TS EN 10025-2

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

TS EN 10025-2 Nisan 2006 (EN 10025-2/AC:2005 dahil)

ICS 77.140.10; 77.140.50

SICAK HADDELENMİŞ YAPI ÇELİKLERİ - BÖLÜM 2: ALAŞIMSIZ YAPI ÇELİKLERİNİN GENEL TEKNİK TESLİM ŞARTLARI Hot rolled products of structural steels – Part 2:Technical delivery conditions for non alloy structural steels

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

−

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

−

Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Ön söz − Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10025-2 (2004) + AC:2005 standardı esas alınarak TSE Metalurji İhtisas Grubu’nca TS 2162 EN 10025:1996’nın revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulunun 20 Nisan 2006 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. − Bu standardın kabulü ile TS 2162 EN 10025 :1996,iptal edilmiştir. − Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir. − Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

İçindekiler 1 2

Kapsam................................................................................................................................................. 1 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ....................................................................................... 1 2.1 Genel standardlar............................................................................................................................. 1 2.2 Boyut ve toleranslarla ilgili standardlar (bk. Madde 7.7.1) ............................................................... 2 2.3 Deneylerle ilgili standardlar .............................................................................................................. 3 3 Terimler ve tarifler ............................................................................................................................... 3 4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş.......................................................................................................... 4 4.1 Sınıflandırma .................................................................................................................................... 4 4.2 Kısa gösteriliş ................................................................................................................................... 4 5 Müşteri tarafından verilmesi gereken bilgiler................................................................................... 5 5.1 Zorunlu bilgiler.................................................................................................................................. 5 5.2 Tercihler ........................................................................................................................................... 5 6 İmalât usulü.......................................................................................................................................... 5 6.1 Çelik üretim metodu ......................................................................................................................... 5 6.2 Oksit giderme ................................................................................................................................... 5 6.3 Teslim durumları............................................................................................................................... 5 7 Şartlar ................................................................................................................................................... 5 7.1 Genel................................................................................................................................................ 5 7.2 Kimyasal bileşim............................................................................................................................... 6 7.3 Mekanik özellikler ............................................................................................................................. 6 7.4 Teknolojik özellikler .......................................................................................................................... 7 7.5 Yüzey özellikleri................................................................................................................................ 8 7.6 İç sağlamlık ...................................................................................................................................... 9 7.7 Boyutlar, boyut ve şekil toleransları, kütle........................................................................................ 9 8 Muayene ............................................................................................................................................... 9 8.1 Genel................................................................................................................................................ 9 8.2 Muayenenin ve muayene belgesinin tipi .......................................................................................... 9 8.3 Deneylerin sıklığı.............................................................................................................................. 9 8.4 Özel muayeneler için yapılması gereken deneyler ........................................................................ 10 9 Numunelerin ve deney parçalarının hazırlanması.......................................................................... 10 9.1 Kimyasal analiz için numunelerin seçilmesi ve hazırlanması......................................................... 10 9.2 Mekanik deneyler için alınacak numune ve deney parçalarının alınma yeri ve yönü.................... 10 9.3 Numune ve deney parçalarının tanıtılması .................................................................................... 11 10 Deney metotları.................................................................................................................................. 11 10.1 Kimyasal analiz .............................................................................................................................. 11 10.2 Mekanik deneyler ........................................................................................................................... 11 10.3 Ultrasonik deneyler......................................................................................................................... 11 10.4 Deneylerin tekrarı ........................................................................................................................... 11 11 İşaretleme, etiketleme, ambalajlama ............................................................................................... 11 12 Şikâyetler............................................................................................................................................ 11 13 Tercihler (bk. Madde 5.2) .................................................................................................................. 11 Ek A (Bilgi için) - Karşılık gelen eski kısa gösterilişlerin listesi ............................................................. 27 Ek B (Bilgi için) - Atıf yapılan EURONORMlara karşılık gelen ulusal standardların listesi .................. 28 Kaynaklar...................................................................................................................................................... 29

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Sıcak haddelenmiş yapı çelikleri – Bölüm 2: Alaşımsız yapı çeliklerinin teknik teslim şartları 1

Kapsam

Bu standard, EN 10025-1'e ilâveten, Çizelge 2 - Çizelge 6'da kimyasal bileşimi ve Çizelge 7 - Çizelge 9'da mekanik özellikleri verilen cins ve kalitede ve Madde 6.3'te verilen teslim durumlarındaki alaşımsız kalite yassı ve uzun mamul imal edilmesi düşünülen yarı mamullerin (yassı ve uzun) teknik teslim şartlarını belirtir. Bu standardda üç mühendislik çeliği de yer almaktadır (bk. Çizelge 3 ve Çizelge 5 (kimyasal bileşim) ve Çizelge 8 (mekanik özellikler)) Bu standard yapılarda kullanılan içi boş profil ve borulara uygulanmaz (bk. EN 10210-1 ve EN 10219-1). Teknik teslim şartları S450J0 çeliğinden uzun mamuller için kalınlığı 3 mm'ye eşit veya büyük, diğer bütün cins ve kaliteler için kalınlığı 150 mm'ye eşit veya küçük uzun mamuller için geçerlidir. Ayrıca, J2 ve K2 kalitelerden yassı mamuller için teknik teslim şartları kalınlığı 400 mm'ye eşit ve küçük mamuller için geçerlidir. S185, E295, E335 ve E360 cinsi çeliklerden imal edilmiş mamullere CE işareti konulamaz. Bu standardda yer alan çeliklerden +N durumunda teslim edilen mamuller dışındaki mamullerin ısıl işleme tâbi tutulması gerekmez. Gerilme giderme tavlaması yapılmasına izin verilebilir (Ayrıca bk. EN 10025-1 Madde 7.3.1.1, Not). +N durumunda teslim edilen mamuller teslimden sonra sıcak şekillendirme ve/veya normalizasyon işlemine tâbi tutulabilir. Not 1 - Bu standarda uygun mamul maddelere dönüştürülecek olan yarı mamuller siparişte özel anlaşmalara tâbi olmalıdır. Ayrıca bu mamullerin kimyasal bileşimleri de sipariş sırasında kararlaştırılabilir. Ancak değerler Çizelge 2 ve Çizelge 3'üte verilen sınırlar içinde olmalıdır. Not 2 - Bazı çelik cinslerinin ve mamul biçimlerinin bazı uygulamalara elverişliliği siparişte belirtilmelidir. (bk. Madde 7.4.2, Madde 7.4.3 ve Çizelge 10)

2

Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır.

2.1 Genel standardlar EN, ISO, IEC vb. No EN 1011-2 EN 10020 EN 10025-1: 2004 EN 10027-1 EN 10027-2

1

Adı (İngilizce) Welding - Recommendations for welding metallic materials - Part 2: Arc welding of ferritic steels Definition and classification of grades of steel Hot rolled products of structural steels - Part 1: General technical delivery conditions Designation systems for steels - Part 1: Steel names, principal symbols Designation systems for steels - Part 2: Numerical system

TS No1) TS EN 10112 TS EN 10020 TS EN 10025-1 TS EN 10027-1 TS EN 10027-2

Adı (Türkçe) Kaynak – Metalik malzemelerin kaynağı için tavsiyeler Bölüm 2: Ferritik çeliklerin ark kaynağı Çelik tiplerinin tarifi ve sınıflandırılması Sıcak haddelenmiş yapı çelikleri – Bölüm 1: Genel teknik teslim şartları Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleriKısım 1: Çelik adları, semboller Çelikler İçin kısa gösterme Sistemleri - Bölüm 2: Nümerik sistem

TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. 1

ICS 77.140.10; 77.140.50 EN, ISO, IEC vb. No EN 10163-1

EN 10163-2

EN 10163-3

EN 10164

EN 10221 CR 10260

TÜRK STANDARDI

Adı (İngilizce) Delivery requirements for surface condition of hot-rolled steel plates, wide flats and sections - Part 1 General requirements Delivery requirements for surface condition of hot-rolled steel plates, wide flats and sections - Part 2 Plates and wides Delivery requirements for surface condition of hot-rolled steel plates, wide flats and sections - Part 3 Sections Steel products with improved deformation properties perpendicular to the surface of the product Technical delivery conditions Surface quality classes for hot-rolled bars and rods - Technical delivery conditions Designation systems for steel Additional symbols

TS No1) TS EN 10163-1 TS EN 10163-2 TS EN 10163-3

TS EN 10025-2/Nisan 2006 Adı (Türkçe) Çelik yassı mamuller -Levhalar, geniş yassılar ve profillerin yüzey teslim şartları - Bölüm 1: Genel özellikler Çelik yassı mamuller -Levhalar, geniş yassılar ve profillerin yüzey teslim şartları - Bölüm 2: Levha ve geniş yassılar Çelik yassı mamuller -Levhalar, geniş yassılar ve profillerin yüzey teslim şartları - Bölüm 3: Profiller

TS EN 100164

Mamul yüzeyine dik deformasyon özellikleri iyileştirilmiş çelik mamuller -Teknik teslim şartları

TS EN 10221

Sıcak haddelenmiş çubukların yüzey kalitelerinin sınıflandırılması -Teknik teslim şartları Çeliklerin kısa gösteriliş sistemi İlâve semboller

TS CR 10260

2.2 Boyut ve toleranslarla ilgili standardlar (bk. Madde 7.7.1) EN, ISO, IEC vb. No EN 10017

Adı (İngilizce) Steel rod for drawing and/or cold rolling - Dimensions and tolerances

EN 10024

Hot rolled taper flange I sections Tolerances on shape and dimensions Hot rolled steel plates 3 mm thick or above - Tolerances on shape and dimensions Structural steel I and H sections Tolerances on shape and dimensions Hot rolled narrow steel strip Tolerances on shape and dimensions Continuously hot rolled uncoated plate, sheet and strip of non alloy thick or above - Tolerances on shape and dimensions Hot rolled steel equal flange tees with radiused root and toes Dimensions and tolerances on shape and dimensions Structural steel equal and unequal leg angles - Part 1: Dimensions Structural steel equal and unequal leg angles - Part 2: Tolerances on shape and dimensions Hot rolled flat steel bars for general purposes - Dimensions and tolerances on shape and dimensions

EN 10029 EN 10034 EN 10048 EN 10051

EN 10055

EN 10056-1 EN 10056-2 EN 10058

2

TS No1)

Adı (Türkçe)

TS EN 10017* TS EN 10024* TS 2163 EN 10029

Sıcak haddelenmiş 3 mm veya daha kalın çelik levhalar - Ölçü, şekil ve kütle toleransları

TS EN 10034* TS EN 10048* TS 3736 EN 10051 TS 911 EN 10055 TS EN 10056-1 TS EN 10056-2 TS EN 10058

Alaşımsız ve alaşımlı sürekli sıcak haddelenmiş, kaplanmamış çelik levha, sac ve şeritler- Boyut ve şekil toleransları Sıcak haddelenmiş yuvarlak köşeli çelik T profiller - Boyutlar, şekil ve boyut toleransları Yapı çelikleri – L profiller ve köşebentler – Bölüm 1: Boyutlar Yapı çelikleri – L profiller ve köşebentler – Bölüm 2: Şekil ve boyut toleransları Genel kullanım amaçları için sıcak haddelenmiş yassı çelik çubuklar Boyutlar, şekil ve boyut toleransları

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI TS No1)

EN, ISO, IEC vb. No EN 10059

Adı (İngilizce) Hot rolled square steel bars for general purposes - Dimensions and tolerances on shape and dimensions

EN 10060

Hot rolled round steel bars for general purposes - Dimensions and tolerances on shape and dimensions

TS EN 10060

EN 10061

Hot rolled hexagon steel bars for general purposes - Dimensions and tolerances on shape and dimensions

TS EN 10061

EN 10067

Hot rolled bulb flats - Dimensions and tolerances on shape, dimension and mass Cold rolled steel sections - Technical delivery conditions - Dimensional and cross sectional tolerances Hot rolled steel channels Tolerances on shape, dimensions and mass

TS EN 10067

EN 10162 EN 10279

TS EN 10059

TS EN 10162 TS EN 10279

TS EN 10025-2/Nisan 2006 Adı (Türkçe) Genel kullanım amaçları için sıcak haddelenmiş kare kesitli çelik çubuklar - Boyutlar, şekil ve boyut toleransları Genel kullanım amaçları için sıcak haddelenmiş yuvarlak kesitli çelik çubuklar - Boyutlar, şekil ve boyut toleransları Genel kullanım amaçları için sıcak haddelenmiş altıgen kesitli çelik çubuklar - Boyutlar, şekil ve boyut toleransları Sıcak Haddelenmiş Özel ProfillerBoyutlar ve Şekil, Boyut ve Kütle Toleransları Çelik profiller- Soğuk haddelenmişTeknik teslim şartları- Boyut ve kesit toleransları Sıcak haddelenmiş çelik U-profilleri - Şekil, boyut ve kütle toleransları

2.3 Deneylerle ilgili standardlar TS No1)

EN, ISO, IEC vb. No EN 10160

Adı (İngilizce) Ultrasonic testing of steel flat product of thickness equal to or greater than 6 mm (reflection method)

EN 10306

Iron and steel - Ultrasonic testing of H beams with parallel flanges and IPE beams Non destructive testing - Ultrasonic testing of steel bars

TS EN 10306*

Steels - Micrographic determination of apparent grain size (ISO 643: 2003

TS 882 ISO 643

EN 10308

EN ISO 643

3

TS EN 10160

Adı (Türkçe) Genel kullanım amaçları için sıcak haddelenmiş yuvarlak kesitli çelik çubuklar - Boyutlar, şekil ve boyut toleransları

TS EN 10308* Çelikler-Ferrit veya Ostenitik Tane Büyüklüğünün Mikrografik Tayini

Terimler ve tarifler

Bu standardın amaçları bakımından EN 10025-1:2004’teki terimler ve tarifler ile aşağıdaki terim ve tarifler geçerlidir.

3.1

Normalleştirme haddelemesi

Nihaî deformasyonun, normalleştirmeden sonra (+N) bile belirtilmiş mekanik özellik değerlerinin korunduğu, normalleştirme işleminden sonra elde edilecek malzemeye eş değer durumda bir malzeme oluşmasını sağlayan bir sıcaklık aralığında yürütüldüğü haddeleme işlemi. Not -

Normalleştirme haddelemesi işlemiyle veya bir fırında ısıl işlemle normalleştirme sonucu elde edilen boruların teslim durumu aynı sembolle gösterilir.

3.2

Haddelendiği gibi

Herhangi bir özel haddeleme ve/veya ısıl işlem yapılmaksızın teslim şartı. Not – Bu teslim durumunun kısaltılmış biçimi +AR’dir. 3

ICS 77.140.10; 77.140.50

3.3

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Termomekanik haddeleme

Nihaî deformasyonun, sadece ısıl işlemle ulaşılamayacak veya yeniden elde edilemeyecek bazı mekanik özellikler elde etmeye yol açan bir sıcaklık aralığında yürütüldüğü haddeleme işlemi. Not 1 – Daha sonra 580 °C’un üzerine ısıtıma dayanım değerlerini azaltabilir. 580 °C’un üzerinde sıcaklıklara ihtiyaç duyuluyorsa tedarikçiye başvurulmalıdır. Not 2 – Teslim durumu M’ye yol açan termomekanik haddeleme, temperlemeli veya temperlemesiz artan soğutma hızlarında işlemleri içerir. Temperleme, kendi kendine temperlemeyi içerirse de doğrudan suvermeyi ve suverme ve temperlemeyi içermez Not 3 – Bazı yayımlarda TMPC (Termomekanik Kontrol İşlemi) yazılışı da kullanılmaktadır.

4

Sınıflandırma ve kısa gösteriliş

4.1 Sınıflandırma 4.1.1 Ana kalite sınıfları Bu standardın kapsamına giren çelikler EN 10020'ye göre alaşımsız kalite çelikler olarak sınıflandırılmalıdır.

4.1.2 Cinsler ve kaliteler Bu standard S185, S235, S275, S355, S450, E295, E335 ve E360 olmak üzere sekiz cins çeliği kapsar. Bu çelikler birbirlerinden mekanik özellikleri bakımından farklıdırlar. S235 ve S275 çelik cinsleri JR, J0 ve J2 kalitelerinde teslim edilebilir. S355 cinsi çelik JR, J0, J2 ve K2 kalitelerinde teslim edilebilir. S450 cinsi çelik J0 kalitesinde teslim edilir. Çelik kaliteleri belirtilmiş vurma enerjisi özellikleri bakımından birbirinden farklıdır.

4.2 Kısa gösteriliş 4.2.1 Kısa gösteriliş EN 10025-1’e uygun olmalıdır. Not –

Karşılık gelen eski kısa gösterilişlerin ve EN 10025-1:1990 ve EN 10025-1:1990+A1:1993’teki eski gösterilişlerin listesi Ek A, Çizelge A.1’de verilmiştir.

4.2.2 Kısa gösteriliş aşağıdaki hususları kapsamalıdır: − Bu standardın numarası (TS EN 10025-2 şeklinde); − Çelik adı ve çelik numarası; çelik adı aşağıdakilerden oluşur: − Sembol S (yapı çelikleri için) veya sembol E (elektrik çelikleri için); − 16 mm’ye eşit veya küçük kalınlıklar için MPa cinsinden ifade edilen belirtilmiş asgarî akma dayanımı, − Mümkünse, belirtilmiş vurma enerji değerine göre kalite kısa gösterilişi (bk. Madde 4.1.2), − Mümkünse, özel uygulamalara elverişlilik için ilâve sembol C (bk. Çizelge 10, Çizelge 11, Çizelge 12 ve Çizelge 13) − Mamuller +N veya + AR durumunda sipariş ve teslim edildiğinde “+N veya +AR” göstergesi. “+N veya +AR” göstergesi ayrıca çelik numarasına da ilâve edilmelidir. Örnek: 0 °C’daki asgarî vurma enerji değeri (J0) 27 J, soğuk flanşlamaya uygun (C), normalleştirme haddelemesinden geçirilmiş (veya haddelendiği şekilde teslimedilen), ortam sıcaklığındaki belirtilmiş asgarî akma dayanımı 355 MPa2 olan yapı çeliği (S): Çelik TS EN 10025-2- S355J0C+N (veya +AR) veya Çelik TS EN 10025-2- 1.0554+N (veya +AR) 2

4

1MPa = 1 N/mm2

ICS 77.140.10; 77.140.50

5

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Müşteri tarafından verilmesi gereken bilgiler

5.1 Zorunlu bilgiler Müşteri tarafından siparişte verilmesi gereken bilgiler EN 10025-1’de belirtilmiştir. EN 10025-1’deki bilgilere ilâveten aşağıdaki bilgiler de siparişte verilmelidir: g) Mamullerin özel tip deneylere mi, yoksa özel-olmayan tip deneylere mi tâbi olacağı ve gereken muayene belgesi, h) Kalite E295, E335 ve E360 cinsi çelikler için mekanik özelliklerin doğrulanmasının döküme göre mi, yoksa partiye göre mi yapılması gerektiği.

5.2 Tercihler Madde 13’te bazı tercihler belirtilmiştir. Müşterinin bu tercihlerden herhangi birinin yerine getirilmesini talep etmemesi durumunda tedarikçi çeliği temel şartnameye göre teslim etmelidir.

6

İmalât usulü

6.1 Çelik üretim metodu Çelik üretim metodu EN 10025-1’e uygun olmalıdır. Sipariş sırasında belirtilmişse çelik üretim metodu S185 çeliği dışında, müşteriye bildirilmelidir. Bk. Tercih 1.

6.2 Oksit giderme 6.2.1 Oksit giderme metodu Çizelge 2 ve Çizelge 3’te belirtildiği gibi olmalıdır. 6.2.2 Oksit giderme metotları aşağıdaki gibi kısa gösterilmelidir: a) Tercihli – Metot, imalâtçının tercihine bırakılmıştır; b) FN – Kaynar dökülmüş çelik kabul edilmez; c) FF – Mevcut azotu bağlamaya yeterli miktarda azot bağlayıcı element içeren sakin dökülmüş çelik (örneğin, asgarî % 0,020 toplam alüminyum). Başka bir azot bağlayıcı elementin bulunmaması hâlinde genel uygulama alüminyumun azota oranı 2:1’dir. Bunun gibi elementler muayene belgesinde belirtilmelidir.

6.3 Teslim durumları Uzun mamullerin ve sürekli hadde ile imal edilen yassı mamullerin teslim durumları imalâtçının tercihine bağlı olarak +AR, +N veya +M’dir. Dört paso hadde mamullerinin teslim durumları imalâtçının tercihine bağlı olarak yalnızca +AR veya +N olabilir. +AR veya +N teslim durumları sipariş edilebilir. Bk. Tercih 19A. Bir muayene belgesi gerekiyorsa (bk. Madde 8.2) teslim durumu kendine has sembolüyle (+N, +AR veya +M) belirtilmelidir. Mamullerin +N veya +AR teslim durumunda sipariş edilmesi durumunda teslim durumuna has sembol (+N veya +AR) kısa gösterilişe ilâve edilmelidir (bk. Madde 4.2.2).

7

Şartlar

7.1 Genel Numune alma, deney parçalarını hazırlama ve Madde 8, Madde 9 ve Madde 10’da belirtilen deneyleri yapma hususunda aşağıdaki şartlar geçerlidir.

5

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

7.2 Kimyasal bileşim 7.2.1 Pota analiziyle belirlenen kimyasal bileşim Çizelge 2 ve Çizelge 3’te gösterilen değerlere uygun olmalıdır.

7.2.2 Parça analizine uygulanabilir üst sınırlar Çizelge 4 ve Çizelge 5’te verilmiştir. Bk. Tercih 2

7.2.3 S235, S275, S355 ve S450 cinsleri için pota analizi temelinde Çizelge 6’da verilen azamî lik eş değerleri geçerlidir. Karbon eş değerliği formülü için EN 10025-1:2004, Madde 7.2.3’e bakınız.

7.2.4 S235, S275 ve S355 cins çelikler için aşağıdaki ilâve kimyasal özelliklere siparişte karar verilmelidir. − Pota analizinde % 0,25 ile % 0,40 arasında bakır muhtevası, parça analizinde % 0,20 ile % 0,45 arasında bakır muhtevası. Bu durumda Çizelge 6’daki azamî karbon eş değerliği % 0,02 artırılmalıdır. Bk. Tercih 20.

7.2.5 S275 ve S355 cinsi çelik mamulleri Si üzerine kontrolle, örneğin sıcak daldırmayla çinko kaplama için teslim edildiğinde istenen çekme dayanımına ulaşmak için C ve Mn gibi elementlerin muhtevasının artırılması gerekir, Çizelge 6’daki azamî karbon eş değerliği (CEV) aşağıdaki gibi artırılmalıdır: -

Si ≤ % 0,030 için CEV % 0,02 artırılır; Si ≤ % 0,025 için CEV % 0,01 artırılır.

7.3 Mekanik özellikler 7.3.1 Genel 7.3.1.1 Madde 8, Madde 9 ve Madde 10’da belirtilen muayene ve deney şartlarında ve Madde 6.3’te belirtilen teslim durumlarında mekanik özellikler Çizelge 7, Çizelge 8 ve Çizelge 9’da verilen değerlere uygun olmalıdır.

7.3.1.2 Normalize edilmiş veya normalleştirme haddelemesinden geçirilmiş (bk. Madde 6.3) durumda sipariş ve teslim edilmiş mamullerin mekanik özellikleri normalize edilmiş veya normalleştirme haddelemesinden geçirilmiş durumda da, teslimden sonra ısıl işlemle normalleştirilmiş durumda da Çizelge 7, Çizelge 8 ve Çizelge 9’a uygun olmalıdır.

7.3.1.3 Müşteri tarafından normalizasyon işlemi yapılmak üzere haddelendiği durumda teslim edilen mamullerde, siparişte istenmişse numuneler normalizasyon işlemine tâbi tutulmalıdır. Normalleştirilmiş numunelerden elde edilen sonuçlar bu standarda uygun olmalıdır. Bu sonuçlar muayene belgesinde yer almalıdır. Not – Bu deneylerin sonuçları teslim edilen mamullerin normalizasyondan sonra ulaşılabilecek özellikleri gösterir.

özelliklerini

yansıtmaz,

ancak

doğru

7.3.1.4 Yassı mamuller için anma kalınlıkları geçerlidir. Düzensiz kesitli uzun mamuller için, numunenin alındığı kısmın anma kalınlığı geçerlidir (bk. EN 10025-1:2004 Ek A).

7.3.2 Vurma özellikleri 7.3.2.1 Vurma enerjisi değeri EN 10025-1’e göre doğrulanmalıdır. 7.3.2.2 JR kalite mamullerin vurma özellikleri sadece siparişte belirtilmişse doğrulanır. Bk. Tercih 3.

6

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

7.3.2.3 Anma kalınlığı ≤ 6 mm olan J2 ve K2 kalite mamuller için ferritik tane boyutu ≥ 6 olmalı ve siparişte belirtilmişse EN ISO 643’te belirtilen metotlarla doğrulanmalıdır. Bk. Tercih 21. Tane inceltme elementi olarak alüminyum kullanıldığında, pota analizinde alüminyum muhtevası % 0,020 toplam alüminyumdan veya alternatif olarak % 0,015 asitte çözülür alüminyumdan az değilse, tane boyutu şartının karşılanmış olduğu kabul edilir. Bu durumda tane boyutunun doğrulanması gerekmez, ancak alüminyum muhtevası muayene belgesinde bildirilmelidir.

7.3.3 Geliştirilmiş yüzeye dik deformasyon özellikleri Sipariş sırasında kararlaştırılmışsa, J2 ve K2 kalite mamuller EN 10164’te belirtilen şartlardan birine uygun olmalıdır. Bk. Tercih 4.

7.4 Teknolojik özellikler 7.4.1 Kaynak edilebilirlik 7.4.1.1 JR, J0, J2 ve K2 kalite çeliklerin genel kaynak şartları EN 1011-2’de verilenlere uygun olmalıdır. Not – Mamul kalınlığının ve dayanıklılık seviyesinin artması soğuk çatlamaya yol açar. Soğuk çatlamaya aşağıdaki faktörlerin bir arada bulunması neden olur: − Kaynak metalindeki difüze olabilir hidrojen seviyesi, − Isıdan etkilenen bölgenin gevrek yapısı, −Kaynakla birleştirilmiş bölgede önemli miktarda çekme gerilmesi birikimi.

7.4.1.2 Bu standard, kimyasal bileşimlerinin belirtilmemiş olması nedeniyle S185, E295, E335 ve E360 cins çeliklerin kaynak edilebilirliğiyle ilgili bilgileri kapsamaz.

7.4.2 Şekillendirilebilirlik Not – Sıcak ve soğuk şekillendirmeyle ilgili tavsiyeler ECSC IC2’de verilmiştir. Her ne kadar ECSC IC2 özellikle ince taneli çelikleri kapsıyorsa da, bu tavsiyeler TS EN 10025-2:2004’teki çeliklere de uygulanabilir.

7.4.2.1 Sıcak şekillendirme Sıcak şekillendirme teslimden sonra yapılmışsa, sadece normalize edilmiş veya normalizasyon haddelemesinden geçmiş durumda sipariş ve teslim edilen mamuller Çizelge 7, Çizelge 8 ve Çizelge 9’da belirtilen şartlara uymalıdır (bk. Madde 7.3.1.2).

7.4.2.2 Soğuk şekillendirilebilirlik 7.4.2.2.1 Genel Soğuk şekillendirmeye uygun cins ve kaliteler ile soğuk çekmeye uygun mühendislik çelikleri uygun çelik adıyla (C sembolü veya GC sembolü dâhil) veya Çizelge 10 – Çizelge 13’te belirtilen uygun çelik numarasıyla gösterilmelidir. (bk. Madde 4.2.2). Not - Soğuk şekillendirme sünekliğin azalmasına yol açar. Bundan başka, sıcak daldırma ile çinko kaplama durumunda gevrek kırılma riski ortaya çıkar.

7.4.2.2.2 Flanşlanabilirlik Siparişte belirtilmişse, anma kalınlığı ≤ 30 mm olan levha, sac, şerit ve yassılar (genişliği < 150 mm) Çizelge 12’de verilen tavsiye edilebilir asgarî eğme yarıçapı ile çatlamaksızın flanşlanmaya uygun olmalıdır. Flanşlanabilirliğin uygulanabileceği cins ve kaliteler Çizelge 10’da verilmiştir. Bk. Tercih 11. 7

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

7.4.2.2.3 Haddede şekillendirme

Siparişte belirtilmişse, anma kalınlığı ≤ 8 mm olan levha, sac, şerit ve yassı mamuller soğuk şekillendirmeyle profil imâlatına uygun olmalıdır (örneğin EN 10162’ye göre). Uygunluk Çizelge 13’te verilen eğme yarıçapları için geçerlidir. İlgili cins ve kaliteler Çizelge 10’da verilmiştir. Bk. Tercih 12.

7.4.2.2.4 Çubukların çekilmesi Siparişte belirtilmişse, çubuklar çekmeye uygun olmalıdır. Çekmenin uygulanabileceği cins ve kaliteler Çizelge 10 ve Çizelge 11’de verilmiştir. Bk. Tercih 22.

7.4.3 Sıcak daldırmayla çinko kaplamaya uygunluk Sıcak daldırmayla çinko kaplama özellikleri imalâtçı ile müşteri arasında kararlaştırılmalıdır. Bu kaplama özelliklerini saptamak için EN ISO 1461 ve EN ISO 14713 kullanılmalıdır. Çizelge 1’de belirtildiği gibi kimyasal analiz sınırlarına dayanan uygunluk sınıfı tanımı yol gösterme amaçlı olarak kullanılabilir. Çizelge 1 – Pota analizine dayalı sıcak daldırmayla çinko kaplamaya uygunluk. Elementler, kütlece % Si Si + 2,5 P Sınıf 1 ≤ 0,030 ≤ 0,090 Sınıf 2 a ≤ 0,35 Sınıf 3 0,14 ≤ Si ≤ 0,25 a Sınıf 2 sadece özel çinko alaşımları için geçerlidir. Sınıflar

P ≤ 0,035

Sınıf 1 için Çizelge 6’da belirtilen azamî karbon eş değerliği 0,02 artırılmalıdır. Sınıf 3 için ise azamî karbon eş değerliği 0,01 artırılmalıdır. Bu artışlar S275 ve S355 için geçerlidir (bk. Madde 7.2.5). Bk. Tercih 5. Not – Sıcak daldırmayla çinko kaplama üzerinde anlaşmaya varılırken, mamulün biçimi, çinko banyosunun bileşimi, diğer sıcak daldırma ayarları ve daha başka faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.

7.4.4 İşlenebilirlik Bütün çelik cins ve kaliteleri yaygın olarak kullanılan işlemlerle işlenebilir. Not – JR, J0, J2 ve K2 kalitelerin sünekliğinin fazla olması nedeniyle talaş oluşumunda ve nihai yüzey kalitesinde sorunlar ortaya çıkar. Genellikle S muhtevasının artması işlenebilirliği artırır. Uzun mamullerde uygun bir Ca işlemi daha iyi işlenebilirlik özellikleri kazandırır (bk. Çizelge 2 dipnot e ve Çizelge 3 dipnot c).

7.5 Yüzey özellikleri 7.5.1 Şerit Yüzey durumu, şeritin uygun bir işlemden geçirilmesinden sonra çelik cinsi için uygun olan bir uygulamaya zarar vermemelidir.

7.5.2 Levhalar ve geniş yassı mamuller Kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesi için EN 10163-1 ve EN 10163-2 uygulanır. Siparişte kararlaştırılmamışsa, EN 10163-2 Sınıf A, Alt sınıf 1 uygulanır. Bk. Tercih 15.

8

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

7.5.3 Profiller Kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesi için EN 10163-1 ve EN 10163-3 uygulanır. Siparişte kararlaştırılmamışsa, EN 10163-2 Sınıf C, Alt sınıf 1 uygulanır. Bk. Tercih 16.

7.5.4 Çubuklar ve filmaşinler Kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesi için EN 10221 uygulanır. Siparişte kararlaştırılmamışsa, EN 10221 Sınıf A uygulanır. Bk. Tercih 17.

7.6 İç sağlamlık Kabul edilebilir iç sağlamlık seviyesi EN 10025-1’e uygun olmalıdır. Bk. Tercih 6 (yassı mamuller için). Bk. Tercih 7 (paralel flanşlı I profiller ve IPE profiller için). Bk. Tercih 8 (çubuklar için).

7.7 Boyutlar, boyut ve şekil toleransları, kütle 7.7.1 Boyutlar, boyut ve şekil toleransları EN 10025-1 Madde 2.2’ye göre ve EN 10025-1 Madde 2.2 ve Madde 7.7.1’e göre ilgili dokümanlara atıfla siparişte verilen şartlara uygun olmalıdır. Sıcak haddelenmiş levha toleransları için temel özellikler aksi belirtilmedikçe Sınıf A kalınlık toleransı dâhil, EN 10029’a uygun olmalıdır. Bk. Tercih 18. Sürekli sıcak haddelenmiş şeritten kesilmiş levhalar için kalınlık toleransı EN 10051’e uygun olmalıdır.

7.7.2 Anma kütlesi EN 10025-1’e uygun olmalıdır.

8

Muayene

8.1 Genel Mamuller, siparişe ve bu standarda uygunluğunu göstermek için özel veya özel-olmayan muayene ve deneylerle teslim edilmelidir (bk. Madde 5.1).

8.2 Muayenenin ve muayene belgesinin tipi Gereken muayenenin ve muayene belgesinin tipi EN 10025-1’e uygun olmalıdır. Bk. Tercih 9. EN 10025-1’de belirtilen özelliklere ilâveten S185 çeliği mamuller siparişte belirtildiğinde sadece özelolmayan muayene ve deneylerle ve sadece siparişe uygunluk belgeleriyle teslim edilmelidir. Bk. Tercih 23.

8.3 Deneylerin sıklığı 8.3.1 Numune alma 8.3.1.1 Mekanik özellikler, − JR kalite ve E295, E335 ve E360 cinsi çelikler siparişte belirtildiği gibi pota veya parti temelinde; Bk. Tercih 24; 9

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

− J0, J2 ve K2 kaliteler döküm temelinde doğrulanır.

8.3.1.2 Siparişte numunenin parti temelinde alınacağı belirtildiğinde, mamuller döküm temelinde teslim edilmişse imalâtçının numuneyi parti temeli yerine döküm temelinde alması kabul edilebilir.

8.3.2 Deney birimleri 8.3.2.1 Deney birimi aynı biçim, cins ve kalite, aynı teslim durumu ve Çizelge 7’de verilen akma dayanımı için aynı kalınlık aralığına sahip mamullerden oluşmalı ve parti veya dökümden oluşmalı.  Parti: 20 ton veya askatları;  Döküm: 40 ton veya askatları; Kütlesi 100 kg/m’den büyük profiller için döküm 60 ton veya askatları; Döküm kütlesi 200 tondan fazlaysa bütün profiller için döküm 80 ton veya askatlarıdır.

8.3.2.2 Siparişte belirtildiğinde J2 ve K2 kalite yassı mamuller için sadece vurma özellikleri veya vurma özellikleri ve çekme özellikleri her ana levha veya rulo için doğrulanmalıdır. Bk. Tercih 13. Bk. Tercih 14.

8.3.3 Kimyasal bileşimin doğrulanması Kimyasal bileşim EN 100225-1’e göre doğrulanmalıdır. Bk.Tercih 2.

8.4 Özel muayeneler için yapılması gereken deneyler 8.4.1 Aşağıdaki deneyler yapılmalıdır:  Bütün mamuller için pota analizi,  Bütün mamuller için çekme deneyi,  J0, J2 ve K2 kalite bütün mamuller için vurma deneyi.

8.4.2 Siparişte aşağıdaki ilâve deneylere karar verilebilir. a) JR kalite bütün mamuller için vurma deneyi (bk. Madde 7.3.2.2) Bk. Tercih 3. b) Mamuller döküm temelinde teslim edilmişse parça analizi (bk. EN 10025-1 Madde 8.3.3.2). Bk. Tercih 2.

9

Numunelerin ve deney parçalarının hazırlanması

9.1 Kimyasal analiz için numunelerin seçilmesi ve hazırlanması Numuneler parça analizi için EN 10025-1’e uygun olarak hazırlanmalıdır.

9.2 Mekanik deneyler için alınacak numune ve deney parçalarının alınma yeri ve yönü 9.2.1 Genel Mekanik deneyler için numune ve deney parçalarının yeri ve yönü EN 10025-1’e uygun olmalıdır.

10

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

9.2.2 Numunelerin hazırlanması EN 10025-1’de verilenlere ilâveten numuneler,  Deney birimindeki en kalın mamulden,  +N teslim durumundaki mamuller için deney birimindeki herhangi bir mamulden alınmalıdır. EN 10025-1’e ilâveten, yarı mamullerden alınan numunelerin hazırlanması, siparişte kimyasal bileşime ek olarak mekanik özelliklerin de deneye tâbi tutulması şart koşulduğunda, siparişte kararlaştırılmalıdır. Bk. Tercih 25.

9.2.3 Deney parçalarının hazırlanması Deney parçaları mekanik deneylere EN 10025-1’e göre hazırlanmalıdır.

9.3 Numune ve deney parçalarının tanıtılması Numune ve deney parçaları EN 10025-1’e uygun olarak tanıtılmalıdır.

10 Deney metotları 10.1 Kimyasal analiz Kimyasal analiz EN 10025-1’e uygun olarak yapılmalıdır.

10.2 Mekanik deneyler Mekanik deneyler EN 10025-1’e uygun olarak yapılmalıdır.

10.3 Ultrasonik deneyler Ultrasonik deneyler EN 10025-1’e uygun olarak yapılmalıdır.

10.4 Deneylerin tekrarı Deneylerin tekrarı EN 10025-1’e uygun olmalıdır.

11 İşaretleme, etiketleme, ambalajlama İşaretleme, etiketleme ve ambalajlama EN 10025-1’e uygun olmalıdır. Bk. Tercih 10.

12 Şikâyetler Şikâyetler EN 10025-1’e göre değerlendirilmelidir.

13 Tercihler (bk. Madde 5.2) EN 10025-1:2004’ün aşağıdaki tercihler geçerlidir: 1) 2)

İlgili kalite çeliğin imalât usulü belirtilmelidir (bk. Madde 6.1). Parça analizi yapılmalıdır ve numune sayısı ile tayin edilecek elementler üzerinde anlaşmaya varılmalıdır (bk. Madde 7.2.2, Madde 8.3.3 ve Madde 8.4.2). 3) JR kalitenin vurma özellikleri doğrulanmalıdır (bk. Madde 7.3.2.2 ve Madde 8.4.2). 4) İlgili kalitedeki mamuller, EN 10164’te belirtilen geliştirilmiş yüzeye dik özelliklerinden birine uygun olmalıdır (bk. Madde 7.3.3). 5) Mamul sıcak daldırmayla çinko kaplamaya uygun olmalıdır (bk. Madde 7.4.3). 6) Kalınlığı 6 mm’ye eşit veya büyük yassı mamullerde iç kusurların bulunmadığı EN 10160’a uygun olarak doğrulanmalıdır (bk. Madde 7.6 ve Madde 10.3). 7) Paralel flanşlı I profiller için ve IPE profiller için iç kusurların bulunmadığı EN 10306’ya uygun olarak doğrulanmalıdır (bk. Madde 7.6 ve Madde 10.3). 8) Çubuklarda iç kusurların bulunmadığı EN 10308’e uygun olarak doğrulanmalıdır (bk. Madde 7.6 ve Madde 10.3). 9) Yüzey durumunun ve boyutların iş yerinde muayenesi müşteri tarafından imalâtçının iş yerinde izlenmelidir (bk. Madde 8.2). 10) Gerekli işaretleme tipi (bk. Madde 11). 11

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

EN 10025-1’de verilen tercihlere ilâveten, TS EN 10025-2’nin kapsamındaki mamuller için aşağıdaki tercihler geçerlidir: Anma kalınlığı ≤ 30 mm olan sac, levha, şerit, geniş yassı mamuller ve yassı mamuller (genişlik < 150 mm) kırılmadan flanşlamaya uygun olmalıdır (bk. Madde 7.4.2.2.2). 12) Anma kalınlığı ≤ 8 mm olan levha ve şerit, Çizelge 13’te verilen eğme yarıçaplarıyla soğuk haddeleme yoluyla profil imlâtına uygun olmalıdır (bk. Madde 7.4.2.3.3). 13) Her ana levha veya rulodan alınan J2 ve K2 kalite yassı mamuller için sadece vurma özellikleri doğrulanmalıdır (bk. Madde 8.3.2.2). 14) Her ana levha veya rulodan alınan J2 ve K2 kalite yassı mamuller için vurma özellikleri ve çekme özellikleri doğrulanmalıdır (bk. Madde 8.3.2.2). 15) Levhalar ve geniş yassı mamuller için kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesine EN 10163-2 Sınıf A dışında bir sınıf, Alt sınıf 1 uygulanır (bk. Madde 7.5.2). 16) Profiller için kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesine EN 10163-3 Sınıf C dışında bir sınıf, Alt sınıf 1 uygulanır (bk. Madde 7.5.3). 17) Çubuklar ve filmaşinler için kabul edilebilir yüzey süreksizliklerine ve yüzey kusurlarının taşlanarak ve/veya kaynakla düzeltilmesine EN 10221 Sınıf A dışında bir sınıf uygulanır (bk. Madde 7.5.4). 18) Sıcak haddelenmiş levhalar için EN 10029 Sınıf A dışında bir sınıf uygulanır (bk. Madde 7.7.1). 19A) +N veya +AR teslim durumu gerekir (bk. Madde 6.3). 19B) Mekanik özelliklerin normalize numuneler üzerinde doğrulanmasıyla +AR teslim durumu gerekir (bk. 7.3.1.3). 20) Bütün S235, S275 ve S355 kaliteler için pota analizinde % 0,25 ile % 0,40 arasında, parça analizinde % 0,20 ile % 0,45 arasında bir bakır muhtevası gerekir (bk. Madde 7.2.4). 21) Anma kalınlığı 6 mm’den az olan J2 ve K2 kalite mamullerde tane büyüklüğü doğrulanmalıdır (bk. Madde 7.3.2.3). 22) Çubuklar soğuk çekmeye uygun olmalıdır (bk. Madde7.4.2.2.4). 23) S185 cinsi için siparişle birlikte bir uygunluk belgesi verilmelidir (bk. Madde 8.2). 24) JR kalite ve E295, E335 ve E360 çelik cinsleri için mekanik özelliklerin doğrulanması parti veya döküm temelinde yapılmalıdır (bk. Madde 5.1.h) ve Madde 8.3.1.1). 25) Siparişte kimyasal bileşime ek olarak mekanik özelliklerin de deneye tâbi tutulması şart koşulduğunda, yarı mamullerden alınan numunelerin hazırlanması kararlaştırılmalıdır (bk. Madde 9.2.2). 26) Anma kalınlığı 100 mm’den büyük profiller için azamî karbon muhtevasının sınırı verilmelidir (bk. Çizelge 2 ve Çizelge 4). 27) Uzun mamullerde, çelik, sülfür morfolojisini değiştirmek üzere muameleden geçirilmişse ve kimyasal bileşim en az % 0,0020 Ca gösteriyorsa işlenebilirliği artırmak için S muhtevası % 0,015 artırılabilir (bk. Çizelge 2 – Çizelge 5). 28) Anma kalınlığı 100 mm’den büyük olan profiller için asgarî vurma değerleri verilmelidir (bk. Çizelge 9).

11)

12

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 2 – Vurma dayanımı verilen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamuller için pota analizi kimyasal bileşimi a Kısa gösteriliş

Oksit giderme metodu

Anma mamul kalınlığı (mm) için C (% en çok) c ≤ 16 > 16 ≤ >40 40

Si % En çok

Mn % En çok

P % En çok

S % En çok d e ,

N % En çok

Cu % En çok

Diğer % En çok

EN 10027EN b d f h 1 ve CR 10027g 10260’a 2‘ ye göre göre S235JR 1.0038 FN 0,17 0,17 0,20 1,40 0,035 0,035 0,012 0,55 S235J0 1.0114 FN 0,17 0,17 0,17 1,40 0,030 0,030 0,012 0,55 S235J2 1.0117 FF 0,17 0,17 0,17 1,40 0,025 0,025 0,55 S275JR 1.0044 FN 0,21 0,21 0,22 1,50 0,035 0,035 0,012 0,55 i S275J0 1.0143 FN 0,18 0,18 0,18 1,50 0,030 0,030 0,012 0,55 0,18i S275J2 1.0145 FF 0,18 0,18 1,50 0,025 0,025 0,55 S355JR 1.0045 FN 0,24 0,24 0,24 0,55 1,60 0,035 0,035 0,012 0,55 j k S355J0 1.0553 FN 0,20 0,20 0,22 0,55 1,60 0,030 0,030 0,012 0,55 j S355J2 1.0577 FF 0,20 0,20k 0,22 0,55 1,60 0,025 0,025 0,55 0,20j 0,20k 0,22 S355K2 1.0596 FF 0,55 1,60 0,025 0,025 0,55 m S450J0l 1.0590 FF 0,20 0,20k 0,22 0,55 1,70 0,030 0,030 0,025 0,55 a Bk. Madde 7.2 b FN = Kaynar dökülmüş çelikler kabul edilemez; FF = Sakin dökülmüş çelik (Madde 6.2.2.). c Kalınlığı > 100 mm çelikler için C muhtevası anlaşmayla. Bk. Tercih 26. d Uzun mamuller için P ve S muhtevası % 0,005 daha yüksek olabilir. e Uzun mamullerde, çelik, sülfür yapısını değiştirmek üzere işleme tâbi tutulmuşsa ve kimyasal bileşim asgarî % 0,0020 Ca gösteriyorsa işlenebilirliği artırmak için S muhtevası anlaşmayla % 0,015 artırılabilir. Bk. Tercih 27. f Kimyasal bileşim asgarî % 0,020 toplam alüminyum veya alternatif olarak % 0,015 asitte çözünen Al içeriyorsa ya da mevcut azotu bağlamaya yeterli miktarda azot bağlayıcı element varsa azamî azot değeri geçerli değildir. Bu durumda N bağlayıcı elementler muayene belgesinde belirtilmelidir. g % 0,40’ın üzerindeki Cu muhtevası sıcak şekillendirme sırasında sıcak kırılganlığa yol açabilir. h Daha başka elementler ilâve edilirse muayene belgesinde bunlar yer almalıdır. i Anma kalınlığı > 150 mm için C = azamî % 0,20. j Soğuk haddelemeyle şekillendirmeye uygun cinsler için (bk. Madde 7.4.2.2.3): C = azamî % 0,22. k Anma kalınlığı > 30 mm için C = azamî % 0,22. l Sadece uzun mamuller için geçerlidir. m Çelik azamî % 0,05 Nb, azamî % 0,13 V ve azamî % 0,05 Ti içerebilir.

Çizelge 3 – Vurma dayanımı verilmeyen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamuller için pota analizi kimyasal bileşimi a Kısa gösteriliş P S N Oksit giderme % % % metodu EN 10027-1 ve EN 10027-2‘ ye b en çok en çok en çok CR 10260’a göre c d göre S185 1.0035 Seçime bağlı E295 1.0050 FN 0,045 0,045 0,012 E335 1.0060 FN 0,045 0,045 0,012 E360 1.0070 FN 0,045 0,045 0,012 a Bk. Madde 7.2 b Metot imalâtçının tercihine bırakılır. FN = Kaynar dökülmüş çelikler kabul edilemez (Madde 6.2.2.). c Uzun mamullerde, çelik, sülfür yapısını değiştirmek üzere işleme tâbi tutulmuşsa ve kimyasal bileşim asgarî % 0,0020 Ca gösteriyorsa işlenebilirliği artırmak için S muhtevası anlaşmayla % 0,010 artırılabilir. Bk. Tercih 27. d Kimyasal bileşim asgarî % 0,020 toplam alüminyum içeriyorsa ya da mevcut azotu bağlamaya yeterli miktarda azot bağlayıcı element varsa azamî azot değeri geçerli değildir. Bu durumda N bağlayıcı elementler muayene belgesinde belirtilmelidir.

13

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 4 – Çizelge 2 temelinde parça analizi kimyasal bileşimi a Kısa gösteriliş

Oksit giderme metodu

Anma mamul kalınlığı (mm) için C (% en çok) c ≤ 16 > 16 ≤ >40 40

Si % En çok

Mn % En çok

P % En çok

S % En çok d e ,

N % En çok

Diğer % En çok

Cu % En çok

EN 10027EN b d f h 1 ve CR 10027g 10260’a 2‘ ye göre göre S235JR 1.0038 FN 0,19 0,19 0,23 1,50 0,045 0,045 0,014 0,60 S235J0 1.0114 FN 0,19 0,19 0,19 1,50 0,040 0,040 0,014 0,60 S235J2 1.0117 FF 0,19 0,19 0,19 1,50 0,035 0,035 0,60 S275JR 1.0044 FN 0,24 0,24 0,25 1,60 0,045 0,045 0,014 0,60 S275J0 1.0143 FN 0,21 0,21 0,21i 1,60 0,040 0,040 0,014 0,60 i S275J2 1.0145 FF 0,21 0,21 1,60 0,035 0,035 0,60 0,21 S355JR 1.0045 FN 0,27 0,27 0,27 0,60 1,70 0,045 0,045 0,014 0,60 S355J0 1.0553 FN 0,23j 0,23k 0,24 0,60 1,70 0,040 0,040 0,014 0,60 j S355J2 1.0577 FF 0,23 0,23k 0,24 0,60 1,70 0,035 0,035 0,60 S355K2 1.0596 FF 0,60 1,70 0,035 0,035 0,60 0,23j 0,23k 0,24 m S450J0l 1.0590 FF 0,23 0,23k 0,24 0,60 1,80 0,040 0,040 0,027 0,60 a Bk. Madde 7.2 b FN = Kaynar dökülmüş çelikler kabul edilemez; FF = Sakin dökülmüş çelik (Madde 6.2.2.). c Kalınlığı > 100 mm çelikler için C muhtevası anlaşmayla. Bk. Tercih 26. d Uzun mamuller için P ve S muhtevası % 0,005 daha yüksek olabilir. e Uzun mamullerde, çelik, sülfür yapısını değiştirmek üzere işleme tâbi tutulmuşsa ve kimyasal bileşim asgarî % 0,0020 Ca gösteriyorsa işlenebilirliği artırmak için S muhtevası anlaşmayla % 0,015 artırılabilir. Bk. Tercih 27. f Kimyasal bileşim asgarî % 0,015 toplam alüminyum veya alternatif olarak % 0,013 asitte çözünen Al içeriyorsa ya da mevcut azotu bağlamaya yeterli miktarda azot bağlayıcı element varsa azamî azot değeri geçerli değildir. Bu durumda N bağlayıcı elementler muayene belgesinde belirtilmelidir. g % 0,45’ın üzerindeki Cu muhtevası sıcak şekillendirme sırasında sıcak noksanlığa (tane sınırlarında ayrılmaya) yol açabilir. h Daha başka elementler ilâve edilirse muayene belgesinde bunlar yer almalıdır. i Anma kalınlığı > 150 mm için C = azamî % 0,22. j Soğuk haddelemeyle şekillendirmeye uygun cinsler için (bk. Madde 7.4.2.2.3): C = azamî % 0,24. k Anma kalınlığı > 30 mm için C = azamî % 0,24. l Sadece uzun mamuller için geçerlidir. m Çelik azamî % 0,06 Nb, azamî % 0,15 V ve azamî % 0,06 Ti içerebilir.

Çizelge 5 – Çizelge 3 temelinde parça analizi kimyasal bileşimi a Kısa gösteriliş EN 10027-1 ve EN 10027-2‘ ye CR 10260’a göre göre

Oksit giderme metodu b

P % en çok

S % en çok c

N % en çok d

S185 1.0035 Seçime bağlı E295 1.0050 FN 0,055 0,055 0,014 E335 1.0060 FN 0,055 0,055 0,014 E360 1.0070 FN 0,055 0,055 0,014 a Bk. Madde 7.2 b Metot imalâtçının tercihine bırakılır. FN = Kaynar dökülmüş çelikler kabul edilemez (Madde 6.2.2.). c Uzun mamullerde, çelik, sülfür yapısını değiştirmek üzere işleme tâbi tutulmuşsa ve kimyasal bileşim asgarî % 0,0020 Ca gösteriyorsa işlenebilirliği artırmak için S muhtevası anlaşmayla % 0,010 artırılabilir. Bk. Tercih 27. d Kimyasal bileşim asgarî % 0,015 toplam alüminyum içeriyorsa ya da mevcut azotu bağlamaya yeterli miktarda azot bağlayıcı element varsa azamî azot değeri geçerli değildir. Bu durumda N bağlayıcı elementler muayene belgesinde belirtilmelidir.

14

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 6 – Pota analizi temelinde azamî CEV a Kısa gösteriliş

Oksit giderme metodu

Anma mamul kalınlığı (mm) için azamî C (%)

b

EN EN ≤ 30 > 30 ≤ 40 > 40 ≤ 150 > 150 ≤ 250 > 250 ≤ 400 10027-1 10027ve CR 2‘ ye 10260’a göre göre S235JR 1.0038 FN 0,35 0,35 0,38 0,40 S235J0 1.0114 FN 0,35 0,35 0,38 0,40 S235J2 1.0117 FF 0,35 0,35 0,38 0,40 0,40 S275JR 1.0044 FN 0,40 0,40 0,42 0,44 S275J0 1.0143 FN 0,40 0,40 0,42 0,44 S275J2 1.0145 FF 0,40 0,40 0,42 0,44 0,44 S355JR 1.0045 FN 0,45 0,45 0,47 0,49c S355J0 1.0553 FN 0,45 0,45 0,47 0,49c S355J2 1.0577 FF 0,45 0,45 0,47 0,49c 0,49 S355K2 1.0596 FF 0,45 0,45 0,47 0,49c 0,49 d S450J0 1.0590 FF 0,47 0,49 0,49 a CEV’i etkileyen elementlerin seçime bağlı olarak yükseltilmesi için Madde 7.2.4 ve Madde 7.2.5’e bakınız. b FN = Kaynar dökülmüş çelikler kabul edilemez; FF = Sakin dökülmüş çelik (Madde 6.2.2.). c Uzun mamuller için % 0,54’lük azamî CEV geçerlidir. d Sadece uzun mamuller için geçerlidir.

15

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 7 - Vurma dayanımı verilen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin ortam sıcaklığındaki mekanik özellikleri a Kısa gösteriliş

Asgarî akma dayanımı ReH a MPab Anma kalınlığı Mm > 63 > 80 > 100 > 150 ≤ 80 ≤ 100 ≤ 150 ≤ 200

Çekme dayanımı Rm a MPab Anma kalınlığı mm ≥3 > 100 > 150 ≤ 100 ≤ 150 ≤ 250

EN EN > 16 > 40 > 200 > 250 250 ≤ 16 10027-1 10027≤ 40 ≤ 63 ≤ 250 ≤ 400 c ≤ 400 c ve CR 2’ye 10260’a göre göre 360 – 510 360 – 510 350–500 340-490 S235JR 1.0038 235 225 215 215 215 195 185 175 360 – 510 360 – 510 350 500 340-490 S235J0 1.0114 235 225 215 215 215 195 185 175 360 – 510 360 – 510 350–500 340-490 330-480 S235J2 1.0117 235 225 215 215 215 195 185 175 165 430 – 580 410 – 560 400-540 380-540 S275JR 1.0044 275 265 255 255 235 225 215 205 430 – 580 410 – 560 400-540 380-540 S275J0 1.0143 275 265 255 255 235 225 215 205 430 – 580 410 – 560 400-540 380-540 380-540 S275J2 1.0145 275 265 255 255 235 225 215 205 195 510 – 680 470 – 630 450-600 450-600 S355JR 1.0045 355 345 335 335 315 295 285 275 510 – 680 470 – 630 450-600 450-600 S355J0 1.0553 355 345 335 335 315 295 285 275 510 – 680 470 – 630 450-600 450-600 450-600 S355J2 1.0577 355 345 335 335 315 295 285 275 265 510 – 680 470 – 630 450-600 450-600 450-600 S355K2 1.0596 355 345 335 335 315 295 285 275 265 d 550 – 720 530-700 S450J0 1.0590 450 430 410 390 380 380 a Kalınlığı ≥ 600 mm olan levha, sac ve geniş yassı mamuller için haddeleme yönüne dik yön (t), diğer bütün mamuller için haddeleme yönüne paralel yön (l) geçerlidir. b

1 MPa = 1N/mm2

c

Değerler yassı mamuller için geçerlidir.

d

Sadece uzun mamuller için geçerlidir. (devamı var)

20

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 7 - Vurma dayanımı verilen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin ortam sıcaklığındaki mekanik özellikleri a Kısa gösteriliş

Deney parçasının konumu a

Kopmadan sonraki asgarî uzama yüzdesi a % L0 = 80 mm Anma kalınlığı Mm > 1,5 >2 ≤2 ≤ 2,5

L0 = 5,65√s0 Anma kalınlığı mm > 63 > 100 ≤ 100 ≤ 150

EN EN >1 >1 > 2,5 ≥3 > 40 > 150 > 250 c 10027-1 10027≤ 1,5 ≤3 ≤ 40 ≤ 63 ≤ 250 ≤ 400 ve CR 2’ye Sadece 10260’a göre J2 ve K2 göre için 25 24 22 21 S235JR 1.0038 I 17 18 19 20 21 26 S235J0 1.0114 23 22 22 21 21 (l ve t) S235J2 1.0117 t 15 16 17 18 19 24 22 21 19 18 S275JR 1.0044 I 15 16 17 18 19 23 S275J0 1.0143 20 19 19 18 18 (l ve t) S275J2 1.0145 t 13 14 15 16 17 21 21 20 18 17 18 22 S355JR 1.0045 I 14 15 16 17 S355J0 1.0553 17 (l ve t) S355J2 1.0577 19 18 18 17 17 (l ve t) 13 14 15 16 21 S355K2 1.0596 t 12 d 17 17 S450J0 1.0590 l 17 17 a Kalınlığı ≥ 600 mm olan levha, sac ve geniş yassı mamuller için haddeleme yönüne dik yön (t), diğer bütün mamuller için haddeleme yönüne paralel yön (l) geçerlidir. c

Değerler yassı mamuller için geçerlidir.

d

Sadece uzun mamuller için geçerlidir.

21

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 8 - Vurma dayanımı verilmeyen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin ortam sıcaklığındaki mekanik özellikleri Kısa gösteriliş

EN EN > 16 ≤ 16 10027-1 10027≤ 40 ve CR 2’ye 10260’a göre göre S185 1.0035 185 175 E295c 1.0050c 295 285 E335c 1.0060c 335 325 c E360 1.0070c 360 355 a Kalınlığı ≥ 600 mm olan levha, sac yönüne paralel yön (l) geçerlidir.

Asgarî akma dayanımı ReH a MPab Anma kalınlığı mm > 40 > 63 > 80 > 100 ≤ 63 ≤ 80 ≤ 100 ≤ 150

175 275 315 345 ve geniş

> 150 ≤ 200

> 200 ≤ 250

100 ≤ 100 ≤ 150

310-540 175 175 165 155 145 490-660 265 255 245 235 225 590-770 305 295 275 265 255 690-900 335 325 305 295 285 yassı mamuller için haddeleme yönüne dik yön (t), diğer

b

1 MPa = 1/mm2

c

Bu çelikler normal olarak U profiller, L profiller ve köşebentler için kullanılmaz.

290-510 470-610 570-710 670-830

280-500 450-610 550-710 650-830

> 150 ≤ 250

270-490 440-610 540-710 640-830

bütün mamuller için haddeleme

(devamı var)

22

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 8 - Vurma dayanımı verilmeyen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin ortam sıcaklığındaki mekanik özellikleri Kısa gösteriliş

Kopmadan sonraki asgarî uzama yüzdesi a %

Deney parçasının konumu a

EN 10027-1 ve CR 10260’a göre

EN 100272’ye göre

S185

1.0035

E295c E335c E360c a

c

1.0050c 1.0060c 1.0070c

≤1

>1 ≤ 1,5

L0 = 80 mm Anma kalınlığı mm > 1,5 >2 ≤2 ≤ 2,5

> 2,5 40 ≤ 63

L0 = 5,65√s0 Anma kalınlığı mm > 63 > 100 ≤ 100 ≤ 150

> 150 ≤ 250

I

10

11

12

13

14

18

17

16

15

15

t I

8 12

9 13

10 14

11 15

12 16

16 20

15

14

13

13

19

18

16

15

t I

10 8

11 9

12 10

13 11

14 2

18 16

17

16

15

14

15

14

12

11

t L

6 4

7 5

8 6

9 7

10 8

14 11 10

13

12

11

10

10

9

8

7

8 7 6 t 3 4 5 6 7 9 Kalınlığı ≥ 600 mm olan levha, sac ve geniş yassı mamuller için haddeleme yönüne dik yön (t), diğer bütün mamuller için haddeleme yönüne paralel yön (l) geçerlidir.

Sadece uzun mamuller için geçerlidir.

23

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 9 – Mekanik özellikler – Yassı ve uzun mamuller için uzunlamasına vurma dayanımı KV a Kısa gösteriliş

Sıcaklık °C

EN 10027-1 ve CR 10260’a göre

≤ 150

EN 10027-2’ye göre

ab

Asgarî enerji (J) Anma kalınlığı mm > 150 ≤ 250 b

S235JR 1.0038 20 27 27 S235J0 1.0114 0 27 27 S235J2 1.0117 -20 27 27 S275JR 1.0044 20 27 27 S275J0 1.0143 0 27 27 S275J2 1.0145 -20 27 27 S355JR 1.0045 20 27 27 S355J0 1.0553 0 27 27 S355J2 1.0577 -20 27 27 S355K2 1.0596 -20 40d 33 S450J0d 1.0590 0 27 a Anma kalınlığı ≤ 12 mm olan mamuller için EN 10025-1:2004 Madde 7.3.2.1’e bakınız. b Anma kalınlığı > 100 mm olan profiller için değerler üzerinde anlaşmaya varılmalıdır. Bk. Tercih 28. c Bu değerler yassı mamuller için geçerlidir. d Bu değer – 30 °C’da 27 J’a denk gelir. e Sadece uzun mamuller için geçerlidir.

> 250 ≤ 400 c

27 27 27 33 -

Çizelge 10 - Vurma dayanımı verilen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin teknolojik özellikleri Kısa gösteriliş EN 10027-1 ve CR EN 10027-2’ye 10260’a göre göre S235JRC 1.0122 S235J0C 1.0115 S235J2C 1.0119 S275JRC 1.0128 S275J0C 1.0140 S275J2C 1.0142 S355JRC 1.0551 S355J0C 1.0554 S355J2C 1.0579 S355K2C 1.0594

Soğuk flanşlamaya uygunluk X X X X X X X X X

Soğuk haddelemeyle şekillendirmeye uygunluk X X X X X X X X X

Soğuk çekmeye uygunluk X X X X X X X X X X

Çizelge 11 - Vurma dayanımı verilmeyen cins ve kalitede çeliklerden imal edilen yassı ve uzun mamullerin teknolojik özellikleri Kısa gösteriliş EN 10027-1 ve CR 10260’a göre E295GC E335GC E360GC

24

EN 10027-2’ye göre 1.0533 1.0543 1.0633

Soğuk çekmeye uygunluk X X X

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 12 – Yassı mamullerin soğuk flanşlanması için tavsiye edilen asgarî eğme yarıçapı Kısa gösteriliş

Eğme yönü a

EN EN >1 10027-1 10027≤ 1,5 ve CR 2’ye 10260’a göre göre S235JRC 1.0122 t 1,6 S235J0C 1.0115 S235J2C 1.0119 l 1,6 S275JRC 1.0128 t 2 S275J0C 1.0140 S275J2C 1.0142 l 2 S355J0C 1.0554 t 2,5 S355J2C 1.0579 S355K2C 1.0594 l 2,5 a t: Haddeleme yönüne dik l: Haddeleme yönüne paralel b

> 1,5 ≤ 2,5

> 2,5 ≤3

>3 ≤4

>4 ≤5

>5 ≤6

2,5

>6 ≤7

3

5

6

8

10

2,5 3

3 4

6 5

8 6

10 10

3 4

4 5

6 6

8 8

4

5

8

10

>7 ≤8

>8 ≤ 10

> 10 ≤ 12

> 12 ≤ 14

> 14 ≤ 16

> 16 ≤ 18

> 18 ≤ 20

> 20 ≤ 25

> 25 ≤ 30

12

16

20

25

28

36

40

50

60

12 12

16 16

20 20

25 25

28 28

32 32

40 40

45 45

55 55

70 70

12 10

16 12

20 16

25 20

32 25

36 32

40 36

45 45

50 50

60 65

75 80

12

16

20

25

32

36

40

50

63

70

90

Değerler sadece ≤ 90°’lik eğme açıları için geçerlidir.

25

ICS 77.140.10; 77.140.50

TÜRK STANDARDI

TS EN 10025-2/Nisan 2006

Çizelge 13 – Yassı mamullerin soğuk haddelemeyle şekillendirilmesi Kısa gösteriliş EN 10027-1 ve CR 10260’a göre

EN 10027-2’ye göre

Anma kalınlığı t için tavsiye edilen asgarî iç eğme yarıçapları a ,mm t≤4 A