tseniso15614-2-100506034237-phpapp02

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

TS EN ISO 15614-2 Mart 2007

ICS 25.160.10

METALİK MALZEMELER İÇİN KAYNAK PROSEDÜRLERİNİN ŞARTNAMESİ VE VASIFLANDIRILMASI - KAYNAK PROSEDÜRÜ DENEYİ BÖLÜM 2: ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARININ ARK KAYNAĞI Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure test - Part 2: Arc welding of aluminium and its alloys

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

−

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

−

Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ön söz − Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 15614-2: 2005 standardı esas alınarak, TSE Metalurji İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Mart 2007 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. − Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

İçindekiler Giriş ........................................................................................................................................................1 Kapsam...................................................................................................................................................1 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .........................................................................................1 Terimler ve tarifleri ................................................................................................................................3 3.1 Bitirme kaynağı.....................................................................................................................................3 4 İlk kaynak prosedürü şartnamesi (pWPS ) .........................................................................................3 5 Kaynak prosedürü deneyi ....................................................................................................................3 6 Deney parçası ........................................................................................................................................4 6.1 Genel ....................................................................................................................................................4 6.2 Deney parçalarının biçim ve boyutları..................................................................................................4 6.3 Deney parçalarının kaynağı .................................................................................................................7 7 Muayene ve deney.................................................................................................................................7 7.1 Deney kapsamı.....................................................................................................................................7 7.2 Deney numunelerinin yeri.....................................................................................................................8 7.3 Tahribatsız muayene..........................................................................................................................12 7.4 Tahribatlı deneyler..............................................................................................................................12 7.5 Kabul seviyeleri ..................................................................................................................................15 7.6 Muayene tekrarı..................................................................................................................................15 8 Vasıflandırma aralığı ...........................................................................................................................15 8.1 Genel ..................................................................................................................................................15 8.2 İmalâtçı ile ilgili hususlar.....................................................................................................................15 8.3 Malzeme ile iIgiIi hususlar ..................................................................................................................15 8.4 Bütün kaynak prosedürleri için genel hususlar..................................................................................19 8.5 İşlemlere ait hususlar .........................................................................................................................21 9 Kaynak prosedürü vasıflandırma kaydı (WPQR)..............................................................................21 Ek A (Bilgi için) - Kaynak prosedürü vasıflandırma kayıt formu (WPQR).............................................22 Ek A (devam) ...............................................................................................................................................23 Ek A (devam) ...............................................................................................................................................24 Ek ZA (Bilgi için) - Bu standard ve 97/23/EC ve 87/404/EEC AB direktiflerinin temel gerekleri arasındaki ilişki ...........................................................................................................................................25 Ek ZB (Bilgi için) - Bu standardda atıf yapılan uluslararası standardların karşılığı olan ilgili Avrupa standardları .................................................................................................................................................26 Kaynaklar.....................................................................................................................................................28 0 1 2 3

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve vasıflandırılması - Kaynak prosedürü deneyi - Bölüm 2: Alüminyum ve alaşımlarının ark kaynağı 0

Giriş

Bütün yeni kaynak prosedürü deneyleri, bu standardın yayım tarihinden itibaren bu standarda göre yapılmalıdır. Bununla birlikte, bu standard önceki standardlar veya şartnameler veya bu standardın önceki yayınlarına göre daha önce yapılmış olan kaynak prosedürü vasıflandırma işlemlerini geçersiz kılmaz. Vasıflandırma işlemini teknik olarak eşdeğer hâle getirmek için ilâve deneyler yapılmak zorunda kalındığında , yalnızca bu standarda göre yapılması gereken, bir deney parçası üzerinde ilâve deneylerinin yapılması gerekir. Bu standardla ilgili herhangi bir konunun resmi yorumu için talepler, TSE kanalıyla ISO/TC 44/SC 10 sekreterliğine yönlendirilmelidir. Tam bir liste için www.iso.org.’ a başvurulmalıdır.

1

Kapsam

Bu standard, bir ilk kaynak prosedürü şartnamesinin kaynak prosedür deneyleri ile nasıl vasıflandırılacağını belirtir. Bu standard EN ISO 15607: 2003 Ek A’da ayrıntıları verilen bir seri standardın parçasıdır. Bu standard, kaynak prosedürü vasıflandırma deneylerinin yapımı için ve Madde 8’de verilen değişkenler aralığındaki bütün pratik kaynak işlemleri için vasıflandırılmış bir kaynak prosedürünün geçerlilik sınırları için gerekli koşulları kapsar. Bu standard, biçimlenebilir alüminyum ve döküm alüminyum ve aIaşımlarının ark kaynağına uygulanır. Bu standardda geçen alüminyum terimi, alüminyum ve alüminyum alaşımlarını ifade etmektedir. Bu standard, prEN ISO 15614-4 ile ilgili alüminyum dökümlerin bitirme kaynağına uygulanmaz. Alüminyumun ark kaynağı, EN ISO 4063 standardına göre aşağıdaki işIemler vasıtasıyla kapsanır: - 131: Metal asal gaz kaynağı ( MIG kaynağı), - 141: Tungsten asal gaz ark kaynağı (TIG kaynağı), - 15 : Plâzma ark kaynağı. Not -

Özel hizmet, malzeme ve imalât koşulları, bu standard tarafından belirtilenden (Madde 7.1) daha ayrıntılı deney gerektirebilir.

Bu standardın prensipleri diğer ergitme kaynak işlemlerine uygulanabilir.

2

Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı kullanılır.

1

ICS 25.160.10 EN, ISO, IEC,vb. No EN 515 EN 571-1 EN 1714 EN ISO 6947 EN ISO 96062 EN ISO 15607:2003 EN ISO 15609-1

EN ISO 15613

ISO 4136 ISO 5173 ISO 9017 ISO 10042

ISO 14175

1)

2

TÜRK STANDARDI Adı (İngilizce) Aluminium and aluminium alloys- Wrought productsTemper designation Non-destructive testingPenetrant testing- Part 1: General principles Non-destructive examination of welds - Ultrasonic examination of welded joints. Welds - Working positions Definitions of angles of slope and rotation (ISO 6947:1993) Qualification test of welders Fusion welding - Part 2: Aluminium and aluminium alloys (ISO 9606-2:2004). Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - General rules (ISO 15607:2003). Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure specification - Part 1: Arc welding (ISO 156091:2004) Specification and qualification of welding procedures for metallic materials Qualification based on preproduction welding test (ISO 15613:2004) Destructive tests on welds in metallic materials - Transverse tensile test Destructive tests on welds in metallic materials - Bend tests. Destructive tests on welds in metallic materials - Fracture test. Arc-welded joints in aluminium and its weldable alloys Guidance on quality levels for İmperfections Welding consumables Shielding gases for arc welding and cutting.

TS No1) TS EN 515 TS EN 571-1 TS EN 1714 TS EN ISO 6947

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007 Adı (Türkçe) Alüminyum ve alüminyum alaşımlarıBiçimlenebilir mamuller-Temper kısa gösterilişleri Tahribatsız muayene - Penetrant muayenesi - Bölüm 1: Genel kurallar Kaynakların tahribatsız muayenesi Kaynaklı birleştirmelerin ultrasonik muayenesi Kaynaklar - Çalışma konumları - Eğim ve dönme açılarının tarifleri

TS EN ISO 9606-2

Kaynakçıların yeterlilik sınavı- Ergitme kaynağı- Bölüm 2: Alüminyum ve alüminyum alaşımları

TS EN ISO 15607

Metalik malzemeler için kaynak prosedürü şartnamesi ve vasıflandırılması -Genel kurallar

TS EN ISO 15609-1

Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve vasıflandırılması - Kaynak prosedürü şartnamesi - Bölüm 1: Ark kaynağı

TS EN ISO 15613

Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve vasıflandırılması – İmalât öncesi kaynak deneyini esas alan vasıflandırma

TS 287 EN 895

Metalik malzemeler-Kaynaklar üzerinde tahribatlı deneyler-Enine çekme deneyi

TS 282 EN 910

Metalik malzemelerde kaynak dikişleri üzerinde tahribatlı muayeneler- Eğme deneyleri Metalik malzemelerde kaynaklar üzerinde tahribatlı deneyler-Kırılma deneyi

TS EN 1320 TS EN ISO 10042+AC*

Kaynak - Aluminyum ve alaşımlarında ark kaynaklı birleştirmeler - Düzgünsüzlükler için kalite seviyeleri

TS EN 439

Kaynak sarf malzemeleri- Ark kaynağı ve kesme için koruyucu gazlar

TSE Notu : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.

ICS 25.160.10 EN, ISO, IEC,vb. No ISO 14732

ISO 17635

ISO 17636 ISO 17637 ISO 17639

ISO/TR 15608 ISO/TR 17671-1 ISO/TR 17671-4

3

TÜRK STANDARDI Adı (İngilizce) Welding personnel - Approval testing of welding operators for fusion welding and resistance weld setters for fully mechanized and automatic welding of metallic materials Non-destructive testing of welds - General rules for fusion welds in metallic materials Non-destructive testing of welds - Radiographic testing of fusion-welded joints Non-destructive testing of welds - Visual testing of fusionwelded joints Destructive tests on welds in metallic materials Macroscopic and microscopic examination of welds Welding - Guidelines for a metallic material grouping system Welding - Recommendations for welding of metallic materials - Part 1: General guidance for arc welding Welding -Recommendations for welding of metallic materials - Part 4: Arc welding of aluminium and aluminium alloys

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

TS No1) TS EN 1320

Adı (Türkçe) Metalik malzemelerde kaynaklar üzerinde tahribatlı deneyler-Kırılma deneyi

TS 12062

Kaynakların tahribatsız muayenesiMetalik malzemeler için genel kurallar

EN

TS 5127 EN 1435 TS EN 970

Kaynak Dikişlerinin Tahribatsız Muayenesi - Kaynaklı Birleştirmelerin Radyografik Muayenesi Ergitme kaynaklarının tahribatsız muayenesi-Gözle muayene

TS EN 1321

Melatik malzemelerdeki kaynaklardaTahribatlı muayene- Kaynakların makroskobik ve mikroskobik muayenesi

TS CEN ISO/TS 15608* TS EN 1011 -1

Kaynak - Metalik malzemeleri gruplandırma sistemi için kılavuz Kaynak-Metalik malzemelerin kaynağı için tavsiyeler-Bölüm 1:Ark kaynağı için genel kılavuz

Terimler ve tarifleri

Bu standardın amaçları için, EN ISO 15607:2003’de verilen tarifler ve aşağıdakiler uygulanır.

3.1 Bitirme kaynağı Mutabık kalınan döküm kalitesini sağlamak için imalât boyunca döküm hataları ve öz açıklılıklarını (core opening) gidermek için yapılan kaynak.

4

İlk kaynak prosedürü şartnamesi (pWPS )

İlk kaynak prosedürü şartnamesi EN 15609-1’e göre hazırlanmalıdır. pWPS, bütün ilgili parametreler için gerekli toleransları belirtmelidir. Alüminyum kaynağı için yol gösterme, ISO/TR 17671-1 ve ISO/TR 17671-4’te verilmiştir.

5

Kaynak prosedürü deneyi

Deney parçalarının kaynağı ve deneyi, Madde 6 ve Madde 7’ye uygun olmalıdır. Bu standarda uygun olarak, kaynak prosedürü deneyini uygun bir şekilde yapmayı üstlenen kaynakçı veya kaynak operatörü, ilgili deney şartlarını karşılayarak EN ISO 9606-2 veya ISO 14732’ye göre uygun vasıflandırma aralığı için vasıflandırılır.

3

ICS 25.160.10

6

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Deney parçası

6.1 Genel İmalâtta kaynak prosedürünün ilişkiIi olacağı kaynaklı birleştirme Madde 6.2’de belirtiIdiği şekiIde standard bir hale getirilmiş deney parçası veya parçaları yapılmak suretiyle temsil edilmelidir. Bu standardda gösterilen standard bir hale getirilmiş deney parçaları imalât/birleştirme geometrisi şartlarını karşılamadığında, EN ISO 15613’ün kullanımı gerekli olur.

6.2 Deney parçalarının biçim ve boyutları 6.2.1 Genel Deney parçalarının boy veya sayısı, bütün gerekli deneylerin yapılmasını sağlamak için yeterli olmalıdır. İlâve deney parçaları veya en küçük boyuttan daha uzun deney parçaları, fazladan ve/veya deney tekrarı için deney numuneleri yapılmasını sağlamak üzere hazırlanabilir (Madde 7.6). Tâli bağlantılar (Şekil 4) ve T - birleştirmeleri (Şekil 3) hariç bütün deney parçaları için malzeme kalınlığı t, kaynak edilen boru / plâka ile aynı olmalıdır. Uygulama standardı tarafından istendiğinde, çalışma yönü, (ekstrüzyonda hadde yönü gibi), deney parçası üzerinde işaretIenmelidir. Deney parçalarının kaIınIığı ve/veya boru dış çapı Madde 8.3.2.1, Madde 8.3.2.2 Madde 8.3.2.3 ve Madde 8.3.2.4’e uygun olarak seçilmelidir. Deney parçasının biçim ve en küçük boyutları aşağıdaki gibi olmalıdır.

6.2.2 Plâkada tam nüfuziyetli aIın kaynağı Deney parçası Şekil 1’e uygun olarak hazırlanmalıdır.

Açıklamalar: 1 İlk kaynak prosedürü şartnamesindeki (pWPS) ayrıntılara göre birleştirme hazırlığı ve alıştırma a En küçük değer 150 mm (enine eğme deney parçaları daha büyük bir a gerektirebilir, Madde 7.4) b En küçük değer 300 mm t Malzeme kalınlığı Şekil 1 - Plâkada tam nüfuziyetli aIın kaynağı için deney parçası

4

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

6.2.3 Borularda tam nüfuziyetli aIın kaynağı Deney parçası ŞekiI 2’ye uygun olarak hazırlanmalıdır. Not -

“Boru” kelimesi, tek başına veya başka bir kelime ile kuIIanıIdığında “boru”, “tüp” veya “içi boş kesit”i ifade etmektedir.

Açıklamalar: 1 İlk kaynak prosedürü şartnamesindeki (pWPS) ayrıntılara göre birleştirme hazırlığı ve alıştırma a En küçük değer 150 mm D Boru dış çapı t Malzeme kalınlığı Şekil 2 - Boruda tam nüfuziyetli aIın kaynağı için deney parçası

6.2.4 T - birleştirme Deney parçası Şekil 3’e uygun olarak hazırlanmış olmalıdır. Bu, tam nüfuziyetli alın kaynakları ve iç köşe kaynakları için kullanılabilir.

5

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Açıklamalar: 1 İlk kaynak prosedürü şartnamesindeki (pWPS) ayrıntılara göre alıştırma ve tek veya her iki taraftan kaynak a En küçük değer 150 mm b En küçük değer 300 mm t Malzeme kalınlığı Şekil 3 - T – birleştirme için deney parçası

6.2.5 Boruda tâli bağIantı ve iç köşe kaynağı Deney parçası Şekil 4’e uygun olarak hazırlanmış olmalıdır. Tâli bağlantı açısı α, imalâtta kullanılacak en küçük açıdır. Bu, tam nüfuziyetli birleştirmeler (üstten, içten veya geçmeli birleştirme) veya T – birleştirme için kullanılabilir.

6

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Açıklamalar: 1 İlk kaynak prosedürü şartnamesindeki (pWPS) ayrıntılara göre birleştirme hazırlığı ve alıştırma a En küçük değer 150 mm D1 Ana boru dış çapı D2 Tâli boru dış çapı t1 Ana boru malzeme kalınlığı t2 Tâli boru malzeme kalınlığı α Tâli bağlantı açısı Şekil 4 - Tâli bağlantı için deney parçası

6.3 Deney parçalarının kaynağı Deney parçalarının hazırlanması ve kaynağı pWPS’e uygun olarak ve temsil ettikleri imalât kaynağı şartları altında yapılmalıdır. Kaynak konumları, eğim ve dönme açısı için sınırlamalar EN ISO 6947’ye uygun olmalıdır. Punta kaynakları son birleştirme içerisine ergitme yoluyla birleştiriIdiğinde, deney parçasının içine dahil edilmelidir. Bir muayene elemanı veya muayene kuruIuşu deney parçalarının kaynağı ve deneyinde şahit olarak bulunmalıdır.

7

Muayene ve deney

7.1 Deney kapsamı Deney, Çizelge 1’in şartlarına uygun olarak tahribatsız muayene (NDT) ile tahribatlı deneylerin her ikisini de kapsar. Bir uygulama standardı, ilâve deneyler belirtebilir. Örneğin: - Boyuna kaynak çekme deneyi, 7

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

- Kaynak metali eğme deneyi veya uzamayı ölçme için özel kaynak metali eğme deneyi, - % 0,2 deneme gerilmesi ve/veya uzamanın tayini için çekme deneyi, - İstavroz deneyi. Not -

Daha çok bilgiden istifade etmek ve sadece ilâve deney verileri elde etmek için daha sonraki bir tarihte kaynak prosedürünün tekrarından kaçınmak için özel hizmet, malzeme veya imalât koşulları bu standard tarafından belirtilenden daha ayrıntılı deney gerektirebilir.

Çizelge 1 - Deney parçalarının muayenesi ve deneyi Deney parçası

Muayene/deney tipi

Muayene/deney kapsamı

Not

Tam nüfuziyetli alın kaynağı

Gözle

%100

-

(Şekil 1 ve Şekil 2)

Radyografik veya ultrasonik

% 100

-

Penetrant muayenesi

% 100

-

Enine çekme deneyi

2 deney numunesi

-

2 kök ve 2 yüzey deney numunesi

a)

Enine eğme deneyi Makro muayene Mikro muayene

1 deney numunesi

-

1 deney numunesi

b)

-

Tam nüfuziyetli

Gözle

%100

T - birleştirmeler - Şekil 3

Penetrant muayenesi

% 100

-

Radyografik veya ultrasonik

% 100

d)

Tam nüfuziyetli tâli bağlantı c) - Şekil 4

Makro muayene

2 deney numunesi

-

Mikro muayene

1 deney numunesi

b)

İç köşe kaynağı c)

Gözle

%100

-

Şekil 3 ve Şekil 4

Penetrant muayenesi

% 100

-

Makro muayene

2 deney numunesi

-

1 deney numunesi

b)

Mikro muayene

a)

İki kök ve iki yüzey eğme deneyi numuneleri, t≥12 mm için tercihen dört kenar eğme deneyi numuneleri ile değiştirilebilir.

b)

Sadece 23 malzeme grubu ve bütün dökümler için.

c)

Ayrıntılı deney, birleştirmenin mekanik özellikleri üzerinde bilgi sağlamaz. Bu özellikler uygulama ile alâkalı olduğunda, örneğin, bir alın kaynak vasıflandırması gibi ilâve bir vasıflandırmayı da kapsamalıdır.

d)

Şekil 3’e uygun deney numuneleri için sadece iki makro deney numunesi.

7.2 Deney numunelerinin yeri Deney numuneleri ŞekiI 5, ŞekiI 6, ŞekiI 7 ve ŞekiI 8’e uygun olarak alınmalıdır. Deney numuneleri, bütün tahribatsız muayenelerin (NDT) yapılmasından sonra alınmalı ve kullanılan NDT metotları için ilgili muayene kriterlerini geçmiş olmalıdır. Deney numunelerinin, kullanılan NDT metotları için kabul edilebilir sınırlar içinde kalan kusurların olduğu bölgelerden olmamak kaydıyla, uygun yerlerden alınmasına müsaade ediIir. 8

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Açıklamalar: 1 Hurda 25 mm 2 Kaynak yönü 3 Bölge için : - 1 çekme deney numunesi - Eğme deney numuneleri veya kırma deney numuneleri 4 Bölge için : - Gerektiğinde ilâve deney numuneleri 5 Bölge için : - 1 çekme deney numunesi - Eğme deney numuneleri veya kırma deney numuneleri 6 Bölge için : - 1 makro deney numunesi - 1 mikro deney numunesi Not - Ölçekli değildir. Şekil 5 – Plâkada bir alın kaynağı için deney numunelerinin yeri

9

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Açıklamalar: 1 Sabit borunun üstü 2 Bölge için : - 1 çekme deney numunesi - Eğme deney numuneleri veya kırma deney numuneleri 3 Bölge için : - Gerektiğinde ilâve deney numuneleri 4 Bölge için : - 1 çekme deney numunesi - Eğme deney numuneleri veya kırma deney numuneleri 5 Bölge için : - 1 makro deney numunesi - 1 mikro deney numunesi Not - Ölçekli değildir. Şekil 6 – Boruda alın kaynağı için deney numunelerinin yeri

10

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Açıklamalar: 1 Hurda 25mm 2 Mikro ve makro deney numuneleri 3 Bir makro deney numunesi 4 Kaynak yönü Şekil 7 – Bir T - birleştirme için deney parçalarının yeri

Açıklamalar: α Tâli bağlantı açısı A ve A1, B ve B1 konumlarında alınan makro deney numuneleri A konumunda alınan mikro deney numunesi Şekil 8 – Bir tâli bağlantı veya boruda iç köşe kaynağı için deney parçalarının yeri 11

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

7.3 Tahribatsız muayene Bütün tahribatsız muayeneler, Madde 7.1’e ve Çizelge 1’e göre deney numunelerinin kesilmesinden önce deney parçaları üzerinde yapılmalıdır. Tahribatsız muayene; birleştirme geometrisi, malzemeler ve çaIışma şartlarına bağlı olarak, Çizelge 1’de istendiği şekilde ISO 17637’e (gözle muayene), ISO 17636’ya (radyografik muayene), EN 1714’e (ultrasonik muayene) ve EN 571-1’e (penetrant muayenesi) göre yapılmalıdır.

7.4 Tahribatlı deneyler 7.4.1 Genel Deney kapsamı, Çizelge 1’de istendiği gibi olmalıdır.

7.4.2 Enine çekme deneyi Alın birleştirmeIerinde enine çekme deneyi için numuneler ve deney, ISO 4136’ya uygun olmalıdır. Dış çapı 50 mm’den büyük borular için, deney numunesine, boru et kaIınlığına eşit bir kalınlık vermek için aşırı kaynak metali, her iki yüzeyde de giderilmelidir. Dış çapı 50 mm’ye eşit veya 50 mm’den küçük borular için ve küçük çaplı boruların bütün kesiti kuIIanıldığında, aşırı kaynak metali, borunun iç yüzeyinde oIduğu gibi bırakılabilir. Deney numunesinin çekme mukavemeti, 21 ve 22 gruplarının (Çizelge 2) ″ 0 ″ durumlarında, ilgili standardda esas metal için belirtilen değere karşıIık gelen en küçük değerden daha küçük olmamalıdır. Kaynaklı deney numunesinin kaynak edildiği durumda çekme mukavemeti [Rm(w)] aşağıdaki şartları sağIamaIıdır: Rm(w) =Rm(pm) x T Burada: Rm(w) Kaynaklı deney numunesinin kaynak edildiği durumda çekme mukavemeti, Rm(pm) İlgili standardda istenen, esas melzemenin belirtilen en küçük çekme mukavemeti, T Birleştirme verim faktörü dür. Farklı alaşımlar arasındaki kombinasyonlar için en düşük tek Rm(w) değerine ulaşılmalıdır.

12

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Çizelge 2 - Alın kaynaklarının çekme mukavemeti için verim, Malzeme grubu veya alt grubu

Kaynaktan önce esas metalin temper durumu a) b)

Kaynak sonrası durumu c)

21

Bütün temper durumları

Kaynak edildiği durumda

1,0 d)

22

Bütün temper durumları

Kaynak edildiği durumda

1,0 d)

T4

Tabiî yaşlanma

0,7

T4

Sunî yaşlanma

0,7 e) f)

T5 veT6

Tabiî yaşlanma

0,6

T5 veT6

Sunî yaşlanma

0,7 f)

T4

Tabiî yaşlanma

0,95

T4

Sunî yaşlanma

0,75 e) f)

T6

Tabiî yaşlanma

0,75

T6

Sunî yaşlanma

0,75 f)

Bütün temper durumları

- g)

- g)

(ISO/TR15608)

23.1

23.2

Diğer alaşımlar

T=

R m ( w) R m ( pm)

a)

EN 515’e bakınız.

b)

Çizelgede görülmeyen diğer temperleme durumlarındaki esas metal için, Rm(w) tasarım şartnamesine uygun olmalıdır.

c)

Yaşlanma koşulları tasarım şartnamesine uygun olmalıdır.

d)

Rm(pm), deney için kullanılan gerçek esas metalin temper durumu dikkate alınmaksızın “0” durumunda belirtilen en küçük çekme mukavemetini esas alır.

e)

Deney parçaları, muayeneden önce ve kaynaktan sonra yapay olarak yaşlandırıldığında, T verim faktörü T6 esas metal durumuna uygulanır.

f)

Kaynak sonrası tam ısıl işlem uygulandığında daha iyi özellikler elde edilebilir. Rm (w)

g)

Kaynak sonrası yaşlandırma şartları ve Rm(w) tasarım şartnamesine uygun olmalıdır.

7.4.3 Eğme deneyi AIın birleştirmelerde eğme deneyi için deney numuneleri, ISO 5173’e uygun olmalıdır. Bütün gruplar için eğme açısı, aşağıdaki gibi malzeme uzaması esas alınarak hesaplanmış mandrel çapı kullanılarak 180° olmalıdır: -

Uzama > % 5 için

d=

100 x t s − ts A

Burada: D: En büyük mandrel çapı, ts: Eğme deney numunesinin kalınlığı (bu kenardan bükmeyi kapsar), 13

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

A: İmalatçı malzeme şartnamesi tarafından istenen en düşük çekme uzaması (farklı alaşımlar arasındaki birleştirme için en düşük tek değer kullanılmalıdır), dır. Çizelge 3, bazı uzamalar ve kalınlıklar için hesaplanmış en büyük mandrel çapları için örnekleri verir. Deney olanakları uygun görüldüğünde daha küçük mandrel çapları kullanılabilir. - Uzama ≤ % 5 için tavlama, deneyden önce yapılmalıdır. Mandrel çapı belirtilen ″ 0 ″ temper koşulları vasıtasıyla verilen uzama ile hesaplanmalıdır. Deney sırasında, deney numuneleri herhangi bir yönde 3 mm’den büyük tek bir hatayı göstermemelidir. Deney sırasında, bir deney numunesinin köşeIerinde beliren hatalar değerlendirmede ihmal edilmelidir. Çizelge 3 – Bazı uzamalar ve kalınlıklar için hesaplanmış en büyük mandrel çapları için örnekler Uzama A Eğme deney numunesinin kalınlığı

% 8

10

ts

12

15

17

20

25

35

Hesaplanmış en büyük mandrel çapı d

mm

mm

4

46

36

29

23

20

16

12

7

6

69

54

44

34

29

24

18

11

8

92

72

59

45

39

32

24

15

10

115

90

73

57

49

40

30

19

12

138

108

88

68

59

48

36

22

15

172

135

110

85

73

60

45

28

20

230

180

147

113

98

80

60

37

25

288

225

183

142

122

100

75

46

30

345

270

220

170

146

120

90

56

35

402

315

257

198

171

140

105

65

40

460

360

293

227

195

160

120

74

7.4.4 Kırma deneyi Alın birleştirmelerinde kırma deneyi için deney numunesi ve deney, ISO 9017’ye uygun olmalıdır.

7.4.5 Makroskopik / mikroskopik muayene Deney numunesi hazırlanmalı ve bir tarafında ergime hattını, ısıdan etkilenen bölgeyi (HAZ) ve yığıIan pasoları açıkça göstermek için ISO 17639’a göre muayene edilmelidir. Makroskopik muayene etkilenmeyen esas malzemeyi kapsamalıdır. Madde 7.5’te belirtilen kabul seviyeleri uygulanmalıdır. Belirli alaşımlar dağlandığında, çatlak benzeri belirti oluşumundan kaçınmak için dikkat edilmelidir. 14

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

7.5 Kabul seviyeleri Bir kaynak prosedürü, fazla kaynak metali, fazla dış bükeyIik, aşırı kaynak yüksekliği ve aşırı nüfuziyet gibi C seviyesinin uygulandığı kusur tiplerinin haricinde, deney parçasındaki kusurlar, EN 30040’ta B seviyesinde belirtilen sınırlar içerisinde kaldığında vasıflandırılır. ISO 10042’nin kalite seviyeleri ve farklı NDT tekniklerinin kabul seviyeleri arasındaki karşılıklı ilişki ISO 17635’te verilmiştir.

7.6 Muayene tekrarı Deney parçası, Madde 7.5’te belirtilen gözle muayene veya NDT şartIarından herhangi birine uymada başarısız olduğunda, ilâve bir deney parçası kaynak edilmeli ve aynı muayeneye tâbi tutulmalıdır. Bu ilâve deney parçası ilgili şartları sağIamadığında, kaynak prosedürü şartnamesi başarısız sayılır. Herhangi bir deney parçası, sadece kaynak kusurlarından dolayı Madde 7.4’e uygun tahribatlı deney için şartIara uygun olmadığında, uygun olmadığı her bir deney parçası için ilâve iki deney parçası deneye tâbi tutulmalıdır. İlâve deney numuneleri, yeterli malzeme mevcut olduğunda aynı deney parçasından veya yeni bir deney parçasından alınabilir Çekme deney numunesi Madde 7.4.2’de belirtilen şartlarını karşılamadığında, başarısız olanların her biri için iki deney numunesi daha alınmalıdır. Alınan deney numunelerinin her ikisi de Madde 7.4.2’de belirtilen şartların karşılamalıdır. Her bir ilâve deney parçası ilk deney parçasının başarısız olduğu deneylerin aynısına maruz bırakılmamalıdır. İlâve deney parçalarından biri şartlara uymadığında, kaynak prosedürü şartnamesi başarısız olur.

8

Vasıflandırma aralığı

8.1 Genel Madde 8’de verilen şartların her biri bu standarda uygun olarak karşılanmalıdır. Belirtilen aralıkların dışındaki değişikIikler, yeni bir kaynak prosedür deneyini gerektirir.

8.2 İmalâtçı ile ilgili hususlar Bir imalâtçı tarafından sağlanan bu standarda göre bir kaynak prosedürü deneyi vasıtasıyla bir pWPS’in vasıflandırılması, imalâtçının aynı teknik ve kalite kontrolü altındaki atelyelerde veya şantiyelerde yapılan kaynak için geçerlidir. Kaynak prosedürü deneyini yapan imalâtçı, yapılan bütün kaynakların sorumluluğunu üstlendiğinde kaynak, aynı teknik ve kalite kontrol altındadır.

8.3 Malzeme ile iIgiIi hususlar 8.3.1 Esas malzeme gruplandırması Kaynak prosedür deneylerinin sayısını en aza indirgemek için, alüminyum ve alüminyum alaşımları ISO /TR 15608’e göre gruplandırılır. Gruplandırma, ortaya çıkan safsızlıklara göre değil, maksatlı olarak ilâve edilmiş elementlere göre yapılır. Gruplandırma sisteminin kapsamadığı her bir malzeme veya malzeme kombinasyonu için ayrı kaynak prosedürü vasıflandırması gerekir. Kalıcı altlık malzemesi, onay grubu/alt grubu içinde kalan esas malzeme olarak göz önüne alınmalıdır. Benzer veya benzer olmayan birleştirmeIer için vasıflandırma araIığı Çizelge 4’te verilmiştir. Çizelge 4’ün kapsamadığı herhangi bir benzer olmayan metal birleştirmesi, diğer esas malzemeler için herhangi bir vasıflandırma aralığı olmaksızın özel bir deneyi gerektirir. Mekanik özellikleri doğrulamak için, benzer metal birleştirmeleri üzerinde ilâve deney parçaları gerekebilir. 15

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Benzer olmayan bir metal birleştirme için elde edilen herhangi bir vasıflandırma, aynı ilâve metal tipiyle kaynatılmış esas malzemenin her bir alt grubunu da vasıflandırır. Çizelge 4 – Benzer ve benzer olmayan metal birleştirmeleri için vasıflandırma aralıkları Deney parçasının malzeme grubu/alt grubu

Benzer birleştirme aralık grupları/alt grupları

Farklı birleştirme aralık grupları/alt grupları

21 - 21

21-21

Uygulanmaz

22.1 - 22.1

22.1-22.1

22.1 - 22.2

22.2-22.2 22.2 - 22.2

22.2 - 22.2

22.1 - 22.2

22.1- 22.1 22.3 - 22.3

22.3 - 22.3

22.1, 22.2, 22.3 ve 22.4 arasındaki kombinasyonlar

22.1 - 22.1 22.2 - 22.2 22.4 - 22.4 22.4 - 22.4

22.4 - 22.4

22.1, 22.2, 22.3 ve 22.4 arasındaki kombinasyonlar

22.1 - 22.1 22.2 - 22.2 22.3 - 22.3 23.1 - 23.1

23.1 - 23.1

22.1, 22.2 a), 22.3 a) ve 22.4 a) arasındaki kombinasyonlar

22.1 - 22.1 22.2 - 22.2 a) 22.3 - 22.3 a) 22.4 - 22.4 a) 23.2 - 23.2

23.2 - 23.2 23.1 - 23.1 22.1 - 22.1 22.2 - 22.2 a) 22.3 - 22.3 a) 22.4 - 22.4 a)

16

23.2 - 23.1 22.1, 22.2 a), 22.3 a) ve 22.4 a) arasındaki kombinasyonlar

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

24.1 - 24.1

24.1 - 24.1

Uygulanmaz

24.2 - 24.2

24.2 - 24.2

24.2 - 24.1 ve 24.2 - 23.1 b)

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

24.1 - 24.1 23.1 - 23.1 b) 25 - 25

25 - 25 24.1 - 24.1

25 - 24.1 25 - 24.2

24.2 - 24.2 26 - 26

26 - 26

26 - 24.1 c) , 24.2 c) veya 25 c) ‘in herhangi biri

24.1 - 24.1 c) 24.2 - 24.2 c) 25 – 25 c) Not - Vasıflandırma aynı ilâve malzemenin kullanımı sağlandığında geçerlidir.

a)

Al-Mg ilâve malzeme kullanmak şartıyla.

b)

Al-Si ilâve malzeme kullanmak şartıyla.

c)

Sadece dökümler için

8.3.2 Esas malzeme kalınIığı ve boru çapı 8.3.2.1 Genel t anma kalınlığı aşağıdaki anlamları taşımalıdır: a) Bir alın birIeştirmesi için: Benzer olmayan kalınlıklar arasındaki birleştirmeler için esas metal kalınlığı, daha ince olan malzemenin kalınlığıdır. b) Bir iç köşe kaynağı için: Farklı kalınlıklar arasındaki birIeştirmeler için, vasıflandırılan esas metal kalınlığı, daha ince olan malzemenin kalınlığıdır. Çizelge 5’te belirtildiği gibi vasıflandırılan herbir kalınlık aralığı için, Madde 8.3.2.3’te verildiği gibi vasıflandırılmış iç köşe kaynak kalınlıklarının ilgili aralığı da vardır. c) Bir üstten tâli bağlantı için: Tâli borunun kalınlığı. d) Bir içten veya geçmeli tâli bağlantı için : Ana borunun kalınlığı.

8.3.2.2 Ana malzeme kalınlıkları için vasıflandırma aralığı Tek ve çok pasolu işlemlerde t kalınlığında bir kaynak prosedür deneyinin vasıflandırılması, Çizelge 5’te verilen kalınlık aralıkları için vasıflandırmayı kapsamalıdır. 17

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Çok işlemli prosedürlerde, her bir kaynak işlemi için yığılan kaynak malzeme kalınlığı, tek kaynak işlemi için vasıflandırma aralığına esas olarak kullanılabilir. Tek pasolu otomatik işlemler için nüfuziyet derinliği, vasıflandırılan en fazla derinliktir. Çizelge 5 - Plâkalar ve borularda esas malzeme kalınlıkları için vasıflandırma aralığı Ölçüler mm’dir. Deney parçası kalınlığı

Vasıflandırma aralığı

t t≤3

0,5t - 2t

3 < t ≤ 20

3 - 2t

t > 20

≥ 0,8t

8.3.2.3 İç köşe kaynaklarının kaynak kalınlıkları için vasıflandırma araIığı Çizelge 5’teki şartlara ilâve olarak, “a” kaynak kalınlığının vasıflandırma aralığı Çizelge 6’da verilmiştir. Çizelge 6 - Plâkalar ve borularda kaynak kalınlıkları için vasıflandırma aralığı Ölçüler mm’dir. Deney parçası kaynak kalınlığı

Vasıflandırma aralığı

a a < 10

0,75 a – 1,5 a

a ≥ 10

≥ 7,5

Bir alın kaynak deneyi vasıtasıyla bir iç köşe kaynağı vasıflandırıldığında, vasıflandırılan kaynak kalınlık aralığı yığılan kaynak metalinin kalınlığını esas almalıdır. İmalât işinin çoğu iç köşe kaynağı olduğunda, bir ilâve iç köşe kaynak deneyi gerekebilir.

8.3.2.4 Boruların ve tâli bağlantıların çapı için vasıflandırma aralığı D çapı üzerinde bir kaynak prosedür deneyinin vasıflandırması, Çizelge 7’de verilen aşağıdaki aralıklardaki çaplar için vasıflandırmayı kapsamalıdır. Plâkalar için verilen vasıflandırma dış çapı 500 mm’den büyük olan veya PA veya PC (dönen konum) kaynak konumunda kaynatılan 150 mm’den büyük çaplı boruları da kapsar.

18

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Çizelge 7 - Boru ve tâli bağlantı çapları için vasıflandırma aralığı Ölçüler’mm dir. Deney parçasının çapı D

Vasıflandırma aralığı

a)

D ≤ 25

0,5 D - 2 D

D > 25

≥ 0,5 D (en az 25mm)

Not - Yapısal içi boş kesit için D, en küçük kenar boyutudur. a)

D, boru dış çapı veya tâli bağlantı borusunun dış çapıdır

8.3.3 Tâli bağlantı açısı

α açısına sahip bir tâli bağIantı üzerinde yapılan prosedür deneyi, α ≤ α1 ≤ 900 araIığında olan bütün α1 tâli bağlantı açılarını da vasıflandırmalıdır.

8.4

Bütün kaynak prosedürleri için genel hususlar

8.4.1 Kaynak işIemi Mekanizasyonun her bir derecesi bağımsız olarak (elle, kısmî mekanize, tam mekanize ve otomatik) vasıflandırmalıdır. Vasıflandırma, yalnızca kaynak prosedür deneyinde kullanılan kaynak işlemi / işlemleri için geçerlidir. Çok işlemli prosedürler için kaynak prosedürü vasıflandırması, her bir kaynak işlemi için ayrı kaynak prosedürü deneyi ile yapılabilir. Bir çok işlemli prosedür deneyi gibi kaynak prosedür deneyi yapmak da mümkündür. Böyle bir deney vasıflandırması, yalnızca, çok işlemli prosedür deneyi esnasında yapılan işlem sırası için geçerlidir. Not -

Deney, bu standarda uygun bir kaynak işlemiyle yapılmadıkça herhangi bir tek işlem vasıflandırması için çok işlemli prosedür deneyi kullanımına izin verilmez.

8.4.2 Kaynak konumları Herhangi bir konumdaki deney kaynağı (boru veya plâka), ayrı bir kaynak prosedürü deneyi gerektiren PG ve J-L045 haricindeki bütün konumlarda (boru veya plâka) yapılan kaynakları vasıflandırır.

8.4.3 BirIeştirme tipi Kaynak prosedür deneyinde kullanılan kaynaklı birleştirme tipleri için vasıflandırma aralığı Çizelge 8’de verilmiştir. Bu çizelgede vasıflandırma araIığı, aynı satırda gösterilmektedir. Verilen bir kaynak işlemi için çok pasolu yığmayı tek bir pasoluya (veya her bir tarafta tek pasoya) değiştirmeye veya tersine izin verilmez.

19

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Çizelge 8 - Birleştirme tipi için vasıflandırma araIığı

Kök açmadan

-

-

xa)

x

Altlıksız

x

x

x

x

xa)

xa)

xa)

xa)

x

Kök açarak

x

-

x

-

xa)

-

-

xa)

x

Kök açmadan

x

-

x

x

-

-

-

xa)

x

Altlıklı

x

-

x

-

x

-

-

x

x

Altlıksız

x

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

-

-

-

-

x

x

x

-

-

-

-

-

-

-

x

x

-

-

-

-

-

-

-

-

-

x

-

Altlıksız

Kök açarak

xa)

Altlıklı

Altlıksız

Tek taraftan

kaynaklı kaynaklı

Her iki taraftan

-

kaynaklı

x

Tek taraftan

-

kaynaklı

x

-

-

Her iki taraftan kaynaklı

Boruda ve plâkada iç köşe kaynağı

Altlıklı

Her iki taraftan

Tek taraftan kaynaklı

Tek taraftan kaynaklı

Vasıflandırma aralığı Boruda alın Tâli bağlantılar birleştirme Tek taraftan Tek Her iki kaynaklı taraftan taraftan kaynaklı kaynaklı

Altlıklı

Plâka ve boruda iç köşe kaynağı

Tâli bağlantılar

Boruda alın birleştirme

Plâkada alın birleştirme b)

Kaynak prosedürü deneyinde kullanılan deney parçasındaki birleştirme tipi

Plâkada alın birleştirme b)

-

-

-

Açıklamalar: x: WPS tarafından kapsanan birleştirme kaynak tiplerini gösterir. -: WPS tarafından kapsanmayan birleştirme kaynak tiplerini gösterir. a : Plâka, D > 500 mm olan boruyu vasıflandırır. b : Plâka üzerindeki alın birleştirmeleri, T - birleştirmeleri vasıflandırır.

8.4.4 İlâve metal kısa gösterilişi İlâve metaIlerin vasıflandırma aralığı, ISO/TR 17671-4’te tarif edilen aynı tip içindeki diğer ilâve metalleri kapsar. 20

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

8.4.5 Akım tipi Verilen vasıflandırma, kaynak prosedür deneyinde kullanılan akım tipi [doğru akım (d.a), alternatif akım (a.a), darbeli akım)] ve kutuplama içindir.

8.4.6 Isı girdisi Bu maddenin şartIarı yalnız ısı girdisinin kontrolu beIirtildiğinde uygulanır. Vasıflandırılan ısı girdisinin üst sınırı, deney parçasının kaynağında kullanılandan %25 daha büyüktür. Vasıflandırılan ısı girdisinin alt sınırı, deney parçasının kaynağında kullanılandan %25 daha düşüktür. Isı girdisi, ISO/TR 17671-1’e göre hesaplanır.

8.4.7 Ön ısıtma sıcaklığı Ön ısıtma gerektiğinde, vasıflandırmanın alt sınırı, kaynak prosedür deneyinin başlangıcında uygulanan anma ön ısıtma sıcakIığıdır.

8.4.8 Pasolararası sıcaklık Vasıflandırmanın üst sınırı, kaynak prosedür deneyinde uIaşıIan en yüksek pasolararası sıcakIıktır.

8.4.9 Kaynak sonrası ısıl işlem veya yaşIandırma Tabii yaşlandırma, suni yaşlandırma gibi kaynak sonrası ısıl işlemi EN 515’e uygun pWPS’de belirtilmiş olmalıdır. Kaynak sonrası ısıl işIem veya yaşIandırmanın ilâve edilmesi veya çıkarılmasına müsaade edilmez. pWPS’de belirtilen sıcaklık araIığı ve yaşIandırma şartları, vasıflandırma aralığıdır.

8.5 İşlemlere ait hususlar 8.5.1 İşlem 131 8.5.1.1 Koruyucu gaza verilen vasıflandırma, ISO 14175’e uygun sembolle sınırlıdır. ISO 14175 tarafından kapsanmayan koruyucu gazlar, deneyde kullanılan gazın anma bileşimi ile sınırlıdır.

8.5.1.2 Tel sistemi için verilen vasıflandırma, kaynak prosedür deneyinde kullanılan tel sistemi (örneğin, tek telIi veya çok telli sistem) ile sınırlıdır.

8.5.2 İşlem 141 Koruyucu gaz ve altlık gazı için verilen vasıflandırma, kaynak prosedür deneyinde kullanılan ISO 14175’e göre sembol ile ile sınırlıdır. ISO 14175 tarafından kapsanmayan koruyucu gazlar, deneyde kullanılanın anma bileşimi ile sınırlıdır.

8.5.3 İşlem 15 8.5.3.1 Verilen vasıflandırma, kaynak prosedür deneyinde kullanılan plâzma gazının anma bileşimi ile sınırlıdır.

8.5.3.2 Koruyucu gaz ve altlık gazı için verilen vasıflandırma, kaynak prosedür deneyinde kullanılanın ISO 14175’e göre kısa gösterişi ile sınırlıdır. ISO 14175 tarafından kapsanmayan koruyucu gazlar, kaynak prosedür deneyinde kullanılanın anma bileşimi ile sınırlıdır.

9

Kaynak prosedürü vasıflandırma kaydı (WPQR)

Kaynak prosedürü vasıflandırma kaydı (WPQR), deney tekrarları da dâhil olmak üzere, her bir deney parçasının değerlendirme sonuçlarının ifadesidir. EN ISO 15609-1’de WPS için verilen ilgili hususlar, Madde 7’de belirtilen şartlar tarafından reddedilebilecek özelliklerin ayrıntıları ile birlikte verilmelidir. Reddedilecek özellik veya kabul edilemeyen deney sonuçları bulunamadığında, deney parçası kaynak prosedür deneyinin ayrıntılarını veren WPQR, muayene elemanı veya muayene kuruluşu tarafından imzalanmalı ve tarih belirtilerek onaylanmalıdır. Düzenli bir takdim ve veri değerlendirmesini kolaylaştırmak için kaynak prosedürü ve deney sonuçlarının ayrıntılarını kaydetmek için bir WPQR formu kullanılmalıdır. Bir WPQR formu örneği Ek A’da gösteriImiştir. 21

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ek A (Bilgi için) Kaynak prosedürü vasıflandırma kayıt formu (WPQR) Kaynak prosedürü vasıflandırma - Deney belgesi İmalâtçının WPQR No:

Muayene yapan kişi veya kuruluşu

İmalâtçı :

Referans No :

Adres : Talimat / Deney standardı : Kaynağın yapıIdığı tarih : Vasıflandırma kapsamı Kaynak işlemi/işlemleri : Birleştirme ve kaynak tipi : Esas malzeme grup/grupları ve alt grup/grupları : Esas malzeme kalınlığı (mm) : Kaynak kalınlığı (mm) : Tek paso/çok paso : Boru dış çapı (mm) : İlâve metal tipi : Koruyucu gazın kısa gösterilişi : Altlık gazının kısa gösterilişi : Kaynak akım tipi ve kutuplama: Isı girdisi : Kaynak konumları : Ön ısıtma sıcaklığı : Pasolararası sıcaklık : Kaynak sonrası ısıl işlem ve / veya yaşlandırma : Diğer bilgiler : Bu form, deney kaynaklarının yukarıda belirtilen talimat / deney standard şartlarına uygun olarak hazırlandığını, kaynak ediIdiğini ve deneye tabi tutuIduğunu belgeler.

…………………………….

…………………………..

…………………………………………………

Yer

Düzenleme tarihi

Muayeneyi yapan kişi veya kuruluş: İsim, tarih ve imza :

22

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ek A (devam) Kaynak deneyi kaydı Yer : İmalâtçının pWPS No : İmalâtçının WPQR No : İmalâtçı : Kaynakçının adı : Kaynak işlemi : Birleştirme ve kaynak tipi : Kaynak hazırlığı ayrıntıları (şema)* :

Muayeneyi yapan kişi veya kuruluş : Hazırlama ve temizleme metodu : Esas metal şartnamesi : Malzeme kaIınlığı (mm) : Boru dış çapı (mm) : Kaynak konumu :

Birleştirme tasarımı

Kaynak işlem sıraları

Kaynakla ilgili ayrıntılar Paso

Kaynak işlemi

İlâve metal boyutu

Akım A

Gerilim V

Akım tipi / Kutuplama

Tel sürme hızı

İlerleme hızı*

Isı girdisi

İlâve metal kısa gösterilişi : Diğer bilgiler* (meselâ): Herhangi bir özel fırınlama veya kurutma :

SaIınım (en büyük paso genişIiği ) :

Gaz:

- Koruyucu :

Salınım ( genlik, frekans, toplam süre ):

- Altlık :

Darbeli kaynak ayrıntıları :

Gaz akış hızı - Koruyucu : - Altlık :

Temas ucu/iş parçası mesafesi : Plâzma kaynak ayrıntıları:

Tungsten elektrot tipi/boyutu :

Torç açısı :

Kök açma / altIık ayrıntıları : Ön ısıtma sıcaklığı : Pasolararası sıcaklık : Kaynak sonrası ısıl işlem ve/veya yaşlandırma : Süre, sıcaklık, metot, ısıtma ve soğutma hızları : ……………………………………………

…………………………………………….

İmalâtçı

Muayeneyi yapan kişi veya kuruIuş

İsim, tarih ve imza:

İsim, tarih ve imza:

Deney sonuçları ____________________________ *Gerektiğinde

23

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ek A (devam) İmalâtçının WPQR No : Tahribatsız muayene Tip Gözle muayene Penetrant muayenesi Radyografik muayene Ultrasonik muayene

Muayeneyi yapan kişi veya kuruIuş : Referans No : Kabul edilebilir

Metalografik muayeneler Tip Kabul edilebilir Makro Mikro

Kabul edilemez

Rapor no

Kabul edilemez

Rapor no

Tahribatlı deneyler Çekme deneyleri Tip / No

Gerekli

Re N/mm2

Evet Rm N/mm2

Hayır %A

Deney sıcaklığı : %Z

Kırılma yeri

Notlar

Şart 1 2 Kabul edilebilir

Evet

Hayır

Eğme deneyleri

Gerekli

Evet

Tip / No Kabul edilebilir

Eğme tarafı Evet

Hayır Mandrel çapı d

Sonuç

Hayır

Diğer deneyler*: Notlar: Deneylerin hangi şartlara göre yapıIdığı : Lâboratuvar raporu referans no: Deney sonuçları kabul edilebilir/kabul edilmez (uygun olanı çizin) Deneyin kimin huzurunda yapıldığı : ………………………………………………….. Muayeneyi yapan kişi veya kuruIuş İsim, tarih ve imza

* Gerektiğinde 24

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ek ZA (Bilgi için) Bu standard ve 97/23/EC ve 87/404/EEC AB direktiflerinin temel gerekleri arasındaki ilişki Bu standard Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen bir talimatla Yeni Yaklaşım Direktifi No 97/23/EC ve 87/404/EEC’nin önemli özelliklerine uygunluk sağlamak üzere hazırlanmıştır. Bu standard yukardaki Direktif altında Avrupa Birliğinin Resmî Gazetesinde yer aldığında ve en az bir Üye Ülkede Ulusal bir Standard olarak kullanıldığında, Çizelge ZA.1 ve Çizelge ZA.2’de verilmiş olan bu standarda ait maddelerle uygunluk (bu standardın kapsamı sınırları içinde olmak üzere) bu Direktifin karşılık gelen önemli hükümleri ve ilgili EFTA talimatlarıyla uygunluk nedeni olarak kabul edilir. Çizelge ZA.1 - Bu standard ve AB Direktifi 97/23/EC arasındaki ilişki Bu standardın maddeleri ve alt maddeleri

AB Direktifi 97/23/EC’nin önemli hükümleri (Ers)

Notlar

Madde 4, Madde 5, Madde 6, Madde 7, Madde 8, Madde 9

Ek I, Madde 3.1.2

Kalıcı birleşme

Çizelge ZA.2 - Bu standardla AB Direktifi 87/404/EEC arasındaki ilişki Bu standardın maddeleri ve alt maddeleri

AB Direktifi 97/23/EC’nin önemli hükümleri (Ers)

Notlar

Madde 9

Ek II, Madde 3.c.iii

Kaynak prosedürü vasıflandırma kaydı

Uyarı: Başka özellikler ve başka AB Direktifleri bu standardın kapsamına giren mamul/mamullere uygulanabilir.

25

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Ek ZB (Bilgi için) Bu standardda atıf yapılan uluslararası standardların karşılığı olan ilgili Avrupa standardları Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmıştır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır. Yayın

Başlık

EN/HD

ISO 14175

Welding consumables - Shielding gases for arc welding and cutting

EN 439

ISO 4136

Destructive tests on welds in metallic materials – Transverse tensile test

EN 895

ISO 5173

Destructive tests on welds in metallic materials - Bend tests

EN 910

ISO 17637

Non-destructive testing of welds - Visual testing of fusion-welded joints

EN 970

ISO/TR 17671-1

Welding - Recommendations for welding of metallic materials - Part 1: General guidance for arc welding.

EN 1011 -1

ISO/TR 17671-4

Welding - Recommendations for welding of metallic materials - Part 4: Arc welding of aluminium and aluminium alloys.

EN 1011 - 4

ISO 9017

Destructive tests on welds in metallic materials Fracture test

EN 1320

ISO 17639

Destructive tests on welds in metallic materials Macroscopic and microscopic examination of welds

EN 1321

ISO 14732

Welding personnel - Approval testing of welding operators for fusion welding and of resistance weld setters for fully mechanized and automatic welding of metallic materials

EN 1418

ISO 17636

Non-destructive testing of welds - Radiographic testing of fusion welded joints

EN 1435

ISO 17635

Non-destructive testing of welds - General rules for fusion welds in metallic materials

EN 12062

ISO 10042

Arc-welded joints in aluminium and its weldable alloys - Guidance on quality levels for imperfections

EN 30042

ISO 6947

Welds - Working positions - Definitions of angles of slope and rotation.

EN ISO 6947

ISO 96062

Qualification test of welders - Fusion welding - Part 2 : Aluminium and aluminium alloys

EN ISO 9606 - 2

Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - General rules.

EN ISO 15607

Welding - Guidelines for a metallic material grouping system.

CR 15608

ISO 15607 ISO/TR 15608 26

Tarih

2003

Tarih

2003

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

ISO 15609-1

Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure specification - Part 1: Arc welding.

EN ISO 15609 -1

ISO 15613

Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Qualification based on preproduction welding test.

EN ISO 15613

27

ICS 25.160.10

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 15614-2/Mart 2007

Kaynaklar EN ISO 4063, Welding and allied processes - Nomenclature of processes and reference numbers (ISO 4063:1998). prEN ISO 15614-4, Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure tests - Part 4 : Finishing welding of aluminium castings .

28