Socijalna Interakcija i Komunikacija

Socijalna interakcija i komunikacija Havelka Nenad: Socijalna percepcija od 11 – 33 strane

Pitanja...

Šta je socijalna interakcija? Ko su nosioci interakcije? Akteri i njihovi medjuodnosi Kakva interakcija može biti? Kako ciljevi određuju karakter socijalne interakcije? Kojim sredstvima se ostvaruje socijalna interakcija? Od čega zavisi spremnost za interakciju?

Socijalna interakcija



Široko značenje socijalne interakcije Zavisi od kriterijuma i složenosti sagledavanja problema



Postojanje interakcije ukazuje:



 

Pripadnost entiteta istom socijalnom prostoru Tendencija da se uspostavi medjuzavisnost izmedju entieta

Učesnici u socijalnoj interakciji Učesnici u socijalnoj interakciji mogu biti osobe, male grupe, organizacije, institucije, velike društvene grupe, globalne zajednice i razne vrste njihovih asocijacija. Opšti naziv za učesnike ili aktere u socijalnoj interakciji je SOCIJALNI ENTITET ili jednostavno – ENTITET Entitet mora imati dva svojstva za interakciju: da ima razvijenu unutrašnju strukturu (osobine ličnosti, inteligencija, stavovi, vrednosti,... za individue; delovi i odnosi izmedju delova za grupe) da je poseban ili autonoman dinamički sistem

Učesnici u socijalnoj interakciji Razlikujemo  

individualne entitete, to su osobe ili pojedinci i multi-individualne entitete, to su grupe, organizacije

Interakcija među grupama, organizacijama i drugim multiindividualnim entitetima operativno se ostvaruje kroz ponašanje i delovanje POJEDINACA, OSOBA Osobe su uvek nosioci – akteri – socijalne interakcije, jedino varira stepen autonomije njihovog ponašanja u odnosu na entitet kojem pripadaju i koji predstavljaju.

Vrste učesnika interakcije 

Osnovne vrste učesnika u interakciji su:  



Razlikujemo  



Osobe Grupe Interpersonalnu interakciju Intergrupnu interakciju

Osobe su uvek nosioci interakcije, menja se samo stepen njihove autonomije u odnosu na grupu

Atributivni skupovi 

Skup osoba smatramo društvenom grupom ukoliko osobe koje ga čine imaju zajedničke, slične ili iste ciljeve, članstvo, položaje ili uloge i zajedničke norme ponašanja



Iz svega proizilaze ODNOSI medju članovima skupa. Neće svi skupovi biti grupe, ali u odredjenim situacijama može doći do osećanja vezanosti za grupu i definisanja uzajamnih odnosa (navijacke grupe, feministicke grupe, ...)  Pol: ženski, muški  Vrsta obrazovanja: lekari, advokati  Prostorni skupovi: osobe iz jedne ulice, nacija  Skup ne čine sve osobe pod imenom Marko

Prijemčivost entiteta – spremnost za interakciju 

Osetljivost – sposobnost entiteta da zapaža zbivanja u svom užem i širem okruženju



Selektivnost – diferencira opažena zbivanja prema njihovom značenju, pravi konceptualni sistem i daje mu značenje



Kontrola – na osnovu tumačenja predvidja ishode i posledice

Interakcija može biti: 



Formalizovana interakcija (njena efikasnost na duži rok povezana je sa stvaranjem prostora za spontanu interakciju) Spontana interakcija

Spontana interakcija SPONTANA INTERAKCIJA je izraz potreba koje se ne mogu zadovoljiti kroz formalizovane obrasce interakcije. Ona ima tri osnovna značenja: 1.

2.

3.

Signalno značenje – ona je pokazatelj da kod učesnika postoji motivacija koja se ne uklapa u formalizovano – propisano ili uobičajeno ponašanje Inovativno značenje – ona je izvor novih oblika ponašanja i provera njihove opravdanosti i efikasnosti Permisivno značenje spontane interakcije – ona je vidljiva i objektivna “mera” slobode, autonomnosti učesnika, kao i fleksibilnosti celog sistema...

Spontana interakcija se dovodi u vezu sa nizom vrednosti kao što su ljudske slobode, demokratija, tolerantnost...

Formalizovana interakcije Svrsishodna interakcija teži prevazilaženju stihijnosti i stabilizovanju odnosa među učesnicima, što zahteva: 1. Utvrđivanje zajedničkih ciljeva 2. Standardizacija osnovnih obrazaca ponašanja 3. Diferencijacija položaja i uloga 4. Formalizovanje 1, 2 i 3 uspostavljanjem pravila i normi ponašanja. Stabilnost jednog interakcijskog sistema (bilo u dijadi ili velikoj organizaciji), temelji se na  osetljivosti na promene samih aktera i/ili okolnosti  spremnosti da u skladu sa tim promenama menja ustaljene i formalizovane obrasce ponašanja  stvaranje prostora za spontanu interakciju

Ciljevi interakcije

Svaka socijalna interakcija je – bar u očima jednog od aktera – svrsihodna...

ovanje k li z a r a z m u ij r e it r K je e ij c k a r te in e ln a ij c o modaliteta s VA E J L I C U Đ E M Z I S O ODN u. ij c k a r e t in u e z la sa kojim akteri u

Ciljevi interakcije Po sadržaju ciljevi aktera mogu biti  Različiti, slični i isti, irelevantni Po načinu ostvarivanja mogu biti:  paralelni – postižu se kroz KOAKCIJU ili naporednu aktivnost (žeteoci u polju, daktilografi, radnici na traci)  suprostavljeni – postižu se kroz KOMPETICIJU ili nadmetanje, takmičenje (svi učesnici imaju isti cilj, ali ga može postići samo jedan od učesnika: sportska takmičenja, politički izbori)  zajednički – postižu se kroz KOOPERACIJU ili saradnju (postoji isti, ali zajednički cilj: efiaksnost svakog učesnika ima pozitivnu vrednost za ostale) Način ostvarivanja je najčešće stvar izbora, odluke, organizacije, ali ponekad i stvar prirode cilja..

Sadržaj interakcije Interakcija se javlja u svim SFERAMA DRUŠTVENOG ŽIVOTA LJUDI.  Porodica  lokalna zajednica  susedstvo  

privreda – proizvodnja tržište, finansije  kultura  obrazovanje  politika

... i mnoge druge – šire ili uže oblasti – su OKVIRI kojim nastaju i razvijaju se brojni i raznovrsni KONKRETNI OBLICI SOCIJALNE INTERAKCIJE Pitanje je:  Koliko sadržaj menja interakciju, koliko je čini posebnom? Da li neki bazični mehanizmi uvek isti, menja se njihov manifestni oblik?

Sredstva interakcije Prema sredstvima koja koristi, interakcija može biti: NEPOSREDNA – prostorna udaljenost omogućuje neposredan kontakt, uzajamno čulno opažanje, neverbalnu i verbalnu komunikaciju POSREDNA - učesnici su razdvojeni u prostoru i/ili vremenu, kontakt se ostvaruje putem proizvoda njihove delatnosti (pisma, poruke, obaveštenja, dokumenti...) i tehničkih sistema (pošta, telefon, e-mail, internet...) TEHNOLOŠKI RAZVOJ – razvoj telekomunikacija ili ”daljinskih” komunikacija – smanjio je razlike između neposredne i posredne interakcije i promenio neke bitne karakteristike socijalne interakcije uopšte.  Masovni mediji doprinose da ceo svet sve postaje jedinstven socijalni prostor  Za neke tradicionalno neposredne interakcije nije neophodan neposredni kontakt (školovanje na daljinu...)

Fokus grupe o novim tehnologijama budućnost bez neposredne interakcije

Izvor: ISM, IREX



Prognozira se munjeviti razvoj novih tehnologija  internet i mobilni spajaju se u jedan svima dostupan komunikacioni kanal



Protok informacija daleko brži, informacije svima dostupne, a ljudi više informisani, obrazovaniji.

+

•

““Biće

sve lakše, manje papirologije. Brža komunikacija. Dostupnost informacija veća” “Postaćemo zavisni, manje komunikativni. Otuđićemo se.”

•

 

Pesimistične prognoze tiču se emotivnog života, socijalizacije. Otuđenja - i od sebe i od drugih Sve će biti on line (i posao i ljubav i prijatelji...), a ritam života sve brži. Sve češće korišćenje sajtova za druženje i upoznavanje SMS poruka umesto “žive reči” Izbegavanje neposredne komunikacije Komunikacija bez ličnog kontakta

“Nosićemo “tegle” na očima. Imaćemo proširene vene od sedenja. Porašće nam kažiprst od miša, a palac od SMS-a. Bićemo usamljeni, otuđićemo se”

Komunikacija

Sredstva interakcije KOMUNIKACIJA je univerzalno sredstvo kojim se ostvaruje socijalna interakcija i najrasprostranjeniji oblik socijalne interakcije Šta je komunikacija? Odgovor zavisi od toga 1. KO su KOMUNIKATORI i 2. ŠTA se koristi kao sredstvo komunikacije? Moguća su najmanje TRI odgovora.

Pitanja    

Šta je komunikacija? Šta čini “anatomiju” komunikacije? Koje su osnovne vrste komunikacije? Koji su faktori uspešne komunikacije?



Odgovor zavisi od toga šta posmatramo kao komunikaciju:   

Komunikaciju medju ljudima Komunikaciju kod živih bića Komunikaciju kao izraz bilo kog sistema: biološkog, socijalnog ili tehničkog

http://www.youtube.com/watch?v=X-UsdATXqxU http://www.youtube.com/watch?v=utVXZAflESo&feature=related

1. odgovor KOMUNIKACIJA je 

 

uspostavljanje veze/interakcije putem SIMBOLA koji omogućuju prenošenje ZNAČENJA uzajamna RAZMENA ideja i iskustva među ljudima pridavanje ZNAČENJA ponašanju, obrascima ponašanja

Ako tako shvatimo komunikaciju  



Komunukatori su ljudi Sredstvo komunikacije je JEZIK kao najrazvijeniji simbolički sistem (verbalna, lingvistička komunikacija) Sadržaj komunikacije su informacije, ideje, misli, značenja, iskustva, osećanja...

2. odgovor Komunikacija je  svaka aktivnost koja pojedinca ili grupe pojedinaca dovodi u MEĐUSOBNU VEZU – u interakciju  veza se uspostavlja ne samo putem SIMBOLA već i putem SIGNALA/ZNAKOVA  Signalno uspostavljanje veze postoji i kod LJUDI i kod ŽIVOTINJA (simboli su specifično ljudsko sredstvo komunikacije)  Prema složenosti moguće je razlikovati tri tipa komunikacije (Hebb i Thompson)

Komunikacija putem signala 1. REFLEKSNA – automatska reakcija na draž, nema dokaza o nameri aktera da izazove promenu u ponašanju drugog, ali drugi akter reaguje (kod ptica i životinja - krik “znak” na uzbunu...) 2. SVRSISHODNA ali nesintaksička – pošiljalac signala prati reakcije primaoca i podešava svoje ponašanje... Kao da postoji namera da ostvari određeni efekat (kod ptica ženka oponašajući “slomljeno krilo” privlači pažnju grabljivice, dok mladunčad ne postane sigurna) 3. SINTAKSIČKA – javlja se kod ljudi, zasniva se na sposobnosti kombinovanja znakova – simbola i signala, kao i brzog rekombinovanja.

Komunikacija putem signala

Dake, drugi odgovor glasi: komunikacija je  interakcija posredovana ZNAKOVIMA  komunikatori mogu biti ljudi i životinje (organizmi – jedinke i grupe)

Šta je ZNAK? To je draž  koja nešto zamenjuje, stoji umesto nečega – umesto objekta, pojave, zbivanja...  na koju se ne reaguje prema njenim fizičkim svojstvima, već se reaguje na značenje koje joj se pripisuje (“kašljucanje” ne ukazue na upalu grla, već na želju da se obrati pažnja..., zevanje) VRSTE ZNAKOVA  Prirodni: izraz lica, glasa  Veštački: slova, brojevi  Ikonički: slika, crtež, saobraćajni znak za školu

Koje su FUNKCIJE znakova? Funkcije su: 1. Ekspresivna – izražava unutrašnje stanje (smeh, plač, krik) 2. Apelativna – signali koji izazivaju pažnju (jauk, kašalj) 3. Reprezentativna – predstavlja stvari, pojave, zbivanja Prema funkciji, vrste znakova su 



SIMBOLI – reprezentacijska ili signifikativna funkcija (simboli su znakovi koje koristimo da označavamo stvari, odnose, ideje, doživljaje, i druge različite sadržaje) SIGNALI – ekspresivna funkcija (izraz unutrašnjeg stanja organizma)

definiše VRSTU KOMUNIKACIJE

VRSTA ZNAKOVA VERBALNA ili lingvistička

NEVERBALNA ili ekstralingvistička, zasnovana na signalima

JEZIK – najrazvijeniji simbolički sistem GOVORNA PISANA Tu su još: PARALINGVISTIČKA – znaci koji se dodaju govoru – brzina, ritam, intonacija... IKONIČKA – znaci u vidu crteža, likova, plastike, predmeta

KINEZIČKA – znakovi su razni pokreti: facijalni- ekspresija, mimika, telesni PROKSEMIČKA – prostor, odnosi u pr. 1. Fizička blizina 2. Raspored u prostoru – položaj, orijentacija pogleda 3. Teritorijalno ponašanje – pravo na prostor, “uljezi” – personalni p. (“mehur”)

3. odgovor KOMUNIKACIJA je 



informativno- tehnološki proces utemeljen na

komunikacijskom inženjerstvu, teoriji informacija i kibernetskim modelima, koji uključuje određene komponente: 1. POŠILJAC – sistem sa izlazom, inicijator komunikacije 2. PRIMALAC – sistema sa ulazom, odredište, primalac komunikacije 3. MEDIJ – posrednik u komunikaciji  

KANAL prenosa (govor, štampa, telefon) SREDASTVA prenosa (prir. jezik, vešt. kod)

4. PORUKA – sadržaj i forma, ono što se komunicira (saopštenje...), - kodirana informacija, podatak, ideja... 5. ISHOD – efekat kod primaoca, diferencirana reakcija, dokaz da je došlo do komunikacije

Informatička šema komunikacije Komunikatori su SISTEMI – osobe, životinje, tehnički uređaji

IZVOR 

MEDIJ

ODREDIŠTE

prenos

* Izbor KODA * Dekodiranje * Kodiranje PORUKE * Interpretacija poruke * ISHOD: promena informisanosti i/ili ponašanja

Sredstvo komunikacije je KOD – jezik, sistem signala, simbola

Šta kažu TRI ogovora 





1. najuži: prenošenje i razmena značenja putem simbola- komunikatori su ljudi 2. širi: uključivanje signala – komunikatri su ljudi i životinje 3. najširi: uključivanje elektronskih impulsa– komunikatori su ljudi, životinje i “mašine”

Značaj komunikacije  ¾ budnog vremena  Društveni život  Učenje, obrazovanje

Pretpostavke uspešne komunikacije Učesnici – POŠILJALAC i PRIMALAC 1. Postojanje istog – zajedničkog koda  Socio-kulturne razlike (rečima se pridaju različita značenja)  Profesionalne razlike (stručni termini)  Međugeneracijske razlike  Kontekstualne razlike (emocionalna raspoloženja, socijalna situacija) 2. Kompetentnost učesnika  Individualne razlike (intelektualne sposobnosti, složene poruke)  Unutrašnje smetnje (umor, bolest)  Uticaj nesvesnih ili delimično svesnih mehanizama 3. Motivacija da se uspostavi komunikacija (M. Marković)  Ulaganje potrebnog napora  Uvažavanje zajedničkih pretpostavki  Razumna mera tolerancije  Iskreno težiti tačnoj interpretaciji  Uvažavanje objektivnih argumenata  Uzdržavanje od primedbi i ispoljavanja emocija

Pretpostavke uspešne komunikacije

Poruka treba da     

sadrži tačne i relevantne informacije ima jasnu strukturu je u skladu sa kodom je prilagođena mogućnostima kanala (usmena, telefonska) Podešena sposobnostima primaoca (deca, odrasli)

Medij – kanal i sredstva • • •

Izabrati adekvatan kanal (nepismene osobe...) Zaštititi kanal od smetnji (prilikom emitovanja) Sredstvo komunikacije treba da odgovara karakteru poruke (gest - usmena izjava – pisana izjava, ugovor)

Ponašanje osobe kao aktera u socijalnoj interakciji

Može imati različite forme (film Up in the air) Personalizovanost – osoba nastupa u svoje ime, kao autonoman akter, rukovodi se svojim vrednostima i normama. Osobe se osećaju lično odgovornim za svoje postupke i posledice svojih postupaka

IMPERSONALIZOVANOST – nastupa u ime opšteg načela, formalnog položaja i uloge koju ima, zaklanja se iza propisa, oseća se manje odgovornom

Depersonalizovanost – nastupa pod pritiskom, prinudom, naređenjem, izvršava nalog

Interakcija stvara uslove za...

... uzajamno opažanje osoba i ... samo-opažanje aktera To su sledeće teme...