TS_EN_ISO_3452_4.pdf

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

ÖNSÖZ −

Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN ISO 3452-4 (1998) standardõ esas alõnarak, TSE Metalurji Hazõrlõk Grubu’na bağlõ Tahribatsõz Muayene ve Kaynak Özel Daimi Komitesi'nce hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 8 Nisan 2002 tarihli toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.

Bu tasarõnõn kabulu ile TS prEN 956 (1996) sayõlõ standard iptal edilmiştir.

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

İÇİNDEKİLER 0

Giriş ................................................................................................................................................. 1

1

Kapsam ........................................................................................................................................... 1

2

Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar .................................................................................. 1

3

Genel ............................................................................................................................................... 2

4

Saha muayenesi için cihazlar ....................................................................................................... 2

5

Sabit tesisler için cihazlar ............................................................................................................. 2 5.1 Genel kurallar............................................................................................................................ 2 5.2 Hazõrlama ve ön temizleme bölgesi .......................................................................................... 2 5.3 Penetrant uygulama bölgesi ..................................................................................................... 2 5.4 Penetrant durulama bölgesi ...................................................................................................... 3 5.5 Fazla penetrant temizleme bölgesi ........................................................................................... 3 5.5.1 Daldõrma ile yõkama tankõ .................................................................................................. 3 5.5.2 Püskürtme ile yõkama bölgeleri.......................................................................................... 3 5.5.3 Emülsiyon yapõcõ bölgesi ................................................................................................... 3 5.6 Kurutma bölgesi ........................................................................................................................ 3 5.7 Geliştirici uygulama bölgesi ...................................................................................................... 3 5.8 Muayene bölgesi ....................................................................................................................... 4 Ek ZA....................................................................................................................................................... 5 EN standardlarõna karşõlõk gelen ISO standardlarõ ............................................................................. 5

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

TAHRİBATSIZ MUAYENE - PENETRANT MUAYENESİ - BÖLÜM 4 : CİHAZLAR 0

Giriş

Halen, bu standardõn bir bölümü EN ve ISO olarak ayrõ ayrõ yayõnlanmõş olup diğer bölümleri Viyana Andlaşmasõ kapsamõndadõr ve buna bağlõ olarak ISO numaralarõyla Avrupa seviyesinde benimsenmiştir. Bununla birlikte, standardõn hazõrlanmasõ sõrasõnda Viyana Andlaşmasõ uygulanmõş ve bazõ Avrupa Standardlarõna bir önceki EN numaralarõyla atõfta bulunulmuştur. Aşağõdaki çizelge, farklõ numaralar arasõndaki ilişkiyi göstermektedir.

Başlõk

Önceki numarasõ*

Geçerli numarasõ

Tahribatsõz muayene- Penetrant muayenesi Bölüm 1 : Genel prensipler Bölüm 2: Penetrant malzemelerin deneyi Bölüm 3: Referans muayene bloklarõ Bölüm 4: Cihazlar

EN 571-1 EN 571-2

EN ISO 3452-2

EN 571-3

EN ISO 3452-3

EN 956

EN ISO 3452-4

* Bazõ EN standardlarõnda bu dokümana bu numara ile atõfta bulunulmuştur.

1

Kapsam

Bu standard penetrant muayenesinde kullanõlan cihazlarõn özelliklerini tanõmlar. Penetrant muayenesi yapmak için gereken cihazlarõn özellikleri yapõlacak deney sayõsõna ve deneye tâbi tutulacak parçalarõn boyutuna bağlõdõr. Bu standard iki tip cihazõ kapsar: a) Sahada penetrant muayenesi teknikleri için kullanõlan cihazlar, b) Sabit tesisler.

2

Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr. EN, ISO, IEC vb. No EN 571-1 EN ISO 3452-2 EN ISO 3452-3 EN ISO 3059

Adõ (İngilizce) Non destructive testing- Penetrant testing- Part 1: General principles for the examination Non destructive testing- Penetrant testing- Part 2: Testing of penetrant materials Non destructive testing- Penetrant testing- Part 3: Reference blocks (ISO 3452-3:1998) Non destructive testing- Penetrant testing and magnetic particle testingViewing conditions

TS No

1)

Adõ (Türkçe) TS EN 571-1 Taribatsõz Muayene- Penetrant Muayenesi- Bölüm 1: Genel Kurallar

TS EN ISO 3452-3

Tahribatsõz Muayene - Penetrant Muayenesi - Bölüm 3: Referans Muayene Bloklarõ

1) TSE Notu : Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

1

ICS 19.100

3

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

Genel

Penetrant muayenesinde kullanõlan cihazlar; aşağõdaki genel hususlar dikkate alõnarak seçilmeli ve uygulanmalõdõr. − Cihazlar penetrant muayene tekniğine uygun olarak seçilmelidir − İlgili bütün sağlõk, güvenlik ve çevre şartlarõ karşõlanmalõdõr. − Uygulama EN 571-1 şartlarõna uygun olmalõdõr.

4

Saha muayenesi için cihazlar

Saha muayenesi için kullanõlan cihazlar EN 571-1, EN ISO 3452-2 ve EN ISO 3452-3 şartlarõnõ yerine getirmelidir. Uygulanan işleme bağlõ olarak aşağõdaki deney cihazlarõ kullanõlabilir: − Portatif püskürtme cihazlarõ − Bez − Fõrça − Personel koruyucu cihazlar − Beyaz õşõk kaynağõ − UV (A) kaynağõ

5

Sabit tesisler için cihazlar

5.1 Genel kurallar Sabit penetrant muayene tesislerinin imalâtõnda kullanõlan yapõ malzemeleri örneğin tank, boru donanõm ve bağlantõlarõ, işlem süresince kullanõlacak kimyasallara karşõ dirençli malzemelerden imal edilmelidir. Ayrõca, bu malzemeler kullanõlan penetrant sisteminin özelliklerinin değiştirmemelidir. Penetrant tesisleri, çalõşma solüsyonlarõnõn dõş kaynaklardan, örneğin, yukarõdan geçen buhar borularõ gibi, kirlenme ihtimali olmayan yerlere kurulmalõdõr. Buna ilâve olarak, penetrant tanklarõna, tesisler kullanõmda olmadõğõ zaman kapalõ tutulabilmesi için kapak takõlmalõdõr. Tesislerin, atõk arõtma veya yeniden çevrim su sistemlerine bağlantõlõ olmasõ durumunda, sistem dõşarõ atõlan suyun yerel dõşarõ atõm isteklerini karşõlamasõ gerekir. İlâve olarak, geri kazanõlmõş su, bileşenlerin durulanmasõna uygun olmalõdõr. Temizleme sistemlerinin bağlantõlõ olduğu örneğin, püskürtme ile penetrant uygulamasõ gibi, durumlarda, işletim güvenliki ve yerel hava emisyon kanunlarõna ilişkin sağlõk ve güvenlik istekleri tümüyle karşõlanmalõdõr. Penetrant muayenesinde kullanõlan bütün kimyasallar kapalõ kaplarda muhafaza edilmeli ve depolama konusundaki sağlõk ve güvenlik isteklerini yerine getirmelidir.

5.2 Hazõrlama ve ön temizleme bölgesi EN 571-1’de belirtilen hazõrlama ve ön temizleme isteklerinin yerine getirilmesi için uygun cihazlar kullanõlmalõdõr. EN 571-1‘de belirtilen hazõrlama ve ön temizleme isteklerine uygun olarak parçalarõn yağdan arõndõrõlmasõnõ sağlamak üzere yağdan arõndõrma bölgeleri yapõlmalõ ve gerekiyorsa penetrant uygulamasõndan once parçalarõn soğutulmasõ için bir bölge bulundurulmalõdõr. Yağdan arõndõrma ve soğutma bölgeleri, parça akõşõnõ sağlayabilmek için uygun boyutlarda olmalõdõr.

5.3 Penetrant uygulama bölgesi Penetrant uygulama bölgeleri, hava yardõmõyla, havasõz ve/veya elektrostatik püskürtme, püskürtme (spray) kutularõ, fõrçalama, akõtma tekniği veya penetrant sõvõ tankõna daldõrma yöntemleriyle penetrant uygulama için gerekli tesislere sahip olmalõdõr. Bütün işlem görmüş kimyasallar için kullanõlacak tanklarõn uygun atõk tutma tepsileri bulunmalõdõr. Floresan penetrantlarõn elle püskürtme cihazõyla uygulandõğõ yerlerde, deneye tabi tutulacak yüzeyin bütünüyle penetrantla kaplanmõş olduğunun kontrolu için UV-A kağnağõ sağlanmalõdõr. Püskürtme uygulamasõnõn yapõldõğõ yerlerde, uygun temizleme (ekstraksiyon) tesisleri bulundurulmalõdõr.

2

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

5.4 Penetrant durulama bölgesi Penetrant durulama bölgesi, penetrantõ penetrant tankõndan ayrõ bir kapta toplayan eğimli bir tepsiden oluşur.

5.5 Fazla penetrant temizleme bölgesi 5.5.1 Daldõrma ile yõkama tankõ Daldõrma ile yõkama tanklarõ, su hareketini sağlayacak araçlara veya deneye tâbi tutulacak parçayõ hareket ettirecek sistemlere sahip olmalõdõr. Tank, kirlenmiş suyun bir bölümünün akmasõ için başka bir tanka sahip olabilir. Tanklara, su sõcaklõğõnõn kontroluna yönelik cihazlar konulabilir.

5.5.2 Püskürtme ile yõkama bölgeleri Püskürtme ile yõkama bölgelerinde elle veya otomatik olarak çalõşan püskürtme cihazlarõ bulunmalõdõr. Elle püskürtme cihazõ, 50ºC’u aşmayan sõcaklõkta ve mümkün olduğunca düşük basõnçta püskürtme yapabilecek su ve/veya hava/su tabancalarõna sahip olmalõdõr. Basõnç, ölçüm cihazõ ve nozul arasõnda vana kullanõlmadan, püskürtme nozuluna pratik olarak mümkün olduğunca yakõn olarak ölçülmelidir. Elle püskürtme cihazõ kullanõlan yerlerde aşõrõ penetrant temizliğinin kontrolu amacõyla renk kontrastlõ penetrant için beyaz õşõk veya floresan penetrant için UV-A gibi uygun bir õşõk kaynağõ bulundurulmalõdõr. Otomatik püskürtme cihazlarõ, elle püskürtme cihazlarõna ilişkin istekleri yerine getirmelidir. Buna ilâve olarak, nozul sayõsõ, tasarõmõ ve yeri parçanõn bütün yüzeylerini düzgünce yõkayabilecek bir şekilde olmalõdõr. Otomatik püskürtme cihazõ kullanõlan yerlerde uygun bir boşaltma (drain) sistemi bulunmalõdõr. Girinti veya ulaşõlamayan yerlerdeki su artõklarõ uygun bir yöntemle temizlenmelidir.

5.5.3 Emülsiyon yapõcõ bölgesi Emülsiyon yapõcõ bölgesi, kullanõlan prosese uygun olarak a ve b maddelerinde verilen cihazlara sahip olmalõdõr: a) Daldõrma yöntemiyle su bazlõ emülsiyon yapõcõ kullanõlan durumlarda, istasyonda söz konusu parçayõ belirli sure içerisinde bütünüyle solüsyon içine daldõrmaya uygun bir tank bulunmalõdõr. Su bazlõ emülsiyon yapõcõ, uygun cihaz kullanõlarak köpük veya akõtma tekniğiyle de uygulanabilir. b) Yağ bazlõ emülsiyon yapõcõ sadece daldõrma ile uygulanõr. İstasyonda, belirli bir süre için solüsyonda parçalarõn bütünüyle daldõrõlmasõna imkan sağlayan bir tank bulunmalõdõr.

5.6 Kurutma bölgesi Hapsedilen su temizlenecekse, emici sistem veya parça döndürücü sistemler gibi uygun cihazlar kullanõlmalõdõr. Yüzeydeki suyun temizlenmesi için õlõk hava (en fazla 80 ºC) sirkülasyon fõrõnõ gibi cihazlar kullanõlmalõdõr. Yoğuşma veya metallerin oksidasyonunun önlenmesi ve parçalarõn uygun bir şekilde kurutulmasõ için yüksek hava akõmõyla birlikte eşit olarak dağõlmõş kontrollu bir sõcaklõk sağlamak üzere üflemeli hava fõrõnõ kullanõlmalõdõr.

5.7 Geliştirici uygulama bölgesi Geliştirici bölgesinde, kullanõlan geliştiriciye uygun olarak, Madde 5.7’de a’dan d’ye kadar belirtilen cihazlar bulunmalõdõr. a) Toz geliştirici Geliştirici bölgesinde, aşağõdakilerin herhangi birisi ile geliştirici uygulamasõ için cihazlar bulunmalõdõr. 1) Toz tutma kabini (dust storm cabinet) 2) Elektrostatik püskürtme tabancasõ 3) Bez parçasõ (kõtõk) püskürtme tabancasõ

3

ICS 19.100 4) 5) 6)

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

Tambur Üfleç Akõşkan yatak

Cihaz, geliştirici tozun bütün yüzeylere düzgün ve ince bir tabaka olarak uygulanabilecek şekilde yapõlmalõdõr. Kabin kullanõlmasõ durumunda, hem tek parça hem de çoklu parça olarak tel sepetlere konulmasõ halinde incelenen bütün parçalarõ alabilecek uygun boyutta olmalõdõr. Sõzdõrmazlõğõ sağlanmõş, menteşeli kapak bulunmalõ ve tozun rutubetle kirlenmesini önlemek için õsõtõcõ olmalõdõr. Elektrostatik püskürtme tabancasõ veya bez parçasõ (kõtõk) püskürtme tabancasõ kullanõlmasõ durumunda uygun temizleme yöntemleri sağlanmalõdõr. b) Su bazlõ geliştirici Bu istasyonda, kapaklõ ve parçanõn komple daldõrõlabileceği büyüklükte bir tank bulunmalõdõr. İstasyon, temiz hava veya mekanik yöntemlerle geliştiricinin sürekli karõştõrõlmasõnõ sağlayacak tesislere sahip olmalõ ve geliştiriciyi imalâtçõnõn önerdiği sõcaklõkta tutabilmeli ve fazla geliştiriciyi doğrudan tanka geri akõtabilecek bir sistemi olmalõdõr. c) Çözücü bazlõ geliştirici Bu istasyon, kabin içerisinde geliştiricinin püskürmeyle uygulanmasõna yönelik cihazlarõ ihtiva etmelidir. Bu geliştirici, ya havayla ya da havasõz ve/veya elektrostatik püskürtmeyle uygulanabilir. Cihaz, geliştiriciyi süspansiyon içerisinde tutabilmek için uygun bir mekanik karõştõrma sistemine sahip olmalõdõr. Uygun olduğu durumlarda, püskürtme tabancasõ kuru, temiz filtrelenmiş hava ile hõzlandõrõlabilir. Bu geliştirici, aerosol kap veya püskürtme kutularõnda püskürtülebilir. Kabin, parçalara hiç bir sõnõrlama olmaksõzõn püskürtme yapõlabilecek şekilde yapõlmalõdõr. d) Suyla çözünebilen geliştirici Bu istasyonda, kapaklõ ve parçanõn tamamen daldõrõlabileceği büyüklükte bir tank bulunmalõdõr. İstasyon, geliştiriciyi imalatçõsõnõn önerdiği sõcaklõkta tutabilmeli ve fazla geliştiriciyi doğrudan tanka geri akõtabilecek bir sistemi olmalõdõr.

5.8 Muayene bölgesi Muayene bölgesi, parçanõn ve muayene personelinin rahatça hareket edebileceği yeterli boyutta olmalõ ve gerekirse, yansõma özelliği olmayan bir çalõşma masasõ bulundurmalõdõr. Floresan muayene için EN ISO 3059 isteklerine uygun UV-A lambalarõ bulundurulmalõdõr. UV-A geriplan aydõnlatmasõ için ultraviole lâmbalar bulundurulmalõdõr. İstasyon, görünür õşõk ortamõ seviyesi 20 lx’ü geçmeyecek şekilde yapõlmalõdõr (EN ISO 3059). Renk kontrastlõ penetrant muayeneleri için, muayene edilecek parça yüzeyinde 500 lüks’den az olmayacak şekilde aydõnlatma sağlayacak bir beyaz õşõk kaynağõ bulunmalõdõr.

4

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

Ek ZA EN standardlarõna karşõlõk gelen ISO standardlarõ Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr. Başlõk Tahribatsõz muayene-Penetrant muayenesi

CEN Numarasõ

ISO Numarasõ

Bölüm 1: Genel prensipler

EN 571-1

Bölüm 2: Penetrant malzemelerin Deneyi

EN ISO 3452-2

ISO/DIS 3452-2

Bölüm 3: Referans muayene bloklarõ

EN ISO 3452-3

ISO 3452-3

Bölüm 4: Cihazlar

EN ISO 3452-4

ISO 3452-4

1)

ISO 3452-1 1

Bazõ Avrupa standardlarõnda bu dokümana EN 571-2 olarak atõfta bulunulmaktadõr.

5