T5 HABA

Menyiasat Alam Fizikal : Tenaga Haba (Ulang Kaji Tahun 5) NOTA Tenaga Haba

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Haba adalah suatu bentuk tenaga. Objek yang menerima tenaga haba akan menjadi panas. Haba boleh mengalir dari objek yang panas kepada objek yang sejuk . Sumber tenaga haba utama bagi Bumi ialah Matahari. Tanpa tenaga haba dari Matahari, Bumi akan menjadi terlalu sejuk dan tidak sesuai untuk didiami oleh hidupan. Sumber-sumber lain tenaga haba termasuklah daripada pembakaran bahan dan tenaga elektrik. Tenaga haba juga boleh mengubah keadaan fizikal bahan .  Apabila sesuatu bahan dipanaskan , bahan itu akan mengembang dan bertambah saiznya.  Apabila sesuatu bahan disejukkan , bahan itu akan mengecut dan berkurang saiznya .

Kesan Haba ke atas Bahan (a)

1.

2.

3.

(b)

1. 2.

Pengembangan dan Pengecutan Pe pejal

Pepejal akan mengembang apabila dipanaskan dan mengecut apabila disejukkan . Namun begitu, pengembangan dan pengecutan pepejal tidak melibatkan perubahan yang besar dan sukar dikesan oleh mata kasar. Contoh pengembangan pepejal: Penutup botol (logam) yang ketat boleh dibuka dengan mudah dengan memanaskan penutup itu. Apabi la penutup dipanaskan, dipanaskan, ia akan memgembang dan bertambah saiznya. Ini membolehkan penutup itu dibuka dengan senang. Aplikasi pengembangan dan pengecutan pepejal i. Celah-celah pada landasan kereta api di bahagian penyambungannya bertujuan untuk mengelakkan landasan besi membengkok apabila mengembang pada hari panas. ii. Kabel telefon dan kabel elektrik dipasang kendur sedikit di antara tiang. Ini bertujuan untuk mengelakkan kabel menjadi tegang dan putus pada waktu malam yang lebih sejuk.

Pengembangan dan Pengecutan Cecair 

Cecair juga mengembang apabila dipanaskan dan mengecut apabila disejukkan. Pengembangan dan pengecutan cecair adalah lebih banyak daripada

3.

(c)

1. 2. 3.

pepejal. Aplikasi pengembangan dan pengecutan cecair  Pengembangan dan pengecutan merkuri (raksa) dalam termometer  membolehkan kita menyukat suhu sesuatu bahan.

Pengembangan dan Pengecutan Gas

Seperti pepejal dan cecair, gas juga boleh mengembang dan mengecut. Pengembangan dan pengecutan dalam gas adalah paling banyak berbanding pepejal dan cecair. Aplikasi pengembangan gas Dalam industri membuat roti, gas karbon dioksida hasil daripada penapaian yis (ragi) mengembang apabila adunan roti dipanaskan. I ni akan menaikkan adunan roti.

LAMPIRAN 1 Lembaran Kerja Stesen 1 dan 2

1.

(a)

Apa yang berlaku kepada ketulan ais apabila dipanaskan?

 _______________________________________________________  (b) Apa yang menyebabkan kejadian ini?

 _______________________________________________________ 

(c)

Bagaimanakah cara untuk menukarkan air menjadi ais semula?

 _______________________________________________________  (d) Namakan proses perubahan rupa bentuk bahan yang berlaku di (a).

 _______________________________________________________ 

Stesen 3 dan 4

2.

(a)

Masukkan bebola besi ke dalam gelang. Adakah bebolabesi itu dapat masuk melalui gelang?

 _______________________________________________________  (b) Panaskan bebola besi selama beberapa minit. Cuba masukkan bebolabesi ke dalam gelang sekali lagi.  Adakah bebola besi itu dapat masuk melalui gelang? Mengapa?

 ___________________________ ____________________________ 

(c)

Biarkan bebola besi menjadi sejuk. Cuba masukkan bebola besi melalui gelang sekali lagi. Catatkan pemerhatian anda.

 _______________________________________________________  (d) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan aktiviti ini?

 _______________________________________________________  (e) Bagaimana anda dapat mengaplikasikan konsep berkaitan tenaga haba ini dalam kehidupan seharian?

 ________________________ _______________________________ 

Stesen 5 dan 6

3.

(a)

Masukkan kelalang ke dalam air panas. Apa yang berlaku kepada aras air dalam tiub kaca?

 _______________________________________________________  (b) Terangkan fenomena ini.

 _______________________________________________________ 

(c)

Ramalkan apa yang akan berlaku apabila kelalang dimasukkan ke dalam air sejuk.

 _______________________________________________________ 

Stesen 7 dan 8

4.

(a)

Masukkan botol dalam air panas. Perhatikan apa yang berlaku kepada belon.

 _______________________________________________________  (b) Apakah inferens yang boleh dibuat daripada aktiviti di(a)?

 _______________________________________________________  (c)

Bagaimana konsep yang terlibat dalam aktiviti ini boleh diaplikasikan dalam industri atau kehidupan seharian?

 _______________________________________________________  (d)

 _______________________________________________________ 

(e)

 _______________________________________________________ 

LAMPIRAN 2 Latihan   A.

Isikan tempat kosong dengan perkataan yang sesuai daripada senarai   perkataan berikut.

panas

tenaga

mengembang 1. 2. 3. 4. 5.

haba

sejuk

tenaga elektrik

mengecut

Haba merupakan suatu bentuk bentuk ____________________ . Antara sumber-sumber haba ialah Matahari, pembakaran bahan dan  ____________________ . Bahan ____________________ apabila dipanaskan dan  ____________________ apabila disejukkan. Objek yang panas akan membebaskan ____________________ . Haba mengalir dari objek yang ____________________ ke objek yang  ____________________ .

B.

Jawab soalan yang berikut.

1.

Kaji jadual di bawah dan jawab soalan-soalan berikutnya.

Masa (minit) Suhu air ( C) S

0 80

2

4

6

8

10

65

52

42

37

35

Jadual di atas diperoleh dalam satu eksperimen. Dalam eksperimen ini, suhu air panas dalam sebuah bikar yang terdedah disukat pada sela masa

tertentu. (a) Namakan alat yang boleh digunakan untuk menyukat suhu seperti dalam eskperimen ini.

 _______________________________________________________  (b) Berdasarkan keputusan dalam jadual di atas, apakah inferens yang boleh dibuat?

 _______________________________________________________  (c) Namakan: (d) i. pemboleh ubah yang dimanipulasikan.

ii.

(d)

 ___________________________________________________  pemboleh ubah yang bergerak balas.

 ___________________________________________________  Cadangkan dua cara untuk memperlahankan penurunan suhu.

i.  ____________________________________________________ 

ii.  ____________________________________________________ 

J AWAPAN

A:

B:

1. 2. 3.

tenaga tenaga elektrik mengembang, mengecut

(a) (b)

termometer  Suhu air menurun kerana tenaga haba daripada air panas terbebas ke persekitaran menyebabkan air itu semakin sejuk. i. masa (minit)

(c)

4. 5.

haba panas, sejuk

(d)

ii. i. ii.

S

suhu air (0 C) Menutup bikar dengan bahan penebat haba seperti kayu/kapas Melapik bikar dengan bahan penebat haba seperti kayu