obje ruke su na koljenu prednje noge. Gurni prednju nogu prema naprijed nekoliko puta. Nakon toga promijeni položaj nogu i ponovi opet (SI. 6-43)
SI. 6-43 2. Noge su sastavljene i polusavijene. Ruke su na koljenima. Okreni koljena u pravcu sata 10 puta i u suprotnom pravcu 10 puta (SI. 6-44). 3. Pokušaj da sjedneš iz klečećeg položaja polako i nježno. Ovo je indicirano kod poteškoća sa savijanjem koljena. (SI. 6-45).
184
Cuoliang Cao
SI. 6-44 SI. 6-45
XII VJEŽBE ZA SKOČNE ZGLOBOVE I PRSTE 1. Stavi obje ruke na struk, šutni jednom nogom unaprijed, tada okreni stopa lom 5 puta u pravcu kazaljke na satu, i tada obrnuto od kazaljke pet puta. Uradi vježbe na obje noge naizmjenično (SI. 6-46).
TUINA
-
drevna kineska metoda liječenja
185
2. Prvo ispruži nožne prste i tada savij sve prste nadole nekoliko puta (SI. 6-47).
SI. 6-47
APPENDIX
Lista ekivalentnih alfabetskih šifri (skraćenica) naziva meridijana. Meridijan
Standardne skraćenica(*)
1. Meridijan pluća 2. Debelo crijevo 3. Želudac 4. Slezena 5. Srce 6. Tanko eri jevo 7. Mokraćna bešika 8. Bubreg 9. Perikard 10. Trostruki grijač 11. Žučna bešika 12. Jetra 13. Upravljački mer. 14. Meridijan začeća
L LI S Sp H Si B K P TE G LIV GV CV
I 11 III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV
Druge skraćenice upotrebljavane do sada(+) F LU Lu P CO Co DCH Dl Di Gi IC IG Li E EST M MA ST St V W B BP LP MP P RP RT Rt SP C HE He HT Ht X Dii ID IG IT Si XCH BL BI PG UB V VU Kl Ki N NI Ni R CS CX ECs EH HC Hc DE T TB TH TR TW SC SJ 3E 3H D GB Go VB VF F G H LE Le LIV LV DM DU Du GG Go Gv LG Lg T TM VG Vg Co Cv J JM KG Kg REN RM VC Vc
(*) Ovo je dio alfanumeričkog šifrovnog sistema standardne akupunkturne no menklature predložene od strane Regionalne radne grupe WHO (Svjetske zdravstvene organizacije) za standardizaciju akupunkturne nomenklature. (+) Neke od skraćenica prikazanih ovdje su već odbačene, ali se još uvijek mogu naći u starijim dokumentima. One su zbog toga uključene u ovu listu.
BIBLIOGRAFIJA B eijing College o f Traditional Chinese Medicine, et al. Essentials o f Chinese Acupuncture. Foreign Languages Press, 1980. Chen Zhengguang. Ruanzuzhi Sunshang Jiangyi Chuao (Teaching Materials on Soft Tissue Injuries), 1984. Feng Fianyou. Treatm ent o f Bone and Joint Injury By Integrated Methods o f Chinese Traditional and Western Medicine, 1976. Ji Genlin et al. Tulna Jianbian (SHort Course o f Tuina). The People's Health Publishing House, 1981. Tian jin Hospital, Tian jin and the Hospital o f T ra ffic and Transportation Bureau, Shijiazhuang. An Mo (Message). The People's Health Publishing House, 1974. Various unknown authors. Huangdi Neijing (Yellow Emperor's Internal Classic). The book was compiled in the W arring States Period (475-221 B.C.). The People's Press, 1963. Wu Qian et al. Y i Zong Jin Jian (Golden Mirror o f Medicine). The book was issued in 1749 A.D.. The People's Health Publishinng House, 1972. Yu Dafang, Cao Renfa and Wu Jinbang. Zhongyi Tuina Xeu (Tuinalogy o f Traditional Chinese Medicine). The People’s Health Publishing House, 1984.
SADRŽAJ
PREDGOVOR ZAH VALE PREDGOVOR PREVODIOCA I POGLAVLJE Kratka istorija TUINAOLOGIJE u tradicionalnoj kineskoj medicini II POGLAVLJE Manuelne metode TUINA terapije 1. TUI - goranje 2. NA - držanje 3. AN - pritiskivan je 4. MO - kružna masaža 5. YIZHICHAN - pritisak Ijuljajućim palcem 6. GUN - kotrljanje 7. ROU - stacionarni kružni pritisak 8. CA - tri jan je 9. MA - klizanje 10. CUO - izvijan je dlanovima 11. NAIN - izvijan je prstima 12. TANJIN - podizanje 13. FENJIN - trzanje 14. PAI - tapšanje 15. JI - udaranje 16. ZHEN - vibriranje 17. DOU - trešenje 18. BA - vuča 19. YAO - rotacija 20. BAN - manipulacija 1. Rotaciona BAN manipulacija vrata u supinom položaju 2. Rotaciona BAN manipulacija vrata u sjedećem položaju 3. Rotaciona BAN manipulacija grudne kičme 4. Trakciona BAN manipulacija grudne kičme 5. BAN manipulacija grudnom kičmom povlačenjem ramena 6. Kosa BAN manipulacija lumbalne kičme 7. Kosa BAN manipulacija lumbalne kičme sa guranjem deviranog spinoznog procesusa
IX XV XVI
9
13 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 23 24 25 25 26 27 28 29 30 32 33 34 35 35 36 36 37
8. Ekstenziona BAN manipulacija lumbalne kičme 9. Fleksiona BAN manipulacija sakroilijačnog zgloba 10. Ekstenziona BAN manipulacija sakroilijačnog zgloba 11. Podižuća BAN manipulacija ramena 12. Adukciona BAN manipulacija ramenom 13. BAN manipulacija lakta 14. BAN manipulacija ručnim zglobom 15. Ekstenziona BAN manipulacija koljenom 16. Fleksiona BAN manipulacija koljenom
37 38 38 38 39 39 40 41 41
III POGLAVLJE Meridijani i najčešće upotrebljavane akupunkturne tačke u Tuina terapiji
43
I
45
Tokovi 14 m eridijana
1. Meridijan pluća na ruci TAIYIN 2. Meridijan debelog crijeva na ruci YANGMING 3. Meridijan želudca na nozi YANGMING 4. Meridijan slezene na nozi TAIYIN 5. Meridijan srca na ruci SHAOYIN 6. Meridijan tankog crijeva na ruci TAIYANG 7. Meridijan mokraćne bešike na nozi TAIYAN G 8. Meridijan bubrega na nozi SHAOYIN 9. Meridijan perikarda na ruci JUEYIN 10. Meridijan trostrukog grijača (SANJIAO) na ruci SHAOYANG 11. Meridijan žučne bešike na nozi SHAOYANG 12. Meridijan jetre na nozi JUEYIN 13. Upravljački meridijan 14. Meridijan začeća
45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58
II Najčešće upotrebljavane akupunkturne tačke u TUINA terapiji Na gornjim ekstremitetima 1. Hegu (L 14) 2. Luozhen (Ekstra) 3. Waiguan (TE 5) 4. Quchi (LI 11) 5. Shousanli (LI 10) 6. Yangxi (LI 5) 7. Yanggu (SI 5) 8. Shenmen (H 7) 9. Neiguan (P 6) 10. Xiaohai (SI 8) 11. Jianyu (LI 15) 12. Naohui (TE 13) 13. Jiquan (H 1)
59 59 59 60 60 60 60 60 61 61 61 62 62 63 63
Na licu, glavi i vratu
63
14. Touwei (S 8) 15. Taiyang (Ekstra) 16. Xiaguan (S 7) 17. Jiache (S 6) 18. Shangxing (GV 23) 19. Yangbai (G 14) 20. Zanzhu (B 2) 21. Yintang (Ekstra) 22. Jingm ing (B 1) 23. Chengyii (S 1) 24. Yingxiang (LI 20) 25. Juliao (S 3) 26. Dicang (S 4) 27. Chengjiang (CV 24) 28. Baihui (GV 20) 29. Shuaigu (G 8) 30. Tianding (LI 17) 31. Naokong (G 19) 32. Fengchi (G 20)
63 64 64 64 64 65 65 65 65 65 65 65 66 66 66 66 67 67 67
Tačke na prednjem dijelu trupa
67
33. 34. 35. 36. 37. 38. 39.
67 68 68 68 69 69 69
Quepen (S 12) Zhongfu (L 1) Shanzhong (CV 17) Zhongwan (CV 12) Liangmen (S 21) Shenque (CV 8) Tianshu (S 25)
40. 41. 42. 43. 44.
Daheng (Sp 15) Qihai (CV 6) Guanyuan (CV 4) Zhongji (CV 3) Guilai (S 29)
D. Tačke na zadnjoj 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59.
stranitrupa
Jianjing (G 21) Dazhui (GV 14) Jianwaishu (SI 14) Tianzong (SI 11) Feishu (B 13) Xinshu (B 15) Ganshu (B 18) Danshu (B 19) Pishu (B 20) Weishu (B 21) Shenshu (B 23) Dachangshu (B 25) Ciliao (B 32) Mingmen (GV 4) Huantiao (G 30)
E. Tačke na donjim ekstremitetima 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74.
Neiting (S 44) Taichong (Liv 3) Taixi (K 3) Sanyingjiao (Sp 6) Diji (Sp 8) Kunlun (B 60) Xuanzhong (G 39) Yanglingquan (G 34) Zusanli (S 36) Chengshan (B 57) Weizhong (B 40) Xiyan (Ekstra) Heding (Ekstra) Fengshi (G 31) Chengfu (B 36)
69 69 69 70 70 70 70 70 71 71 71 72 72 72 72 72 72 73 73 73 73 74 74 74 74 75 75 75 76 76 76 77 77 77 78 78 79
IV POGLAVLJE Indikacije, kontraindikacije i stvari na koje treba obratiti pažnju
81
1. Indikacije 2. Kontraindikacije
81 81
3. Važne napomene
82
V POGLAVLJE Tretman oboljenja TUINA terapijom
83
1. Ukočen vrat 2. Cervikalna spondiloza 3. Kontuzija torakalnog zida 4. Poremećaj intervestebralnog zgloba torakalne kičme 5. Protruzija lumbalnog intervertebralnog diska 6. Akutno istegnuće lumbalnog predjela 7. Hronično istegnuće lumbalnog predjela 8. Subluksacija sakroilijačnog zgloba 9. Sindrom piriform isa 10. Smrznuto rame 11. Miotenositis m.supraspinatusa 12. Povrede mišića oko skapule 13. Teniski lakat 14. Povrede mekih tkiva ručnog zgloba 15. Povreda aduktornih mišića natkoljenice 16. Istegnuće holateralnog ti bi jalnog ligamenta koljena 17. Istegnuće (uganuće) skočnog zgloba 18. Bol u peti 19. Glavobolja 20. Nesanic 21. Faci jalna paraliza 22. Bol želudca 23. Hronična diareja 24. Konstipacija 25. Dismenoreja
83 88 83 96 98 107 109 111 114 116 122 123 125 109 130 133 137 139 142 147 150 156 158 160 161
VI POGLAVLJE Funkcionalne vježbe
163
1. Vježbe za vrat 2. Vježbe za ramena 3. Vježbe za rame i gornje ekstremitete 4. Vježbe podizanja ruku 5. Vježbe dodirivanja kičmom 6. Vježbe za podlakticu i ručni zglob 7. Vježbe za ručni zglob i prste 8. Vježbe za leđa 9. Vježbe za leđa i donje ekstremitete 10. Vježbe za donje ekstremitete 11. Vježbe za koljena
163 167 169 173 174 175 175 176 179 180 183
^
12. Vježbe za skočni zglob 1 nožne prste
184
APENDIKS
186
BIBLIOGRAFIJA
187
C IP — K a ta lo g iz a c ija u p u b lik a c iji U n iv e rz ite ts k a b ib lio te k a , Tuzla
UDK 615.89 GUOLIANG, Cao Tuina: tradicionalna kineska metoda liječenja / Gualiang Cao; [preveo Dragan G rubo r]. — [1. izd.] . — Tuzla: Univerzal (Doboj: Grafičar), 1990. — 187 str.; 23 cm. — (Bib lioteka Posebna izdanja) Prevod djela: Essentials of Tuinalody / Guoliang Cao ISBN 86 — 7155 — 181 — 4 GUOLIANG CAO: TUINA, TRADICIONALNA KINESKA METODA LIJEČENJA /IZDAVAČ: UNIVERZAL TUZLA/ ZA IZDAVAČA: FEHRAT HRUSTIĆ/ PREVOD: DRAGAN GRUBOR/ TEHNIČKO UREĐENJE: EMIR SRKALOVIĆ/ LIKOVNA OPREMA: NEBOJŠA SAVIĆ /ŠTAMPA: GRAFIČAR, DOBOJ/ TIRAŽ: 3000 /TUZLA, 1990/
View more...
Comments
