Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

November 21, 2017 | Author: khairul9279 | Category: N/A
Share Embed Donate


Short Description

Download Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah...

Description

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajy

‫ﺔ‬‫ﻴ‬‫ﻣ‬‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ ﺍﻷَﺟ‬‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﻣ‬ Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Judul Asli Penulis Judul terjemah Penerjemah Editor Desain Sampul Jumlah Halaman Bidang Ilmu

: Matn Al Ajurrumiyyah : Muhammad bin Muhammad bin Daud Ash Shanhajy : Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah : Maktabah Ar Razin : Maktabah Ar Razin : Maktabah Ar Razin : 28 Halaman : Bahasa Arab – Ilmu Nahwu

Terjemah Matan Al Ajrumiyah, Makatabah Ar Razin, Cetakan II. Juni 2010.

Diperbolehkan bahkan dianjurkan memperbanyak sebagian atau seluruh isi buku ini dalam bentuk apapun dengan atau tanpa izin penerbit selama bukan untuk tujuan komersil. Mohon koreksi jika ditemukan kesalahan dalam karya kami. Koreksi dan saran atas karya kami dapat dilayangkan ke [email protected]

Pengantar Penerbit Segala puj bagi Allah Subhanahu wata'ala.. Shalawat dan Salam semoga senantiasa tercurah atas nabi pilihan, Muhammad, Shallallahu 'alaihi wasallam.. Buku terjemah yang ada di hadapan pembaca sekalian ini adalah edisi revisi dari terjemahan yang sebelumnya pernah disebarluaskan melalui situs www.arabic.web.id. Pada edisi kedua ini, kami melakukan beberapa perbaikan antara lain: 1. Penerjemahan Menyeluruh Pada edisi pertama, tidak semua kata (khususnya kalmat-kalimat permisalan) diterjemahkan. Pada edisi kali ini semua kata diterjemahkan dengan tetap mencantumkan kalimat-kalimat permisalan dalam bahasa arab. 2. Metode Penerjemahan Metode penerjemahan yang digunakan pada edisi pertama adalah dengan metode kata per kata sehingga terkesan sangat kaku. Adapun pada edisi ini, kami lebih memilih metode penyesuaian makna sehingga diharapkan lebih mudah dimengerti oleh para pembaca.

Kami menyadari bahwa ini bukan karya yang sempurna. Sehingga kami sangat mengharapkan saran dan koreksinya. Terakhir, kami memohon kepada Allah agar usaha kami ini bermanfaat bagi kaum muslimin. Jakarta, 5 Juni 2010

Makatabah Ar Razin

Biografi Penulis

Pengarang kitab matan ini adalah Abu ‘Abdillah Muhammad bin Muhammad bin Daud Ash Shinhajy yang mashur dengan nama Ibnu Ajurrum. Dilahirkan pada tahun 672 H dan meninggal pada tahun 723 H (1323 M). Beliau merupakan seorang ulama Maghriby (wilayah afrika utara), dari kabilah Shinhajah,

salah satu diantara kabilah bar-bar.

Nama kitab ini dinisbatkan kepada nama belaiu yakni ibnu ajurrum. Kata Ajurrum sendiriberasal dari bahasa barbar yang bermakna rendah hati atau wara’. Kitab ini merupakan kitab dasar ilmu nahwu yang sangat masyhur dikalangan penuntut ilmu nahwu. Kitab ini berisi 26 bab yang membahas istilah-istilah penting ilmu nahwu seperti pembahasan tentang kalam (kalimat), I’rab, fi’il, Isim yang di-rafa’-kan, Isim yang di-nashab-kan, Isim yang di-khafadh-kan, beberapa contoh huruf, dan sebagainya. Dikarenakan isinya yang sangat bagus, banyak sekali ulama yang mensyarah kitab ini diantaranya Syaikh Muhammad Muhyiddin Abdul hamid dalam kitabnya At Tuhfat As Saniyyah, kemudian Syaikh Hasan Al Kafrawy dalam kitabnya Syarah Al Kafrawy, dan banyak lagi ulama lainnya.

Daftar Isi Bab Macam-macam Kalimat........................................................................................1 Bab Al I'rab...................................................................................................................2 Bab Mengenal tanda-tanda I'rab.................................................................................4 Bab Kata-kata yang di-I'rab..........................................................................................6 Bab Fi'il-fi'il (kata kerja)...............................................................................................8 Bab Isim-isim yang di-rafa'-kan...................................................................................9 Bab Pelaku / Subjek (Fa'il)..........................................................................................10 Bab Maf'ul yang tidak disebut fa'il nya......................................................................11 Bab Mubtada dan Khabar..........................................................................................13 Bab Amil-amil yang masuk kepada Mubtada dan Khabar.........................................14 Bab Na'at (sifat) ........................................................................................................16 Bab 'Athaf..................................................................................................................17 Bab Taukid (Menekankan / Menguatkan) ................................................................18 Bab Badal (pengganti) ..............................................................................................18 Bab Isim-isim yang di-nashab-kan.............................................................................19 Bab Maf'ul bih (objek) ..............................................................................................20 Bab Mashdar.............................................................................................................21 Bab Dzharaf Zaman dan Dzharaf Makan...................................................................22 Bab Haal (Keterangan Kondisi) .................................................................................23 Bab Tamyiz (Keterangan Zat) ....................................................................................23 Bab Istitsna (Pengecualian) .......................................................................................24 Bab Laa (Penafian) ....................................................................................................25 Bab Munada (Kata yang dipanggil) ...........................................................................26 Bab Maf'ul min Ajlih..................................................................................................27 Bab Maf'ul Ma'ah......................................................................................................27 Bab Isim-isim yang di-khafadh-kan.......................................................................... 28

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺔﹲ‬‫ﻣ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ﻣ‬ ‫ﻴﻢﹺ‬‫ﺣ‬‫ﻦﹺ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻤ‬‫ﺣ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻢﹺ ﺍﹶﻟﻠﱠﻪ‬‫ﺑﹺﺴ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡﹺ‬‫ﺍﻉ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﻧ‬ :- ‫ﺭﲪﻪ ﺍﹶﻟﻠﱠﻪ‬- ‫ﻒ‬‫ﻨ‬‫ﺼ‬‫ﻗﹶﺎﻝﹶ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ‫ﻰ‬‫ﻨ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﺎﺀَ ﻟ‬‫ ﺟ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺣ‬‫ﻞﹲ ﻭ‬‫ﻌ‬‫ﻓ‬‫ ﻭ‬‫ﻢ‬‫ ﺇﹺﺳ‬: ‫ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹲ‬‫ﻪ‬‫ﺎﻣ‬‫ﺃﹶﻗﹾﺴ‬‫ﻊﹺ ﻭ‬‫ﺿ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻮ‬‫ﻴﺪ‬‫ﻔ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬,‫ﻛﱠﺐ‬‫ﺮ‬‫ ﻫﻮ ﺍﹶﻟﻠﱠﻔﹾﻆﹸ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬: ‫ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡ‬ ,‫ﻠﹶﻰ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﺇﹺﻟﹶﻰ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹾﺾﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺨ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻟﻠﱠﺎﻡﹺ‬‫ ﻭ‬‫ﻒ‬‫ﻮﻝﹺ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻟ‬‫ﺧ‬‫ﺩ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﹺﻳﻦﹺ‬‫ﻨ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﺑﹺﺎﳋﹶﻔﹾﺾﹺ ﻭ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻓﹶﺎﻟ‬ ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬,ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﹾﺒ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻭ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻮ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﺴ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻟﻠﱠﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻟﹾﻜﹶﺎﻑ‬‫ ﻭ‬,ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﹾﺒ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻲ‬‫ﻓ‬‫ﻭ‬ ‫ﺔ‬‫ﻨ‬‫ﺎﻛ‬‫ ﺍﹶﻟﺴ‬‫ﺄﹾﻧﹺﻴﺚ‬‫ﺎﺀِ ﺍﹶﻟﺘ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﻑ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ﲔﹺ ﻭ‬‫ﺍﻟﺴ‬‫ ﻭ‬,‫ ﺑﹺﻘﹶﺪ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﻞﹸ ﻳ‬‫ﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻔ‬‫ﻭ‬ .‫ﻞﹺ‬‫ﻌ‬‫ﻴﻞﹸ ﺍﹶﻟﹾﻔ‬‫ﻟ‬‫ﻟﹶﺎ ﺩ‬‫ﻢﹺ ﻭ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻴﻞﹸ ﺍﹶﻟ‬‫ﻟ‬‫ ﺩ‬‫ﻪ‬‫ﻌ‬‫ ﻣ‬‫ﻠﹸﺢ‬‫ﺼ‬‫ﺎ ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ ﻣ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺍﻟﹾﺤ‬‫ﻭ‬ Macam-macam Kalam Telah berkata pengarang kitab ini (As Syaikh Ash Shanhajy) rahimahullah : Al kalam (kalimat) adalah Lafadz yang tersusun yang berfaedah dengan bahasa arab. Penyusun kalimat itu ada tiga: Isim, fi’il, dan huruf yang memiliki arti. (1) Isim itu dapat dikenali dengan keberadaan khafadh, tanwin, dan kemasukan alif dan lam. Huruf khafadh itu adalah : (untuk) ‫ ﻝﹺ‬,(seperti) ‫ ﻙ‬, (dengan) ‫ ﺏﹺ‬, (jarang)‫ﺏ‬‫ ﺭ‬, (di)‫ﻲ‬ ْ ‫ﻓ‬,(di atas)‫ﻠﹶﻰ‬‫ ﻋ‬, (dari)‫ﻦ‬‫ ﻋ‬,(ke)‫ ﺇﹺﻟﹶﻰ‬,(dari)‫ﻦ‬‫ﻣ‬ Isim dapat dikenali juga dengan huruf qasam (sumpah) yaitu waw, ba dan ta. (2) Fiil itu dikenali dengan keberadaan: (ta ta’nits yang mati) ‫ﺔ‬‫ﻨ‬‫ﺎﻛ‬‫ ﺍﹶﻟﺴ‬‫ﺄﹾﻧﹺﻴﺚ‬‫ﺎﺀِ ﺍﹶﻟﺘ‬‫ ﺗ‬، (akan)‫ﻑ‬‫ﻮ‬‫ ﺳ‬، (akan)‫ ﺱ‬,(sungguh/terkadang)‫ﻗﹶﺪ‬ (3) Huruf itu adalah sesuatu yang tidak memenuhi ciri-ciri isim dan fi’il.

1

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺍﺏﹺ‬‫ﺮ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺈﹺﻋ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ .‫ﺍ‬‫ﻳﺮ‬‫ﻘﹾﺪ‬‫ ﺗ‬‫ﺎ ﻟﹶﻔﹾﻈﹰﺎ ﺃﹶﻭ‬‫ﻬ‬‫ﹶﻠﻴ‬‫ ﻋ‬‫ﻠﹶﺔ‬‫ﺍﺧ‬‫ﻞﹺ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﺍﻣ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﻠﹶﺎﻑ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺧ‬‫ﻢﹺ ﻟ‬‫ﺮﹺ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠ‬‫ﺍﺧ‬‫ ﺃﹶﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻴﹺﻴ‬‫ﻐ‬‫ ﺗ‬‫ﻮ‬‫ ﻫ‬‫ﺍﺏ‬‫ﺮ‬‫ﺍﹶﻟﹾﺈﹺﻋ‬ ‫ﻟﹶﺎ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹾﺾ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬‫ ﻭ‬,‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ ﻭ‬,‫ﻓﹾﻊ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻦ‬‫ﺎﺀِ ﻣ‬‫ﻤ‬‫ﻠﹾﺄﹶﺳ‬‫ ﻓﹶﻠ‬,‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹾﺾ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻧ‬‫ ﻭ‬,‫ﻓﹾﻊ‬‫ﺔﹲ ﺭ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺃﹶﺭ‬‫ﻪ‬‫ﺎﻣ‬‫ﺃﹶﻗﹾﺴ‬‫ﻭ‬ .‫ ﻓﻴﻬﺎ‬‫ﻔﹾﺾ‬‫ﻟﹶﺎ ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ ﻭ‬,‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ ﻭ‬,‫ﻓﹾﻊ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻦ‬‫ﺎﻝﹺ ﻣ‬‫ﻠﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‬‫ﻟ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻴﻬ‬‫ ﻓ‬‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺟ‬ Bab Al I’rab I’rab itu adalah berubahnya akhir kata karena perbedaan amil-amil yang masuk atasnya baik secara lafadz atau taqdir. Pembagian i’rab itu ada empat: 1. Rafa’ 2. Nashab 3. Khofadh atau Jar 4. Jazm. Setiap isim itu bisa dalam kondisi rafa’, nashab, khafad akan tetapi tidak mungkin dalam kondisi jazm Setiap fi’il itu bisa dalam kondisi rafa’, nashab, jazm akan tetapi tidak mungkin dalam kondisi khafadh.

2

Maktabah Ar Razin

‫‪Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah‬‬

‫‪Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy‬‬

‫ﺑ‪‬ﺎﺏ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮﹺﻓﹶﺔ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺎﺕ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﺈﹺﻋ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺏﹺ‬ ‫ﻟ‪‬ﻠﺮ‪‬ﻓﹾﻊﹺ ﺃﹶﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻊ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺎﺕ‪ : ‬ﺍﻟﻀ‪‬ﻤ‪‬ﺔﹸ ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﻮ‪‬ﺍﻭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﺄﹶﻟ‪‬ﻒ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻨ‪‬ﻮﻥﹸ‬ ‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﹶﻟﻀ‪‬ﻤ‪‬ﺔﹸ ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﺮ‪‬ﻓﹾﻊﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺃﹶﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺔ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺍﺿ‪‬ﻊ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ ﺍﹶﻟ‪‬ﺎﺳ‪ ‬ﹺﻢ ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ ﺍﹶﻟﺘ‪‬ﻜﹾﺴِﲑﹺ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺆ‪‬ﻧ‪‬ﺚ‪‬‬ ‫ﺍﹶﻟﺴ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻢﹺ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﻔ‪‬ﻌ‪‬ﻞﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﻀ‪‬ﺎﺭﹺﻉﹺ ﺍﹶﻟﱠﺬ‪‬ﻱ ﻟﹶﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘ‪‬ﺼ‪‬ﻞﹾ ﺑﹺﺂﺧ‪‬ﺮﹺﻩ‪ ‬ﺷ‪‬ﻲ‪‬ﺀٌ‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﹶﻟﹾﻮ‪‬ﺍﻭ‪ ‬ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﺮ‪‬ﻓﹾﻊﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺿ‪‬ﻌ‪‬ﻴ‪‬ﻦﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺬﹶﻛﱠﺮﹺ ﺍﹶﻟﺴ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻢﹺ‪ ,‬ﻭ‪‬ﻓ‪‬ﻲ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺀِ ﹶﺍﻟﹾﺨ‪‬ﻤ‪‬ﺴ‪‬ﺔ‪ ,‬ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻲ‪‬‬ ‫ﺃﹶﺑ‪‬ﻮﻙ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺃﹶﺧ‪‬ﻮﻙ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻮﻙ‪ ,‬ﻭ‪‬ﻓﹸﻮﻙ‪ ,‬ﻭ‪‬ﺫﹸﻭ ﻣ‪‬ﺎﻝﹴ‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻟ‪‬ﻒ‪ ‬ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﺮ‪‬ﻓﹾﻊﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺗ‪‬ﺜﹾﻨﹺﻴ‪‬ﺔ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺀِ ﺧ‪‬ﺎﺻ‪‬ﺔﹰ‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﹶﻟﻨ‪‬ﻮﻥﹸ ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﺮ‪‬ﻓﹾﻊﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺍﹶﻟﹾﻔ‪‬ﻌ‪‬ﻞﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﻀ‪‬ﺎﺭﹺﻉﹺ‪ ,‬ﺇﹺﺫﹶﺍ ‪‬ﺍﺗ‪‬ﺼ‪‬ﻞﹶ ﺑﹺﻪ‪ ‬ﺿ‪‬ﻤ‪‬ﲑ‪ ‬ﺗ‪‬ﺜﹾﻨﹺﻴ‪‬ﺔ‪ ,‬ﺃﹶﻭ‪ ‬ﺿ‪‬ﻤ‪‬ﲑ‪ ‬ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹴ‪ ,‬ﺃﹶ ‪‬ﻭ‬ ‫ﺿ‪‬ﻤ‪‬ﲑ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺆ‪‬ﻧ‪‬ﺜﹶﺔ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺨ‪‬ﺎﻃﹶﺒ‪‬ﺔ‪.‬‬ ‫ﻭ‪‬ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼ‪‬ﺐﹺ ﺧ‪‬ﻤ‪‬ﺲ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺎﺕ‪ :‬ﺍﻟﹾﻔﹶﺘ‪‬ﺤ‪‬ﺔﹸ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﺄﹶﻟ‪‬ﻒ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﻜﹶﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺓﹸ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻴ‪‬ﺎﺀُ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺬﹾﻑ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﻮﻥ‪.‬‬ ‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﻟﹾﻔﹶﺘ‪‬ﺤ‪‬ﺔﹸ ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼ‪‬ﺐﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺍﺿ‪‬ﻊ‪ :‬ﻓ‪‬ﻲ ﺍﻟﹾﺎ‪‬ﺳ‪‬ﻢﹺ ﺍﻟﹾﻤ‪‬ﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ ﺍﻟﺘ‪‬ﻜﹾﺴِﲑﹺ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﻔ‪‬ﻌ‪‬ﻞﹺ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‪‬ﻀ‪‬ﺎﺭﹺﻉﹺ ﺇﹺﺫﹶﺍ ﺩ‪‬ﺧ‪‬ﻞﹶ ﻋ‪‬ﻠﹶﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻧ‪‬ﺎﺻ‪‬ﺐ‪ ‬ﻭ‪‬ﻟﹶﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘ‪‬ﺼ‪‬ﻞﹾ ﺑﹺﺂَﺧ‪‬ﺮﹺﻩ‪ ‬ﺷ‪‬ﻲ‪‬ﺀٌ‪.‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﻟﹾﺄﹶﻟ‪‬ﻒ‪ :‬ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼ‪‬ﺐﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺍﻟﹾﺄﹶﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺀِ ﺍﻟﹾﺨ‪‬ﻤ‪‬ﺴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻮ‪" :‬ﺭ‪‬ﺃﹶﻳ‪‬ﺖ‪ ‬ﺃﹶﺑ‪‬ﺎﻙ‪ ‬ﻭ‪‬ﺃﹶﺧ‪‬ﺎﻙ‪ "‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎ ﺃﹶﺷ‪‬ﺒ‪‬ﻪ‪ ‬ﺫﹶﻟ‪‬ﻚ‪.‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﻟﹾﻜﹶﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺓﹸ‪ :‬ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼ‪‬ﺐﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ ﺍﻟﹾﻤ‪‬ﺆ‪‬ﻧ‪‬ﺚ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻢﹺ‪.‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺍﻟﹾﻴ‪‬ﺎﺀُ‪ :‬ﻓﹶﺘ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼﺐﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺍﻟﺘ‪‬ﺜﹾﻨﹺﻴ‪‬ﺔ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻊﹺ‪.‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺃﹶﻣ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﺬﹾﻑ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﻮﻥ‪ ‬ﻓﹶﻴ‪‬ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‪‬ﻠﹶﺎﻣ‪‬ﺔﹰ ﻟ‪‬ﻠﻨ‪‬ﺼ‪‬ﺐﹺ ﻓ‪‬ﻲ ﺍﻟﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‪‬ﺎﻝﹺ ﺍﻟﹾﺨ‪‬ﻤ‪‬ﺴ‪‬ﺔ‪ ‬ﺍﻟﱠﺘ‪‬ﻲ ﺭ‪‬ﻓﹾﻌ‪‬ﻬ‪‬ﺎ ﺑﹺﺜﹶﺒ‪‬ﺎﺕ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﻮﻥ‪.‬‬

‫‪Maktabah Ar Razin‬‬

‫‪3‬‬

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

.‫ﺔﹸ‬‫ﺤ‬‫ﺍﻟﹾﻔﹶﺘ‬‫ ﻭ‬،ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﹾﻴ‬‫ ﻭ‬،‫ﺓﹸ‬‫ﺮ‬‫ ﺍﻟﹾﻜﹶﺴ‬:‫ﺎﺕ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻔﹾﺾﹺ ﺛﹶﻠﹶﺎﺙﹸ ﻋ‬‫ﻠﹾﺨ‬‫ﻟ‬‫ﻭ‬ ‫ﻜﹾﺴِﲑﹺ‬‫ﻊﹺ ﺍﻟﺘ‬‫ﻤ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬،‫ﺮﹺﻑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﺩ‬‫ﻔﹾﺮ‬‫ﻢﹺ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﺳ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﺎ‬‫ ﻓ‬:‫ﻊ‬‫ﺍﺿ‬‫ﻮ‬‫ ﻣ‬‫ﻲ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔ‬‫ﻔﹾﺾﹺ ﻓ‬‫ﻠﹾﺨ‬‫ﺔﹰ ﻟ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‬‫ ﻓﹶﺘ‬:‫ﺓﹸ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺍﻟﹾﻜﹶﺴ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ .‫ﻢﹺ‬‫ﺎﻟ‬‫ ﺍﻟﺴ‬‫ﺚ‬‫ﻧ‬‫ﺆ‬‫ﻊﹺ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻤ‬‫ﻲ ﺟ‬‫ﻓ‬‫ ﻭ‬،‫ﺮﹺﻑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬ .‫ﻊﹺ‬‫ﻤ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔ‬‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬‫ﻲ ﺍﻟﺘ‬‫ﻓ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺎﺀِ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﻤ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﺄﹶﺳ‬‫ ﻓ‬:‫ﻊ‬‫ﺍﺿ‬‫ﻮ‬‫ ﻣ‬‫ﻲ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔ‬‫ﻔﹾﺾﹺ ﻓ‬‫ﻠﹾﺨ‬‫ﺔﹰ ﻟ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‬‫ ﻓﹶﺘ‬:ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺎ ﺍﻟﹾﻴ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ .‫ﺮﹺﻑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻱ ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ﻢﹺ ﺍﻟﱠﺬ‬‫ﺳ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﺎ‬‫ﻔﹾﺾﹺ ﻓ‬‫ﻠﹾﺨ‬‫ﺔﹰ ﻟ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‬‫ ﻓﹶﺘ‬:‫ﺔﹸ‬‫ﺤ‬‫ﺎ ﺍﻟﹾﻔﹶﺘ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ .‫ﺬﹾﻑ‬‫ﺍﻟﹾﺤ‬‫ ﻭ‬،‫ﻜﹸﻮﻥﹸ‬‫ ﺍﻟﺴ‬:‫ﺎﻥ‬‫ﺘ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻡﹺ ﻋ‬‫ﺰ‬‫ﻠﹾﺠ‬‫ﻟ‬‫ﻭ‬ .‫ﺮﹺ‬‫ﻴﺢﹺ ﺍﻟﹾﺂَﺧ‬‫ﺤ‬‫ﺎﺭﹺﻉﹺ ﺍﻟﺼ‬‫ﻀ‬‫ﻞﹺ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﻔ‬‫ﻡﹺ ﻓ‬‫ﺰ‬‫ﻠﹾﺠ‬‫ﺔﹰ ﻟ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻓﹶﻴ‬‫ﺎ ﺍﻟﺴ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ ‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﻓﹾﻌ‬‫ﻲ ﺭ‬‫ ﺍﻟﹾﺘ‬‫ﺔ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺎﻝﹺ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‬‫ﻓ‬‫ ﻭ‬،‫ﺮﹺ‬‫ﻞﱢ ﺍﻟﹾﺂَﺧ‬‫ﺘ‬‫ﻌ‬‫ﺎﺭﹺﻉﹺ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻀ‬‫ﻞﹺ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺍﻟﹾﻔ‬‫ﻡﹺ ﻓ‬‫ﺰ‬‫ﻠﹾﺠ‬‫ﺔﹰ ﻟ‬‫ﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﻋ‬‫ ﻓﹶﻴ‬‫ﺬﹾﻑ‬‫ﺎ ﺍﻟﹾﺤ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ .‫ﻮﻥ‬‫ ﺍﻟﻨ‬‫ﺎﺕ‬‫ﺑﹺﺜﹶﺒ‬ Bab Mengenal tanda-tanda I’rab A. Rafa’ memiliki empat tanda:  Dhammah  Huruf Waw  Huruf Alif  Huruf Nun  1. 2. 3. 4.

Dhammah menjadi tanda bagi rafa’ pada empat tempat : Isim Mufrad, Jama’ taktsir Jama’ muannas salim, dan Fiil mudhari’ yang tidak bersambung di akhirnya dengan sesuatu

 Huruf Waw menjadi tanda bagi rafa’ pada dua tempat : 1. Jama’ mudzakkar salim, dan 2. Isim-isim yang lima yaitu

‫ﺎﻝﹴ‬‫ﺫﹸﻭ ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻓﹸﻮﻙ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ﻤ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ﺃﹶﺑ‬ (Bapak mu, saudara laki-laki mu , ipar mu, mulut mu, pemilik harta )  Huruf Alif menjadi tanda bagi rafa’ pada isim-isim tatsniyyah yang tertentu

4

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

 Huruf Nun menjadi tanda bagi rafa’ pada fi’il mudhari yang bersambung dengan:  dhamir tatsniyah,  dhamir jama’, dan  dhamir muannats mukhatabah. B. Nashab memiliki lima tanda:  Fathah  Huruf alif  kasrah  Huruf Ya  Hadzfunnuun (membuang nun)  1. 2. 3.

Fathah menjadi tanda bagi nashab pada tiga tempat : Pada Isim Mufrad Jama’ taksir, dan fi’il Mudhari apabila masuk atasnya amil yang menashobkan dan tidak bersambung di akhirnya dengan sesuatupun  Huruf Alif menjadi tanda bagi nashab pada isim-isim yang lima contohnya :

‫ﺎﻙ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﻭ‬‫ﺎﻙ‬‫ ﺃﹶﺑ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬

(aku melihat bapakmu dan saudaramu) dan contoh lan yang serupa.  Kasrah menjadi tanda bagi nashab pada jama’ muannats salim  Huruf Ya menjadi tanda bagi nashab pada tatsniyah dan jama’ (mudzakkar salim)  Hadzfunnuun (membuang huruf nun), menjadi tanda bagi nashab pada fi’il-fi’il yang lima yang ketika rafa’nya dengan tetap nun. C. Khafadh memiliki 3 tanda:  Kasrah  Huruf Ya  Fathah  1. 2. 3.  1. 2. 3.

Kasrah menjadi tanda bagi khafadh pada tiga tempat: Isim Mufrad yang menerima tanwin jama’ taksir yang menerima tanwin, dan jama’ muannats salim Huruf ya menjadi tanda bagi khafadh pada tiga tempat: Pada isim-isim yang lima (al asmaul khamsah) Isim Tatsniyah, dan jama’

 Fathah menjadi tanda bagi khafadh pada isim-isim yang tidak menerima tanwin (isim ghairu munsharif) D. Jazm memiliki 2 tanda:  Sukun  Al hadzfu (membuang)  Sukun menjadi tanda bagi jazm pada fi’il yang shahih akhirnya  Al hadzfu menjadi tanda bagi jazm pada fi’il mudhari yang mu’tal akhirnya dan pada fi’il-fi’il yang ketika rafa’nya dengan tetap nun.

5

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺎﺕ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﻞﹲ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻓﹶﺼ‬ ‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬‫ﻢ‬‫ﺴ‬‫ﻗ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹶﺎﺕ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬‫ﻢ‬‫ﺴ‬‫ ﻗ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ ﻗ‬‫ﺎﺕ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ‫ﻞﹸ‬‫ﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻔ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢﹺ‬‫ﺎﻟ‬‫ ﺍﹶﻟﺴ‬‫ﺚ‬‫ﻧ‬‫ﺆ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹾﺴِﲑﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﺘ‬‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬,‫ﺩ‬‫ﻔﹾﺮ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﺍﻉﹴ ﺍﹶﻟ‬‫ﻮ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﻧ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺃﹶﺭ‬‫ﻛﹶﺎﺕ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ﻓﹶﺎﹶﻟﱠﺬ‬ ٌ‫ﺀ‬‫ﻲ‬‫ ﺷ‬‫ﺮﹺﻩ‬‫ﻞﹾ ﺑﹺﺂﺧ‬‫ﺼ‬‫ﺘ‬‫ ﻳ‬‫ﻱ ﻟﹶﻢ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫ﺎﺭﹺﻉ‬‫ﻀ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ : َ‫ﺎﺀ‬‫ﻴ‬‫ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹸ ﺃﹶﺷ‬‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻦ‬‫ ﻋ‬‫ﺝ‬‫ﺮ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬،‫ﻜﹸﻮﻥ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﺴ‬‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺠ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﺓ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻜﹶﺴ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔ‬‫ﺤ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻔﹶﺘ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔ‬‫ﻤ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﻀ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻛﹸﻠﱡﻬ‬‫ﻭ‬ ‫ﻞﹸ‬‫ﺘ‬‫ﻌ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺭﹺﻉ‬‫ﻀ‬‫ﻞﹸ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻔ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔ‬‫ﺤ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻔﹶﺘ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ ﻳ‬‫ﺮﹺﻑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻱ ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ ﺍﻟﱠﺬ‬‫ﻢ‬‫ﺍﻟﹾﺎﺳ‬‫ ﻭ‬،‫ﺓ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻜﹶﺴ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﻳ‬‫ﻢ‬‫ﺎﻟ‬‫ ﺍﻟﺴ‬‫ﺚ‬‫ﻧ‬‫ﺆ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺟ‬ ُ‫ﺎﺀ‬‫ﻤ‬‫ﺍﻟﹾﺄﹶﺳ‬‫ ﻭ‬،‫ﻟﻢ‬‫ﺎ‬‫ﺬﹶﻛﱠﺮﹺ ﺍﻟﺴ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔﹸ‬‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬‫ ﺍﻟﺘ‬:‫ﺍﻉﹴ‬‫ﻮ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﻧ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺃﹶﺭ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ﺍﻟﱠﺬ‬‫ ﻭ‬‫ﺮﹺﻩ‬‫ ﺁﺧ‬‫ﺬﹾﻑ‬‫ ﺑﹺﺤ‬‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺠ‬‫ﺮﹺ ﻳ‬‫ﺍﻟﹾﺂﺧ‬ ‫ﲔ‬‫ﻠ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹸﻮﻥﹶ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹸﻮﻥﹶ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹶﺎﻥ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹶﺎﻥ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﻳ‬:‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔﹸ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺎﻝﹸ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﺍﻟﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‬‫ ﻭ‬،‫ﺔﹸ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬ ِ‫ﺎﺀ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﻴ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻒ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺄﹶﻟ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺔﹸ ﻓﹶﺘ‬‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬‫ﺎ ﺍﻟﺘ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ ِ‫ﺎﺀ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻴ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬،‫ﺍﻭﹺ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻮ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ ﻓﹶﻴ‬‫ﻢ‬‫ﺎﻟ‬‫ﺬﹶﻛﱠﺮﹺ ﺍﻟﺴ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻤﻊ‬ ‫ﺎ ﺟ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ ِ‫ﺎﺀ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻴ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ ﻭﺗ‬،‫ﻒ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺄﹶﻟ‬‫ﺐ‬‫ﻨﺼ‬‫ﺍﻭﹺ ﻭﺗ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻮ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺔﹸ ﻓﹶﺘ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺎﺀُ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﻤ‬‫ﺎ ﺍﻷَﺳ‬‫ ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ ‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺬﹾﻓ‬‫ ﺑﹺﺤ‬‫ﻡ‬‫ﺰ‬‫ﺠ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﺐ‬‫ﻨﺼ‬‫ ﻭﺗ‬‫ﻥ‬‫ﻮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﻨ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺔﹸ ﻓﹶﺘ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺎﻝﹸ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﺎ ﺍﻷَﻓﹾﻌ‬‫ ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬

Fashl (pasal), Kata-kata yang di-Irab Kata yang di- i'rab itu ada dua: A. Kata yang di-i’rab dengan harkat (baris) B. Kata yang di-i’rab dengan huruf. A. Kata yang di-i’rab dengan baris itu ada empat macam : 1. Isim Mufrad 2. Jama’ taktsir 3. Jama’ muannats salim, dan 4. Fi’il Mudhari’ yang tidak bersambung dengan akhirnya sesuatu Semua kata itu di-rafa’-kan dengan dhammah, di-nashab-kan dengan fathah, dan di-jazm-kan dengan sukun kecuali untuk tiga kondisi; 1. jama’ muannats salim di-nashab-kan dengan kasrah 2. Isim ghairu munsharif di-khafadh-kan dengan fathah dan fi’il mudhari’ mu’tal di-jazm-kan dengan membuang akhirnya

6

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

B. Kata yang di-i’rab dengan huruf itu ada empat macam : 1. Isim Tatsniyah 2. Jama’ mudzakkar salim 3. isim-isim yang lima, dan 4. fi’il-fiil yang lima, yaitu:

‫ﲔ‬‫ﻠ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹸﻮﻥﹶ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹸﻮﻥﹶ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹶﺎﻥ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹶﺎﻥ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﻳ‬

 Isim tatsniyah : di-rafa’-kan dengan huruf alif, di-nashab-kan dengan huruf ya dan di-khafadhkan dengan huruf ya.  Jama’ mudzakkar salim: dirafa’kan dengan huruf waw, di-nashab-kan dengan huruf ya dan dikhafadh-kan dengan huruf ya.  Isim-isim yang lima: di-rafa’-kan dengan huruf waw, di-nashab-kan dengan huruf alif, dan dikhafadh-kan dengan huruf ya.  Fi’il-fi’il yang lima: di-rafa’-kan dengan huruf nun, di-nashab-kan serta di-jazm-kan dengan membuang huruf nun.

‫ﺎﻝﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ .‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﺮﹺ ﺃﹶﺑ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺂﺧ‬‫ﻮﺡ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻲ ﻣ‬‫ﺎﺿ‬‫ ﻓﹶﺎﻟﹾﻤ‬.‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺍﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ ﺿ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺮ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﺭﹺﻉ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬‫ ﻣﺎﺽ ﻭ‬: ‫ﺎﻝﹸ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹲ‬‫ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻓﹾﻌ‬ .‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ ﳎﺰﻭﻡ ﺃﹶﺑ‬: ‫ﺮ‬‫ﺍﻟﹾﺄﹶﻣ‬‫ﻭ‬ ‫ﻰ‬‫ﺘ‬‫ ﺣ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ ﺃﹶﺑ‬‫ﻓﹸﻮﻉ‬‫ﺮ‬‫ ﻣ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫" ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﻴ‬‫ "ﺃﹶﻧ‬‫ﻟﹸﻚ‬‫ﺎ ﻗﹶﻮ‬‫ﻬ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﺠ‬‫ﻲ ﻳ‬‫ﻊﹺ ﺍﹶﻟﱠﺘ‬‫ﺑ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺭ‬‫ﺪ‬‫ﺍﺋ‬‫ﻭ‬‫ﻯ ﺍﹶﻟﺰ‬‫ﺪ‬‫ ﺇﹺﺣ‬‫ﻪ‬‫ﻟ‬‫ﻲ ﺃﹶﻭ‬‫ﺎ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻓ‬‫ﻭﺍﳌﻀﺎﺭﻉ ﻣ‬ .‫ﺎﺯﹺﻡ‬‫ ﺟ‬‫ ﺃﹶﻭ‬‫ﺐ‬‫ﺎﺻ‬‫ ﻧ‬‫ﻪ‬‫ﻋﻠﹶﻴ‬ ‫ﻞﹶ‬‫ﺧ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬ ‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹲ‬‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﻓﺎﻟﻨﻮﺍﺻﺐ ﻋ‬ .‫ﺃﹶﻭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻭﹺ‬‫ﺍﻟﹾﻮ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻔﹶﺎﺀ‬‫ﺍﺏ‬‫ﻮ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ ﻭ‬,‫ﻰ‬‫ﺘ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﺩ‬‫ﺤ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺠ‬‫ﻟﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ ﻛﹶﻲ‬‫ﻟﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹶﻲ‬‫ ﻭ‬,‫ﺇﹺﺫﹶﻥﹾ‬‫ ﻭ‬,‫ﻟﹶﻦ‬‫ ﻭ‬,‫ﺃﹶﻥﹾ‬ ‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺔﹶ ﻋ‬‫ﺎﻧﹺﻴ‬‫ ﺛﹶﻤ‬‫ﺍﺯﹺﻡ‬‫ﻮ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ﻭ‬ ، ‫ﺎ‬‫ﺇﹺﺫﹾﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻬ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬‫ﻦ‬‫ﻣ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻣ‬‫ﺇﹺﻥﹾ ﻭ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﻲﹺ ﻭ‬‫ﻬ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ "ﻟﹶﺎ" ﻓ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﺮﹺ ﻭ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻣ‬‫ﻟﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺃﹶﻟﹶﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﺃﹶﻟﹶﻢ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻟﹶﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻟﹶﻢ‬ .‫ ﹺﺮ ﺧﺎﺻﺔ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﺇﹺﺫﹰﺍ ﻓ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻔﹶﻤ‬‫ﻛﹶﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺜﹸﻤ‬‫ﻴ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻰ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻥﹶ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ ﻭ‬‫ﻦ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻰ‬‫ﺘ‬‫ﻣ‬‫ﻭﺃﻱ ﻭ‬

7

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Fi’il-fi’il (Kata Kerja) Fi’il itu ada tiga : 1. Fiil Madhi 2. Fiil Mudhari’ 3. Fiil Amr Contohnya ‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫(ﺿ‬madhi), (mudhari’) ‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ ﻳ‬, ('amr)‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺿ‬‫ﺍ‬ (1) Fiil Madhi itu selalu di-fathah-kan (2) Fiil amar selalu di-jazm-kan, dan (3) Fiil mudhari’ itu fiil yang di awalnya terdapat salah satu dari huruf tambahan yang empat yang terkumpul dalam perkataan

‫ﺖ‬‫ﻴ‬‫( ﺃﹶﻧ‬hamzah, nun, ya, dan ta). Fiil mudhari’ itu selalu di-

rafa’-kan kecuali ada amil (huruf) nashab atau jazm yang masuk padanya. 

Amil nashab (hal yang me-nashab-kan) itu ada sepuluh, yaitu:

,(lam dengan makna supaya)‫ ﻛﹶﻲ‬‫ ﻟﹶﺎﻡ‬,(supaya) ‫ ﻛﹶﻲ‬,(jadi, kalau begitu) ‫ ﺇﹺﺫﹶﻥﹾ‬,(tak akan)‫ ﻟﹶﻦ‬,(bahwa)‫ﺃﹶﻥﹾ‬ ‫ ﺃﹶﻭ‬,‫ﺍﻭﹺ‬‫ ﺍﻟﹾﻮ‬,ِ‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻔﹶﺎﺀ‬‫ﺍﺏ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﻟﹾﺠ‬,(sehingga) ‫ﻰ‬‫ﺘ‬‫ ﺣ‬,(lam pengingkaran) ‫ﻮﺩ‬‫ﺤ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺠ‬‫ﻟﹶﺎﻡ‬ (kalimat jawab dengan fa, wa, dan aw)



Amil jazm (hal yang me-jazam-kan) itu ada delapan belas, yaitu :

ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﺮﹺ ﻭ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻣ‬‫ ﻟﹶﺎﻡ‬,(belumkah?)‫ﺎ‬‫ ﺃﹶﻟﹶﻤ‬,(tidakkah?)‫ ﺃﹶﻟﹶﻢ‬,(belum)‫ﺎ‬‫ ﻟﹶﻤ‬,(tidak) ‫ﻟﹶﻢ‬ ‫ ﺇﹺﻥﹾ‬,(la untuk larangan dan permohonan)ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﻲﹺ ﻭ‬‫ﻬ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ "ﻟﹶﺎ" ﻓ‬,

(Lam perntah dan permohonan)

‫ﻦ‬‫ ﺃﹶﻳ‬,(kapan)‫ﻰ‬‫ﺘ‬‫ ﻣ‬،(mana, sesuatu apa) ‫ ﺃﹶﻱ‬،(kalau) ‫ﺎ‬‫ ﺇﹺﺫﹾﻣ‬,(apapun)‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻬ‬‫ﻣ‬،(siapa) ‫ﻦ‬‫ ﻣ‬،(apa) ‫ﺎ‬‫ﻣ‬،(jika) ,(bagaimanapun)‫ﺎ‬‫ﻔﹶﻤ‬‫ ﻛﹶﻴ‬,(dimanapun)‫ﺎ‬‫ﺜﹸﻤ‬‫ﻴ‬‫ ﺣ‬,(bagaimana)‫ﻰ‬‫ ﺃﹶﻧ‬,(kapan) ‫ﺎﻥﹶ‬‫( ﺃﹶﻳ‬dimana) ("Jika demikian" pada syair tertentu)

‫ﺮﹺ ﺧﺎﺻﺔ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﺇﹺﺫﹰﺍ ﻓ‬

ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺳ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻓﹸﻮﻋ‬‫ﺮ‬‫ ﻣ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ "‫ "ﻛﹶﺎﻥﹶ‬‫ﻢ‬‫ﺍﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻩ‬‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺃﹸ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹸﻪ‬‫ﻢ ﻓﹶﺎﻋ‬ ‫ﺴ‬‫ ﻳ‬‫ﻱ ﻟﹶﻢ‬‫ﻮﻝﹸ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹸ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺎﻋ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ﺔﹲ ﻭ‬‫ﻌ‬‫ﺒ‬‫ ﺳ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻓﹸﻮﻋ‬‫ﺮ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ .‫ﻝﹸ‬‫ﺪ‬‫ﺍﻟﹾﺒ‬‫ ﻭ‬,‫ﻴﺪ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬,‫ﻄﹾﻒ‬‫ﺍﻟﹾﻌ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ﺎﺀَ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﻴ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﺷ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺃﹶﺭ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻓﹸﻮﻉﹺ‬‫ﺮ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﺎﺑﹺﻊ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ "ﺇﹺﻥﱠ" ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ﻭ‬

8

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Isim-isim yang Dirafa’kan Isim-isim yang di-rafa’-kan itu ada tujuh : 1. Isim Faa’il 2. Isim Maf’ul yang tidak disebut failnya (naaibul fa’il) 3. Mubtada 4. khabar mubtada 5. Isim Kaana dan saudara-saudaranya 6. khabar inna dan saudara-saudaranya 7. pengikut dari yang di-rafa’-kan, yaitu ada empat : Na’at, ‘athaf, taukid, dan badal

‫ﻞﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺎﻋ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ .‫ﺮﹴ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹴ‬‫ﻦﹺ ﻇﹶﺎﻫ‬‫ﻴ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ﻠﹶﻰ ﻗ‬‫ ﻋ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬.‫ﻠﹸﻪ‬‫ﻌ‬‫ ﻓ‬‫ﻠﹶﻪ‬‫ ﻗﹶﺒ‬‫ﺬﹾﻛﹸﻮﺭ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻓﹸﻮﻉ‬‫ﺮ‬‫ ﺍﻻﺳﻢ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻮ‬‫ﻞﹸ ﻫ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺎﻋ‬ ‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻭﻥﹶ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬‫ﺮ‬‫ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎﻫ‬ ,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻭﺗ‬ ,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ ﻫ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻝﹸ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻝﹸ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻭﻥﹶ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺍﻟﺰ‬ ,‫ﻲ‬‫ ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﺩ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﺩ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﺕ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﺕ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ﻭ‬ .‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻲ‬‫ ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ﻭ‬ ,‫ﻢ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﻭﺿ‬ ,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ "ﺿ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺎ ﻋ‬‫ﺛﹾﻨ‬‫ ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ ."‫ ﻭﺿﺮﺑﻦ‬,‫ﻮﺍ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ﻭ‬

9

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Faa’il (Pelaku) Faa’il (pelaku) termasuk isim yang di-rafa’-kan yang disebut setelah fi’il (perbuatan) nya. Dan faa’il itu ada dua jenis: 1. Faa’il isim dzhahir 2. Faa’il isim dhamir 1. Faa’il isim dzhahir itu contohnya seperti:

,‫ﺎﻝﹸ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻝﹸ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻭﻥﹶ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻭﻳ‬ ,‫ﻭﻥﹶ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺍﻟﺰ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ ,‫ﻮﺩ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﺕ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﺕ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬﹺﻨ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ ﻫ‬‫ﺖ‬‫ﻗﹶﺎﻣ‬‫ﻭ‬ ,‫ﻲ‬‫ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬

‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻲ‬‫ﻡ ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬ ‫ﻗﹶﺎ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﺩ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬ‬‫ﻘﹸﻮﻡ‬‫ﺗ‬‫ﻭ‬

(Zaid telah berdiri, Zaid sedang berdiri, Dua orang (bernama) Zaid telah berdiri, Dua orang (bernama) Zaid sedang berdiri, Orang-orang (bernama) Zaid telah berdiri, Orang-orang (bernama) Zaid sedang berdiri, Para laki-laki telah berdiri, Para laki-laki sedang berdiri, Hindun telah berdiri, Hindun sedang berdiri, Dua orang (bernama) Hindun telah berdiri, Dua orang (bernama) Hindun sedang berdiri, Orang-orang bernama hindun telah berdiri, Orang-orang bernama hindun sedang berdiri, Hindun-hindun telah berdiri, Hindun-Hindun Sedang berdiri, Saudara laki-laki mu telah berdiri, Saudara laki-laki mu sedang berdiri, Budak ku telah berdiri, Budak ku sedang berdiri )

2. Faa’il isim dhamir itu ada 12, yaitu :

,‫ﻮﺍ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬ ‫ﻭﺿﺮﺑﻦ‬ (aku telah memukul, kami telah memukul, kamu (lk) telah memukul, kamu (lk) telah memukul, , kalian berdua telah memukul, kalian (lk) telah memukul, kalian (pr) telah memukul, dia (lk) telah memukul, dia (pr) telah memukul, mereka berdua telah memukul, mereka (lk) telah memukul, mereka (pr) telah memukul)

10

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﻠﹸﻪ‬‫ ﻓﹶﺎﻋ‬‫ﻢ‬‫ﺴ‬‫ ﻳ‬‫ﻱ ﻟﹶﻢ‬‫ﻮﻝﹺ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ .‫ﻠﹸﻪ‬‫ ﻓﹶﺎﻋ‬‫ﻪ‬‫ﻌ‬‫ ﻣ‬‫ﺬﹾﻛﹶﺮ‬‫ ﻳ‬‫ﻱ ﻟﹶﻢ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫ﻓﹸﻮﻉ‬‫ﺮ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻮ ﺍﹶﻟ‬ ‫ﻫ‬‫ﻭ‬ .‫ﺮﹺﻩ‬‫ﻞﹶ ﺁﺧ‬‫ﺎ ﻗﹶﺒ‬‫ ﻣ‬‫ﺢ‬‫ﻓﹸﺘ‬‫ ﻭ‬‫ﻟﹸﻪ‬‫ ﺃﹶﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺎ ﺿ‬‫ﺎﺭﹺﻋ‬‫ﻀ‬‫ﺇﹺﻥﹾ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹺﻩ‬‫ﻞﹶ ﺁﺧ‬‫ﺎ ﻗﹶﺒ‬‫ ﻣ‬‫ﻛﹸﺴِﺮ‬‫ ﻭ‬‫ﻟﹸﻪ‬‫ ﺃﹶﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺎ ﺿ‬‫ﻴ‬‫ﺎﺿ‬‫ﻞﹸ ﻣ‬‫ﻌ‬‫ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺍﹶﻟﹾﻔ‬ "‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﻭ"ﺃﹸﻛﹾﺮﹺﻡ‬ "‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻀ‬‫"ﻳ‬‫ﺪ" ﻭ‬ ‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺮﹺﺏ‬‫ "ﺿ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬‫ﺮ‬‫ ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎﻫ‬,‫ﺮﹴ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹴ‬‫ﻦﹺ ﻇﹶﺎﻫ‬‫ﻴ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ﻠﹶﻰ ﻗ‬‫ﻮ ﻋ‬ ‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ "ﺿ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺎ ﻋ‬‫ﺛﹾﻨ‬‫ ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬."‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﻡ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫"ﻳ‬‫ﻭ‬ ."‫ﺮﺑﻦ‬‫ ﻭﺿ‬,‫ﻮﺍ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ﻭ‬ Bab Maf’ul yang tidak disebut Faa’ilnya (Naaibul faa’il) Naaibul faa’il adalah isim yang di-rafa’-kan yang tidak disebut bersamanya faa’ilnya.  Jika fi’il madhi maka huruf pertama nya di-dhammah-kan dan satu huruf sebelum huruf terakhir dikasrahkan  Jika fi’il mudhari’ maka huruf pertama nya di-dhammah-kan dan dan satu huruf sebelum huruf terakhir difathahkan. Naa’ibul faa’il itu ada dua: 1. Naaibul faa’il isim dzhahir 2. Naaibul faa’il isim dhamir. 1. Naaibul faa’il isim dzhahir itu contohnya :

‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﻡ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫"ﻳ‬‫ﻭ" ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫"ﺃﹸﻛﹾﺮﹺﻡ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﻀ‬‫"ﻳ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺿ‬

(Zaid telah dipukul, Zaid sedang dipukul, 'Amr telah dimuliakan, 'Amr sedang dimuliakan) 2. Naaibul faa’il isim dhamir contohnya:

,‫ﻮﺍ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﺮﹺﺑ‬‫ﺿ‬ ‫ﺮﺑﻦ‬‫ﻭﺿ‬ (aku telah dipukul, kami telah dipukul, kamu (lk) telah dipukul, kamu (lk) telah dipukul, , kalian berdua telah dipukul, kalian (lk) telah dipukul, kalian (pr) telah dipukul, dia (lk) telah dipukul, dia (pr) telah dipukul, mereka berdua telah dipukul, mereka (lk) telah dipukul, mereka (pr) telah dipukul).

11

Maktabah Ar Razin

‫‪Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah‬‬

‫‪Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy‬‬

‫ﺑ‪‬ﺎﺏ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪ْ‬ﺘ‪‬ﺪ‪‬ﺃ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﺨ‪‬ﺒ‪‬ﺮﹺ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺒ‪‬ﺘﺪ‪‬ﺃﹸ ﻫﻮ ﺍﹶﻟ‪‬ﺎﺳ‪‬ﻢ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺮ‪‬ﻓﹸﻮﻉ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻌ‪‬ﺎﺭﹺﻱ ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻌ‪‬ﻮ‪‬ﺍﻣ‪‬ﻞﹺ ﺍﹶﻟﻠﱠﻔﹾﻈ‪‬ﻴ‪‬ﺔ‪‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﺨ‪‬ﺒ‪‬ﺮ‪ ‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﺍﹶﻟ‪‬ﺎﺳ‪‬ﻢ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺮ‪‬ﻓﹸﻮﻉ‪ ‬ﺍﹶﻟﹾﻤ‪‬ﺴ‪‬ﻨ‪‬ﺪ‪ ‬ﺇﹺﻟﹶﻴ‪‬ﻪ‪ ,‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻮ‪ ‬ﻗﹶﻮ‪‬ﻟ‪‬ﻚ‪" ‬ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﻗﹶﺎﺋ‪ ‬ﻢ" ﻭ‪"‬ﺍﻟﺰ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪‬ﺍﻥ‪ ‬ﻗﹶﺎﺋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ "‬ﻭ‪"‬ﺍﻟﺰ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪‬ﻭﻥﹶ ﻗﹶﺎﺋ‪‬ﻤ‪‬ﻮﻥﹶ‬ ‫"‪.‬‬ ‫ﻭﺍﳌﺒﺘﺪﺃ ﻗ‪‬ﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻇﹶﺎﻫ‪‬ﺮ‪ ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻀ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪‬‬ ‫ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎﻫ‪‬ﺮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺎ ﺗ‪‬ﻘﹶﺪ‪‬ﻡ‪ ‬ﺫ‪‬ﻛﹾﺮ‪‬ﻩ‪‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺍﳌﹸﻀ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪ ‬ﺍ‪‬ﺛﹾﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﺸ‪‬ﺮ‪ ‬ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻲ‪: ‬‬ ‫ﺃﹶﻧ‪‬ﺎ ‪‬ﻭﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻦ‪ ‬ﻭ‪‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺖ‪ ‬ﻭ‪‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺖ‪ ‬ﻭ‪‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺘ‪‬ﻤ‪‬ﺎ ﻭ‪‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺘ‪‬ﻢ‪ ‬ﻭ‪‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺘ‪‬ﻦ‪ ‬ﻭ‪‬ﻫﻮ‪ ‬ﻭﻫ‪‬ﻲ‪ ‬ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻤ‪‬ﺎ ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻢ‪ ‬ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻦ‪ ‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻮ‪ ‬ﻗﹶﻮ‪‬ﻟ‪‬ﻚ‪) ‬ﺃﹶﻧ‪‬ﺎ ﻗﹶﺎﺋ‪‬ﻢ‪ (‬ﻭ‪)‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻦ‪‬‬ ‫ﻗﹶﺎﺋ‪‬ﻤ‪‬ﻮ‪‬ﻥﹶ( ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎ ﺃﹶﺷ‪‬ﺒ‪‬ﻪ‪ ‬ﺫﹶﻟ‪‬ﻚ‪‬‬ ‫ﻭ‪‬ﺍﳋﹶ‪‬ﺒﺮ‪ ‬ﻗ‪‬ﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ : ‬ﻣ‪‬ﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﻏﹶﻴ‪‬ﺮ‪ ‬ﻣ‪‬ﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪‬‬ ‫ﻓﹶﺎﳌﹸﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪ ‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻮ‪ ‬ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﻗﹶﺎﺋ‪‬ﻢ‪‬‬ ‫ﻭ‪‬ﻏﹶﻴ‪‬ﺮ‪ ‬ﺍﳌﹸﻔﹾﺮ‪‬ﺩ‪) ‬ﺍﹶﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺔﹸ ﺍﹶﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺎﺀَ (ﺍﳉﹶﺎﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﳌﹶﺠ‪‬ﺮ‪‬ﻭ‪‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻈﱠﺮ‪‬ﻑ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﹾﻔ‪‬ﻌ‪‬ﻞﹸ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬ﻓﹶﺎﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﳌﹸﺒ‪‬ﺘ‪‬ﺪ‪‬ﺃﹸ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬ﺧ‪‬ﺒ‪‬ﺮﹺﻩ‪ ‬ﻧ‪‬ﺤ‪‬ﻮ‪ ‬ﻗﹶﻮ‪‬ﻟ‪‬ﻚ‪: ‬‬ ‫)ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﻓ‪‬ﻰ ﺍﻟﺪ‪‬ﺍﺭﹺ( ﻭ‪‬ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﺪ‪‬ﻙ‪ ‬ﻭ‪‬ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﻗﹶﺎﻡ‪ ‬ﺍﹶﺑ‪‬ﻮ‪‬ﻩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺯ‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺟ‪‬ﺎﺭﹺﻳ‪‬ﺘ‪‬ﻪ‪ ‬ﺫﹶﺍﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺔﹲ( ‪.‬‬

‫‪Maktabah Ar Razin‬‬

‫‪12‬‬

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Mubtada dan khabar Mubtada adalah isim yang di-rafa’-kan yang terbebas dari amil-amil lafadzh. Khabar adalah isim yang di-rafa’-kan yang disandarkan kepada mubtada’. Contohnya :

" ‫ﻮﻥﹶ‬‫ﻤ‬‫ﻭﻥﹶ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺍﻟﺰ‬‫" ﻭ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻤ‬‫ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺍﻥ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺍﻟﺰ‬‫" ﻭ‬‫ﻢ‬‫ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺯ‬

(Zaid berdiri, Dua orang Zaid berdiri, Zaid-zaid (orang-orang yang bernama zaid) berdiri)  Mubtada itu ada dua jenis:  Mubtada isim dzahir  Mubtada isim dhamir Mubtada isim dzahir itu sebagaimana yang telah dijelaskan sebelumnya (seperti contoh di atas) sedangkan Mubtada isim dhamir itu ada dua belas :

‫ﻦ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬‫ﻢ‬‫ﻫ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬‫ﻲ‬‫ ﻭﻫ‬‫ﻫﻮ‬‫ ﻭ‬‫ﻦ‬‫ﺘ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺘ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﻦ‬‫ﺤ‬‫ﻧ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﺃﹶﻧ‬

(saya, kami, kamu (lk), kamu (pr), kalian berdua, kalian (lk), kalian (pr), dia (lk), dia (pr), mereka berdua, mereka (lk), mereka (pr)) contohnya :

(‫ﻥﹶ‬‫ﻮ‬‫ﻤ‬‫ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﻦ‬‫ﺤ‬‫)ﻧ‬‫( ﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﺋ‬‫)ﺃﹶﻧ‬

(saya berdiri, kami berdiri)) Dan contoh lain yang serupa

 Khabar itu ada dua jenis:  Khabar mufrad  Khabar ghair mufrad

Khabar mufrad itu contohnya ‫ﻢ‬‫ﻗﹶﺎﺋ‬

‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫( ﺯ‬Zaid berdiri) sedangkan khabar ghair mufrad itu ada empat :

1. Jar dan majrur 2. dzharaf 3. fi’il beserta faa’ilnya 4. Mubtada beserta khabarnya. Contohnya:

‫ ﹲﺔ‬‫ﺒ‬‫ ﺫﹶﺍﻫ‬‫ﻪ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺭﹺﻳ‬‫ ﺟ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬‫ﻩ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﹶﺑ‬‫ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬‫ﻙ‬‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬‫ﺍﺭﹺ ﻭ‬‫ﻰ ﺍﻟﺪ‬‫ ﻓ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬

(Zaid ada di dalam rumah, Zaid ada di sisi mu, Zaid itu berdiri bapaknya1, Zaid itu budaknya pergi)

1

Terjemahan yang pas sebetulnya Bapak nya Zaid Berdiri akan tetapi penerjemah sengaja menerjemahkanya demikian untuk menunjukkan bentuk asli mubtada dan khabar

13

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺮﹺ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬‫ ﻭ‬‫ﺃ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﺒ‬‫ﻠﹶﻰ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﻠﹶﺔ‬‫ﺍﺧ‬‫ﻞﹺ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﺍﻣ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ﻇﹶﻨ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ﺇﹺﻥﱠ ﻭ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ﺎﺀَ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻭ‬‫ﻴ‬‫ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹸ ﺃﹶﺷ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ,‫ﻰ‬‫ﺤ‬‫ﺃﹶﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺢ‬‫ﺒ‬‫ﺃﹶﺻ‬‫ ﻭ‬,‫ﻰ‬‫ﺴ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ ﻛﹶﺎﻥﹶ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺨ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻬ‬‫ ﻓﹶﺈﹺﻧ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ﺎ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻭ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ ‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ﺎ ﻧ‬‫ﻬ‬‫ﻨ‬‫ ﻣ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻡ‬‫ﺎ ﺩ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹺﺡ‬‫ﺎ ﺑ‬‫ﻭﻣ‬ ,‫ﺊﹶ‬‫ﺎ ﻓﹶﺘ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹶﻚ‬‫ﻧ‬‫ﺎ ﺍ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻝﹶ‬‫ﺎ ﺯ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺲ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﺭ‬‫ﺻ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﺕ‬‫ﻭﺑ‬ ,‫ﻇﹶﻞﱠ‬‫ﻭ‬ ‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺼ‬‫ﺎﺧ‬‫ﻭ ﺷ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺲ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻘﹸﻮﻝﹸ "ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺯ‬‫ ﺗ‬,‫ﺒﹺﺢ‬‫ﺃﹶﺻ‬‫ ﻭ‬‫ﺒﹺﺢ‬‫ﺼ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬‫ﺢ‬‫ﺒ‬‫ﺃﹶﺻ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹸﻦ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹸﻮﻥﹸ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹶﺎﻥﹶ‬ .‫ﻚ‬‫ﺫﹶﻟ‬ ،‫ﻞﱠ‬‫ﻟﹶﻌ‬‫ ﻭ‬،‫ﺖ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬،‫ﻛﹶﺄﹶﻥﱠ‬‫ ﻭ‬،‫ﻦ‬‫ﻟﹶﻜ‬‫ ﻭ‬،‫ﺃﹶﻥﱠ‬‫ ﻭ‬،‫ ﺇﹺﻥﱠ‬:‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬،‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﻓﹶﻊ‬‫ﺮ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﻢ‬‫ ﺍﻻﺳ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻬ‬‫ﺎ ﻓﹶﺈﹺﻧ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ﺎ ﺇﹺﻥﱠ ﻭ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ ،‫ﺍﻙ‬‫ﺭ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻠ‬‫ ﻟ‬‫ﻦ‬‫ﻟﹶﻜ‬‫ ﻭ‬،‫ﻴﺪ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﻠﺘ‬‫ﺃﹶﻥﱠ ﻟ‬‫ﻰ ﺇﹺﻥﱠ ﻭ‬‫ﻨ‬‫ﻌ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬،‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬،‫ﺺ‬‫ﺎﺧ‬‫ﺍ ﺷ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬،‫ﻢ‬‫ﺍ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻥﱠ ﺯ‬:‫ﻘﹸﻮﻝﹸ‬‫ﺗ‬ .‫ﻗﹸﻊﹺ‬‫ﻮ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ﺟﹺﻲ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻠﺘ‬‫ﻞﱠ ﻟ‬‫ﻟﹶﻌ‬‫ ﻭ‬،‫ﻲ‬‫ﻨ‬‫ﻤ‬‫ﻠﺘ‬‫ ﻟ‬‫ﺖ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬،‫ﺒﹺﻴﻪ‬‫ﺸ‬‫ﻠﺘ‬‫ﻛﹶﺄﹶﻥﱠ ﻟ‬‫ﻭ‬ ،‫ﺖ‬‫ﺴِﺒ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬،‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ ﻇﹶﻨ‬:‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬،‫ﺎ‬‫ ﻟﹶﻬ‬‫ﻮﻟﹶﺎﻥ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺎ ﻣ‬‫ﻤ‬‫ﻬ‬‫ﻠﹶﻰ ﺃﹶﻧ‬‫ ﻋ‬‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﺃﹶ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﺒ‬‫ ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻬ‬‫ﺎ ﻓﹶﺈﹺﻧ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﻭ‬‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ﺎ ﻇﹶﻨ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ ‫ﻘﹰﺎ‬‫ﻄﹶﻠ‬‫ﻨ‬‫ﺍ ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ ﻇﹶﻨ‬:‫ﻘﹸﻮﻝﹸ‬‫؛ ﺗ‬‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹾﺖ‬‫ﻌ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬،‫ﺬﹾﺕ‬‫ﺨ‬‫ﺍﺗ‬‫ ﻭ‬،‫ﺕ‬‫ﺪ‬‫ﺟ‬‫ﻭ‬‫ ﻭ‬،‫ﺖ‬‫ﻤ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬،‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬،‫ﺖ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬،‫ﻠﹾﺖ‬‫ﺧ‬‫ﻭ‬

.‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬،‫ﺎ‬‫ﺍ ﺷﺎﺧﺼ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬، Bab Amil-amil yang masuk kepada mubtada dan khabar Amil-amil yang masuk kepada mubtada dan khabar itu ada tiga macam: A. Kaana dan yang semisal Kaana, B. Innna dan yang semisal Inna C. Dzhanna (dzhanantu) dan yang semisal Dzhanna A. Kaana dan saudara-saudaranya itu me-rafa’-kan isim (mubtada) dan menashabkan khabar. kaana dan suadara-saudaranya adalah :

,(memasuki waktu pagi) ‫ﺢ‬‫ﺒ‬‫ ﺃﹶﺻ‬,(memasuki waktu sore)‫ﻰ‬‫ﺴ‬‫ ﺃﹶﻣ‬,(ada,terjadi) ‫ﻛﹶﺎﻥﹶ‬

,(menjadi)‫ﺎﺭ‬‫ ﺻ‬,(pada waktu malam) ‫ﺎﺕ‬‫ ﺑ‬,(pada waktu siang) ‫ ﻇﹶﻞﱠ‬,(memasuki waktu dhuha)‫ﻰ‬‫ﺤ‬‫ﺃﹶﺿ‬ 2

‫ﺔﹰ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ ﻋ‬: Sepertiga malam yang pertama 14

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah ,(senantiasa)‫ﺮﹺﺡ‬‫ﺎ ﺑ‬‫ﻣ‬

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

,(senantiasa) ‫ﺊﹶ‬‫ﺎ ﻓﹶﺘ‬‫ ﻣ‬,(senantiasa) ‫ﻔﹶﻚ‬‫ﻧ‬‫ﺎ ﺍ‬‫ ﻣ‬,(senantiasa) ‫ﺍﻝﹶ‬‫ﺎ ﺯ‬‫ ﻣ‬,(tidak) ‫ﺲ‬‫ﻟﹶﻴ‬ (senantiasa)

‫ﺍﻡ‬‫ﺎ ﺩ‬‫ﻣ‬

Termasuk juga tashrif (perubahan kata) dari kata-kata di atas, seperti :

‫ﺒﹺﺢ‬‫ﺃﹶﺻ‬‫ ﻭ‬‫ﺒﹺﺢ‬‫ﺼ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬‫ﺢ‬‫ﺒ‬‫ﺃﹶﺻ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹸﻦ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹸﻮﻥﹸ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫َ ﻛﹶﺎﻥﹶ‬ (telah terjadi, sedang terjadi, jadilah! – Telah memasuki waktu pagi, sedang memasuki waktu shubuh, masukilah waktu shubuh!) Contohnya :

"‫ﺎ‬‫ﺼ‬‫ﺎﺧ‬‫ﻭ ﺷ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺲ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺯ‬

(Zaid telah berdiri, 'Amr tidak pergi) dan contoh lain yang serupa B. Inna dan saudara-saudaranya itu me-nashab-kan mubtada dan me-rafa’-kan khabar. inna dan saudara-saudaranya adalah :

،(andai) ‫ﺖ‬‫ ﻟﹶﻴ‬،(seakan-akan) ‫ ﻛﹶﺄﹶﻥﱠ‬،(akan tetapi) ‫ﻦ‬‫ ﻟﹶﻜ‬،(sesungguhnya) ‫ ﺃﹶﻥﱠ‬،(sesungguhnya) ‫ﺇِﻥﱠ‬ (agar, supaya)‫ﻞﱠ‬‫ﻟﹶﻌ‬

contohnya :

‫ﺺ‬‫ﺎﺧ‬‫ﺍ ﺷ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﻟﹶﻴ‬‫ ﻭ‬،‫ﻢ‬‫ﺍ ﻗﹶﺎﺋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺇﹺﻥﱠ ﺯ‬ (sesungguhnya Zaid berdiri, Andai 'Amr pergi) Makna ‫ ﺇِﻥﱠ‬dan ‫ ﺃﹶﻥﱠ‬adalah untuk taukid (penekanan), ‫ﻦ‬‫ ﻟﹶﻜ‬untuk istidraak (mempertentangkan), ‫ﻛﹶﺄﹶﻥﱠ‬

untuk tasybih (penyerupaan), ‫ﺖ‬‫ ﻟﹶﻴ‬untuk tamanniy (pengandaian), ‫ﻞﱠ‬‫ ﻟﹶﻌ‬untuk tarajiy (pengharapan kebaikan) dan tawaqqu’ (ketakutan dari nasib buruk). C. Dzhanantu (dzhanna) dan saudara-saudaranya itu me-nashab-kan mubtada dan khabar karena keduanya itu (mubtada dan khabar) adalah maf’ul bagi dzhanna dan saudara-saudaranya. Dzhanantu dan saudara-saudaranya itu :

‫ﻠﹾﺖ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬،(saya telah mengira) ‫ﺖ‬‫ﺴِﺒ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬،(saya telah menyangka) ‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ﻇﹶﻨ‬ ،(saya telah melihat) ‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬،(saya telah menduga) ‫ﺖ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬،(saya telah membayangkan) ‫ﺬﹾﺕ‬‫ﺨ‬‫ﺍﺗ‬‫ ﻭ‬،(saya telah mendapatkan) ‫ﺕ‬‫ﺪ‬‫ﺟ‬‫ﻭ‬‫ ﻭ‬،(saya telah mengetahui) ‫ﺖ‬‫ﻤ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬‫ﻭ‬

(saya telah mendengar) ‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬،(saya telah menjadikan)

‫ﻠﹾﺖ‬‫ﻌ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬،(saya telah menjadikan)

Contohnya:

‫ﺎ‬‫ﺍ ﺷﺎﺧﺼ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬،‫ﻘﹰﺎ‬‫ﻄﹶﻠ‬‫ﻨ‬‫ﺍ ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﻨ‬‫ﻇﹶﻨ‬ (Aku telah menyangka Zaid pergi, Aku telah melihat 'Amr pergi)

15

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹸ‬‫ﺎﻗ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻘﹸﻮﻝﹸ ﻗﹶﺎﻡ‬‫; ﺗ‬‫ﲑﹺﻩ‬‫ﻜ‬‫ﻨ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﺮﹺﻳﻔ‬‫ﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻔﹾﻀ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬‫ﺒﹺﻪ‬‫ﺼ‬‫ﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻓﹾﻌ‬‫ﻲ ﺭ‬‫ ﻓ‬‫ﻮﺕ‬‫ﻌ‬‫ﻨ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﺎﺑﹺﻊ‬‫ ﺗ‬‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ﺍﹶﻟﻨ‬ .‫ﻞﹺ‬‫ﺎﻗ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹶ‬‫ﺎﻗ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻌ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻬ‬‫ﺒ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﺍﻟ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﱠﺔﹶ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬‫ﻠﹶﻢ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﺍﻟ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻧ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ ﺃﹶﻧ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﺎﺀَ ﺍﹶﻟ‬‫ﻴ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﺷ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﺮﹺﻓﹶﺔﹸ ﺧ‬‫ﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ ‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﺍﺣ‬‫ ﺇﹺﻟﹶﻰ ﻭ‬‫ﻴﻒ‬‫ﺎ ﺃﹸﺿ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﺎﻡ‬‫ﺍﻟﹾﻐ‬‫ﻞﹸ ﻭ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬‫ﺍﻟﻠﱠﺎﻡ‬‫ ﻭ‬‫ﻒ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻟ‬‫ﻴﻪ‬‫ﻱ ﻓ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﺍﻟ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ﻟﹶﺎﺀ‬‫ﺆ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻩ‬‫ﺬ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺬﹶﺍ‬‫ ﻫ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ﻧ‬ .‫ﺔ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺭ‬‫ﻩ‬‫ﺬ‬‫ﻫ‬ ‫ﻒ‬‫ﻮﻝﹸ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻟ‬‫ﺧ‬‫ﺢ ﺩ‬ ‫ﻠﹶ‬‫ﺎ ﺻ‬‫ ﻛﹸﻞﱡ ﻣ‬‫ﻪ‬‫ﻘﹾﺮﹺﻳﺒ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﻭ ﹶﻥ ﺁﺧ‬‫ ﺩ‬‫ﺪ‬‫ﺍﺣ‬‫ ﻭ‬‫ ﺑﹺﻪ‬‫ﺺ‬‫ﺘ‬‫ﺨ‬‫ ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ﺴِﻪ‬‫ﻲ ﺟﹺﻨ‬‫ﻊﹴ ﻓ‬‫ﺎﺋ‬‫ﻢﹴ ﺷ‬‫ﺳ‬‫ﺓﹸ ﻛﹸﻞﱡ ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ﻭ‬ .‫ﻞﹺ ﻭﺍﻟﻔﺮﺱ‬‫ﺟ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻪ‬‫ﹶﻠﻴ‬‫ﺍﻟﻠﱠﺎﻡﹺ ﻋ‬‫ﻭ‬ Bab Na’at (sifat) Na’at (sifat) itu mengikuti yang disifati pada keadaan rafa’, nashab, khafad, ma’rifat, dan nakirah nya. Contohnya: .‫ﻞﹺ‬‫ﺎﻗ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻭ‬

,‫ﻞﹶ‬‫ﺎﻗ‬‫ﺍ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹸ‬‫ﺎﻗ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬

(Zaid yang berakal telah berdiri, aku melihat zaid yang berakal, aku berjalan bersama zaid yang berakal) Ma’rifat (kata khusus) itu ada lima: 1. Isim Dhamir (kata ganti), contohnya :(kamu)

‫ﺖ‬‫ ﺃﹶﻧ‬dan (saya) ‫ﺎ‬‫ﺃﹶﻧ‬

2. Isim Alam (nama), contohnya: ‫ﻜﱠﺔﹶ‬‫( ﻣ‬mekkah) dan ‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫( ﺯ‬Zaid) 3. Isim Mubham (kata tunjuk), contohnya :

ِ‫ﻟﹶﺎﺀ‬‫ﺆ‬‫( ﻫ‬ini, banyak),‫ﻩ‬‫ﺬ‬‫( ﻫ‬ini, muanats) ,‫ﺬﹶﺍ‬‫( ﻫ‬ini, mudzakkar)

4.Isim yang terdapat alif lam (al), contohnya ‫ﻠﹶﺎﻡ‬‫( ﺍﻟﹾﻐ‬anak muda/pembantu) dan

‫ﻞﹸ‬‫ﺟ‬‫( ﺍﹶﻟﺮ‬laki-laki)

5. isim yang di-idhafahkan kepada salah satu dari keempat isim ma'rifat ini (isim Dhami, isim alam. Isim mubham, dan isim yang terdapat alif lam) Nakirah (kata umum) adalah setiap isim yang tersebar (beraneka ragam) pada jenisnya ,tidak tertentu pada sesuatupun. Ringkasnya, nakirah adalah setiap isim yang dapat menerima alif lam, contohnya:

‫ﻠﹶﺎﻡ‬‫( ﺍﻟﹾﻐ‬anak muda/pembantu) dan ‫ﻞﹸ‬‫ﺟ‬‫( ﺍﹶﻟﺮ‬laki-laki) 16

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﻄﹾﻒ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ﺓﹲ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ ﻋ‬‫ﻄﹾﻒ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺣ‬‫ﻭ‬ ‫ﻊﹺ‬‫ﺍﺿ‬‫ﻮ‬‫ﺾﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺑ‬‫ﻰ ﻓ‬‫ﺘ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﻟﹶﻜ‬‫ ﻭ‬,‫ﻟﹶﺎ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹾ‬‫ﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺇﹺﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺃﹶﻡ‬‫ ﻭ‬,‫ﺃﹶﻭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺛﹸﻢ‬‫ ﻭ‬,ُ‫ﺍﻟﹾﻔﹶﺎﺀ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻭ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻮ‬ ‫ﻠﹶﻰ‬‫ ﻋ‬‫ ﺃﹶﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﻀ‬‫ﻔ‬‫ﻔﹸﻮﺽﹴ ﺧ‬‫ﺨ‬‫ﻠﹶﻰ ﻣ‬‫ ﻋ‬‫ ﺃﹶﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺒ‬‫ﺼ‬‫ﻮﺏﹴ ﻧ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻠﹶﻰ ﻣ‬‫ ﻋ‬‫ ﺃﹶﻭ‬‫ﺖ‬‫ﻌ‬‫ﻓ‬‫ﻓﹸﻮﻉﹴ ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻠﹶﻰ ﻣ‬‫ ﻋ‬‫ﻔﹶﺖ‬‫ﻄ‬‫ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﻋ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻟﹶ‬‫ ﻭ‬‫ﻘﹸﻢ‬‫ ﻳ‬‫ ﻟﹶﻢ‬‫ﻳﺪ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹴﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﺍ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻘﹸﻮﻝﹸ "ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﺗ‬,‫ﺖ‬‫ﺰﹺﻣ‬‫ﻭﻡﹴ ﺟ‬‫ﺰ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬ ."‫ﺪ‬‫ﻘﹾﻌ‬‫ﻳ‬ Bab ‘Athaf Huruf ‘athaf ada sepuluh, yaitu :

, (bahkan) ‫ﻞﹾ‬‫ ﺑ‬,(adakalanya) ‫ﺎ‬‫ ﺇﹺﻣ‬,(ataukah) ‫ ﺃﹶﻡ‬,(atau) ‫ ﺃﹶﻭ‬,(kemudian) ‫ ﺛﹸﻢ‬,(maka) ‫ ﻑ‬،(dan) ‫ﻭ‬ (Hatta (Sehingga) pada sebagian tempat)

‫ﻊﹺ‬‫ﺍﺿ‬‫ﻮ‬‫ﺾﹺ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻲ ﺑ‬‫ﻰ ﻓ‬‫ﺘ‬‫ ﺣ‬,(akan tetapi) ‫ﻦ‬‫ ﻟﹶﻜ‬,(tidak)‫ﻟﹶﺎ‬

Jika kamu athaf-kan dalam keadaan rafa’ maka kamu rafa’a-kan, dalam keadan nashab maka kamu nashab-kan, dalam keadaan khafad maka kamu khafadh-kan, dalam keadaan jazm maka kamu jazmkan. Contohnya :

‫ﺪ‬‫ﻘﹾﻌ‬‫ ﻳ‬‫ﻟﹶﻢ‬‫ ﻭ‬‫ﻘﹸﻢ‬‫ ﻳ‬‫ ﻟﹶﻢ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹴﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﺪ ﻭ‬ ‫ﻳ‬‫ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﺍ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫"ﻗﹶﺎﻡ‬ (Zaid dan 'Amr telah berdiri, Aku melihat Zaid dan 'Amr, Aku berjalan bersama Zaid dan 'Amr, Zaid sedang tidak berdiri, tidak pula duduk)

‫ﻴﺪ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﹶﻟﺘ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ."‫ﻪ‬‫ﺮﹺﻳﻔ‬‫ﻌ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻔﹾﻀ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬‫ﺒﹺﻪ‬‫ﺼ‬‫ﻧ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻓﹾﻌ‬‫ﻲ ﺭ‬‫ ﻓ‬‫ﻛﱠﺪ‬‫ﺆ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ "ﺗﺎﺑﻊ ﻟ‬‫ﻴﺪ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﺍﹶﻟﺘ‬ ,‫ﻊ‬‫ﺘ‬‫ﺃﹶﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ ﺃﹶﻛﹾﺘ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ ﺃﹶﺟ‬‫ﺍﺑﹺﻊ‬‫ﻮ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺃﹶﺟ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹸﻞﱡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﻴ‬‫ﺍﻟﹾﻌ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹾﺲ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺔ‬‫ﻠﹸﻮﻣ‬‫ﻌ‬‫ ﻣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﺑﹺﺄﹶﻟﹾﻔﹶﺎﻅ‬‫ﻳ‬‫ﻭ‬ .‫ﲔ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﻡﹺ ﺃﹶﺟ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ ﻛﹸﻠﱠﻬ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻔﹾﺴ‬‫ ﻧ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻘﹸﻮﻝﹸ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﺗ‬,‫ﻊ‬‫ﺼ‬‫ﺃﹶﺑ‬‫ﻭ‬

17

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Taukid (Penekanan) Taukid itu mengikuti yang diperkuat dalam keadaan rafa’-nya, nashab-nya, khafadh-nya, dan ma’rifat nya. Taukid itu telah tertentu lafadzh-lafazhnya, yaitu :

‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺃﹶﺟ‬‫ ﻭ‬,‫ﻛﹸﻞﱡ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﻴ‬‫ﺍﻟﹾﻌ‬‫ ﻭ‬,‫ﻔﹾﺲ‬‫ﺍﹶﻟﻨ‬ (diri, diri, setiap, seluruh) Dan yang mengikuti ajma’u, yaitu:

‫ﻊ‬‫ﺼ‬‫ﺃﹶﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ﺘ‬‫ﺃﹶﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ﺃﹶﻛﹾﺘ‬ (semuanya bermakna seluruh) Contohnya :

.‫ﲔ‬‫ﻌ‬‫ﻤ‬‫ﻡﹺ ﺃﹶﺟ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ ﻛﹸﻠﱠﻬ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻔﹾﺴ‬‫ ﻧ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ (Zaid benar-benar telah berdiri, Aku benar-benar melihat semua orang, Aku benar-benar berjalan dengan semua orang)

‫ﻝﹺ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺍﺑﹺ‬‫ﺮ‬‫ﻴﻊﹺ ﺇﹺﻋ‬‫ﻤ‬‫ﻲ ﺟ‬‫ ﻓ‬‫ﻪ‬‫ﺒﹺﻌ‬‫ﻞﹴ ﺗ‬‫ﻌ‬‫ ﻓ‬‫ﻦ‬‫ﻞﹲ ﻣ‬‫ﻌ‬‫ ﻓ‬‫ﻢﹴ ﺃﹶﻭ‬‫ﺳ‬‫ ﺍ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻢ‬‫ﺳ‬‫ﻝﹶ ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﺇﹺﺫﹶﺍ ﺃﹸﺑ‬ ‫ ﹸﻝ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻝﹺ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺷ‬‫ﻝﹸ ﺍﹶﻟ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ ﺍﹶﻟﹾﻜﹸﻞﱢ‬‫ﻦ‬‫ﺾﹺ ﻣ‬‫ﻌ‬‫ﻝﹸ ﹶﺍﻟﹾﺒ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ﺀ‬‫ﻲ‬‫ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﻦ‬‫ﺀِ ﻣ‬‫ﻲ‬‫ﻝﹸ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﺪ‬‫ﺎﻡﹴ ﺑ‬‫ ﺃﹶﻗﹾﺴ‬‫ﺔ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ﻠﹶﻰ ﺃﹶﺭ‬‫ ﻋ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ‫ﺕ‬‫ﺩ‬‫ ﺃﹶﺭ‬,"‫ﺱ‬‫ﺍ ﺍﹶﹾﻟﻔﹶﺮ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻨﹺﻲ ﺯ‬‫ﻔﹶﻌ‬‫ﻧ‬‫ ﻭ‬,‫ ﺛﹸﻠﹸﺜﹶﻪ‬‫ﻴﻒ‬‫ﻏ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﺃﹶﻛﹶﻠﹾﺖ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ "ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻠﹶﻂ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻐ‬ .ُ‫ﻪ‬‫ﻨ‬‫ﺍ ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻟﹾﺖ‬‫ﺪ‬‫ ﻓﹶﺄﹶﺑ‬‫ﻄﹾﺖ‬‫ﻠ‬‫ ﻓﹶﻐ‬‫ﺱ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺮ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﻘﹸﻮﻝﹶ ﺭ‬‫ﺃﹶﻥﹾ ﺗ‬

Bab Badal (pengganti) Apabila di-badal-kan (diganti) isim dengan isim atau fi’il dengan fi’il maka badal (kata ganti) nya mengikuti kata yang diganti pada seluruh i’rabnya. Badal itu ada empat : 1. ِ‫ﺀ‬‫ﻲ‬‫ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﻦ‬‫ﻣ‬

‫ ِﺀ‬‫ﻲ‬‫ﻝﹸ ﺍﹶﻟﺸ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬ 2. ‫ ﺍﹶﻟﹾﻜﹸﻞﱢ‬‫ﻦ‬‫ﺾﹺ ﻣ‬‫ﻌ‬‫ﻝﹸ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬ 3. ‫ﺎﻝﹺ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺷ‬‫ﺪﻝﹸ ﺍﹶﻟ‬  ‫ﺑ‬ 4. ‫ﻠﹶﻂ‬‫ﻝﹸ ﺍﹶﻟﹾﻐ‬‫ﺪ‬‫ﺑ‬‫ﻭ‬

18

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah Contohnya:

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﺱ‬‫ﺍ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺮ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺃﹶﻳ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻨﹺﻲ ﺯ‬‫ﻔﹶﻌ‬‫ﻧ‬‫ ﻭ‬,‫ ﺛﹸﻠﹸﺜﹶﻪ‬‫ﻴﻒ‬‫ﻏ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﺃﹶﻛﹶﻠﹾﺖ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻙ‬‫ ﺃﹶﺧ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫"ﻗﹶﺎﻡ‬

(Zaid, saudaramu, telah berdiri – Aku makan roti sepertiganya – Ilmu Zaid bermanfaat untuk ku Aku melihat Zaid, (maaf) maksudnya kuda) Sebetulnya yang ingin kau ucapkan adalah "Aku melihat kuda", akan tetapi kamu salah ucap dan kamu ganti dengan "Aku melihat Zaid".

ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﺳ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻮﺑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﻣ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ,‫ﺎﻝﹸ‬‫ﺍﻟﹾﺤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹶﺎﻥ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻑ‬‫ﻇﹶﺮ‬‫ ﻭ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻣ‬‫ ﺍﹶﻟﺰ‬‫ﻑ‬‫ﻇﹶﺮ‬‫ ﻭ‬,‫ﺭ‬‫ﺪ‬‫ﺼ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻮﻝﹸ ﺑﹺﻪ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺔﹶ ﻋ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ ﺧ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻮﺑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﻌ‬‫ﻮﻝﹸ ﻣ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬ ‫ﻠ‬‫ ﺃﹶﺟ‬‫ﻦ‬‫ﻮﻝﹸ ﻣ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻯ‬‫ﺎﺩ‬‫ﻨ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ ﻟﹶﺎ‬‫ﻢ‬‫ﺍﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻰ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺴ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﻴﹺﻴﺰ‬‫ﻤ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ﻭ‬ .‫ﻝﹸ‬‫ﺪ‬‫ﺍﻟﹾﺒ‬‫ ﻭ‬‫ﻴﺪ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬‫ﻄﹾﻒ‬‫ﺍﻟﹾﻌ‬‫ﺖ ﻭ‬  ‫ﻌ‬‫ ﺍﻟﻨ‬:ٍ‫ﺎﺀ‬‫ﻴ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﺷ‬‫ﻌ‬‫ﺑ‬‫ ﺃﹶﺭ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬،‫ﻮﺏﹺ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﺎﺑﹺﻊ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬،‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ ﺇﹺﻥﱠ ﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺍﺳ‬‫ﻭ‬ Bab Isim-isim Yang dinashabkan Isim-isim yang dinashabkan itu ada lima belas: 1. Maf’ul bih 2. Mashdar 3. Dzharaf zaman 4. Dzharaf makan 5. Hal 6. Tamyiz 7. Mustatsna 8. Isim Laa 9. Munada 10. Maf’ul min ajlih 11. Maf’ul ma’ah 12. Khabar kaana 13. Isim inna 14. khabar dari isim yang semisal kaana dan isim dari isim yang semisal inna 15. Pengikut dari yang di-nashab-kan, yaitu ada empat : na’at, ‘athaf, taukid, dan badal

19

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﻮﻝﹺ ﺑﹺﻪ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺱ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺮ‬‫ﺖ‬‫ﺒ‬‫ﻛ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ ﺿ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻞﹸ‬‫ﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔ‬‫ ﺑﹺﻪ‬‫ﻘﹶﻊ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻮ ﺍﹶﻟ‬ ‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ ﻇﹶﺎﻫ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ ﻗ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ‫ﻩ‬‫ﻛﹾﺮ‬‫ ﺫ‬‫ﻡ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ ﻣ‬‫ﺮ‬‫ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎﻫ‬ ‫ﻞﹲ‬‫ﻔﹶﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻞﹲ‬‫ﺼ‬‫ﺘ‬‫ ﻣ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ ﻗ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﻀ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ ,‫ﻜﹸﻦ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹸﻢ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻜﹸﻤ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻚ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻚ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻨﹺﻲ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ ﺿ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺎ ﻋ‬‫ﺛﹾﻨ‬‫ﻞﹸ ﺍ‬‫ﺼ‬‫ﺘ‬‫ﻓﹶﺎﻟﹾﻤ‬ ‫ﻦ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ﻭ‬ ,‫ﺎ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻩ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻛﹸﻦ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻛﹸﻢ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﻛﹸﻤ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻙ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻙ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﻧ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻱ‬‫ ﺇﹺﻳ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﺸ‬‫ﺎ ﻋ‬‫ﺛﹾﻨ‬‫ﻞﹸ ﺍ‬‫ﻔﹶﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ .‫ﻦ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ﻭ‬ Bab Maf’ul bih (objek) Maf’ul bih termasuk isim yang di-nashab-kan yang dikenakan padanya suatu perbuatan. Contohnya :

‫ﺮﺱ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶ‬‫ﺖ‬‫ﺒ‬‫ﻛ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬

(Aku telah memukul Zaid, Aku telah menunggangi kuda) Maf’ul bih itu ada dua jenis: 1. maf’ul bih dzhahir dan 2. maf’ul bih dhamir. Maf’ul bih dzhahir telah dijelaskan sebelumnya (pada contoh di atas), sedangkan maf’ul bih dhamir itu terbagi menjadi dua: 1. Muttashil (bersambung) Maf’ul bih dhamir muttashil ada dua belas, yaitu :

,‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻪ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹸﻦ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻜﹸﻢ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻜﹸﻤ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻚ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻚ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ ﻭ‬,‫ﻨﹺﻲ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬ ‫ﻦ‬‫ﻬ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬‫ﻭ‬

Dia (lk) telah memukul aku, Dia (lk) telah memukul kami, Dia (lk) telah memukul kamu (lk), Dia (lk) telah memukul kamu (pr), Dia (lk) telah memukul kalian berdua, Dia (lk) telah memukul kalian (lk), Dia (lk) telah memukul kalian (pr), Dia (lk) telah memukulnya (lk), Dia (lk) telah memukulnya (pr), Dia (lk) telah memukul mereka berdua, Dia (lk) telah memukul mereka (lk), Dia (lk) telah memukul mereka (pr)

20

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

2. Munfashil (terpisah) Maf’ul bih dhamir munfashil ada dua belas, yaitu:

.‫ﻦ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻩ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻛﹸﻦ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻛﹸﻢ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﻛﹸﻤ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻙ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻙ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﻧ‬‫ﺇﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻱ‬‫ﺇﹺﻳ‬

‫ﺭﹺ‬‫ﺪ‬‫ﺼ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺎ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ ﺿ‬‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ ﻳ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ ﳓﻮ ﺿ‬، ,‫ﻞﹺ‬‫ﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔ‬‫ﺮﹺﻳﻒ‬‫ﺼ‬‫ﻲ ﺗ‬‫ﺜﹰﺎ ﻓ‬‫ﺠﹺﻲﺀُ ﺛﹶﺎﻟ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻮ‬‫ ﻫ‬‫ﺭ‬‫ﺪ‬‫ﺼ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ‫ﻠﹰﺎ‬‫ ﻗﹶﺘ‬‫ﻪ‬‫ﻠﹾﺘ‬‫ ﻗﹶﺘ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻲ‬‫ ﻟﹶﻔﹾﻈ‬‫ﻮ‬‫ ﻓﹶﻬ‬‫ﻪ‬‫ﻠ‬‫ﻌ‬‫ ﻟﹶﻔﹾﻆﹶ ﻓ‬‫ ﻟﹶﻔﹾﻈﹸﻪ‬‫ﺍﻓﹶﻖ‬‫ ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﻭ‬,‫ﻮﹺﻱ‬‫ﻨ‬‫ﻌ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬‫ﻲ‬‫ ﻟﹶﻔﹾﻈ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ ﻗ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ ﻭﻣﺎ ﺃﹶﺷ‬، ,‫ﻗﹸﻮﻓﹰﺎ‬‫ ﻭﻗﻤﺖ ﻭ‬، ,‫ﺍ‬‫ﻮﺩ‬‫ ﻗﹸﻌ‬‫ﺖ‬‫ﻠﹶﺴ‬‫ ﳓﻮ ﺟ‬، ‫ﻮﹺﻱ‬‫ﻨ‬‫ﻌ‬‫ ﻣ‬‫ﻮ‬‫ ﻓﹶﻬ‬‫ﻪ‬‫ﻭﻥﹶ ﻟﹶﻔﹾﻈ‬‫ ﺩ‬‫ﻪ‬‫ﻠ‬‫ﻌ‬‫ﻰ ﻓ‬‫ﻨ‬‫ﻌ‬‫ ﻣ‬‫ﺍﻓﹶﻖ‬‫ﺇﹺﻥﹾ ﻭ‬‫ﻭ‬ Bab Mashdar Mashdar adalah isim yang di-nashab-kan yang menempati tempat ketiga dalam tashrif fi’il. Contohnya :

‫ﺎ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ ﺿ‬‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ ﻳ‬‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬ (telah memukul – sedang memukul - pukulan)

Mashdar terbagi dua : 1. Lafdzhy 2. Ma’nawy  Mashdar Lafdzhy Jika lafazdh mashdarnya sama dengan lafadzh fi’ilnya maka itu termasuk mashdar lafdzhy contohnya :

‫ﻠﹰﺎ‬‫ ﻗﹶﺘ‬‫ﻪ‬‫ﻠﹾﺘ‬‫ﻗﹶﺘ‬

(aku benar-benar membunuhnya)  Mashdar Ma'nawy Jika yang sama maknanya saja tetapi lafadznya tidak sama, maka itu adalah mashdar ma’nawy. Contohnya :

‫ﻗﹸﻮﻓﹰﺎ‬‫ ﻭﻗﻤﺖ ﻭ‬، ,‫ﺍ‬‫ﻮﺩ‬‫ ﻗﹸﻌ‬‫ﺖ‬‫ﻠﹶﺴ‬‫ﺟ‬

(aku benar-benar duduk, aku benar-benar berdiri)

21

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﻜﹶﺎﻥ‬‫ﻑ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬  ‫ﻇﹶﺮ‬‫ ﻭ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻣ‬‫ ﺍﹶﻟﺰ‬‫ﻑ‬‫ ﻇﹶﺮ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ,‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﺤ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ﺑ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﻭ‬‫ﻏﹶﺪ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﺔ‬‫ﺍﻟﻠﱠﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ﻡﹺ‬‫ﻮ‬‫ﻮ ﺍﹶﻟﹾﻴ‬ ‫ﺤ‬‫ﻲ" ﻧ‬‫ﻳﺮﹺ "ﻓ‬‫ﻘﹾﺪ‬‫ ﺑﹺﺘ‬‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻣ‬‫ ﺍﹶﻟﺰ‬‫ﻢ‬‫ﺳ‬‫ ﺍ‬‫ﻮ‬‫ ﻫ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻣ‬‫ ﺍﹶﻟﺰ‬‫ﻑ‬‫ﻇﹶﺮ‬ ‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻴﻨ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﺃﹶﺑ‬‫ ﻭ‬,ً‫ﺎﺀ‬‫ﺴ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﺣ‬‫ﺒ‬‫ﺻ‬‫ ﻭ‬,‫ﺔﹰ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﻏﹶﺪ‬‫ﻭ‬ ,‫ﻕ‬‫ﻓﹶﻮ‬‫ ﻭ‬,َ‫ﺍﺀ‬‫ﺭ‬‫ﻭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻡ‬‫ﻗﹸﺪ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹾﻒ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻡ‬‫ ﺃﹶﻣ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ﻲ" ﻧ‬‫ﻳﺮﹺ "ﻓ‬‫ﻘﹾﺪ‬‫ ﺑﹺﺘ‬‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻜﹶﺎﻥ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺳ‬‫ ﺍ‬‫ﻮ‬‫ ﻫ‬‫ﻜﹶﺎﻥ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻑ‬‫ﻇﹶﺮ‬‫ﻭ‬ .‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺷﺒ‬ ‫ﺎ ﺃﹶ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﺛﹶﻢ‬‫ ﻭ‬,َ‫ﻠﹾﻘﹶﺎﺀ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,َ‫ﺬﹶﺍﺀ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,َ‫ﺍﺀ‬‫ﺇﹺﺯ‬‫ ﻭ‬,‫ﻊ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﺖ‬‫ﺤ‬‫ﺗ‬‫ﻭ‬ Bab Dzharaf Zaman (keterangan waktu) dan Dzaharaf Makan (keterangan tempat) Dzharaf zaman itu adalah isim zaman yang dinashabkan dengan taqdir maknanya fi (pada, di). Contoh dzharaf zaman :

‫ﺎ‬‫ﻴﻨ‬‫ ﺣ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ ﺃﹶﻣ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ ﺃﹶﺑ‬,ً‫ﺎﺀ‬‫ﺴ‬‫ ﻣ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﺣ‬‫ﺒ‬‫ ﺻ‬,‫ﺔﹰ‬‫ﻤ‬‫ﺘ‬‫ ﻋ‬,‫ﺍ‬‫ ﻏﹶﺪ‬,‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﺤ‬‫ ﺳ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ ﺑ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﻭ‬‫ ﻏﹶﺪ‬,‫ﻠﹶﺔ‬‫ ﺍﻟﻠﱠﻴ‬,‫ﻡﹺ‬‫ﻮ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻴ‬

(di pagi hari, di malam hari, di pagi hari, di pagi hari, di waktu sahur, besok, di waktu malam2 , di waktu shubuh, di sore hari, selama-lamanya, besok-besok, suatu ketika ) Dzharaf makan adalah isim makan yang dinashabkan dengan taqdir maknanya fi (pada, di). Contohnya:

‫ﺎ‬‫ﻨ‬‫ ﻫ‬,‫ ﺛﹶﻢ‬,َ‫ﻠﹾﻘﹶﺎﺀ‬‫ ﺗ‬,َ‫ﺬﹶﺍﺀ‬‫ ﺣ‬,َ‫ﺍﺀ‬‫ ﹺﺇﺯ‬,‫ﻊ‬‫ ﻣ‬,‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ ﻋ‬,‫ﺖ‬‫ﺤ‬‫ ﺗ‬,‫ﻕ‬‫ ﻓﹶﻮ‬,َ‫ﺍﺀ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻡ‬‫ ﻗﹸﺪ‬,‫ﻠﹾﻒ‬‫ ﺧ‬,‫ﺎﻡ‬‫ﺃﹶﻣ‬

(di depan, di belakang, di depan, di belakang, di atas, di bawah, di sisi, bersama, di depan, di depan, di depan, di sana , di sini)

‫ﺎﻝﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺖ‬‫ﺒ‬‫ﻛ‬‫"ﺭ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻛ‬‫ ﺭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺎﺀَ ﺯ‬‫ "ﺟ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺌﹶﺎﺕ‬‫ﻴ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻬ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ﺒ‬‫ﻧ‬‫ﺎ ﺍ‬‫ﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﺮ‬‫ﻔﹶﺴ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻮ‬‫ﺎﻝﹸ ﻫ‬‫ﺍﹶﻟﹾﺤ‬ ‫ﻚ‬‫ ﺫﹶﻟ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺎ ﺃﹶﺷ‬‫ﻣ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻛ‬‫ ﺭ‬‫ ﺍﹶﻟﻠﱠﻪ‬‫ﺪ‬‫ﺒ‬‫ ﻋ‬‫ﻴﺖ‬‫"ﻟﹶﻘ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺟ‬‫ﺮ‬‫ﺴ‬‫ ﻣ‬‫ﺱ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺮ‬ .‫ﺮﹺﻓﹶﺔﹰ‬‫ﻌ‬‫ﺎ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﻣ‬‫ﻬ‬‫ﺒ‬‫ﺎﺣ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﺻ‬‫ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻡﹺ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡﹺ‬‫ﻤ‬‫ ﺗ‬‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺑ‬‫ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺎﻝﹸ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﻧ‬‫ﻳﻜﹸﻮﻥﹶ ﺍﹶﻟﹾﺤ‬ ‫ﻟﹶﺎ‬‫ﻭ‬

22

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Bab Haal (Keterangan Kondisi) Haal termasuk isim yang dinashabkan yang menjelaskan tata cara atau keadaan yang sebelumnya samar. Contohnya :

"‫ﺎ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻛ‬‫ ﺭ‬‫ ﺍﹶﻟﻠﱠﻪ‬‫ﺪ‬‫ﺒ‬‫ ﻋ‬‫ﻴﺖ‬‫"ﻟﹶﻘ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺟ‬‫ﺮ‬‫ﺴ‬‫ ﻣ‬‫ﺱ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻔﹶﺮ‬‫ﺖ‬‫ﺒ‬‫ﻛ‬‫"ﺭ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻛ‬‫ ﺭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺎﺀَ ﺯ‬‫ﺟ‬

(Zaid telah datang dengan berkendaraan, aku menunggangi kuda yang berpelana, Aku menjumpai 'Abdullah sedang berkendaraan) Haal itu harus nakirah dan haal itu hanya terjadi setelah kalimat nya sempurna dan shahibul haal itu pasti ma’rifat.

‫ﻴﹺﻴﺰﹺ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﹶﻟﺘ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﻔﹶﻘﱠﺄﹶ‬‫"ﺗ‬‫ ﻭ‬,"‫ﻗﹰﺎ‬‫ﺮ‬‫ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺐ‬‫ﺒ‬‫ﺼ‬‫ "ﺗ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺍﺕ‬‫ ﺍﹶﻟﺬﱠﻭ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ﺒ‬‫ﻧ‬‫ﺎ ﺍ‬‫ﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﺮ‬‫ﻔﹶﺴ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻮ‬‫ ﻫ‬‫ﻴﹺﻴﺰ‬‫ﻤ‬‫ﺍﹶﻟﺘ‬ ‫ﻚ‬‫ﻨ‬‫ ﻣ‬‫ﻡ‬‫ ﺃﹶﻛﹾﺮ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺯ‬‫ﺔﹰ" ﻭ‬‫ﺠ‬‫ﻌ‬‫ ﻧ‬‫ﲔ‬‫ﻌ‬‫ﺴ‬‫ ﺗ‬‫ﻠﹶﻜﹾﺖ‬‫"ﻣ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬‫ﺮﹺﻳﻦ‬‫ﺸ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﻳ‬‫ﺮ‬‫ﺘ‬‫ﺷ‬‫"ﺍ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﻔﹾﺴ‬‫ ﻧ‬‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ ﻣ‬‫"ﻃﹶﺎﺏ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ ﺷ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ﺑ‬ "‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬‫ﻚ‬‫ﻨ‬‫ﻞﹸ ﻣ‬‫ﻤ‬‫"ﺃﹶﺟ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﺃﹶﺑ‬ .‫ﺎﻡﹺ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡﹺ‬‫ﻤ‬‫ ﺗ‬‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺑ‬‫ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹰ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﻜﹸﻮﻥﹸ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﻧ‬‫ﻟﹶﺎ ﻳ‬‫ﻭ‬ Bab Tamyiz (Keterangan Zat) Tamyiz termasuk isim yang dinashabkan yang menjelaskan zat yang sebelumnya samar. Contohnya :

"‫ﺔﹰ‬‫ﺠ‬‫ﻌ‬‫ ﻧ‬‫ﲔ‬‫ﻌ‬‫ﺴ‬‫ ﺗ‬‫ﻠﹶﻜﹾﺖ‬‫"ﻣ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ ﻏﹸﻠﹶﺎﻣ‬‫ﺮﹺﻳﻦ‬‫ﺸ‬‫ ﻋ‬‫ﺖ‬‫ﻳ‬‫ﺮ‬‫ﺘ‬‫ﺷ‬‫"ﺍ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﻔﹾﺴ‬‫ ﻧ‬‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ ﻣ‬‫"ﻃﹶﺎﺏ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ ﺷ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ﻔﹶﻘﱠﺄﹶ ﺑ‬‫"ﺗ‬‫ ﻭ‬,"‫ﻗﹰﺎ‬‫ﺮ‬‫ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﺐ‬‫ﺒ‬‫ﺼ‬‫"ﺗ‬

"‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬‫ﻚ‬‫ﻨ‬‫ﻞﹸ ﻣ‬‫ﻤ‬‫"ﺃﹶﺟ‬‫ﺎ" ﻭ‬‫ ﺃﹶﺑ‬‫ﻚ‬‫ﻨ‬‫ ﻣ‬‫ﻡ‬‫ ﺃﹶ ﹾﻛﺮ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺯ‬‫ﻭ‬

(keringat zaid mengalir, lemak Bakr berlapis-lapis, badan Muhammad wangi, aku membeli 20 budak, aku memiliki 90 ekor kambing, Bapaknya Zaid lebih mulia dari mu, dan wajah Zaid lebih tampan darimu) Tamyiz itu harus nakirah dan tamyiz hanya terjadi setelah kalimat nya sempurna

23

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

ِ‫ﺎﺀ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﺎ‬‫ﺎﺷ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﺎ‬‫ﺧ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ ٌﺀ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬‫ﻏﹶﻴ‬‫ ﻭ‬,‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ﺔﹲ ﻭ‬‫ﺎﻧﹺﻴ‬‫ﺎﺀِ ﺛﹶﻤ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺣ‬‫ﻭ‬ "‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﻋ‬‫ﺎﺱ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﺝ‬‫ﺮ‬‫"ﺧ‬‫ﺍ" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ "ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﺎ‬‫ﺒ‬‫ﻮﺟ‬‫ﺎ ﻣ‬‫ﺎﻣ‬‫ ﺗ‬‫ ﺇﹺﺫﹶﺍ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻰ ﺑﹺﺈﹺﻟﱠﺎ ﻳ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺴ‬‫ﻓﹶﺎﻟﹾﻤ‬ "‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫"ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ "ﻣ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,ِ‫ﺎﺀ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻠﹶﻰ ﺍﹶﻟ‬‫ ﻋ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ﻝﹸ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬‫ﻴﻪ‬‫ ﻓ‬‫ﺎﺯ‬‫ﺎ ﺟ‬‫ﺎﻣ‬‫ﺎ ﺗ‬‫ﻴ‬‫ﻔ‬‫ﻨ‬‫ ﻣ‬‫ﺇﹺﻥﹾ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡ‬‫ﻭ‬ ‫ﺎ‬‫"ﻣ‬‫ﺍ" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺿ‬‫"ﻣ‬‫ﺪ" ﻭ‬ ‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ "ﻣ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻞﹺ‬‫ﺍﻣ‬‫ﻮ‬‫ﺐﹺ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺴ‬‫ﻠﹶﻰ ﺣ‬‫ﺎ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻋ‬‫ﺼ‬‫ﺎﻗ‬‫ ﻧ‬‫ﺇﹺﻥﹾ ﻛﹶﺎﻥﹶ ﺍﹶﻟﹾﻜﹶﻠﹶﺎﻡ‬‫ﻭ‬ "‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬‫ ﻟﹶﺎ ﻏﹶﻴ‬‫ﻭﺭ‬‫ﺮ‬‫ﺠ‬‫ ﻣ‬,ٍ‫ﺍﺀ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺮﹴ‬‫ﻴ‬‫ﻰ ﺑﹺﻐ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺴ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ ‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﺍ ﻋ‬‫ﺪ‬‫"ﻋ‬‫ﺪ" ﻭ‬ ‫ﻳ‬‫ﺯ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻠﹶﺎ ﺯ‬‫ ﺧ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ "ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻩ‬‫ﺮ‬‫ﺟ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﺒ‬‫ﺼ‬‫ ﻧ‬‫ﻮﺯ‬‫ﺠ‬‫ ﻳ‬,‫ﺎ‬‫ﺎﺷ‬‫ﺣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﺎ‬‫ﻰ ﺑﹺﺨ‬‫ﺜﹾﻨ‬‫ﺘ‬‫ﺴ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ﻭ‬ ."‫ﻜﹾﺮﹴ‬‫ﺑ‬‫ﺍ ﻭ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ﺎ ﺑ‬‫ﺎﺷ‬‫"ﺣ‬‫ﺮﹴﻭ" ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻋ‬‫ﻭ‬ Bab Istitsna (pengecualian) Huruf istitsna itu ada delapan, yiatu :

‫ﺎ‬‫ﺎﺷ‬‫ ﺣ‬,‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ ﻋ‬,‫ﻠﹶﺎ‬‫ ﺧ‬,ٌ‫ﺍﺀ‬‫ﻮ‬‫ ﺳ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ ﺳ‬,‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ ﺳ‬,‫ﺮ‬‫ ﻏﹶﻴ‬,‫ﺇﹺﻟﱠﺎ‬

(semuanya bermakna kecuali / selain) Maka mustatsna (kalimat yang di istitsnakan) dengan huruf illaa dinashabkan jika kalamnya taam mujab contohnya :

‫ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﺱ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﻋ‬  ‫ﺎ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﺝ‬‫ﺮ‬‫"ﺧ‬‫ﺍ" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ (Semua orang selain Zaid telah berdiri, Semua orang selain 'Amr telah keluar) Jika kalamnya manfiy taam, maka boleh menjadikannya badal atau menashabkannya karena istitsna contohnya :

‫ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ ﻣ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻣ‬

(keduanya bermakna sama, semua orang selain Zaid tidak berdiri) Jika kalamnya naaqish (kurang), maka i’rabnya sesuai dengan amil-amilnya,. Contohnya:

‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺑﹺﺰ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﻣ‬‫"ﻣ‬‫ﺍ" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﺖ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺿ‬‫"ﻣ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺇﹺﻟﱠﺎ ﺯ‬‫ﺎ ﻗﹶﺎﻡ‬‫"ﻣ‬ (Tidak berdiri kecuali Zaid, Tidaklah aku pukul kecuali Zaid, tidak lah aku berjalan kecuali bersama zaid )

24

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Mustatsna dengan kata khalaa, ‘adaa, dan haasyaa maka boleh kita menashabkannya atau menjarkannya. Contohnya :

‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻠﹶﺎ ﺯ‬‫ ﺧ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﺍ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﻠﹶﺎ ﺯ‬‫ ﺧ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ ‫ﺮﹴﻭ‬‫ﻤ‬‫ﺍ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ ﻋ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﺍ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻤ‬‫ﺍ ﻋ‬‫ﺪ‬‫ ﻋ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ ‫ﻜﹾﺮﹴ‬‫ﺎ َﺑ‬‫ﺎﺷ‬‫ ﺣ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﺍ ﻭ ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ﺎ ﺑ‬‫ﺎﺷ‬‫ ﺣ‬‫ﻡ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ (Semua orang berdiri kecuali Zaid, ‘Amr, dan Bakr)

‫ ﻟﹶﺎ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ "‫ﺍﺭﹺ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹶ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ "ﻟﹶﺎ ﺭ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ "ﻟﹶﺎ" ﻧ‬‫ﺭ‬‫ﻜﹶﺮ‬‫ﺘ‬‫ ﺗ‬‫ﻟﹶﻢ‬‫ﺓﹶ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﺕ‬‫ﺮ‬‫ﺎﺷ‬‫ﻮﹺﻳﻦﹴ ﺇﹺﺫﹶﺍ ﺑ‬‫ﻨ‬‫ﺮﹺ ﺗ‬‫ﻴ‬‫ ﺑﹺﻐ‬‫ﺍﺕ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ ﺍﹶﻟﻨ‬‫ﺐ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺃﹶﻥﱠ "ﻟﹶﺎ" ﺗ‬‫ﻠﹶﻢ‬‫ﻋ‬‫ﺍ‬ "‫ﺃﹶﺓﹲ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ ﹲﻞ ﻭ‬‫ﺟ‬‫ﺍﺭﹺ ﺭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ ﻟﹶﺎ ﻓ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ "ﻟﹶﺎ" ﻧ‬‫ﺍﺭ‬‫ﻜﹾﺮ‬‫ ﺗ‬‫ﺐ‬‫ﺟ‬‫ﻭ‬‫ ﻭ‬‫ﻓﹾﻊ‬‫ ﺍﹶﻟﺮ‬‫ﺐ‬‫ﺟ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻫ‬‫ﺮ‬‫ﺎﺷ‬‫ﺒ‬‫ ﺗ‬‫ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﻟﹶﻢ‬ ‫ﺌﹾﺖ‬‫ ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﺷ‬."‫ﺃﹶﺓﹶ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ﺍﺭﹺ ﻭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹶ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ "ﻟﹶﺎ ﺭ‬‫ ﻗﹸﻠﹾﺖ‬‫ﺌﹾﺖ‬‫ ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﺷ‬,‫ﺎ‬‫ﻫ‬‫ﺎﺅ‬‫ﺇﹺﻟﹾﻐ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﺎﻟﹸﻬ‬‫ﻤ‬‫ ﺇﹺﻋ‬‫ﺎﺯ‬‫ "ﻟﹶﺎ" ﺟ‬‫ﺕ‬‫ﺭ‬‫ﻜﹶﺮ‬‫ﻓﹶﺈﹺﻥﹾ ﺗ‬ ."‫ﺃﹶﺓﹲ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ﺍﺭﹺ ﻭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹲ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ "ﻟﹶﺎ ﺭ‬‫ﻗﹸﻠﹾﺖ‬ Bab Laa (penafian) Ketahuilah! Bahwa apabila laa (laa Nafiah, Laa penafian) bertemu langsung dengan isim nakirah maka laa menashabkan isim nakirah dengan tanpa tanwin dan laa tidak berulang-ulang. Contohnya:

‫ﺍﺭﹺ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹶ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ﻟﹶﺎ ﺭ‬ (tidak ada seorang pria di dalam rumah) Jika laa tidak bertemu langsung dengan nakirah maka laa wajib diulang-ulang. Contohnya :

‫ﹶﺃﺓﹲ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ﻞﹲ ﻭ‬‫ﺟ‬‫ﺍﺭﹺ ﺭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻟﹶﺎ ﻓ‬ (Tidak ada seorang pria di dalam rumah, tidak pula wanita) Jika laa berulang-ulang (juga bertemu langsung dengan nakirah), maka boleh mengamalkannya (menjadikan laa sebagai amil yang menashabkan) atau menyia-nyiakannya. Maka jika kamu suka, kamu katakan :

‫ﹶﺃﺓﹶ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ﺍﺭﹺ ﻭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹶ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ﻟﹶﺎ ﺭ‬ (Tidak ada seorang pria di dalam rumah, tidak pula wanita)

25

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

Dan jika kamu suka, kamu katakan:

."‫ﺃﹶﺓﹲ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬‫ﻟﹶﺎ ﺍ‬‫ﺍﺭﹺ ﻭ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﺪ‬‫ﻞﹲ ﻓ‬‫ﺟ‬‫ﻟﹶﺎ ﺭ‬ (Tidak ada seorang pria di dalam rumah, tidak pula wanita)

‫ﻯ‬‫ﺎﺩ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ,‫ﺎﻑ‬‫ﻀ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓ‬ ‫ﻮﺩ‬‫ﻘﹾﺼ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺮ‬‫ﺓﹸ ﻏﹶﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ ﻭ‬,‫ﺓﹸ‬‫ﻮﺩ‬‫ﻘﹾﺼ‬‫ﺓﹸ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﻢ‬‫ ﺍﳌﻔﺮﺩ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬: ‫ﺍﻉﹴ‬‫ﻮ‬‫ﺔﹸ ﺃﹶﻧ‬‫ﺴ‬‫ﻤ‬‫ﻯ ﺧ‬‫ﺎﺩ‬‫ﻨ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ‫ﺎﻑ‬‫ﻀ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻤ‬‫ﺒﹺﻴﻪ‬‫ﺍﻟﺸ‬‫ﻭ‬ "‫ﻞﹸ‬‫ﺟ‬‫ﺎ ﺭ‬‫"ﻳ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺎ ﺯ‬‫ "ﻳ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻮﹺﻳﻦﹴ‬‫ﻨ‬‫ﺮﹺ ﺗ‬‫ ﹶﻏﻴ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻢ‬‫ﻠﹶﻰ ﺍﹶﻟﻀ‬‫ ﻋ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻴ‬‫ﻨ‬‫ﺒ‬‫ﺓﹸ ﻓﹶﻴ‬‫ﻮﺩ‬‫ﻘﹾﺼ‬‫ﺓﹸ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬‫ ﻭ‬‫ﻠﹶﻢ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬‫ﺩ‬‫ﻔﹾﺮ‬‫ﺎ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ .‫ﺮ‬‫ﺔﹲ ﻟﹶﺎ ﻏﹶﻴ‬‫ﻮﺑ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﺔﹸ ﻣ‬‫ﻴ‬‫ﺎﻗ‬‫ﺍﻟﺜﱠﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹸ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬‫ﻭ‬ Bab Munada (Kata yang dipanggil) Munada itu ada lima, yaitu : 1.

‫ﻠﹶﻢ‬‫( ﺍﳌﻔﺮﺩ ﺍﹶﻟﹾﻌ‬nama-nama)

2.

‫ﺓﹸ‬‫ﻮﺩ‬‫ﻘﹾﺼ‬‫ﺓﹸ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬

3.‫ﺓ‬‫ﻮﺩ‬‫ﻘﹾﺼ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺮ‬‫ﻏﹶﻴ‬

(nakirah yang termaksud)

‫ﺓﹸ‬‫ﺮ‬‫ﻜ‬‫ﺍﻟﻨ‬

(nakirah yang tidak termaksud)

4.

‫ﺎﻑ‬‫ﻀ‬‫ﺍﻟﹾﻤ‬

5.

‫ﺎﻑ‬‫ﻀ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﻤ‬‫ﺒﹺﻴﻪ‬‫( ﺍﻟﺸ‬yang menyerupai mudhaf)

(Mudhaf)

Adapun mufrad ‘alam dan nakirah maqsudah maka ia dimabnikan atas dhammah dengan tanpa tanwin contohnya:

‫ﻞ‬‫ﺟ‬‫ﺎ ﺭ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺎ ﺯ‬‫ﻳ‬ (wahai Zaid… , Wahai seorang pria…) Dan tiga munada sisanya itu tidak lain dinashabkan.

26

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

‫ﻪ‬‫ﻠ‬‫ ﺃﹶﺟ‬‫ﻦ‬‫ﻮﻝﹺ ﻣ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ "‫ﺮﹴﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻠﹶﺎﻟﹰﺎ ﻟ‬‫ﺪ ﺇﹺﺟ‬ ‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ "ﻗﹶﺎﻡ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻞﹺ‬‫ﻔﻌ‬ ‫ﻗﹸﻮﻉﹺ ﺍﹶﻟﹾ‬‫ﺐﹺ ﻭ‬‫ﺒ‬‫ﺴ‬‫ﺎ ﻟ‬‫ﺎﻧ‬‫ﻴ‬‫ ﺑ‬‫ﺬﹾﻛﹶﺮ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ﻮ ﺍﹶﻟ‬ ‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ."‫ﻚ‬‫ﻭﻓ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﺎﺀَ ﻣ‬‫ﻐ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ ﺍ‬‫ﻚ‬‫ﺗ‬‫ﺪ‬‫"ﻗﹶﺼ‬‫ﻭ‬ Bab Maf’ul min Ajlih Maf’ul min ajlih termasuk isim yang dinashabkan yang disebut untuk menjelaskan sebab-sebab terjadinya suatu perbuatan. Contohnya :

.‫ﻚ‬‫ﻭﻓ‬‫ﺮ‬‫ﻌ‬‫ﺎﺀَ ﻣ‬‫ﻐ‬‫ﺘ‬‫ﺑ‬‫ ﺍ‬‫ﻚ‬‫ﺗ‬‫ﺪ‬‫ﻗﹶﺼ‬‫ﺮﹴﻭ ﻭ‬‫ﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻠﹶﺎﻟﹰﺎ ﻟ‬‫ ﺇﹺﺟ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ﻗﹶﺎﻡ‬ (Zaid telah berdiri untuk memuliakan ‘Amr, Aku mendekatimu karena mengharapkan kebaikanmu)

‫ﻪ‬ ‫ﻌ‬‫ﻮﻝﹺ ﻣ‬‫ﻔﹾﻌ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ "‫ﺶ‬‫ﻴ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ ﻭ‬‫ﲑ‬‫ﺎﺀَ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻣ‬‫ "ﺟ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻞﹸ‬‫ﻌ‬‫ ﺍﹶﹾﻟﻔ‬‫ﻪ‬‫ﻌ‬‫ﻞﹶ ﻣ‬‫ ﻓﹸﻌ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﺎﻥ‬‫ﻴ‬‫ﺒ‬‫ ﻟ‬‫ﺬﹾﻛﹶﺮ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ ﺍﹶﻟﱠﺬ‬,‫ﻮﺏ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺳ‬‫ ﺍﹶﻟ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ﻭ‬ ."‫ﺔﹶ‬‫ﺒ‬‫ﺸ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﺎﺀُ ﻭ‬‫ﻯ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻮ‬‫ﺘ‬‫ﺳ‬‫"ﺍ‬‫ﻭ‬ ‫ﻚ‬‫ﻛﹶﺬﹶﻟ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﺕ‬‫ﻓﹸﻮﻋ‬‫ﺮ‬‫ﻲ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﺎ ﻓ‬‫ﻤ‬‫ﻫ‬‫ﻛﹾﺮ‬‫ ﺫ‬‫ﻡ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ ﺗ‬‫ ﻓﹶﻘﹶﺪ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ "ﺇﹺﻥﱠ" ﻭ‬‫ﻢ‬‫ﺍﺳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﺍﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺃﹶﺧ‬‫ "ﻛﹶﺎﻥﹶ" ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺒ‬‫ﻭﺃﻣﺎ ﺧ‬ .‫ﺎﻙ‬‫ﻨ‬‫ ﻫ‬‫ﺖ‬‫ﻣ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ ﺗ‬‫; ﻓﹶﻘﹶﺪ‬‫ﺍﺑﹺﻊ‬‫ﻮ‬‫ﺍﹶﻟﺘ‬ Bab Maf’ul Ma’ah Maf’ul ma’ah termasuk isim yang dinashabkan yang disebut untuk menjelaskan penyertaan seseorang atau sesuatu dalam suatu perbuatan. Contohnya :

‫ﺔﹶ‬‫ﺒ‬‫ﺸ‬‫ﺍﻟﹾﺨ‬‫ﺎﺀُ ﻭ‬‫ﻯ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻮ‬‫ﺘ‬‫ﺳ‬‫ﺍ‬‫ ﻭ‬‫ﺶ‬‫ﻴ‬‫ﺍﻟﹾﺠ‬‫ ﻭ‬‫ﲑ‬‫ﺎﺀَ ﺍﹶﻟﹾﺄﹶﻣ‬‫ﺟ‬ (Seorang pemimpin telah datang bersama tentaranya, Air mengalir bersama kayu)

Adapun pembahasan tentang “khabar kaana” dan “saudara-saudara kaana” dan “isim inna” dan “saudara-saudara inna” maka sungguh telah diberikan penjelasannya pada bab isim-isim yang dirafa’a-kan begitu juga dengan pembahasan kata pengikut yang di-nashab-kan (na’at, ‘athaf, taukid, badal) telah dijelaskan disana.

27

Maktabah Ar Razin

Terjemah Matan Al Ajurrumiyyah

Ibnu Ajurrum Ash Shanhajiy

ِ‫ﺎﺀ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﻟﹾﺄﹶﺳ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻔﹸﻮﺿ‬‫ﺨ‬‫ ﻣ‬‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬ ‫ﻔﹸﻮﺽﹺ‬‫ﺨ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ﻊ ﻟ‬ ‫ﺎﺑﹺ‬‫ﺗ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻓﹶﺔ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺈﹺﺿ‬‫ﻔﹸﻮﺽ‬‫ﺨ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﻔﹸﻮﺽ‬‫ﺨ‬‫ﺍﻉﹴ ﻣ‬‫ﻮ‬‫ ﺛﹶﻠﹶﺎﺛﹶﺔﹸ ﺃﹶﻧ‬‫ﺎﺕ‬‫ﻔﹸﻮﺿ‬‫ﺨ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ,‫ﺍﻟﹾﻜﹶﺎﻑ‬‫ ﻭ‬,ِ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﹾﻟﺒ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺭ‬‫ ﻭ‬,‫ﻲ‬‫ﻓ‬‫ ﻭ‬,‫ﻠﹶﻰ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ﻋ‬‫ ﻭ‬,‫ﺇﹺﻟﹶﻰ‬‫ ﻭ‬,‫ﻦ‬‫ ﺑﹺﻤ‬‫ﺺ‬‫ﺘ‬‫ﺨ‬‫ﺎ ﻳ‬‫ ﻣ‬‫ﻮ‬‫ ﻓﹶﻬ‬‫ﻑ‬‫ﺮ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺤ‬‫ﻔﹸﻮﺽ‬‫ﺨ‬‫ﺎ ﺍﹶﻟﹾﻤ‬‫ﻓﹶﺄﹶﻣ‬ .‫ﺬﹸ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬‫ ﻭ‬,‫ﺬﹾ‬‫ﺑﹺﻤ‬‫ ﻭ‬,‫ﺏ‬‫ﺍﻭﹺ ﺭ‬‫ﺑﹺﻮ‬‫ ﻭ‬,ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ ﻭ‬,ُ‫ﺎﺀ‬‫ﺍﻟﹾﺒ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻭ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻮ‬‫ﻲ‬‫ﻫ‬‫ ﻭ‬,‫ﻢﹺ‬‫ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﺴ‬‫ﻭﻑ‬‫ﺮ‬‫ﺑﹺﺤ‬‫ ﻭ‬,‫ﺍﻟﻠﱠﺎﻡﹺ‬‫ﻭ‬ ;‫ﻦ‬‫ ﺑﹺﻤ‬‫ﺭ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ﺎ ﻳ‬‫ﻭﻣ‬ ,‫ ﺑﹺﺎﻟﻠﱠﺎﻡﹺ‬‫ﺭ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ﺎ ﻳ‬‫ﻦﹺ ﻣ‬‫ﻴ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ﻠﹶﻰ ﻗ‬‫ ﻋ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ "ﻏﹸﻠﹶﺎﻡ‬‫ﻚ‬‫ﻟ‬‫ ﻗﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻓﹶﻨ‬,‫ﺎﻓﹶﺔ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺈﹺﺿ‬‫ﻔﹶﺾ‬‫ﺨ‬‫ﺎ ﻳ‬‫ﺎ ﻣ‬‫ﺃﹶﻣ‬‫ﻭ‬ . ‫ﻳﺪ‬‫ﺪ‬‫ ﺣ‬‫ﻢ‬‫ﺎﺗ‬‫"ﺧ‬‫ﺎﺝﹴ" ﻭ‬‫ ﺳ‬‫ﺎﺏ‬‫"ﺑ‬‫" ﻭ‬‫ﺰ‬‫ ﺧ‬‫ﺏ‬‫ "ﺛﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﻧ‬,‫ﻦ‬‫ ﺑﹺﻤ‬‫ﺭ‬‫ﻘﹶﺪ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ﺍﹶﻟﱠﺬ‬‫" ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ ﺯ‬‫ "ﻏﹸﻠﹶﺎﻡ‬‫ﻮ‬‫ﺤ‬‫ ﺑﹺﺎﻟﻠﱠﺎﻡﹺ ﻧ‬‫ﺭ‬‫ ﹶﻘﺪ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ﻓﹶﺎﹶﻟﱠﺬ‬ ‫ﻭﺍﷲ ﺍﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﺍﻟﺼﻮﺍﺏ‬ Bab Isim-isim yang Di-khafadh-kan (dijarkan) Isim-isim yang dikhafadhkan itu ada tiga: 1. Dikhafadhkan dengan huruf khafadh 2. Dikhafadhkan dengan idhafah 3. Dikhafadhkan karena mengikuti yang sebelumnya Adapun yang dijarkan dengan huruf khafadh yaitu apa-apa yang dijarkan dengan huruf:

‫ ﻝﹺ‬,(seperti) ‫ ﻙ‬, (dengan) ‫ ﺏﹺ‬, (jarang)‫ﺏ‬‫ ﺭ‬, (di)‫ﻲ‬‫ﻓ‬,(di atas)‫ﻠﹶﻰ‬‫ ﻋ‬, (dari)‫ﻦ‬‫ ﻋ‬,(ke)‫ ﺇﹺﻟﹶﻰ‬,(dari)‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ (untuk) dan dengan huruf sumpah yaitu:

ُِ‫ﺎﺀ‬‫ ﺍﻟﺘ‬,ُ‫ﺎﺀ‬‫ ﺍﻟﹾﺒ‬,‫ﺍﻭ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻮ‬ (ketiganya bermakna sumpah: demi) dan dengan: (sejak) ‫ﺬﹸ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬‫ﻭ‬, (sejak) ‫ﺬﹾ‬‫ﻣ‬ Adapun yang dijarkan dengan idhafah maka contohnya: ‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬

‫( ﻏﹸﻠﹶﺎﻡ‬pembantu Zaid) dan yang dijarkan

dengan idhafah itu ada dua, pertama yang di-taqdir-kan dengan lam dan kedua yang di-taqdir-kan dengan min. Kata yang di-taqdir-kan dengan lam (bagi, kepunyaan) contohnya: ‫ﺪ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬ (milik) Zaid) dan yang di-taqdir-kan dengan min (dari) contohnya:

‫ﺎﺝﹴ‬‫ﺳ‬

(pintu (dari) kayu jati), ‫ﻳﺪ‬‫ﺪ‬‫ﺣ‬

‫ﻢ‬‫ﺎﺗ‬‫( ﺧ‬Cincin (dari) besi)

‫ﺰ‬‫ ﺧ‬‫ﺏ‬‫( ﺛﹶﻮ‬Baju (dari) sutera), ‫ﺎﺏ‬‫ﺑ‬

﴾Allah Maha Mengetahui kebenaran﴿ 28

Maktabah Ar Razin

‫( ﻏﹸﻠﹶﺎﻡ‬pembantu

View more...

Comments

Copyright ©2017 KUPDF Inc.
SUPPORT KUPDF