TS EN ISO 3452-3

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Ön söz − Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN ISO 3452-3 (1998) standardõ esas alõnarak, TSE Metalurji Hazõrlõk Grubu’na bağlõ Tahribatsõz Muayene ve Kaynak Özel Daimi Komitesi’nce hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 10 Ocak 2002 tarihli toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

İçindekiler 0

Giriş...............................................................................................................................................1

1

Kapsam .........................................................................................................................................1

2

Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar ...............................................................................1

3

Referans bloklarõn tanõtõmõ .........................................................................................................2

4

Tip 1 referans bloğun tasarõmõ ve boyutlarõ ..............................................................................2

5

Tip 2 referans bloğun tasarõmõ ve boyutlarõ ..............................................................................2

5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.3.1 5.1.3.2 5.2 6

Tasarõm .................................................................................................................................... 2 Genel......................................................................................................................................... 2 Durulanabilirlik bölgesi .............................................................................................................. 3 Hata bölgesi .............................................................................................................................. 3 Kaplama ................................................................................................................................ 4 Sun’î hata oluşturma ............................................................................................................ 4 Ölçme ....................................................................................................................................... 5

Tanõmlama ....................................................................................................................................5

Ek ZA........................................................................................................................................................6 İlgili Avrupa yayõnlarõyla birlikte uluslararasõ yayõnlara yapõlan atõflar .............................................6

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Tahribatsõz muayene – Penetrant muayenesi – Bölüm 3: Referans muayene bloklarõ 0

Giriş

Halen, ISO 3452 serisinin bölümlerinden biri EN ve ISO olarak ayrõ ayrõ yayõnlanmõş olup, diğer bölümleri Viyana Andlaşmasõ kapsamõndadõr ve buna bağlõ olarak ISO numaralarõyla Avrupa seviyesinde benimsenmiştir. Bununla birlikte, standardõn hazõrlanmasõ sõrasõnda Viyana Andlaşmasõ uygulanmõş ve bazõ Avrupa standardlarõna bir önceki EN numaralarõyla atõfta bulunulmuştur. Aşağõdaki çizelge, farklõ numaralar arasõndaki ilişkiyi göstermektedir. Başlõk

Önceki numara* Resmi numara Tahribatsõz muayene - Penetrant muayenesi Bölüm 1: Genel Kurallar EN 571-1 Bölüm 2: Penetrant malzemelerin deneyi prEN 571-2 prEN ISO 3452-2 Bölüm 3: Referans muayene bloklarõ prEN 571-3 EN ISO 3452-3 Bölüm 4: Cihazlar prEN 956 EN ISO 3452-4 *Bazõ Avrupa standardlarõnda, bu standarda yapõlan atõfta belirtilen numara.

1

Kapsam

Bu standard, aşağõda belirtilen iki tip referans bloğunu tanõmlamaktadõr. − Tip 1 referans bloklarõ, hem florõşõl hem de renk kontrastlõ ürün grubundan penetrantlarõn hassasiyet seviyelerinin belirlenmesinde kullanõlõr. − Tip 2 referans bloklarõ, hem florõşõl hem de renk kontrastlõ penetrant sistemleri ve parça-kullanõmlõ kaplarõn rutin performans kontrollarõnda kullanõlõr. Referans bloklar, EN 571-1 standardõna göre muayene edilecek parçalarla aynõ durumda kullanõlõr.

2

Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr. EN, ISO, IEC,vb No EN 571-1 EN ISO 3452-2

EN10027-1 EN 10204 EURONORM 96 EN 10088-1

Adõ (İngilizce) Non-destructive testing Penetrant testing-Part 1: General principles Non-destructive testing Penetrant testing-Part 2: Testing of penetrant materials (ISO/DIS 3452-2:1996) Designation systems for steelPart 1: Steel names, principle symbols Metallic products-Types of inspection documents Tool steels-Quality requirements Stainless steels - Part 1: List of standard stainless steels

TS No

1)

TS EN 571-1 TS 5187

TS EN 10027-1 TS EN 10204 TS 3920 TS 3941 TS 3921 TS EN 10088-1

Adõ (Türkçe) Tahribatsõz Muayene - Penetrant Muayenesi Kõsõm 1: Genel Kurallar Tahribatsõz Muayene - Sõvõ Girinim (Penetrasyon) Muayenesi İçin Metodlar ve İzlerin Sõnõflandõrõlmasõ Çeliklerin Kõsa Gösteriliş Sistemleri Kõsõm 1: Çelik Adlarõ, Semboller Metalik Ürünler- Muayene ve Deney Belgelerinin Tipleri -Sõcak İş Takõm Çelikleri -Alaşõmsõz Takõm Çelikleri -Alaşõmlõ Soğuk İş Takõm Çelikleri Paslanmaz çelikler - Bölüm 1: Paslanmaz çeliklerin listesi

1) TSE Notu: Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. Kolonda verilmiştir.

1

ICS 19.100

3

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Referans bloklarõn tanõtõmõ

Tip 1 referans bloğu, 10, 20, 30 ve 50 mikrometre (µm) kaplama kalõnlõğõna sahip nikel-krom kaplõ dört panelden oluşan bir setten ibarettir. 10, 20 ve 30 µm kaplama kalõnlõğõna sahip paneller florõşõl penetrant sistemlerin hassasiyet tayini için kullanõlõr. Renk kontrastlõ penetrant sistemlerinin hassasiyeti, 30 ve 50 µm paneller kullanõlarak belirlenir. Tip 2 referans bloklarõ, bir yarõsõ akõmsõz nikel ve ince bir krom tabakasõ ile kaplanmõş, diğer yarõsõ ise belirli bir yüzey pürüzlülüğü bölgesi elde edilecek şekilde hazõrlanmõş tek bir panelden oluşur. Kaplamalõ tarafta beş adet yõldõz şeklinde süreksizlik bulunur.

4

Tip 1 referans bloğun tasarõmõ ve boyutlarõ

Tip 1 paneller, tipik olarak 35 mm x 100 mm x 2 mm boyutlarõnda (Şekil 1) ve dikdörtgen şeklindedir. Her panel, pirinç üzerine düzgün bir tabaka halinde 10, 20, 30, ve 50 µm kalõnlõğõnda nikel-krom kaplamaya sahiptir. Her panel üzerinde, panelleri boyuna yönde çizmek suretiyle enine çatlaklar oluşturulmuştur. Her bir çatlağõn genişlik-derinlik oranõ yaklaşõk olarak 1:20 olmalõdõr. Boyutlar milimetre’dir

1 Enine çatlaklar 1) Nikel krom kaplama kalõnlõğõ (µm) Şekil 1 - Tip 1 referans blok muayene paneli

5

Tip 2 referans bloğun tasarõmõ ve boyutlarõ

5.1 Tasarõm 5.1.1 Genel Muayene paneli, 155 mm x 50 mm x 2,5 mm boyutlarõnda ve dikdörtgen şeklindedir (Şekil 2). Not - Aksi belirtilmedikçe bütün boyut toleranslarõ ±%10’dur. Esas malzeme, EN 10088-1 standardõna göre HV20 = 150 ± 10 veya eşdeğer başlangõç sertliğine sahip X2CrNiMo17-12.3 (1.4432) tipi paslanmaz çeliktir.

2

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Boyutlar milimetre’dir

-

Şekil 2 - Tip 2 referans blok

5.1.2 Durulanabilirlik bölgesi Penetrantlarõn durulanabilirliklerinin kontrolu için, panel muayene yüzeyinin bir yarõsõnda aşağõya doğru Ra=2,5 µm, Ra = 5 µm, Ra =10 µm ve Ra =15 µm yüzey pürüzlülüğüne sahip, 25 mm ve 35 mm boyutlarõnda birbirine bitişik dört bölge oluşturulur (Şekil 2). Ra =2,5 µm’ lik bölge kumlama metoduyla, diğer bölgeler ise elektroerozyon ile oluşturulabilir.

5.1.3 Hata bölgesi Hata bölgesi, panelin muayene yüzeyinin diğer yarõsõnda bulunmaktadõr.

3

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

5.1.3.1 Kaplama Panelin muayene yüzeyine, sertliği HV0,2 = 500 – 600 olacak şekilde 60 µm ± 3µm kalõnlõğõnda akõmsõz nikel kaplanõr. Nikel tabakasõ 0,5-1,5 µm kalõnlõkta ince bir sert krom tabakasõ ile kaplanmalõdõr. Panele daha sonra, meselâ 405 ºC’da 70 dakika süreyle, HV0.3 = 900-1000 sertlik aralõğõna gelecek şekilde õsõl işlem yapõlmalõdõr. Krom kaplamanõn yüzey pürüzlülüğü Ra 1,2 – 1,6 µm arasõnda olacaktõr.

5.1.3.2 Sun’î hata oluşturma Muayene yüzeyinin arka tarafõnda (kaplamalõ bölge), tipik olarak 2 kN - 8 kN arasõnda yükler uygulanarak eşit aralõklõ beş adet iz oluşturulur. Mesela, beş adet sun’î hatanõn oluşturulmasõ aşağõdaki Çizelge 1’in yardõmõyla yapõlabilir. Çizelge 1 - Hata numarasõ Hata

1

2

3

4

5

Uygulanan Kuvvet (kN)

2,0

3,5

5,0

6,5

8,0

Sun’î hata izleri, 120 kN kapasiteli basma cihazõ veya yarõküresel uca sahip uygun bir Vickers sertlik cihazõ kullanõlarak oluşturulur. Özel uç detaylarõ Şekil 3’de verilmiştir. İzler, 0,05 kN/s yükleme hõzõ ve sürekli yük uygulamalõ 0,5 kN/s bõrakma hõzõ kullanõlarak oluşturulur. Boyutlar milimetre’dir

Çelik sembolü: EU 96 standardõna göre HRC53 –62 arasõ sertlikte õslah edilmiş veya eşdeğer kalitede 90 MnV8’dir. Şekil 3 - Yarõmküre şeklinde uç Beş iz, düzgün aralõklarla ve en küçüğü en az kaba yüzeyli bölgeye yakõn olacak şekilde bir büyüklük sõrasõnda bulunacaktõr.

4

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Sun’î hatalar, aşağõda Çizelge 2’de verilen çap sõnõrlarõ içerisine oturmalõdõr. Çizelge 2 - Çatlak bölgelerin tipik çaplarõ Boyutlar milimetre’dir Hata Numarasõ

Tipik (Çap) Boyutlarõ

1

3

2

3,5

3

4

4

4,5

5

5,5

5.2 Ölçme Kalibrasyonlu skalalar kullanõlarak her bir hatanõn en büyük çapõ belirlenir. EN 10204 tip 3.1B’ye uygun olarak düzenlenmiş, sun’î olarak oluşturulmuş 5 adet hata ile 4 adet durulanabilirlik bölgesine ait yüzey pürüzlülüğünün gerçek ölçüm sonuçlarõnõ içeren bir sertifika her bir referans blokla birlikte bulundurulmalõdõr.

6

Tanõmlama

Her bir Tip 1 referans bloğu (panel seti) EN ISO 3452-3 standard numarasõ, yanõna imalâtçõnõn tanõmlamasõ ve seri numarasõ ile tanõmlanmalõdõr. Her bir Tip 2 referans bloğu, EN ISO 3452-3 standard numarasõ, yanõna imalâtçõ tanõmlamasõ ve seri numarasõ ile tanõmlanmalõdõr. EN 10204 Tip 3.1B ile uyumlu ve EN ISO 3452-3’e uygunluk beyanõ her bir referans muayene bloğuyla birlikte bulundurulmalõdõr.

5

ICS 19.100

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 3452-3/Ocak 2002

Ek ZA İlgili Avrupa yayõnlarõyla birlikte uluslararasõ yayõnlara yapõlan atõflar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr. Adõ

CEN Numarasõ Tahribatsõz Muayene-Penetrant Muayenesi Bölüm 1: Genel presipler EN 571-1 1) Bölüm 2: Penetrant malzemelerin muayenesi EN ISO 3452-2 Bölüm 3: Referans muayene bloklarõ EN ISO 3452-3 Bölüm 4: Cihaz EN ISO 3452-4 Metalik ürünler-Muayene dökümanlarõ tipleri EN 10204 Takõm Çelikleri- Kalite istekleri EURONORM 96 1) Bu standarda, bazõ standardlarda prEN 571-2 olarak atõfta bulunulmuştur.

6

ISO Numarasõ ISO 3452-1 ISO/DIS 3452-2 ISO 3452-3 ISO 3452-4 ISO 10474 ISO 4967