Test Biologia Strunowce Maturalne

Zadanie 3 (1 pkt) Na rysunku przedstawiono mechanizm wentylacji narządu wymiany gazowej u ryby kostnoszkieletowej. Określ rolę, jaką pełnią wieczka (pokrywy) skrzelowe w mechanizmie wentylacji skrzeli. Zad. (5 pkt) Na rysunku przedstawiono przekrój przez głowę ryby. Strzałki oznaczają kierunek przepływu wody. a) Podaj nazwę procesu, który zachodzi w skrzelach. .................................................................................................................... b) Podaj nazwy dwóch opisanych na rysunku elementów budowy, które usprawniają przebieg tego procesu w środowisku wodnym. ............................................................................................................................................................................................ c) Opisz mechanizm wentylacji u ryb.

....................................................................................................................................................................................

ZADANIE 50. Dokonaj analizy porównawczej gospodarki wodno – mineralnej kostnoszkieletowej ryby morskiej i słodkowodnej. W tym celu skonstruuj i wypełnij tabele uwzględniając: a) regulację stężenia wody w płynach ustrojowych, b) regulację stężenia jonów w płynach ustrojowych

Tabela Przeczytaj uważnie tekst i odpowiedz na pytania. Większość gatunków morskich ryb kostnoszkieletowych utrzymuje ciśnienie osmotyczne krwi na poziomie 35% ciśnienia osmotycznego wody morskiej. Silny, wzrastający na zewnątrz gradient osmotyczny powoduje ciągłe odwodnienie organizmu. Mocz jest izoosomotyczny lub nieznacznie hiperosmotyczny w stosunku do krwi. Większość glonów i bezkręgowców morskich ma płyny ustrojowe izoosmotyczne z wodą morską, więc spożywając je, ryby nie mogą wyrównywać strat wody tą droga. Jedynym rozwiązaniem jest picie wody morskiej i wydalanie nadmiaru jonów przez nerki i drogą aktywnego transportu przez skrzela. a) Wybierz właściwe określenia dla płynów ustrojowych ryby morskiej w stosunku do środowiska: hiperosmotyczny, hipoosmotyczny, izoosmotyczny. Wybór uzasadnij. 2 pkt. b) Wyjaśnij, dlaczego ryby morskie mogą mieć problem z niedostatkiem wody w organizmie, a morskie bezkręgowce nie. 2

1

pkt. c) Wyjaśnij, czemu zjadanie glonów i bezkręgowców nie może wyrównać straty wody w organizmie ryb morskich. 1 pkt d) Wyobraź sobie, że opisywane ryby będą wydalać hipoosmotyczny (względem swojej krwi) mocz. Określ, jakie byłyby tego skutki dla bilansu wodnego ryby. 1 pkt Zadanie (5 pkt.) Organizmy zwierzęce wykształciły różne mechanizmy regulacji zawartości wody i soli mineralnych. Poniższy rysunek miał przedstawiać ustalanie bilansu wodnego u morskiej ryby kostnoszkieletowej, jednak nie wszystkie, zamieszczone na nim informacje są prawdziwe. Przeanalizuj go i zakreśl tylko te trzy informacje, które prawidłowo wyjaśniają mechanizm osmoregulacji u morskiej ryby kostnoszkieletowej. Za każdym razem uzasadnij swój wybór jednym argumentem, biorąc pod uwagę specyfikę środowiska.

1.................................................................................................................................................................................................... 2.................................................................................................................................................................................................... 3................................................................................................................................................................................................ Zadanie 20. (2 pkt)2008 probna Na schemacie przedstawiono jeden ze sposobów osmoregulacji u ryb. Uzasadnij, posługując się dwoma argumentami, że na schemacie przedstawiono sposób osmoregulacji ryby słodkowodnej. 1. …................................................................................................................................. ..................................................................................................................................... 2. ..................................................................................................................................... ............................................................................................................................... Zadanie (10pkt.)2001 Mocz ryby słonowodnej jest zazwyczaj hipertoniczny, zaś słodkowodnej – hipotoniczny względem środowiska ich życia. Wyjaśni: a) (3pkt.) w jaki sposób ryby morskie utrzymują w swym ciele stosunkowo stałą zawartość wody i soli: ................................................................................................................................................................ ...................................... b) (3pkt) w jaki sposób ryby słodkowodne utrzymują w swym ciele stosunkowo stałą zawartość wody i soli ..................................................................................................................................................................................................... c) (2pkt.) w jaki szczególny sposób rekiny zapobiegają ucieczce wody ze swego ciała ...................................................................................................................................................................................................... d) (2pkt.) w jaki sposób gospodarkę wodną prowadzą takie gatunki jak np. węgorz, zmieniające w ciągu swego życia środowisko słodko- na słonowodne lub odwrotnie ...................................................................................................................................................................................................... ZADANIE 53 Ryby spodouste jak np. rekiny obrały szczególny sposób przystosowania się do środowiska, w którym żyją. Z podanych informacji wybierz fałszywą; A) żyją w wodach słonych B) płyny ustrojowe tych ryb i środowisko życia są względem siebie izotoniczne. C) Utrzymują w płynach ustrojowych wysokie stężenie mocznika. D) W utrzymaniu się na pewnym poziomie w wodzie pomaga im pęcherz pławny. E) Oszczędzają energię, gdyż nie muszą usuwać nadmiaru soli z organizmu. Ryby dwudyszne obok zdolności oddychania za pomocą skrzeli tlenem rozpuszczonym w wodzie mogą także oddychać powietrzem atmosferycznym wykorzystując narząd, który powstał z przekształcenia :.................................................................... Zadanie54. Na podstawie dowodów z fizjologii i biochemii można wnioskować o pokrewieństwie między organizmami. Tabela zawiera zestawienie zawartości pierwiastków w wodzie oceanicznej i płynach fizjologicznych różnych zwierząt, przy czym za 100 przyjęto ilość Na, który jest charakterystyczny zarówno dla wody oceanicznej, jak i dla płynów ustrojowych.

Na podstawie analizy danych zawartych w tabeli przedstaw dwa wnioski 1………………………………………………………………………………………………………………………………… 2 ………………………………………………………………………………………………………………………………… ZADANIE 49. Zinterpretuj różnice w znaczeniu linii bocznej dla trzech wymienionych w tabeli gatunków ryb. Skala wartości; O – bez znaczenia, 1 – nieistotne, 2 – małe, 3 – drugorzędne, 4- duże, 5 – zasadnicze.

2

1. Co to są kręgowce? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………….......................................................................................................... 2. Jakie ryby nazywamy rybami dwudysznymi? …………………………………………………………………………………………………. 4.Na podstawie rys.1 opisz pokrycie ciała ryb.

Zadanie35. Prawidłową różnicę między sercem ryb spodoustych i kostnoszkieletowych przedstawia zestaw: spodouste kostnoszkieletowe a stożek tętniczy jest nie ma b liczba pęcherzyków tworzących serce 3 4 c położenie serca po stronie brzusznej po stronie grzbietowej d liczba zastawek przedsionkowo - komorowych 1 2 Zad. Podaj zwięzłą charakterystykę gromady płazów zad. Wyjaśnij pojęcie aromorfozy i wypisz z uzasadnieniem trzy takie cechy dla płazów.

............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………. Zad. Czaszka płazów połączona jest z kręgosłupem za pomocą: a) jednego kłykcia potylicznego; a) dwóch kłykci potylicznych; a) kręgu obrotowego; a) kręgu dźwigacza. Zad. Wymień cechy przystosowujące płazy do życia na lądzie ............................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................ Zad. Wszystkie gatunki płazów i gadów krajowych objęte są ochroną; mimo to ich liczebność stale maleje. Wymień i omów trzy czynniki, które według Ciebie przyczyniają się do tego zjawiska. 1. ……………………………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………………………………… 3. ………………………………………………………………………………………………………... Zad. Napisz w jaki sposób środowisko życia wpływa na kierunek zmian przystosowawczych obserwowanych w trakcie przeobrażania się larwy żaby w jej postać dorosłą. Odpowiedź uzasadnij 3 argumentami.

Zadanie (0 – 3 pkt.) Opisz wszystkie zmiany zachodzące w budowie narządów oddechowych żab podczas metamorfozy kijanek w osobniki dorosłe. Zad. Wymień przedstawicieli płazów ogoniastych w Polsce Zad. W jaki sposób żaba przystosowała się do drapieżnictwa? Zad. Czyje to płuca? Jaka różnica występuje w ich budowie i czym jest spowodowana? Zad. Scharakteryzuj narządy zmysłów żaby i zaskrońca Zad. Wyjaśnij pojęcia: Autotomia …………………………………………………………………………….

3

Herpetologia ………………………………………………………………………… Amonita …………………………………………………………………………….. Mimetyzm ………………………………………………………………………….. Atlas ……………………………………………………………………………….. Zad. Wentylacja płuc u płazów odbywa się w następujący sposób

Wymień wady sposobu oddychania płazów ......................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................... Zad. Gady zdobyły niezależność od środowiska wodnego między innymi dzięki oszczędnej gospodarce wody. Podaj i omów trzy nowe cechy, które umożliwiły racjonalną gospodarkę wodną. 1. ………………………………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………………………………… 3. ………………………………………………………………………………………………………… Zad. Czyje to serce? Dorysuj obiegi, zaznacz miejsca wymiany gazowej zewnętrznej i wewnętrznej, opisz ich funkcje.

Zadanie 2 (2pkt.) Wykres przedstawia wyniki pomiarów dotyczących funkcjonowania przysadki mózgowej żaby (linia ciągła), tarczycy (linia przerywana) oraz ilości jodu (słupki) podczas metamorfozy, której stadia przedstawiają rysunki. Przedstaw jeden wniosek wynikający z analizy powyższych danych. Wyjaśnij na czym polega zjawisko, które można zaobserwować u aksolotli, a przyczyną którego jest niski poziom hormonów tarczycy. Zadanie 24 Poniższy wykres przedstawia wyniki badań nad wymianą gazową ropuch hodowanych w różnych temperaturach. a) Podaj, w której z trzech temperatur pobieranie tlenu przez płuca ropuch było większe niż przez skórę. (1 pkt.) b) Wyjaśnij, który z narządów wymiany gazowej (skóra czy płuca) ma u ropuch większe znaczenie dla wymiany CO 2 i w jakich temperaturach. (2 pkt.) c) Wyjaśnij dlaczego przeprowadzenie takich badań nad jaszczurkami nie miałoby sensu. (1 pkt.)

Zad. Dlaczego przegrzanie dla gadów jest niebezpieczne? Zad. Opisz narządy zmysłów występujące u gadów.

4

Zad. Wyjaśnij pojęcia: Poikilotermy Mimikra Neotenia Narząd Cortiego Hatteria Anamia Zad. Podaj sposoby ochrony poznanych kręgowców. Zadanie (2 pkt) Tempo procesów fizjologicznych przebiegających u organizmów zmiennocieplnych jest w dużej mierze uzależnione od temperatury otoczenia. Zaobserwowano, że jeśli wąż może wybrać sobie położenie w stosunku do źródła ciepła, to zbliża się do niego w okresie trawienia, zaś odsuwa się podczas głodu. Wyjaśnij, co jest przyczyną takiego zachowania się węży podczas trawienia pokarmu, a co w czasie długotrwałej głodówki. ZAD. Jakie zmiany wystąpiły w budowie układu oddechowego u gadów w porównaniu z płazami i wyjaśnij przyczyny ewolucji. Zad. Napisz jakie zmiany nastąpiły w rozwoju szkieletu płazów i gadów Zad. Wymień przystosowania do drapieżnictwa u węży Zad. Podpisz rysunek i przedstaw rolę zaznaczonych elementów. Zad. Porównaj budowę skóry płazów i gadów .Jaki widzisz związek z trybem życia? Zad. Scharakteryzuj krokodyle Zad. Zadaniem omoczni jest: a) gromadzenie substancji zapasowych; a) gromadzenie produktów przemiany materii wydalanych przez zarodek; a) gromadzenie wody potrzebnej do rozwoju zarodka; a) ochrona zarodka przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zad. Wspólną cechą gadów i płazów jest: a. mechanizm wentylacji a. typ rozwoju zad.Gady mają: a. dwa łuki aorty i dwa kłykcie potyliczne a. jeden łuk aorty i dwa kłykcie potyliczne

a. obecność ucha środkowego

a. budowa skóry

a. dwa łuki aorty i jeden kłykieć potyliczny a. jeden łuk aorty i jeden kłykieć potyliczny

Zadanie 27 (0 – 4 pkt.) Schemat przedstawia błony płodowe gadów.

5

Podaj nazwy błon płodowych oznaczonych na rysunku cyframi (1, 2): 1 – ............................................................................... 2 – ............................................................................... a) Przedstaw dwie funkcje owodni. 1 – ................................................................................................................ 2 – .............................................................................................. Zadanie 1 (0 – 2 pkt.) Poniższe rysunki przedstawiają mózgi trzech kręgowców.

a) Przedstaw tendencję ewolucyjną zauważalną w rozwoju tego narządu. b) Podaj nazwę dziedziny biologii, która bada podobieństwa i różnice w budowie wewnętrznej roślin i zwierząt. Zadanie 5 (0 – 2 pkt.) Przedstaw po jednym podobieństwie i jednej różnicy w budowie lub fizjologii układów oddechowych ptaka i ssaka, dokonując odpowiedniego porównania między nimi. Zadanie 7 (0 – 6 pkt.) Wymiana i transport gazów oddechowych w organizmie człowieka zachodzi na dwóch poziomach: organów jakimi są płuca i w tkankach. a) Przedstaw mechanizm i kierunek wymiany gazów oddechowych między pęcherzykami płucnymi a krwią. b) Wybierz i podkreśl prawidłową odpowiedź: Pęcherzyki płucne są zbudowane z nabłonka: A. wielowarstwowego, b) jednowarstwowego sześciennego, c) jednowarstwowego cylindrycznego, d) d) jednowarstwowego płaskiego. ZADANIE 8 Rysunki przedstawiają w sposób nieuporządkowany, narządy oddechowe charakterystyczne dla płazów, gadów, ptaków, ssaków. a) Uszereguj przedstawione narządy oddechowe zgodnie z kolejnością gromad (I,II,III,IV) b) Określ podstawowy kierunek w ewolucji budowy płuc. c) Podaj ich charakterystyczne cechy budowy, które ułatwiły rozpoznanie. d) Wymień po dwóch przedstawicieli wymienionych gromad i podaj ich środowisko życia.

6

ZADANIE 51. Wyjaśnij przyczyny różnic w rozmieszczeniu gadów w wybranych krajach Europy.

ZADANIE 11 Na podstawie rysunku wyjaśnij, na czym polega wymiana gazowa podczas lotu ptaka?

Zadanie 12. (2pkt)Wykaż związek budowy z funkcją na przykładzie żołądka przeżuwacza i żołądka człowieka Zadanie 13 (0 – 2 pkt.) Poniżej przedstawiono cztery wybrane cechy charakteryzujące przystosowania jednego organizmu do pobierania określonego rodzaju pokarmu.

•

• • •

Posiada on zęby zaopatrzone w płaskie listewki ze szkliwa. Ma duży i wielokomorowy żołądek. Posiada symbiotyczne bakterie i orzęski w przewodzie pokarmowym.

Posiada stosunkowo długie jelito.

Podaj nazwę rodzaju heterotrofa, do którego można zaliczyć opisany powyżej organizm. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem. Zadanie 14 (0 – 3 pkt.) Przystosowanie sposobu trawienia do jakości pobieranego pokarmu najlepiej jest widoczne u zwierząt roślinożernych.

a) Podaj pełną nazwę rodzaju żołądka, którego schemat przedstawiony jest na rysunku. ………………………………………………. b) Przedstaw funkcje jakie pełnią żwacz i trawieniec w sposobie odżywiania się roślinożerców. Zadanie 15 (0 – 5 pkt. Schematy przedstawiają układy pokarmowe ptaka i ssaków. Podpisz rysunki podając przynajmniej dwie cechy , które o tym świadczą do kogo należą Określ jakim pokarmem żywią się organizmy podając argumentację. Zadanie 16 (0 – 2 pkt.)Na poniższych schematach przedstawiono przewody pokarmowe wybranych kręgowców. a) Podaj dwie różnice w budowie przewodów pokarmowych przedstawionych na schematach. (2 pkt.) b) Wyjaśnij adaptacyjne znaczenie różnic w budowie przewodów pokarmowych psa i owcy (2 pkt.)

Zadanie 17 W kolumnach I - IV zestawiono charakterystyczne cechy czterech typów dziobów u ptaków.

7

Zad.

Przyporządkuj typy dziobów do rodzaju zdobywanego pokarmu. (2 pkt) Dziób I twardy krótki stożkowaty II miękki, długi, spłaszczony III twardy, ostry, zakrzywiony IV wąski, długi, rurkowaty Ptaki posiadające takie dzioby mogą odżywiać się następującym pokarmem: a) odcedzanym z wody b) nektarem kwiatowym c) mięsem d) ziarnem Zadanie 18 (2 pkt.) Pojedynczy osobnik realizuje różne czynności życiowe nie dla ważności własnego istnienia lecz, by móc pozostawić po sobie materiał dziedziczny w postaci nowych form życia. Wyjaśnij, dlaczego organizmy wytwarzające jaja obficie wyposażone w żółtko produkują zwykle znacznie mniejszą ilość komórek jajowych niż organizmy posiadające jaja skąpożółtkowe. Podaj przykład strategii rozmnażania związanej z ochroną jaj przed drapieżnikami. .........................................................................................................................................................................................................

Zadanie 19. (2pkt) Schemat przedstawia zarodki gada i ssaka. Wyjaśnij zależność między formą rozrodu a rolą omoczni w rozwoju zarodkowym gadów i ssaków.

Zadanie 21 (0 – 1 pkt) Samica pancernika zwykle wydaje na świat czworo identycznych młodych, które są w dodatku jednej płci. Podaj prawdopodobną przyczynę prawidłowości występującej w rozmnażaniu się pancerników. ..................................................................................................................................................................... Zadanie 23 (0 – 2 pkt.) Rozmiar i kształt każdej komórki związane są z funkcją, jaką ona pełni. Uzasadnij tę prawidłowość na przykładach komórki jajowej i plemników, których schematyczne rysunki przedstawiono obok. Podaj charakterystyczne cechy trybu życia i budowy ciała węży na podstawie rysunków Dlaczego żmija jadowita czołga się rano z trudem i chętnie wypełza np. na suchy pieniek?

8

ZADANIE 20 Przeprowadź analizę zamieszczonych schematów dotyczących rozwoju błon płodowych u gadów (1-3) oraz błon płodowych u ssaka (4) i wykonaj polecenia (a, b, c, d). a. (2 pkt.) Nazwij błony płodowe oznaczone jako A .............., B .............., C .............., D .............. b. (3 pkt.) Wyjaśnij pojęcia: zwierzę jajorodne, jajożyworodne, żyworodne. ............................................................................... c. (3 pkt.) Przedstaw rolę poszczególnych błon płodowych w rozwoju zarodkowym owodniowców żyworodnych. ............................................................................... d. (2 pkt.) Uzasadnij, że powstanie w ewolucji błon płodowych stanowi wyraz adaptacji rozwoju zarodkowego do warunków lądowych. ............................................................................... Zadanie 25 (0 – 4 pkt.) Wyjaśnij znaczenie pojęć i podaj po jednym przykładzie zwierząt, u których występuje dany typ rozrodu. Jajorodność .......................................................................................... ..........................................................................................np. .............................................. Żyworodność .............................................................. ................................................................................................ ...................... np. ..............................................

Zadanie 22 (0 – 6 pkt. + *0 – 1 pkt) Obecnie istniejące zwierzęta trójwarstwowe można podzielić na dwie duże grupy: pierwouste i wtórouste. a) Spośród podanych poniżej przykładów organizmów wybierz i podkreśl wszystkie organizmy pierwouste.

9

mysz, osa, gołąb, tasiemiec, dżdżownica, rozgwiazda, karp, ślimak, lancetnik. b) Oceń prawdziwość poniższych zdań wstawiając znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli. prawda fałsz 1. U zwierząt wtóroustych mezoderma powstaje najczęściej ze ściśle określonych blastomerów. 2. Sposób tworzenia mezodermy u pierwoustych jest taki sam jak u wtóroustych. 3. U pierwoustych pragęba przekształca się w otwór gębowy dorosłego osobnika. 4. U wtóroustych pragęba przekształca się w otwór odbytowy dorosłego osobnika. Zadanie 24 (2 pkt.) Przedstaw, dokonując odpowiedniego porównania, dwie cechy różniące budowę lub fizjologię gamet biorących udział w pokazanych powyżej rodzajach rozmnażania.

Zadanie 26 (0 – 2 pkt.) Zapłodnienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne. Pogrupuj wymienione organizmy ze względu na rodzaj zapłodnienia, wpisując je do odpowiednich kolumn w tabeli. rekin, żaba, pies, karp, ropucha, kura, człowiek, żmija Zapłodnienie zewnętrzne

Zapłodnienie wewnętrzne

c) Podstawowymi funkcjami kosmówki są: ochrona zarodka i uczestniczenie w wymianie gazowej. Wskaż inną jej rolę, specyficzną dla rozwoju zarodkowego u większości ssaków. Zadanie 28 (0 – 1 pkt.) Wybierz i zakreśl wszystkie prawidłowe odpowiedzi: Do owodniowców należą: a) ssaki

c) owady

e) ptaki

b) ryby

d) kręgouste

f) płazy

g) gady

Zadanie 29 (0 – 2 pkt.) Pomimo olbrzymiej różnorodności sposobów rozmnażania się organizmów, zasadniczo można wyróżnić dwa podstawowe sposoby: rozmnażanie płciowe i bezpłciowe. Napisz, który z nich ma większe znaczenie w procesie ewolucji. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 30 Dokonaj analizy danych zamieszczonych w tabeli. 1. Sformułuj wniosek wynikający z tej analizy 2. Wyjaśnij przyczyny dostrzeżonej zależności zwierzę Wieloryb Kot Słoń Sikorka czarnogłowa Świnia

Ciężar ciała 150 ton 1,3 kg 3 tony 8g 70 kg

Ilość skurczów serca w ciągu minuty 7 240 46 1200 60

Zadanie 31Ustal i podaj z uzasadnieniem, który z poniższych schematów (A czy B) przedstawia układ krążenia ryb.

A

B 10

Zadanie 32. Przedstaw prawidłowość ewolucyjną dotyczącą zmian w budowie serca u kręgowców. Zadanie 33 Strunowce posiadające otwarty układ krążenia to : a)lancetniki b)osłonice c)ryby d)krokodyle Zadanie 34. Przewody Cuviera tłoczą krew: a) ubogą w tlen do skrzeli b) ubogą w tlen do zatoki żylnej a) bogatą w tlen ze skrzel d) bogatą w składniki odżywcze z jelita do wątroby Zadanie 36 Poniżej przedstawiono serce ryby – rysunek A i serce płaza – rysunek B : Uzupełnij rysunki tak, aby powstały układy krążenia tych kręgowców. Na schemacie zaznacz kierunek przepływu krwi, podstawowe struktury oraz miejsca utlenowania.

ZADANIE 37 U jakich zwierząt po raz pierwszy występuje układ krwionośny zamknięty: a) pierścienice b) ryby c) płazy d) ssaki ZADANIE 38 Czyje to serce? Dorysuj obiegi i opisz ich funkcje. ZADANIE 39 Które serce należy do żaby , konia , jaszczurki ?? ( Rysunek przez pomyłkę jest odwrócony) Wskaż różnice między nimi

ZADANIE 40 W tabeli wymieniono różne rodzaje narządów wydalniczych zwierząt. Metanefrydia Pranerka Protonefrydia Nerka ostateczna Uporządkuj je w kolejności od najprymitywniejszego narządu do najbardziej zaawansowanego ewolucyjnie, wstawiając w wolne pola cyfry od 1 do 4 i podaj po jednym przedstawicielu ZADANIE 41 Oznacz budowę jaja i podaj ich rolę w życiu zarodka?

Zadanie 42. Cechy budowy przystosowujące rybę do środowiska wodnego: - ........................................................................................................................... - ...........................................................................................................................

11

- ........................................................................................................................... - ........................................................................................................................... Zadanie 43. Z podanych cech podkreśl tylko te pasujące do ssaków. Stałocieplność, zmiennocieplność, ciało pokryte łuskami rogowymi, ciało pokryte włosami, kończyny podpierające ciało, kończyny zawieszające ciało, serce 3-działowe, serce 4-działowe, słabiej rozwinięty mózg, silny rozwój mózgu, obecna przepona, brak przepony, jajorodność, jajożyworodność, żyworodność. Zadanie 44. Opisz budowę jaja ptasiego wykorzystując następujące pojęcia: błony pergaminowe, komora powietrzna, skrętki, skorupka wapienna, tarczka zarodkowa, białko, kula żółtkowa. Zadanie 45. Opisz krótko środowisko życia i pokrycie ciała u płazów.

............................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 46. Podpisz odpowiednio na schemacie poprzecznego przekroju ciała bezkręgowca: układ nerwowy, układ krążenia, pancerz chitynowy, układ pokarmowy i narysuj podobny schemat dla kręgowca.

ZADANIE 47 Porównaj budowę kręgowców z budową bezkręgowców. ............................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................... ZADANIE 48 Określ warunki środowiska (woda, ląd) w jakich odbywa się rozwój zwierząt, których jaja przedstawiono na rysunkach A i B i uzasadnij odpowiedź.

......................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................. Zadanie Na schemacie przedstawiono wykres mocznika w moczu wytworzonym przez dwa różne gatunki zwierząt: A i B. Jeden z nich zamieszkuje środowisko pustynne, a drugi występuje w lasach Europy Środkowej. Określ koncentracje mocznika w moczu obydwu gatunków wydalonym ósmego dnia

12

...................................................................... Oblicz różnicę pomiędzy ilością mocznika wydalonego przez te dwa gatunki po ósmym dniu diety bez wody ...................................................................... Wyjaśnij, dlaczego koncentracja mocznika w moczu organizmu A utrzymuje się przez cały czas badań na mniej więcej stałym poziomie, a u gatunku B ulega zmianom?

.............................................................................................................................................................. Zadanie Podstawowym elementem strukturalnym i funkcjonalnym nerek jest nefron. Jego struktura zależy między innymi od warunków środowiska, w jakim żyje dany organizm. Poniższe rysunki przedstawiają nefrony pochodzące z nerek dwóch gatunków ssaków. Podpisz elementy nefronu. Rozpoznaj, który rysunek dotyczy nefronu bobra, a który szczuroskoczka pustynnego. Na jakiej podstawie wyciągnąłeś (aś) takie wnioski? ZADANIE 52. Podaj numery trzech zdań tekstu, które opisują cechy warunkujące stałocieplność ptaków. Swój wybór krotko uzasadnij;

7. Płazy to zwierzęta dwóch środowisk. Wypisz po dwie cechy przystosowania do życia w wodzie i na lądzie. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. Dlaczego płazy nigdy nie zdołały całkowicie zerwać więzów łączących je z wodą? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………......................................................................................................... 9. Wymień dwie cechy przystosowania gadów do życia na lądzie.

……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………......................................................................................................... 10. Uniezależnienie się od środowiska wodnego umożliwia gadom inna niż u płazów budowa jaja. Na podstawie rysunku opisz budowę jaja gada. ………………………………………………………………. ……………………………………………………………….

13

………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ………………………………………………………………. 12. Dopasuj nazwy do rodzajów piór:

…………………….

…………………………….

pióro puchowe, lotka, pióro okrywowe. 13. Co to są kości pneumatyczne? ………………………………………………………………………………………………… 14. Ze względu na rodzaj spożywanego jedzenia ptaki dzielimy na 5 grup. Przyporządkuj nazwy ptaków do podanych grup: ZIARNOJADY-…………………………………………………………………………… OWADOŻERNE-………………………………………………………………………… DRAPIEŻNE- …………………………………………………………………………….. PADLINOŻERNE- ………………………………………………………………………. POKARM MIESZANY-…………………………………………………………………. Jeżyk, dzięcioł, sokół, jastrząb, wróbel, gołąb, sęp, kondor, wrona, kawka. 15. Uzupełnij tabelkę: GRUPA PRZEDSTAWICIELE ( 2) stekowce ……………………………………………………………… ……………………………… kangur, koala łożyskowce ……………………………………………………………… 16. Co to są owodniowce? Jakie kręgowce zaliczamy do owodniowców? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 17. Jakie zwierzęta nazywamy stałocieplnymi? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………................................................................................................ 18. Czym różnią się gniazdowniki od zagniazdowników? Podaj przykłady. . ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie Cechy płazie i gadzie występują w budowie szkieletu wymarłego kręgowca o łacińskiej nazwie .............................................................. Zadanie Rysunek przedstawia praptaka (Archeopteryx lithographica). Podaj trzy cechy charakterystyczne dla: a) gadów, b) ptaków widoczne na rysunku praptaka. a) 1.............................................. 2................................................... 3………………………. .... b) 1 ............................................. 2.................................................. 3……………………....... Uzupełnij tabelę opisującą stanowisko systematyczne praptaka.

Zadanie Na schemacie ukazującym skrócony rodowód ptaków w miejsce wolne należy wpisać: Kotylozaury → ..................................... → Ptaki Zadanie Wymień żywe skamieniałości wśród bezkręgowców 1....................................................... 2 ............................................. 3 ...................................................... 4 ............................................. Zadanie Wymień żywe skamieniałości wśród kręgowców 1....................................................... 2 ............................................. 3 ...................................................... 4 ............................................. Zadanie 47. (3 pkt) Zakładając, że klasyfikacja poprawnie oddaje filogenezę pięciu poniższych rodzajów ssaków, przedstaw w postaci drzewa rodowego relacje pokrewieństwa ewolucyjnego między tymi rodzajami. 1. rodzaj: jeleń, rodzina: jeleniowate, rząd: parzystokopytne, podgromada: łożyskowce, gromada: ssaki. 2. rodzaj: sarna, rodzina: jeleniowate, rząd: parzystokopytne, podgromada: łożyskowce, gromada: ssaki. 3. rodzaj: dzik, rodzina: świniowate, rząd: parzystokopytne, podgromada: ssaki wyższe, gromada: ssaki.

14

4. rodzaj: kangur, rodzina: kangurowate, rząd: torbacze, podgromada: ssaki niższe, gromada: ssaki. 5. rodzaj: koń, rodzina: koniowate, rząd: nieparzystokopytne, podgromada: łożyskowce, gromada: ssaki. Zadanie 48. (2 pkt) Strunowce to typ zwierząt, do którego należy ok. 50 tys. gatunków. Mają one wiele cech wspólnych świadczących o ich przynależności do tego typu. Zaznacz dwie cechy, które nie są charakterystyczne dla wszystkich przedstawicieli strunowców oraz podaj uzasadnienie wyboru każdej z nich. A. Położenie przewodu pokarmowego po stronie brzusznej. B. Wykształcenie stałocieplności. C. Obecność struny grzbietowej przynajmniej w pewnym okresie cyklu życiowego. D. Położenie układu nerwowego po stronie grzbietowej. E. Powstanie otworu odbytowego w miejscu pragęby. F. Obecność błon płodowych. Odp. 1...................................................................................................................................................... Odp. 2...................................................................................................................................................... Zadanie 41. (3 pkt) 2006 Charakterystyczne cechy ptaków wiążą się z ich zdolnością do aktywnego lotu. Wymień cztery cechy budowy szkieletu ptaków, będące przystosowaniem do lotu oraz określ, jakie znaczenie adaptacyjne ma każda z wymienionych cech. ...................................................................................................................................................... Zadanie (1 pkt) 2006 próbna operon Sowy są drapieżnikami, polują na gryzonie i inne drobne ssaki, ptaki, węże, jaszczurki, żaby, a nawet owady i ryby. Kiedy tylko możliwe, sowy połykają zdobycz w całości, razem z sierścią, piórami, kośćmi itp. Następnego dnia części nie dające się strawić, zbite w kluskowatą wypluwkę, są usuwane z żołądka. Wypluwki są źródłem wielu informacji naukowych, na przykład o diecie sów. Podaj inny niż analiza diety sów przykład naukowego wykorzystania analizy wypluwek. Zadanie (2 pkt) 2006 próbna operon Zwierzę A Ma dobry węch, wzrok i słuch. Znaczną część dnia spędza na lenistwie, śpi kilkanaście godzin na dobę. Nie posila się regularnie, czasem nie je nawet kilka dni. Chodzi na palcach i jest bardzo szybkie. Sierść na grzbiecie ma ciemniejszą barwę niż na brzuchu. Zwierzę B Spożywanie posiłku zajmuje mu znaczną część dnia. Pokarm starannie rozciera zębami policzkowymi. Szybko biega i zawsze jest czujne. żyje w stadach, często się przemieszcza, a młode, krótko po urodzeniu, zdolne są do wędrówek. Oceń, które z opisanych zwierząt jest roślinożerne. Odpowiedź uzasadnij dwoma argumentami sformułowanymi na podstawie wybranych z tekstu dwóch cech zwierzęcia. Podaj przedstawicieli. Zadanie na podstawie rysunków przedstaw etapy ewolucji kończyny kręgowców

Zadanie Ruch zarówno szkieletu zewnętrznego jak i wewnętrznego odbywa się dzięki działaniu par mięśni antagonistycznych. Czy to jest przykład analogii czy homologii , uzasadnij odpowiedź Zadanie 19 (3 pkt) Do kregowców naleza nastepujace gromady: ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Podaj dwa kryteria podziału tych gromad, a nastepnie dokonaj podziału zgodnie z podanymi kryteriami. Zadanie 16 (2 pkt) Wykorzystujac rysunki, przedstaw dwie róznice w budowie i/lub sposobie funkcjonowania zoładka krowy i zoładka człowieka.

15