TS 32 EN 459-2

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

ÖNSÖZ − Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 459 - 2: 1994 standardı esas alınarak, TSE İnşaat

Hazırlık Grubu’nca TS 32: 1993’ün revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 13 Nisan 1999 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. − Bu standardın daha önce yayımlanmış yayımlanmış bulunan baskıları bask ıları geçersizdir.

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

İÇİNDEKİLER 1 - KAPSAM................ KAPSAM.......................... .................... .................... ........................... .......................... ................... .................... .................... ................... ......... 1 2 - ATIF ATIF YAPILAN YAPILAN STANDARDLAR STANDARDLAR ................... ............................. .......................... .......................... .................... .................. ........ 1 3 - NUMUNE NUMUNE ALMA ................... ............................. ................... .......................... ........................... .................... ................... ................... ............... ..... 2 3.1 - GENEL GENEL ........................... ......................................... ...................................... ...................................... ............................. ............................. ........................ .......... 2 3.2 - TOZ MALZEME MALZEMELERD LERDEN EN NUMUNE NUMUNE ALMA ..................................... ................................................... .......................... ............ 2 3.3 - TANE MALZEMELE MALZEMELERDEN RDEN NUMUNE NUMUNE ALMA ..................................... ................................................... ........................ .......... 2 3.4 - KİREÇ KİREÇ HAMURLARIND HAMURLARINDAN AN NUMUNE NUMUNE ALMA .................................... .................................................. ........................ .......... 2

4 - KİMYASAL KİMYASAL ANALİZ...... ANALİZ................ ................... ................... .......................... .......................... .................... .................... .................... ............. ... 2 4.1 - GENEL GENEL ........................... ......................................... ...................................... ...................................... ............................. ............................. ........................ .......... 2 4.2 - KALSİYUM KALSİYUM VE MAGNEZYUM MAGNEZYUM OKSİT OKSİT (CaO + MgO) TAYİNİ .................................... .................................... 2 4.3 - MAGNEZYUM MAGNEZYUM OKSİT OKSİT (MgO) (MgO) TAYİNİ ............................ ................................................... ...................................... ..................... ...... 2 4.4 - KARBON DİOKSİT (CO 2) TAYİNİ...................... TAYİNİ.................................... ............................. ....................................... ........................... ... 2 4.4.1 - Metot Seçimi............................................................................................... Seçimi........................................................................................................................ ......................... 2 4.4.2 - KARBON DİOKSİTİN VOLUMETRİK METOTLA TAYİNİ (Alternatif Metot) ....................... 2

4.5 - KIZDIRMA KIZDIRMA KAYBI KAYBI TAYİNİ TAYİNİ ............................. ..................................................... ...................................... ............................. ...................... ....... 4 4.6 - SÜLFAT (SO 3) TAYİNİ TAYİNİ ............................ ........................................... ....................................... ....................................... ........................... ............ 4

4.7 - AKTİF AKTİF KİREÇ................. KİREÇ........................... ................... .......................... ........................... .................... .................... .................... .................. ........ 5 4.7.1 - Genel ........................................................................................................ ................................................................................................................................... ........................... 5 4.7.3 - Hidrolik Kireçte Aktif Kireç Tayini........................................................................... Tayini......................................................................................... .............. 5

5 - FİZİKSEL FİZİKSEL DENEYLER DENEYLER......... ................... ................... ................... .......................... .......................... .................... .................... ................ ...... 6 5.1 - BASINÇ DAYANIMI............. DAYANIMI........................ ....................... ................................... ...................................... ............................. ......................... ........... 6 5.1.1 - Genel ........................................................................................................ ................................................................................................................................... ........................... 6 5.1.2 - EN 196 - 1 Tadilleri ......................................................... .............................................................................................................. ..................................................... 6

5.2 - İNCELİK İNCELİK ........................... .......................................... ...................................... ...................................... ............................. ............................ ...................... ........ 9 5.3 - HACİM HACİM DEĞİŞMEZLİĞİ DEĞİŞMEZLİĞİ ........................... ................................................... ....................................... ............................. .......................... ............ 9 5.3.1 - Genel ........................................................................................................ ................................................................................................................................... ........................... 9 5.3.4 - Tane Büyüklüğü 0,2 mm’den Daha Büyük Olan Söndürülmüş Kalsiyum Kireci, Kireç Hamuru ve Hidrate Dolomitik Kireç..................................................................... Kireç............................................................................................... .......................... 15

5.4 - PRİZ SÜRESİ...................... SÜRESİ..................................... ...................................... ...................................... ............................. ............................ ..................16 ....16 5.5 - AKICILIK VE NÜFÜZ ETME DEĞERLERİ İÇİN, HACİM MİKTARLARI VE SU İHTİYACIN İHTİYACINA A GÖRE STANDARD STANDARD HARÇ ............................. .................................................... ...................................... ......................16 .......16 5.5.1 - Genel ........................................................................................................ ................................................................................................................................. ......................... 16 5.5.2 - Standard Harcın Harcın Bileşimi ve Hazırlanması........................................................................ Hazırlanması........................................................................ 16 5.5.3 - Akış ve Penetrasyon Değerleri İçin Su İhtiyacı ......................................................... ................................................................. ........ 22

5.6 - SU TUTMA TUTMA ............................. ........................................... ...................................... ...................................... ............................ ............................. ................22 .22 5.6.1 - Prensip................................................................................. Prensip............................................................................................................................... .............................................. 22 5.6.2 - Cihaz............................................................................ Cihaz.................................................................................................................................. ...................................................... 22 5.6.3 - Numune Malzemenin Hazırlanması ..................................................... .................................................................................. ............................. 22 5.6.4 - İşlem ......................................................................................................... .................................................................................................................................. ......................... 22 5.6.5 - Değerlendirme ....................................................................................................... ................................................................................................................... ............ 23

5.7 - HAVA MUHTEVASIN MUHTEVASININ IN TAYİNİ .................... ............................... .................................. ..................................... .........................2 ...........24 4 5.7.1 - Referans Metot ........................................ .................................................................................................................. .......................................................................... 24

5.8 - YIĞIN YOĞUNLUĞU................................................................................................25 5.8.1 - Cihaz............................................................................ Cihaz.................................................................................................................................. ...................................................... 25 5.8.2 - İşlem ......................................................................................................... .................................................................................................................................. ......................... 26

5.9 - VERİM..................... VERİM................................... ............................ ...................................... ...................................... ............................. ...............................27 ................27 5.9.1 - Söndürme Kabı.................................................................................................................. Kabı.................................................................................................................. 27 5.9.2 - İşlem ......................................................................................................... .................................................................................................................................. ......................... 27

5.10 - REAKTİVİTE REAKTİVİTE TAYİNİ........... TAYİNİ ...................... ...................... .................................. ..................................... ............................ ........................28 ..........28 5.10.1 - Genel ........................................... .............................................................................................................. .................................................................................... ................. 28 5.10.2 - Cihazlar....................................................................... Cihazlar............................................................................................................................ ..................................................... 28 5.10.3 - Numunenin Hazırlanması ............................................................................................ ................................................................................................ .... 30 5.10.4 - İşlem ....................................................................................................... ................................................................................................................................ ......................... 30 5.10.5 - Değerlendirme ............................................................... ................................................................................................................. .................................................. 30

5.11 - SERBEST SERBEST SU TAYİNİ TAYİNİ ............................ .................................................... ...................................... ............................ ..........................3 ............31 1

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

5.11.1 - Prensip............................................................................... Prensip............................................................................................................................. .............................................. 31 5.11.2 - İşlem ....................................................................................................... ................................................................................................................................ ......................... 31 5.11.3 - Hesaplama ve Sonuçların Gösterilmesi .................................................... .......................................................................... ...................... 31

TADİL TADİL ................... ............................ ................... .................... ........................... ............................ ..................... .................... .................... .................... ............. ... 32

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

 YAPI KİRECİ BÖLÜM 2: DENEY METOTLARI 1 - KAPSAM Bu standard, ENV 459 - 1 kapsamında bulunan bütün yapı kireçlerinin deney metotlarını kapsar. Bu standard, referans deney metotlarını ve bazı hallerde alternatif deney metotlarını tarif eder.  Anlaşmazlık halinde sadece referans metot kullanılır. Başka metotlar kullanılıyorsa, bunların referans metotlarla eşdeğer deney sonuçları verdiğini göstermek gereklidir.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC vb. No EN 196-1 EN 196-2 EN 196-3 EN 196-6 EN 196-7 EN 196-21

ENV 459-1 EN 932-1 EN 10003-1 EN 10088-2 ISO 383 ISO 2768-1  ASTM C 230-831)

Adı (İngilizce) Methods of testing cement Part 1: Determination of strength Methods of testing cement Part 2: Chemical analysis of cement Methods of testing cement - Determination of setting time and soundness Methods of testing cement Part 6: Determination of fineness Methods of testing cement Part: 7 Methods of taking and preparing samples of cement Methods of testing cement Part 21: Determination of the chloride, carbon dioxide and alkali content of cement Building lime - Part 1: Definitons, specifications and conformity criteria Test for general properties of aggregates Part 1: Methods for sampling

TS No TS 24 TS 687 TS 24 TS 24 TS 23 TS 687

Adı (Türkçe) Çimentoların Fizikî ve Mekanik Deney Metotları Çimento - Kimyasal Analiz Metotları Çimentoların Fizikî ve Mekanik Deney Metotları Çimentoların Fizikî ve Mekanik Deney Metotları Çimento - Numune Alma Metotları Çimento Metotları

Kimyasal

Analiz

TS ENV Yapı Kireci - Bölüm 1: Tarifler 459-1 Özellikler ve Uygunluk Kriterleri TS EN 932-  Agregaların Genel Özellikleri 1 İçin Deneyler - Kısım 1: Numune Alma Metotları Metallic materials hardness test, Brinell - TS 139 Metalik Malzemelerin Brinell Part 1: Test methods Sertlik Deneyi Stainless steel - Part 2: Technical delivery conditions for sheet/plate and strip for general purposes Birbirleri ile değiştirilebilen Laboratory glassware - Ιnterchangeble TS 641 ISO 383 Tıraşlı Konik Cam Bağlantı conical ground joints Parçaları ISO system of limits and fits - Part 1: TS 1980-1 Genel Toleranslar - Bölüm 1: Bases of tolerances, deviations and fits EN 22768-1 Toleransı Verilmemiş Uzunluk ve Açı Ölçüleri İçin Toleranslar Standard specification for flow table for use in tests of hydraulic cement

1) TSE Notu: Madde 5.5.2.4.3’te açıklayıcı bilgi verilmiştir.

1

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

3 - NUMUNE ALMA 3.1 - GENEL Numune alma EN 196 - 7’nin Madde 3.1’den Madde 3.4’e kadar özelliklerine uygun olmalıdır. EN 196 - 7, özellikle toz, malzemelerden numune alma ile ilgilidir. Bütün toz kireçlerden EN 196 - 7’de belirtilen işlemler çerçevesinde nem ve CO 2 emilmesini en aza indirecek şekilde numune alınmalıdır. Etkin homojenlik sağlandığı CaO içeriği ile tahkik edilir.

3.2 - TOZ MALZEMELERDEN NUMUNE ALMA Bir defada alınan numune büyüklüğü (20 ± 5) kg olmalıdır. Alt numunenin kütlesi kimyasal analizlerden önce numune bölücüsü ve/veya dörtleme ile 1kg’a indirilir. Kimyasal analize başlamadan önce, iri malzemenin büyüklüğü 0,3 m m’nin altına indirilmiş olmalıdır.

3.3 - TANE MALZEMELERDEN NUMUNE ALMA Bir defada alınan numune büyüklüğü (20 ± 5) kg olmalıdır. Tane malzemeden, EN 932 - 1 agregalar için belirtilen işlemler çerçevesinde nem ve CO 2 emilmesini önleyecek şekilde numune alınmalıdır. Kimyasal analiz için, numune 0,3 mm inceliğin altında 1 kg’lık alt numune olacak şekilde, karıştırılarak ve öğütülerek hazırlanır.

3.4 - KİREÇ HAMURLARINDAN NUMUNE ALMA Bir defada alınan numune büyüklüğü (10 ± 5) dm3 olmalıdır.

Kireç hamurlarından numune hazırlarken yeterli kapasitede bir elektrikli karıştırıcı ile harman yapılmalıdır.

4 - KİMYASAL ANALİZ 4.1 - GENEL  Analizler için analitik saflıkta kimyasal maddeler ve damıtık su veya deiyonize su kullanılmalıdır.

4.2 - KALSİYUM VE MAGNEZYUM OKSİT (CaO + MgO) TAYİNİ (CaO + MgO) muhtevası EN 196-2’de verilen metot kullanılarak tayin edilir.

4.3 - MAGNEZYUM OKSİT (MgO) TAYİNİ MgO muhtevası EN 196-2’deki metot kullanılarak tayin edilir.

4.4 - KARBON DİOKSİT (CO 2) TAYİNİ 4.4.1 - Metot Seçimi Karbon dioksit muhtevası EN 196-21’de verilen referans metot kullanılarak tayin edilir.  Alternatif (Volumetrik) metot Madde 4.4.2’de tarif edildiği şekilde kullanılabilir.

4.4.2 - KARBON DİOKSİTİN VOLUMETRİK METOTLA TAYİNİ (Alternatif Metot) 4.4.2.1 - Prensip Kireçte karbonat şeklinde mevcut olan karbon dioksit, hidroklorik asit reaksiyonu ile açığa çıkar ve volumetrik olarak tayin edilir. 4.4.2.2 - Cihaz Cihaz, Şekil 1’de gösterilmiştir.

2

ICS 91.100.10

TÜRK STANDARDI

TS 32 EN 459-2/Nisan 1999

1

1. Damlatma Hunisi 2. 1. musluk 3. 2. Musluk 4. Kapiler tüpler 5. Üç yollu musluk 6. 50 ml hacimli reaksiyon kabý 7. Potasyum hidroksit çözeltisi içeren absorpsiyon kabý 8. Büret 9. Sýzdýrmaz sývý içeren seviye kabý 10. Su ile doldurulmuþ muhafaza tüpü

ŞEKİL 1 - Karbon Dioksit Tayini İçin Kleine Cihazı 4.4.2.3 - Reaktifler a) Bakır sülfat, CuSO4, b) Derişik hidroklorik asit HCl ( ρ = 1,18 - 1,19 g/cm 3), c) Seyreltik hidroklorik asit 1 + 1’lik (Hacimce 1 kısım derişik hidroklorik asit, +1 kısım su), d) Metil kırmızısı çözeltisi, 0,2 g metil kırmızısı suda çözülür ve 100 ml’ye tamamlanır, e) Geçirmezlik sağlayan sıvı, 20 g sodyum sülfat ve 5 ml derişik sülfirik asit su ile 100 ml’ye tamamlanır. Bir kaç damla metil kırmızısı damlatılır. Bu çözelti CO 2 ile doyurulur. f) Potasyum hidroksit çözeltisi, kütlece % 50 KOH içerir. g) Kalsiyum Karbonat, CaCO3, 250°C’da sabit kütleye kadar kurutulmuş. 4.4.2.4 - İşlem Kullanılan çimento numunesi kütlesi, beklenen CO 2 muhtevasına bağlıdır ve yaklaşık olarak aşağıda belirtilen şekilde seçilir: % 0 ≤ CO2 ≤ % 2 % 2