Tariq Ali & Paco Ignacio Taibo II - 1968

TARIQ ALI

1968

PACO IGNACIO TAIBO II

ΑΓΡΑ

1968 ΕΦΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ

ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, ΜΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ

Παρακαλώ φροντίστε ίο βιβλίο να επιστραφεί στην ίδια κατάσταση που ίο δανειστήκατε. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει 'να το αντικαταστήσετε με καινούργιο.

Στην ί'ίυα σεί,ρά κυκλοφορούν

1968

Τ α κ ι ο ALI

ΊΙ σύγκρουση των φονταμενταλισμών Σταυροφορίες, Ύζιναντ και. νείοτερικοτητα TARIQ A U

< ) Μ πους στή Βαβυλώνα ΊΙ νέα άποικιυποίηση του 'Ιράκ ELIOT WKINHKKCEK

Τί άκουσα για το Τρακ

T A R I Q ALI

ΕΦΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ

NOAM CHOMSKY 11/!» ALAIN BADIOU

Ι Ιεριστάσει:;., Ι και 2 El>\YAIU> SAID

P A C O I G N A C I O Τ α ι β ο II

'( ) Φρόυντ και or. μη-Ευρθ)παΐυι MICHEL BOLNAN ΊΙ λογική τη; τρομοκρατία; JACQLES

D K H M D A

ΊΙ τελευταία λέξη του ρατσισμού

ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, ΜΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ

ANTONIO TABI/CCIII

ΊΙ γαστρίτιδα του Μλάτο»να KARL Μ λ κ \ - FuiEitmcii ENGKLS

ΊΙ αποικιοκρατία στην Ασία Αφγανιστάν - Ίν^ία - Περσία KAKI. MARX

'Εγκώμιο του έγκλήματυ;

| ΒΙΚ Ε Λ Α Ι Α | ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ \ Δρυμός 8ΐ6λίου εισαγωγής

NKW LKKI' REYILW

ΊΙ ελληνική εκουση - τ. Ι ANGKLA Y. DAMS

Δημοκρατία ~/(•>ριζ δεσμά \\tti oixarixi) (ΐΐΎοχυατοοία, ης Δημοκρατίας πού αργό­ τερα, σέ ένα παιδαριώδες ξέσπασμα, θα περιέγραφε τα γεγονότα σαν « σκατά στο κρεβάτι ». Ξεκινώντας με αιτήματα για μεταρρυθμίσεις στο Πανεπιστή­ μιο, οι φοιτητές δέν άργησαν να αναλάβουν επανα­ στατική δράση. Τον Ίδιο μήνα μια διαδήλωση τηζ Καμπάνιας για Α λ λ η λ ε γ γ ύ η στο Βιετνάμ μπροστά στην αμερικανική πρεσβεία, στην πλατεία Omsvcnor του Λονδίνου, κατέληξε σε βίαια επεισόδια. θ έ λ α μ ε κι εμείς να καταλάβουμε την πρεσβεία. I P : Γι! σαν τους Βι οιετναμεί,ους, αΛΛα η έφιππη αστυνομία

ΚΦΟΛΟΣ ΣΤΟΝ OVIWNO

'3

παρατάχθηκε για να υπερασπιστεί το προπύργιο. "Εγιναν συγκρούσεις και ό 'Αμερικανός γερουσια­ στής Eugene McCarthy, βλέποντας τις εικόνες, ζή­ τησε να μπει τέλος στον πόλεμο, πού εκτός των άλ­ λων έθετε (( σέ διαρκή κίνδυνο τήν πρεσβεία μας στην πιο φιλική για μας πρωτεύουσα στην Ευρώ­ πη ». Συγκριτικά μέ άλλου ( όπως τραγουδάει κι ό Mick Jagger στο " Street Fighting Man " ) [ Ό άνθρω­ πος πού μάχεται στους δρόμους ], δέν συνέβησαν και πολλά πράγματα στη Βρετανία τή χρονιά εκείνη : οι καταλήψεις στα Πανεπιστήμια και οί συγκρούσεις στην πλατεία Γκρόβενορ δέν συνιστούσαν πραγμα­ τική απειλή για τήν κυβέρνηση τών 'Εργατικών πού, αν και υποστήριζε τήν 'Αμερική, αρνήθηκε να στεί­ λει στρατεύματα στο Βιετνάμ. Ό πόλεμος μπήκε στην τρίτη και τελευταία φάση του. "Εχοντας βρεθεί κάτο) άπό τήν κατοχή της Γαλλίας, αργότερα της 'Ιαπωνίας, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα της Βρετανίας, και έπειτα ξανά της Γαλλίας, οί Βιετνα­ μέζοι άνήγαγαν τις ικανότητες τους για λαϊκή αντί­ σταση σέ μια μορφή τέχνης πού δέν ήταν ούτε χαρι­ τωμένη ούτε διακοσμητική. Παρά το μισό έκατομ-

'4

TARIg ALI

μυριο στρατιώτου και την πιο προχωρημένη στρα­ τιωτική τεχνολογία πού γνώρισε ποτέ ό κόσμος, οί Η ν ω μ έ ν ε ς Πολιτείες δεν μπορούσαν να νικήσουν τους Βιετναμέζους. Αυτό ακριβώς πυροδότησε έ'να αντιπολεμικό κίνημα μέσα στις ΜΠΑ με ισχυρό αν­ τίκτυπο στον στρατό. "Εγινε κάτι πολύ συνηθισμένο το πανώ πού έγραφε « Φαντάροι ενάντια στον πόλε­ μο », με δεκάδες χιλιάδες πρώην στρατευμένους να διαδηλώνουν έξω άπό το Πεντάγωνο και να εκσφεν­ δονίζουν τα παράσημα τους προς το κτίριο.

ΤΙ αλλαγή εποχής πού επήλθε το 1989 έξαπέστειλε οτιδήποτε ριζοσπαστικό στο μουσείο του τρόμου. "Ολες οί επαναστάσεις και όλοι οί επαναστάτες είναι πλέον τέρατα, μαζικοί εξολοθρευτές καί, βεβαίως, τρομοκράτες. Ι [όσο ξένη είναι ή ενθουσιώδης πολι­ τική οξύτητα προς το πνεύμα της σημερινής εποχής ; Ή ριζοσπαστική πολιτική και κουλτούρα του l!NiS δεν υπηρετούσε τις τρέχουσες ανάγκες των κυβερ­ νώντων περισσότερο άπ' ό,τι υπηρετούσαν τους κυ­ ρίαρχους εκείνης της εποχής. Πρέπει να ύπερασπι-

ΚΦΟΛΟΣ ΣΤΟΝ

ΟΪΊΆΝΟ

στοΰμε την αυτονομία του παρελθόντος. Ή ένδοξη δεκαετία 1965-75, της οποίας το έτος 1968 ήταν μόνο ή κορυφή, συγκροτείται άπό τρία συγκλίνοντα σενά­ ρια. ΤΙ αναμφισβήτητη προτεραιότητα της πολιτι­ κής ήταν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό άλλα υπήρχαν και δύο άλλα - ή σεξουαλική απελευθέρωση και οί μικροεπιχειρήσεις χίππιδων με ηδονιστικό αντι­ κείμενο- που άφησαν ένα βαθύτερο αποτύπωμα. Τα πρώτα δύο θα θεωρούνταν άσεβη άπό αρκετούς που έσπευσαν να ζητήσουν καταφύγιο στή θρησκεία. Γ Γο τρίτο έχει ενσωματωθεί αισίως. "Οταν το 196869 ήμουν αρχισυντάκτης του The Black Dwarf [Μαύρος Νάνος], κάναμε διαρκείς εκκλήσεις για οικονομική ενίσχυση. Μια μέρα ένας χίππης με φόρμα μπήκε στο γραφείο μας στο Σόχο καί μας μέτρησε 25 λιγδοομένα πεντόλιρα, μας ευχαρίστησε πού βγάζαμε τήν εφημερίδα καί έφυγε. Το έκανε αύτο τακτικά, κάθε δεκαπέντε μέρες. Τελικά τον ρώτησα ποιος είναι και άν είχε κάποιον ιδιαίτερο λόγο να είναι τόσο γενναιόδωρος. Είχε ένα περίπτε­ ρο στην οδο Portobello καί όσον άφορα το γιατί ή­ θελε να μας βοηθήσει, ήταν πολύ απλό : « Ό καπι-

ιό

TA RIO

ALI

ταλισμός δεν είναι groovy, φίλε μου ». Ούτε και τώ­ ρα είναι groovy, είναι μάλιστα ακόμα χειρότερος. Η δεκαετία του '60 ήταν μια απάντηση στις ρηχές ψυχροπολεμικές δεκαετίες πού έσβηναν και πού έ­ δωσαν τον τόνο στη μέση περίοδο του τελευταίου αι­ ώνα. Στις Η ν ω μ έ ν ε ς Πολιτείες, το μακκαρθικο κυ­ νήγι μαγισσών είχε προκαλέσει χάος στή δεκαετία του '50, προτού ό γερουσιαστής Joseph R. McCarthy το παρατραβήξει και τον διώξουν κακήν κακώς. Οί συγγραφείς πού είχαν μπει στή μαύρη λίστα μπορού­ σαν να δουλέψουν ξανά, παρόλο πού οί Rosenberg εί­ χαν εκτελεστεί και δεν μπορούσαν πια να γυρίσουν στη ζωή" στη Ρωσία, εκατοντάδες πολιτικοί κρατού­ μενοι είχαν απελευθερωθεί, τα γκουλάγκ έ'κλειναν και τα εγκλήματα του Στάλιν καταγγέλλονταν άπο τον Χρουστσόφ, καθώς ή 'Ανατολική Ευρώπη ριγού­ σε άπο ελπίδες για γρήγορες μεταρρυθμίσεις. Μά­ ταια ήλπιζαν. Το πνεύμα της ανανέωσης διείσδυσε και στή σφαίρα της κουλτούρας : το πρώτο μυθιστόρημα του Solzhenitsyn δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο επίση­ μο λογοτεχνικό περιοδικό Νόβν Μι ρ και ένας νέος

ΚΦΟΛΟΣ ΣΤΟΝ

ΟΠΆΝΟ

'7

κινηματογράφος επικράτησε στην Ευρώπη : οι δια­ φορές στο περιεχόμενο και το ύφος δεν μπορούσαν να κρύψουν μια κοινή κινηματογραφική γλώσσα. Πα­ ρόλα αυτά, ή λογοκρισία παρέμενε, και ό'χι μόνο στην 'Ισπανία και την Πορτογαλία, οπού κυβερνούσαν οί ευνοούμενοι του NATO φασίστες Φράνκο και Σαλαζάρ. Το μυθιστόρημα Ό εραστής της λαίδης Τσάτερλν του D. Η. Lawrence, γραμμένο το 1928, πρωτοδημοσιεύτηκε επίσημα στη Βρετανία το 1960. Οι εκδότες (Penguin) δικάστηκαν για πορνογραφία άπο βρετανικό δικαστήριο και τελικά απαλλάχθηκαν έπειτα άπο μιά δραματική δίκη πού κράτησε εβδο­ μάδες. Τότε το βιβλίο δημοσιεύτηκε στην πλήρη μορφή του και πούλησε δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Ή ομοφυλοφιλία στή Βρετανία αποποινικοποιήθηκε μόλις το 1907. Στή Γαλλία, ό ύπαρξιστής φιλόσοφος Jean-Paul Sartre βρισκόταν στο αποκορύφωμα της επιρροής του. Οί απόψεις του άρχισαν τώρα να διαταράσσουν τή στείρα αντιπαράθεση μέσων και σκοπών που τό­ σο αγαπούσαν οί απολογητές του σταλινισμού. Ό Σαρτρ υποστήριζε ότι δεν υπήρχε λόγος να προετοι-

TARIQ ΑΙ,Ι

μασούμε την ευτυχία του αύριο με τίμημα την αδι­ κία, την καταπίεση και την αθλιότητα του σήμερα. Αυτό που απαιτούνταν ήταν να γίνουν βελτιώσεις τώρα που θα προετοίμαζαν το δρόμο προς το μέλλον. Ό σοσιαλισμός πρέπει να οριστεί με Ορους ελευθε­ ρίας και δημιουργίας. ΤΙ κριτική πού άσκησε στους εγελιανους και τους μαρξιστές Οτι οικοδομούσαν μια διαλεκτική της Ιστορίας πού αγνοούσε τήν Κίνα, την 'Ιαπωνία και τήν Ινδία, περιοχές του κόσμου που είχαν πενήντα αιώνες ιστορίας π ί σ ω τους, φαί­ νεται σήμερα απίστευτα διορατική. Για τον Σαρτρ ή πρώτη ένδεχομενικότητα της ιστορίας ήταν ή δημο­ γραφία, ο αριθμός των άνθρούπινων Οντων πού τήν έβαζαν σέ κίνηση. Και δεν ήταν μόνος του. ' Ενας ζωογόνος πολιτικός, πολιτιστικός και πνευ­ ματικός πυρετός θάμπωνε τον κόσμο. ' Ηταν σαν κά­ ποιος να κοιτάζει τή νύχτα τον ουρανό και να τον βλέ­ πει πλημμυρισμένο άπό κομήτες και πεφταστέρια. Το παραμύθι έχει ειπωθεί πολλές φορές και σέ πολ­ λές γλώσσες. "Οταν μια επανάσταση ηττηθεί, τότε όλα τα γνωρίσματα της, καλά και κακά, βουλιάζουν μαζί της, αλλά το 1968 αρνείται να πεθάνει.

ΚΦΟΔΟΣ ΣΤΟΝ (ΐνΡΑΛΜ)

Ό πόθος για έπανεγγραφή της Ουτοπίας στο χάρτη ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου παραμένει ισχυρός. Ή Γαλλία εξερράγη τελικά άπό τον Μάιο ώς τον 'Ιούνιο εκείνης της χρονιάς, μεταμορφώνον­ τας το καλοκαίρι του '68 σέ μια ασυνήθιστα αξέχα­ στη και όμορφη εποχή. Ετοιμάζαμε το πρώτο τεύ­ χος του Μανρον Νάνυν όταν το ΙΙαρίσι ξεσηκώθηκε στις 10 Μαίου. Ό Jean-Jacques Lebel, ό ανταποκρι­ τής μας στο Παρίσι, μας τηλεφωνούσε πνιγμένος στα δακρυγόνα και μας έδινε ραπόρτο κάθε λίγες ώρες. Μας είπε : "Ενας γνωστός Γάλλος σχολιαστής του ποδοσφαίρου, πού στάλθηκε στο Καρτιέ Λατέν για να καλύψει τα νυχτερινά γεγονότα, ανέφερε: « Τώρα τα CRS (τα ΜΛΤ) επιτίθενται, διαλύουν οδοφράγματα - Θεε και Κύριε ! Γίνεται μάχη. Οι φοιτητές άντεπιτίθενται, μπορείς να ακούσεις τον ορυμαγδό - τα CR.S υποχω­ ρούν. Τώρα ανασυντάσσονται, ετοιμάζονται να επι­ τεθούν και πάλι. Οι κάτοικοι πετάνε αντικείμενα άπό τα παράθυρα κατά των CRS - θ ε έ μου ! ' II αστυνομία ανταπαντά και ρίχνει δακρυγόνα στα παράθυρα των διαμερισμάτων...» Ό παράγωγος του ραδιοφώνου

ΤΛΚΙΟ ALI

τον διακόπτει : « Δεν μπορεί να είναι αλήθεια αυτό, δεν κάνουν τέτοια πράματα τα CRS !» ((Κι εγώ σου λέω αυτό πού βλέπω » άπαντα ό ανταποκριτής και ή φωνή του σωπαίνει. Τον κόβουν στον αέρα. ' Η αστυνομία απέτυχε να ανακαταλάβει το Καρ­ τιέ Λατέν, που τώρα έχει μετονομαστεί « Συνοικία του ηρωικού Βιετνάμ ». Τρεις μέρες αργότερα έ'να εκατομμύριο άνθρωποι κατέλαβαν τους δρόμους του ΙΙαρισιοΰ απαιτώντας να μπει τέλος στη διαφθορά και γεμίζοντας τους τοίχους με συνθήματα όπως : « Διαφυλάξτε τη συλλογική φαντασία », (( Κάτω άπό το λιθόστρωτο υπάρχει ή ακρογιαλιά », (( "Οταν το δά­ χτυλο δείχνει το φεγγάρι 6 ΙΙΛΙΘΙΟΣ κοιτάζει το δά­ χτυλο », (( Τα καταναλωτικά άγαθα είναι το όπιο του λαού », (( Ή Επανάσταση είναι ή έκσταση της 'Ιστο­ ρίας ». Ό Eric Hobsbawn γράφει στον Μανρο Νάνο : Γνωρίζουν ότι οί επίσημοι μηχανισμοί αντιπροσώ­ πευσης τους -οί εκλογές, τα κόμματα κλπ.- είχαν καταντήσει ενα σύνολο διακοσμητικών θεσμών πού εκτελούν ανούσιες τελετές. Δεν τους αρέσει αυτό άλλα μέχρι πρόσφατα δεν ήξεραν πώς να άντιδρά-

ΚΦΟΔΟΣ ΣΤΟΝ

ΟΥΡΑΝΌ

σουν... Αυτό πού αποδεικνύει ή Γαλλία είναι πως όταν κάποιος δείξει στον λαό ότι δεν είναι ανίσχυρος, τότε Ίσως αρχίσει να δρα ξανά. Συζητούσαμε στην εφημερίδα πότε θα έφευγα για το Παρίσι, δταν πήρα έ'να μεταμεσονύκτιο τηλεφώ­ νημα. 'Ακούω μια αλλοιωμένη φωνή να μου λέει : (( Δεν ξέρετε ποιος είμαι άλλα μη φύγετε άπό τη χώρα μέχρι να συμπληρώσετε πέντε χρόνια εδώ. ' Α λ λ ι ώ ς δέν θα σας αφήσουν να επιστρέψετε ». Ε ­ κείνες τις μέρες ή βρετανική υπηκοότητα για κά­ ποιον πολίτη της Κοινοπολιτείας άποκτώνταν αυτό­ ματα έπειτα άπό πέντε χρόνια διαμονής. Διάφοροι υπουργοί της κυβέρνησης τών 'Εργατικών συζητού­ σαν δημόσια για το εάν έπρεπε να με απελάσουν, και φίλοι μας δικηγόροι μου επιβεβαίωσαν ότι δεν έπρε­ πε να φύγω. Ό Clive Goodwin, ό εκδότης του πε­ ριοδικού μας, έθεσε βέτο στο ταξίδι μου και πήγε ό ίδιος. ' Ε γ ώ πήγα έναν χρόνο αργότερα για να βοη­ θήσω στην εκλογική εκστρατεία του Alain Krivine στις προεδρικές εκλογές, άλλα έπειτα άπό ένα μεγά­ λο συλλαλητήριο στην Τουλούζη, ή γαλλική άστυνο-

TAK1Q

AU

μία περικύκλωσε το αεροπλάνο μόλις αύτο προσ­ γειώθηκε στο Όρλύ. (( 'Ελπίζω να είναι για σένα κι οχι για μένα » μουρμούρισε ό Κριβίν. Ήταν για μέ­ να. Είχε διαταχθεί ή απέλαση μου άπο τη Γαλλία και ή απαγόρευση να επισκεφθώ τη χώρα Ίσχυσε μέχρι την εκλογική νίκη του Φρανσουά Μιττεράν πολλά χρόνια αργότερα.

Μολονότι τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν σε επανά­ σταση, ή Γαλλία συγκλονίστηκε άπο τα συμβάντα. Ό Ντε Γκώλ, έχοντας μια αίσθηση της Ιστορίας, εξέταζε το ενδεχόμενο να κάνει πραξικόπημα, άλλα έβαλε στή θέση του τον υπουργό 'Εσωτερικών Οταν εκείνος πρότεινε να συλλάβουν τον Σαρτρ. « Δεν μπο­ ρείς να φυλακίσεις τον Ηολτάϊρο » του απάντησε. Το γαλλικό παράδειγμα ήταν μεταδοτικό, προκα­ λώντας ανησυχίες τόσο στους γραφειοκράτες της Μόσχας όσο και στις κυρίαρχες έλιτ της Δύσης. "Ενας άναρχος και απείθαρχος λαός έπρεπε να τιθα­ σευτεί. Ό Robert Escarpit, ένας ανταποκριτής της Monde, έγραψε στις 2.'i Ιουλίου 19(58 :

ΕΦΟΛΟΣ ΣΤ().\ Ο Π Ά Ν Ο

"Ενας Γάλλος πού ταξιδεύει στο εξωτερικό αισθάνε­ ται να αντιμετωπίζεται λιγάκι σαν να αναρρώνει άπο κάποιον κακοήθη πυρετό. Γιά πείτε μας, πώς ξέσπα­ σε το κακό με τα οδοφράγματα ; Ποια ήταν ή θερ­ μοκρασία στις πέντε ή ώρα το απόγευμα της 29ης Μαΐου ; Το γκωλικό φάρμακο χτυπάει πράγματι τήν αρρώστια στη ρίζα ; Υπάρχει κίνδυνος υποτρο­ πής ;... 'Υπάρχει, όμως, μια ερώτηση πού σπανίως τίθεται, Ί'σως επειδή ή απάντηση προκαλεί τρόμο. Ά λ λ α κατά βάθος ό καθένας θα ήθελε να μάθει, άπο ελπίδα ή απο φόβο, έαν η αρρώστια είναι μεταδοτική. Μ ια δεκαετία πριν άπο τή Γαλλική 'Επανάσταση, ό Βολτάϊρος είχε παρατηρήσει ότι (( Ιστορία είναι τα ψέματα πάνω στα όποια συμφωνούμε ». Κατόπιν, δεν υπήρχε και πολλή συμφωνία γιά οτιδήποτε. Ή συζήτηση γύρω άπο το 1968 αναβίωσε πρόσφατα άπο τον Νικόλα Σαρκοζύ, πού κομπορρημονουσε ότι ή νίκη του στις προεδρικές εκλογές της περσινής χρονιάς θα ήταν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του '(>8. H απάντηση ήρθε σαν καταπέλτης άπο τον Γάλλο φιλόσοφο Alain Badiou, όταν, με ολοφά­ νερα δηκτικό τόνο, συνέκρινε τον νέο ΙΙρόεδρο της

2

4

TARIQ ALI

Δημοκρατίας με τους Βουρβόνους του 1815 και με τόν στρατάρχη Pétain στη διάρκεια του πολέμου. Εί­ χαν μιλήσει κι αύτοι για φέρετρα και καρφιά. « Ό Μάης του 1968 επέβαλε σε δλους μας τον πνευματικό και ηθικό σχετικισμό » δήλωσε ο Σαρκοζύ. (( Οι κληρονόμοι του Μάη του '68 επέβαλαν την ιδέα ότι δεν υπήρχε πια καμιά διαφορά ανάμεσα στο κάλο και το κακό, την αλήθεια και το ψευδός, την ομορφιά και την ασχήμια. Ή κληρονομιά του Μάη του '68 εισήγαγε τόν κυνισμό στην κοινωνία και την πολιτική». Κατηγόρησε την κληρονομιά του Μάη του '68 α­ κόμα και για ανήθικες επιχειρηματικές πρακτικές : τη λατρεία του χρήματος, το βραχυπρόθεσμο κέρ­ δος, την κερδοσκοπία και τις καταχρήσεις του χρη­ ματιστικού καπιταλισμού. Ή επίθεση του Μάη του '68 στους ηθικούς κανόνες συνέβαλε στην