SI 70.pdf

Τ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ

Μ Η Ν Ι Α Ι Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο ΓΙ Α ΤΗΝ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η ΚΑ Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

ΤΕΥΧΟ Σ

70 · ΙΟ ΥΝ ΙΟ Σ

2002 · € 3 ,0 0

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΤΥΧΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

'«ata

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΝΩΝΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ (396-393 π.Χ.) Ο ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΑΝΟΡΘΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ - 0 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ 01 ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΓΡΙΜΠΟΒΟΥ ΤΟ 1897 ΣΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 01 ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΩΝ ΟΥΓΕΝΟΤΩΝ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΥΛΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΝΑΚΩΧΗ ΚΑΙ 01 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ( 1943)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕ Υ Χ Ο Σ 70 ΙΟ ΥΝ ΙΟ Σ 2002

6 Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΡΟΜΜΕΛ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ 1944

LE C 0 S 8 A T DE “PENTE P1GHADIA,

20 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΝΩΝΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ (396-393 π.Χ.) 0 ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΑΝΟΡΘΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΥΝΑΜΗ 28 ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΓΡΙΜΠΟΒΟΥ ΤΟ 1897 ΣΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 36 ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ 46 ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΩΝ ΟΥΓΕΝΟΤΩΝ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΥΛΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ 52 1943 ■Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΝΑΚΩΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 60 Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΤΥΧΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (25/12/1947-6/1/1948)

ΜΟΝΙΜΕΣ Ε Ξ Ω Φ Υ Λ Λ Ο Ο σ τρ α τά ρ χ η ς Ρ ό μ μ ελ σ υ σ κ έ π τε τα ι μ ε το ν δ ιο ικ η τή τη ς Μ ερ α ρ χ ία ς Π ά ν τσ ερ Lehr σ τρ α τη γ ό Μ π ά γ ιερ λ α ϊν , μ ε το ν οποίο είχ αν σ υ ν υ π η ρ ε τή σ ει σ τη Β. Α φ ρ ική , κα ι τον δ ιο ικ η τή το υ Σ υ ν τά γ μ α το ς Π ά ν τσ ερ Lehr σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η Γ κ έρ χ α ρ ν τ, σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία σ τις 2 Ιο υ λ ίο υ 1944 ("R o m m el in N orm andy", πίν. το υ D a v id P e n tla n d - δ η μ ο σ ιε ύ ε τα ι μ ε ά δ ε ια το υ D. P e n tlan d κ α ι τη ς C ranston Fine A rts , C op yrig h t D a vid P en tian d /C ra n s to n Fine A rts , w w w .p a n ze r-p rin ts.co m ).

ΣΤΗΛΕΣ

4 ΕΙΔΗΣΕΙΣ 74 ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ 76 ΣΦΑΛΜΑΤΑ 77 ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ 78 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ 80 ΒΙΒΛΙΑ 82 QUIZ ΓΝΩΣΕΩΝ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ“ Μηνιαίο περιοδικό - Κυκλοφορεί στις αρχές κάθε μήνα · ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ · ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ: ΜΙΧΑΗΛ 0ΙΚ 0 Ν 0Μ Α Κ 0 Σ , Αντιστράτηγος ε.α. / ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ, Υποστράτηγος ε.α., τ. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σ.Σ.Ε./ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΔΕΩΝ, Υποστράτηγος ε.α., τ. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σ.Σ.Ε. / ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΑΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΝΤΕΡΕΣ, Υποστράτηγος ε.α./ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ταξίαρχος ε.α., τ. καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚ0Λ0ΥΔΗΣ Συνταγματάρχης (ΤΧ) ε.α. I ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ, Αρχιπλοίαρχος (Δ) ΠΝ ε.α. / ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ / ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΦΑΓΚΡΙΔΑΣ / ΑΛΕΞΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ / ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΡΕΛΑ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ I ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΑΥΡ0Π0ΥΛ0Σ / ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝ 0Π0ΥΛ0Σ / ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΤΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΣΑΜΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ / ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΟΝΔΡΟΜΑΤΙΔΗΣ / ΣΤΕΛΙΟΣ ΔΕΜΗΡΑΣ / ΓΑΒΡΙΗΛ-ΜΙΧΑΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ / ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΠΑΡΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΟΥΡΙΔΗΣ / ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑΣ / ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ / ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥI ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΣΟΛΑΣ,/ ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΑΛΑΣΣΗΝΟΣ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΛΕΖΟΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΡΝΙΩΤΗΣ / ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΚΑΛΕΤΣΗΣ · ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Δ Η Μ 0Π 0ΥΛ 0Σ · ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΟΥΚΑ - ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΠΑΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΝΕΛΗ - ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ β ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ- ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ · ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΚΙΚΗ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΙΝΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ - ΒΙΚΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ · ΓΡΑΦΕΙΑ: ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 49,10683 ΑΘΗΝΑ / ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.θ. 3951,10210 ΑΘΗΝΑ · ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 010.38.21.985 · e-mail: [email protected] · FAX: 010.38.21.985 · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΤΗΣΙΑ 12 ΤΕΥΧΗ): 36,00 ευρώ / ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ-ΤΡΑΠΕΖΕΣ-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΛΠ. 70,00 ευρώ · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΚΥΠΡΟΣ 72,00 ευρώ / ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 80,00 ευρώ · ΕΠΙΤΑΓΕΣ (ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΕΣ): ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.θ. 3951,10210 ΑΘΗΝΑ · ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ, Θεμιστοκλέους 49, Αθήνα · ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δ. ΕΥΣΤΡΑΤΟΓΛΟΥ-1. =ΥΝΟΣ OE t ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Ε

Ι Δ

Η

Σ

Ε

Ι Σ Ο θεω ρ ούμενος ως τάφος του Κολόμβου στον κ αθεδρικό ναό της Σεβίλλης. Η σορός υπ οβαστάζεται από τέσσερα αγάλματα τα οποία αντιπροσωπεύουν τα τέσσερα βασίλεια της Ισπανίας.

ΛΥΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ ΚΟΛΟΜΒΟΥ Η τ ύ χ η τ η ς σ ορ ο ύ τ ο υ Χ ρι­ σ τό φ ο ρ ο υ Κ ο λ ό μ β ο υ π ε ρ ιβ ά λ ­ λ ε τ α ι από έν α μ υ σ τή ρ ιο σ χ εδ ό ν τό σ ο σ κ ο τε ιν ό όσ ο κα ι π ο λ λ ές π τυ χ έ ς τ η ς ζω ή ς το υ . Ο μ ε γ ά λ ο ς ε ξ ε ρ ε υ ν η τ ή ς μ ε τ ο α π ρ ο σ δ ιό ρ ι­ σ το π α ρ ε λ θ ό ν δ ιέγ ρ α ψ ε μια μ ε ­ τε ω ρ ικ ή π ο ρ εία η οπ οία κο ρ υφ ώ θ η κ ε μ ε τ η ν α ν α κά λ υ ψ η το υ Ν έο υ Κ όσ μ ου, γ ια να γ νω ρ ίσ ει κ α τα κ ό ρ υ φ η πτώ ση λόγω τ η ς α­ π ώ λεια ς τ η ς ε ύ ν ο ια ς τ ο υ ισπανι­ κο ύ θ ρ ό ν ο υ . Ο ι δ ρ α μ α τ ικ έ ς ε ­ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς σ τα δ ιο δ ρ ο μ ία ς το υ σ υ ν έβ α λ α ν σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό σ τη μ υ θ ο π ο ίη σ η τ η ς ζω ής το υ , σ το μ υ σ τή ρ ιο τ η ς οπ οία ς π ρ ο σ τέ θ η κ α ν α ρ γ ό τ ε ρ α ο ι δ ια ­ δ ο χ ικ έ ς μ ε τα κ ιν ή σ ε ις τ η ς σ ο­ ρ ο ύ το υ . Ο Κ ο λ ό μ β ο ς π έ θ α ν ε τ ο 1506 σ το Β α γ ια δ ο λ ίδ τ η ς Ισπα­ ν ία ς κα ι α ρ χ ικά ε τ ά φ η σ ε έν α μ ο ν α σ τή ρ ι τ η ς Σ ε β ίλ λ η ς , τ η ς π ό λ η ς η οπ οία ε ίχ ε α π ο τε λ έ σ ε ι τ η "6άσ η" τω ν σ χεδ ίω ν τ ο υ για τ η ν π ρ ο σ έγ γισ η τ η ς Ιαπ ω νίας μέσ ω το υ διά π λου τ ο υ Α τ λ α ν τ ι­ κο ύ . Σ τη σ υ ν έχ ε ια η σ ο ρ ό ς το υ μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε σ το ν κ α θ ε δ ρ ικ ό να ό το υ Α γίου Δ ο μ η ν ίκ ο υ (το υ ν η σ ιο ύ τ ο οπ οίο θ ε ω ρ ε ίτ ο μ έ χ ρ ι π ρ ό σ φ α τα ό τ ι ε ίχ ε α ν α κ α λ ύ ψ ει π ρ ώ το) κα ι τ ο π ο θ ε τ ή θ η κ ε δίπ λα σ ε ε κ ε ίν η τ ο υ γ ιο ύ τ ο υ Ν τιέ γ κ ο . Το 1795, λό γω τ η ς εισ β ο λ ή ς τω ν Γάλλω ν σ το ν Α γιο Δ ο μ ή ν ικ ο και π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να μη π έσ ο υ ν τα ο ­ σ τά τ ο υ Κ ο λ ό μ β ο υ σ τα χ έρ ια το υ ς , οι Ισπανοί τ α έ σ τε ιλ α ν σ τη ν Α βάνα. Ε ναν αιώ να α ρ γ ό ­ τε ρ α , τ ο 1898, τ α ο σ τά το υ μ ε γ ά ­ λου ε ξε ρ ε υ ν η τή μ ετα φ έρ θ η κα ν κα ι πά λι σ τη ν Ισπανία, π ρ ο κ ε ιμ έ ­ ν ο υ να μη π έσ ο υ ν σ τα χ έ ρ ια τω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν ο ι ο π ο ίο ι κ α τ έ λ α ­

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡΙΑ

β α ν τ η ν Κ ο ύ β α κ α τά τ ο ν ισπανοα μ ε ρ ικ α ν ικ ό π ό λ εμ ο . Σ ή μ ερ α β ρ ίσ κ ο ν τα ι σ το ν κ α θ ε δ ρ ικ ό ναό τ η ς Σ ε β ίλ λ η ς , δίπ λα σ ε ε κ ε ίν α τ ο υ γ ιο υ τ ο υ Φ ερ ν ά ν το . Για π ε­ ρ ισ σ ό τε ρ ο από έν α ν αιώ να ό ­ μω ς π ο λ λ ο ί επ ισ τή μ ο ν ε ς α μ φ ι­ σ β η το ύ ν κ α τά π όσ ον η σ ο ρ ό ς που έ χ ε ι τ α φ ε ί σ τη Σ ε β ίλ λ η είνα ι π ρ ά γ μ α τι ε κ ε ίν η τ ο υ Κ ο λ ό μ β ο υ . Π ρ ό σ φ α τα έν α ς γ ε ν ε τ ισ τ ή ς και κ α θ η γ η τ ή ς τ η ς Ισ το ρ ία ς σ ε έν α γ υ μ ν ά σ ιο κ ο ν τ ά σ τη Σ ε β ίλ λ η , ο Μ α ρ σ ιά λ Κ ά σ τρ ο Σ ά ν τσ εζ, έ θ ε ­ σ ε τ ο ζ ή τη μ α μ ε π α ρ α σ τα τικ ό τρ ό π ο : Έ φ ό σ ο ν ο Κ ο λ ό μ β ο ς ε ­ τά φ η κ ο ν τά σ το ν γ ιο τ ο υ Ν τ ιέ ­ γ κ ο (σ το ν Α γιο Δ ο μ ή ν ικ ο ), δ ε ν α ­ π ο κ λ ε ίε τα ι να έχ ο υ ν ξ ε θ ά ψ ε ι ά λ λ η σ ορό". Ο ίδ ιο ς π ρ ό τ ε ιν ε μια λύσ η σ το α ίν ιγ μ α η οπ οία θ α δ ια λύ σ ει κ ά θ ε α μ φ ιβ ο λ ία : τ η ν α ­ ν ά λυ σ η τω ν ο σ τώ ν μ έσ ω τ η ς μ ε ­ θ ό δ ο υ τ ο υ DNA. Τ η ν ε ξ έ τ α σ η π ρ ό κ ε ιτα ι να α ν α λ ά β ει ε ρ ε υ ν η ­ τικ ή ο μ ά δ α από τ ο Ε ρ γ α σ τή ρ ιο Γ ε ν ε τ ικ ή ς Α να γνώ ρισ η ς τ ο υ Π α­ ν επ ισ τη μ ίο υ τ η ς Γ ρανάδας, υπό τ η δ ιεύ θ υ ν σ η τ ο υ Χ ο σ έ Α ν τό ν ιο Λ ο ρ έ ν τ ε Α κό σ τα . Ο Σ ά ν τσ εζ έ ­ χ ε ι σ η μ ειώ σ ει: "Α κό μ η κα ι αν β ρ ίσ κ α μ ε ό τ ι η σ ο ρ ό ς δ ε ν α ν ή ­ κ ε ι σ το ν Κ ο λ ό μ β ο , δ ε ν θ α π είρ α ­ ζ ε τό σ ο , δ ιό τ ι ο τά φ ο ς α υ τό ς θ α είν α ι τ ο ίδ ιο σ η μ α ν τικ ό ς . Θ α ε ί­ να ι έ ν α κ ε ν ο τά φ ιο σ τη μ ν ή μ η το υ ".

0 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΕΝΟΧΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΡΟΖΕΝΜΠΕΡΓΚ Σ α ρ α ν τα ε ν ν έ α χ ρ ό ν ια μ ε τά τ η ν ε κ τ έ λ ε σ η σ τη ν η λ ε κ τ ρ ικ ή κ α ρ έκ λ α , σ τις φ υ λ α κ έ ς Σ ιν γ κ

Σ ιν γκ , τ ο υ ζ ε ύ γ ο υ ς τω ν θ ε ω ρ ο ύ ­ μ εν ω ν ω ς κα τα σ κό π ω ν Τ ζο ύ λιο υ ς κα ι Ε θ ε λ Ρ ό ζε ν μ π ε ρ γ κ (19 Ιο υ ν ίο υ 1953), οι ο π ο ίο ι δ ύ ο χ ρ ό ­ νια ν ω ρ ίτερ α είχ α ν κ α τα δ ικ α ­ σ τεί σ ε θ ά ν α τ ο γ ια κα τα σ κ ο π εία υπ έρ τ η ς Σ ο β ιε τ ικ ή ς Ενω σ ης, α-

0 Ν τέη β ιντ Γκρήνγκλας π ο κ α λ ύ π τετα ι π έρ α από κ ά θ ε α μ φ ιβ ο λ ία η τ α υ τ ό τ η τ α τ ο υ π ρ α γ μ α τικ ο ύ εν ό χ ο υ τ η ς δ ρ α μ α ­ τικ ή ς ε κ ε ίν η ς υ π ό θ εσ η ς. Η "υ ­ π ό θ εσ η Ρ ό ζεν μ π ερ γ κ " ε ίχ ε έ λ ­ θ ε ι σ τη δ η μ ο σ ιό τη τα κ α τά τ η ν κο ρ ύ φ ω σ η τ ο υ Ψ υ χ ρ ο ύ Π ο λ έ­ μο υ, ό τα ν η Σ ο β ιε τ ικ ή Ενωση επ εδ ίω κ ε μ ε κ ά θ ε θ υ σ ία να απ ο­ κ τή σ ε ι τα μ υ σ τικ ά τ η ς κ α τα ­ σ κ ε υ ή ς τ η ς α το μ ικ ή ς β ό μ β α ς. Π αρά τ η ν κ α τα δ ίκ η τ ο υ ς ο ι Ρόζ ε ν μ π ε ρ γ κ δ ε ν είχ α ν σ τα μ α τή ­ σ ει να δ ια κ η ρ ύ σ σ ο υ ν τ η ν α θ ω ό ­ τ η τ α τ ο υ ς μ έ χ ρ ι τ η ν τ ε λ ε υ τ α ία σ τιγ μ ή τ η ς ζω ή ς τ ο υ ς , η δ ε θ α ­ νάτω σ ή τ ο υ ς ε ίχ ε θ ε ω ρ η θ ε ί π ρ ο ϊό ν κ α κ ο δ ικ ία ς. Κ α τά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ η ς δ ίκ η ς ε ίχ ε α π ο δ ειχ θ ε ί η σ υ ν εν ο χ ή το υ α δ ε λ φ ο ύ τ η ς Ε θ ε λ Ρ ό ζεν μ π ερ γ κ , Ν τέ η β ι­

ν τ Γ κ ρ ή ν γ κ λ α ς , ο ο π ο ίο ς ε ρ γ α ­ ζ ό τα ν ω ς τ ε χ ν ικ ό ς σ το Κ έ ν τρ ο Α το μ ικ ώ ν Ε ρ ευ ν ώ ν τ ο υ Λ ο ς Αλ α μ ο ς . Ο Γ κ ρ ή ν γ κ λ α ς ε ίχ ε π α­ ρ α δ ε χ θ ε ί ό τ ι ε ίχ ε κ λ έ ψ ε ι α π όρ­ ρ η τα σ το ιχ εία τα οπ οία σ τη σ υ­ ν έ χ ε ια π α ρ έδ ω σ ε σ το υ ς Σ ο β ιε τ ι­ κο ύ ς , ισ χ υ ρ ίσ τη κ ε ό μ ω ς ό τ ι τ ο ν ε ίχ ε π α ρ α σ ύ ρ ει ο Τ ζ ο ύ λ ιο υ ς Ρόζ ε ν μ π ε ρ γ κ . Η σ υ μ μ ε το χ ή το υ σ τη ν υ π ό θ εσ η τ ο ύ σ το ίχ ισ ε κα ­ τα δ ίκ η σ ε φ υ λ ά κισ η 15 ετώ ν , α λ ­ λά τ ο 1960 α π ο φ υ λ α κ ίσ τη κ ε και σ τη σ υ ν έχ ε ια ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ ε σ τη Ν έα Υόρκη μ ε ν έ ο όνομ α . Π ρ ό σ φ α τα α π ο κά λ υ ψ ε σ ε ε κ π ο ­ μπή τ ο υ α μ ε ρ ικ α ν ικ ο ύ δ ικ τύ ο υ CBS ό τ ι ε ίχ ε ψ ε υ δ ο μ α ρ τυ ρ ή σ ε ι π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να σ ώ σ ει τ ο ν ε α υ ­ τ ό τ ο υ κα ι τ η σ ύ ζυ γό τ ο υ . Σ ε α υ ­ τή τ ο υ τ η ν ε ν έ ρ γ ε ια ε ίχ ε τ η σ ύ μ ­ φ ω ν η γ νώ μ η τ ο υ α ν α κ ρ ιτή Ρόι Κ ον, μ ε τ έ π ε ιτ α σ τεν ο ύ σ υ ν ερ ­ γ ά τ η τ ο υ γ ν ω σ το ύ "κ ο μ μ ο υ ν ισ το φ ά γ ο υ " γ ερ ο υ σ ια σ τή Τζο Μ α κά ρ θ ι. Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α ο Γ κ ρ ή ν γ κ λ α ς ισ χ υ ρ ίσ τη κ ε ό τ ι ε ί­ χ ε π α ρ α σ υ ρ θ εί από τ ο ν Ρ όζενμ π ερ γ κ, τ ο ν ο π ο ίο σ τη ν π ρ α γμ α ­ τ ικ ό τ η τ α μισ ο ύσ ε, εν ώ π α ρ ά λ­ λ η λ α τ ο υ χ ρ ω σ το ύ σ ε κ α ι χ ρ ή μ α ­ τα . Σ τη σ υ ν έχ ε ια ά λ λ α ξ ε τ η ν κα­ τά θ ε σ ή τ ο υ κ α τη γ ο ρ ώ ν τα ς και τ η ν α δ ελ φ ή το υ , τ η ν οπ οία μ ε α υ τό τ ο ν τρ ό π ο ο δ ή γ η σ ε επ ίσ ης σ το ν θ ά ν α το . Τις α π ο κα λ ύ ψ εις π ρ ό κ ε ιτα ι να σ υ μ π ερ ιλ ά β ει σε έ ν α β ιβ λ ίο τ ο υ τ ο ο π ο ίο π ρ ό κ ε ι­ τ α ι να ε κ δ ο θ ε ί σ ύ ν το μ α σ τις ΗΠ Α μ ε τ ο ν τ ίτ λ ο "Ο α δ ελ φ ό ς ".

ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ Η κ υ κ λ ο φ ο ρ ία β ιο γρ α φ ία ς τ ο υ Α δ ό λ φ ο υ Χ ίτ λ ε ρ από τ ο ν Β ρ ε τ α ν ό ισ το ρ ικ ό Ια ν Κ έρσ ω (σ τη ν Ε λλά δ α έ χ ε ι κ υ κ λ ο φ ο ρ ή ­ σ ει τ ο π ρ ώ το μ έ ρ ο ς τη ς , από τ ις ε κ δ ό σ ε ις Scripta, μ ε τ ίτ λ ο "Χ ίτ­ λ ε ρ 1889-1936: Υ β ρ ις") έδ ω σ ε τ ο έν α υ σ μ α γ ια ν έ ε ς α π ο κ α λ ύ ψ εις σ χ ετικ ά μ ε τ η ν π ρ ο σ ω π ικό τη τά το υ . Ο ι α π ο κ α λ ύ ψ εις α υ τ έ ς π ρ ο ­ έρ χ ο ν τα ι από μια γ ρ α μ μ α τέ α τ ο υ Φ ύ ρ ερ , τ η ν Τ ρ ά ο υ ν τλ Γ ιού νγ κ , η οπ οία α ν έ λ α β ε τα κ α θ ή κ ο ν τά τ η ς τ ο ν Δ ε κ έ μ β ρ ιο τ ο υ 1942 κα ι δ ια τή ρ η σ ε τ η θ έ σ η τ η ς μ έ ­ χ ρ ι τ ο τ έ λ ο ς τ ο υ Β 1 Π α γκ ο σ μ ίο υ Π ο λ έμ ο υ . Σ ύ μ φ ω να μ ε τ ις α φ η ­ γ ή σ ε ις τ η ς Γ ιο ύ ν γ κ ο Χ ίτ λ ε ρ ε ί­ χ ε διπ λή π ρ ο σ ω π ικό τη τα . Σ τις

-

ΔΙΟΡΘΩΣΗ Σ ε μια παράγραφο του άρ θρ ο υ Ή ναυμαχία της Γιουτλά νδης", που δ η μ ο σ ιεύ τη κ ε στο τεύχος Απριλίου 2002, έγινε ένα μικρό σφάλμα που ο δ η γ εί σε παρανόηση. Πιο συγκεκριμένα, στην τρ ίτη παράγραφο της μεσαίας στήλης της σελίδας 51 η ορθή διατύπωση της πρότασης (περίπου στα μέσο τη ς παραγράφου) έχει ως εξή ς: "Λίγα λεπτά μ ετά την καταστροφ ή το "Iron Duke" πέρασε κοντά...".

γ υ ν α ίκ ε ς π ου τ ο ν π ε ρ ιέ θ α λ λ α ν (π.χ. σ τη ν ε ρ ω μ έ ν η τ ο υ Εύα Μ π ρ ά ο υ ν , σ ε ά λ λ ε ς τ ρ ε ις γ ρ α μ ­ μ α τ ε ίς το υ , σ τη σ ύ ζυ γο τ ο υ υ ­ π ο υ ρ γ ο ύ Ε ξο π λισ μ ώ ν Α λ μ π ε ρ τ Σ π έερ ) έ δ ε ιχ ν ε τ η ν α νθ ρ ώ π ινη , γ ο η τ ε υ τ ικ ή π λ ευ ρ ά το υ . Χ α ρ α ­ κ τη ρ ισ τικ ά α ν α φ έ ρ ε ι: "(ο Χ ίτλ ε ρ ) μ α ς κ α λ ο ύ σ ε μ ό νο ό τα ν ή ­ θ ε λ ε να μ α ς υ π α γ ο ρ εύ σ ει. Το γ ρ α φ ε ίο μα ς, κα ι σ τη ν κ α γ κ ε λ α ­ ρία κ α ι σ τα κ α τα φ ύ γ ια , β ρ ισ κ ό ­ τ α ν μ α κρ ιά από τ ο α ρ χ η γ είο το υ , ώ σ τε π ο τ έ δ ε ν γ ίν α μ ε μ ά ρ ­ τ υ ρ ε ς κά π οιο υ από τ α ξεσ π ά ­

;

σ μ α τα που ψ ιθ υ ρ ιζ ό τα ν ό τ ι ε ί­ χ ε ...Ο τα ν υ π α γ ό ρ ε υ ε η φ ω νή τ ο υ ή τ α ν σ υ ν ή θ ω ς ή ρ ε μ η . Κ α τά δ ια σ τή μ α τα ό μ ω ς, ό τ α ν ε ρ γ α ζό ­ τ α ν επ άνω σε κά π ο ιο λ ό γ ο το υ , γ ιν ό τα ν ξα φ ν ικ ά β ρ α χ ν ή , σ υνοδ ε υ ό μ ε ν η από μ ε λ ε τ η μ έ ν α π λ η ­ θ ω ρ ικ έ ς κ ιν ή σ ε ις . Σ υ ν έ β α ιν ε απ ό τ η μια σ τιγμ ή σ τη ν ά λ λ η και ή τ α ν φ α ν ε ρ ό ό τ ι ε κ ε ίν η τ η σ τιγ ­ μή έ κ α ν ε π ρ ό β α ,ε ρ μ ή ν ε υ ε έν α ν ρ ό λο . Α υ τή η “ε ρ μ η ν ε ία " π ε ρ ιε λ ά μ β α ν ε π ά ντα α ρ κ ε τ έ ς λ ε κ τ ι­ κ έ ς π ρ ο σ β ο λ ές μ ε α π ο δ έ κ τε ς τ ο υ ς Ε β ρ α ίο υ ς κα ι τ ο υ ς Σ λά ­ β ο υ ς. Ενα λ ε π τ ό α ρ γ ό τ ε ρ α η φ ω ν ή τ ο υ γ ιν ό τα ν πά λι ή ρ ε μ η κα ι ε κ ε ίν ο ς έπ α ιρ ν ε τ ο ύ φ ο ς το υ δ α σ κ ά λ ο υ “ . Εκ τω ν υ σ τέρ ω ν η Γ ιο ύ ν γ κ π ισ τε ύ ε ι ό τι η θ ε ω ρ ία τ η ς γ ε ν ο κ τ ο ν ία ς τω ν Ε βρα ίω ν απ ο τε λ ο ύ σ ε α ν έ κ α θ ε ν π ρ ό θ εσ η τ ο υ Χ ίτλ ε ρ , α π ο ρ εί ό μ ω ς μ ε τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι η ίδια δ ε ν κ α τό ρ θ ω ­ σ ε να ιχ ν η λ α τή σ ε ι τ η "δ ε ύ τε ρ η ", πιο σ κ ο τε ιν ή π ρ ο σ ω π ικό τη τά το υ , παρά τ ο ό τ ι τ η ς υ π α γ ό ρ ε υ ­ σ ε ε κ α τ ο ν τ ά δ ε ς κ ε ίμ ε ν α . "Α π ο μ ο ν ω μ έ ν ε ς (σ.σ. ε ν ν ο ε ί τ ις κ υ ρ ίε ς τ ο υ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς το υ ) από τ ις ε μ π ε ιρ ίε ς τω ν ά λ ­ λω ν Γ ερ μ α νώ ν δ ε χ ό μ α σ τα ν τ η ν π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ α α λ λά α π ό λ υ τα α ­ φ ύ σ ικη ζω ή μ α ς ω ς φ υ σ ιο λ ο γ ι­ κή"), είπ ε. Ε ξά λ λ ο υ σ υ ν δ υ ά ζο ­ ν τα ς τ ις π α λ α ιό τ ε ρ ε ς ε ν τυ π ώ ­ σ εις τ η ς απ ό τ ο ν Φ ύ ρ ερ μ ε ε κ ε ί­ ν ε ς π ου τ η ς δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε η α νά ­ γνω σ η τ η ς β ιο γ ρ α φ ία ς τ ο υ Κ έρ -

ΣΕΙΡΑ

ΜΕΓΑΛΕΣ

ΜΑΧΕΣ

ΙΓϋΕΓΛΑΕΪ στορία ! MftXEl ελ „

α λ α μ ε ϊν rot

«sI» *

σω κ α τα λ ή γ ε ι σ το σ υμ π έρ α σ μα ό τ ι η π ρ ο σ ω π ικό τη τα κ α ι η δ ρ ά ­ ση τ ο υ κ υ ρ ια ρ χ ο ύ ν το α π ό λ υ τα από τ ο σ υνα ίσ θη μα . Π ρ ο σ θ έ τε ι μ ά λισ τα : " Π ο τ έ μ έ χ ρ ι σ ή μ ερ α δ ε ν είχ α α ν τ ιλ η φ θ ε ί πώ ς α υ τό ς που α γα π ο ύ σ ε τό σ ο π ολύ τ ο υ ς Γ ερ μ α ν ο ύ ς, ή τα ν έ τ ο ιμ ο ς σ το τ έ λ ο ς να τ ο υ ς θ υ σ ιά σ ει τό σ ο α ­ δ ίσ τα κ τα . Π ο τέ μ ο υ δ ε ν α ν τιλ ή φ θ η κ α τ η ν επ ιρ ρ ο ή π ο υ ε ίχ ε σ ε ό λ ο υ ς μα ς, σ υ μ π ερ ιλ α μ β α ν ο μ έ­ νω ν τω ν σ τρα τηγώ ν. Η τα ν κ ά τι π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο από χάρισ μα. Μ ε ­ ρ ικ έ ς φ ο ρ έ ς ό τα ν έ φ ε υ γ ε γ ια να π ά ει κά π ο υ ν ιώ θ α μ ε τ ο ν α έ ρ α γ ύ ρ ω μα ς να λ ιγ ο σ τε ύ ε ι. Κ ά τι έ ­ λ ειπ ε: τ ο ο ξυ γ ό ν ο , η σ υ ν α ίσ θ η ­ ση ό τ ι ή μ α σ τε ζω ν τα ν ο ί - υπ ήρ χε έ ν α κενό ". Π ε ρ ιγ ρ ά φ ο ν τα ς τις τ ε λ ε υ τ α ίε ς σ τιγ μ έ ς που έζη σ ε κ ο ν τά τ ο υ λ έ ε ι ό τι π ίσ τε ψ ε πως τ ε λ ικ ά θ α μ ά θ α ιν ε τα κ ίν η τρ α τω ν π ρ ά ξεώ ν το υ : “Σ κ έ φ θ η κ α ό τ ι θ α γ ιν ό μ ο υ ν ο π ρ ώ το ς ά ν ­ θ ρ ω π ο ς σ τη Γη π ου θ α μ ά θ α ιν ε γ ια τί σ υ ν έβ η σ α ν όσ α σ υ ν έβ η σαν. Σ κ έ φ θ η κ α ό τι θ α έ λ ε γ ε κ ά τι που θ α τα ε ξη γ ο ύ σ ε όλα , που θ α μ α ς μ ά θ α ιν ε κ ά τι, που θ α μ α ς ά φ η ν ε μ ε κά τι. Ο μω ς μ ε τά , κα ­ θ ώ ς μ ο υ υ π α γ ό ρ ε υ ε ε κ ε ίν ο τ ο ν α τ ε λ ε ίω τ ο κ α τά λ ο γ ο τω ν υ π ο υ ρ ­ γώ ν π ου ή θ ε λ ε να δ ια δ ε χ θ ο ύ ν τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ ή το υ , σ κ έ φ θ η κ α πόσο α ν α ξιο π ρ επ ή ή τ α ν όλα. Μ ο νά χα οι ίδ ιε ς φ ρ ά σ εις, σ το ν ί­ δ ιο ή ρ ε μ ο τό ν ο , κα ι σ το τ έ λ ο ς ε ­ κ ε ίν ε ς ο ι τ ρ ο μ ε ρ έ ς λ έ ξ ε ις για

Γ

Τ Ι Τ Ρ A T I f i T 1K 5J

1

ΙΜ ΕΓΑ Α ΕΙ Μ ΛΧΕΪ

το υ ς Ε β ρ α ίο υ ς. Ο λο ς α υ τό ς ο π ό νο ς κ α ι ο ύ τ ε μια λ έ ξ η σ υμ π ό­ ν ια ς. Θ υ μ ά μ α ι πω ς σ κ έφ θ η κ α : Δ ε ν μ α ς ά φ η σ ε τίπ ο τα ".

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ • Παρακαλούμε τους αναγνώ­ στες που μας αποστέλλουν επι­ στολές να γράφουν ευανάγνω­ στα, να αποφεύγουν τις ακραί­ ες εκφράσεις και σε καμία περί­ πτωση να μην υπερβαίνουν τις 250-300 λέξεις. Σε αντίθετη πε­ ρίπτωση τα κείμενά τους δεν 9α δημοσιεύονται και πιθανό­ τατα δεν 9α λαμβάνουν απά­ ντηση. Το περιοδικό μας επιθυ­ μεί την ανταλλαγή απόψεων, την καλοπροαίρετη κριτική και κυρίως τον σεβασμό στον διατι­ θέμενο χώρο, ο οποίος είναι πο­ λύτιμος.

• Ανώνυμες επιστολές δεν απαντώνται. Ολες οι επιστολές και τα e-mail 9α πρέπει να έ­ χουν ονοματεπώνυμο, διεύθυν­ ση και τηλέφωνο. Το περιοδικό μπορεί να δημοσιεύσει ή να α­ παντήσει σε επιστολές χωρίς να αναφέρει το όνομα του αποστο­ λέα, αν το ζητήσει ο ίδιος.

α τ ιο τ ικ η

Ι σ τ ο ρ ία

1

Ι σ τ ο ρ ία ϊ

Μ Ε Γ Α Α Ε Ι ΜΑΧΕΣ

O P ι

iä » ™ .

j

_ Mb

Μία ακόμη εξα ιρ ετική ιστορική σειρά των ΕΚΔΟ­ ΣΕΩΝ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ με τη συνεργασία του περιο­ δικού «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» που έχ ει ιδ ια ίτε­ ρο μοντελισ τικό ενδια φ έρο ν αφού κά θ ε βιβλίο διακρίνεται για τη σπάνια εικονογράφηση, του ς πρω τότυπους χά ρ τες και τις θαυμάσιες έγχρω ­ μες κα λλιτεχνικές απεικονίσεις στολών, αρμά­ των, οχημάτων, αεροσκαφών και πλοίων.

Τα βιβλία τη ς σειράς απ οτελούν α ν εκτίμ η τη πη­ γή πληροφόρησης για κάθε μ ο ντελισ τή και λά­ τρη τη ς ιστορίας αφού σε αυτά περιλαμβάνονται π ολύτιμες και σπάνιες πληροφ ορίες καθώς και πλήθος φωτογραφικού υλικού. Κάθε βιβλίο τη ς σειράς είναι μοναδικό στο είδος του και δ εν πρέπει να λείπ ει από καμιά βιβλιοθήκη.

Τα π έ ν τε πρώτα βιβλία μπ ορ είτε να τα π ρ ο μ η θ ευ τείτε από τα γραφ εία το υ π εριο δικο ύ "M O DEL EXPERT" Θ εμ ισ το κλ έο υ ς 49,10683 Αθήνα, τηλ/fax 010-3821985 και από τα σ υνεργαξόμενα κατα σ τήματα

Η Μ ΑΧΗ ΤΗΣ Ν Ο Ρ Μ Α Ν Δ ΙΑ Σ ΤΟ ΚΑ ΛΟ Κ Α ΙΡΙ ΤΟΥ 1944 ΗΤΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΑΡΧΗ Ε Ρ Β ΙΝ Ρ Ο Μ Μ Ε Λ Μ ΙΑ ΑΠ Ο ΤΙΣ Π ΙΟ ΔΕΞΙΟ ΤΕΧΝ ΙΚ ΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ Π Ο Υ ΔΙΕΞΗΓΑΓΕ ΠΟΤΕ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΗΤΑΝ Π Ω Σ Η ΓΕΡΜ Α ΝΙΑ ΕΙΧΕ ΠΙΑ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ Π ΙΘ Α Ν Ο ΤΗ ΤΕΣ ΝΑ Ν ΙΚ Η ΣΕ Ι, ΑΚΟΜ Α Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΑΞΙΩ Μ Α ΤΙΚΟ Σ ΚΑΤΟΡΘΩΝΕ ΝΑ ΠΑ ΡΑΜ ΕΙΝΕΙ Σ Τ ΙΣ ΕΠ ΑΛΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ Ω Σ ΤΟ ΤΕΛΟΣ.

Δ Η Μ Η ΤΡ ΙΟ Σ Β. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

μ ε γ α λ ύ τε ρ η δ ο κιμ α σ ία σ τη ζωή το υ Γερ μ α ν ο ύ σ τρ α τά ρ χ η Ε ρβ ιν Ρ ό μ μ ελ ά ρ χισ ε α ρ γά τ ο πρωί τ η ς 6 η ς Ιο υ ν ίο υ 1944 και κ α τά τρ α γ ικ ή ν εία τα δ ρ α μ α τικ ά γ ε γ ο ν ό τ α δ ε ν τ ο ν β ρ ή κ α ν σ το μ έτω π ο α λλά σ το σπίτι το υ , κ ο ν τά σ το Ο ύ λ μ τ η ς Γερ μ α ν ία ς, όπ ου ε ί­ χ ε μ ε τ α β ε ί γ ια τα γ ε ν έ θ λ ια τ η ς σ υζύ γου το υ . Η τη λ ε φ ω ν ικ ή κλήσ η π ου δ έ χ θ η κ ε τ ο ν π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε ό τι α λ ε ξ ιπ τω τισ τέ ς τω ν Σ υ μ μ ά χω ν ε ίχ α ν π ρ α γ μ α το π ο ιή σ ει ρ ίψ εις σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία α ρ κ ε τ έ ς ώ ρ ε ς π ριν από τ ο ξη μ έ ρ ω μ α και μ ά λισ τα σε π ολύ υ π ο λ ο γ ίσ ιμ ο υ ς α ρ ιθ μ ο ύ ς . Χ ω ρίς να τ ο γ ν ω ρ ίζ ει ε κ ε ίν η τη σ τιγμ ή ο Ρ ό μ μ ελ ε ­ μ π λ ε κ ό τα ν σ τη ν τ ε λ ε υ τ α ία και σ ίγο υ ρ α πιο α π ο φ α σ ισ τική ε κ σ τρ α τ ε ία τ η ς σ τα ­ δ ιο δ ρ ο μ ία ς το υ , κ α τά τ η ν οπ οία και ο ί­ δ ιο ς θ α σ υ γ κ α τ α λ ε γ ό τα ν μ ε τ α ξ ύ τω ν α ­ π ω λειώ ν και τ ο Γ Ράιχ θ α έ χ α ν ε κ ά θ ε ε λ ­ π ίδα γ ια τ η ν τ ε λ ικ ή ν ίκ η , π αρά τ ο ν η ρ ω ι­ κό και α π εγ ν ω σ μ έν ο αγώ να τω ν σ τρ α τιω ­ τώ ν το υ . Ο πω ς σ υ ν έβ η και σ τη ν π ερ ίπ τω ­ ση το υ Ν α π ο λ έο ν τα , έ τσ ι και η τ ε λ ε υ τ α ία μάχη το υ Ρ ό μ μ ελ κ α τ έ λ η ξ ε σ τη σ υ ν τρ ι­ βή. Ο Ρ ό μ μ ελ δ ιε ξ ή γ α γ ε τ η ν ύ σ τα τη μ ά ­ χη έ χ ο ν τα ς σ το μ υ α λό το υ π ολύ π ερ ισ ­ σ ό τε ρ α π ρ ά γ μ α τα από α υ τά που α ν ή ­ κ ο υ ν σ το π εδ ίο δ ρ ά σ η ς, ε ν ό ς ε π α γ γ ελ μ α τία σ τρ α τιώ τη . Κ α τά τη δ ιά ρ κ ε ια τω ν ε β δ ο μ ά δ ω ν π ου δ ιή ρ κ ε σ ε ο α π ελ π ισ μ έ­ ν ο ς αγώ να ς τω ν γ ε ρ μ α ν ικ ώ ν μ ερ α ρ χ ιώ ν σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία μ έ χ ρ ι τη μ ε τα φ ο ρ ά το υ τ ρ α υ μ α τισ μ έ ν ο υ σ τρ α τά ρ χ η σ τα μ ε τό π ι­ σ θ ε ν , ο ίδ ιο ς υ π έ φ ε ρ ε απ ό ε σ ω τε ρ ικ έ ς α μ φ ιτα λ α ν τε ύ σ ε ις και α μ φ ιβ ο λ ίε ς τ ις ο ­ π ο ίες ή τα ν α δ ύ ν α το να ξε π ε ρ ά σ ε ι. Ω ς έ ­ να ν β α θ μ ό ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε φ α ιν ο μ ε ν ικ ά να ε ίν α ι ο σ κ λ η ρ ό ς , γ ε ν ν α ίο ς και π ειθ α ρ χ η μ έ ν ο ς σ τρ α τιώ τη ς που χ α ρ α κ τη ρ ιζό τα ν από σπάνια τ α κ τ ικ ή δ ε ξ ιο τ ε χ ν ία α κ ό ­ μα κι ό τα ν α ν τιμ ε τώ π ιζ ε ε χ θ ρ ικ ά σ τρ α ­ τ ε ύ μ α τ α δ υ σ α ν ά λο γ α μ ε γ ά λ η ς ισ χύος, δ ια θ έ τ ο ν τ α ς τ ο ν π ροσ ω π ικό μ α γ ν η τισ μ ό π ου τ ο ν κ α θ ισ το ύ σ ε α γ α π η τό σ το υ ς α­ π λο ύ ς σ τρ α τιώ τε ς , κ ε ρ δ ίζ ο ν τα ς τ ο ν σ ε ­ βα σ μ ό τ ο υ ς και ε μ π ν έ ο ν τα ς α υ το π επ ο ί­ θ η σ η . Ω ς γ ν ή σ ιο ς π α τρ ιώ τη ς ω σ τόσ ο δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να μ η ν α ν α γ νω ρ ίσ ει τη δ υ σ χ ε ρ έ σ τα τη θ έσ η σ τη ν οπ οία ε ίχ ε π ερ ιέ λ θ ε ι η Γ ερ μ α ν ία έ π ε ιτ α από π έ ν τ ε σ χ εδ ό ν χ ρ ό ν ια ε ξ α ν τ λ η τ ικ ο ύ π ο λ έμ ο υ . Α πό τη σ τιγ μ ή π ου ο Χ ίτλ ε ρ το υ εμπ ισ τ ε ύ θ η κ ε τη δ ιο ίκη σ η τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α ­ τιώ ν "Β" σ τη β ό ρ ε ια Γαλλία, ο Ρ ό μ μ ελ ε ί­ χ ε κ α τ α λ ή ξ ε ι σ το λ ο γ ικ ό σ υμ π έρ α σ μ α πως η ισ ορροπ ία δ υ ν ά μ ε ω ν μ ε τ α ξ ύ τ η ς W ehrm acht και τω ν Σ υ μ μ ά χω ν ε ίχ ε ανατρ α π ε ί σε τ έ τ ο ιο β α θ μ ό σ ε β ά ρ ο ς τ η ς π ρ ώ τη ς ώ σ τε η ή τ τ α τ η ς ή τα ν απ λά θ έ μ α χ ρ ό ν ο υ . Ε π ρ α ξε ό ,τ ι ή τα ν δ υ ν α τό γ ια να τ η ν α π ο τρ έ ψ ε ι ή να τ η ν α π ο μ α κ ρ ύ ν ει, φ ρ ο ν τίζ ο ν τα ς για τ η ν ε τ ο ιμ ό τ η τ α και τ η ν α ρ τ ιό τ η τ α τω ν δ υ ν ά μ ε ώ ν τ ο υ ώ σ τε να α ν τιμ ε τω π ίσ ο υ ν τ η ν α ν α μ ε ν ό μ ε ν η μ ε ­ γ ά λ η απ όβασ η σ τη δ υ τικ ή Ευρώ πη, α λλά π ίσ τε υ ε ό τι η μ ό ν η ο δ ό ς σ ω τη ρ ία ς τ η ς

Η

β ■

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ε ιρ ω ­

Γερ μ α ν ία ς ή τ α ν η σ ύναψ η σ υ μ φ ω ν ία ς μ ε τ ο υ ς Δ υ τικ ο ύ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς γ ια παύση τω ν εχ θ ρ ο π ρ α ξιώ ν . Κ ά τι τ έ τ ο ιο σ τη ν π ρ ά ξη ή τα ν α ρ κ ε τά δ ύ σ κ ο λ ο μ ε δ ε δ ο μ έ ­ ν η τ η ν π ρ ό θ εσ η Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν κα ι Β ρ ε τ α ­ νώ ν να μη δ ε χ θ ο ύ ν τίπ ο τα λ ιγ ό τ ε ρ ο από τ ο Ράιχ π αρά τ η ν ά ν ευ ό ρ ω ν π α ρά δ οσ η τω ν ενό π λ ω ν δ υ ν ά μ ε ώ ν το υ . Ο Ρ ό μ μ ελ α ισ ιο δ ο ξο ύ σ ε πως α υ τή η ά κα μ π τη σ τά ­ ση τω ν Σ υ μ μ ά χω ν θ α ά λ λ α ζε α ν η W ehrm acht κ α τό ρ θ ω ν ε να α π ο κ ρ ο ύ σ ει τ η ν α π όπ ειρ α α π όβ α σ ή ς τ ο υ ς και σ υ ν ε ­ πώς να ε κ μ η δ ε ν ίσ ε ι γ ια έ ν α ε ύ λ ο γ ο δ ιά ­ σ τη μ α τ η ν π ιθ α ν ό τη τα δ ιμ έτω π ο υ π ο λ έ ­ μου , π ου τό σ ο τρ ό μ α ζ ε τη γ ε ρ μ α ν ικ ή α ­ ν ώ τα τη δ ιο ίκη σ η .

Ο Ρ Ο Μ Μ Ε Λ Σ Τ Η ΓΑΛΛΙΑ Α ν α λ α μ β ά ν ο ν τα ς τη δ ιο ίκη σ η τ η ς Ο­ μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν "Β" (που κ α τ ε ίχ ε έν α μ έ ­ τω π ο από τ η ν Ο λ λ α ν δ ία ω ς τ ις α κ τ έ ς τ η ς Β ρ ε τά ν η ς , μ ε τη 15η Σ τρ α τιά σ το Π α ν τ ε Κ αλαί και τ η ν 7η Σ τρ α τιά σ τη Ν ο ρ μ α ν ­ δία) σ τις 15 Ια ν ο υ α ρ ίο υ 1944 ο Ρ ό μ μ ελ μ ε τ έ β η σ το Π αρίσ ι γ ια να σ υ ν α ν τή σ ε ι τ ο ν γ η ρ α ιό σ τρ α τά ρ χ η Γ κ ε ρ ν τ φ ο ν Ρ ού­ ν τ σ τ ε ν τ , α ν ώ τα το δ ιο ικ η τή Δ ύσ ης, ο ο ­ π ο ίο ς ε ίχ ε τ ο α ρ χ η γ ε ίο το υ σ το π ο λ υ τ ε ­ λ έ ς ξ ε ν ο δ ο χ ε ίο "Γ εώ ρ γιο ς Ε", μ έσ α σ τη γ α λ λ ικ ή π ρ ω τεύ ο υ σ α . Το π ερ ιβ ά λ λ ο ν τ η ς χ λ ιδ ή ς έδ ω σ ε σ το ν Ρ ό μ μ ελ τ η ν ε ν τύ π ω ­ ση μιας Β α β έ λ κι έ τσ ι π ρ ο τίμ η σ ε να ο ρ ­ γ α νώ σ ει τ ο δ ικ ό το υ α ρ χ η γ ε ίο σ τη ν έ ­

Ο Ρ ό μ μ ελ π ρ α γ μ α το π ο ιεί το ν Φ εβρ ουά ρ ιο το υ 1944 μια από τις δ εκ ά δ ες επ ιθ εω ρ ή σ εις μονάδω ν σ τη β ό ρ εια Γαλλία. Ο σ τρ α τιώ τη ς σ ε π ρώ το επ ίπ εδο επ ανδρώ νει ένα π ολυβόλο M G 42 των 7,92 mm, το υ οπ οίου η τα χ υ β ο λ ία έ φ θ α ν ε τις 1.200 β ο λ ίδ ες το λ επ τό .

π α υλη Λ α Ρ ος Γκ υ γ ιό ν , σ ε έ ν α χω ριό 543 κ α το ίκ ω ν πάνω σ το ν Σ η κο υ ά ν α , σ ε απ ό­ σ τασ η 60 km από τ ο Παρίσι. Ε π ειτα από μ α κρ ύ δ ιά σ τη μ α α π ρ α ξία ς ο δ υ ν α μ ικ ό ς σ τρ α τά ρ χ η ς ή τα ν και π άλι ε ν θ ο υ σ ια σ μ έ ­ νο ς. Δ ύ ο η μ έ ρ ε ς μ ε τά τ η ν επ ίσ ημ η α νά ­ λη ψ η τω ν κ α θ η κ ό ν τω ν το υ έ γ ρ α ψ ε σ τη σ ύ ζυ γό το υ : "Ν ομίζω ό τι θ α κ ε ρ δ ίσ ο υ μ ε σ ίγο υρ α τη μ ά χη γ ια τ η ν ά μ υ ν α τ η ς Δ ύ ­ σ ης, υπό τ ο ν ό ρ ο ό τι θ α έ χ ο υ μ ε α ρ κ ε τ ό χ ρ ό ν ο γ ια να π ρ ο ε το ιμ α σ το ύ μ ε ". Οι Γ ερ μ α ν ο ί π α ρ έτα σ σ α ν 58 μ ε ρ α ρ ­ χ ίε ς σ ε ο λ ό κ λ η ρ η τη Γαλλία α λλά από α υ ­ τ έ ς μ ό νο 14 το υ π εζικ ο ύ και 10 π ά ντσ ερ (τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ε ς ) θ ε ω ρ ο ύ ν τ ο ικ α ν ές να π ρ α γ μ α το π ο ιή σ ο υ ν π ό λ εμ ο ελιγμ ώ ν. Ο Ρ ό μ μ ελ έ π ρ α ξε ό ,τ ι ή τ α ν δ υ ν α τό γ ια να ο ρ γα νώ σ ει τ η ν ά μ υνα , ε π ιβ λ έ π ο ν τα ς τ η ν κ α τα σ κ ευ ή ν έω ν ν α ρ κ ο π εδ ίω ν , τ σ ιμ ε ­ ν τ έ ν ιω ν ο χυ ρώ ν, α ν τια π ο β α τικ ώ ν κω λυ ­ μ ά τω ν και κ α λ ύ τε ρ ω ν π εδ ίω ν π υ ρ ό ς , ενώ π α ρ ά λ λ η λ α α ν α δ ιέ τ α ξ ε τ ις δ ια θ έ σ ιμ ε ς δ υ ν ά μ ε ις το υ γ ια να δ ια θ έ τ ε ι π ερ ισ σ ό τε ­ ρη ισχύ κ ο ν τά σ το υ ς α ιγ ια λ ο ύ ς . Το κυρ ιό τ ε ρ ο π ρ ό β λ η μ ά το υ ή τα ν η σ υ γ κ ε χ υ ­ μ έν η α λυσ ίδα δ ιο ίκ η σ η ς τ η ς W ehrmacht, γ ε γ ο ν ό ς π ου π ρ ο ερ χ ό τα ν από τ η ν ε μ μ ο ­ νή το υ Χ ίτλ ε ρ να σ υ γ χ έε ι τ ις α ρ μ ο δ ιό τ η ­ τ ε ς τω ν σ τρ α τιω τικ ώ ν η γ ε τώ ν σ ε τ έ τ ο ιο β α θ μ ό ώ σ τε κ α ν έν α ς να μη γ ν ω ρ ίζ ει τ ε ­ λ ικ ά γ ια π οια κ α θ ή κ ο ν τα ή τ α ν υ π ε ύ θ υ ­ ν ο ς. Δ υ σ τυ χ ώ ς γ ια τ ο ν Ρ ό μ μ ελ τ ο ζή τη μ α το υ π ο ιο ς θ α ή λ ε γ χ ε τη μ ά χη (α υ τό ς ή ο φ ο ν Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ) δ ε ν ε ίχ ε ξε κ α θ α ρ ίσ ε ι

Σ τις α ρ χ ές Ιο υ νίο υ 1944 οι Γερ μ ανοί δ ιέ θ ε τ α ν 1.552 ά ρ μ α τα μ άχ ης και α υ το κ ιν ο ύ μ εν α π υροβ όλα σ τη Δ ιο ίκ η σ η Δ ύ σ η ς το υ Ρ ο ύ ν τσ τεν τ, από τα οποία 674 ή τα ν τύπ ου P zK p fw IV και 514 σ ύγχρονα Panther. Τους α ρ ιθ μ ο ύ ς συμπλήρω ναν λ ίγ ε ς δ εκ ά δ ες βα ρ έω ν Tiger και α ρ κ ε τά π υροβ όλα ε φ ό δ ο υ ή α υ το κ ιν ο ύ μ εν α , όπως α υ τό τη ς φ ω το γ ρ α φ ία ς που α νή κ ε στα W affen SS.

α κ ό μ α ό τα ν α π ο β ιβ ά σ τη κ α ν ο ι Σ ύ μ μ α χο ι, ενώ (α κ ό μ α χ ε ιρ ό τε ρ α ) ο Χ ίτλ ε ρ ε π ιθ υ ­ μ ο ύ σ ε να ε ίν α ι ο ίδ ιο ς “μ α έ σ τρ ο ς " τ η ς μ ά χ η ς κ ρ α τώ ν τα ς γ ια τ ο ν ε α υ τ ό το υ το δ ικα ίω μ α τ η ς ε μ π λ ο κ ή ς τω ν μ ερ α ρ χ ιώ ν π ά ντσ ερ . Τα τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν α θ α μ π ο ρ ο ύ ­ σαν να κ ιν η θ ο ύ ν μ ό ν ο μ ε δ ικ ή τ ο υ ρ η τή ε ν τ ο λ ή π αρά τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τι ο Χ ίτλ ε ρ α­ π είχ ε χ ιλ ιά δ ε ς χ ιλ ιό μ ε τρ α από τ ο μ έ τω ­ πο, ενώ ο Ρ ό μ μ ελ π ου υ π ο λό γ ιζε σ τα πά­ ν τσ ε ρ γ ια να κ τυ π ή σ ει α π ο φ α σ ισ τικά κα ­ τά τ ις π ρ ώ τε ς ώ ρ ε ς τ η ς ε ισ β ο λ ή ς έ μ ε ιν ε μ ε ά δ εια χ έρ ια . Υ π ήρχαν ό μ ω ς κι ά λ λ ε ς π ε ρ ίε ρ γ ε ς κ α τα σ τά σ εις . Ο Ρ ό μ μ ελ δ ε ν ε ίχ ε σ υ ν ερ ­ γ α σ τε ί π ο τέ κ α τά τ ο π α ρ ε λ θ ό ν μ ε τ ο υ ς δ ιο ικ η τ έ ς τ η ς 15ης Σ τρ α τιά ς (Χ α νς φ ο ν Σ ά λ μ ο υ θ ) κα ι τ η ς 7 η ς Σ τρ α τιά ς (Φ ρήν τρ ιχ Ν τό λ μ α ν ). Ε π ρ ό κ ειτο να έ χ ε ι ο μ η ­ ρ ικ ο ύ ς δ ια ξιφ ισ μ ο ύ ς μ ε τ ο ν Σ ά λ μ ο υ θ , ενώ α κ ό μ α και ο Ν τό λ μ α ν , π ου ε ίχ ε ε λ ά ­ χ ισ τη π ο λ εμ ικ ή ε μ π ειρ ία και κά κ ισ τη υ­ γ εία , δ ε ν σ υ γ κ α τ α λ ε γ ό τα ν σ ε ε κ ε ίν ο υ ς π ου σ υ μ π α θ ο ύ σ α ν τ ο ν Ρ ό μ μ ελ . Ο ,τι κι αν π ίσ τευ α ν ο ι υ φ ισ τά μ ε ν ο ί το υ ό μ ω ς ο ν έ ­ ο ς α ρ χ η γ ό ς τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν "Β" ή ­ τ α ν α π ο φ α σ ισ μ έν ο ς να επ α ν δ ρ ώ σ ει σ το ν υ ψ η λ ό τε ρ ο δ υ ν α τό β α θ μ ό τ ις ε π ά κ τιε ς ο χ υ ρ ώ σ εις και να δ ώ σ ει τ η μ ά χη σ το σ η­ μ είο όπ ο υ έ σ κ α ζε το κ ύ μ α το υ Α τ λ α ν τ ι­ κού. Η απ όφ ασ η το υ Ρ ό μ μ ελ να π ρ ο ω θ ή ­

Ο Χ ίτλ ε ρ ε ίχ ε π ερ ιβ ά λ ει το ν Ρ ό μ μ ελ μ ε τη ν α π όλυτη εμ π ισ τοσ ύνη το υ από τη ν επ οχή που το ν ε π έ λ ε ξ ε μ ε τα ξ ύ τω ν νέων σ τρ α τη γ ώ ν ω ς επ ικ εφ α λ ή ς τη ς σ ω μ α το φ υ λα κή ς το υ . Σ ύμφ ω να μ ε το ν Γκαίμπ ελς η γερμ α νική π ολεμική π ροπ αγάνδα είχ ε α νά γκ η από ηρω ικά π ρότυπα και έ τσ ι ο Ρ ό μ μ ελ εσ τά λ η το 1941 σ τη ν Α φ ρ ική ω ς "ο σ τρ α τιώ τη ς σ το ν ή λ ιο ", ενώ ο κ α τα κ τη τή ς το υ Ν άρ β ικ, σ τρ α τη γ ό ς Ν τη τλ , 9 α ε ίχ ε το ν ρ ό λο το υ "σ τρα τιώ τη σ το χ ιό ν ι". Η δράση το υ Ρ ό μ μ ελ κ α τά τω ν σ τρ α τευ μ ά τω ν τη ς Β ρ ετα ν ικ ή ς Κ ο ιν ο π ο λ ιτεία ς σ τη ν έρ η μ ο ή τα ν τόσ ο κ α τα ιγ ισ τικ ή και α π ο τελ εσ μ α τικ ή ώ σ τε το υ α π έφ ερ ε τη σ τρ α τα ρ χ ικ ή ρ ά β δ ο και τα Δ ια μ ά ν τια σ το ν Σ τα υ ρ ό τω ν Ιπποτών.

σ ει τ ο μ ε γ α λ ύ τε ρ ο τμ ή μ α τω ν σ τ ρ α τ ε υ ­ μ ά τω ν το υ κ ο ν τά σ τις α κ τ έ ς και υπό τ η ν π ρ ο σ τα σ ία τω ν ο χ υ ρ ώ σ εω ν β α σ ίσ τη κ ε σ τη σ τρ α τιω τικ ή το υ κρίσ η κα ι ε ίχ ε σί­ γ ο υ ρ α τη σ υ γ κ α τά θ ε σ η το υ Χ ίτλ ε ρ , λόγω τ η ς τά σ η ς το υ η γ έ τ η τ η ς Γ ερ μ α ν ία ς να μη π α ρ α δ ίδ ει π ο τέ εκ ο ύ σ ια ο ύ τ ε σ π ιθα­ μή ε δ ά φ ο υ ς . Τόσο ο Ρ ό μ μ ελ , όσ ο κα ι ο Χ ίτλ ε ρ κ α τά τ η ν άπ οψ η ο ρ ισ μ έν ω ν δ ιέπ ρ α ξα ν θ ε μ ε λ ιώ δ η σ φ ά λ μ α τα ε π ιλ έ γ ο ­ ν τα ς α υ τό ν τ ο ν τρ ό π ο ά μ υ ν α ς . Η τα ν και ο ι δ ύ ο μ α χ η τέ ς τ η ς ξη ρ ά ς κα ι ενώ μπ ο­ ρ ο ύ σ α ν να ε κ τιμ ή σ ο υ ν τ ο ν κ ίν δ υ ν ο π ου α ντιπ ρ ο σ ώ π ευ α ν τα α ε ρ ο σ κ ά φ η , α γ ν ο ­ ο ύ σ α ν τ η ν επ ίδρ α σ η τ η ν οπ ο ία μ π ο ρ ο ύ ­ σ αν να έ χ ο υ ν σ τη χ ερ σ α ία μ ά χη τ α ν α υ τι­ κά π υ ρ ο β ό λ α τω ν 12 και τω ν 15 in. Α ν τ ί­ θ ε τ α ο 7 0 χ ρ ο ν ο ς Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ, π ου ε ίχ ε μ ά λ λ ο ν δ ια κ ο σ μ η τικ ό ρ ό λ ο α φ ο ύ ο Χ ίτ­ λ ε ρ το ύ ε ίχ ε α φ α ιρ έσ ε ι π ρ α κ τικ ά ό λ ε ς τ ις σ ο β α ρ έ ς α ρ μ ο δ ιό τ η τ ε ς , α ν τιλ ή φ θ η κ ε σ ω σ τά τ ο π ρ ό β λ η μ α . Η θ ε λ ε να τ ρ α β ή ­ ξ ε ι τ ις δ υ ν ά μ ε ις το υ σ το ε σ ω τε ρ ικ ό τ η ς Γαλλίας, μ α κρ ιά από τ α δ ια λ υ τικ ά π υρά τ ο υ σ υ μ μ α χ ικο ύ ν α υ τικ ο ύ , όπ ου θ α μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε να ε μ π λ έ ξ ε ι τ ο ν ε χ θ ρ ό μ ε σ υ γ κ ε ­ ν τρ ω τικ ή α ν τε π ίθ ε σ η τω ν π ά ντσ ερ . Το π ρ ό β λ η μ α το υ χ ειρ ισ μ ο ύ τω ν μ ε ­ ρ α ρχιώ ν π ά ν τσ ερ δ ε ν σ τα μ α το ύ σ ε να α­ π α σ χ ο λεί τ ο ν Ρ ό μ μ ελ ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο π ρώ ­ τ ο ε ξ ά μ η ν ο το υ 1944, α ν και δ ε ν μ π ο ρ ο ύ ­ σ ε να π ρ ά ξε ι τίπ ο τα γ ια να μ ε τα π ε ίθ ε ι

τ ο ν Χ ίτλ ε ρ . Η βα σ ική ιδ έ α το υ ό μ ω ς ή τα ν σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τα ε σ φ α λ μ έ ν η . Α κ ό ­ μη κι α ν ε ίχ ε π λή ρ η δ ικ α ιο δ ο σ ία σ το ν χ ε ι­ ρισ μό τω ν τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ω ν ε φ ε δ ρ ε ιώ ν και μ π ο ρ ο ύ σ ε να μ ε τ α φ έ ρ ε ι π ριν από τ η ν α π όβασ η μια μ ερ α ρ χ ία π ά ν τσ ερ σ τη Μ π αγιώ και ά λ λ η μια σ το Κ α ρ ε ν τά ν (α υ ­ τ ό ή τα ν τ ο σ χ έδ ιό το υ , σ ύμ φ ω να μ ε μ α ρ ­ τυ ρ ία το υ σ τρ α τη γ ο ύ Μ π α γιερ λ ά ιν , δ ιο ι­ κ η τή τ η ς Μ ερ α ρ χ ία ς Π ά ν τσ ερ "Lehr"), τα α π ο τε λ έ σ μ α τα μ ια ς α ν τε π ίθ ε σ ή ς το υ π ρ ο ς τ η ν α κ τή "Γ ιο ύ τα " και μ ε τ α ξ ύ τω ν α κ τώ ν "Ο μάχα" κα ι "Γ κο λ ντ" θ α ή τα ν μ ά λ ­ λ ο ν φ τω χά . Αν και η ε μ φ ά ν ισ η τω ν π ά­ ν τσ ε ρ θ α ε ίχ ε π ρ ο κ α λ έσ ε ι π ιθ α ν ό τα τα κάπ οια λ ε π τά κρ ίσ η ς και ίσως το π ικ ό πα­ ν ικ ό σ το υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς , ε ίν α ι β έ β α ιο πως η σ υ μ μ α χ ική α ερ ο π ο ρ ία σ ε σ υ νδ υ α σ μ ό μ ε τα ε κ α τ ο ν τ ά δ ε ς π υ ρ ο β ό λ α μ εγ ά λ ο υ δ ια μ ε τ ρ ή μ α τ ο ς τω ν π λο ίω ν υ π ο σ τή ρ ιξη ς θ α α π ο δ εκ ά τιζα ν α υ τά τα ά ρ μ α τα μ έσ α σ ε ε λ ά χ ισ τε ς ώ ρ ες . Ο Γ κ ο υ ν τέ ρ ια ν σ υ μ ­ φ ω ν ο ύ σ ε πως τ ο να φ έ ρ ε ι κά π ο ιο ς τα ά ρ ­ μ α τά τ ο υ κ ο ν τά σ τη ν π α ρα λία α π έν α ν τι σ ε τ έ τ ο ια κ α τα θ λ ιπ τικ ή ισχύ π υ ρ ό ς ή τα ν κ α θ α ρ ή τρ έ λ α , όπω ς ε ίχ ε α π ο δ ε ιχ θ ε ί μ ε κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ έ ς σ υ ν έ π ε ιε ς σ τη Σ ικ ε λ ία και σ το Σ α λ έρ ν ο . Απο ό λ ο υ ς τ ο υ ς σ τρ α τά ρ χ ε ς τ η ς W ehrm acht (μ ε ε ξα ίρ ε σ η τ ο ν Κ έσ ε λ ρ ιν γ κ ) μ ό ν ο ν ο Ρ ό μ μ ελ ε ίχ ε α ν τιμ ε τω π ίσ ει τ ο υ ς Β ρ ε τα ν ο ύ ς μ ε τ ά τ ο 1940 ή τ ο υ ς Α μ ε ρ ι-

g m

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

7η Σ τρ α τιά

Α λανσ όν

Σαρτρ

Ω ς τον Ιούνιο το υ 1944 οι γερ μ α νικ ές μ ε ρ α ρ χ ίε ς σ τη ν ε υ ρ ύ τε ρ η π εριοχή τη ς Ν ο ρ μ α νδ ία ς είχα ν α υ ξ η θ ε ί σ η μ α ντικ ό , τό σ ο σ ε α ρ ιθ μ ό , όσο και σ ε π ο ιό τη τα . Μ ε τα ξ ύ Α π ριλίου και Ιουνίου ο Ρ ό μ μ ελ π ροώ θησ ε κ οντά σ τη ν α κ τή τη ν 352 Μ Π μ ειώ νο ν τα ς το ν το μ έα ε υ θ ύ ν η ς τη ς 716 Μ Π , ενώ π αράλληλα φ ρ ό ν τισ ε να το π ο θ ε τή σ ε ι σ τη χερ σ ό ν η σ ο Κ ό τα ν τέ ν τη ν 91η Α ερ α π ο β α τικ ή Μ ε ρ α ρ χ ία και το 6ο Σ ύ ν τα γ μ α Α λεξιπ τω τιστώ ν. Σ η μ α ν τικ ό τερ η κίνησή το υ όμω ς ή τα ν η μ ε τα φ ο ρ ά τη ς 21ης Π ά ν τσ ερ ε γ γ ύ τε ρ α σ το υ ς π ιθα νο ύ ς α ιγ ια λ ο ύ ς α π όβ ασ ης για εκδήλω σ η ά μ εσ η ς α ν τεπ ίθ εσ η ς . Αν το υ είχ ε επ ιτρ α π εί να π ρ ά ξει το ίδιο για τη 12η Π ά ν τσ ερ των SS και τη ν Π ά ν τσ ερ "Lehr" η συμ μ αχική έφ ο δ ο ς π ιθανώ ς θ α κ α τέ λ η γ ε σ ε α π οτυχία.

10

κ α ν ο ύ ς μ ε τά τ ο 1918 και ή τα ν ο μ ό ν ο ς που γ ν ώ ρ ιζ ε ά ρ ισ τα τ η ν επ ίδρ α σ η τ η ς σ υ μ μ α χ ικ ή ς α ε ρ ο π ο ρ ία ς σ τη μάχη, ε ν θ υ ­ μ ο ύ μ ε ν ο ς τ ο σ φ υ ρ ο κ ό π η μ α π ου υ π έσ τη η Τ εθ ω ρ α κ ισ μ έν η Σ τρ α τιά Α φ ρ ικ ή ς σ το Ελ Α λ α μ έ ιν και σ τη ν Τυνησ ία. Του έ λ ε ιπ ε ό μ ω ς η ά μ εσ η ε μ π ειρ ία το υ ό γ κ ο υ π υ ρ ό ς τω ν σ υ μ μ α χ ικώ ν π λοίω ν, π ου ε ίχ α ν βιώσ ει τα γ ε ρ μ α ν ικ ά σ τρ α τε ύ μ α τ α σ τη ν Ιτα ­ λία και ο ι Ιά π ω νες σ το ν Ε ιρ η νικό . Ο τα ν κά π οια σ τιγμ ή ε π έ μ ε ιν ε να μ ε τα κ ιν ή σ ε ι ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν 2η Π ά ν τσ ερ σ τις α κ τ έ ς και να "θ ά ψ ει" ό λ α τα ά ρ μ α τά τ η ς σ ε σ τα τι­ κ έ ς θ έ σ ε ις , φ ω ν ά ζο ν τα ς πως "οι μ ε ρ α ρ ­ χ ίε ς π ά ν τσ ερ θ α μ ε τ α κ ιν η θ ο ύ ν μ π ρ οσ τά ε ίτ ε τ ο θ έ λ ο υ ν κάπ οιοι, ε ίτ ε όχι", ο Γκου ν τ έ ρ ια ν ε ξ ε ρ ρ ά γ η λ έ γ ο ν τ α ς πω ς "η α ξία τω ν α ρ μ ά τω ν έ γ κ ε ιτ α ι σ τη ν ε υ κ ιν η σ ία και σ τη ν ισχύ π υ ρ ό ς το υ ς ". Μ ά τα ια ο τ ε ­ λ ε υ τ α ίο ς π ρ ο σ π ά θ η σ ε να π είσ ει τ ο ν Ρ ό μ μ ελ πως θ α ή τα ν κ α λ ύ τε ρ η ιδ έα να α­ φ ή σ ει τ ο υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς να α π ο β ιβ α σ το ύ ν και να τ ο υ ς π λ ή ξε ι κ α τό π ιν ό τα ν θ α είχ α ν α π λ ω θ εί υ π ερ β ο λ ικ ά . Ο Ρ ό μ μ ελ ή τα ν α­ ν υ π ο χ ώ ρ η το ς σ το δ ό γ μ α το υ : "Αν α φ ή σ εις τ ις μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ά ν τσ ερ σ τα μ ε τό π ι­ σ θ ε ν δ ε ν θ α μ ε τ α κ ιν η θ ο ύ ν π ο τέ σ το μ έ ­ τω π ο. Ο τα ν α ρ χίσ ει η εισ β ο λ ή η ε χ θ ρ ικ ή

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

α ερ ο π ο ρ ία θ α σ τα μ α τή σ ε ι ο π ο ια δ ή π ο τε κίνησ η". Η α ν τιπ α ρ ά θ εσ η ό ξ υ ν ε δ ια ρ κώ ς τα π ν εύ μ α τα . Για να δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι έ ν α ψ υ ­ χ ο λ ο γ ικ ό α ν τίβ α ρ ο σ τη δ ιο ίκη σ η το υ Ρ ό μ μ ελ, ο Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ π ρ ο χώ ρ ησ ε σ τις 28 Α π ριλίο υ 1944 σ τη ν οργά νω σ η τ η ς Ο ­ μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν "G" υπό τ ο ν Γ ιο χ ά ν ες Μ π λά σ κ ο β ιτς, μ ε τ ο μ έ α ε υ θ ύ ν η ς τη ν ό ­ τια Γαλλία κά τω από τ ο ν π ο τα μ ό Λ ίγη ρ α . Η δ ιχ ο γν ω μ ία έ φ θ α σ ε σ ε τ έ τ ο ιο σ η μ είο ώ σ τε σ τις 7 Μ α ϊο υ ο Χ ίτλ ε ρ έ λ α β ε μια α ­ π όφ ασ η π ου υ π έ θ ε τ ε ό τι θ α ικα ν ο π ο ιο ύ ­ σ ε και τ α δ ύ ο μ έ ρ η : π α ρα χώ ρη σ ε σ το ν Ρ ό μ μ ελ τ ρ ε ις μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ά ν τσ ερ (2η, 21η και 116η), ά λ λ ε ς τ ρ ε ις σ το ν Μ πλάσ κ ο β ιτς (2η SS, 9η και 11η) και ά φ η σ ε τ ις υ π ό λο ιπ ες τέ σ σ ε ρ ις (1η SS, 12η SS, 17η SS Panzergrenadier και Π ά ν τσ ερ "Lehr") σ το ν Σ β έ π ε ν μ π ο υ ρ γ κ , δ η λ α δ ή ο υ σ ια σ τι­ κά υπό τ ο ν έ λ ε γ χ ο τ η ς Α ν ώ τα τη ς Δ ιο ίκ η ­ σ ης τ η ς W ehrm acht (OKW ), γ ια μια α ν τ ε ­ π ίθ εσ η σ ε δ ε ύ τ ε ρ ο χ ρ ό νο .

Η ΔΙΑΤΑΞΗ Δ Υ Ν Α Μ Ε Ω Ν Π αρά τ ο υ ς α γ ώ ν ες π ου ε ίχ ε π ρ α γ μ α ­ το π ο ιή σ ει γ ια τ η ν εξα σ φ ά λ ισ η α υ τώ ν

τω ν τα χ υ κ ίν η τω ν δ υ ν ά μ ε ω ν ο Ρ ό μ μ ελ έ ­ σ τ ε ιλ ε μ ό νο τ η ν 21η Π ά ν τσ ερ κ ο ν τά σ τη ν α κ τή τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς και π ρ ο τίμ η ­ σε να τη ρ ή σ ε ι τ ις ά λ λ ε ς δ ύ ο ε γ γ ύ τ ε ρ α π ρ ο ς τ ο Πα ν τ ε Καλαί, υ π ο λ ο γ ίζ ο ν τα ς ί­ σως πω ς η π ερ ιο χ ή ε κ ε ίν η ή τα ν πιο π ιθ α ­ νό να δ ε χ θ ε ί τ η ν απ όβασ η. Η 21η Π ά­ ν τσ ε ρ ή τα ν η α γ α π η μ έν η μ ερ α ρ χ ία το υ Ρ ό μ μ ελ σ τη ν Α φ ρ ική , όπ ου ε ίχ ε σ χ εδ ό ν κ α τα σ τρ α φ ε ί (για να σ χ η μ α τισ τεί πάλι α ρ γ ό τε ρ α γ ύ ρ ω από έ ν α ν π υ ρ ή ν α π α λα ι­ ώ ν β ε τε ρ ά ν ω ν ). Ο ν έ ο ς δ ιο ικ η τή ς τη ς , σ τρ α τη γ ό ς Φ ό υ χ τιν γ κ ε ρ , δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ ε τ ί­ π ο τα από ά ρ μ α τα και π ρ ο τιμ ο ύ σ ε τη ν κο σ μ ική ζω ή σ το Παρίσι α φ ή ν ο ν τα ς το υ ς υ φ ισ τα μ έ ν ο υ ς τ ο υ να α σ κ ο ύ ν π ρ α γ μ α τι­ κά κ α θ ή κ ο ν τα δ ιο ίκ η σ η ς το υ σ χ η μ α τι­ σ μού. Σ ε α ρ κ ε τή α π όσ τασ η από τη θ ά λ α σ ­ σα σ το ν τ ο μ έ α τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς β ρ ίσ κ ο ­ ν τα ν ά λ λ ο ι δ ύ ο τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ο ι σ χ η μ α ­ τισ μ ο ί: η Μ ερ α ρ χ ία Π ά ν τσ ερ "Lehr" (επ ί­ σ ημ α 130 Π ά ν τσ ερ ) και η 12η SS Π ά­ ν τσ ερ , π ου υ π ά γ ο ν τα ν ε μ μ έσ ω ς σ τη ν OKW . Ο σ τρ α τη γ ό ς Φ ρ ιτς Μ π α γιερ λ ά ιν π ερ ιέ γ ρ α ψ ε τ η ν Π ά ν τσ ερ "Lehr" π ου δ ι­ ο ικ ο ύ σ ε ω ς τ η ν "κ α λ ύ τε ρ α ε ξο π λ ισ μ έ ν η τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν η μ ο ν ά δ α π ου ε ίχ ε π ο τέ η

Γερμ α νία . Η τα ν 100% τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν η , α­ κό μ α και τ ο π εζικ ό ε π έ β α ιν ε σ ε θ ω ρ α κ ι­ σ μ ένα ο χ ή μ α τα ". Ο Γ κ ο υ ν τέ ρ ια ν το υ ε ίχ ε π ει π ριν από τ η ν εισ β ο λ ή : “Και μ ό νο μ ε α υ τή τη μ ερ α ρ χ ία θ α π ρ έπ ει να ρ ίξ ε ις τ ο υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς σ τη θ ά λ α σ σ α 1'. Η 12η Π ά ν τσ ερ SS ή τα ν επ ίσ η ς ν εο σ ύ σ τα τη , α λλά οι φ α ν α τικ ο ί ν εα ρ ο ί τ η ς Χ ιτλ ε ρ ικ ή ς Ν εο λ α ία ς π ου τ η ν επ ά ν δ ρ ω να ν έ μ ε λ λ ε να α π ο δ ε ιχ θ ο ύ ν τ ρ ο μ ε ρ ο ί α ν τίπ α λ ο ι σ το π εδ ίο τ η ς μ ά χη ς. Η "α χ ίλ λ ειο ς π τέρ ν α " τ η ς γ ε ρ μ α ν ικ ή ς ά μ υ ν α ς σ τη Δύση ή τα ν η α ν επ ά ρ κ ειά τ η ς σε α ε ρ ο π ο ρ ικ ή κά λυ ψ η , α φ ο ύ τ ο σ φ υ ρ ο κό π η μ α το υ Ράιχ από τα σ υ μ μ α χ ικά β ο μ ­ β α ρ δ ισ τικ ά ε ίχ ε π α ρ α σ ύ ρ ει επ ί π ο λ λ ο ύ ς μ ή ν ες τα γ ε ρ μ α ν ικ ά κ α τα δ ιω κ τικ ά σε φ ο ­ ν ικ έ ς α ε ρ ο μ α χ ίε ς . Η α ν ά γ κη για π ιλό­ τ ο υ ς ή τα ν ε π ιτα κ τικ ή και η Luftw affe υ ­ π ο χ ρ ε ώ θ η κ ε να π ερ ικ ό ψ ει τ ο ν χ ρ ό ν ο ε κ ­ π α ίδ ευ σ η ς τω ν ν έω ν χ ειρ ισ τώ ν από τις 260 ώ ρ ε ς π ου ή τα ν το 1940 σ ε μ ό λ ις 50 ώ ρ ες τ ο 1944. Ω ς α π ο τέ λ ε σ μ α η ν έ α γ ε ­ νιά Γερμ α νώ ν π ιλό τω ν υ σ τε ρ ο ύ σ ε α π ελ ­ π ισ τικά α π έν α ν τι σ το υ ς ά ρ τια ε κ π α ιδ ε υ ­ μ έ ν ο υ ς α ε ρ ο π ό ρ ο υ ς τω ν Σ υ μ μ ά χω ν και οι α π ώ λ ε ιε ς τ η ς Luftw affe ή τα ν τ ρ ο μ ε ­ ρ ές . Μ ό νο τ ο ν Μ άιο το υ 1944 η τ ε λ ε υ ­ τα ία έχα σ ε 712 α ερ ο π λ ά ν α σε α ε ρ ο μ α ­ χ ίε ς και 656 σ ε δ ιά φ ο ρ α α τυ χ ή μ α τα . Ο δ ι­ ο ικ η τή ς τ ο υ 3ου Α ερ ο π ο ρ ικ ο ύ Σ τό λ ο υ , σ τρ α τά ρ χ η ς Ο ύ γ κ ο Σ π έρ λ ε, ε ίχ ε σ τη δ ιά ­ θ εσ ή το υ σ χ εδ ό ν 300.000 ά ν δ ρ ε ς σ τη Δ ύ ­ ση, α λλά μ π ο ρ ο ύ σ ε να α π ο γ ειώ σ ει μ όνο 90 β ο μ β α ρ δ ισ τικ ά και 70 κ α τα δ ιω κ τικ ά τ η ν 1η Ιο υ ν ίο υ 1944! Η W ehrm acht δ ε ν υ σ τε ρ ο ύ σ ε ό μω ς μ όνο σε α ε ρ ο σ κ ά φ η σ τη Δύση. Ε ίχε μ ε ­ γ ά λ ε ς ε λ λ ε ίψ ε ις σ χ εδ ό ν σ ε κ ά θ ε τ ο μ έ α οπ λισ μ ού . Οι μ ε ρ α ρ χ ίε ς το υ Ρ ο ύ ν τσ τε ­ ν τ ή τα ν υ π ο χ ρ εω μ έν ες να α υ το σ χ ε δ ιά ­ ζ ο υ ν και να ε φ ο δ ιά ζ ο ν τ α ι μ ε μια α π ίθ α νη π ανσ π ερμία π ο λ εμ ικ ο ύ υ λ ικ ο ύ - π επ α λα ι­ ω μ ένα , ξ έ ν α ή κ υ ρ ιε υ μ έ ν α όπ λα δ ια φ ό ­ ρω ν ειδώ ν. Το σ ύ ν τα γ μ α π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ μ ία ς μ ερ α ρ χ ία ς ε ίχ ε τό σ α δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά υ ­ π ο δ ε ίγ μ α τα π υ ρ ο β ό λ ω ν ώ σ τε α υ το α π ο κ α λ ε ίτ ο "το π ερ ιπ λ α νώ μ εν ο μ ο υ σ είο π υ ­ ρ ο β ο λ ικ ο ύ τ η ς Ευρώ π ης". Η 7η Σ τρ α τιά π α ρ έτα σ σ ε 92 δ ια φ ο ρ ε τ ικ ο ύ ς τύ π ο υ ς π υ ρ ο β ό λ ω ν π ου χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ α ν 252 τύ π ο υ ς π υ ρ ο μ α χ ικώ ν, από τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς οι 47 είχ α ν π ά ψ ει π λ έ ο ν να π α ρ ά γ ο ν τα ι! Τα φ ο ρ τη γ ά τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν "Β" ή ­ τα ν γ ε ρ μ α ν ικ ή ς , γ α λ λ ικ ή ς , ιτα λ ικ ή ς , ρω ­ σ ική ς και τ σ ε χ ικ ή ς κ α τα σ κ ευ ή ς , π ολλά δ ε από τα υ π ο τιθ έ μ ε ν α "ε υ κ ίν η τα " σ υ­ ν τά γ μ α τ α επ έ β α ιν α ν σε π ο δ ή λ α τα . Η 243 Μ ερ α ρ χ ία Π εζικ ο ύ μ π ο ρ ο ύ σ ε κά λ λ ισ τα να χ α ρ α κ τη ρ ισ τε ί ω ς η π λ έ ο ν "υ β ρ ιδ ική ", α φ ο ύ π α ρ έτα σ σ ε έν α μ η χ α ν ο κ ίν η το σ ύ­ ν τα γ μ α , έν α σ ύ ν τα γ μ α π ο δ η λ α τισ τώ ν και ένα σ ύ ν τα γ μ α π εζικο ύ . Σ ε ό λ ε ς σ χ εδ ό ν τ ις γ ε ρ μ α ν ικ έ ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς τ ο π υ ρ ο β ο λ ι­ κό και οι ε φ ο δ ιο π ο μ π έ ς ή τα ν ζω ή λα τα , ενώ σ τις π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς μ ο ν ά δ ε ς μ ό νο ο λ ό χ ο ς υ γ ε ιο ν ο μ ικ ο ύ ή τ α ν π λή ρω ς μ η χ α ­ ν ο κ ίν η το ς . Μ ε τ έ τ ο ι ε ς φ τω χ ά ε ξο π λ ισ μ έ ν ε ς μ ο ­

0 / σ φ ο δ ρ ές μ ά χ ες σ τη Ν ορ μ ανδ ία στοίχισ α ν βαριά σ τα π άντσ ερ . Το εικ ο ν ιζό μ εν ο PzK pfw IV κ α τα σ τρ ά φ η κ ε ενώ β ρ ισ κ ό τα ν υπό τη ν κάλυψ η α να χώ μ α τος.

ν ά δ ε ς ο Ρ ό μ μ ελ ό φ ε ιλ ε να α π ο κ ρ ο ύ σ ει έν α ν π α νίσ χ υ ρ ο α ν τίπ α λ ο . Ενώ οι π ρ ο ε ­ το ιμ α σ ίε ς τω ν Σ υ μ μ ά χω ν γ ια τη μ εγ α λ ύ ­ τ ε ρ η απ όβαση το υ π ο λ έμ ο υ ε ισ έ ρ χ ο ν τα ν σ το τ ε λ ικ ό τ ο υ ς σ τά δ ιο σ το τ έ λ ο ς τ η ς ά­ ν ο ιξη ς το υ 1944, ο ι Γερ μ α ν ο ί είχ α ν μ ά λ ­ λ ο ν εφ η σ υ χ ά σ ει λόγω τω ν μ ε τ ε ω ρ ο λ ο γ ι­ κώ ν δ ε λ τίω ν π ου π ρ ο έβ λ ε π α ν ε π ε ρ χ ό μ εν η κ α κ ο κ α ιρ ία . Δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ α ν ά λ λ ω σ τε να τ η ρ ο ύ ν τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς σ ε σ υνα ­ γ ε ρ μ ό επ' άπ ειρον. Ο Ρ ό μ μ ελ π έρ α σ ε τη 2α Ιο υ ν ίο υ κ υ ν η γ ώ ν τα ς ελά φ ια . Σ τις 3 το υ μ ή να π ή γ ε σ το Π αρίσ ι μ ε σ κοπ ό να α­ γ ο ρ ά σ ει έ ν α δ ώ ρ ο γ ια τη σ ύ ζυ γό το υ , που ε ίχ ε τα γ ε ν έ θ λ ιά τ η ς σ τις 6 Ιο υ ν ίο υ . Μ ε τ η ν ε υ κ α ιρ ία τ η ς π α ρ α μ ο ν ή ς το υ σ τη γ α λ λ ικ ή π ρ ω τεύ ο υ σ α σ υ ζή τη σ ε μ ε τ ο ν Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ, ο ο π ο ίο ς σ υ μ φ ώ ν η σ ε πως δ ε ν υ π ή ρ χα ν σ η μ ά δ ια ό τι η απ όβαση ή ­ τα ν ε π ικ ε ίμ ε ν η . Η π α λίρ ρ ο ια σ τα σ τεν ά το υ Ν τό β ε ρ δ ε ν ε υ ν ο ο ύ σ ε τ ο ν διάπ λου μ έ χ ρ ι τ α μ έσ α Ιο υ ν ίο υ . Οι μ ε τε ω ρ ο λ ό γ ο ι α ν έ φ ε ρ α ν τ η ν έ λ ε υ σ η μ ετώ π ο υ π ου θ α π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε ισ χ υ ρ ο ύ ς α ν έ μ ο υ ς και κα ­ τα ιγ ίδ ε ς . Ο Ρ ό μ μ ελ α π οφ ά σ ισ ε να τ α ξ ι­ δ έ ψ ε ι ω ς το σπίτι το υ σ το Χ έ ρ λ ιν γ κ ε ν για τα γ ε ν έ θ λ ια τ η ς Λ ού σ υ και κα τό π ιν ως τ η ν κ α το ικ ία το υ Φ ύ ρ ερ σ το Μ π ερ χ τ ε σ γ κ ά ν τ ε ν , μ ε σ κοπ ό να τ ο ν π είσ ει να το υ π α ρ α χω ρ ή σ ει ά λ λ ε ς δ ύ ο μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ά ν τσ ερ και τ ο ν έ λ ε γ χ ο ό λω ν τω ν τ ε θ ω ­ ρ α κ ισ μ έν ω ν εφ ε δ ρ ειώ ν . Ο σ τρ α τη γ ό ς Ν τό λ μ α ν ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ θ η κ ε επ ίσ ης τ η ν ε ­ π ιδ είνω σ η το υ κα ιρ ο ύ γ ια να κ α λ έσ ει π ο λ λ ο ύ ς από τ ο υ ς α ν ώ τα το υ ς και α ν ώ τε ­ ρ ο υ ς α ξιω μ α τικ ο ύ ς τ η ς 7 η ς Σ τρ α τιά ς σε μια άσ κησ η επί χ ά ρ τη σ τη Ρεν, σ τις 5 Ιο υ ­ νίο υ .

Η Α Π Ο Β Α Σ Η ΚΑΙ Ο Ι Χ Α Μ Ε Ν Ε Σ Ε Υ Κ Α ΙΡ ΙΕ Σ Οι Σ ύ μ μ α χ ο ι α π ο β ιβ ά σ τη κ α ν σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία τ ο πρωί τ η ς 6 η ς Ιο υ ν ίο υ 1944. Α ρ χ η γ ό ς τ η ς Σ υ μ μ α χ ικ ή ς Ε κ σ τρ α τε υ τικ ή ς Δ ύ ν α μ η ς ή τα ν ο Α μ ε ρ ικ α ν ό ς σ τρ α τη ­ γ ό ς Ν το υ ά ιτ Α ϊζεν χ ά ο υ ε ρ . Οι χ ερ σ α ίε ς

δ υ ν ά μ ε ις δ ιο ικ ο ύ ν το από τη β ρ ε τα ν ικ ή 21η Ο μ ά δ α Σ τρ α τιώ ν (σ τρ α τη γ ό ς σ ερ Μ π έρ ν α ρ ν τ Μ ο ν τ γ κ ό μ ε ρ υ ), η οπ οία ήλ ε γ χ ε τη β ρ ε τ α ν ικ ή 2η Σ τρ α τιά (α ν τι­ σ τρ ά τη γ ο ς σ ερ Μ ά ιλ ς Ν τέμ π σ εϋ ) και τ η ν α μ ερ ικ α ν ικ ή 1η Σ τρ α τιά (α ν τισ τρ ά τη γ ο ς Ο μ ά ρ Μ π ρ ά ν τλ εϋ ). Μ ε τ η ν επ ιχ είρ η σ η α υ τή , η οπ οία π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε σ ε α­ π ίσ τε υ τα σ τεν ά χ ρ ο ν ικ ά π ερ ιθ ώ ρ ια και χ ά ρη σ τη ν α π ο φ α σ ισ τικ ό τη τα το υ Α ϊζεν χ ά ο υ ερ , οι Σ ύ μ μ α χ ο ι π έ τυ χ α ν να α ιφ νιδ ιά σ ο υ ν τη W ehrm acht σ ε τρ ία επ ίπ εδα . Α π ο β ιβ ά σ τη κ α ν σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία , ενώ η μ εγ ά λ η π λ ε ιο ψ η φ ία τω ν Γερ μ α νώ ν σ τρ α ­ τη γ ώ ν π ίσ τε υ ε ό τι σ τό χ ο ς θ α ή τα ν η π ε ­ ρ ιο χ ή το υ Πα ν τ ε Καλαί, σ τη ζώ νη ε υ θ ύ ­ ν η ς τ η ς 15ης Σ τρ α τιά ς . Ε ξή λ θ α ν από τα α π ο β α τικ ά σε φά ση ά μ π ω τη ς α ν τί τ η ς π λ η μ μ υ ρ ίδ α ς π ου π ε ρ ίμ ε ν ε ο Ρ ό μ μ ελ , μ ε σ υ ν έπ εια να α χ ρ η σ τεύ σ ο υ ν π ολλά από τα α ν τια π ο β α τικ ά το υ κ ω λ ύ μ α τα τα ο ­ ποία β ρ ίσ κ ο ν τα ν πια ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν α έ ξω από το ν ε ρ ό και δ ε ν π ρ ο ξέ ν η σ α ν καμία ζη μ ιά σ τα σ κά φ η. Το χ ε ιρ ό τ ε ρ ο για τ ο υ ς Γ ερ μ α ν ο ύ ς ό μ ω ς ή τα ν ό τι δ έ χ θ η κ α ν το π λή γ μ α σε μία π ερ ίο δ ο κ α κ ο κ α ιρ ία ς , ενώ σ τη Μ ά γχ η επ ικ ρ α το ύ σ α ν σ χ εδ ό ν θ υ ε λ ­ λ ώ δ ε ις ά ν εμ ο ι, α ν τί γ ια τ ο ν ήπ ιο κα ιρ ό π ου υ π ο λό γ ιζα ν οι α μ υ ν ό μ ε ν ο ι πως θ α ή ­ τα ν βα σ ική π ρ ο ϋ π ό θ εσ η γ ια τ η ν ε κ δ ή λ ω ­ ση το υ ε γ χ ε ιρ ή μ α το ς . Σ τα α ν ώ τερ α κ λ ιμ ά κ ια τ η ς γ ε ρ μ α ν ι­ κ ή ς σ τρ α τιω τικ ή ς ιερ α ρ χ ία ς ο ι π ερ ισ σ ό ­ τ ε ρ ε ς α ν τιδ ρ ά σ εις υ π ή ρ ξα ν α ρ γο π ο ρ η μ έ ν ε ς και λ α ν θ α σ μ έ ν ε ς . Από τ ο υ ς κ ύ ρ ι­ ο υ ς Γ ερ μ α ν ο ύ ς δ ιο ικ η τ έ ς μ ό ν ο ν ο σ τρ α ­ τ η γ ό ς Ε ριχ Μ α ρ κς (LXXXIV Σώ μα) α ν τιλ ή φ θ η κ ε ά μ εσ α τ η ν κ ρ ισ ιμ ό τη τα τ η ς κα ­ τά σ τα σ η ς και ε ξ έ δ ω σ ε τ ις σ ω σ τές δ ια τα γ έ ς . Α π ο υ σ ιά ζο ν τα ς σ τη Γερ μ α νία ε κ ε ίν η τ η ν η μ έ ρ α ο Ρ ό μ μ ελ έ π ρ α ξε ά θ ελά το υ το μ ε γ α λ ύ τε ρ ο σ τρ α τιω τικ ό σ φ ά λ μ α το υ , α φ ο ύ β γ ή κ ε κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά από τ ο π ρ ο σ κ ή ν ιο κ α τά τ ις π ρ ώ τες κρίσ ι­ μ ε ς ώ ρ ες , ο π ό τε δ ια κ υ β ε ύ ο ν τα ν τα πά­ ν τα . Δ υ σ τυ χ ώ ς γ ι’ α υ τό ν ο ε π ιτε λ ά ρ χ η ς το υ , α ν τισ τρ ά τ η γ ο ς Χ α ν ς Σ π ά ιν τελ , που

"J j

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

Οι Β ρ ε τα ν ο ί και οι Κ α να δ ο ί υ π ο χρ εώ θη κ α ν να δ ιεξα γ ά γ ο υ ν σ κληρ ό αγώ να για να κάμ ψ ουν τη γ ερμ α νική α ντίσ τα σ η σ τις α ν α το λ ικ ές π α ρ υ φ ές το υ π ρ ο γ εφ υ ρ ώ μ α το ς τη ς Ν ορ μ α νδ ία ς. Σ τη φ ω το γ ρ α φ ία ά ν δ ρ ες το υ 6ου Τά γμ α τος το υ Β ασ ιλικού Σ υ ν τά γ μ α το ς Σ κω τσ έζω ν Τυφ εκιοφ όρω ν μ ά χ ο ντα ι σ το Σ α ίν Μ ω βιώ σ τις 2 6 Ιουνίου 1944.

•J2 «■

ε κ τ ε λ ο ύ σ ε χ ρ έ η δ ιο ικ η τή τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν «Β» επ ί όσ ο χ ρ ό ν ο α π ού σ ια ζε ο α ρ χ η γ ό ς τη ς , σ υ μ π έρ α ν ε ό τι ο ι ρ ίψ εις α λ εξιπ τω τισ τώ ν π ρ ιν από τα χ α ρ ά μ α τα σ ε μ εγ ά λ η έ κ τα σ η σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία αποτ ε λ ο ύ σ α ν μ ά λ λ ο ν π α ρ α π λ α ν η τικ ή ε ν έ ρ ­ γ ε ια και σ υ ν έχ ισ ε τ ο ν ύπνο το υ . Δ ε ν τ η ­ λ ε φ ώ ν η σ ε σ το ν Ρ ό μ μ ελ π αρά σ τις 10.15, ο κ τώ ο λ ό κ λ η ρ ε ς ώ ρ ε ς μ ε τά τ η ν έ ν α ρ ξη τ η ς α π όβ α σ η ς. Ω ς τ ό τ ε είχ α ν γ ίν ε ι και άλλα λάθη. Σ τις 07.00 ο σ τρ α τη γ ό ς Α λ φ ρ ε ν τ Γ ιό ­ ν τλ , ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο υ Κ λά δο υ Ε π ιχ ειρ ή ­ σ εω ν τ η ς OKW , κ α τ έ λ η ξ ε σ το σ υ μ π έρ α ­ σμα ό τι η εισ β ο λ ή σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία ή τα ν μ ία απ λή εξα π ά τη σ η από α υ τ έ ς π ου σ υ­ ν ή θ ιζ α ν οι Σ ύ μ μ α χ ο ι και κ α τά σ υ ν έπ εια α π έρ ρ ιψ ε τ ο α ίτη μ α τ ο υ Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ να κ ιν η θ ε ί ά μ εσ α η 12η SS Π ά ν τσ ερ πίσω από τ ο υ ς α ιγ ια λ ο ύ ς . Α π α γ ό ρ ευ σ ε επ ίσ ης να τ ε θ ε ί σ ε σ υ ν α γ ερ μ ό η ισ χυρή Π ά­ ν τσ ε ρ «Lehr». Το α ξίω μ α το υ σ τρ α τά ρ χ η έ δ ιν ε τυ π ικ ά σ το ν Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ τη δ υ ν α ­ τ ό τ η τ α να μ π ο ρ εί να α π ε υ θ υ ν θ ε ί ά μ εσ α σ το ν ίδιο τ ο ν Χ ίτλ ε ρ , α λλά ο π α λα ιό ς α­ ξιω μ α τικ ό ς α ν τιπ α θ ο ύ σ ε τό σ ο τ ο ν ισχυρ ο γ ν ώ μ ο ν α « δ ε κ α ν έα » ώ σ τε δ ε ν ε ίχ ε κα ­ μία δ ιά θ εσ η να σ υ ζη τή σ ε ι μα ζί το υ . Παρ έ μ ε ιν ε ο ρ γ ισ μ έν ο ς α λλά α π α θ ή ς. Ο Γιό­ ν τ λ δ ε ν ε π έ τ ρ ε ψ ε σ ε κ α ν έ ν α ν να ξ υ π ν ή ­ σ ει τ ο ν Φ ύ ρ ερ π ριν από τ ις 10.00 και θ α π ερ ν ο ύ σ α ν ά λ λ ε ς π έ ν τ ε ώ ρ ε ς π ριν ο τ ε ­ λ ε υ τ α ίο ς π εισ θ ε ί να α π ο δ εσ μ ε ύ σ ε ι τ η ν Π ά ν τσ ερ «Lehr» κα ι τ η ν 12η SS Π ά ντσ ερ . Ο τα ν α υ τό κ α τ έ σ τη δ υ ν α τό ο Ν τό λ μ α ν δ ιέ π ρ α ξε ά λ λ ο έ ν α ο λ έ θ ρ ιο σ φ ά λ μ α δ ια ­ τ ά ζ ο ν τα ς τη «Lehr» να σ π εύ σ ει π ρ ο ς τ ις α κ τ έ ς π ριν ν υ κ τώ σ ε ι, μ ε α π ο τέ λ ε σ μ α η

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

Μ ερ α ρ χ ία να χ ά σ ει το υ λ ά χ ισ το ν 80 τ ε ­ θ ω ρ α κ ισ μ έ ν α τ η ς από τα σ υ μ μ α χ ικ ά α ε ­ ρ ο σ κά φ η και να φ θ ά σ ει α π ο δ ιο ρ γ α ν ω μ έν η σ το ν π ρ ο ο ρ ισ μ ό τη ς . Ο ο υ ρ α ν ό ς τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς ή τ α ν γ ε ­ μ ά το ς από 3.467 βα ρ ιά β ο μ β α ρ δ ισ τικ ά , 1.645 μ εσ α ία β ο μ β α ρ δ ισ τικ ά και 5.409 κ α τα δ ιω κ τικ ά τω ν Σ υ μ μ ά χω ν, τ α οποία είχ α ν π ε τύ χ ε ι τ η ν α π ό λ υ τη κ υ ρ ια ρ χ ία επί τ η ς Luftw affe. Μ έσ α σ ε λ ίγ ε ς ώ ρ ε ς έ ρ ιξα ν πάνω σ τις γ ε ρ μ α ν ικ έ ς θ έ σ ε ις 11.912 t βομβώ ν. Σ ε α υ τό ν τ ο ν κ α τα ιγ ισ μ ό π ρ ο ­ σ τέ θ η κ α ν τα π υρ ά έ ξ ι θ ω ρ η κ τώ ν , 23 κα ­ τα δ ρ ο μ ικ ώ ν κα ι 104 α ν τιτο ρ π ιλ λ ικ ώ ν π ου έ β α λ λ α ν από τ η θά λα σ σ α . Ο Α ϊζεν χ ά ο υ ε ρ ε ίχ ε έ λ θ ε ι γ ια να π α τή σ ει σ τη ν Ε υρ ώ ­ πη μ ε 7.000 π λοία κ ά θ ε ε ίδ ο υ ς και 190.000 ά ν δ ρ ε ς και ω ς τ ο τ έ λ ο ς τ η ς π ρώ ­ τ η ς η μ έ ρ α ς τω ν ε π ιχ ειρ ή σ εω ν ε ίχ ε κ α τα ­ φ έ ρ ε ι να δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι π έ ν τ ε ε π ιτυ χ η ­ μ έν α π ρ ο γ ε φ υ ρ ώ μ α τα πάνω σ τα οπ οία κ α τείχ α ν σ τα θ ε ρ ά θ έ σ ε ις ο ι α μ ε ρ ικ α ν ι­ κ έ ς 82η και 101η Α ε ρ ο μ ε τ α φ ε ρ ό μ ε ν ε ς Μ ε ρ α ρ χ ίε ς , η 1η, η 4η και η 29η Π εζικ ο ύ , η β ρ ε τ α ν ικ ή 6η Α ε ρ ο μ ε τ α φ ε ρ ό μ ε ν η , η β ρ ε τ α ν ικ ή 3η κα ι η 50ή Π εζικ ο ύ κα ι η κ α ­ ν α δ ικ ή 3η Μ ερ α ρ χ ία Π εζικο ύ . Σ ε ε κ ε ίν η τη φ ά σ η ύ σ τα τη ς δ ο κ ιμ α ­ σ ίας η W ehrm acht β ρ έ θ η κ ε να δ ια θ έ τ ε ι κ ο ν τά σ τις α κ τ έ ς α π όβ α σ η ς μ ό νο τ η ν 21η Π ά ντσ ερ , π ου ή τ α ν η χ ε ιρ ό τ ε ρ η από ό λ ε ς τ ις δ ια θ έ σ ιμ ε ς σ τη Γαλλία τ ε θ ω ­ ρ α κ ισ μ έ ν ε ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς τη ς . Αν και τ ο α ν ­ θ ρ ώ π ινο δ υ ν α μ ικ ό τ η ς ή τα ν έ ξο χ ο , τ ο υ ­ λ ικ ό τ η ς ή τα ν σ ε π ολύ μ εγ ά λ ο β α θ μ ό π ε ­ π α λα ιω μ έν ο : η μια επ ιλ α ρ χ ία τ η ς δ ιέ θ ε τ ε 80 τσ ε χ ικ ά ά ρ μ α τα και η ά λ λ η 40 PzKpfw IV μ ε β ρ α χ ύ κ α ν ν α π υ ρ ο β ό λ α . Α ρ χ ικά ο

Φ ό υ χ τ ιν γ κ ε ρ (που ε κ ε ίν ο τ ο β ρ ά δ υ δ ια ­ σ κ έ δ α ζ ε σ ε έ ν α π α ρ ιζιά ν ικ ο κλα μ π και έσ π ευσ ε κ α κ ή ν κα κώ ς να ε π ισ τρ έ φ ε ι σ τη μ ο ν ά δ α το υ ) α ρ ν ή θ η κ ε να κ ιν η θ ε ί επ ικ α ­ λ ο ύ μ ε ν ο ς τη σ χ ετικ ή α π α γό ρ ευ σ η το υ Χ ίτλ ε ρ , π αρά τ ις α π εγ ν ω σ μ έν ες ε κ κ λ ή ­ σ εις τ η ς 716 Μ ερ α ρ χ ία ς Π εζικ ο ύ που σ φ α γ ια ζό τα ν α μ υ ν ό μ ε ν η σ το υ ς αιγιαλ ο ύ ς . Ο τα ν τ ε λ ικ ά α π οφ ά σ ισ ε να κ ιν η θ ε ί κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ ε κ α τά τ η ς β ρ ε τ α ν ικ ή ς 6ης Α ε ρ ο μ ε τ α φ ε ρ ό μ ε ν η ς Μ ε ρ α ρ χ ία ς σ το α ­ ν α το λ ικ ό ά κρ ο το υ μ ετώ π ο υ , δ η λ α δ ή μ α ­ κρ ιά από τα κύ ρ ια π ρ ο γ ε φ υ ρ ώ μ α τα ! Η γ ε λ ο ία α υ τή α ν τε π ίθ ε σ η α ν α χ α ιτίσ τη κ ε από τ ο υ ς Β ρ ε τα ν ο ύ ς μ έσ α σ ε 15 λ επ τά , α φ ο ύ π ρ ώ τα υ π έσ τη π ρ ο σ β ο λή από τ η ν α ερ ο π ο ρ ία . Ο Μ ο ν τ γ κ ό μ ε ρ υ σ χ εδ ία ζε να κ α τα λ ά ­ β ε ι τ η ν π όλη Κ αν (42.000 κ α το ίκ ω ν ) από τ η ν π ρώ τη κ ιό λ α ς η μ έ ρ α και να κ α τ α φ έ ­ ρ ει να δ ιε ισ δ ύ σ ε ι ω ς τ ο β ρ ά δ υ σ ε απ ό­ σ τασ η 45 km από τ η ν α κ τή . Η α π ελ π ισ μ έ­ ν η ά μ υ ν α τω ν γ ερ μ α ν ικ ώ ν μ ερ α ρ χ ιώ ν (716 Π εζικ ο ύ το υ Β ίλ χ ε λ μ Ρ ίχ τερ και 352 Π εζικ ο ύ το υ Ν τή τ ρ ιχ Κ ρά ις) ό μ ω ς δ ε ν το υ ε π έ τ ρ ε ψ ε να κ α λ ύ ψ ει κ α τά τ ο π ρώ το 24ω ρο ο ύ τ ε τα 15 km π ου τ ο ν χώ ριζαν από τ η ν Καν. Η 352 ΜΠ π ρ ο κ ά λ εσ ε σ το υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς από 3.000 α­ π ώ λ ε ιε ς σ τη ν α κ τή «Ο μάχα» (σ χ εδ ό ν ένα θ ύ μ α ανά δ ύ ο μ έ τρ α π α ρ α λία ς) και ε ξ ο υ ­ δ ε τέ ρ ω σ ε τ ο σ ύ νο λο τω ν α ρ μ ά τω ν το υ ς , α λλά δ ε ν κ α τ ά φ ε ρ ε να α π ο τρ έ ψ ε ι τη δ η ­ μ ιο υ ρ γ ία ε ν ό ς μ ικ ρ ο ύ π ρ ο γ ε φ υ ρ ώ μ α το ς . Ω ς τ ο τ έ λ ο ς τ η ς 6 η ς Ιο υ ν ίο υ ο ι Σ ύ μ μ α χ ο ι ε ίχ α ν υ π ο σ τεί σ υ ν ο λικά 10.000 α π ώ λ ειες, α λλά δ ιέ θ ε τ α ν 156.000 κα λά ε κ π α ιδ ε υ μ έ ­ ν ο υ ς ά ν δ ρ ε ς σ τις α κ τ έ ς , σ ε έ ν α μ έτω π ο μ ή κ ο υ ς π ερ ίπ ο υ 36 km, έ χ ο ν τα ς αποκ ρ ο ύ σ ει και τη μ ο ν α δ ικ ή δ ύ ν α μ η πά­ ν τσ ε ρ π ου ή τα ν σε θ έσ η να τ ο υ ς π ρ ο ­ σ β ά λει. Ε ίχαν δ ια σ κο ρ π ίσ ει τ η ν 716 και ε ίχ α ν π ρ ο κ α λ έσ ε ι σ οβ α ρ ή φ θ ο ρ ά σ τη ν 352 Μ Π και σ τη ν 21 η Π ά ντσ ερ . Γι’ α υ το ύ ς ο ά μ εσ ο ς κ ίν δ υ ν ο ς ε ίχ ε π ερ ά σ ει. Η απ ό­ βασ η ε ίχ ε π ε τ ύ χ ε ι και ά ρ χ ιζε η δ ε ύ τ ε ρ η φά σ η τ η ς ε κ σ τρ α τ ε ία ς .

Μ Α Χ Ε Σ Α Ν Α Μ Ε ΣΑ Σ Τ Ο Υ Σ ΦΡΑΧΤΕΣ Το κ υ ρ ιό τ ε ρ ο χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό σ τη γη τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς το 1944 ή τα ν οι α μ έ τ ρ η ­ τ ο ι φ ρ ά χ τ ε ς π ου είχ α ν υ ψ ώ σ ει μ ε τ α χ ρ ό ­ ν ια ο ι ν τό π ιο ι π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να ο ρ ιο θ ε τ ή ­ σ ο υ ν κ α λ ύ τε ρ α τ α α γ ρ ο τε μ ά χ ιά το υ ς . Οι μ εγ ά λ ο ι ό γ κ ο ι χ ώ μ α το ς και π έ τρ α ς μ ε π άχος π ου έ φ θ α ν ε τα δ ύ ο μ έ τ ρ α και ύ ­ ψ ο ς π ου έ φ θ α ν ε τα δ υ ό μ ισ ι ε ίχ α ν κ α λ υ ­ φ θ ε ί από α κ α ν θ ώ δ ε ις θ ά μ ν ο υ ς και μ ικρ ά δ έ ν τ ρ α και σ τις δ ύ ο π λ ε υ ρ έ ς τ η ς βάσ ης τ ο υ ς υ π ή ρχα ν κα νά λια . Α υ τό τ ο ε ίδ ο ς ε ­ δ ά φ ο υ ς έ δ ιν ε σ το υ ς Γ ερ μ α ν ο ύ ς τ ε ρ ά ­ σ τιο π λ ε ο ν έ κ τη μ α . Ενα μ ο ν α χ ικ ό π ο λ υ ­ β ό λ ο κα λά τ ο π ο θ ε τ η μ έ ν ο μ π ο ρ ο ύ σ ε να θ ε ρ ίσ ε ι π ο λ λ ο ύ ς σ τρ α τιώ τε ς π ου π ροήλαυναν. Οι ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι σ κ ο π ε υ τέ ς είχ α ν τε ρ ά σ τ ιε ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς . Ο σ οι α μ υ ν ό μ ε ­ νο ι ή τα ν ο χ υ ρ ω μ έν ο ι κ ο ν τά σ ε α υ το ύ ς

τ ο υ ς φ ρ ά χ τ ε ς (που οι Γάλλοι α π ο κα λο ύ σαν μ π οκάζ) π α ρ έ μ ε ν α ν κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά α­ π ρ ό σ β λ η το ι από ό λα τα π υρ ά π υ ρ ο β ο λ ι­ κού ή ό λμ ω ν, μ ε ε ξα ίρ ε σ η τα ά μ εσ α π λή γ μ α τα . Υ π ήρχαν π ερ ίπ ου 220 α γ ρ ο ­ κ τ ή μ α τα π ερ ιτρ ιγ υ ρ ισ μ έν α από τ έ τ ο ιο υ ς φ ρ ά χ τ ε ς ανά τε τρ α γ ω ν ικ ό χ ιλ ιό μ ε τρ ο . Οι δ ρ ό μ ο ι που π α ρ ε μ β ά λ λ ο ν τα ν μ ε τ α ξ ύ τω ν φ ρ α χ τώ ν ή τα ν επ ίσ ης π ρ ο β λ η μ α τι­ κοί γ ια έ ν α ν ε π ιτιθ έ μ ε ν ο . Σ υ ν ή θ ω ς επ ρ ό κ ε ιτο απλά γ ια π αλιά μ ο ν ο π ά τια που είχ α ν α ν ο ιχ τε ί μ ε τ ο ν κα ιρ ό. Η π αρουσ ία τω ν φ ρ α χ τώ ν και τω ν δ εν δ ρ ο σ το ιχ ιώ ν κα τά μ ή κ ο ς τ ο υ ς τ ο ύ ς μ ε τ έ τ ρ ε π ε σ ε πα­ γ ίδ ε ς θ α ν ά τ ο υ γ ια τα ά ρ μ α τα μ ά χ η ς. Σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία τα γ ε ρ μ α ν ικ ά σ τρ α τε ύ μ α τ α είχ α ν β ρ ε ι έ ν α από τα κ α λ ύ τε ρ α ε δ ά φ η γ ια ά μ υ ν α σ τη ν Ευρώ πη. Οι Σ ύ μ μ α χ ο ι β ιά ζο ν τα ν να δια σ π ά σ ουν α υ τό ν τ ο ν α­ σ φ υ κ τικ ό φ ρ α γ μ ό το σ υ ν τ ο μ ό τ ε ρ ο δ υ ν α ­ τό ώ σ τε να α π ο κ τή σ ο υ ν ε λ ε υ θ ε ρ ία ε λ ιγ ­ μώ ν σ τις π ε δ ιά δ ε ς β ο ρ ε ίω ς το υ Λ ίγη ρ α , ενώ α ν τ ίθ ε τ α ο ι Γερ μ α ν ο ί π άσχιζαν να το υ ς κ α θ η λ ώ σ ο υ ν μ έσ α σ το υ ς δα ιδα λώ δ ε ις δ ια δ ρ ό μ ο υ ς τ η ς ν ο ρ μ α ν δ ικ ή ς υπαί­ θ ρ ο υ γ ια να κ ε ρ δ ίσ ο υ ν χ ρ ό ν ο . Α υ τό ή τ α ν και τ ο σ χ έδ ιο το υ Ρ ό μ μ ελ. Μ ε ιδ ια ίτε ρ η σ π ουδή ο ρ γά νω σ ε μία νέα , ισ χ υ ρ ό τε ρ η α ν τε π ίθ ε σ η κ α τά τ η ν οπ οία θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ ε τ η ν Π ά ν τσ ερ «Lehr» σ το α ρ ισ τε ρ ό π λ ε υ ρ ό το υ , τη 12η SS σ το κ έ ν τ ρ ο και τ η ν 21η Π ά ν τσ ερ δ ε ξιά , μ ε α­ ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό σ κοπ ό να δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι έ ­ ν α ν μ εγ ά λ ο θ ύ λ α κ α σ το β ρ ε τ α ν ικ ό μ έ τω ­ πο και να τ ο α π ο δ ιο ρ γα νώ σ ει. Μ ε π α ρ ό ­ μοια β ια σ ύ ν η οι Β ρ ε τα ν ο ί ε ίχ α ν α π ο β ιβ ά ­ σ ει τ η ν 7η Τ εθ ω ρ α κ ισ μ έν η Μ ερ α ρ χ ία κα ­ θ ώ ς και έ ν α ν α ρ ιθ μ ό α ν ε ξ ά ρ τ η τ ω ν β ρ ε ­ τα ν ικ ώ ν και κα ν α δ ικώ ν τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ω ν τα ξια ρ χ ιώ ν , μ ε τ ις ο π ο ίε ς σ κ ό π ευ α ν να α π ο κ ρ ο ύ σ ο υ ν τ ο γ ε ρ μ α ν ικ ό κ τύ π η μ α και να π ερ ά σ ο υ ν σ τη ν α ν τε π ίθ ε σ η . Η κ ρ ο ύ ­ ση τ η ς Τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έν η ς Ο μ ά δ α ς Δ ύσ ης ε κ δ η λ ώ θ η κ ε σ τις 9 Ιο υ ν ίο υ , α λλά δ ε ν ε ί­ χ ε π λ έ ο ν π ερ ιθ ώ ρ ια ε π ιτυ χ ία ς . Σ τις 12 το υ μ ή ν α οι Σ ύ μ μ α χ ο ι δ ιέ θ ε τ α ν 15 μ ε ­ ρ α ρ χ ίες σ το γ α λ λ ικ ό έ δ α φ ο ς και μ έσ α σ τη ν ε π ό μ ε ν η ε β δ ο μ ά δ α π ρ ο σ έ θ ε σ α ν ά λ λ ε ς π έ ν τ ε σ τις ο π ο ίε ς σ υ μ π ερ ιλ α μ β ά ν ο ν τα ν η α μ ερ ικ α ν ικ ή 2η Τ εθ ω ρ α κ ισ μ έν η και η β ρ ε τ α ν ικ ή 11η Τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έν η . Ο Ρ ό μ μ ελ δ ε ν ε ίχ ε ά λ λ η επ ιλ ο γ ή από τ ο να α φ ή σ ει τ η ν Τ εθ ω ρ α κ ισ μ έν η Ο μ ά δ α Δ ύ ­ σ ης να σ υ γ κ ρ ο τή σ ε ι τ ο υ ς Β ρ ε τα ν ο ύ ς π ρο τ η ς Καν, ενώ η 7η Σ τρ α τιά τ ο υ Ν τό λ ­ μαν θ α α σ χ ο λ είτο μ ε τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς σ το ν τ ο μ έ α το υ Σ α ιν Λω και το υ Χ ερ β ο ύ ρ γ ο υ . Χ ω ρίς τ η ν Κ αν σ τα χ έρ ια τ ο υ ς οι Σ ύ μ μ α χ ο ι θ α είχ α ν μ ε τέ ω ρ ο τ ο α ρ ισ τε ­ ρό π λ ε υ ρ ό το υ ς , ενώ χω ρίς τ ο λ ιμ ά ν ι το υ Χ ερ β ο ύ ρ γ ο υ θ α έ ν ιω θ α ν τη ρ οή ε φ ο ­ δίω ν τ ο υ ς απ ό τη Β ρ ε τα ν ία να σ τρ α γ γ α ­ λ ίζετα ι. Σ το μ ε τ α ξ ύ η σ υ μ μ α χ ική α ερ ο π ο ρ ία σ υ ν έχ ιζε να δ ρ α σ ε ό λ ο τ ο μ ή κ ο ς και το π λά το ς το υ μ ετώ π ο υ δ υ σ χ ερ α ίν ο ν τα ς πολύ τ ο ν α ν εφ ο δ ια σ μ ό τω ν γ ερ μ α ν ικ ώ ν τμ η μ ά τω ν και κ α θ ισ τώ ν τα ς σ χ εδ ό ν α δ ύ ­ ν α τη τ η ν κίνη σ ή τ ο υ ς κ α τά τη δ ιά ρ κ εια

Α μέσ ω ς μ ε τ ά τη ν ανάληψ η τω ν κ α θ η κ ό ντω ν το υ σ τη Γαλλία, το ν Ια νο υ ά ρ ιο το υ 1944, ο Ρ ό μ μ ελ έσ π ευ σ ε να δια π ισ τώ σ ει προσωπικά τη ν κ α τά σ τα σ η το υ π ερ ίφ η μ ο υ "Τείχους το υ Α τλ α ν τ ικ ο ύ " κ α ι να π ρ ο ω θή σ ει τα α π α ρ α ίτη τα μ έ τρ α βελ τίω σ η ς.

τ η ς η μ έ ρ α ς . Σ τις 10 Ιο υ ν ίο υ ο Ρ ό μ μ ελ επ ισ κ έ φ θ η κ ε τ ο ν Σ β έ π ε ν μ π ο υ ρ γ κ σ το α ρ ­ χ η γ ε ίο το υ σ το Λ ε Κάιν, 30 km ν ό τια τ η ς Καν, όπ ου σ υ ζή τη σ α ν τ ο θ έ μ α το υ α ν ε ­ φ ο δ ια σ μ ο ύ σ ε κα ύ σ ιμ α και π υ ρ ο μ α χ ικά . Ο λ ε ς οι π ρ ο μ ή θ ε ιε ς ή τα ν δ ύ σ κ ο λ ο να π ρ ο ω θ η θ ο ύ ν σ τη ν π ρ ώ τη γ ρ α μ μ ή , μ ε τις ε φ ο δ ιο π ο μ π έ ς να υ π ο χ ρ εώ ν ο ν τα ι να π ρ α γ μ α το π ο ιο ύ ν π α ρ α κ α μ π τή ρ ιες π ο­ ρ ε ίε ς 180 km γ ια να α π ο φ ύ γ ο υ ν τα επ ί­ φ ο β α α ερ ο π λά να . Η Luftw affe ε ίχ ε ε ξ α φ α ­ ν ισ τε ί από τ ο ν ο υ ρ α ν ό κα ι ό λ ε ς ο ι μ ε τ α ­ κ ιν ή σ ε ις (το υ Ρ ό μ μ ελ σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β α ν ο ­ μ έν ο υ ) ή τ α ν από ε π ικ ίν δ υ ν ε ς ω ς α δ ύ ν α ­ τ ε ς . Ο Ρ ό μ μ ελ α να χώ ρ ησ ε από τ ο α ρ χ η ­ γ ε ίο τ η ς Τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έν η ς Ο μ ά δ α ς Δ ύ σ η ς μ ε σ κοπ ό να ε π ισ κ ε φ θ ε ί τη 12η SS α λλά έ κ ρ ιν ε πως τ ο τ α ξ ίδ ι το υ ω ς ε κ ε ί θ α ή τα ν ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ρ ιψ ο κ ίν δ υ ν ο , σ χ εδ ό ν σ τα ό ρ ια τ η ς α υ το κ το ν ία ς . Οι φ ό β ο ι το υ ε π α λ η θ ε ύ τ η κ α ν μ ε τ ο ν χ ε ιρ ό τ ε ρ ο τρ ό π ο τ ο ίδιο α π ό γ ευ μ α . Τα σ υ μ μ α χ ικά μ α χ η τι­ κά α ε ρ ο σ κ ά φ η έ π λ η ξα ν τ ο α ρ χ η γ ε ίο το υ Σ β έ π ε ν μ π ο υ ρ γ κ λόγω τ η ς α ν επ α ρ κ ο ύ ς π α ρ α λ λ α γ ή ς το υ και τ η ς χ α λ α ρ ή ς π ει­ θ α ρ χ ία ς π ου ε π έ δ ε ιξ ε σ το ν έ λ ε γ χ ο τω ν εκπ ο μ π ώ ν α σ υ ρ μ ά το υ το υ . Ο ίδ ιο ς ο βαρ ώ νο ς τρ α υ μ α τ ίσ τ η κ ε ενώ ο ε π ιτε λ ά ρ ­ χ η ς το υ και ά λ λ α 19 μ έ λ η τ ο υ ε π ιτε λ ε ίο υ σ κ ο τώ θ η κ α ν και τά φ η κ α ν ο μ α δ ικ ά . Μ ε τη δ ιά λυ σ η το υ ε π ιτ ε λ ε ίο υ τ η ς Τε­ θ ω ρ α κ ισ μ έ ν η ς Ο μ ά δ α ς Δ ύ σ η ς ο Ρ ό μ μ ελ σ υ ν ειδ η το π ο ίη σ ε πως ο ι σ τό χ ο ι π ου μπ ο ­ ρ ο ύ σ α ν να π ε τύ χ ο υ ν ο ι δ υ ν ά μ ε ις το υ , σ φ υ ρ ο κ ο π ο ύ μ ε ν ε ς από ξη ρ ά , θά λα σ σ α και α έρ α , ή τα ν π ολύ π ερ ιο ρ ισ μ έν ο ι. Η κ α ­ τά σ τα σ η δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να β ε λ τ ιω θ ε ί μ ε ε ν τυ π ω σ ια κ έ ς ή ρ ιψ ο κ ίν δ υ ν ε ς α ν τ ε π ιθ έ ­ σ εις όπω ς ε ίχ ε γ ίν ε ι π α λ α ιό τερ α σ τη ν Α ­ φ ρ ική , ε π ε ιδ ή η φ ύ σ η το υ ε δ ά φ ο υ ς και η κ α τα θ λ ιπ τικ ή υ π ερ ο χ ή το υ ε χ θ ρ ο ύ σ το υ ς α ιθ έ ρ ε ς δ ε ν τ ο επ έτρ επ α ν . Η μ ό ­ ν η δ ιέ ξ ο δ ο ς γ ια τ η ν Ο μ ά δ α Σ τρ α τιώ ν «Β» ή τα ν να κ ρ α τή σ ε ι α ρ ρ α γ έ ς τ ο μ έ τω ­ πό τη ς , να π ερ ιο ρ ίσ ει μ ε π εισ μ α τικ ή ά μ υ ­ να τ ο υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς σ ε έ ν α σ τεν ό π ρ ο γ ε ­

φ ύ ρ ω μ α και να ε κ δ η λ ώ σ ε ι μ ό νο το π ικ ο ύ χ α ρ α κ τή ρ α α ν τε π ιθ έ σ ε ις όπ ου και ό π ο τε τ η ς δ ιν ό τα ν η ευ κ α ιρ ία . Ο Ρ ό μ μ ελ ε ίδ ε τ η ν π ρώ τη α κ τίν α φ ω τό ς να π α ρ ο υ σ ιά ζε­ τα ι από τ η ν ίδια τ η ν ε π ιφ υ λ α κ τικ ό τη τα και τη β ρ α δ υ π ο ρ εία π ου ε π ε δ ε ίκ ν υ α ν οι Σ ύ μ μ α χ ο ι ό τα ν έ π ρ επ ε να σ π εύ σ ο υ ν να ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ο ύ ν έ ν α ρ ή γ μ α . Ε π ιπ λέο ν η ύ π α ρ ξη έσ τω και μ ικ ρ ο ύ α ρ ιθ μ ο ύ β α ρ έ ­ ω ν α ρ μ ά τω ν Tiger σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία ( έ φ ε ­ ρα ν π υ ρ ο β ό λ ο τω ν 88 mm και θ ω ρ ά κισ η μ εγ ά λ ο υ π ά χο υς) έ δ ιν ε σ το υ ς Γ ερ μ α ­ ν ο ύ ς έ ν α π ολύ α π ο φ α σ ισ τικό π λ ε ο ν έ κ τ η ­ μα σ τις α ρ μ α το μ α χ ίε ς , α ν κα ι υ σ τε ρ ο ύ ­ σ αν μ ό ν ιμ α σ ε α ρ ιθ μ ο ύ ς . Σ τις 11 Ιο υ ν ίο υ η β ρ ε τ α ν ικ ή 7η Τ εθ ω ­ ρ α κ ισ μ έ ν η Μ ερ α ρ χ ία , οι π α λα ιο ί « α ρο υρ α ίο ι τ η ς ε ρ ή μ ο υ » π ου είχ α ν π ο λ ε μ ή σ ε ι τ ο ν Ρ ό μ μ ελ σ ε τ ό σ ε ς μ ά χ ες σ τη β ό ρ ε ια Α φ ρ ική , ά ρ χισ ε έ ν α ν υ π ε ρ κ ε ρ ω τικ ό ε λ ιγ ­ μό μ ε σ τό χ ο να β ρ ε θ ε ί σ τα νώ τα τ η ς Καν και να τ η ν α π ο κ ό ψ ει. Δ ύ ο μ έ ρ ε ς α ρ γ ό τ ε ­ ρα ε ισ ή λ θ ε σ το Β ιλ έ ρ Μ π οκάζ, 20 km ν ο ­ τ ιο δ υ τ ικ ά τ η ς Καν, κα ι α π ειλ ο ύ σ ε να ο ­ λ ο κ λ η ρ ώ σ ει τ η ν π ρ ο έλ α σ ή τ η ς ε γ κ λ ω β ί­ ζ ο ν τ α ς τα γ ε ρ μ α ν ικ ά τμ ή μ α τ α π ου μ ά χο ­ ν τ α ν σ τη ν π όλη, ό τα ν έ ν α μ ο ν α χ ικ ό Tiger τη ς έφ ρ α ξε το ν δρό μο κα τα σ τρ έφ ο ντα ς σ ε μία σ ύ ν το μ η α λλά ε ξ α ιρ ε τ ικ ά σ φ ο δ ρ ή μά χη 25 τε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν α τη ς ! Ο β ρ ε τ α ν ι­ κό ς ε λ ιγ μ ό ς α π έ τυ χ ε και η Κ αν π ρ ο σ τα ­ τ ε υ ό τ α ν π λ έ ο ν από τέ σ σ ε ρ ις μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ά ντσ ερ , μ ε τ η ν ά φ ιξη και τ η ς 2 η ς Π ά­ ν τσ ε ρ από τ ο Πα ν τ ε Κ αλαί έ π ε ιτ α από έ ν α π ε ρ ιπ ε τ ε ιώ δ ε ς τα ξ ίδ ι. Οι Γερ μ α ν ο ί ε ­ π ε δ ε ίκ ν υ α ν μ εγ ά λ η π ρ ο σ α ρ μ ο σ τικ ό τη ­ τα . Η Π ά ν τσ ερ «Lehr» το υ π ο λ υ μ ή χ α ν ο υ Μ π α γιερ λ ά ιν π α ρ έ μ ε ν ε κ ρ υ μ μ έ ν η α ν ά ­ μ εσ α σ τα δ έ ν τ ρ α και σ το υ ς β ά τ ο υ ς το υ Σ α ίν Λω ... « ε φ α ρ μ ό ζ ο ν τα ς μία τα κ τικ ή κ λ ε φ το π ο λ έ μ ο υ π ου α π α ιτο ύ σ ε υ π ο μ ο ­ ν ή και μ ε λ ε τ η μ έ ν ε ς ε ν έ δ ρ ε ς . Τα σ μ ή ν η τω ν σ υ μ μ α χ ικώ ν μ α χ η τικ ώ ν π ου π ε τ ο ύ ν πάνω απ ό τ ο π εδ ίο τ η ς μ ά χη ς, α ν α ζη ­ τ ο ύ ν σ τό χ ο υ ς , β ρ ίσ κ ο υ ν μ ε ρ ικ ο ύ ς ... α λ ­ λά τ ις π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς φ ο ρ έ ς η π υ κν ή νορ -

~fß

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

μ α ν δ ικ ή β λά σ τη σ η κ ρ ύ β ε ι τ ο θ ή ρ α μ ά το υ ς » (Κ α ρ τιέ).

Η Α Π Ω Λ Ε ΙΑ ΤΟΥ Χ Ε Ρ Β Ο Υ Ρ Γ Ο Υ

■■

Σ τις 11 Ιο υ ν ίο υ οι Σ ύ μ μ α χ ο ι εν ο π ο ίη ­ σαν τα π έ ν τ ε π ρ ο γ ε φ υ ρ ώ μ α τά τ ο υ ς και κα τείχ α ν π λ έ ο ν τ ο Κ α ρ εντά ν. Η π λή ρ η ς α­ π οκοπ ή τ η ς ε υ α ίσ θ η τη ς σ τρ α τη γ ικ ά χ ε ρ ­ σ ονή σ ο υ Κ ο τ α ν τ έ ν ή τα ν ζ ή τη μ α λίγω ν η ­ μ ερ ώ ν και ο Ρ ό μ μ ελ ή θ ε λ ε να α π ο τρ έψ ει μ ε κ ά θ ε θ υ σ ία α υ τή τ η ν ε ξ έ λ ιξ η . Σ τις 14 Ιο υ ν ίο υ μ ε τ έ β η από τ ο α ρ χ η γ είο το υ XLVII Σ ώ μ α το ς Π ά ντσ ερ (σ τρ α τη γ ό ς Χ α νς φ ο ν Φ ούνκ), που Β ρ ισ κό τα ν σ τη δ υ τικ ή π λ ευ ρ ά τ η ς Κ ο τα ν τέ ν , σ το Μ π ρ εμ ο υ ά , ό ­ π ου β ρ ισ κ ό τα ν η 2η Π ά ντσ ερ . Κ α θ ’ ο δ ό ν π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ό τι η Π ά ντσ ερ «Lehr» ε ί­ χ ε μ ό λ ις α π ο κ ρ ο ύ σ ει μία β ρ ε τα ν ικ ή επ ί­ θ εσ η κ α τ α σ τ ρ έ φ ο ν τ α ς ά λλα 25 τ ε θ ω ρ α ­ κισ μ έν α ο χ ή μ α τα . Το η θ ικ ό τω ν γ ε ρ μ α ν ι­ κώ ν σ τρ α τε υ μ ά τω ν π α ρ έ μ ε ν ε α κμ α ίο πα­ ρά τ η ν υ π ερ ο χή το υ ε χ θ ρ ο ύ σε π ο λ εμ ικ ά μέσ α, α λλά ή τα ν φ α ν ε ρ ό πως οι Σ ύ μ μ α χο ι είχ α ν πια ε δ ρ α ιω θ ε ί σ το γ α λ λ ικ ό έ δ α φ ο ς και δ ε ν ε π ρ ό κ ε ιτο να ρ ιφ θ ο ύ ν σ τη θ ά ­ λασσα. Μ ία τ έ τ ο ια π α ρ α δ οχή ε ρ χ ό τα ν σε ε υ θ ε ία α ν τίθ ε σ η μ ε τ η ν ε μ μ ο ν ή το υ Χ ίτλ ε ρ να μη π α ρα χω ρεί ο ύ τ ε τ η ν ελά χ ισ τη ε δ α φ ικ ή έ κ τα σ η και να α π ο ρ ρ ίπ τει τ η ν ι­ δ έ α τ η ς ε λ α σ τικ ή ς ά μ υ ν α ς ω ς μία φ θ η ν ή δ ικ α ιο λ ο γ ία για υ π οχω ρ ήσ εις. Ο σ χ ετικά σ τεν ό ς χώ ρο ς το υ π εδ ίο υ μ ά χ η ς τη ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς έ δ ιν ε σ το υ ς ανώ ­ τ α τ ο υ ς δ ιο ικ η τ έ ς τω ν δ ύ ο π λευ ρ ώ ν τη ν ευ κ α ιρ ία να α σ κή σ ο υ ν α π ό λ υ το και α κ ρ ι­ βή έ λ ε γ χ ο τω ν τα κ τικ ώ ν κινή σ εω ν, π ερ ιο ­ ρ ίζο ν τα ς τ ις π ιθ α ν ό τη τε ς λ ά θ ο υ ς ή πα­ ρ εξη γ ή σ ε ω ν π ου δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν σ υχνά οι μ ε γ ά λ ε ς α π ο σ τά σ εις μ ε τα ξ ύ ε π ιτε λ ε ίω ν και μ ετώ π ου . Σ τις 17 Ιο υ ν ίο υ ο Ρ ό μ μ ελ ε ί­ χ ε τ ο μ ά λλ ο ν δ υ σ ά ρ εσ το κ α θ ή κ ο ν να ε ­ ν η μ ερ ώ σ ε ι τ ο ν Φ ύ ρ ερ γ ια τ η ν κατά σ τα σ η σε μία προσω πική σ υ νά ντη σ η μαζί το υ , σ τη ν το π ο θ ε σ ία Μ α ρ τζιβ ά λ , κ ο ν τά σ το Σ ο υ α σ ό ν τ η ς Κ αμπ ανίας, όπου ο Χ ίτλ ερ ε ίχ ε ε το ιμ ά σ ε ι από τ ο 1940 έν α α ρ χ η γ είο γ ια τ η ν π ερίπ τω σ η π ου θ α χ ρ ε ια ζ ό τα ν να π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ει από ε κ ε ί τ η ν ε κ σ τρ α ­ τ ε ία κ α τά τ η ς Β ρ ε τα ν ία ς . Σ ε μία σ υνά­ ντη σ η σ τη ν οπ οία θ α σ υ μ μ ε τε ίχ α ν επ ι­ π λ έο ν ο Ρ ο ύ ν τσ τεν τ, ο Σ π ά ιν τε λ και ο Μ π λ ο ύ μ ε ν τρ ιτ, ο Ρ ό μ μ ελ σ κ ό π ευ ε να κα ­ τα σ τή σ ε ι σ α φ ές σ το ν η γ έ τ η το υ ό τι η επ ι­ τυ χ ία τω ν Σ υ μμ ά χω ν να α γ κ ισ τρ ω θ ο ύ ν σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία π ρ ο ερ χ ό τα ν από δ ύ ο α ­ π οφ α σ ισ τικά π λ ε ο ν ε κ τή μ α τ α που είχαν: τη σ υ ν τρ ιπ τικ ή υ π ερ ο χ ή σ το ν α έ ρ α και τ η ν α φ θ ο ν ία το υ π ο λ εμ ικ ο ύ υ λικο ύ . Η ι­ σ το ρ ία το υ Ελ Α λ α μ έ ιν επ α ν α λ α μ β α νό τα ν σ τη Γαλλία και η Γερ μ α νία υ φ ίσ τα το π λ έ ο ν έ ν α ν δ ιμ έτω π ο π ό λ εμ ο τ ο ν οπ οίο δ ε ν υ π ή ρ χε π ερίπ τω σ η να κερ δ ίσ ει. Σ τη σ υ νά ντη σ η τ η ς 17ης Ιο υ ν ίο υ ο Χ ίτλ ε ρ έ κ α ν ε για μία α κ ό μ α φ ο ρ ά ε ν τ υ ­ πωσιακή εμ φ ά νισ η π αρά τ η ν α π ελ π ισ μ έ­ ν η τρ ο χ ιά σ τη ν οπ οία ε ίχ ε ε ισ έ λ θ ε ι τ ο Γ ’ Ράιχ. Μ ε τ ο ν γ νω σ τό π ροσω π ικό μ α γ ν η τι-

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡΙΑ

0 σ τρ α τη γ ό ς τω ν Π ά ν τσ ερ βαρώ νος Λ έο Γ κέυρ φον Σ β έπ ενμ π ο υ ρ γ κ κ α τε ίχ ε τη θ έ σ η το υ κύριου σ υμ βούλου το υ σ τρ α τά ρ χ η Ρ ο ύ ν τσ τεν τ σ ε θ έ μ α τ α π ολέμ ου τεθω ρα κισ μ ένω ν. Η Ο μ άδα Π ά ν τσ ερ Δ ύ σ η ς, τη ς οπ οίας π ρ ο ίσ τα το τη ν επ οχή τη ς σ υ μ μ α χική ς α π όβ ασης, είχ ε κυρίω ς εκ π α ιδ ευ τικ ό ρ ό λο και όχι π ρ α γμ α τικ ή α ρ μ ο δ ιό τη τα να εμ π λ έ ξε ι τα π άντσ ερ σε μ άχη. Οι α ν τιλ ή ψ εις το υ Σ β έπ ενμ π ο υ ρ γ κ σ χ ετικ ά μ ε το ν ρ ό λο και την επ ιχειρ ησ ια κή αξιοπ οίησ η τω ν τεθ ω ρ α κισ μ ένω ν το υ Ράιχ έρ χ ο ν τα ν σ ε α π όλυτη α ν τίθ εσ η μ ε ε κ ε ίν ε ς το υ Ρ ό μ μ ελ , γε /ο ι/ό ς που ο δ ή γ η σ ε σ τη ν π αρ έμβα σ η το υ Χ ίτλ ε ρ και τη ν εσ φ α λ μ έν η τελ ικ ή δ ιά τα ξη τω ν τα χυ κ ίνη τω ν εφ εδρειώ ν.

Π αρά τη ν ισχυρή άμυνα που είχ ε ορ γα νώ σ ει ο Γερμ ανικό ς Σ τρ α τό ς σ τις α κ τέ ς "Γ ιο ύ τα " και "Ο μ ά χα ", οι Α μ ερ ικα νο ί κ α τά φ ερ α ν να εξα σ φ α λίσ ο υ ν π ρ ο γ εφ υ ρ ώ μ α τα π ολεμ ώ ντα ς μ ε απ α ρ άμ ιλλο θ ά ρ ρ ο ς και κ α ρ τερ ία .

σμό το υ κ α τ ά φ ε ρ ε α κό μ α και να ε μ π ν εύ σ ει έν α ε ίδ ο ς α ισ ιο δ ο ξία ς σ το υ ς π αρισ τάμ ε ν ο υ ς σ τρ α τιω τικ ο ύ ς , π αρά τ η ν ο λ ο φ ά ­

ν ερ η τρ α γ ικ ή τρ ο π ή τω ν γεγ ο ν ό τω ν. « Μ ό ­ νο α υ τό ς έ μ ε ιν ε κα θ ισ τά ς» , α ν α φ έ ρ ε ι ο Κ α ρ τιέ, « α φ ή ν ο ν τα ς τ ο υ ς δ ύ ο σ τρ α τά ρ ­ χ ε ς ό ρ θ ιο υ ς , σαν κ α τ η γ ο ρ ο ύ μ εν ο υ ς . Τους δ ή λ ω σ ε ό τι ο σ τρ α τό ς τ η ς Δ ύσ ης π ιά σ τη κ ε σ το ν ύπνο και ό τι ο ε χ θ ρ ό ς θ α ε ίχ ε κιό λ α ς ρ ιχ τε ί σ τη θά λα σ σ α α ν έ λ ε ι­ π αν η π λ α δ α ρ ό τη τα τ η ς η γ εσ ία ς και η δ ειλ ία τω ν σ τρ α τευ μ ά τω ν » . Το « κ α τη γ ο ρ η τή ρ ιο » ή τα ν ά δ ικο . Ο Ρ ό μ μ ελ ε π έ μ ε ιν ε πως ο ε χ θ ρ ό ς χ ρ η σ ιμ ο ­ π ο ιο ύ σ ε τό σ ο α φ ειδ ώ ς το υ λικό το υ ώ σ τε ή τα ν σε θ έσ η να π ρ ο ελ ά σ ει α κό μ α κι αν οι Γ ερ μ α νο ί το ύ ε π έ φ ε ρ α ν μ ε γ ά λ ε ς απώ­ λ ε ιε ς , ενώ οι α μ υ ν ό μ εν ο ι υ π έ φ ε ρ α ν από τη φ θ ο ρ ά π ου υ φ ίσ τα ν το οι σ υ γ κο ινω ­ ν ίε ς τ ο υ ς και τ η ν α π οδιοργάνω σ η το υ σ υ σ τή μ α το ς α ν εφ ο δ ια σ μ ο ύ από τη δ ρ ά ­ ση τ η ς σ υ μ μ α χ ική ς α ερ ο π ο ρ ία ς. Ο Ρού­ ν τ σ τ ε ν τ π ροχώ ρ ησ ε π ερ ισ σ ό τερ ο ζη τώ ­ ν τα ς ά δ εια για σ ύ μ π τυ ξη τω ν σ τρ α τε υ μ ά ­ τω ν τ η ς χ ερ σ ο ν ή σ ο υ Κ ο τ α ν τ έ ν σ το β ό ­ ρ ειο ά κρ ο , δ η λ α δ ή μ έσ α σ το Χ ερ β ο ύ ρ γ ο . Ο Χ ίτλ ε ρ π α ρ α δ έ χ θ η κ ε ό τι η χ ε ρ σ ό ν η ­ σ ος θ α κ ο β ό τα ν μ οιρα ία σ τα δ ύο , αλλά α­ π α ιτο ύ σ ε να κ ρ α τ η θ ε ί τ ο Χ ερ β ο ύ ρ γ ο ώ­ σ τε να δ υ σ χ ερ α ν θ εί όσο το δ υ ν α τό π ε­ ρ ισ σ ό τερ ο η δ ιο ικ η τικ ή μ έρ ιμ ν α τω ν Σ υ μ ­ μάχων. Σ ύ μ φ ω ν α με τ ο ν Φ ύ ρ ερ ο π α ρά γο ­ ν τ α ς α υ τό ς ή τα ν το κ λ ε ιδ ί τ η ς μ ά χ η ς σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία κα ι ο ίδ ιο ς δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ ε να μ ο ιρ ά σ ει υ π ο σ χέσ εις γ ια μία ν έα θ α λά σ ­ σια νά ρκη τ η ν οπ οία η Luftw affe και το Kriegsm arine θ α π ό ν τιζα ν σ ε μ εγ ά λ ο υ ς α­ ρ ιθ μ ο ύ ς σ τη Μ ά γχη για να π α ρα λύσ ο υν τ ις σ υ γ κ ο ιν ω ν ίες τω ν εισ βολέω ν. Ω ς π ρο ς τ η ν π ιθ α ν ό τη τα το υ να ή τα ν η απ ό­ βαση σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία απλώ ς μία π αρα­ π λ α ν η τικ ή επ ιχείρ η σ η ο Χ ίτλ ε ρ π α ρ α τή ­ ρ η σ ε ό τι ο ι Β ρ ε τα ν ο ί είχ α ν ή δ η ε μ π λ έ ξε ι τ ις κ α λ ύ τ ε ρ ε ς μ ερ α ρ χ ίες τ ο υ ς α λλά φ υ ­ σικά ο κ ίν δ υ ν ο ς ν έα ς απ όβ α σ ης σ τη ν π ε­ ρ ιο χή το υ Πα ν τ ε Κ αλαί π α ρ έ μ ε ν ε σ οβ α ­ ρ ός, αν λ ά μ β α ν ε κά π οιος υπόψη τ ις δ ε ­ κ ά δ ε ς σ υ μ μ α χ ικ ές μ ερ α ρ χ ίε ς που β ρ ί­ σ κ ο ν τα ν σε ε τ ο ιμ ό τ η τ α σ τα β ρ ετα ν ικ ά νησ ιά. Α π έρ ρ ιψ ε τ η ν α μ υ ν τικ ή σ τάσ η ως π α θ η τικ ή λύσ η και υ π έ δ ε ιξ ε τ η ν ε κ δ ή λ ω ­ ση μ εγ ά λ η ς α ν τε π ίθ ε σ η ς τ ο τα χ ύ τε ρ ο δ υ ν α τό , π α ρ α β λ έπ ο ν τα ς τ ο ν ό γ κ ο το υ ν α υ τικ ο ύ π υ ρ ό ς που δ ιέ θ ε τ ε ο ε χ θ ρ ό ς . Από μία π ερ ίε ρ γ η σ ύμπτω σ η τ η ν ε π ο μ έ ­ ν η τ η ς σ υ ν ά ν τη σ η ς σ το Μ α ρ τζιβ ά λ μία φ ο β ε ρ ή θ ύ ε λ λ α που δ ιή ρ κ εσ ε τέσ σ ερ α 24ω ρα κ α τ έ σ τρ ε ψ ε σ χ εδ ό ν ο λ ο κ λ η ρ ω τι­ κά τ ο υ ς δ ύ ο τ ε χ ν η τ ο ύ ς λ ιμ έ ν ε ς που ε ί­ χ α ν κ α τα σ κ ευ ά σ ει οι δ υ ν ά μ ε ις εισ β ο λ ή ς και τ ις α π έκ ο ψ ε π ρ α κ τικ ά από τ ο ν α ν ε ­ φ ο δ ια σ μ ό το υ ς , α κρ ιβ ώ ς όπω ς ε ίχ ε σ χε­ δ ιά σ ει να π ρ ά ξει ο Χ ίτλ ε ρ μ ε τ ις θ α υ μ α ­ τ ο υ ρ γ έ ς ν ά ρ κ ε ς το υ . Οι γ ε ρ μ α ν ικ έ ς δ υ ­ ν ά μ ε ις ό μ ω ς δ ε ν ή τα ν σε θ έσ η να ε κ μ ε ­ τ α λ λ ε υ τ ο ύ ν τ η ν ευ κ α ιρ ία και να κτυ π ή σουν. Η δ ε ύ τ ε ρ η π ερ ίο δ ο ς τ η ς δ ο κιμ α σ ία ς το υ Ρ ό μ μ ελ δ ιή ρ κ εσ ε από τ ις 18 ω ς τ ις 29 Ιου νίο υ , ο π ό τε ε ίχ ε μία δ ε ύ τ ε ρ η σ υνά­ ν τη σ η μ ε τ ο ν Χ ίτλ ερ . Κ α τά τ ο δ ιά σ τη μ α α υ τό η π λά σ τιγ γ α σ υ ν έχ ισ ε να γ έ ρ ν ε ι σε

Γερμανικό μέτωπο 18 Ιουνίου jotxxx* 2 0-3 0 Ιουνίου 24 Ιουλίου

48 k m

Σ υ μ μ α χ ικ ές θ ε σ ε ις Α ρ χικ ές

Χ ερ βού ργο r------

\

Δ ε ύ τ ε ρ η ς φάσης

ΚΟ ΛΠΟ Σ ΣΗΚΟΥΑΝΑ

Σαιν Μ ερ Ε γκιζ αμ. ΣΣ

in αμ. Στρ ατιά

Κ αρεντάν

• Μπανιω

2η 8ρ. Σ τρ α τιά

1 η Καν. Σ τρ α τιά

LX XX IV γερ· ΣΣ

LX XX V I γ ε ρ ·Σ Σ

SS ΚΟΛΠΟΣ ΣΑΙΝ Μ ΑΛΟ Κ ουτά νς

7η γερ· Στρ ατιά

Σ .Α λ.

Κωμ0ν

XLVII νερ . Σ.Παν Ανώτατη Δ ιοίκηση Δύσης

αμ. ΣΣ: α μ ερ ικ α ν ικ ό Σώμα Σ τρ α το ύ βρ. ΣΣ: β ρ ετα ν ικ ό Σώμα Στρ α το ύ Υερ. ΣΣ: γερ μ α νικό Σώμα Σ τρ α το ύ yep. Σ.Παν.: γερ μ α ν ικ ό Σώμα Π άντσερ γερ. ΣΑΑ: γ ερ μα νικό Σώμα Α λεξιπ τω τισ τώ ν

Ο τα ν έ γ ιν ε σ α φ ές πως το π ρογεφ ύρ ω μα τω ν Συμμ ά χω ν σ τη Ν ορ μ ανδ ία ή τα ν α δ ύ ν α το να ε ξ α λ ε ιφ τ ε ί, ο Ρ ό μ μ ελ α γω νίσ τη κε να το π ερ ιο ρ ίσ ει και να εμ π ο δ ίσ ει τη ν π ροώ θηση το υ ε χ θ ρ ο ύ σ το εσ ω τερ ικ ό τη ς Γαλλίας. Από τη δ ιά τα ξη δυνάμεω ν φ α ίν ετα ι πως ο μ εγ ά λ ο ς ό γ κ ο ς των π άντσερ δρ ο ύ σ ε σ το τό ξο Β ιλέρ Μποκάζ-Καν.

β ά ρ ο ς τ η ς γ ε ρ μ α ν ικ ή ς π λευ ρ ά ς , παρά τ η ν π εισ μ α τικ ή α ντίσ τα σ ή τη ς . Σ το α τ ε ­ λ είω το π λ έγ μ α τω ν μ π ο κά ζ οι Σ ύ μ μ α χο ι κ έρ δ ιζα ν έ δ α φ ο ς μ ε δ ια δ ο χ ικ ά μ ικρ ά ά λ ­ μ α τα και χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς μ εγ ά λ ο ό γκ ο π υρώ ν π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ και α ερ ο π ο ρ ία ς. Α υ­ τ ό τ ο ε ίδ ο ς αγώ να ε κ το υ σ υ σ τά δ η ν σ το οποίο κυ ρ ια ρ χ ο ύ σ α ν η π α νο υρ γία , οι ε ν έ δ ρ ε ς και η δ ε ξ ιο τ ε χ ν ία τω ν μ ικρ ώ ν η γ η ­ τό ρ ω ν , έ φ θ ε ιρ ε και τ ις δ ύ ο π λ ε υ ρ έ ς με τα χ ε ίς ρ υ θ μ ο ύ ς . Από κ α θ α ρ ά τ α κ τικ ή ά­ ποψη οι Γερμ α νοί φ α ίν ο ν τα ν να α π οδ ί­ δ ο υ ν κ α λ ύ τερ α , π ρ ο κα λ ώ ντα ς σ χ εδ ό ν π ά ντα π ερ ισ σ ό τερ ες α π ώ λ ειες από ό σ ες υ φ ίσ τα ν το , α λλά α κό μ α και α υ το ί οι άνδ ρ ε ς π ου έχα ν α ν ή τα ν δ υσ α να π λήρ ω τοι. Σ το σ τεν ό μ έτω π ο τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς 1.000.000 σ τρ α τιώ τε ς τω ν δ ύ ο α ν τιμ α χ ό μ ενω ν δ ιε ξή γ α ν μία θ α νά σ ιμ η πάλη. Η σ κέψ η το υ Χ ίτλ ε ρ α π είχ ε α ρ κ ε τά από τ η ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα . Η χ ερ σ ό ν η σ ο ς Κ ο τ α ν τέ ν ε ίχ ε α π ο κο π εί από τ ις 15 Ιο υ ν ί­ ου ό τα ν τ ο VII Σώ μα το υ Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ α ν τι­ σ τρ ά τη γ ο υ Λ ώ το ν Κ ό λ ιν ς π έ τυ χ ε να απ ο­ μ ονώ σ ει π λήρω ς τ η ν 709 Μ ερ α ρ χ ία Π εζι­ κού το υ Κ αρλ Β ίλ χ ελ μ φ ο ν Σ λ ή μ π εν μαζί μ ε υ π ο λ ε ίμ μ α τα τ η ς 77ης, τ η ς 243, τ η ς 265 ΜΠ και τ η ς 91ης Α ερ α π ο β α τικ ή ς Μ ε ­ ρα ρχία ς. Η ε ν το λ ή από το α ρ χ η γ είο το υ

Φ ύ ρ ερ π ρ ο ς τ ο ν Σ λ ή μ π εν (ο ο π ο ίο ς κάτω από τ ο β ά ρ ο ς τ η ς π ίεσ η ς υ π ο χ ρ εώ θ η κ ε να σ υ μ π τυ χ θ ε ί π ρ ο ς το Χ ερ β ο ύ ρ γ ο και να ο χ υ ρ ω θ εί ε κ ε ί) ή τα ν και π άλι λ α κω ν ι­ κή: « κ ρ ά τη σ ε μ έχ ρ ι τ ο ν τ ε λ ε υ τ α ίο άνδρα». Από τ ις 22 Ιο υ ν ίο υ οι Α μ ερ ικ α ν ο ί μ ά χ ο ν τα ν ή δ η σ τα π ερ ίχω ρα τ η ς π όλης και τέ σ σ ε ρ ις ή μ ε ρ ε ς α ρ γ ό τε ρ α π έτυ χ α ν να τ η ν κα τα λ ά β ο υ ν , αν και οι κ α τα σ τρ ο ­ φ έ ς π ου ε ίχ ε π ρ ο κ α λ έσ ει τ ο γ ε ρ μ α ν ικ ό Μ η χα νικό σ τις λ ιμ ε ν ικ έ ς ε γ κ α τα σ τά σ εις τις είχ α ν α χ ρ η σ τεύ σ ει γ ια τέ σ σ ε ρ ις τ ο υ ­ λ ά χ ισ το ν ε β δ ο μ ά δ ε ς . Για να εκ π ο ρ θ ή σ ει τ ο Χ ερ β ο ύ ρ γ ο ο Κ ό λ ιν ς ε ίχ ε θ υ σ ιά σ ει 22.000 ά ν δ ρ ε ς το υ (ν εκρ ο ί, τ ρ α υ μ α τίε ς και α γ ν ο ο ύ μ εν ο ι). Οι γ ε ρ μ α ν ικ έ ς α π ώ λει­ ε ς α ν έρ χ ο ν τα ν σ ε 47.070 ά το μ α , μ ε τα ξ ύ τω ν οπ οίω ν ή τα ν 826 α ξιω μ α τικ ο ί και έ ξ ι σ τρ α τη γ ο ί.

Μ ΙΑ Μ ΕΓΑΛΗ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ Τη ν 1η Ιο υ λ ίο υ οι σ υ μ μ α χ ικ έ ς δ υ ν ά ­ μ ε ις π ου β ρ ίσ κ ο ν τα ν σ τη Γαλλία ξε π ε ρ ν ο ύ σ α ν τ ις 900.000 ά ν δ ρ ε ς , τη σ τιγμ ή π ου ο Ρ ό μ μ ελ δ ιέ θ ε τ ε λ ιγ ό τ ε ρ ο από το 1/3 α υ το ύ το υ α ρ ιθ μ ο ύ γ ια να τ ις α ν τ ιμ ε ­ τω π ίσ ει. Π αρά τη δ υ σ α ν α λο γ ία (τη ν ο ­ π οία η O KW ο ύ τ ε γ ν ώ ρ ιζε, ο ύ τ ε ή τα ν

δ ια τ ε θ ε ιμ έ ν η να π ισ τέψ ει) ό λ ε ς οι ε κ ­ κ λ ή σ ε ις το υ Ρ ό μ μ ελ για α π ο σ το λή ε ν ι­ σ χύσ εω ν από τ η ν 15η π ρ ο ς τ η ν 7η Σ τρ α ­ τ ιά έπ εσ α ν σ το κ εν ό . Ο Χ ίτλ ε ρ ε ξ α κ ο ­ λ ο υ θ ο ύ σ ε να φ ο β ά τα ι πως οι ε φ ε δ ρ ικ έ ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς σ τη ν Α γ γλ ία ή τα ν τ ο κ ύ ρ ιο ε ­ π ιθ ε τ ικ ό ό ρ γ α ν ο τω ν Σ υ μ μ ά χω ν που θ α κ τυ π ο ύ σ ε σ ε ά λ λ ο σ η μ είο . Μ ε τ ο ν τρ ό π ο α υ τό 200.000 Γ ερ μ α ν ο ί σ τρ α τιώ τε ς π α ρ έ­ μ εν α ν α δ ρ α ν είς σ το Πα ν τ ε Κ αλαί π ερ ιμ έ ν ο ν τα ς μία απ όβασ η π ου ε ίχ ε π ε τύ χ ε ι κα ι γ ιγ α ν τω ν ό τα ν ν ο τιό τε ρ α . Η μ ό ν η κα ­ λή είδ η σ η γ ια τ ο η θ ικ ό το υ Γ ερ μ α ν ικο ύ Σ τρ α το ύ σ τη Δύση ή τα ν οι ε κ τ ο ξ ε ύ σ ε ις τω ν π υ ρ α ύ λ ω ν V-1 που π ερ νο ύ σ α ν πάνω από τη Μ ά γχη μ ε α υ ξα ν ό μ ε ν ο υ ς ρ υ θ ­ μ ο ύ ς, π ε τώ ν τα ς μ ε τ α χ ύ τ η τ α 600 km/h γ ια να π λ ή ξο υ ν τ ο Λ ο ν δ ίνο . Οι Σ ύ μ μ α χ ο ι σ υ ν έχ ισ α ν να π ιέζο υ ν κα ι να ε π ιτίθ ε ν τα ι, π ρ ο σ π α θ ώ ν τα ς επ α ­ ν ε ιλ η μ μ έ ν α να κ υ ρ ιε ύ σ ο υ ν τ η ν Κ αν α να ­ το λ ικ ά και τ ο Σ α ίν Λω δ υ τικ ά . Σ τις 25 Ιο υ ­ νίο υ ο Μ ο ν τ γ κ ό μ ε ρ υ δ ο κ ίμ α σ ε να υ π ε ρ ­ κ ε ρ ά σ ε ι τ η ν Κ αν σ τέ λ ν ο ν τα ς το VIII Σώ μα το υ α ν τισ τρ ά τη γ ο υ Ρ ίτσ α ρ ν τ Ο ’ Κ όνορ να δ ια σ χίσ ει τ ο ν π ο τα μ ό Ο ν τό ν (ε π ιχ εί­ ρησ η «Epsom»), Οι Γερ μ α ν ο ί α φ ο ύ σ υ­ γ κ ρ ό τη σ α ν τ ο ν Ο ’ Κ ό νο ρ π α ρ α χ ω ρ ώ ντα ς το υ μ ό νο έν α μ ικ ρ ό π ρ ο γ ε φ ύ ρ ω μ α σ το

15

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

•fß sm

π ο τά μ ι, ε ξα π έλ υ σ α ν ά λ λ η μια μ ε γ ά ­ λη α ν τε π ίθ ε σ η (κ α τ ’ ε ν τ ο λ ή το υ Χ ίτλ ε ρ ) σ τις 29 Ιο υ ν ίο υ υπό τ η ν κ α θ ο ­ δ ή γ η σ η τ η ς Τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έν η ς Ο μ ά ­ δ α ς Δ ύσ ης. Οι έ ξ ι σ υ γ κ ε ν τρ ω μ έ ν ε ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ά ν τσ ερ α π έτυ χ α ν π α τα ­ γω δώ ς, δ ε χ ό μ ε ν ε ς π υρ ά και από τ ο υ ς π ύ ρ γ ο υ ς τω ν 16 in τω ν σ υ μ μ α χ ι­ κώ ν θ ω ρ η κ τώ ν. Α κ ό μ α κι ό τα ν η βο λή ε ν ό ς π υ ρ ο β ό λ ο υ τ έ τ ο ιο υ δ ια μ ε τ ρ ή ­ μ α το ς δ ε ν π ε τύ χ α ιν ε τ ο ν σ τό χ ο τη ς , μ π ο ρ ο ύ σ ε να α ν α π ο δ ο γ υ ρ ίσ ει έν α Tiger ή Panther σ ε ικα ν ή απ όσ τασ η. Π αρά τ ο τ ρ ο μ ε ρ ό π υρ τ ο ν εο α φ ιχ θ έ ν II Σώ μα Π ά ν τσ ερ SS (9η και 10η Μ ε ρ α ρ χ ίε ς Π ά ν τσ ερ SS) σ η μ είω σ ε μία το π ικ ή επ ιτυ χ ία κ α τα λ α μ β ά ν ο ­ ν τ α ς τ ο ν λ ό φ ο 112 δ υ τικ ά τ η ς Καν, έ ­ π ειτα από σ φ ο δ ρ έ ς μ ά χ ες. Ο σ τρ α ­ τ η γ ό ς Ν τό λ μ α ν κ α τ έ ρ ρ ε υ σ ε από έν α κα ρ δ ια κ ό επ εισ ό δ ιο και π έ θ α ν ε σ τις 29 Ιο υ ν ίο υ , γ ε γ ο ν ό ς που έδ ω σ ε σ το ν Χ ίτλ ε ρ τ η ν ε υ κ α ιρ ία να π ρ ο ω θ ή σ ει σ τη δ ιο ίκη σ η τ η ς 7 η ς Σ τρ α τιά ς έ ν α ν α ξιω μ α τικ ό τω ν SS, τ ο ν σ τρ α τη γ ό Π ά ο υ λ Χ ά ο υ σ ερ , επ ιλ ο γ ή μ ε τ η ν ο ­ π οία δ υ σ α ν α σ χ έτη σ ε τό σ ο ο Ρ ό μ μ ελ, όσ ο και ο Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ. Α κ ό μ α και σ ε ε κ ε ίν η τη φάση που οι γ ε ρ μ α ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις έ δ ε ιχ ν α ν φ α ν ε ρ ά πως ή τα ν π ολύ λ ίγ ε ς και α ν ή ­ μ π ο ρ ες να κ α τα τε μ α χ ίσ ο υ ν τ ο σ υ μ μ α χ ι­ κό π ρ ο γ εφ ύ ρ ω μ α , ο Χ ίτλ ε ρ και η O KW ε ­ ξα κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν να είν α ι θ ύ μ α τ α τ η ς κ α ­ λά ο ρ γ α ν ω μ έ ν η ς σ υ μ μ α χ ικ ή ς π ρ ο π α γά ν­ δ α ς, π α ρ α κ ο λ ο υ θ ώ ν τα ς άγρυπ να τ ις επ ι­ δ ε ικ τ ικ έ ς κ ιν ή σ ε ις το υ Π ά ττο ν σ τη ν ό τια Α γ γλ ία και το επ ίπ εδ ο ε τ ο ιμ ό τ η τ α ς τω ν 45 μ ερ α ρ χ ιώ ν τ η ς υ π ο θ ε τικ ή ς «1ης Ο μ ά ­ δ α ς Σ τρ α τιώ ν» το υ . Οι π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς από α υ τ έ ς τ ις μ ε ρ α ρ χ ίε ς δ ε ν ή τα ν π αρά φ α ν τά σ μ α τα , μ ο ν ά δ ε ς π ου υ π ή ρχα ν μ ό ­ νο σ τα χ α ρ τιά και σ τη ν π α ρ α π λ α νη τική ροή μ η ν υ μ ά τω ν α σ υ ρ μ ά το υ π ου είχ α ν σ τή σ ει οι σ υ μ μ α χ ικ έ ς υ π η ρ εσ ίες α ν τικ α τα σ κ ο π εία ς γ ια τ η ν εξα -π ά τη σ η τ η ς W ehrmacht. Οι γ ε ρ μ α ν ικ έ ς υ π η ρ εσ ίες π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν είχ α ν δ ια π ρ ά ξει τε ρ ά σ τια σ φ ά λ μ α τα σ τις ε κ τ ιμ ή σ ε ις τ ο υ ς από τ η ν α ρ χή α κ ό μ α το υ 1944, ό τα ν α ν έ φ ε ρ α ν σ το ν Χ ίτλ ε ρ πως οι Σ ύ μ μ α χ ο ι π α ρ έτα σ ­ σαν σ τη Β ρ ε τα ν ία το υ λ ά χ ισ το ν 90 μ ε ­ ρ α ρ χ ίες και 22 α ν ε ξ ά ρ τ η τ ε ς τ α ξ ια ρ χ ίε ς (σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τα είχ α ν μ ό νο 37, που τ ις α ν έβ α σ α ν ω ς τ ο ν Ιο ύ ν ιο σ τις 45). Η ε ξα π ά τη σ η σ υ ν εχ ίσ τη κ ε και μ ε τ ά τ η ν απ όβασ η. Σ τις 26 Ιο υ ν ίο υ τ ο γ ρ α φ ε ίο π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν «Β» θ ε ω ρ ο ύ σ ε πως ε ξα κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν να σ τα θ μ ε ύ ο υ ν σ τη ν Α γ γλ ία 67 μ ερ α ρ χ ίες , από τ ις ο π ο ίες 57 ή τα ν ε το ιμ ο π ό λ ε μ ε ς . Ο Α ϊζεν χ ά ο υ ε ρ ό μ ω ς ε ίχ ε ω ς ε φ ε δ ρ ε ία μ ό ν ο 15, π ου σ κ ό π ε υ ε να τ ις μ ε τ α φ έ ρ ε ι ό λ ε ς σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία ε υ θ ύ ς α μ έσ ω ς μ ό ­ λ ις θ α ε ξα σ φ ά λ ιζ ε ικα νό χώ ρο α ν ά π τυ ­ ξη ς . Ω ς α π ο τέ λ ε σ μ α α υ τώ ν τω ν τρ α γ ι­ κώ ν σ φ α λ μ ά τω ν η O KW β ρ ισ κ ό τα ν μ ό ν ι­ μα σ το σ κ ο τά δ ι σ ε ό ,τ ι α φ ο ρ ο ύ σ ε τη σ ύ ν ­ θ εσ η και τ η ν ισχύ τω ν σ υ μ μ α χ ικώ ν δ υ νά -

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

Κ α9ώ ς η μ άχη ε ξε λ ισ σ ό τα ν σ τη Ν ορ μ ανδ ία ο Ρ ό μ μ ελ γινό τα ν όλο και πιο σ κ επ τικό ς α να λο γ ιζό μ εν ο ς τη ν έκ β α σ ή τη ς . Ω σ τόσ ο σ υνέχισ ε να δ ιο ικ ε ί θ α υ μ ά σ ια και χω ρίς να π ρ ο δ ίδ ει σ τα σ τρ α τε ύ μ α τα το π αραμικρό ίχνος φ όβου.

μ εω ν π ου α ν τιμ ε τώ π ιζ ε σ τη μ ά χη ή επ ρ ό κ ε ιτο να α ν τιμ ε τω π ίσ ει σ το μ έλλο ν. Σ τις 3 Ιο υ λ ίο υ 1944 έδ ω σ ε σ το ν Ρ ό μ μ ελ μία α ν α φ ο ρ ά σ τη ν οπ οία ε κ τιμ ο ύ σ ε ό τι ο ε χ θ ρ ό ς δ ιέ θ ε τ ε σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία 250.000 ά ν δ ρ ε ς κα ι 43.000 ο χ ή μ α τα , τη σ τιγμ ή που οι Α γ γ λ ο -Α μ ερ ικ α ν ο ί είχ α ν ή δ η σ υ­ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι 929.000 ά ν δ ρ ε ς και 177.000 ο χ ή μ α τα .

Ο Ρ Ο Μ Μ Ε Λ Ε Ν Α Ν ΤΙΟ Ν ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ Η α ν α ν τισ το ιχ ία μ ε τ α ξ ύ σ χ εδ ίω ν και π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τα ς ο δ ή γ η σ ε τ ο ν Ρ ό μ μ ελ σε μία ν έα μ ετω π ικ ή α ν τιπ α ρ ά θ εσ η με τ ο ν Χ ίτλ ε ρ σ το Μ π ε ρ χ τε σ γ κ ά ν τε ν σ τις 29 Ιο υ ν ίο υ , όπ ου μ ε τ έ β η και π άλι μαζί μ ε τ ο ν φ ο ν Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ έ π ε ιτ α από έ ν α κ ο ­ π ιώ δ ες ο δ ικ ό τα ξ ίδ ι 24 ωρών. Ο Χ ίτλ ε ρ (που τ ο υ ς ά φ η σ ε να π ε ρ ιμ έ ν ο υ ν σ το ν π ρ ο θ ά λ α μ ο έ ξ ι ώ ρ ες ) τ ο υ ς δ έ χ θ η κ ε π α­ γ ερ ά . Ε π α ν έλ α β ε μ ε τ ο ν πιο κ α τ η γ ο ρ η ­ μ α τικ ό τό ν ο πως οι π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς δ ια τα ­ γ έ ς το υ γ ια ά μ υ ν α μ έχ ρ ις εσ χ ά τω ν ε ξ α ­ κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν να ισ χ ύ ο υ ν κα ι τ ο υ ς είπ ε χω ρίς π ε ρ ισ τρ ο φ έ ς πως κα λά θ α έκ α ν α ν να ξε χ ά σ ο υ ν ο π ο ια δ ή π ο τε σ κέψ η γ ια π ό ­ λ ε μ ο κινήσ εω ν. Υ π ο σ χ έθ η κ ε π άλι 1.000 ν έα α ε ρ ο σ κ ά φ η , μ εγ ά λ ο α ρ ιθ μ ό φ ο ρ τ η ­ γώ ν α υ το κ ιν ή τω ν , το ρ π ιλ λ α κ ά το υ ς και υ π ο β ρ ύ χ ια γ ια δράσ η σ τη Μ ά γχ η και ζ ή ­

τη σ ε από τ ο ν σ τρ α τό απ λώ ς να σ υ­ γ κ ρ ο τ ή σ ε ι τ ο σ υ μ μ α χ ικ ό π ρ ο γ ε φ ύ ­ ρω μα, τ ο οπ οίο θ α ε ξ ά λ ε ιφ ε η Luftw affe. Η « Α λεπ ο ύ τ η ς Ε ρ ή μ ο υ » (μ ε τ η ν υ π ο σ τή ρ ιξη το υ Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ) π ρ ο σ π ά θ η σ ε να κ α τ α δ ε ίξ ε ι έμ μ εσ α ό τι ο π ό λ ε μ ο ς ή τα ν πια χ α μ έ ν η υπ ό­ θ εσ η , α λλά ό τα ν π ίεσ ε να το υ επιτρ α π ε ί να κ ά ν ει μία π αρουσ ίασ η τ η ς γ ε ν ικ ό τ ε ρ η ς σ τρ α τη γ ικ ή ς κ α τά σ τα ­ σ ης, π έρ α από τ ις επ ιχ ειρ ή σ εις σ το μ έτω π ο τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς , ο Χ ίτλ ε ρ τ ο ν δ ιέ κ ο ψ ε α π ό το μ α : «Ν ομίζω πως θ α ή τ α ν κ α λ ύ τε ρ ο να α π ο χ ω ρ ή σ ετε» . Ο Ρ ό μ μ ελ έ κ α ν ε μ ε τα β ο λ ή και έ φ υ γ ε . Δ ε ν ε π ρ ό κ ε ιτο να δ ε ι π ο τέ π άλι τ ο ν Χ ίτλ ε ρ . Αν και δ ε ν υ π ή ρ ξε π ο τέ φ α ν α τι­ κ ό ς ε θ ν ικ ο σ ο σ ια λ ισ τή ς ο Ρ ό μ μ ελ ε ί­ χ ε κ λ ο ν ισ τε ί από τ η ν ε μ π ειρ ία α υ τή ς τ η ς σ υ ν ο μ ιλ ία ς μ ε τ ο ν Φ ύ ρ ερ . Α π ευ ­ θ υ ν ό μ ε ν ο ς μ ά λισ τα σ ε δ ύ ο από το υ ς έ μ π ισ το υ ς ε π ιτ ε λ ε ίς το υ , τ ο ν Σπάιν τ ε λ και τ ο ν Ρ ο ύ γ κε, έ φ θ α σ ε σ το ση­ μ είο να ε κ μ υ σ τ η ρ ε υ θ ε ί μ ε π ικρία: « Για τί θ α π ρ έπ ει ο ι μ ά χ ε ς μ α ς να κα ­ θ ο δ η γ ο ύ ν τ α ι από η λ ίθ ιο υ ς π ου β ρ ί­ σ κ ο ν τα ι π ολύ μ α κρ ιά από τ ο μ έτω π ο τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς ;» . Ε π ισ τρ έφ ο ν τα ς σ τη Γαλλία β ρ ή κ ε να τ ο ν π ε ρ ιμ έ ν ε ι σ το γ ρ α φ ε ίο το υ μία α ν α φ ο ρ ά τ η ν οποία είχ α ν σ υ ν τ ά ξ ε ι από κο ινο ύ ο ι σ τρ α τη γ ο ί Σ β έ π ε ν μ π ο υ ρ γ κ (που ε ίχ ε α να ρρ ώ σ ει) κα ι Χ ά ο υ σ ερ . Μ ιλ ο ύ σ ε γ ια α ν ά γ κη ά μ ε ­ σ ης υ π ο χώ ρ ησ ης σ τη γ ρ α μ μ ή π ο τα μ ό ς Ο ρ ν -Μ π ο υ λ ύ -Α β εν ά ι-Β ιλ έρ Μ π οκάζ-Κ ω μόν, η οπ οία π α ρ είχ ε σ τη ν Ο μ ά δ α Σ τρ α ­ τιώ ν «Β» δ ύ ο π λ ε ο ν ε κ τή μ α τ α : ή τα ν α ρ ­ κ ε τ ά μ ικ ρ ό τε ρ η σε ε ύ ρ ο ς , γ ε γ ο ν ό ς που σ ή μ α ινε ε ξο ικ ο ν ό μ η σ η δ υ ν ά μ ε ω ν και μ ε ­ γ α λ ύ τε ρ η π υ κ ν ό τη τα α μ υ ν τικ ώ ν τ μ η μ ά ­ τω ν ανά χ ιλ ιό μ ε τ ρ ο μ ετώ π ο υ , και έ θ ε τ ε τις γ ε ρ μ α ν ικ έ ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς έ ξω από τ ο β ε ­ λ η ν ε κ έ ς το υ δ ο λ ο φ ο ν ικ ο ύ π υ ρ ό ς τω ν ν α υ τικ ώ ν π υ ρ ο β ό λ ω ν τω ν Σ υμμάχω ν. Το μ ε ιο ν έ κ τ η μ ά τ η ς ή τα ν πως π α ρ α χ ω ρ ο ύ ­ σε ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν έ κ τα σ η τω ν μ π ο κά ζ α ­ μ α χ η τί, δ ίν ο ν τα ς σ το ν ε χ θ ρ ό τη δ υ ν α τό ­ τ η τ α να π ρ α γ μ α το π ο ιή σ ει π ό λ ε μ ο ε λ ιγ ­ μώ ν σ ε α ν α π επ τα μ έν ο π εδ ίο , από τη σ τιγ μ ή που θ α π ετύ χ α ιν ε να δ ια ρ ρ ή ξε ι τ η ν το π ο θ ε σ ία σ ε κάπ οιο σ η μ είο . Η τα ν ο λ ο φ ά ν ε ρ ο πως η έ γ γ ρ α φ η α υ ­ τή π ρ ό τα σ η ή τα ν δ ια μ ε τ ρ ικ ά α ν τ ίθ ε τ η μ ε τη θ έσ η τ ο υ Χ ίτλ ε ρ , α λλά ο Ρ ό μ μ ελ τ η ν π ρ ο σ υ π έγ ρ α ψ ε και τ η ν π ρ ο ώ θ η σ ε σ το α ρ χ η γ ε ίο το υ Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ. Ο η λ ικ ιω ­ μ έ ν ο ς σ τρ α τά ρ χ η ς δ ε ν κ α θ υ σ τέ ρ η σ ε να π ρ ο σ θ έσ ε ι και τη δ ικ ή το υ υ π ο γρ α φ ή και να τ η ν α π ο σ τε ίλ ε ι σ το Μ π ερ χ τεσ γ κ ά ν τεν . Ο Ρ ό μ μ ελ μ ά λισ τα ε ίχ ε π ρ ο χω ρ ήσ ει λίγ ο π ριν κα ι σ ε μία ά λ λ η π ρ ω το β ο υ λ ία , θ έ τ ο ν τ α ς ό λ ε ς τ ις μ ο ν ά δ ε ς τ η ς Luftw affe και το υ Kriegsm arine π ου β ρ ίσ κ ο ν τα ν σ τη ζώ νη ε υ θ ύ ν η ς το υ υπό τ ις δ ια τ α γ έ ς το υ Σ τρ α το ύ . Σ το μ ε τ α ξ ύ ο Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ τ η ­ λ ε φ ώ ν η σ ε σ το Β ερ ο λ ίν ο τ η ν 1η Ιο υ λ ίο υ μ ε σ κοπ ό να α ν α φ έ ρ ε ι σ το ν α ρ χ η γ ό τ η ς OKW , σ τρ α τά ρ χ η Β ίλ χ ε λ μ Κ ά ιτε λ , τ η ν α-

π ο τυ χ ία μία ς το π ικ ή ς α ν τ ε ­ π ίθ εσ η ς π ου ε ίχ ε ε π ιχ ειρ ή ­ σ ει η W ehrmacht. Η τ η λ ε φ ω ­ ν ικ ή σ υ ν ο μ ιλ ία σ ύ ν το μ α κ ά ­ λ υ ψ ε γ ε ν ικ ό τ ε ρ α σ τρ α τη γ ι­ κά θ έ μ α τ α από τα οπ οία π ρ ο έ κ υ π τε πως η κ α τά σ τα ­ ση ή τα ν δ ρ α μ α τικ ή γ ια τ ο Γ' Ράιχ. Α π ελ π ισ μ έν ο ς ο Κ ά ιτε λ ρ ώ τη σ ε: «Τι π ρ έπ ει να κ ά ­ ν ο υ μ ε;» και ο Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ το υ α π ά ντη σ ε: «Να κ ά ν ε τ ε ε ιρ ή ν η , α ν ό η το ι. Τι ά λ λ ο μ π ο ρ ε ίτε να κ ά ν ε τε;» . Το υ π ό μ ν η μ α τω ν Σ β έπ εν μ π ο υ ρ γ κ -Χ ά ο υ σ ερ έφ θ α σ ε σ το α ρ χ η γ ε ίο το υ Φ ύ ρ ερ τ η ν ίδια μ έρ α . Δ ιαβάζ ο ν τ ά ς το ο Γ ιό ν τλ π ρ ό τε ιν ε να α π ο ρ ρ ιφ θ εί α μ έσ ω ς, α­ φ ο ύ ο ύ τ ε λίγ ο ο ύ τ ε π ολύ ζη ­ το ύ σ ε τ η ν εκ κ έν ω σ η μ ε γ ά ­ λ ο υ μ έ ρ ο υ ς τ η ς Γαλλίας τη σ τιγμ ή π ου ο ε χ θ ρ ό ς δ ε ν ε ί­ χ ε ε μ π λ έ ξ ε ι ο ύ τ ε τ ο 1/3 τω ν δ ια θ έσ ιμ ω ν δ υ ν ά μ ε ώ ν το υ (I). Π ρ ο ς έ κ π λ η ξη ό λω ν ο Χ ίτλ ε ρ δ ε ν ε ξ ε μ ά ν η α λλά α ρ κ έ σ τη κ ε να επ α ν α λ ά β ει ό τι η δ ια τα γ ή το υ γ ια ά μ υ να επ ιτό π ο υ χ ω ρ ίς κα μ ία υπ ο­ χώ ρηση π α ρ έ μ ε ν ε σε ισχύ. Ο λ ε ς ο ι δ ιε ισ δ ύ σ ε ις τω ν Σ υ μ μ ά χω ν έ π ρ επ ε να α ν τι­ μ ετω π ισ το ύ ν μ ε το π ικ έ ς α ­ ν τε π ιθ έ σ ε ις . Τη ν ε π ο μ έ ν η κ α τ έ φ θ α σ ε σ το α ρ χ η γ είο το υ Ρ ο ύ ν τσ τε ­ ν τ έ ν α ς ε ιδ ικ ό ς α π ε σ τα λ μ έ ­ ν ο ς το υ Φ ύ ρ ερ , ο σ υ ν τα γ μ α ­ τά ρ χ η ς Χ ά ινρ ιχ Μ π ό ρ γκ μ α ν , μ ε τ η ν ε ­ ν το λ ή να π α ρ α δ ώ σ ει σ το ν σ τρ α τά ρ χ η τη δ ιε μ β ο λ ή τω ν Φ ύλλω ν Δ ρ υ ό ς σ το ν Σ τα υ ­ ρό τω ν Ιπ π οτώ ν και π α ρ ά λ λ η λ α έ ν α ν φ ά ­ κ ε λ ο μ έσ α σ το ν ο π ο ίο υ π ή ρ χ ε μία ιδ ιό ­ χ ειρ η επ ισ το λ ή το υ Χ ίτλ ε ρ , μ ε τ η ν οποία τ ο ν α π ο σ τρ ά τε υ ε λόγω τ η ς κα τά σ τα σ η ς τ η ς υ γ ε ία ς και τ η ς η λ ικ ία ς το υ . Η τα ν η δ ε ύ τ ε ρ η φ ο ρ ά μ έσ α σε τρ ία χ ρ ό ν ια που ο Φ ύ ρ ερ α π άλλασ σ ε τ ο ν Ρ ο ύ ν τσ τε ν τ από τα κ α θ ή κ ο ν τά το υ . Το σ χόλιο τ ο υ τ ε ­ λ ε υ τα ίο υ π ρ ο ς τ ο ν Ρ ό μ μ ελ ή τα ν χ α ρ α ­ κ τη ρ ισ τικ ό : « Δ ό ξα τω Θ εώ , δ ε ν θ α είμ α ι δ ιο ικ η τή ς κ α τά τη δ ιά ρ κ ε ια τ η ς επ ερ χ ό μ ε ν η ς κ α τα σ τρ ο φ ή ς !» . Τ η ν ίδια μ έρ α έχα σ ε τη θ έσ η το υ ο φ ο ν Σ 6 έπ εν μ π ο υ ρ γ κ , χω ρίς να λ ά β ε ι ο ύ ­ τ ε π α ρά σ ημ ο , ο ύ τ ε επ ισ το λ ή . Α ν τικ α τα ­ σ τά τη ς το υ ο ρ ίσ τη κ ε ο σ τρ α τη γ ό ς Χ α νς Ε μπ ερμ π α χ, π α λα ιό ς δ ιο ικ η τή ς μ ε ρ α ρ ­ χ ία ς και σ ώ μ α το ς Π ά ν τσ ερ σ το Α ν α το λ ι­ κό Μ έτω π ο και κα λ ό ς γ ν ώ σ τη ς τω ν τ α ­ κτικ ώ ν τω ν τεθ ω ρ α κ ισ μ έν ω ν . Αν και θ ε ω ­ ρ η τικ ά ο Ρ ό μ μ ελ ή τα ν ο υπ ’ α ρ ιθ μ ό ν 1 υ ­ π ο ψ ή φ ιο ς γ ια τ η ν α νά λη ψ η τ η ς η γ εσ ία ς τ η ς Α ν ώ τα τη ς Δ ιο ίκ η σ η ς Δ ύ σ η ς, ο Χ ίτλ ε ρ τ η ν π ρ ο σ έ φ ε ρ ε σ το ν σ τρ α τά ρ χ η Γκύν τ ε ρ φ ο ν Κ λ ο ύ γ κ ε. Π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ς τα ν έ α ο Ρ ό μ μ ελ σ χολίασ ε: « 0 α είμ α ι ο ε ­

Φ ο ρ τω μ ένο ι μ ε π υρομ α χικά ά νδ ρ ες τη ς 12ης Μ ερ α ρ χ ία ς Π ά ν τσ ερ των SS "H itlerjugend" ε το ιμ ά ζ ο ν τα ι για μ ια νέα μάχη σ τη Ν ορ μ ανδ ία.

π ό μ ε ν ο ς π ου θ α δ ιω χ θ εί» . Π ριν α να χ ω ρ ήσ ει γ ια τη Γαλλία ο Κ λ ο ύ γ κ ε ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ ε γ ια τη ν έ α δ ιο ί­ κησ η π ου α ν ελ ά μ β α ν ε από τ ο ν Χ ίτλ ερ , τ ο ν Γ ιό ν τλ και τ ο ν Κ ά ιτε λ . Από α υ τά π ου ά κ ο υ σ ε π ε ίσ θ η κ ε πως ο Ρ ό μ μ ελ ή τα ν α ­ π λώ ς έ ν α ς α π είθ α ρ χ ο ς η ττο π α θ ή ς και πως η κρίσ η σ το Δ υ τικ ό Μ έτω π ο π ρ ο ε ρ ­ χ ό τα ν από τ η ν κα κή τ α κ τ ικ ή τω ν α ν ώ τα ­ τω ν α ξιω μ α τικ ώ ν ο ι ο π ο ίο ι είχ α ν επ ιφ ο ρ τ ισ θ ε ί μ ε τ η ν ά μ υνα . Φ θ ά ν ο ν τα ς σ το Λα Ρος Γ κ υ γ ιό ν σ τις 3 Ιο υ λ ίο υ ή τα ν ε ξ α ιρ ε ­ τικ ά α ισ ιό δ ο ξο ς και α π ο φ α σ ισ μ έν ο ς να « β ά λ ει σ τη θ έσ η το υ » τ ο ν Ρ ό μ μ ελ . Κ α τά τ η ν π ρώ τη σ υ ζή τη σ η π ου είχ α ν μαζί τ ο ν χ α ρ α κ τή ρ ισ ε « υ π ερ β ο λ ικ ά α π α ισ ιό δ ο ξο » και ε π έ μ ε ν ε ό τ ι ε ίχ ε ε π ιτ ρ έ ψ ε ι σ το ν ε α υ ­ τ ό το υ να ε π η ρ ε α σ τ ε ί π ολύ ε ύ κ ο λ α από τ η « δ ή θ ε ν τ ρ ο μ ε ρ ή α π ο τε λ ε σ μ α τ ικ ό τ η τ α τω ν όπ λω ν το υ ε χ θ ρ ο ύ » . Α π α ίτη σ ε από τ ο ν Ρ ό μ μ ελ να τ η ρ ε ί πιο π ισ τά τις ε ­ ν τ ο λ έ ς το υ Φ ύ ρ ερ και το υ ξε κ α θ ά ρ ισ ε ό τι σ το ε ξ ή ς θ α έ π ρ επ ε να μ ά θ ε ι να υπα­

κ ο ύ ε ι σ το υ ς α ν ω τέ ρ ο υ ς το υ . Η σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά α υ τή έ κ α ν ε δ ικ α ιο λ ο γ η μ έ ν α τ ο ν Ρ ό μ μ ελ να ε κ ρ α γ ε ί, π ολύ π ερ ισ σ ό τε ­ ρο ε π ε ιδ ή ο ι φ ρ α σ τικ έ ς β ο ­ λ έ ς το υ Κ λ ο ύ γ κ ε έ γ ιν α ν π α­ ρ ου σ ία ο λ ό κ λ η ρ ο υ το υ ε π ιτ ε ­ λ ε ίο υ το υ . Η « Α λεπ ο ύ τ η ς Ε­ ρ ή μ ο υ » α π έρ ρ ιψ ε τ η ν κ ρ ιτι­ κή το υ Χ ίτλ ε ρ και σ υ ν έσ τη σ ε σ το ν Κ λ ο ύ γ κ ε να ε ίν α ι πιο π ρ ο σ ε κ τικ ό ς και να φ ρ ο ν τ ί­ σ ει να ε π ισ κ ε φ θ ε ί π ρώ τα το μ έτω π ο π ριν δ ια μ ο ρ φ ώ σ ει προσω π ική άπ οψ η γ ια τα π ρ ά γ μ α τα . Οι τ ό ν ο ι α ν έβ η κ α ν τό σ ο π ολύ ώ σ τε κάπ οια σ τιγ ­ μή ο Κ λ ο ύ γ κ ε δ ιέ τ α ξ ε ό λ ο υ ς τ ο υ ς π α ρ ισ τά μ ε ν ο υ ς να φ ύ ­ γ ο υ ν από τ ο δ ω μ ά τιο κα ι να το ν α φ ή σ ο υ ν μ ό ν ο το υ με τ ο ν Ρ ό μ μ ελ . Ο πω ς φ ά ν η κ ε λίγ ο α ρ γ ό ­ τε ρ α ο δ ιο ικ η τ ή ς τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν «Β» ε ίχ ε δ ίκ ιο . Ο α ρ χ η γ ό ς ε π ιτε λ ε ίο υ τ η ς Ανώ­ τα τη ς Δ ιο ίκ η σ η ς Δ ύ σ η ς, σ τρ α τη γ ό ς Μ π λ ο ύ μ ε ν τρ ιτ, έ ­ γ ρ α ψ ε γ ια τ ο ν ν έ ο π ρ ο ϊσ τά ­ μ εν ό το υ : «Ο σ τρ α τά ρ χ η ς φ ο ν Κ λ ο ύ γ κ ε ή τα ν έ ν α ς σ τιβ α ρ ό ς, ε π ιθ ε τ ικ ό ς τύ π ο ς σ τρ α τιω τικ ο ύ . Σ τη ν α ρ χή ή ­ τα ν π ολύ ε ν θ ο υ σ ιώ δ η ς και α ισ ιό δ ο ξο ς , όπω ς ό λ ο ι ο ι ν εο δ ιο ρ ιζ ό μ ε ν ο ι δ ιο ικ η τ έ ς . Μ έ ­ σα σ ε λ ίγ ε ς μ έ ρ ε ς έ γ ιν ε πολύ σ ο β α ρ ό ς και ή σ υ χ ο ς. Σ το ν Χ ίτλ ε ρ δ ε ν ά ρ εσ ε ο α λ λ α γ μ έ ­ ν ο ς τ ό ν ο ς τω ν α ν α φ ο ρ ώ ν το υ » . Χ ρ ε ιά σ τη κ ε μία μ ό ν ο επ ίσ κεψ η σ το μ έτω π ο γ ια να π ρ ο σ γ ε ιω θ εί α νώ μ α ­ λα ο Κ λ ο ύ γ κ ε σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα . Α ­ κο λ ο ύ θ ω ς ά φ η σ ε τ ο ν Ρ ό μ μ ελ να δ ιε ξ ά ­ γ ε ι τη μ ά χη όπω ς ν ό μ ιζε κ α λ ύ τε ρ α και δ ε ν α ν α μ ίχ θ η κ ε π ο τέ π ά λι σ τα ζ η τή μ α τα τ η ς Ο μ ά δ α ς Σ τρ α τιώ ν «Β». Σ τις 5 Ιο υ λ ίο υ ο Ρ ό μ μ ελ ε ίχ ε ν έ α επ α ­ φ ή μ ε τ ο ν Ε μπ ερμ π α χ, κά τω από τ ις δ ια ­ τ α γ έ ς τ ο υ ο π ο ίο υ υ π ά γ ο ν τα ν πια έ ξ ι σώ­ μ α τα και 500 ά ρ μ α τα μ ά χη ς. Α πό τα τ ε ­ λ ε υ τ α ία τα 430 ή τ α ν σ υ γ κ ε ν τρ ω μ έ ν α γ ύ ­ ρω από τ η ν Κ αν και ο Ρ ό μ μ ελ ε ν δ ια φ ε ρ ό τ α ν ζω ηρ ά για τ η ν α σ φ ά λ εια α υ τή ς τ η ς π ερ ιο χ ή ς π ου έ φ ρ α ζ ε σ το ν ε χ θ ρ ό τ ο ν δ ρ ό μ ο γ ια τ η ν π εδ ιά δ α τ η ς Φ αλαίζ. Οι δ ύ ο ά ν δ ρ ε ς σ υ ζή τη σ α ν το π ρ ό β λ η μ α το υ τ ο μ έ α τ η ς Κ αν και τ ο πώς θ α μπ ο ­ ρ ο ύ σ ε να σ υ γ κ ρ ο τ η θ ε ί μια ν έα μ α ζική κρ ο ύ σ η τω ν Β ρ ε τα ν ώ ν και τω ν Κ αναδώ ν, η οπ οία κ α τ έ λ η ξ ε σ τη ν κ α τά λ η ψ η τ η ς π ό λ η ς σ τις 9 το υ μήνα. Ο Μ ο ν τ γ κ ό μ ε ρ υ ε ίχ ε χ ά σ ει ά λ λ ο υ ς 3.500 ά ν δ ρ ε ς γ ια να κ ε ρ δ ίσ ε ι έ ν α ν σω ρό ερειπ ίω ν. Ο λ ε ς οι μ ε ρ α ρ χ ίε ς τ η ς 7 η ς Σ τρ α τιά ς ή τα ν π λ έ ο ν π ολύ ε ξ α σ θ ε ν η μ έ ν ε ς , ενώ α κ ό μ α και ε ­ κ ε ίν ε ς π ου π ρ ο έ ρ χ ο ν τα ν από τη 15η Σ τρ α τιά έ φ θ α ν α ν ε λ λ ιπ ε ίς . Ο Ρ ό μ μ ελ επ ισ κ έ φ θ η κ ε π ρ ο κ ε χ ω ρ η μ έ ν ε ς θ έ σ ε ις ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

Η "ΘΑΝΑΣΙΜΗ ΖΩΝΗ" ΤΟΥ ΡΟΜΜΕΛ

Επειτα από τη ν πρώτη επ ιθεώ ρησ η που π ραγματοπ οίησ ε στις γ α λ λ ικ ές α κ τ έ ς το ν Δ ε κ έ μ β ρ ιο το υ 1944, ο Ρ ό μ μ ελ επ ισ ήμα νε τη ν α νά γκη για ισ χ υ ρ ό τερ ε ς ο χυ ρώ σ εις λ έ γ ο ν τα ς χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά σε έ ­ να ν επ ιτελή το υ : "Η μόνη μας π ιθ α ν ό τη τα θ α είνα ι σ τις α κ τ έ ς - ο ε ­ χ θ ρ ό ς είνα ι πάντα πιο α δ ύ ν α μ ο ς σε εκ είν ο το σ ημείο. Θ έλω ν ά ρ κ ες κατά προσωπικού, α ν τια ρ μ α τικ έ ς ν ά ρ κ ες , ν ά ρ κ ες κατά α ερ α γ η μ ά ­ των. Θ έλω ν ά ρ κ ες που να β υ θ ίζ ο υ ν πλοία και ν ά ρ κ ες που να β υ θ ί­ ζο υ ν απ οβατικά σ κάφ η. Θ έλω μ ερ ικά να ρκοπ έδ ια έτσ ι σ χ εδ ια σ μ έ­ να ώ στε το π εζικό μας να μπ ορεί να τα διασ χίσ ει, αλλά όχι και τα

κ ο ν τά σ τη ν Καν σ τις 12 και σ τις 15 Ιο υ λ ί­ ο υ, π ρ ο τε ίν ο ν τα ς μ έ τ ρ α β ε λ τίω σ η ς και δ ια τ ά ζ ο ν τα ς τ η ν οργάνω σ η ά μ υ ν α ς σ ε β ά θ ο ς.

iQ

Μ

ΤΟ Υ Π Ο Μ Ν Η Μ Α ΤΟΥ Ρ Ο Μ Μ Ε Λ Κ Α Ι Η Π Α Ρ Ε Μ Β Α Σ Η ΤΗ Σ Μ Ο ΙΡ Α Σ Ο Κ λ ο ύ γ κ ε και ο Ρ ό μ μ ελ δ είπ ν η σ α ν α ρ κ ε τ έ ς φ ο ρ έ ς μαζί κ α τά το π ρ ώ το δ ε ­ κ α π ε ν θ ή μ ε ρ ο το υ Ιο υ λ ίο υ και χω ρ ίς α μ ­ φ ιβ ο λ ία σ υ μ φ ώ ν η σ α ν ω ς π ρ ο ς τ η ν κρ ισ ι­ μ ό τ η τ α τ η ς κ α τά σ τα σ η ς . Σ τις 16 το υ μ ή ­ να ο δ ε ύ τ ε ρ ο ς π ρ ο χώ ρ η σ ε σ το πιο τ ο λ ­ μ η ρ ό β ή μ α π ου ε ίχ ε κ ά ν ε ι π ο τέ . Σ υ ν έ τ α ­ ξ ε έ ν α υ π ό μ ν η μ α π ρ ο ς τ ο ν Φ ύ ρ ερ μ ε το ο π ο ίο ε ξη γ ο ύ σ ε α π ρ ο κά λ υ π τα τη διαγ ρ α φ ό μ ε ν η κ α τα σ τρ ο φ ή σ το Δ υ τικ ό Μ έ ­ τω π ο και ζ η το ύ σ ε να β ρ ε θ ε ί π ο λ ιτικ ή λ ύ ­ ση σ το θ έ μ α . Ο Κ λ ο ύ γ κ ε ό χι μ ό ν ο δ ε ν ε ­ μ π ό δισ ε τ η ν π ρ ο ώ θ η σ η α υ το ύ το υ ε γ ­ γ ρ ά φ ο υ π ρ ο ς τ ο Μ π ε ρ χ τε σ γ κ ά ν τε ν , α λ ­ λά τ ο σ υ ν ό δ ε υ σ ε μ ε μία δ ικ ή το υ σ η μ είω ­ ση λ έ γ ο ν τ α ς ό τι «ο σ τρ α τά ρ χ η ς Ρ ό μ μ ελ , δ υ σ τυ χώ ς, έ χ ε ι δ ίκιο » . Η W ehrm acht ε ίχ ε χ ά σ ει ω ς τ ό τ ε 117.000 ά ν δ ρ ε ς σ τη Ν ο ρ ­ μ α νδ ία και ε ίχ ε λ ά β ε ι μ ό νο 10.000 α ν τικ α ­ τ α σ τ ά τ ε ς . Η τα ν κ α ιρ ό ς γ ια τη Γ ερ μ α νία να α ν τιμ ε τω π ίσ ει τ η ν α λ ή θ εια . Σ το σ ύ ν το μ ο υ π ό μ ν η μ ά το υ ο Ρόμ­ μ ε λ α ν έ φ ε ρ ε ό τι η χ ε ιρ ό τ ε ρ η κρίση σ τη Ν ο ρ μ α ν δ ία π λη σ ία ζε γο ρ γ ά . Τα σ τ ρ α τ ε ύ ­ μ α τα μ ά χ ο ν τα ν όπω ς π ά ν τα ηρω ικά , α λ ­ λά η ισχύς το υ ε χ θ ρ ο ύ (κυ ρ ίω ς σ ε π υ ρ ο ­

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

ά ρ μ α τα το υ ε χ θ ρ ο ύ . Θ έλω ν ά ρ κ ες που να εκ ρ ή γ ν υ ν τα ι μ ε το ά γ γ ιγ ­ μα εν ό ς σ ύ ρ μ α το ς, ν ά ρ κ ες που να εκ ρ ή γ ν υ ν τα ι ό τα ν ένα σύρμα κ ό β ετα ι, ν ά ρ κ ες τη λ ε χ ε ιρ ιζ ό μ ε ν ε ς και ν ά ρ κ ες που να α ν α τιν ά ζο ­ ν τα ι μέσω α ν ίχ ν ευ σ η ς μ ε δ έσ μη φ ω τός". "Ο Γερμανός σ τρ α τά ρ χ η ς που κ α τ έ β α λ ε τέτο ια π ροσ π άθεια για να α π οκρ ούσ ει τη ν εισ βολή στη Δύση, γνώ ρ ιζε ότι ο π ό λ εμ ο ς ήταν χ α μ έν ο ς και ότι ο μόνος τρόπ ος να π ερ ιο ρ ισ τεί η κα τα σ τρ ο φ ή ήταν να βγει από τη μέση ο Χ ίτλ ερ ", έγ ρ α ψ ε ο Κ α ρ τιέ. Μ έχ ρ ι να επ ιτευ ­ χ θ ε ί όμω ς α υ τό ο Ρ ό μ μ ελ ή θ ε λ ε να καθηλώ σ ει το υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς και να τ ο υ ς σ τερ ή σ ει τη νίκη ή να τη ν α ν α β ά λ λ ει. Σ κ ό π ευ ε να μ ε τ α τ ρ έ ­ ψ ει τις α κ τ έ ς σε μια "θ ανάσ ιμη ζώνη" και οι ιδ έ ε ς το υ έγ ιν α ν γρή­ γορα π ράξη. Μ έσ α σε ένα εξά μ η ν ο η Ο μάδ α Σ τρ α τιώ ν "Β" το π ο θ έ ­ τη σ ε τριπ λάσ ιες ν ά ρ κ ες από ό σ ες είχ ε "φ υ τέψ ει" τα π ροη γούμενα τέσ σ ερ α χρ ό νια , αλλά και πάλι δ εν κ α τά φ ερ ε να φ θ ά σ ε ι σ τον δ υ ­ σ θ εώ ρ η το στόχο των 20 0 εκ α το μ μ υ ρ ίω ν ναρκώ ν που ζ η το ύ σ ε ο Ρ ό μ μ ελ. Κ ατά τη ν απόβασή τ ο υ ς οι Σ ύμ μ α χ ο ι ή λ θ α ν αντιμέτω π οι με 6,5 εκ α το μ μ ύ ρ ια ν ά ρ κ ες και τέσ σ ερ ις δ ια δ ο χ ικ ές ζώ νες α ντι-α π οβατικώ ν κωλυμάτω ν. Ο Γερμανός σ τρ α τά ρ χ η ς υπ ολόγιζε να δ η μ ι­ ου ρ γή σ ει έν α ν α νυ π έρ β λ η το κυκεώ να εμποδίω ν πάνω στα οποία θ α έσ π αζε η ορμή τω ν εισβολέω ν. Μ ερ ικ ά από τα κω λύματα θ α ή­ τα ν υπ οβρύχια, ενώ άλλα θ α β ρ ίσ κο ν τα ν στις π α ρ υφ ές τη ς α μ μ ο υ ­ δ ιά ς και άλλα στα μ ετό π ισ θ εν , σε χώ ρους όπου θ α μπ ορούσε να γί­ νει ρίψ η αερα γημά τω ν. Οι "τσ εχ ικο ί σκαντζόχοιροι" κ α τα σ κ ευ ά ζο ­ ν τα ν από σ υ γ κ ο λ λ η μ έν ες σ ιδ η ρ ο τρ ο χ ιές , τα "τε τρ ά ε δ ρ α " από μπε­ τό ν που ετο ιμ α ζ ό τα ν επ ιτόπ ου, τα "άλογα διαζώ μα το ς" (που συχνά έφ ε ρ α ν ν ά ρ κ ες ή λεπ ίδ ες για να σχίσουν τα ύφ αλα των πλοίων) από ξυ λ ε ία που οι Γερμανοί α π έκτησ α ν από τα νο ρ μ α νδικά δάση. Ε υ τυχώ ς για τ ο υ ς Σ υ μ μ ά χ ο υ ς η απόβασή το υ ς σε φάση άμπ ω της ε ­ ξ ο υ δ ετέ ρ ω σ ε α ρ κ ε τά από τα πιο επ ικίνδυ να κω λύματα που ε ίχ ε τ ο ­ π ο θ ετή σ ε ι η Ο μάδ α Σ τρ α τιώ ν "Β ", αν και σ η μ ειώ θη κα ν π ολλές α ­ π ώ λειες από τ ις ε υ φ υ ε ίς π α γίδ ες που είχ ε εμ π ν ευ σ θ εί ο Ρ όμμελ.

β ο λ ικ ό κα ι ά ρ μ α τα ), ο π ολύ χ α μ η λ ό ς ρ υ θ μ ό ς ά φ ιξ η ς τω ν γ ερ μ α ν ικ ώ ν ε ν ισ χ ύ ­ σ εω ν, ο ι τ ρ ο μ ε ρ έ ς α π ώ λ ειες τω ν μ ά χι­ μω ν μ ο νά δ ω ν, η α π ειρία π ο λλώ ν ν ε ο σ ύ ­ σ τα τω ν σ χ η μ α τισ μ ώ ν και η ε κ π λ η κ τικ ή ς σ φ ο δ ρ ό τ η τα ς π α ρ έμ β α σ η τ η ς ε χ θ ρ ικ ή ς α ερ ο π ο ρ ία ς σ ή μ α ινα ν πως ο ι Σ ύ μ μ α χ ο ι θ α κ α τό ρ θ ω ν α ν τ ε λ ικ ά να διασ π άσ ουν τ ις γ ρ α μ μ έ ς τ η ς W ehrm acht και να ξ ε χ υ ­ θ ο ύ ν σ το ε σ ω τε ρ ικ ό τ η ς Γαλλίας σ ε π ολύ σ ύ ν το μ ο χ ρ ό ν ο . Το έ γ γ ρ α φ ο έ φ ε ρ ε επ ί­ σ ης μία ιδ ιό χ ειρ η σ ημ είω σ η: «Είναι απ α­ ρ α ίτ η το να ε ξ α χ θ ο ύ ν π ο λ ιτικ ά σ υ μ π ερ ά ­ σ μ α τα από α υ τή τ η ν κα τά σ τα σ η » . Σ υ να ι­ σ θ α ν ό μ ε ν ο ι τ η ν α ν τίδ ρ α σ η το υ Χ ίτλ ε ρ σ ε μία τό σ ο ω μή π ρ ό κλ η σ η π ρ ο ς τ η ν ε ­ ξο υ σ ία και τ η ν α υ θ ε ν τ ία το υ τό σ ο ο Σ π ά ιν τελ , όσ ο και ο σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η ς Τέμ π ελ χ ο φ π ίεσ α ν τ ο ν Ρ ό μ μ ελ να δ ια γ ρ ά ­ ψ ει τη λ έ ξ η « π ο λιτικά » από τ ο κ ε ίμ ε ν ο . Ε κ ε ίν ο ς τ ο έ π ρ α ξε και κα τό π ιν υ π έγρ α ­ ψε το υπόμνημα. Τ η ν ε π ο μ έ ν η ο Ρ ό μ μ ελ ανα χώ ρ ησ ε γ ια να ε π ισ κ ε φ θ ε ί τ ο II Σ ώ μα Π ά ντσ ερ τω ν SS και δ ύ ο ά λ λ ε ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς π ου ε ί­ χαν υ π ο σ τεί σ ο β α ρ έ ς α π ώ λ ε ιε ς κ ο ν τά σ το Β ιλ έ ρ Μ π οκάζ. Α π οφ ά σ ισ ε ό μ ω ς να τρ ο π ο π ο ιή σ ει τ ο π ρ ό γρ α μ μ ά το υ και να σ υ ν α ν τη θ ε ί μ ε τ ο ν ε π ικ ε φ α λ ή ς το υ I Σώ ­ μ α το ς Π ά ν τσ ερ SS, σ τρ α τη γ ό Γ ιό ζεφ Ν τή τρ ιχ , π ου κ α τ ε ίχ ε θ έ σ ε ις σ το ν α π ει­ λ ο ύ μ ε ν ο τ ο μ έ α α ν α το λ ικ ά τ ο υ π ο τα μ ο ύ Ορν. Ε κ ε ίν ο ς δ ια μ α ρ τυ ρ ή θ η κ ε ο ρ γ ισ μ έ ­ ν ο ς για τ η ν έ λ λ ε ιψ η ε φ ο δ ίω ν , τη μη α ν τι­ κα τά σ τα σ η τω ν α π ω λειώ ν και τ η ν ε ξ α φ ά ­ νισ η τ η ς Luftw affe. «Οι μ έρ α ρ χ ο ί το υ ,

Μ π ή τρ ιχ και Μ ά γ ιερ , ε κ φ ρ ά ζ ο ν τ α ι μ ε τ η ν ίδια ο ξ ύ τ η τ α . Α κ ό μ α και οι ίδ ιο ι οι π ρ α ιτω ρ ια ν ο ί έ χ ο υ ν χ ά σ ει τ ο ν φ α να τισ μ ό τ ο υ ς κα ι α μ φ ιβ ά λ λ ο υ ν γ ια τ ο ν Φ ύρ ερ », έγ ρ α ψ ε ο Κ α ρ τιέ. Ο Ρ ό μ μ ελ έ φ υ γ ε από τ ο α ρ χ η γ είο το υ Ν τή τ ρ ιχ σ τις 16.00 και τ ο α υ το κ ίν η τό το υ π ή ρ ε τ ο ν δ ρ ό μ ο π ου ο δ η γ ο ύ σ ε μέσ ω το υ Σ α ίν Π ιέρ π ρ ο ς τ ο Λα Ρος Γκυγιόν. Υ ­ π ήρ χα ν π α ν το ύ ε χ θ ρ ικ ά α ε ρ ο σ κ ά φ η που α ν α ζη το ύ σ α ν και π ρ ο σ έβ α λ λ α ν ε π ίγ ει­ ο υ ς σ τό χ ο υ ς . Ε π ιθ υ μ ώ ν τα ς να μ ειώ σ ει τ ο ν κ ίν δ υ ν ο ο σ τρ α τά ρ χ η ς δ ιέ τ α ξ ε τ ο ν ο δ η γ ό το υ , δ ε κ α ν έ α Ν τά ν ιε λ , να α κ ο λ ο υ ­ θ ή σ ε ι έ ν α ν π α ρ ά δ ρ ο μ ο λ ίγ ο π ριν τ ο Λαβ α ρ ό τ. Π ρ ό θ ε σ η το υ Ρ ό μ μ ελ ή τ α ν να β γ ε ι και π ά λι σ το ν κ ύ ρ ιο δ ρ ό μ ο λ ίγ α χ ι­ λ ιό μ ε τ ρ α β ό ρ ε ια το υ Β ιμ ο υ τ ιέ και από ε ­ κ ε ί να κ ιν η θ ε ί α ν α το λ ικ ά π ρ ο ς τ ο ν Σ η ­ κ ο υ ά ν α και τ ο α ρ χ η γ είο το υ . Το α υ το κ ί­ ν η τ ό το υ έ φ θ α σ ε σ το ν κ ύ ρ ιο δ ρ ό μ ο που ο δ η γ ο ύ σ ε ν ό τια π ρ ο ς τ ο Β ιμ ο υ τιέ , έ χ ο ­ ν τα ς τ ο ν λο χ ία Χ ό λ κ ε να επ ιβ α ίν ει σε ό λ η τη δ ια δ ρ ο μ ή σ το πίσω μ έ ρ ο ς γ ια να ε π ιτη ρ ε ί τ ο ν ο υ ρ α ν ό και να φ ω ν ά ξε ι αν έ β λ ε π ε ε χ θ ρ ικ ά α ερ ο σ κ ά φ η να σ τ ρ έ φ ο ­ ν τα ι π ρ ο ς τ ο ό χ η μ α . Μ αζί μ ε τ ο ν Ρ ό μ μ ελ τ α ξ ίδ ε υ α ν δ ύ ο α κ ό μ η ε π ιτε λ ικ ο ί α ξιω μ α ­ τικ ο ί, ο τα γ μ α τά ρ χ η ς Ν ό ιχ α ο υ ζ και ο λ ο ­ χ α γ ό ς Λ α ν γ κ . Ξ α φ ν ικά ο Χ ό λ κ ε κ ρ α ύ γ α ­ σ ε ό τ ι ε ίδ ε μ α χ η τικ ά α ερ ο π λ ά ν α να κατ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ι π ρ ο ς τ ο ν δ ρ ό μ ο π ου α κ ο ­ λ ο υ θ ο ύ σ α ν . Ε ρ χ ο ν τα ν από τ η ν πίσω π λευ ρ ά , π ε τώ ν τα ς γ ρ ή γ ο ρ α και σ ε μ ικ ρ ό ύ ψ ο ς. Ο ο δ η γ ό ς ά κ ο υ σ ε μία φ ω νή να τ ο ν δ ια τά ζ ε ι να α υ ξή σ ε ι τ η ν τ α χ ύ τ η τ α το υ

Την π ρ ο η γο ύ μ ενη το υ τρ α υ μ α τισ μ ο ύ το υ ο Ρ ό μ μ ελ μ ε λ ε τ ά έναν χ ά ρ τη μ α ζ ί μ ε το ν αρ χη γό το υ ε π ιτε λ ε ίο υ το υ , σ τρ α τη γ ό Χανς Σ π ά ιν τελ (α ρ ισ τερ ά ). Ο Σ π ά ιν τελ ή τα ν εν ερ γ ό μ έλ ο ς το υ κύκλου των συνω μοτώ ν που ή θ ε λ α ν να α ν α τρ έψ ο υ ν το ν Χ ίτλ ερ . H W ehrm acht η τ τ ή θ η κ ε τελ ικ ά σ τη Ν ορ μανδ ία α φ ο ύ π ρώ τα έχ α σ ε, μ ε τα ξ ύ άλλων, κα ι το ν Ερβιν Ρ ό μ μ ελ . Σ τη φ ω το γ ρ α φ ία Α μ ερ ικ α ν ο ί τρ α υ μ α τιο φ ο ρ ε ίς εξε τά ζ ο υ ν έναν βαρ ιά κ τυ π η μ ένο Γερμανό σ τρ α τιώ τη που δ εν έ χ ε ι καμ ία ελπίδα σω τηρίας.

α υ τ ο κ ιν ή τ ο υ γ ια να κ α λ ύ ψ ει όσ ο πιο σ ύ­ ν το μ α γ ιν ό τα ν τα 300 μ έ τρ α π ου τ ο χώ ρι­ ζα ν από μία σ τρ ο φ ή , όπ ου φ α ιν ό τα ν ό τι θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε να β γ ε ι από τ ο ν δ ρ ό μ ο και να κ α λ υ φ θ ε ί κά τω από μ ερ ικ ά δ έ ν τρ α , ξ ε φ ε ύ γ ο ν τ α ς από τ η ν ε ν α έ ρ ια π α ρ α τή ­ ρηση. Ο μω ς π ριν τ ο ό χ η μ α π ρ ο λ ά β ει να φ θ ά σ ει σ τη σ ω τή ρ ια σ τρ ο φ ή τ ο π ροπορ ε υ ό μ ε ν ο α ε ρ ο σ κ ά φ ο ς ά ν ο ιξε π υρ και μ ερ ικ ά από τα β λ ή μ α τά το υ έ π λ η ξα ν το ν σ τόχο. Το α υ τ ο κ ίν η τ ο ξ έ φ υ γ ε από τ ο ν έ ­ λ ε γ χ ο το υ ο δ η γ ο ύ και κ α τ έ λ η ξ ε μ έσ α σε έν α χ α ν τά κ ι σ τη ν α ρ ισ τε ρ ή π λ ε υ ρ ά το υ δ ρ ό μ ο υ . Ο Ρ ό μ μ ελ ε ίχ ε ή δ η κ τ υ π η θ ε ί σ ο­ βα ρ ά ό τα ν τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο α ε ρ ο σ κ ά φ ο ς ά­ ν ο ιγ ε π υρ μ ε τη σ ειρ ά το υ , π ο λυ β ο λώ ν τα ς τ ο α κ ιν η το π ο ιη μ έ ν ο ό χ η μ α και τ ο υ ς ε π ιβ ά τε ς το υ . Ο σ τρ α τά ρ χ η ς ε ίχ ε ε κ τ ιν α χ θ ε ί α ιμ ό φ υ ρ τ ο ς σ ε α π όσ τασ η 20 μ έ τρ ω ν από το ό χη μ α , όπ ου τ ο ν β ρ ή κ α ν οι Λ α ν γ κ και Χ ό λ κ ε α μ έσ ω ς μ ό λ ις ε ξα φ α ν ίσ τη κ α ν τα α ερ ο π λά να . Μ ε κ α θ υ σ τέ ρ η σ η 45 λ επ τώ ν μ έ χ ρ ι να β ρ ε θ ε ί έ ν α ά λ λ ο δ ιε ρ χ ό μ ε ν ο α υ τ ο κ ίν η τ ο τ ο ν μ ε τ έ φ ε ρ α ν α ν α ίσ θ η το μαζί μ ε τ ο ν επ ίσ ης βα ρ ιά κ τυ π η μ έ ν ο Ν τά ν ιε λ σ ε έ ν α γ α λ λ ικ ό κ α θ ο λ ικ ό ν ο σ ο ­ κ ο μ ε ίο κ ο ν τά σ το Λ ιβ α ρ ό τ, σ ε έ ν α χω ριο υ δ ά κ ι π ου κ α τά ειρ ω ν ε ία τ η ς τ ύ χ η ς ο ­ ν ο μ α ζό τα ν Σ α ιν φ ο υ ά ν τ ε Μ ο ν τ γ κ ο μ ε ρ ύ . Ε κεί ο ι ν τό π ιο ι γ ια τρ ο ί τ ο ύ ς π α ρ είχ α ν τις π ρ ώ τες β ο ή θ ε ιε ς α λλά διαπ ίσ τω σ αν ό τι η κα τά σ τα σ η το υ Ρ ό μ μ ελ ή τα ν α ρ κ ε τ ά ά ­

σ χ η μ η . Το α ρ ισ τε ρ ό ζυ γ ω μ α τικ ό τ ό ξ ο ε ί­ χ ε θ ρ υ μ μ α τισ τ ε ί, τ ο κ ρ α ν ίο ε ίχ ε υ π ο σ τεί κ ά τα γ μ α , τ ο α ρ ισ τε ρ ό μ ά τι ε ίχ ε π λ η γ εί και έ ν α κ ο μ μ ά τι μ ε τά λ λ ο υ ε ίχ ε δ ια π ερ ά σ ει τ ο ν κ ρ ό τα φ ο . Α ρ γ ό τε ρ α τ ο ίδιο β ρ ά ­ δυ, ό ν τα ς α κ ό μ α α ν α ίσ θ η το ς , ο Ρ ό μ μ ελ μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε μαζί μ ε τ ο ν ο δ η γ ό το υ σ το ν ο σ ο κ ο μ ε ίο τ η ς Luftw affe σ το Μ π ερ νά υ, όπ ου λίγ ο α ρ γ ό τε ρ α ο Ν τά ν ιε λ ε ξ έ π ν ε υ ­ σε. Ε νας σ υ ν η θ ισ μ έ ν ο ς 52 χ ρ ό ν ο ς π ιθ α ­ ν ό τα τα θ α ε ίχ ε υ π ο κύ ψ ει, α λλά ο σ τρ α ­ τά ρ χ η ς κ α τ ά φ ε ρ ε να α ν α κ ά μ ψ ει χάρη σ τη ν ά ρ ισ τη φ υ σ ική το υ κα τά σ τα σ η . Ε­ π ειτα από λ ίγ ε ς ε β δ ο μ ά δ ε ς μ ε τ α φ έ ρ θ η ­ κ ε σ τη Γερ μ α νία , απ ό όπ ου π α ρ α κ ο λ ο ύ ­ θ η σ ε π λ έ ο ν τ η ν ε ξ έ λ ιξ η τ η ς μ ά χ η ς τ η ς Ν ο ρ μ α ν δ ία ς ω ς απ λό ς θ ε α τ ή ς . Τ η ν ε π ο μ έ ν η το υ τρ α υ μ α τισ μ ο ύ το υ Ρ ό μ μ ελ η β ρ ε τ α ν ικ ή 2η Σ τρ α τιά ε κ τ ό ξ ε υ ­ σ ε τ ε λ ικ ά τ η ν επ ίθ εσ ή τ η ς (επ ιχ είρ η σ η «G oodw ood») α ν α το λ ικ ά τ η ς Καν, α κ ρ ι­ βώ ς σ το ν τ ο μ έ α που ε ίχ ε π ρ ο β λ έ ψ ε ι η « Α λεπ ο ύ τ η ς Ε ρ ή μ ο υ » και τ ο ν ο π ο ίο ε ίχ ε ε π ισ κ ε φ θ ε ί τό σ ε ς φ ο ρ έ ς π ρ ο σ π α θ ώ ντα ς να τ ο ν ε ν ισ χ ύ σ ει γ ια να α ν τ έ ξ ε ι. Τ η ς επ ί­ θ ε σ η ς π ρ ο η γ ή θ η κ ε έ ν α ς από τ ο υ ς σ φ ο ­ δ ρ ό τ ε ρ ο υ ς τ α κ τ ικ ο ύ ς α ε ρ ο π ο ρ ικ ο ύ ς β ο μ β α ρ δ ισ μ ο ύ ς το υ Β ' Π α γκ ο σ μ ίο υ Π ο­ λ έ μ ο υ , γ ια ό λ ο τ ο δ ιά σ τη μ α μ ε τ α ξ ύ τω ν ω ρώ ν 05.30 και 08.30. Α μ έσ ω ς μ ε τά το β ρ ε τ α ν ικ ό VIII Σώ μα κ ιν ή θ η κ ε μ ε τ ρ ε ις τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ε ς μ ε ρ α ρ χ ίε ς κα ι μία π εζι­ κο ύ π ρ ώ τα σ το α ρ ισ τε ρ ό π λ ε υ ρ ό κι έ π ε ι­ τ α νό τια , ενώ τα υ τό χ ρ ο ν α τ ο κα ν α δ ικό II Σώ μα π ρ ο σ έ β α λ ε τ η ν ίδια τ η ν Καν. Ω ς το τ έ λ ο ς τ η ς η μ έ ρ α ς , π αρά τ ις β α ρ ιέ ς απώ­ λ ε ιε ς , ο ι Γερ μ α ν ο ί ε ίχ α ν κ α τ α φ έ ρ ε ι να κ ρ α τή σ ο υ ν α ρ ρ α γ έ ς τ ο μ έτω π ο και να ε ­ λ έ γ χ ο υ ν τα υ ψ ώ μ α τα ν ό τια τ η ς π ό λ η ς έ ­ χ ο ν τα ς κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι δ ε κ ά δ ε ς σ υ μ μ α χ ι­ κώ ν αρμάτω ν. Για να κ α τα λ ά β ε ι 76 τ ε τ ρ α ­

γ ω ν ικά χ ιλ ιό μ ε τρ α ε δ ά φ ο υ ς ο Μ ο ν τγ κ ό μ ερ υ ε ίχ ε α π ω λέσ ει τ ο 36% τω ν β ρ ε τ α ν ι­ κώ ν α ρ μ ά τω ν που δ ιέ θ ε τ ε ε κ ε ίν η τη σ τιγ μ ή σ τη Γαλλία. Η Ο μ ά δ α Σ τρ α τιώ ν «Β» επ έ ζη σ ε π ροσ ω ρινά το υ κ α τα κ λ υ ­ σ μο ύ. Α υ τό π ου δ ε ν μ π ό ρ εσ ε να α π ο τρ έ ­ ψ ει ή τα ν η σ α ρ ω τική έ φ ο δ ο ς τω ν Α μ ε ρ ι­ κα νώ ν σ το ν δ υ τικ ό το μ έ α , μ ε τ α ξ ύ Σαίν Λω (που ε ίχ ε α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί σ τις 19 Ιο υ ­ λ ίο υ ) και Π ερ ιέρ , όπ ου η επ ιχ είρ η σ η «Cobra» ε π έ τ ρ ε ψ ε σ τη ν 3η Σ τρ α τιά το υ Π ά ττο ν να ξ ε χ υ θ ε ί από τ η ν 1η Α υ γ ο ύ σ το υ π ρ ο ς τη Β ρ ε τά ν η κα ι τ ο ν Λ ίγ η ρ α εκ τ ε λ ώ ν τ α ς μία α ρ ισ το τε χ ν ικ ή και α σ τρ α πιαία κ υ κ λ ω τικ ή επ ιχ είρ η σ η .

jQ ■■■

Β ΙΒ ΛΙΟ ΓΡΑ Φ ΙΑ ( 1 ) S . A m brose: D-DAY, Shim on & Shuster, 1995. (2) E. B ayer: Ο Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ ΤΩΝ ΤΕΘ Ω ΡΑ Κ ΙΣΜ ΕΝ Ω Ν , Δ ιεύ θ υ ν σ η Σ τρ α τιω τικ ώ ν Εκδόσεω ν ΓΕΣ, 1964. (3) R. C artier: Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΟΥ Δ Ε ΥΤΕΡΟ Υ Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ΙΟ Υ Π Ο Λ Ε Μ Ο Υ , Εκδόσ εις Π ά π υ ρ ο ς ,1964. (4) Τ. D onnelly & S. N aylor: CLASH O F C HARIO TS, B erkley, 1996. (5) R. H art: CLASH O F AR M S, Lynne R ienner, 2001.

(6) K. M acksey: R O M M EL: H IS BATTLES A N D CAMPAIGNS, Da C apo Press, 1997. (7) S. M itsch am : THE DESERT FOX IN N O R M A N D Y, Praeger, 1997. (8) S. M itsch am : RETREAT TO THE REICH, Praeger, 2000. (9) S. M itsch am : THE PANZER LEGIONS, G reenw ood, 2001. (10) M . W indrow: D-DAY A N D THE BATTLE FO R NO R M A ND Y, B rassey's, 2001.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ TOY ΚΟΝΩΝΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ (396-393 π.Χ.) Ο Π Ε iP I J i'O I Χ Ρ / Σ Ο Ι Α\ ΙΟ Ρ Θ Ω Ι J5 J Γ Η Ν

ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΥΪ ΙΑΜ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ.ΛΑΣΚΑΡΗΣ Δ ρ Ισ το ρ ικ ό ς - Α ρ χαιο λόγος Π ανεπ . Paris I -P an th eon-S orbo nne

^

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΕΛΟ ΠΟ ΝΝΗΣΙΑΚΟ ΠΟΛΕΜΟ, ΠΟΥ ΚΑΤΕΛΗΞΕ ΣΤΗΝ ΗΤΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Ε ΝΑΝΤΙΟ Ν ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΣΚΟΠΟΥΣΕ ΝΑ ΘΕΣΕΙ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ, ΩΘΗΣΕ ΤΟΥΣ ΠΕΡΣΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ "ΔΙΑΙΡΕΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕ". Ο ΑΘ ΗΝΑΙΟ Σ ΚΟΝΩΝ, ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΘΗΝΑΙΟΥΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΣΤΟΥΣ Α ΙΓΟ Σ ΠΟΤΑΜΟΥΣ (4 0 5 π.Χ.), ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΣΕΣ ΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΟΛΟΥ ΠΡΟΣ ΑΝΤΙΜ ΕΤΩ ΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ. ΗΓΟΥΜ ΕΝΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΣΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ, Μ ΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΤΡΑΠΗ ΦΑΡΝΑΒΑΖΟ, ΠΕΤΥΧΕ ΜΕ ΤΗ Ν ΙΚ Η ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ Κ Ν ΙΔ Ο Υ ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΞΕΙ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΣΙΚΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΝΑ ΑΝΟ ΡΘ Ω ΣΕΙ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ.

α τά το κίνημ α το υ Κ ύρου το υ ν εώ τερ ο υ ε|β ι να ν τίο ν το υ α δ ελ φ ο ύ το υ , βασιλιά Αρτα.........ik ξέ ρ ξ η Β' το υ Μ νήμονα , οι ε λ λ η ν ικ έ ς πό­ λ εις τη ς Μ ικρ ός Ασίας π ήραν το μ έρ ο ς το υ Κύ­ ρου. Μ ε τά τη μάχη στα Κ ού να ξα (401 π.Χ.) και το ν θ ά να το το υ Κ ύρου β ρ έθ η κ α ν ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν ε ς απ έ­ ν α ν τι σ το υ ς Π έρ σ ες και φ ο β ο ύ μ εν ε ς α ν τε κ δ ικ ή ­ σ εις ζή τησ α ν τη ν προστασία τη ς Σπ άρτης. Οι Σ π α ρ τιά τες είχαν υπ ογράψ ει σ υ ν θ ή κ ε ς με το υ ς Π έρ σ ες (το 412 και το 411 π.Χ.) μ ε τις ο π ο ίες πα­ ρ έδ ιδ α ν τις ε λ λ η ν ικ έ ς π ό λ εις τη ς Μ ικρ ά ς Ασίας σ τον μ εγά λο βασιλιά. Ετσι δ εσ μ ε ύ ο ν τα ν νομικά να μην α ν τα π ο κ ρ ιθ ο ύ ν σε α υ τή τη ν έκκλη σ η τω ν Μ ικρασ ιατώ ν Ελλήνων. Ομω ς η σ κέψ η ό τι αν δ εν επ ενέβ α ινα ν θ α κλ ο νιζό τα ν το κ ύ ρ ο ς το υ ς μ ε τα ­ ξύ τω ν Ελλήνων, σε σχέση και μ ε τη σ υμπ εριφ ορ ά τω ν Αθηναίω ν, χάρη σ το υ ς οπ οίους οι μ ικρασ ιατι­ κ έ ς π ό λεις είχα ν κερ δ ίσ ει τη ν α ν εξα ρ τη σ ία το υ ς ,

Δ α ρ εικ ό ς , π ερσ ικό νόμισμα που α π εικ ο ν ίζει έναν ε σ τε μ μ έ ν ο τ ο ξ ό τη , πι&ανώς το ν Μ εγ ά λ ο Β ασιλιά (Λονδίνο, Β ρ ετα ν ικ ό Μ ο υ σ είο ).

το υ ς ανάγκασ ε να οργανώ σ ουν εκσ τρ α τεία . Ο ρί­ σ θ η κ ε α ρ χη γός ο Θίβρω ν, ο οπ οίος δ ε ν π έτυ χ ε α­ π οφ ασισ τικά α π οτελέσ μα τα , π ρ ο κά λεσ ε τη ν α ν τί­ δραση τω ν Μ ικρασ ιατώ ν και α ν τικ α τα σ τά θ η κ ε από το ν Δ ερ κυ λ ίδ α , ο οπ οίος από το καλοκαίρι το υ 399 ως τη ν ά νο ιξη 398 σ ημείω σ ε σ η μ α ν τικ ές π ρο όδ ου ς. Ο Τισ σαφ έρνης, σ ατράπης τω ν Σ άρ δεω ν, και ο Φ αρνάβαζος, σ ατράπης τη ς Δ α σ κυ λίτιδ ο ς (ΒΔ Μ. Ασίας), γνω ρ ίζο ν τα ς ό τι δ ε ν μπορούσ αν να αντιπ α ρ α β λ η θ ο ύ ν μ ε το α ν ώ τερ ο π οιοτικά π εζικό σ τρ ά τευ μ α το υ Δ ερ κυ λίδ α , αν και δ ιέ θ ε τα ν υ π έρ ­ τ ε ρ ε ς α ρ ιθ μ η τικ ά δ υ ν ά μ εις, σ κ έφ τη κ α ν ÖTt απο­ κτώ ν τα ς τη να υ τική υπεροπλία σ το Αιγαίο θ α ανά­ γκα ζα ν το υ ς Σ π α ρ τιά τες να α π οσ υρ θούν από τη Μ ικρά Ασία. Γι1α υ τό ν το ν σκοπό προσπάθησαν να κερ δ ίσ ο υ ν χ ρ ό νο σ τη ν ξη ρ ά και οι ανα κω χές που π ρ ό τειν ε ο Δ ερ κυ λ ίδ α ς το υ ς ευνοούσαν.

Η α νά γλυ φ η επ ιτύ μ β ια σ τήλη το υ Δ ε ξίλ ε ω , Α θη να ίο υ που σ κ ο τώ θ η κ ε κ α τά το ν Κ ορ ινθια κό π όλεμ ο. Σ τ ή θ η κ ε σ το ν Κ ερ α μ εικ ό το 394 π.Χ. Ο Α θη ν α ίο ς έχ ει κ α τα β ά λ ει τον αντίπ αλό το υ που π ρ ο σ π α θεί να π ρ ο σ τ α τ ε υ θ ε ί μ ε την ασπίδα το υ (Α θήνα. Μ ο υ σ είο Κ ερ α μ εικ ο ύ ).

Η Ε Μ Φ Α Ν ΙΣ Η ΤΟΥ Κ Ο Ν Ω Ν Α

22

Στην απόφαση τη ς περσικής ηγεσίας να δώσει έμφαση στον κατά θάλασσα αγώνα κα­ τά των Σπαρτιατών σ υνετέλεσ ε ο Κόνων, έ ­ νας από το υς Αθηναίους σ τρατηγούς του έ ­ το υ ς 405/4 που μ ετά τη ναυμαχία στους Αιγός Π οταμούς και τη ν ή ττα των Αθηναίων, η οποία σήμανε και τη λήξη του Πελοποννησιακού Πολέμου, κα τέφ υγε στην αυλή του Ευαγόρα, βασιλιά τη ς κυπριακής Σαλαμίνας. Η ρήξη μ ετα ξύ το υ μεγάλου βασιλιά και των Σπαρτιατών ευνόησ ε τα σχέδια του Κόνωνα για τη ν ανόρθωση τη ς πατρίδας του. Για να επ ιτευχθεί αυτό έπρεπε οι Πέρσες να πλήξουν το υς παλαιούς συμμάχους το υς Σπαρ­ τιά τες στη θάλασσα. Η ευκαιρία παρουσιάστηκε στον Κόνωνα με τις επαφές που είχε ο Ευαγόρας με τη ν Αυλή του Α ρτα ξέρξη. Εκείνη τη ν εποχή ο Ευ­ αγόρας, υποτελής τω ν Περσών, επεδίω κε να διορισθεί από το ν Α ρ τα ξέρ ξη διοικητής τη ς κυπριακής σατραπείας, με τη μεσολάβηση του Κτησία, Ελληνα ιστορικού και προσωπι­ κού γιατρού τη ς μ ητέρα ς του Α ρτα ξέρξη Παρυσάτιδας. Ο Κόνων, που π αρακολουθού­ σε τη ν εξέλ ιξη των σχέσεων του Ευαγόρα με τη ν περσική Αυλή, τού ζήτησ ε να βοηθήσει ώστε να γίνει δ εκτό ς από το ν μεγάλο βασιλιά με το ν σκοπό να διατυπώσει εισηγήσεις για τη ν αντιμετώπιση των Σπαρτιατών. Ο Ευαγό­ ρας διαβίβασε στον Κτησία επιστολή του Κό­ νωνα με αυτό το περιεχόμενο και τη συνόδευσε με δική του συστατική επιστολή. Ο Κτησίας μίλησε σχετικά στον Α ρτα ξέρξη, ο ο ­ ποίος έ δ ε ιξε ενδιαφέρον. Τότε έφθασαν στην περσική Αυλή Λακε­ δαιμόνιοι πρέσβεις καθώς και ο Φαρνάβαζος, ο οποίος υποστήριξε τη ν ιδέα συγκρό­ τησης ισχυρού στόλου και τη χρησιμοποίηση του Κόνωνα. Ο Α ρ τα ξέρ ξη ς έδωσε στον Φαρνάβαζο 500 τάλαντα και τη ν εντολή να φρο­ ντίσ ει για τη ν κατασκευή πλοίων και προσέλαβε το ν Κόνωνα. Ο Φαρνάβαζος πήγε στην Κύπρο σ υνοδευόμενος από το ν Κτησία, κομι­ στή δύο βασιλικών επιστολών, μιας για το ν Κόνωνα και μιας άλλης με απ οδέκτες τους Λακεδαιμονίους (ίσως το ν χειμώνα του 398397). Τα φοινικικά και τα κυπριακά ναυπηγεία άρχισαν αμέσως να εργάζονται για λογαρια­ σμό του Α ρτα ξέρξη. Ο Ευαγόρας και οι άλλοι Κύπριοι βασιλείς ανέλαβαν να κατασκευά­ σουν για το ν περσικό στόλο 100 τριήρεις. Στο μ ετα ξύ οι ιωνικές πόλεις διαμαρτυρήθηκαν στη Σπάρτη για τη ν αναποτελεσμα­ τικό τη τα των ενεργειώ ν του Δερκυλίδα και ζήτησαν να δώσει εντολή στον στρατηγό τη ς να αναλάβει δράση εναντίον του σατράπη. Ο Δ ερκυλίδας αξίωσε τη ν αναγνώριση, από το ν μεγάλο βασιλιά, τη ς αυτονομίας των ελληνι­ κών πόλεων τη ς Μ. Ασίας, ενώ οι σατράπες Τισσαφέρνης και Φαρνάβαζος ζήτησαν τη ν α­ ποχώρηση του εκσ τρα τευ τικο ύ σώματος και των Λακεδαιμονίων αρμοστών. Τα δύο μέρη συμφώνησαν να υποβάλουν σ χετικές αναφο­ ρές στις κυβερνήσ εις το υ ς και να αναστείλουν τις εχθροπ ραξίες ώσπου να λάβουν α­ πάντηση (άνοιξη το υ 397).

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟ ΡΙΑ

Σ τα τή ρ α ς ά γ ν ω σ τη ς κ υπ ρ ια κής π όλης - ίσως το υ Κ ουρ ίου - το υ τέ λ ο υ ς το υ 5ου αι. π.Χ. Α να π α ρ ισ τά τα ι η Α θη νά κ α θ ισ μ έν η σ τη ν πρώρα π ο λεμ ικ ο ύ πλοίου.

ρακίνησε τις κυβερνήσεις των ελληνικώ ν πό­ λεω ν τη ς Μ. Ασίας, όπου είχε πολλούς φί­ λους, να στείλουν στη Σπάρτη π ρεσβείες με αυτό το αίτημα και έπεισε το ν ίδιο το ν βασι­ λιά να δ εχ θ εί τη ν αρχιστρατηγία και να τον πάρει μαζί του. Σ την π ραγματικότητα όμως είχε προσωπικούς σκοπούς: να αποκαταστήσει μέσω του Αγησίλαου τα καθεστώ τα και το υ ς ανθρώπους τη ς αρεσκείας του, δηλαδή τις δεκα ρχίες που είχε εγκατασ τήσ ει κατά τα τελευ τα ία χρόνια του Πελοποννησιακού Πο­ λέμου, οι οποίες είχαν αντικατα σ τα θεί από μετριοπ αθείς ολιγαρχίες με τη ν έγκριση ή και με τη ν ενθάρρυνση των Εφόρων. Ο Αγη­ σίλαος έφθασε στην Εφεσο το καλοκαίρι του 396. Σε ερώ τημα του Τισσαφέρνη για το υς σκοπούς του απάντησε: "Για να γίνουν αυ τό ­ νομες οι ελλη νικές πόλεις τη ς Μικράς Ασίας" ("αυτονόμους και τας εν τη Ασία πόλεις είναι, ώσπερ και τας εν τη παρ' ημίν Ελλάδι"). Και οι δύο συμφώνησαν στην παράταση τη ς ανακω­ χής μέχρι ο Πέρσης να λάβει οδηγίες από το ν μεγάλο βασιλιά. Ο Λύσανδρος βλέπο­ ντα ς ότι ο Αγησίλαος δ εν ήτα ν ο κατάλληλος για να γίνει όργανό του ζήτησ ε να το π ο θ ετη ­ θ εί αλλού. Ετσι εστάλη στον Ελλήσποντο,

Ε Ν ΙΣ Χ Υ Σ Η ΤΟΥ Κ Ο Ν Ω Ν Α

Π Ρ Ω Τ Ε Σ ΝΑΥΤΙΚΕΣ Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Ε ΙΣ ■ Ο Α Γ Η Σ ΙΛ Α Ο Σ Σ Τ Η Μ . Α ΣΙΑ (396-394) Ταυτόχρονα με τη ν επανάληψη τω ν ε ­ χθροπραξιών μ ετα ξύ Δ ερκυλίδα και σατρα­ πών ανελάμβανε δράση ο Κόνων, επ ικεφ α­ λής μοίρας 40 πλοίων από τα πρώτα που ε το ι­ μάσθηκαν στην Κύπρο. Με αυτά έπλευσε πρώτα σε λιμάνια τη ς Κιλικίας και έπειτα στην Καύνο τη ς Καρίας. Ο Σπαρτιάτης ναύ­ αρχος Φάραξ μετακίνησ ε το ν στόλο του, που π εριελάμβανε 120 τριήρεις, από τη Ρόδο, η ο­ ποία ανήκε τό τε στη σπαρτιατική συμμαχία, στα Σάσανδρα, οχυρό λιμάνι στα καρικά πα­ ράλια, και πολιόρκησε το ν Κόνωνα (τέλη κα­ λοκαιριού· αρχές φθινοπώρου του 397 π.Χ.). Οι Σπ αρτιάτες κατά τις να υτικές π ροε­ τοιμασ ίες τω ν Περσών - στη Φοινίκη ετο ιμ ά ­ ζονταν 300 τρ ιή ρ εις - προτίμησαν, με τη σύμ­ φωνη γνώμη και των συμμάχων τους, να ενισχύσουν το εκσ τρ α τευ τικό σώμα τη ς Μ. Α­ σίας αντί να επ ιδοθούν και αυτοί σε ναυπη­ γήσεις. Π ρω τεργάτης αυτής τη ς επιλογής ή­ ταν ο Λύσανδρος, που υποστήριξε ότι οι πολεμικοί σκοποί τη ς Σπάρτης θα επιτυγχά­ νονταν με νίκη στην ξηρά. Ο Λύσανδρος πέ­ τυ χ ε τη ν τοπ οθέτησ η του Αγησίλαου, ο οποί­ ος είχε δ ια δ εχθ εί στο βασιλικό αξίωμα το ν θανόντα αδελφό του Αγι (398), ως επ ικεφ α­ λής του εκσ τρα τευ τικο ύ σώματος, αφού πα­

Την εποχή που ο Αγησίλαος διαπεραιωνόταν στην Ασία (καλοκαίρι του 396 π.Χ.) ανε­ λάμβανε τη διοίκηση του σπαρτιατικού ναυ­ τικού, που ναυλοχούσε ήδη στη Ρόδο από το φθινόπωρο του 396, ο Πόλλις. Ο σπαρτιατι­ κός στόλος του Αιγαίου δεν ενισ χύθηκε. Μά­ λιστα οι Σπ αρτιάτες προτίμησαν να σ τείλουν 30 τρ ιή ρ εις στη Σικελία για να βοηθήσουν το υ ς Συρακουσίους κατά των Κ αρχηδονίω ν. Στο περσικό στρατόπεδο, ο Κόνων ενισχύθηκε στην Καύνο με 90 τρ ιή ρ εις (80 φοι­ νικικές και 10 από τη ν Κιλικία) που οδηγούσε ο δυνάστης τη ς Σιδώνας, όπως αναφέρει ο πάπυρος τη ς Ο ξυρρύγχου. Α ργότερα έφ υ ­ γαν ο Φαρνάβαζος και ο Α ρτα φ έρνης με ορι­ σ μένες μονάδες και άλλες απομακρύνθηκαν για διάφ ορες αποστολές. Τελικά ο Κόνων απ έμεινε με 80 τριήρεις. Ομως και α υ τές ήταν α ρ κετές για να του εξασφαλίσουν τη ν υπε­ ροπλία. Προώθησε το ν στόλο του στα παρά­ λια τη ς καρικής χερσονήσου (της Κνίδου) και έθ εσ ε το ν σπαρτιατικό στόλο υπό τη ν επ ιτή­ ρησή του. Αυτά τα γεγονότα ενθάρρυναν το υς Ρο­ δίους να αποσκιρτήσουν από τη Σπάρτη (ά­ νοιξη του 396), στην οποία είχαν προσχωρή­ σει το 412 π.Χ. εγκαταλείπ οντας τη ν αθηναϊ­ κή συμμαχία. Η αριστοκρατική κυβέρνηση του νησιού είχε δυσ αρεσ τηθεί με τους Σπαρτιάτες διότι παραβαίνοντας διακηρύ­ ξεις και υποσχέσεις καταπίεζαν το υς Ροδί­ ους. Σε συνεννόηση με το ν Κόνωνα οι Ρόδιοι έδιω ξαν το ν σπαρτιατικό στόλο από το λιμά­ νι το υς και δέχθη κα ν το ν περσικό. Δ ημοκρα­ τική μεταπ ολίτευση σημειώ θηκε έναν χρόνο αργότερα, το καλοκαίρι το υ 395. Ετσι ο Κό­ νων απέκτησε το ν έλεγχο τω ν επικοινωνιών ανάμεσα στο Αιγαίο και στο Λυκιακό πέλα­ γος. Λίγες η μ έρ ες αργότερα έφθασαν στη Ρόδο 100 αιγυπτιακά πλοία που μ ετέφ ερ α ν

6.000 μοδίους σίτου για το ν στρατό του Αγη­ σίλαου, αγνοώ ντας το γεγονός που είχε με­ σολαβήσει. Ετσι το πολύτιμο φορτίο περιήλθ ε στον περσικό στόλο.

Ο Ι Π Ε Ρ ΣΕ Σ Υ Π Ο Κ ΙΝ Ο Υ Ν Α Ν ΤΙΣΠ Α Ρ ΤΙΑ ΤΙΚ Η Κ ΙΝ Η Σ Η ΣΤΗ Ν ΕΛΛΑΔΑ Η περσική ηγεσία εκ μ ετα λ λ ευ ό μ εν η τα αντιλακω νικά ρεύματα στην Αθήνα, τη Βοιω­ τία, τη ν Κόρινθο, το Αργος και αλλού προ­ σπάθησε να προκαλέσει αντιπερισπασμό στην ηπειρω τική Ελλάδα ενα ντίον τω ν Σπαρ­ τιατών, ώστε να το υς αναγκάσει να αποσύ­ ρουν τις δυνάμεις το υς από τη Μ. Ασία. ΓΓ αυτόν το ν σκοπό οργάνωσε τη ν αποστολή του Ροδίου Τιμοκράτη, με άφθονα χρήματα. Αυτή η αποστολή π αρακινήθηκε από τον Φαρνάβαζο, ο οποίος ή τα ν ανώ τατος διοικη­ τή ς τω ν περσικών ναυτικών δυνάμεω ν που προορίζονταν να δράσουν στο Αιγαίο, τμήμα τω ν οποίων, με επικεφαλής το ν Κόνωνα, ναυλοχούσε στη Ρόδο από το καλοκαίρι του 396. Ο Ρόδιος ολυμπιονίκης Δωριεύς, γιος του Διαγόρα, αν και είχε συνεργαστεί με το υ ς Σπ αρτιάτες κατά το π αρελθόν σε π ολε­ μικές επιχειρήσεις και είχε σ υλληφ θεί από το υς Αθηναίους, σώθηκε λόγω τη ς α θ λη τι­ κής του ιδιότητας. Οταν ο Κόνων έπεισε τον δήμο των Ροδίων να εγκα τα λείψ ει τη σπαρ­ τιατική συμμαχία, ο Δω ριεύς απούσιαζε στα ενδ ό τερ α τη ς Πελοποννήσου, όπου οι Λακε­ δαιμόνιοι το ν συνέλαβαν και το ν έφ ερα ν στη Σπάρτη. Εκεί καταδικάστηκε ως ένοχος και εκτελέσ τη κ ε. Οπως φαίνεται υπήρξε θύμα τη ς πολιτικής μετασ τροφ ής των Ροδίων. Από πολλούς μ ελ ε τη τέ ς θεω ρ είτα ι ό τι ο Δω ριεύς υπήρξε μαζί με το ν Τιμοκράτη όργα­ νο τη ς περσικής π ολιτικής για τη ν εξέγερσ η των Ελλήνων κατά τη ς Σπάρτης. Ομως στις πηγές δ εν αναφ έρεται κάτι τέτο ιο . Επίσης υ­ πάρχει σύγχυση ως προς το ποιος από το υς δύο προηγήθηκε. Αργότερα, κατά το υ ς πρώτους μήνες του 395, έφ θασ ε ο Τιμοκράτης, ο οποίος διένειμε νομίσματα αξίας 50 ταλάντω ν αργύρου σε αρχηγούς αντιλακωνικών κινημάτω ν, Α θη­ ναίους, Θηβαίους, Κορινθίους και Αργείους. Ετσι ο περσικός χρυσός χρηματοδότησ ε το ν πόλεμο και ενίσχυσε τη ν αποφασιστικότητα εκείνω ν που δίσταζαν λόγω το υ όγκου τω ν ε ­ ξόδω ν του πολέμου που ανελάμβαναν κατά τη ς Σπάρτης. Η είδηση του κατάπλου του Κόνωνα στην Καύνο με τα 40 πρώτα πλοία από τη ν Κύπρο προκάλεσε ισχυρή συναισθηματική φόρτιση στους Αθηναίους, το υ ς αναπτέρωσε τις ελπί­ δ ες ανόρθωσης τη ς πόλης και το υ ς ώθησε σε νέο υς προσανατολισμούς. Τότε άρχισαν αποστολές όπλων και πληρωμάτων στον Κό­ νωνα και ξεκίνησ ε μια τρ ιμ ελή ς πρεσβεία για να συναντήσει το ν ίδιο το ν Α ρτα ξέρξη. Ομως φαίνεται ό τι α υ τές οι ενέρ γ ειες προήλθαν από α το μικές π ρω τοδουλίες και όχι από υ­ π εύ θυ νες κυ β ερ ν η τικές αρχές. Οι λόγοι ή ­ τα ν ό τι η Αθήνα δ εν δ ιέ θ ε τε στόλο, Μακρά Τείχη και οικονομικά μέσα και φ οβόταν τη Σπάρτη μ ετά τη σ κληρότητα που είχε επιδεί-

Τμήμα τη ς νό τια ς εσ ω τερ ικ ή ς π λευ ρ ά ς του β ο ρ είο υ σ κ έλο υ ς τω ν Μ ακρώ ν Τειχών σ το Ν. Φ άληρο, κ α τά τις α να σ κα φ ές το υ 1972.

ξε ι σε εσ ω τερικούς π ολέμους, π.χ. εναντίον τω ν Ηλείων (398 π.Χ.). Τα μέλη τη ς πρεσβείας συνελήφθησαν από μονάδα τη ς σπαρτιατι­ κής μοίρας που είχε τό τε ακόμη τη ν έδρα τη ς στη Ρόδο και στάλθηκαν στη Σπάρτη, ό­ που θανατώ θηκαν, αλλά οι σπαρτιατικές αρ­ χ ές δ εν έλαβαν κανένα επιπλέον μέτρ ο ενα­ ντίον των Αθηναίων. Αυτά τα γεγονότα συνέβησαν επί τη ς ναυαρχίας του Φάρακος (398397). Κατά το υ ς πρώτους μήνες του 396 οι Α­ θηναίοι δημοκρατικοί αποφάσισαν να στείλουν κρυφά στον Κόνωνα, που βρισκόταν α­ κόμα στην Καύνο, ένα έμπιστο πρόσωπο, το ν Δ ημαίνετο, με π ολεμικό πλοίο. Η σ υγκεκρι­ μένη ενέργεια πήρε ημιεπίσημο χαρακτήρα, ανακοινώ θηκε στη Βουλή και εγκρ ίθ η κε από αυτήν, αλλά δ εν υποβλήθηκε στην Εκκλησία το υ δήμου για να μη κοινολογηθεί. Ωστόσο ο απόπλους του πλοίου δ εν έμ ειν ε κρυφός. Οι επιφανείς π ολίτες ανησύχησαν και κα τήγγει­ λαν ό τι η πόλη θα ο δη γείτο σε πόλεμο με το υ ς Λακεδαιμονίους, από το ν οποίο θα ε ­ ξερχό τα ν ζημιω μένη. Οι β ο υ λ ευ τές συγκάλεσαν τη ν Εκκλησία του δήμου, κρύβοντας το γεγονός ό τι είχαν λάβει γνώση το υ εγχειρ ή­ ματος. Η Εκκλησία του δήμου αποφάσισε να αποδοκιμάσει τη ν πράξη και να ενημερώ σ ει το ν Μίλωνα, Σπαρτιάτη αρμοστή στην Αίγινα, ότι ο Δ ημαίνετος ενήργησ ε αυτοβούλω ς χω­ ρίς τη ν έγκριση τη ς πόλης. Ο Μίλων εξόπ λι­ σε τριήρη και κατεδίω ξε το ν Δ ημαίνετο στα ανοικτά του Θορικού. Ομως τελικά συνελήφθη από αυτόν. Ο Δ ημαίνετος διαπεραιώθηκε με το πλήρωμά το υ στην καλύτερη τριήρη το υ Μίλωνα και συνέχισε το ν πλου του.

ΔΗ Μ Ο Κ Ρ Α Τ ΙΚ Η Ε ΠΑΝ ΑΣΤΑΣΗ Σ Τ Η Ρ Ο Δ Ο Το καλοκαίρι του 395 ξέσπασε στη Ρόδο επανάσταση των δημοκρατικώ ν, η οποία κα­ τέλυ σ ε το αριστοκρατικό καθεστώ ς που είχε αποστατήσει πριν από έναν χρόνο από τη σπαρτιατική συμμαχία. Οι Ρόδιοι ευ γενείς έ ­ χασαν τη ν προστασία τη ς Σπάρτης από το ν καιρό που με δική το υ ς συνεργασία εκδιώχ θ η κε ο σπαρτιατικός στόλος από τη Ρόδο. Ο Κόνων ή τα ν ενή μ ερ ο ς για τη ν προετοιμασία

το υ δημοκρατικού κινήματος αλλά για λό­ γους σκοπιμότητας δ εν θ έλησ ε να παρευρεθ εί κατά τη ν έκρη ξή του στη Ρόδο, γι' αυτό α­ πέπλευσε λίγες η μ έρ ες νω ρίτερα με 20 τριήρεις για τη ν Καύνο. Α νέθεσε όμως στους Α­ θηναίους υφισταμένους του, Ιερώνυμο και Νικόφημο, να βοηθήσουν το εγχείρημα. Ε­ κείνοι οργάνωσαν, όπως συνήθιζαν, επιθεώ ­ ρηση των ανδρών το υς και έπειτα οδήγησαν ένα μέρος από αυτούς στο λιμάνι και ένα άλ­ λο στην αγορά. Τότε δ όθ ηκε το σύνθημα να σ υγκεντρω θούν στην αγορά οι μυημένοι στο κίνημα οπλισμένοι με εγχειρίδια και ο αρχη­ γός το υς Δωρίμαχος το ύ ς δ ιέτα ξε να σκοτώ­ σουν το υ ς άρχοντες στον χώρο όπου συνε­ δρίαζαν. Επειτα από αυτό οι συνω μότες κάλεσαν το ν ροδιακό λαό σε Εκκλησία η οποία αποφάσισε τη ν εγκαθίδρυση δημοκρατικού π ολιτεύματος. Συγχρόνως επ έσ τρ εφ ε ο Κό­ νων από τη ν Καύνο με τις τριήρεις. Μ ετά τα γεγονότα αυτά εξεγ έρ θ η κ α ν τα πληρώματα τω ν κυπριακών πληρωμάτων του στόλου, επειδή δ εν είχαν πληρω θεί επί πολ­ λούς μήνες. Ο Ισοκράτης αναφέρει ό τι καθυ­ στερούσαν μισθοί 15 μηνών. Γι' αυτό το ν σκο­ πό ο Κόνων μ ετέβ η στον σατράπη Τιθραύστη, ο οποίος είχε δ ια δ εχθ εί το ν Τισσαφέρνη, για να ζητήσ ει χρήματα. Ο τελ ευ τα ίο ς εί­ χε θανατω θεί από το ν Τιθραύστη κατά διατα­ γή του Α ρ τα ξέρ ξη (Ιούλιος 395) συνεπεία των αποτυχιών του απέναντι στον Αγησίλαο. Με ενέρ γ ειες του Τιθραύστη μ ετα φ έρ θη κα ν στη Ρόδο 220 τά λαντα από τη ν περιουσία του Τισσαφέρνη (τέλος καλοκαιριού του 395). Ομως στο μ ετα ξύ δυσπιστώντας οι να ύτες που βρί­ σκονταν στην Καύνο στασίασαν. Ο Κόνων έ ­ πεισε το ν αρχηγό τους, έναν Καρπασέα, ότι θα πληρώνονταν σύντομα. Ενώ αυτός προ­ σπαθούσε να καθησυχάσει το υ ς στασιαστές, δ έχ θ η κε επίθεση από το υ ς φρουρούς του Κόνωνα. Επειτα οι στασιαστές ανέβηκαν στις τρ ιη ρ εις και ετοιμάσ τηκα ν να πλευσουν στη Ρόδο, για να ξεσηκώσουν και το υ ς υπόλοι­ πους συμπατριώ τες το υ ς με σκοπό να επι­ σ τρέφ ουν όλοι μαζί στην Κύπρο. Ο Κόνων χρησιμοποιώντας Ελληνες μισθοφόρους, κυρίως Μεσσήνιους, που υπηρετούσαν στην Καύνο και Κάρες σ τρατιώ τες κατόρθω σε να συλλάβει το υ ς στασιαστές, από το υ ς οποί­ ους θανάτωσε 60 και σταύρωσε το ν Καρπα­ σέα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε εξέγερσ η των Κυπρίων ναυτών που βρίσκονταν στη Ρό­ δο. Και αυτή κατεσ τάλη και οι πρωταίτιοί τη ς θανατώθηκαν. Τελικά έφθασαν τα χρήματα που έσ τειλε ο Τιθραύστης και αποκαταστάθ η κ ε η τάξη. Ο σπαρτιατικός στόλος του Αιγαίου από το ν καιρό που έχασε τη βάση του στη Ρόδο και τη ν αριθμητική του υπεροπλία περιόρισε κατά πολύ τις δ ρα σ τηριότητές του. Οι Εφο­ ροι το ν έθεσ αν υπό τις διαταγές το υ Αγησί­ λαου, με τη ν προοπτική να επ ιτευχθεί συ­ νεργασία των χερσαίων και των ναυτικών δυ­ νάμεων. Ο Αγησίλαος έλα β ε το ν διορισμό του ως αρχηγού του στόλου ενώ βρισκόταν στην Κύμη τη ς Αιολίδος, από όπου πέρασε πηγαί­ νοντας από τη Λυδία στη Φρυγία για να δια­ χειμάσει σε περιοχή όπου κυβερνούσε ο Φαρνάβαζος. Διόρισε επικεφαλής το υ στό-

23

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

λου το ν Πείσανδρο, αδελφό τη ς γυναίκας του (Αύγουστος 395). Συγχρόνως ζήτησ ε από τις μικρασιατικές και τις νησιω τικές πόλεις να ναυπηγήσουν πολεμικά πλοία. Ο Διόδωρος αναφέρει ότι ο Κόνων αφή­ νοντας το ν στόλο στους Ιερώνυμο και Νικόφημο μ ετέβη στην Κιλικία και από εκ εί στη Θάψακο και διά του Ευφράτη έφ θασ ε στην πρωτεύουσα το υ περσικού βασιλείου Βαβυ­ λώνα. Εκεί έλαβε χρήματα και ο φαρνάβαζος διορίσ τηκε αρχηγός του στόλου. Ο Κορνήλιος Νέπως και ο Ιουστίνος π ροσθέτουν ότι απ έφυγε να δ ει αυτοπροσώπως το ν μεγάλο βασιλιά για να μην υποβληθεί στην ταπεινωΥ π ο λείμ μ α τα τω ν Μ ακρώ ν Τειχών σ το ν Π ειρ α ιά .

24 Γ *·

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟ ΡΙΑ

Η δράση το υ Κόνωνα σ το Α ιγα ίο (396-393 π.Χ.) (Ισ το ρ ία το υ Ελληνικού Ε θνους).

Ψ ήφ ισ μα τω ν Α 9ηναίω ν για το ν τύ ρ α ννο των Συρα κο υσ ώ ν Δ ιο νύ σ ιο A το υ έ το υ ς 393 π.Χ. (Α&ήνα, Ε&νικό Α ρ χα ιο λο γ ικό Μ ο υ σ είο ).

τική προσκύνηση, που δ εν ταίριαζε σε δημο­ κράτη Ελληνα, και ότι επικοινώνησε μέσω του Τιθραύστη. Στις αρχές τη ς άνοιξης του 394 επ έσ τρεψ ε στο Αιγαίο.

Η π εριοχή τη ς Κ νίδου, όπου έ γ ιν ε το 394 π.Χ. η ναυμαχία που ά λ λ α ξε το υ ς σ υ σ χ ετισ μ ο ύ ς δυνάμεω ν σ το Α ιγα ίο.

Α 9η ν α ϊκή τρ ιή ρ η ς συμπ ληρω μένη μ ε το α π ό τμ η μ α το υ μ α ρ μ ά ρ ο υ τη ς Α κρ όπ ολη ς (ομοίω μα το υ Η λία Κ αρ δίμη σ το Ν α υ τικ ό Μ ο υ σ είο ).

Α Ν Α Κ Λ Η Σ Η ΚΑ Ι Ε Π ΙΣΤΡ Ο Φ Η ΤΟΥ Α Γ Η Σ ΙΛ Α Ο Υ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 0 Αγησίλαος, ενώ στις αρχές τη ς άνοιξης του 394 είχε ως σκοπό να εισχωρήσει στα εν ­ δότερα τη ς Μ. Ασίας, έλα β ε διαταγή να σπεύσει με το μεγαλύτερο μέρος του στρα­ τού του στην Ελλάδα. Ετσι η περσική πολιτι­ κή είχε τα πρώτα τη ς κέρδη: τη ν απομάκρυν­ ση του μεγάλου όγκου του σπαρτιατικού στρατού από τη Μ. Ασία. Οταν ο Αγησίλαος εγκα τέλειπ ε τη Μ. Ασία για να αντιμετω πίσει τη ν ελληνική αντισπαρτιατική συμμαχία, εί­ πε ό τι υποχωρεί μπροστά σε 30.000 το ξό τες , εννοώ ντας τα περσικά νομίσματα (δαρεικοί) στα οποία απεικονιζόταν ένας το ξό τη ς . Την ί­ δια άποψη απηχεί ο Ξενοφών, ο οποίος έχει αντλήσει πληροφορίες αποκλειστικά από σπαρτιατικές πηγές. Ο πάπυρος τη ς Οξυρρύγχου αναφέρει ό τι η αντισπαρτιατική κίνη­ ση δ εν δημιουρ γήθηκε από το ν Τιμοκράτη, αλλά ή τα ν παλαιότερη και συνέπεια τη ς κα­ ταπιεστικής πολιτικής τω ν Σπαρτιατών απέ­ ναντι στους άλλους Ελληνες. Η πρώτη εκδήλωση τη ς αντισπαρτιατικής κίνησης κα τέλ η ξε στη μάχη τη ς Αλιάρτου μ ετα ξύ Σπαρτιατών και Βοιωτών, η οποία είχε ως απ οτέλεσμα τη ν ή ττα των Σπαρτια­ τών. Κατά τη σύγκρουση σ κοτώ θηκε ο Λύ­ σανδρος (Ιούλιος 395). Ακολούθησε η μάχη του ποταμού Ν εμέα εναντίον τω ν Αργείων, των Αθηναίων, τω ν Κορινθίων και των Βοιω­

τών και νίκη των Σπαρτιατών (Ιούνιος ή αρ­ χές Ιουλίου του 394). Ο Αγησίλαος Βρισκόταν τ ό τε στη Θράκη, καθ' οδόν προς τη ν κυρίως Ελλάδα.

Η ΝΑΥΜ ΑΧΙΑ ΤΗΣ Κ Ν ΙΔ Ο Υ ΚΑ Ι Ο Ι Α Μ Ε Σ Ε Σ ΣΥ Ν Ε Π Ε ΙΕ Σ ΤΗΣ (ΑΥΓΟ ΥΣΤΟ Σ 394) Ο περσικός στόλος του Κόνωνα, που α­ ριθμούσε - κατά το ν Διόδωρο - περισσότερα από 90 πλοία, ναυλοχούσε στα Λώρυμα τη ς καρικής χερσονήσου. Μαζί το υ ήταν ο Φαρ­ νάβαζος, που είχε τη ν ανώτατη διοίκηση ό­ λου του βασιλικού ναυτικού. Ο σπαρτιατικός στόλος, με 85 τρ ιή ρ εις και ναύαρχο το ν Πείσανδρο, βρισκόταν στο λιμάνι τη ς Κνίδου. Ο Φαρνάβαζος και ο Κόνων αποφάσισαν να κι­ νηθ ού ν αμέσως εναντίον του σπαρτιατικού στόλου, που μ ετα κινή θ η κε στη Φύσκο. Ο Πείσανδρος βλέποντας το ν εχθ ρό να πλη­ σιάζει έσπευσε να το ν συναντήσει νομίζο­ ντα ς ό τι είχε απέναντι του μόνο τα ελληνικά πλοία του Κόνωνα, διότι τα φοινικικά ακολου­

θούσαν πίσω από εκείνα. Κατά τη ν πρώτη φάση τη ς ναυμαχίας οι τρ ιή ρ εις του Πείσανδρου υπερείχαν. Οταν όμως επενέβησαν και οι Φοίνικες, το αριστερό κέρας του Πείσανδρου, που απαρτιζόταν από πολεμικά συμμα­ χικών προς τη Σπάρτη πόλεων, κλονίστηκε και προκάλεσε γενική υποχώρηση. Ο Πείσαν­ δρος έπεσε μαχόμενος. Ο σπαρτιατικός σ τό­ λος έχασε 50 τρ ιήρ εις, από τις οποίες άλλες βυθίστηκαν και άλλες αιχμαλωτίστηκαν, ενώ πολλοί άνδρες σώθηκαν στην ξηρά (στην Κνίδο) και 500 συνελήφθησαν. Ετσι με μια και μόνη ναυμαχία ευοδώ νονταν οι ελπ ίδες του Κόνωνα και εκπληρω νόταν ένας από το υς θ εμ ελιώ δ εις σκοπούς τη ς περσικής στρα τη­ γικής: η ναυτική κυριαρχία στο Αιγαίο. Κύριοι τη ς κατάστασης ο Φαρνάβαζος και ο Κόνων περιέπλευσαν τα νησιά και τα η ­ πειρωτικά παράλια του ανατολικού Αιγαίου υποσχόμενοι ότι θα σέβονταν τη ν αυτονομία των πόλεων και δ εν θα εγκαθιστούσαν φρουρές σε α υ τές. Εξεδίω ξαν τις φρουρές και το υς Σπαρτιάτες αρμοστές. Αυτή η τακτική υποδείχθηκε από το ν Κόνωνα στον Φαρνάβαζο με το επιχείρημα ό τι π ράττοντας ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

26 ■■■

κατ' αυτόν το ν τρόπο κέρδιζαν τη ν εμπιστο­ σύνη τω ν μικρασιατικών πόλεων. Συνέπεια τη ς ή ττα ς των Σπαρτιατών στην Κνίδο ήταν η αποσκίρτηση, από τη σπαρτιατική συμμαχία, τω ν Κώων, τω ν Νισυρίων, τω ν Τηλίων, των Χίων, των Μυτιληναίων, των Εφεσίων, τω ν Ερυθραιών και άλλων. Α π ελευθερώ θηκαν επίσης η Σάμος, η Κνίδος και η Κάρπαθος. Αφού έφθασαν στην Εφεσο ο Φαρνάβα­ ζος έδωσε στον Κόνωνα 40 τρ ιή ρ εις και ε κ εί­ νος κα τευ θ ύ ν θ η κε πεζή προς τη Σηστό, ό­ που π αρέμενε ο Δερκυλίδας, που ήτα ν τό τε αρμοστής στην Αβυδο και στη Σηστό. Ο Φαρ­ νάβαζος απείλησε το υ ς κατοίκους ό τι θα εί­ χαν πόλεμο μαζί το υ αν δ εν απέπεμπαν τους Σπαρτιάτες. Οι κάτοικοι όμως έμειναν πιστοί στη Σπάρτη. Τελικά εκείνο ς αφού εδήωσε τη χώρα επ ανήλθε στην έδρα του αφήνοντας στον Κόνωνα τις να υτικές επιχειρήσεις. Ετσι οι Πέρσες μ ετά τη ν απομάκρυνση του σπαρτιατικού στρατού από τη Μ. Ασία π έτυχαν και το ν δ εύ τερ ο στόχο τους: τη ν α­ νάκτηση των ελληνικώ ν πόλεων τω ν μικρα­ σιατικών παραλίων. Οι υποσχέσεις και η προ­ σεκτική πολιτική του Φαρνάβαζου και του Κόνωνα, που έδ ειξα ν ευαισθησία απέναντι στις α το μικές ελ ευ θ ερ ίες , στην περιουσία και στην αυτονομία των πόλεων, έρχονταν σε αντίθεση με τη ν αυταρχική πολιτική των Σπαρτιατών και τη ν επιβολή καθεστώ τω ν τη ς αρεσκείας τους. Η παρουσία, όμως, του Κόνωνα και τω ν ελληνικώ ν κυπριακών και ροδιακών πληρωμάτων τω ν πλοίων διεδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην ευνοϊκή υποδο­ χή το υ περσικού στόλου από το υ ς Μικρασιάτες. Οι ν έες κυβερνήσ εις απένειμαν στον Κόνωνα τιμ ές, π.χ. με τοπ οθέτησ η ανδριά­ ντων. Σ τον ναό τη ς Ηρας στη Σάμο και στον ναό τη ς Αθηνάς στην Εφεσο στήθηκαν αγάλματα του Κόνωνα και του γιου του Τιμόθεου. Α υτές οι ενέρ γ ειες φανερώνουν πόσο σοβα­ ρή ή τα ν η διάσταση μ ετα ξύ του δημοκρατι­ κού λαού και τω ν Σπαρτιατών, που παρόλα αυτά είχαν προστατεύσει τις πόλεις από το υς Πέρσες επί π έντε χρόνια. Για το υ ς Μικρασιάτες είχε μεγαλύτερη σημασία η ανά­ κτηση τω ν εσω τερικώ ν ελευθ ερ ιώ ν το υ ς πα­ ρά η περσική επικυριαρχία. Από τη ν άλλη πλευρά έγινε έκδηλο πως η ναυτική υπερο­ πλία ήτα ν αυτή που καθόριζε τη θέση τω ν μι­ κρασιατικών πόλεων και όχι η ισχύς του πεζι­ κού στρατού. Αυτό είχε φανεί άλλωστε προη­ γουμένω ς από τη ν αθηναϊκή και τη σπαρτια­ τική ηγεμονία στη θάλασσα. Μ ερικές από τις ελλ η ν ικές πόλεις του α­ νατολικού Αιγαίου, ακόμη και μικρασιατικές, όπως η Ρόδος, η Κνίδος, η Ιασος, η Σάμος, η Εφεσος και το Βυζάντιο, συνήψαν τ ό τ ε συμ­ μαχία που μας είναι γνωστή μόνο από νομί­ σματα. Για το ν ιστορικό Πολύβιο (1,2) η ναυμαχία τη ς Κνίδου σήμανε και το τέλ ο ς τη ς σπαρτια­ τική ς ηγεμονίας που κράτησε δώδεκα χρό­ νια (406/5-394/3). Είναι γενικά π αραδεκτό ότι η ηγεμονία τη ς Σπάρτης τελείω σ ε με τη μά­ χη στα Λ εύκτρα και τη ν ή ττα τη ς από τους Θηβαίους το 371. Ομως το απ οτέλεσμα τη ς ναυμαχίας ήταν που σήμανε τη ν αμφισβήτη-

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

Τρίδραχμο τη ς Ε φ έσ ο υ μ ε τη ν επ ιγρ α φ ή Σ Υ Ν που α ν α φ έ ρ ε τα ι σ τη συμμ αχία τη ν οποία συνήψ αν μ ικ ρ α σ ια τικ ές π όλεις μ ε τ ά τη να υμαχία τη ς Κ νίδου, (Λονδίνο, Β ρ ετα ν ικ ό Μ ο υ σ είο ).

ση αυτής τη ς ηγεμονίας, οδηγώ ντας το υ ς Α­ θηναίους στην έναρξη τη ς αποκατάστασης τη ς δύναμής το υ ς και το υς Σπαρτιάτες στο τέλο ς τη ς ηγεμονίας τους, κατά το ν Ιουστί­ νο. Ο Αγησίλαος π ληροφορήθηκε τη ναυμα­ χία τη ς Κνίδου και τη ν έκβασή τη ς στις 14 Αυγούστου 394 (εκείνη τη ν ημέρα έγινε έ ­ κλειψη ηλίου), ενώ εισερχόταν στη Βοιωτία. Για να μην επιδράσει στο ηθικό του σ τρα τεύ ­ ματος το υ ανακοίνωσε ό τι είχαν νικήσει οι Λακεδαιμόνιοι, αλλά δ εν απέκρυψε το ν θ ά ­ νατο του Πείσανδρου. Κατά τη μάχη που α­ κολούθησε στην Κορώνεια τη ς Βοιωτίας ενα­ ντίον των ιδίων αντιπάλων, όπως και κατά τη μάχη του ποταμού Νεμέα, οι Σπ αρτιάτες νί­ κησαν αλλά και αυτή η νίκη δ εν είχε ουσια­ στικό αντίκρυσμα. Κύριος π λέον το υ Αιγαίου ο περσικός στόλος με επικεφαλής το ν Φαρνάβαζο και το ν Κόνωνα προσέγγισε στις Κ υκλάδες τη ν άνοιξη του 393 και προκάλεσε τη ν ανατροπή τω ν λακωνόφιλων ολιγαρχιών και τη ν επανα­ φορά δημοκρατιώ ν σε όλα τα νησιά. Στη Μή­ λο δημιουρ γήθηκε ναυτική βάση και στην Πάρο σημειώ θηκαν σφαγές ευπόρων πολι­ τώ ν που, όπως φαίνεται, είχαν λακωνίσει. Ε­ πειτα ακολούθησ ε η δήωση τω ν λακωνικών παραλίων μέχρι τις μεσσηνιακές Φαρές και τη Φ οινικούντα και η κατάληψη τω ν Κυθή­ ρων, όπου το π ο θ ετή θ η κε φρουρά με διοικη­ τή το ν Νικόφημο. Στη συνέχεια οι Π έρσες έ ­ πλευσαν στην Κορινθία και συνάντησαν το υ ς αντιπροσώπους του αντιλακω νικού συ­ νασπισμού που συνεδρίαζαν στην Κόρινθο. Ο Φαρνάβαζος παρέδωσε στο συμμαχικό τα ­ μείο χρηματικό ποσό για τη συνέχιση του πο­ λέμου.

Ο ΚΟ ΝΩ Ν ΣΤΗ Ν ΑΘΗΝΑ Α Ν Ο Ρ Θ Ω Σ Η ΤΩ Ν Μ Α Κ Ρ Ω Ν ΤΕΙΧΩ Ν Οι μακροπρόθεσμοι οραματισμοί του Κό­ νωνα το ν οδηγούσαν στη χρησιμοποίηση του περσικού ναυτικού για τη ν ανόρθωση τη ν α­ θηναϊκής δύναμης και τη ν ανοικοδόμηση τω ν Μακρών Τειχών και του τείχο υς του Π ει­ ραιά, ισχυροποιώντας έτσι τη ν πόλη, καθι­

στώντας τη ν αυτάρκη αμυντικά και απομακρύνοντας το ν κίνδυνο τω ν Σπαρτιατών. Ετσι ζήτησ ε από το ν Φαρνάβαζο να το υ αφήσει το ν στόλο, το ν οποίο θα σ υντηρούσε ο ίδιος με φορολογία που θα επέβαλε στους νησιώ­ τες. Ο Φαρνάβαζος εγκρίνοντας τα σχέδιά του έδωσε στον Κόνωνα χρήματα για το ν επανατειχισμό τω ν Αθηνών. Το καλοκαίρι του 393 ο Κόνων κατέπ λευσε με 80 τρ ιή ρ εις στον Πειραιά, ενώ ο Φαρνάβαζος επ έσ τρεψ ε στη Μ. Ασία. Η επανατείχιση τη ς πόλης είχε αρχίσει νωρίτερα, μετά τη νίκη των Βοιωτών και των συμμάχων το υ ς Αθηναίων επί τω ν Σπαρτια­ τών στην Αλίαρτο (Ιούλιος 395). Οι Θηβαίοι όχι μόνο επικρότησαν τη ν ανοικοδόμηση των τειχών, για τη ν καθαίρεση των οποίων είχαν πανηγυρίσει πριν από δέκα χρόνια, αλλά συ­ νεργάστηκαν σ τέλνοντας 500 τε χ ν ίτε ς και λι­ θ οτό μο υς. Ο Κόνων δ ιέθ εσ ε τα πληρώματα των πλοίων και χρήματα για τη μισθοδότηση κτιστών και ξυλουργώ ν και για κάθε άλλη δα­ πάνη. Ετσι ενισχύθηκαν σοβαρά όχι μόνο η άμυνα τη ς πόλης και η θέσ η τη ς στις δ ιε­ θ νείς σχέσεις, αλλά και η ιδιωτική οικονομία που είχε υποστεί σοβαρό πλήγμα από τον Πελοποννησιακό Π όλεμο και από το υ ς ό­ ρους τη ς συνθηκολόγησης. Οι Αθηναίοι τίμησαν το ν Κόνωνα με πα­ ραχώρηση α τελεία ς - απαλλαγή από δημό­ σιες υποχρεώσεις, φόρους και λειτο υρ γίες. Εστησαν ανδριάντες του Κόνωνα, του γιου του Τιμόθεου - μ ετέπ ειτα ναυάρχου - και του Ευαγόρα κοντά στο άγαλμα το υ Ε λευθερίου Διός, κοντά στη βασίλειο στοά τη ς Αγοράς. Επίσης χάλκινοι ανδριάντες το υ Κόνωνα και του Τιμόθεου σ τήθηκαν στην Ακρόπολη με­ ταξύ Παρθενώνα και Ε ρεχθείου. Ο Δ ημοσ θέ­ νης αναφέρει ότι αυτή η διάκριση δ εν είχε απ ονεμηθεί σε κανέναν πολίτη έπ ειτα από το υ ς τυραννοκτόνους Αρμόδιο και Αριστογείτονα (“ηγο ύντο γαρ ου μικράν τυραννίδα και το ύ το ν, τη ν Λακεδαιμονίω ν αρχήν καταλύσαντα, πεπαυκέναι"). Η πόλη ευγνω μονού­ σε το ν Κόνωνα για όσα έπ ραξε για τη ν ίδια, αλλά και "επειδή Κόνων ηλευθέρω σ ε το υς Α­ θηναίων συμμάχους”, όπως λεγότα ν στο σ κε­ πτικό το υ σχετικού ψηφίσματος. Ο Κόνων α­ φιέρωσε χρυσό στεφάνι στην Α θηνά στον Παρθενώνα, με τη ν επιγραφή "Κόνων από τη ς ναυμαχίας τη ς προς Λακεδαιμονίους". Κατά το ν Ισοκράτη "ου μόνον τα τείχη τη ς πατρίδος ανώρθωσεν, αλλά και τη ν πόλιν εις τη ν αυτήν δόξα ν προήγαγεν". Κατά το ν Παυσανία στον Πειραιά, κοντά στη θάλασσα, ο Κόνων έκτισ ε σε ανάμνηση τη ς νίκης τη ς Κνίδου ένα ιερό τη ς Αφροδί­ της, προφανώς Ευπλοίας, επειδή οι Κνίδιοι τιμούσαν ιδιαίτερα τη ν Αφροδίτη Εύπλοια. Ο Παυσανίας είδ ε τα Μακρά Τείχη ανεβαίνο­ ντας από το ν Πειραιά. Ο Κόνων π έθανε στην Κύπρο αλλά τα οστά του μ ετα φ έρ θη κα ν και τάφ ηκαν στον δρόμο προς τη ν Ακαδήμεια, ό­ που αργότερα ετάφ η και ο Τιμόθεος. Η ανατροπή τω ν φιλολακωνικών κα θ ε­ στώτων στις πόλεις όπου έδρασε ο Κόνων και ο συνασπισμός των άλλων μεγάλων π όλε­ ων ενα ντίον τη ς Σπάρτης έδωσαν νέα πνοή στην Αθήνα και αναπτέρωσαν τις ελπ ίδες

τη ς για έναν πιο σοβαρό ρόλο τη ς στη δ ιε­ θ νή σκηνή αλλά και για να ανασυστήσει τη συμμαχία της. Η επιθυμία θα άρχιζε να μ ετα ­ βάλλεται σε π ραγματικότητα μόνον όταν η Αθήνα θα δ ιέ θ ε τε και πάλι ισχυρό στόλο. Α­ μεσο απ οτέλεσμα τη ς νέας κατάστασης ή ­ τα ν ό τι περιοχές που ανήκαν ά λλοτε στο α­ θηναϊκό κράτος, όπως π.χ. οι κο ινό τη τες των Αθηναίων κληρούχων τη ς Σκύρου, τη ς Λή­ μνου και τη ς Ιμβρου που είχαν αυτονομηθεί με τη συνθήκη του 404 (για το ν τερματισ μό του Πελοποννησιακού Πολέμου μ ετά τη ν ή τ­ τα των Αθηναίων), επ ανεντάχθηκαν στο αθη­ ναϊκό κράτος και τα μέλη το υς έγιναν πάλι Α­ θηναίοι π ολίτες. Συγχρόνως οι Αθηναίοι α νέ­ κτησαν τα δικαιώματα που είχαν από τη ν αρ­ χαϊκή εποχή στη Δήλο. Μ αρτυρείται ότι το 390/89 η διοίκηση το υ ιερού βρισκόταν ήδη στα χέρια τω ν Αθηναίων. Μέσα στο πλαίσιο τη ς αποδυνάμωσης των Σπαρτιατών από το υς φυσικούς τους συμμάχους το ν Φεβρουάριο του 393, δηλαδή πριν από τη ν άφιξη του Κόνωνα, οι Αθηναίοι εξέδω σαν ένα τιμ ητικό ψήφισμα για το ν Διο­ νύσιο Α', τύραννο των Συρακουσών. Ο Κόνων σ υνέλαβε το σχέδιο να το ν αποσπάσει από τη σπαρτιατική συμμαχία και να το ν σ υνδέ­ σει με τη ν Αθήνα και το ν Ευαγόρα. Γι1 αυτό το ν σκοπό απ έσ τειλε στις Συρακούσες το ν Αριστοφάνη, γιο του στενού του φίλου Νικοφήμου, και έναν φίλο του ίδιου του Διονυσί­ ου. Α υτοί πέτυχαν να το ν πείσουν να μη σ τεί­ λει στους Λακεδαιμονίους τη ναυτική βοή­ θ εια που ετοίμαζε. Ταυτόχρονα οι Αθηναίοι τιμούσαν πανηγυρικά το ν Ευαγόρα για τη συμβολή του ιδίου και των κυπριακών πλοίων στην απομάκρυνση τη ς Σπάρτης από το Αι­ γαίο και στον επανατειχισμό τη ς πόλης. Με ψήφισμα - που σώθηκε πολύ φ θαρμένο - απένειμαν στον Ευαγόρα π ρόσ θετες μεγά λες τι­ μές.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α Α ντίθετα από τη ναυμαχία τη ς Κνίδου, οι μάχες στον ποταμό Ν εμέα και στην Κορώνεια δ εν είχαν σημαντικά αποτελέσματα. Αν και κα τέληξα ν σε λαμπρές ν ίκες των Σπαρ­ τιατώ ν και τω ν συμμάχων τους, ο αντίπαλος συνασπισμός εξακολουθούσ ε να κα τέχει τη ν Κόρινθο και να ελέγχει τη διάβαση του Ισθμού. Οι Αθηναίοι συνέβαλαν στη φρούρη­ ση τη ς πόλης κυρίως με μισθοφόρους π ελ­ τασ τές, που σ υντηρούσε ο Κόνων με χρήμα­ τα τα οποία έθ εσ ε στη διάθεσή του ο Φαρνά­ βαζος και διοικούσε ο Ιφικράτης. Από τη ν πλευρά το υς οι Κορίνθιοι κατασκεύασαν, ε ­ πίσης με περσικά χρήματα, μια μικρή ναυτική μοίρα η οποία.περιπολούσε στον Κορινθιακό κόλπο και εμπόδιζε τις κινήσεις τω ν Σπαρ­ τιατώ ν και τω ν συμμάχων το υς ανάμεσα στα βόρεια παράλια τη ς Πελοποννήσου και στα νότια τη ς Σ τερ εά ς Ελλάδας. Οι Σπ αρτιάτες εκτιμώ ντας τη νέα κατά­ σταση αποφάσισαν να συνάψουν με κάθε θ υ ­ σία ειρήνη με το ν μεγάλο βασιλιά. Εστειλαν στις Σάρδεις το ν Ανταλκίδα με προτάσεις να αναγνωρίσουν το ν Πέρση ηγεμόνα κύριο των ελληνικώ ν πόλεων τη ς Μ. Ασίας, να διαλύ­

©ρακιώτισσα και είχε αποκτήσει το ν Τιμό­ θ εο . Σ την Κύπρο είχε δ εύ τερ η γυναίκα και έ ­ ναν γιο. Από τη ν περιουσία του, που ανερχό­ τα ν σε 40 τάλαντα, άφησε στον γιο του πάνω από 17 τάλαντα, στον αδελφό του 3 τάλαντα, στο ιερό τη ς Αθηνάς και στον Απόλλωνα των Δελφώ ν 5.000 σ τα τήρες και στον ανηψιό του στην Κύπρο 10.000 δραχμές (6.000 δρχ. = 1 τάλαντο).

ΤΑ Μ Α Κ Ρ Ο Π Ρ Ο Θ Ε ΣΜ Α ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ Δ Ρ Α Σ Η Σ ΤΟΥ Κ Ο Ν Ω Ν Α

Ν όμ ισ μ α τη ς φ ο ινικ ικ ή ς π όλης Σιδώ νας, τη ς π ερ ιό δ ο υ 380-374 π.Χ., σ το οποίο α να π α ρ ισ τά τα ι π ο λεμ ικ ό πλοίο.

σουν το Βοιωτικό Κοινό και τη ν ένωση Αργείων και Κορινθίων και να παρεμποδίσουν τη ν ανασυγκρότηση τη ς αθηναϊκής ηγεμονίας. Κ ατήγγειλαν στον Τιρίβαζο, σατράπη των Σάρδεων και διάδοχο του Τιθραύστη, ό τι ο Κόνων ή θ ε λ ε να θ έσ ει υπό τη ν αθηναϊκή ε ­ πιρροή τις α π ελευθερω θείσ ες μικρασιατικές πόλεις ("ο Κόνων τας τ ε νήσους και τας εν τη ηπείρω παρά θά λα ττα ν πόλεις Αθηναίοις ευτρεπίζοι"). Αυτός ο σκοπός θα επιτυγχανόταν αν η μ ελλοντική συνθήκη ειρ ήνη ς περιελάμβανε όρο που θα επ έβαλλε τη ν αυτονόμηση όλων γενικά των ελληνικώ ν πόλεων εκτό ς από εκ είν ες που θα π εριέρχονταν στο περσι­ κό κράτος. Οι Αθηναίοι έσπευσαν να αντιδράσουν στέλνοντας στον Τιρίβαζο το ν Κόνωνα και άλ­ λους τρ εις π ρεσ βευτές. Το ίδιο έπραξαν και οι Βοιωτοί, οι Κορίνθιοι και οι Αργείοι. Η αυ­ τονόμηση των πόλεων το υς έπ λ η ττε όλους. Οι Αθηναίοι θ α έχαναν αμέσως τις κληρου­ χίες το υς στη Σκύρο, στη Λήμνο και στην Ιμβρο και οι Βοιωτοί θα έπαυαν να συγκρο­ το ύν μιαν αξιόλογη δύναμη. Οι Αργείοι και οι Κορίνθιοι δ εν θα μπορούσαν να συνεχίσουν τη ν πολιτική ένωσή τους, όπως σχέδιαζαν. Ο Τιρίβαζος συμφώνησε σε όλα τα ζητήματα με το ν Ανταλκίδα και του έδωσε κρυφά χρήματα για να μπορέσουν οι Λακεδαιμόνιοι να σχη­ ματίσουν πάλι στόλο. Παράλληλα σταμάτησε να παρέχει οικονομική υποστήριξη στους Α­ θηναίους και φυλάκισε το ν Κόνωνα με το αιτιολογικό ό τι έβλαψ ε τα περσικά σ υμφέρο­ ντα (καλοκαίρι 392). Ο Α ρ τα ξέρ ξη ς όμως, που επ έμενε στην πολιτική του, α ρ νήθηκε τις προτάσεις τω ν Λακεδαιμονίω ν και φυλάκισε το ν Τιρίβαζο. Λ έγετα ι ότι ο Κόνων δρα π έτευ­ σε. Ομως είναι πιθανό να απ ελευθερώ θηκε αφού δ εν είχε νόημα η κράτησή του μ ετά τη ν άρνηση του Α ρτα ξέρξη. Ο Κόνων προτίμησε να μην επισ τρέψ ει στην Αθήνα αλλά να εγκα ­ τα σ τα θ εί στην Κύπρο, κοντά στο φίλο του Ευαγόρα, όπου και π έθανε αργότερα από α­ σθένεια. Στην Αθήνα είχε ν υ μ φ ευ θ εί μια

Η ταπεινω τική βασίλειος ειρήνη του 387 (το "πρόσταγμα", κατά το ν Ισοκράτη), η ο­ ποία συνήφθη μ ετα ξύ Σπαρτιατών και μεγά­ λου βασιλιά, επαναλάμβανε το υ ς δύο κύρι­ ους όρους των σχεδίων που είχαν σ υζητηθεί το καλοκαίρι του 392 στις Σάρδεις: υπαγωγή τω ν Ελλήνων τη ς Μ. Ασίας και τη ς Κύπρου στον Πέρση βασιλιά και αυτονόμηση των πό­ λεω ν τη ς κυρίως Ελλάδας με μ ερ ικές εξα ιρ έ­ σεις, όλες υπέρ των Αθηναίων, σύμφωνα με τις υποχωρήσεις που είχαν κάνει οι Σπαρτιά­ τ ε ς το ν χειμώνα το υ 392-391 (αποδοχή τη ς α­ νοικοδόμησης τω ν Μακρών Τειχών, επάνοδο τη ς Σκύρου, τη ς Λήμνου και τη ς Ιμβρου στο αθηναϊκό κράτος και ανασυγκρότηση του α­ θηναϊκού στόλου). Η εξέλ ιξη αυτή οδήγησε το 378 στη σύσταση τη ς Β1Αθηναϊκής Συμμαχίας.

Β ΙΒ Λ ΙΟ ΓΡ Α Φ ΙΑ -Π Η ΓΕ Σ (1) Ξενοφ ώ ν: ΕΛ Λ Η Ν ΙΚ Α , Β ΙΒ Λ ΙΑ III-IV , Α Γ Η ΣΙΛ Α Ο Σ. (2) F. Jacoby: D IE FRAGM ENTE DER G RIECHISCHEN HISTO RIKER, 2A, (1926), 66, και 3B (1950), 328. (3) Δ ιό δ ω ρ ο ς Σ ικ ε λ ιώ τη ς : ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΚ Η Β ΙΒ Λ ΙΟ Θ Η Κ Η , βιβλίο 14. (4) Π αυσ α νίας: Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ Π Ε Ρ ΙΗ Γ Η Σ ΙΣ , Β ΙΒ Λ ΙΑ I, II, III, VI, VIII. (5) Π ολύ α ίνο ς: ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ, I, 48. (6) Δ ιο γ έ ν η ς Λ α έ ρ τιο ς : II, ΣΩΚΡΑΤΗΣ. (7) Π λο ύ τα ρ χ ο ς : Λ Υ Σ Α Ν Δ Ρ Ο Σ . Α Γ Η Σ ΙΛ Α Ο Σ . (8) Ισ ο κ ρ ά τη ς : Φ ΙΛ ΙΠ Π Ο Σ , Π Α Ν Η Γ Υ Ρ ΙΚ Ο Σ , Α Ρ Ε Ο Π Α Π Τ ΙΚ Ο Σ . ΕΥΑΓΟΡΑΣ. (9) Δ η μ ο σ θ έ ν η ς : Π Ε Ρ Ι ΤΗ Σ ΑΤΕΛΕΙΑΣ Π Ρ Ο Σ Λ Ε Π ΤΙΝ Η Ν . ΚΑΤΑ Α Ν Δ Ρ Ο Τ ΙΩ Ν Ο Σ Π Α Ρ Α Ν Ο Μ Ω Ν . ΚΑΤΑ ΤΙΜ ΟΚΡΑΤΟΥΣ. (10) Λ υ σ ία ς: ΥΠΕΡ ΤΩ Ν Α Ρ ΙΣΤΟ Φ Α Ν Ο Υ Σ Χ Ρ Η Μ Α ΤΩ Ν Π Ρ Ο Σ ΤΟ Δ Η Μ Ο Σ ΙΟ Ν . (11) IN SC R IPTIO N ES G R A E C A E I, 64. II, 3, 1360. II, 5, 813b. ΙΙ-ΙΙΙ/Ι, 1, 23, 30. (12) C ornelius N ep o s: VITAE (Κόνων, Λ ύ σ α νδ ρ ο ς, Α γησίλαος, Τ ιμ ό θ εο ς). (13) M .lunianus lustinus: ΕΡΙΤΟΜ Α H IS TO R IA R U M PH ILIPPIC A R U M PO M PEI TROGI. (14) REAL ENCYCLOPAEDIE: 11 (1922), 1319-1334 (Konon). (15) G uido B arbieri: C O N O N E, Rom a, 1955. (16) ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΟΥ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο Υ ΕΘ Ν Ο ΥΣ, Ε κ δ ο τικ ή Αθηνών. (17) C laude M o sse : ATHENS IN DECLINE, 404-86 B.C., London-B oston, 1973. (18) Γΐώ ργ. Π απ α ντω νίου: ΑΡΧΑΙΑ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ , Α& ήναι, 1979.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡΙΑ

ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΜΙΧΑΗΛ ΗΛ. ΝΤΑΣΚΑΓΙΑΝΝΗΣ

ΟΙ ΜΑΧΕΣ

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 01 ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΓΡΙΜ ΠΟ ΒΟ Υ (1-3 ΜΑΪΟΥ) ΗΤΑΝ 01 ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΕΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ 0 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΝ ΚΑΙ ΥΠΕΣΤΗ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΠΩ ΛΕΙΕΣ Δ Ε Ν ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΨΕ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ TOY. ΟΜ Ω Σ Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΤΗΣ Θ ΕΣΣΑΛΙΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΩΧΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΩΝ Ε ΛΛΗΝΙΚΩ Ν ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΔΑΦΗ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ.

0 α ρ χη γό ς το υ Σ τρ α το ύ Η π είρο υ κ ατά τον ελ λ η ν ο το υ ρ κ ικ ό π όλεμ ο το υ 1897, σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η ς Θ ρ α σ ύβο υλος Μ ά νο ς.

Το χω ριό Γοίμποβο και σ το β ά θ ο ς οι π α ρ υ φ ές το υ χω ριού Κ ορ φ οβο ύνι (Μ π ρ ένισ τα).

Σ τιγ μ ιό τυ π ο από τη μάχη το υ Γριμπόβου κ ατά το ν ελ λ η ν ο το υ ρ κ ικ ό π ό λεμ ο το υ 1897 (Α θή να , Ε θ νικ ό Ισ το ρ ικό Μ ο υ σ είο ).

Β ίβ ! ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

ΤΟΥ ΓΡΙΜΠΟΒΟΥ Το ισ το ρ ικό γεψ ύρι τη ς Α ρ τα ς (γ εφ ύ ρ ι το υ Α ρ α χ θ ο υ ), όπου σ τις 7 Μ α ϊο υ 1 8 9 7 υπ ογρ άψ ηκε το π ρω τόκολλο ανακω χής μ ε τ α ξ ύ Ελλήνων κα ι Τούρκων σ το μ έτω π ο τη ς Η π είρο υ.

κρ η τικ ή επανάσταση το υ 1896, ό ­ υπό το ν σ υ ντα γμ α τά ρ χ η Τ ιμ ο λ έο ντα Βάσπως ή τα ν φυσικό, δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε σο για να ενισ χύσ ει το υ ς Κ ρ ή τε ς επανα­ μ εγά λη αναταραχή και σ την η π ει­ σ τά τες. Το απόσπασμα α π οβ ιβ ά σ τηκε δ υ ­ ρω τική Ελλάδα και ιδια ίτερ α σ την Αθήνα. τικά τω ν Χανιών σ τις 2 Φ εβ ρο υά ρ ιο υ 1897 Μ ε επ ίκ εν τρ ο τα εθ ν ικ ά θ έ μ α τα ο π ο λιτι­ και λίγο α ρ γό τερ α , σ τις 7 Φ εβρουά ριου, κός κόσ μος είχ ε επ ιδ ο θ εί σε ένα ν αχαλί­ κα τό ρ θ ω σ ε να ν ικ ή σ ει μ εγά λη το υ ρ κ ικ ή νω το κο μ μ α τικό ανταγω νισ μό, ενώ σ του ς δύναμη, ο δ ιο ικ η τή ς τη ς οποίας μ ό λ ις που δ ρ ό μ ο υ ς τη ς Α θ ή να ς οργα νώ νο ντα ν και π ρ ό λα β ε να δ ια φ ύγει. π ρ α γμ α το π ο ιο ύ ντο κα θ η μ ερ ιν ά μ εγ ά λ ες Σ τις 18 Φ εβ ρο υά ρ ιο υ οι μ εγ ά λ ες δυνά ­ σ υ γκεντρ ώ σ εις και διαδηλώ σ εις. Επίσης η μεις, Β ρ ετα νία , Γαλλία, Ρωσία, Α υ σ τρ ο ο υ γ ­ λ εγ ά μ εν η «Εθνική Εταιρεία», μυσ τική γαρία και Γερμανία, με διακοίνω σή το υ ς σ τρ α τιω τικο π ο λιτική οργάνωση με επ ικ ε­ προς τη ν ελ λ η ν ικ ή κυ β έρ νη σ η , γνω σ το ­ φ α λή ς μια ομάδα νεαρώ ν α ξιω μ α τικώ ν και ποίησαν τη ν απόφασή το υ ς να παραχωρηπ ρ ο εκ τά σ εις σε όλο το ν δημόσ ιο βίο, είχε θ ε ί τη ν Κ ρή τη κα θ εσ τώ ς α υ το ν ο μ ία ς υπό υ π ο κα τα σ τή σ ει σ χεδ όν το κρ ά το ς και επ ι­ τη ν υψ ηλή επ ικυριαρχία το υ σ ου λτά νου ζη το ύ σ ε το ν π όλεμ ο μ ε τη ν Τουρκία. και α π έκ λεια ν τη ν ένωση τη ς νήσ ου με τη ν Η κυ β έρ νη σ η Δ η λιγ ιά νν η π ιεζό μ ενη α­ Ελλάδα, καλούσ αν δ ε τη ν τε λ ε υ τ α ία να α­ σ φ υ κτικά από το κλίμα και τη ν κατάστασ η να κα λέσ ει μέσα σε έ ξ ι η μ έ ρ ε ς το απόσπα­ που είχ ε δ η μ ιο υ ρ γ η θ εί α ν α γκά σ τη κε να σμα από τη ν Κ ρήτη. Η Τουρκία σ υμφ ώ νησ ε σ τείλ ει σ τη ν Κ ρήτη σ τολίσ κο το ρ π ιλλο β ό με τη λύση α υ τή, αλλά η Ε λλάδα τη ν απέρλω ν υπό το ν πρίγκηπα Γεώργιο και ένα μι­ ριψε. Α υτή ή τα ν η βασική αιτία το υ π ο λέ­ κ τό απόσπασμα από δύο τά γ μ α τα π εζικού, μου που α κο λ ο ύ θ η σ ε. Η α φ ορ μή , όμως, ένα ν λόχο ευζώ νω ν και μια π υροβολαρχία που επ ιζη το ύ σ ε η Τουρκία για να κ η ρ ύ ξε ι

Η

τ ο ν π ό λ εμ ο ε ν α ν τίο ν τη ς Ε λλά δας δ ό θ η κ ε σ τις 29 Μ α ρ τίου 1897, ό τα ν σώμα από 2.460 ένο π λο υ ς ε θ ε λ ο ν τ έ ς τη ς « Ε θ νικής Ε τα ιρ εία ς» εισ έβ α λ ε σ την κ α τεχ ό μ εν η από το υ ς Τ ο ύρ κο υς Μ α κεδ ονία . Σ τις 6 Α πριλίου η Τουρκία κ ή ρ υ ξε το ν π ό λ εμ ο ε ν α ν τίο ν τη ς Ελλάδας, σ την από­ φασή τη ς δ ε α υ τή ε ν θ α ρ ρ ύ ν θ η κ ε, όπως λ έγ ετα ι, από τη Γερμανία.

Ο Ι Δ Υ Ν Α Μ Ε ΙΣ ΤΩ Ν Α Ν Τ ΙΠ Α Λ Ω Ν Από τις α ρ χές το υ 1897 η ε λ λ η ν ο το υ ρ ­ κική σ ύρ ραξη φ α ινό τα ν α ν α π ό φ ευ κ τη . Γι' α υ τό η κυ β έρ ν η σ η σ τις 15 Φ εβ ρουά ρ ιου άρχισ ε να κα λ εί στα όπλα σ ταδιακά κλάσ εις ε φ έδ ρ ω ν με σκοπό τη ν εμ π ό λ εμ η συ­ γκρ ό τη σ η τω ν σ τρα τιω τικώ ν μονάδω ν και τη δ η μ ιο υ ρ γ ία νέω ν μονάδω ν που ή τα ν α­ π α ρ α ίτη τες για τη δ ιεξα γ ω γή το υ επ ικ εί­ μ ενο υ π ολέμ ου . Α ρχικά κλ ή θ η κα ν οι έ φ ε ­ δ ρ ο ι τεσσ άρω ν κλάσ εω ν και λίγο α ρ γ ό τεΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

ρα, τη ν 1η Μ αρτίου, κ η ρ ύ χ θ η κ ε επ ισ τρά ­ τευ σ η και κλ ή θ η κα ν δ ιαδοχικά στα όπλα ά λ λ ες έ ξ ι κλάσ εις εφ έδρω ν. Ετσι από τις 14 Μ α ρ τίου είχαν σ υ γ κ ρ ο τη θ εί τρ ε ις μ ε ­ ρα ρχίες, από τις ο π ο ίες η I και η II σ υ γ κ ε­ ν τρ ώ θ η κ α ν στη Θεσσαλία και η τρ ίτη σ την π ερ ιο χή τη ς Α ρτα ς. Α ρ χ η γό ς το υ Σ τρ α το ύ Θ εσσ αλίας ο ρ ίσ τη κ ε ο σ τρ α τη γ ό ς Μ ακρής και εκ είν ο υ τη ς Η πείρου ο σ υ ν τα γ μ α τά ρ ­ χ η ς Π υρ οβ ολικού Θ ρ α σ ύ βο υλο ς Μ άνος. Η δύναμη το υ Σ τρ α το ύ τη ς Η πείρου α­ ν ερ χ ό τα ν σε 22.570 ά ν δ ρ ες και 40 π υ ρ ο β ό ­ λα και τη ς Θ εσσ αλίας σε 40.000 ά ν δ ρ ες και 96 π υροβόλα. Α π οσ τολή το υ Σ τρ α το ύ Θ εσσ αλίας ή ­ τα ν η άμυνα στη γραμμή τω ν σ υνόρω ν τη ς Θ εσσ αλίας με τη ν κ α τεχ ό μ εν η από το υ ς Τ ο ύρ κο υς Μ α κεδ ονία , ενώ το υ Σ τρ α το ύ Η­ π είρου η α π ελευ θ έρ ω σ η τη ς Η πείρου, το μ εγ α λ ύ τερ ο μ έρ ο ς τη ς οποίας βρ ισ κότα ν υπό τη ν κα τοχή τω ν Τούρκω ν, ε κ τό ς από το π έρ α ν τη ς α ρ ισ τερ ή ς ό χ θ η ς το υ Αράχ θ ο υ τμ ή μ α που ή τα ν ελλ η ν ικό .

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ Η Π Ε ΙΡ Ο Υ

30

Η κατάστασ η τω ν σ τρ α τευ μ ά τω ν στο μ έτω π ο τη ς Η πείρου λίγο πριν από τη ν έ ­ να ρ ξη το υ π ο λέμ ο υ ή τα ν α π ο γ ο η τευ τικ ή . Μ ε τη ν επ ισ τρά τευ σ η σ υ γ κεν τρ ώ θ η κ α ν σ την Α ρ τα κλάσ εις εφ έδ ρ ω ν χω ρίς να έχει γ ίν ε ι καμία π ρό βλεψ η για π ρ ο μ ή θ εια ε ι­ δώ ν ιματισ μού και υπόδησης, χω ρίς να υ­ π άρχουν υπ η ρ εσ ίες διαχείρισ ης και ε φ ο ­ διασ μού υ λικού, χω ρίς α λ εύ ρ ι για τη ν πα­ ρασ κευή ψωμιού για το υ ς σ τρ α τιώ τες και χω ρίς υποζύγια για τη μ ετα φ ο ρ ά εφοδίω ν. Α κό μη δ εν υπήρχαν π λη ρ ο φ ο ρ ίες για τη ν κατάστασ η, τη δ ύνα μη και τις θ έ σ ε ις το υ αντιπ άλου, ενώ έ λ ειπ ε η ψ υχική ε ν ό τη τα σ τη ν κο ρ υ φ ή τη ς η γεσ ία ς το υ σ τρ α το ύ . Η σ υνεργασ ία μ ετα ξύ το υ αρχηγού το υ Σ τρ α το ύ Η πείρου, σ υ ντα γμ α τά ρ χ η Μ άνου, και το υ επ ιτελά ρ χ η το υ , α ντισ υ ντα γμ α τά ρ χ η Ν οταρά, ή τα ν, αν όχι α δ ύνα τη , το υ ­ λά χισ τον π ρ ο β λη μ α τική . Ομως και η συ­ νεργα σ ία ανάμεσ α σ το ν επ ιτελά ρ χ η και το υ ς ε π ιτε λ ε ίς δ ε ν ή τα ν κα θ ό λο υ α ρ μ ο νι­ κή. Το η θ ικ ό το υ σ τρ α το ύ ή τα ν καλό, αλλά δ ε ν είχ ε ερ είσ μ α τα . Η ταν π ρόσκαιρο δ ιό τι π ρ ο ερ χό τα ν κυρίω ς από το ν ενθ ου σ ια σ μ ό μ ε το ν οποίο ο ε λ λ η ν ικ ό ς λα ός α π ο δ έχ θ η ­ κε το ν π όλεμο.

Ο Ι Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Ε ΙΣ Σ Τ Η Ν ΕΥΡΥΤΕΡΗ Π Ε Ρ ΙΟ Χ Η Σ τις 6 Απριλίου έφ θ α σ ε από το Υπουρ­ γ είο Σ τρ α τιω τικώ ν σ το α ρ χη γείο Σ τρ α το ύ Η πείρου, που έ δ ρ ε υ ε σ τη ν Αρτα, η είδησ η για τη ν έν α ρ ξη εχθ ρ ο π ρ α ξιώ ν σ το θεσ σαλ ικό μέτω π ο και τη διακοπ ή τω ν διπ λω μα­ τικώ ν σ χέσεω ν μ ε τη ν Τουρκία. Την ίδια η ­ μέρα, δ ώ δ εκα ώ ρ ες μ ετά , άρχισε το πυρ και σ το η π ειρ ω τικό μέτω π ο, σ την αρχή με ισ χ υ ρ ό τα το βο μβ α ρδισ μό το υ ελ λ η ν ικ ο ύ π υρ οβο λικού , που βρ ισ κότα ν γύρ ω από ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

Το χωρ/ο Καμπή (Στρεβίνα), όπως φ αίνεται από τα υψώματα το ν Γριμπόβου.

Η Φ ιλιππιάδα, όπως φ α ίν ετα ι από τα υψ ώ μα τα το υ Γριμπόβου.

τη ν Α ρτα, ε ν α ν τίο ν όλω ν τω ν το υ ρ κικώ ν θ έσ εω ν στη δ εξιά ό χθ η το υ Α ρά χθ ου , μ ε ­ τα ξύ τω ν Κ ερ α μ α τώ ν και το υ Ν εοχω ρίου και στη σ υνέχεια με σ φ ο δ ρ ό τα τη μ ο νο μ α ­ χία μ ε το το υ ρ κ ικ ό π υ ρ οβο λικό που βρ ι­ σ κό τα ν σ τη ν π εριοχή Ιμ α ρ έτ. Ο ε ξ αποστάσεως α υ τό ς αγώ νας δ εν κρ ά τη σ ε πολύ, δ ιό τι το το υ ρ κ ικ ό π υ ρ οβο λικό ε ξα ιτία ς τη ς α δ υνα μία ς το υ να α ν τιμ ετω π ίσ ει το ε λ λ η ­ νικό π υρ οβ ο λικό υποχώ ρησε και ε γ κ α τα ­ σ τά θ η κ ε στα υψ ώ ματα το υ Γριμπόβου, ό ­ που από απόσταση 18 χλμ. π ερίπ ου ή τα ν α δ ύ ν α το να β ά λ λ ει και να β ά λ λ ετα ι. Το α­ π όγευ μα τη ς 7ης Απριλίου έ φ θ α σ ε δ ια τα ­ γή το υ Υ π ουργείου Σ τρ α τιω τικώ ν να περ ιο ρ ισ θο ύν οι ε λ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις μόνο σε άμυνα. Σ τις 8 Α πριλίου η 2η Ταξιαρχία Π εζικού με δ ιο ικη τή το ν σ υ ντα γμ α τά ρ χ η π εζικού Κω νσ ταντίνο Σέχο, που π έρασ ε βίαια στη δ εξιά ό χθ η το υ Α ρά χθ ου (ο ρ μ η τή ρ ιο τω ν ελλ η ν ικώ ν τμ η μ ά τω ν ή τα ν η Α ρ τα σ τη ν α­ ρ ισ τερ ή όχθη), ε π ιτέ θ η κ ε και α ν έτρ ε ψ ε το δ ε ξιό τω ν Τούρκων. Οι Τ ο ύρ κο ι α να γκά ­ σ θη κα ν να υποχω ρήσουν, αλλά τα ε λ λ η ν ι­ κά τμ ή μ α τα σ τερ ο ύ μ εν α π λη ρο φ ο ριώ ν και προπάντω ν επ ιθ ε τικ ο ύ π ν εύ μ α το ς δ εν το υ ς κατεδίω ξαν. Ο Τ ο ύρ κο ς δ ιο ικ η τή ς

δ ιέ τ α ξ ε σ ύμ π τυξη τω ν δ υ νά μ εώ ν το υ στα β ό ρ εια τη ς Α ρ τα ς και κ α τέλ α β ε τη δ ε ύ τ ε ­ ρη α μ υ ν τική το υ γραμμή από το Γρίμποβο μ έχ ρ ι τη γ έφ υ ρ α Κ αλογήρου. Το ίδιο βρ ά ­ δυ οι Τούρκοι προσπάθησαν να π λησιά­ σουν από τη Γραμμενίτσ α σ το σ ημ είο από όπου π ερνούσ αν τα ε λ λ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α ­ τα το ν Α ρα χθο, αλλά απ οκρούσ τηκαν. Σ το μ ετα ξύ από το πρωί τη ς ίδιας η μ έ ­ ρας ε λ λ η ν ικ ά τμ ή μ α τα κ ιν ή θ η κ α ν από το π έρασμα Μπάνι στη δ ε ξιά ό χθ η το υ Α ρά­ χ θ ο υ και κα τέλ α β α ν τα χω ριά Π αχυκάλαμο, Ν εοχώ ρι και Α κροπ οταμιά. Δ ε ν δ ια τή ­ ρησαν όμω ς τη ν κα τοχή δ ιό τι δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε ζή τη μ α ως π ρος το αν είχ ε δ ο θ ε ί ή όχι δ ια τα γή να κ ρ α τη θ ο ύ ν τα χωριά αυτά από τα ε λ λ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α τα . Κ ατά τις δύο ε π ό μ εν ες η μ έ ρ ε ς οι ε λ ­ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις έχασαν τη ν επ αφ ή με τις το υ ρ κ ικ έ ς , οι ο π ο ίες είχα ν υποχω ρήσει χω­ ρίς να γ ίν ο υ ν α ν τιλ η π τές . Ο λόκληρ η η π ε­ ριοχή το υ κάμπου είχ ε ε γ κ α τα λ ε ιφ θ ε ί από τ ο υ ς Τ ο ύρ κο υς. Τμήμα τα το υ Ε λληνικού Σ τρ α το ύ κ α τέλ α β α ν τα χωριά Ανέζα και Ψ α θ ό το π ο ς και σ τις 9 Α πριλίου το βράδυ τη Σαλαώρα, που είχ ε ε κ κ ε ν ω θ ε ί από το υ ς Τ ο ύρ κο υς, καθώ ς και το χωριό Α νθό τοπ ο ς. Και ενώ όλα έδ ειχ ν α ν ό τι τα το υ ρ κικά

Το Ιμ α ρ έ τ (ισλαμικό π τω χο κομ είο), από όπου π ήρε το όνομά τη ς η ομώ νυμη π εριοχή τη ς Α ρ τα ς .

7ο χω ριό Α μ μό το π ο ς (Κ ο υ μ ζά δ ες ή Κ ο υ μ ο υ ζά δ ες ).

σ τρ α τεύ μ α τα θ α ανα σ υντά σ σ οντα ν σ την π εριοχή τη ς Φ ιλιππιάδας, τα νέα που έ ­ φ θ α να ν ή τα ν ό τι έ φ ε υ γ α ν και από τα μ έρ η όπου δ ε ν είχαν δ ο θ ε ί μάχες. Η ά τα κ τη υ­ ποχώρηση τω ν Τούρκω ν α π ο δ ίδ ετα ι στις ε λ λ είψ εις τρ ο φ ίμ ω ν και π υρομαχικώ ν από τις ο π ο ίες υπέφεραν. Οι ε λ λ είψ εις α υ τέ ς ή τα ν τ έ τ ο ιε ς που ο δή γη σ α ν στη διάλυση τεσ σ άρω ν α λβα νικώ ν σ ω μάτω ν και σ τη γ ε ­ νική αποδιοργάνω ση το υ Το υρ κικο ύ Σ τρ α ­ το ύ . ΓΓ α υ τό υ π ο σ τη ρ ίχ θ η κ ε η άποψη ό τι η Η π ειρος θ α μπ ορούσ ε τ ό τ ε να α π ελ ευ ­ θ ερ ω θ εί, αν ο Ε λλη νικό ς Σ τρ α τό ς δ ε ν έπασχε από κακή διοίκησ η και ε λ λ είψ εις σε τρ ό φ ιμ α και π υρομαχικά, όπως ακριβώ ς και ο αντίπ αλός το υ. Σ το μ ε τα ξύ οι ε λ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις π ρο ήλα υνα ν συνεχώ ς και σ τις 10 Απριλίου πλησίαζαν τη γ έφ υ ρ α Κ αλογήρου. Ομω ς η π ροέλασ η α υ τή γ ιν ό τα ν χω ρίς να εξα σ φ α ­ λ ίζο ν τα ι ισχυρά ερ είσ μ α τα και ακό μ η χω­ ρίς να εξα σ φ α λ ίζετα ι η α π α ιτο ύ μ εν η π λή­ ρ ης επ αφ ή με τη διοίκησ η και η λ ειτο υ ρ γ ία σ το υ ς δ ρ ό μ ο υ ς α νεφ οδ ια σ μ ού . Η εικ ό ν α που έδ ιν α ν τη ν η μ έρ α ε κ είν η οι δύο ε λ λ η ν ικ έ ς τα ξια ρ χ ίες ή τα ν η εξή ς : Η 1η Ταξιαρχία π ροχω ρούσε σε χω ριστά τμ ή μ α τα που α κο λ ο υ θ ο ύ σ α ν το ν ε χ θ ρ ό μ έχ ρ ι τη Φιλιππιάδα, χω ρίς να έ χ ε ι κάποιο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ο σ χέδιο και χω ρίς να λα μ β ά ­ ν ει τα α π α ρα ίτη τα μ έτρ α ασ φ αλείας. Η 2η Ταξιαρχία ή τα ν διασ κορπ ισ μένη στα χωριά το υ κάμπου, σε πλήρη αταξία. Από το υ ρ κ ικ ή ς π λευ ρ ά ς κα τα β α λ λ ό ­ τα ν π ροσπ άθεια α να σ υγκρ ότησ ης τω ν μ ο ­ νάδω ν που είχαν διασ κορπ ισ τεί, χω ρίς να μεσ ολα β ή σ ει κάποια σοβαρή σ ύγκρουσ η μ ε τμ ή μ α τα το υ Ε λλη νικού Σ τρ α το ύ - μόνο από σύγχυση και πανικό. Μ όνο σ τις 11 Απ ριλίου δ ιε ξή χ θ η π ραγ­ μα τική μάχη σ τη ν π ερ ιο χή τω ν Π έ ν τε Πηγαδιώ ν, η οποία κ α τ έ λ η ξ ε σε βά ρ ος τω ν ελλ η ν ικώ ν τμ η μ ά τω ν , τα οποία ανατράπηκαν και κα τα δ ιώ χ θ η κα ν από τα το υ ρ κικά μ έχ ρ ι το χωριό Α μ μ ό το π ο ς, που ευ τυ χ ώ ς τα τ ε λ ε υ τ α ία δ ε ν το κατέλα βα ν. Αν το κατελά μ β α να ν υπήρχε κίνδ υ νο ς για όλα τα ε λ λ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α τα που είχα ν διεισ δύσει βαθιά σ το ε χ θ ρ ικ ό έδ α φ ο ς , να απ οκοπ ούν και να υ π οσ τούν π ανω λεθρία, κ α θ ό ­ σον η 2η Ταξιαρχία ή τα ν δια σ κορπ ισ μένη στα χωριά το υ κάμπου και δ ε ν μπορούσ ε να σ π εύσ ει έγκα ιρ α σε β ο ή θ εια τη ς 1ης. Α ­ π ο τέλ εσ μ α τη ς κα τά σ τα σ ης α υ τή ς ή τα ν να δ η μ ιο υ ρ γ η θ εί μ εγ ά λ ο ς π ανικός σ την πόλη τη ς Α ρ τα ς, όπου σ υ ν έρ ρ εα ν ο μα δ ικά και ά τα κ τα οι κά το ικο ι τω ν χωριών φ ο β ο ύ μ ε ­ νοι α ν τεκδ ίκ η σ η τω ν Τούρκων. Α κ ο λ ο ύ θ η ­ σε α ντικα τά σ τα σ η δ ιο ικη τώ ν, αλλά ο δ ιο ι­ κ η τή ς τη ς 1ης Ταξιαρχίας (σ υ ντα γμ α τά ρ ­ χ η ς X. Μ π ότσ αρης), π α ρ έμ ειν ε με τη ν ε λ ­ πίδα ό τι το ό νομά το υ θ α π ρ ο σ είλκυ ε το υ ς Σ ο υ λ ιώ τες και θ α α ν τισ τα θ μ ιζό τα ν έτσ ι η έ ν τα ξη Α λβανώ ν ε θ ε λ ο ν τώ ν σ το ν Τ ουρ κι­ κό Σ τρ α τό . Σ τις 13 Απριλίου ε γ κ α τα σ τά θ η κ ε στα Π έ ν τε Π ηγάδια ο μ έρ α ρ χ ο ς Οσμάν πασάς και σ τις 17 Α πριλίου οι Τ ο ύρ κο ι π ρ α γμ α το ­ ποίησαν σ φοδρή επ ίθεσ η και έδ ιω ξα ν

J j ■■■

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡΙΑ

32

Σ χ εδ ιά γρ α μ μ α των μαχώ ν το υ Γριμπόβου (1-2 Μ α ϊο υ 1897), (Γ Ε Σ /Δ ΙΣ ).

το υ ς Ε λ λη ν ες π ρος το ν Α μμ ό τοπ ο. Η τα ­ ξιαρχία το υ Μ πότσαρη υπέστη π ανω λε­ θ ρ ία και το η θ ικ ό το υ σ τρ α τού κα τα ρ ρ α ­ κώ θ η κε. Τότε το ε λ λ η ν ικ ό α ρ χη γείο απο­ φάσισε να κ ρ α τη θ ε ί α μ υ ν τική στάση. Η α­ πόφαση α υ τή ελ ή φ θ η σε σ υμ βο ύλιο το υ α ρ χηγού και τω ν επ ιτελώ ν το υ. Σ το σ υμ­ β ο ύλιο απ οφ ασ ίσ τηκε α κό μ η να κα τα λ η ­ φ θ ο ύ ν ο ρ ισ μ ένες επ ίκα ιρ ες θ έσ εις , ώ στε ο ε χ θ ρ ό ς να μη μπ ορεί να π α ρ ενο χ λεί τη ν πόλη τη ς Α ρ τα ς. Οι θ έ σ ε ις α υ τέ ς θ α κα τα ­ λ α μ β ά ν ο ν τα ν μόνο σ τη ν περίπτω ση που δ ε ν είχαν κ υ ρ ιε υ θ ε ί από το υ ς Τ ο ύρ κο υς, οι οποίοι α κόμα β ρ ίσ κο ντα ν σ τη ν ο ρ ειν ή ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡΙΑ

π εριοχή. Τ έτο ιες θ έ σ ε ις ή τα ν τα χωριά Α μ ­ μ ότοπ ος, Χ ανόπ ουλο και Κ ορ φ ο βο ύνι, κα­ θώ ς και η Α βαρίτσ α και τα σ τενά τη ς Κιάφας, στα οποία δ ε ν υπήρχε ε χ θ ρ ικ ό ς σ τρα τός.

Ο Ι Μ Α Χ Ε Σ ΤΟΥ Γ Ρ ΙΜ Π Ο Β Ο Υ Στη σ τρ α τιω τική ιστορία μ ε το ν τίτλ ο "μάχες το υ Γριμπ όβου” α ν α φ έρ ο ν τα ι οι μά­ χ ες που έγινα ν τη ν 1η ως τη ν 3 Μ αϊου 1897 και α π έβλεπ αν σ την κατάληψ η τη ς κορυφ ο γρ α μ μή ς Γριμπόβου (υψ. 350, 425 και 500).

Σ τις 20 Απριλίου μ εγά λη το υ ρ κ ικ ή δ ύ ­ ναμη άρχισε να κα τεβ α ίν ει από τα Π έν τε Π ηγάδια π ρος τη ν Καμπή και τη Φιλιππιάδα. Σ ε δ ια τα γή το υ αρχηγού π ρος το ν συ­ ν τα γ μ α τά ρ χ η Μ πότσαρη να φ ρ ο ντίσ ει για τη ν υπ οσ τήρ ιξη τω ν ελλ η ν ικώ ν μονάδω ν υ π ή ρ ξε αντίδρασ η, που είχ ε ως α π ο τέ λ ε ­ σμα να μη π α ρα σ χεθεί έγκα ιρ α β ο ή θ εια σε μ ο ν ά δ ες που ενερ γ ο ύ σ α ν μ ε βάση ανα­ γνω ρίσ εις, οι ο π ο ίες είχα ν σ τη ρ ιχ θ εί σε ε ­ σ φ α λμ ένα δ εδ ο μ έν α , π ράγμα που π ροκά­ λ εσ ε ν έ ε ς ή τ τ ε ς , αλλά και π α ρ εξη γή σ εις ι­ κα νές να επ ιφ έρ ο υ ν μ εγ ά λ ες κα τα σ τρ ο ­ φ ές. Σ τις 22 Απριλίου ζ η τή θ η κ ε να α ντικα τα σ τα θ ο ύ ν ο Μ π ότσ αρης και ο επ ιτελά ρ -

T r ir *

ISST

ε κ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1807

Η Μ Α Χ Η T f lF H lE M T E Π Η Γ Α Α ΙΩ Ν

L E CO M BAT DE “Ρ Ε Ν Τ ί P IÜ H 4 D IÄ .

Σ τιγ μ ιό τυ π ο από συμπλοκή ελληνικώ ν τμ η μ ά τω ν μ ε το υ ρ κ ικά σ τα Π έ ν τ ε Π η γά δ ια , σ ε λα ϊκή εικό να τη ς επ οχής (Α θήνα, Ε θνικ ό Ισ το ρ ικ ό Μ ο υ σ είο ).

34 ■■■

χ η ς Ν οταράς. Η διοίκηση τη ς Ταξιαρχίας α­ ν α τέ θ η κ ε σ τον σ υ ντα γμ α τά ρ χ η Μπαϊρακτά ρη , που είχ ε φ θ ά σ ει πριν από λ ίγ ες η ­ μ έ ρ ε ς με ένα σ ύ ντα γμ α ασ τυφυλάκω ν-χω ρ οφ υλάκω ν, αλλά η κατάστασ η ή τα ν δ ύ ­ σ κολο να δ ιο ρ θ ω θ εί. Σ η μ ειώ θ η κ α ν πολλά κρ ού σ μα τα απ ειθα ρχία ς και λιπ ο τα ξία ς και η κατάστασ η κ ιν δ ύ ν ευ ε να ξ ε φ ύ γ ε ι από κ ά θ ε έλεγχ ο . Α π οφ α σ ίσ τηκε τ ό τ ε να α ν α σ υ γ κ ρ ο τη θ εί ο Σ τρ α τό ς τη ς Η πείρου σε τρ ε ις τα ξια ρ χ ίες . Η ε ν έ ρ γ ε ια α υ τή β ο ή ­ θ η σ ε σ την εξύψ ω σ η το υ η θ ικο ύ τω ν ανδρών. Τότε απ οφ ασ ίσ τηκε να εγ κ α τα λ ειφ θ ε ί η π α θ η τική στάση που επ έβ α λ λ ε η αμ υ ν τική τα κ τικ ή και να π ρ α γμ α το π ο ιη θ εί μια σ υ σ τη μ α τικ ό τερ η ε π ιθ ετικ ή α ν α μ έ­ τρ ησ η μ ε το ν εχ θ ρ ό . Σ τις 30 Απριλίου κα­ τα σ τρ ώ θ η κα ν σ χέδια για το υ ς α ν τικ ε ιμ ε ν ι­ κο ύ ς σ κοπούς κ ά θ ε τα ξια ρ χία ς. Ω στόσ ο η μη πιστή τήρησ η τω ν δια τα γώ ν το υ Α ρ χ η ­ γ είο υ σ υνεχίσ θη κε. Την 1η Μ αϊου η μ εν το υ ρ κ ικ ή μ εραρχία το υ σ τρ α τηγο ύ Ο σμάν πασά κ α τείχ ε τη ν κο ρ υ φ ο γρ α μ μ ή Γριμπόβου, η δ ε 1η ε λ λ η ν ι­ κή Ταξιαρχία και το σώμα α σ τυφ υλάκω ν π έρασαν τη δ εξιά ό χθ η το υ Α ρ ά χθ ου και π α ρ α τά χθ η κα ν σ τη ν π εριοχή Ιμ α ρ έτ Γραμμενίτσ α, με κα τεύ θ υ ν σ η τις το υ ρ κ ικ έ ς θ έ σ ε ις σ το Γρίμποβο. Το πρωί τη ς 1ης Μ αϊου, ο δ ιο ικ η τή ς τη ς 1ης Τα­ ξιαρχίας, σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η ς Δ η μ ή τρ ιο ς Μ π αϊρακτάρης, με επ α ν ειλ η μ μ έν ες ανα­ φ ο ρ ές το υ ζη το ύ σ ε από το α ρ χη γ είο τη ν έγκρισ η ανά ληψ ης επ ίθ εσ η ς με το αιτιολ ο γ ικό ό τι η α να μο νή σ τις θ έ σ ε ις μάχης ε ί­ χε αρχίσ ει να κο υ ρ ά ζει τα σ τρ α τιω τικά τμ ή μ α τα . Ο α ρ χη γός το υ Σ τρ α το ύ Η πείρου φ ο ­ β ο ύ μ εν ο ς ό τι ο δ ιο ικ η τή ς τη ς 1ης Ταξιαρ­ χίας είχ ε τη ν π ρό θεσ η να επ ιτε θ ε ί, έ σ τε ι­ λ ε τη ν α κό λ ο υ θ η (σε έ ν το ν ο ύφ ος) δ ια τα ­ γή: «Λαβών γνώ σ ιν μ εσ ημ βρ ία ν τη ς σ ημει-

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

ώσεώς σας, ε ν η δ ια λ α μ β ά ν ετε ό τι ά ν δ ρ ες τ ε τα γ μ έ ν ο ι π ρος μ άχην α π οκά μνουν, ε ­ ν τέλ λ ο μ α ι υμίν όπως σ υ μ μ ο ρ φ ω θ ή τε προς π ρ ο γ εν εσ τέρ α ς δ ιαταγάς, μ ερ ιμ ν ώ ν τες σ υγχρόνω ς όπως μη κα τα π ο νο ύ ντα ι οι ά ν­ δ ρ ες, π αρατα σ σ όμενοι προς μάχην, μη δοθ είσ η ς τη ς π ρος το ύ το δ ια τα γή ς, αλλά λ α μ β ά ν ο ν τες τα κεκα ν ο νισ μ έν α μ έτρ α ασ φ α λεία ς τ η ρ ε ίτ ε α υ το ύ ς ε ν αναπαύσει». Παρόλα α υ τά σ τις 15.30 τη ς 1ης Μ αϊου η 1η ε λ λ η ν ικ ή Ταξιαρχία, μ ε δική τη ς πρω­ το β ο υλία , άρχισε να β ά λ λ ει ε ν α ν τίο ν τω ν το υ ρ κικώ ν θ έσ εω ν , με α φ ορ μή επ ίθεσ η που δ έ χ θ η κ ε μικρό ελ λ η ν ικ ό ανα γνω ρισ τι­ κό απόσπασμα που είχ ε σ τα λ εί κα τά μ ή κο ς τη ς δ εξιά ς ό χ θ η ς το υ Α ρά χθ ου . Σ ε λίγο η μάχη γ ε ν ικ ε ύ θ η κ ε σε όλη τη ν π ερ ιο χή πά­ νω από τα υψ ώ ματα το υ Ιμ α ρ έτ και το χω­ ριό Γραμμενίτσ α. Οι ε λ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις κα τόρ θω σ α ν να δ ιεισ δ ύσ ο υν α ρ κ ετά μέσα σ τη ν π εριοχή που κα τείχ α ν οι Τ ο ύρ κο ι και να το υ ς απ ω θήσ ουν στα υψ ώ ματα γύρ ω από το χω ριό Γρίμποβο, φ θ ά ν ο ν τα ς σε α­ πόσταση περίπ ου 400 μ έτρ ω ν από τις ν έ ε ς θ έσ εις το υ ς . Η μάχη σ υ νεχ ίσ θ η κε μ έχ ρ ι τις 19.45, ο π ό τε σ τα μά τησ α ν τα πυρά και ο Ε λλη νικό ς Σ τρ α τό ς έ μ ε ιν ε σ τις θ έσ εις που κυ ρ ίευ σ ε από το ν εχθ ρ ό . Σ το μ ε τα ξύ γύρ ω σ τις 17.30 είχ ε μ ετα β εί στο π εδ ίο τ η ς μάχης ο α ρ χη γό ς το υ Σ τρ α το ύ Η π είρου με το ε π ιτε λ ε ίο το υ , ό ­ που π α ρ έμ ειν ε μ έχ ρ ι τις 19.00, εν θ α ρ ρ ύ ν ο ν τα ς με τη ν παρουσία το υ το υ ς μα χόμεν ο υ ς σ τρ α τιώ τες. Μ ετά τη λ ή ξη τη ς μάχης ο α ρ χη γός σ κ έ φ θ η κ ε να δ ια τά ξε ι τη ν επ ά­ νοδ ο τω ν σ τρα τιω τικώ ν τμ η μ ά τω ν σ τις π ρ ο η γ ο ύ μ εν ες α μ υ ν τικ έ ς το υ ς θ έ σ ε ις Ιμα­ ρ έ τ - Γραμμενίτσ α, αλλά τη σ τιγμή ε κ είν η έλ α β ε από το ν δ ιο ικη τή τη ς 1ης Ταξιαρ­ χία ς α ναφ ορά με τα θ ε τικ ά α π ο τελ έσ μ α τα τη ς μάχης. Ετσι κ ά θ ε σ κέψ η για επ άνοδο τη ς 1ης Ταξιαρχίας σ τις α ρ χ ικ ές θ έσ εις

τη ς ε γ κ α τα λ ε ίφ θ η κ ε και δ ια τά χ θ η κ ε αυτή να σ τα θ ερ ο π ο ιη θ εί σ τις ν έ ε ς θ έ σ ε ις τη ς, π ερ ιμ έν ο ν τα ς ν ε ώ τε ρ ε ς δ ια τα γ ές το υ Α ρ ­ χ η γ είο υ για τη ν παραπ έρα στάση τη ς . Κα­ τό π ιν το ύ το υ η 1η Ταξιαρχία δ ιέ τ α ξ ε στη 01.30 τη ς 2ας Μ αϊου τις μ ο ν ά δ ες τη ς να τη ρ ή σ ο υ ν «αυσ τηρή άμυνα» στη γραμμή που κα τείχ α ν και α π αγόρευσ ε κ ά θ ε ε π ίθ ε ­ ση χω ρίς τη ν έγκρισ ή τη ς. Παρά τις δ ια τα γ ές που δ ό θ η κ α ν, να μ ην εμ π λα κ ο ύ ν σε μάχη στα υψ ώ ματα ε ­ π αφής, α υ τό δ ε ν έ γ ιν ε δ υνα τό . Οι Τούρκοι αφ ού ενισ χ ύ θ η κ α ν κα τά τη δ ιά ρ κεια τη ς ν ύ κ τα ς με ισ χυρές δ υ ν ά μ εις που έφ θ α σ α ν από τα Ιωάννινα, επ ιτέ θ η κ α ν τα υ τό χ ρ ο ν α από π ολλά σ ημεία κα τά τω ν τμ η μ ά τω ν ε ­ π αφ ής τη ς 1ης Ταξιαρχίας από τις 04.30 τη ς 2ας Μ αϊου. Η κατάστασ η για τις ε λ λ η ­ ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις ε ξα ιτία ς τη ς ενίσ χυσ ης τω ν Τούρκω ν, τη ς σ φ ο δ ρ ό τη τα ς τω ν πυ­ ρών και τη ς β ρ ο χ ή ς που άρχισε να π έ φ τει αδιάκοπ α έ γ ιν ε κρίσιμη. Το Α ρ χ η γ είο έ κ ρ ι­ ν ε α σ ύμ φ ο ρη και επ ικίνδ υ νη τη διακοπή τη ς μ ά χη ς και γ ι’ α υ τό δ ιέ τ α ξ ε τη 2η Τα­ ξια ρ χία σ τη ν π εριοχή Τ ζο υ μ έρ κω ν και τη ν 3η σ το χωριό Χ α λ κιά δ ες να απασχολήσουν μ ε το π ικ ές επ ιθ έσ εις το υ ς Τ ο ύ ρ κο υ ς για να μη σ υ γ κ εν τρ ω θ ο ύ ν π ερ ισ σ ό τερ ες δ υ ­ ν ά μ εις σ το ν το μ έ α το υ Γριμπόβου. Σ τη μια το μ εσ η μ έρ ι η 1η Ταξιαρχία α­ ν έ φ ε ρ ε ό τι είχ ε ανάγκη από π υρομαχικά και ό τι δ ιέ τ α ξ ε τη σ τα θ ερ οπ οίησ η τω ν δυνά μεώ ν τη ς σ τις θ έ σ ε ις που είχα ν ή δη κα­ τα λά β ει. Η μάχη ε ξα κ ο λ ο ύ θ η σ ε και μ ετά το μ ε ­ σ ημ έρ ι κάτω από α σ τα μ ά τη τη βρ οχή που δ υσ χέρ α νε τη ν π ροώ θηση τω ν τμημάτω ν. Σ τη σ ύγκρουσ η σ υ μ μ ε τε ίχ ε από νω ρίς το πρωί και το π υ ρ οβο λικό το υ σ τρα τώ να τη ς Α ρ τα ς και τη ς Μ ο νή ς Θ ε ο το κ ιο ύ Π έτα, β ά λ λ ο ν τα ς σ υνεχώ ς από απόσταση 6 χλμ. κα τά τω ν Τούρκω ν, που βρ ίσ κοντα ν σ την κο ρ υ φ ή το υ υ ψ ώ ματος δ υ τικ ά το υ Γριμπό0ου. Οι ε λ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις με δρασ τικά πυρά και επ α ν ειλ η μ μ έ ν ες ε φ ό δ ο υ ς κ α τό ρ ­ θω σαν να εκ δ ιώ ξο υ ν το υ ς Τ ο ύ ρ κο υ ς από τις θ έ σ ε ις το υ ς στα α να το λικά το υ Γριμπόβου. Οι τε λ ε υ τ α ίο ι π ερ ιο ρ ίσ τη κα ν σ τη ν υ­ ψ η λ ό τερ η κο ρ υ φ ή το υ υψ ώ μα τος δ υ τικά το υ Γριμπόβου και σ τον α υ χένα πίσω από τη ν κορυφ ή. Η μάχη σ υ νεχ ίσ θ η κε μ έχ ρ ι το βράδυ (20.00), ο π ό τε τα πυρά σ τα μ ά τησ α ν και από τις δ ύο π λευ ρ ές. Οι α π ώ λειες τω ν ε λ ­ ληνικώ ν δ υ νά μ εω ν κατά τις σ υγκρ ού σ εις τη ς 1ης και τη ς 2ας Μ αϊου ή τα ν 7 ν εκ ρ ο ί και 23 τρ α υ μ α τίες . Μ ε τα ξύ τω ν νεκρ ώ ν ή ­ τα ν και ο τα γ μ α τά ρ χ η ς π εζικού Π αναγιώ ­ τη ς Π απαγιαννόπουλος. Η κόπωση από τη δ ιή μ ερ η μάχη και τη ν 24ωρη βροχή επ έδρ α σ ε δυσ μενώ ς σ το η ­ θ ικ ό τω ν στρατιωτώ ν. Γι' α υ τό κ ρ ίθ η κ ε α­ π α ρ α ίτη τη η σ ύμ π τυξη τω ν δυνά μεω ν στα υψ ώ ματα το υ Ιμα ρ έτ, όπου θ α μπορούσαν ε υ κ ο λ ό τε ρ α να α ντιμετω π ίσ ου ν κά θ ε ε ­ χ θ ρ ική επ ίθεσ η. Κ ατόπιν το ύ το υ η 1η Τα­ ξιαρχία ε ξέδ ω σ ε σ τις 21.00 δ ια τα γή για σ ταδιακή σ ύμ π τυξη από τις 23.00 στα υψώ­ μα τα το υ Ιμ α ρ έτ. Ομω ς η σ ύμ π τυξη έ γ ιν ε

με ά τα κ το τρ ό π ο και κρ ά τη σ ε μ έχ ρ ι το πρωϊ τη ς 3ης Μ αϊου. Τα τμ ή μ α τα κ α τέλ α ­ βαν τις θ έ σ ε ις που το υ ς υ π ο δείχθ ηκα ν, αλλά π αρουσίαζαν μ εγ ά λ ες ε λ λ ε ίψ ε ις εξα ιτία ς τη ς δ ια ρ ρ ο ής πολλώ ν ανδρών. Το πρωϊ τη ς 3ης Μ αϊου οι κιν ή σ εις τω ν Τούρκω ν προς τη Γραμμενίτσ α έδω σαν τη ν εντύπ ω σ η ό τι ή τα ν δ υ ν α τό να εξα π ο ­ λύσ ουν επ ίθεσ η κατά το υ δ εξιο ύ τη ς 1ης Ταξιαρχίας και να τη ν απ ειλήσ ουν με π ερ ι­ κύκλω ση. Η κατάστασ η τη ς Ταξιαρχίας επ ι­ δ ειν ώ θ η κ ε π ερ ισ σ ότερ ο τις β ρ α δ ιν ές ώ­ ρ ες, ό τα ν ένα ς λόχο ς που δ ια τά χ θ η κ ε να εγ κ α τα σ τα θ εί ως τμ ή μ α π ροφ υλα κώ ν στασίασε, ενώ σ τασ ια σ τικές δ ια θ έσ εις ε κ δ η ­ λώ θ η κα ν και σε ά λ λ ες μ ο νά δ ες. Σ τις 22.00 έφ θ α σ ε σ το Α ρ χ η γ είο Σ τρ α το ύ ο τα γ μ α ­ τά ρ χ η ς π υρ οβ ο λικού Π ανα γιώ της Δαγκλή ς, επ ιτελ ά ρ χ η ς τη ς 1ης Ταξιαρχίας, ο οπ οίος α ν έ φ ε ρ ε τη ν κατάστασ η τω ν τμ η ­ μάτω ν τη ς Ταξιαρχίας, που κα τά τη γνώ μη το υ δ ιο ικη τή τη ς θ α τρ έπ ο ν τα ν σε φυγή με τη ν απλή και μόνο εμφ ά νισ η το υ ε ­ χθ ρ ο ύ . Η τα ν επ ο μένω ς απ όλυτη ανάγκη, α ν έφ ερ ε ο επ ιτελά ρ χ η ς, η Ταξιαρχία να υ­ ποχω ρήσει σ την Αρτα. Ετσι το Α ρ χ η γ είο α­ ν α γκά σ τη κε να δ ια τά ξε ι τη ν επ άνοδο τη ς 1ης Ταξιαρχίας στη γραμμή το υ Α ρά χθ ου . Ολα τα τμ ή μ α τα τη ς Ταξιαρχίας πέρασαν τη γ έφ υ ρ α με τά ξη και το πρωϊ τη ς 4ης Μαϊου κα τείχ α ν τις θ έ σ ε ις που είχαν πριν από τη ν εξό ρ μ η σ η προς το Γρίμποβο, από τη ν Κάτω Παναγιά μ έχ ρ ι το Θ εο το κ ίο . Χω ρίς π ρ ο βλήμ α τα έ γ ιν ε και η σ ύμπ τυ­ ξη τη ς 3ης Ταξιαρχίας, άλλα τμ ή μ α τα τη ς οποίας κ α τευ θ ύ ν θ η κ α ν σ το Π έτα , άλλα στο Κ ομπ ότι και άλλα σ την Π ερ ά νθ η , τα ο ­ ποία α νέλα β α ν τη ν άμυνα το υ Α ρά χθ ου π οτα μ ού από το Γλυ κό ριζο μ έχ ρ ι τις ε κ β ο ­ λ έ ς του. Σ το μ ετα ξύ σ το μέτω π ο τη ς Θ εσσ α­ λίας με τις π ρ ώ τες σ υγκρ ού σ εις ο Ε λλη νι­ κός Σ τρ α τό ς άρχισε να υποχω ρεί. Η Λάρι­ σα ε γ κ α τα λ ε ίφ θ η κ ε και στη σ υνέχεια τα Φάρσαλα. Σ τις 5 Μαϊου, κα τά τη μάχη το υ Δ ο μο κο ύ, οι ε λ λ η ν ικ έ ς δ υ ν ά μ εις υ π έσ τη ­ σαν σ υντρ ιπ τική ή ττα . Η σ ύγκρουσ η αυ τή σ ημείω σ ε και το τέ λ ο ς το υ π ο λέμ ο υ το υ 1897. Σ τις 6 Μ αϊου, μ ετά από μεσ ολάβησ η το υ τσ άρου, ο σ ο υ λτά νο ς έδω σ ε δ ιαταγή σ το υ ς α ρ χη γού ς το υ Σ τρ α το ύ το υ να σ τα­ μ α τήσ ο υν τις ε χ θ ρ ο π ρ α ξίες και να υπο­ γρά ψ ουν με το υ ς Ε λ λη ν ες προσω ρινή ανα­ κωχή. Την ίδια η μ έρ α έ γ ιν ε και η πρώ τη επ α­ φή ανάμεσ α σε Ε λ λη ν ες και Τ ο ύρ κο υς α ξιω μ α τικο ύ ς σ το μέτω π ο τη ς Η πείρου. Η σ υνάντηση έ γ ιν ε μ ε ε λ λ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α ­ τα τη ς 3ης Ταξιαρχίας να π α ρα μ ένο υν α κό ­ μη στα π έρ αν τη ς δ εξιά ς ό χ θ η ς το υ Α ρά­ χ θ ο υ το υ ρ κ ικ ά εδά φ η, αν και η εκκένω σ ή το υ ς άρχισε σ τις 4 Μαϊου. Οι Τ ούρκοι ζή ­ τησ α ν να εκ κ ε ν ω θ ο ύ ν τα εδ ά φ η το υ ς από τα ε λ λ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α τα . Η ε λ λ η ν ικ ή κυ­ β έρνη σ η , αν και θ εώ ρ η σ ε τη ν αξίωση αυ τή ως αξίωση π έρα από τα όρια μιας απλής κατάπ αυσ ης το υ π υρός, δ έ χ θ η κ ε τε λ ικ ά να α π οσ υρ θούν τα ελλ η ν ικ ά σ τρ α τεύ μ α ­ τα. Η υπογραφή το υ Π ρω το κό λλο υ ανακω ­

Τα υψώματα 425 και 500 (αριστερά και κέντρο στο βάθος αντίστοιχα), που μαζί με το υψ. 350 αποτελούσαν την κορυφογραμμή του Γριμπόβου.

Το ύψω μα 350, όπως φ α ίν ετα ι από τη ν οδό Α ρ τα ς - Γοιμπ όβου.

χ ή ς έ γ ιν ε σ τις 7 Μ αϊου 1897 πάνω στη γ έ ­ φ υ ρ α το υ Α ρ ά χθ ου . Ετσι τε ρ μ α τίσ τη κ α ν οι εχ θ ρ ο π ρ α ξίε ς σ το μέτω π ο τη ς Ηπείρου. Μια η μ έρ α α ρ γό τερ α , σ τις 8 Μ αϊου, υπ ο γρά φ ηκε στη Λαμία το π ρ ω τό κολλο ανα­ κω χής και σ το μέτω π ο τη ς Θ εσσαλίας. Η ο ­ ρ ισ τική ειρ ή ν η υ π ο γρ ά φ η κε σ τις 22 Ν ο εμ ­ βρίου 1897. Η ή ττα κα τά το ν π ό λ εμ ο το υ 1897 είχε ως α π ο τέλεσ μ α η Ελλάδα να υ π ο χρ εω θ εί να π ληρώ σ ει σ τη ν Τουρκία ως π ολεμ ική α­ ποζημίωση 100.000.000 χ ρ υ σ ές δ ρ α χ μ ές και να επ ιβ λ η θ εί στη χώρα μας δ ιε θ ν ή ς οι­ κο ν ο μ ικ ό ς έλεγ χ ο ς . Δ ε ν υ π ή ρξα ν εδ α φ ι­ κ έ ς απ ώ λειες. Η Τουρκία δ ε ν κ α τέλ α β ε ν έ ­ ε ς κ α το ικ η μ έ ν ες π ερ ιο χές. Είχε μόνο ο φ έ ­ λη σε σ τρ α τη γ ικ ές θ έ σ ε ις υψ ω μάτω ν στη Θεσσαλία. Σ τη ν Η πειρο η κατάστασ η τόσ ο ως π ρος τα σύνορα, όσο και ως προς τις θ έ σ ε ις τω ν αντιπ άλω ν έ μ ε ιν ε α μ ετά β λ η τη , όπως ή τα ν πριν από το ν π όλεμο.

Β ΙΒ ΛΙΟ ΓΡΑ Φ ΙΑ (1) Β ουρ νά ς Τάσος: ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΗΣ Ν ΕΩ ΤΕΡΗ Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ (1821-1909), εκ δ . Α δελφ ώ ν Τολίδη, Α θή να . (2) Γονζάγα Μ .: Ο Ε Λ Λ Η Ν Ο Τ Ο Υ Ρ Κ ΙΚ Ο Σ Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ ΤΟΥ 1897 ΕΝ Θ Ε ΣΣΑ Λ ΙΑ ,

Α θή να ι, 1906. (3) G oltz, G. Fr. Von D er: DER THESSALISCHE KRIEG UND DIE TÜRKISCHE ARMEE, B erlin, 1898. (4) Ε γκ υ κ λο π α ίδ εια «Π υ ρ σ ό ς». (5) ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΟΥ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο Υ ΕΘ Ν Ο ΥΣ, Ε κ δ ο τικ ή Αθηνών. (6) ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ ΤΟΥ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο Υ ΣΤΡΑΤΟΥ (1821-1997), εκ δ . Γ Ε Σ /Δ ΙΣ , Α θή να , 1997. (7) Μ α ζα ρ ά κ η ς -Α ιν ιά ν , A .: ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΚ Η Μ Ε Λ Ε ΤΗ 1821-1897 Κ Α Ι Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ ΤΟΥ 1897, Α θή να ι. (8) Ο ικονομόπ ουλο ς ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ ΤΟΥ Ε Λ Λ Η Ν Ο Τ Ο Υ Ρ Κ ΙΚ Ο Υ Π Ο Λ Ε Μ Ο Υ ΑΠ Ο ΤΗΣ ΕΝ Α ΡΞΕΩ Σ ΤΗ Σ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ Κ Ρ Η Τ ΙΚ Η Σ ΕΠ Α ΝΑ ΣΤΑ ΣΕΩ Σ Μ Ε Χ Ρ Ι ΠΕΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜ Ο Υ. (9) Μ α ρ κ εζίν η ς Σ .: Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Η ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ ΤΗΣ Ν ΕΩΤΕΡΑΣ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ , Α θή ν α ι 1966-1968. (10) Π ά γ κα λο ς Ο .: ΤΑ Α Π Ο Μ Ν Η Μ Ο Ν ΕΥΜ Α ΤΑ Μ Ο Υ 1897-1947, Α θή ν α ι 1950. (11 )Σ π η λιω το π ο ύ λ ο υ Αντ. © .; ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ ΤΟΥ Ε Λ Λ Η Ν Ο Τ Ο Υ Ρ Κ ΙΚ Ο Υ Π Ο Λ Ε Μ Ο Υ , Α θή ν α ι, 1897. (12) Τσουκαλά Κ ώ σ τα: Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΤΡΑ ΓΩ ΔΙΑ, εκ δ . Ν έα Σ ύ ν ο ρ α - Α. Λ ιβ άνης, Α θή να , 1981. (13) Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟ Σ Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ ΤΟΥ 1897, εκ δ . Γ Ε Σ /Δ ΙΣ , Α θή να , 1993.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΓΟΝΟΣ ΠΛΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΩΝ ΣΤΗ ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ Ο ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΤΖΩΡΤΖ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ. ΦΥΜΑΤΙΚΟΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑ ΛΙΟΝΤΑΡΙΟΥ Ο ΗΡΩΑΣ ΑΥΤΟΣ ΔΙΕΤΡΕΧΕ ΤΙΣ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΣΠΑΝΟΥΣ ΧΩΡΕΣ ΑΝΕΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟ ΣΠΑΘΙ ΤΟΥ, ΧΑΡΙΖΟΝΤΑΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ. ΣΥΝΕΛΑΒΕ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕ ΤΟ ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΕΞΙ ΧΩΡΩΝ - ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ, ΚΟΛΟΜΒΙΑ, ΕΚΟΥΑΔΟΡ, ΠΕΡΟΥ, ΒΟΛΙΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΝΑΜΑΣ. ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΠΑΛΕΨΕ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΝΩΜΕΝΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ, ΑΛΛΑ ΠΕΘΑΝΕ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ, ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΩΝ, ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΧΟΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΜΦΥΛΙΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΙΧΕ ΑΦΙΕΡΩΣΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ. ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΛΙΓΟΙ ΕΙΝΑΙ 01 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ ΤΟΣΑ ΠΟΛΛΑ ΜΕ ΤΟΣΑ ΛΙΓΑ ΜΕΣΑ. Ο ΜΠΟΛΙΒΑΡ ΑΠΑΡΝΗΘΗΚΕ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΝΑΎ ε ΡΔΙΣΕΙ ΤΟΝ ΠΙΟ ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΙΤΛΟΥΣ ΠΟΥ ΑΞΙΩΘΗΚΕ ΠΟΤΕ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ: ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗ. ΓΑΒΡΙΗΛ-ΜΙΧΑΗΛ ΔΗ Μ Η ΤΡ ΙΑ ΔΗ Σ Ισ το ρ ικό ς -Α ρ χ α ιο λ ό γο ς ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

πό το 1492, δηλα δή από τα τα ξ ί­ δια το υ Χ ρισ τόφ ορου Κολόμθου, η Ισπανία ή τα ν η α δ ια φ ιλο νίκητη κυρίαρχος τη ς Κ εν τρ ικ ή ς και τη ς Ν ότιας Α­ μ ερ ική ς. Ε κτό ς από τη ν π ορ τογα λική αποι­ κία τη ς Βραζιλίας ο λό κληρ η η Λ α τινική Α­ μ ερ ική α π έδ ιδ ε στη μ ητρ όπ ολη το μ εγα λύ ­ τ ε ρ ο μ έρ ο ς το υ φυσ ικού τη ς π λούτου. Χά­ ρη σε αυτά τα π λούτη μ έχρ ι τη ν ή ττα τη ς Ισπανικής Α ρμάδας, το 1588, οι Ισπανοί βα­ σ ιλείς είχαν γ ίν ει οι π λο υσ ιότερ οι ε σ τε μ μ έ ­ νοι τη ς Ευρώπης, δ ια τη ρ ώ ντα ς χωρίς α ν τα ­ γ ω νισ τές το α π οκλεισ τικό μονοπώ λιο τω ν εμπ ορικώ ν συναλλαγώ ν με τις απ οικίες. Μ ε τη ν άνοδο τη ς β ρ ετα ν ικ ή ς και τη ς γ α λ ­ λικ ή ς ν α υ τικ ή ς ισχύος, το ν 17ο αιώνα, κα­ νέν α άλλο κρ ά το ς - ε κ τό ς τη ς Ισπανίας και τη ς Π ορ τογα λία ς - δ ε ν είχ ε τη δ υ ν α τό τη τα να δ ιεισ δ ύσ ει στις λ α τιν ο α μ ερ ικ α ν ικ ές α­ γ ο ρ ές παρά μόνο μέσω π ειρατικώ ν επ ιδρ ο ­ μών σ την Καραϊβική και σ τον κόλπο το υ Ο Σ ιμ ό ν Μ ττολιβάρ σ ε νεαρ ή η λικία (έρ γο Μ εξικο ύ . Αν και η ισπανική ο ικονομική κυ ­ το υ C alvo C arrion, Μ ο υ σ είο Μ π ολιβά ρ, Κ αράκας). ριαρχία δ ια τη ρ ή θ η κ ε επίσημα και κατά τη δ ιά ρ κεια το υ 18ου αιώνα, είχ ε ήδη αρχίσει σιγά-σιγά να φ θ ίν ει από το ν ο λο ένα ανερχ ό μ εν ο ανταγω νισ μό τη ς αναπ τυσ σ όμε­ α ναιρεσ ει τις υποσχεσεις το υ και να ανα­ κτή σ ει το ν πλήρη έλ εγ χ ο τω ν αποικιών, ν η ς ν α υ τικ ή ς ισχύος τη ς Αγγλίας. σ την ανάγκη και με τη βία, α γνοώ ντα ς το ν Την ίδια π ερ ίο δο στη Λ ατινική Α μ ερ ική είχ ε αρχίσ ει να εκδ η λ ώ ν ετα ι μια πάλη για γ εν ικ ό αναβρασ μό το υ ε κ ε ί π ληθυσ μού, με τ η ν εξου σ ία σ το εσ ω τερ ικό τη ς ισπανικής α π ο τέλεσ μ α σε ολόκληρ η τη Λ ατινική Α μ ε ­ ρική να ξεσ π άσ ουν επ ανασ τατικά κινή μ α ­ σφαίρας επ ιρροής. Η σύγκρουσ η δ ιεξα γό τα ν μ ετα ξύ τω ν κρ εο λώ ν (1) και τω ν Ισπα­ τα. Το σ π ο υδ α ιότερο α π ελ ευ θ ερ ω τικ ό κί­ νών αξιω ματούχω ν γρα φ ειο κρ α τώ ν, οι ο ­ νη μ α είχ ε ως κ έ ν τρ ο το υ το β ο ρ ειο δ υ τικ ό π οίοι είχαν σ τα λεί από τη ν Ισπανία για να τμ ή μ α τη ς Λ α τινική ς Α μ ερ ική ς, το οποίο π ερ ιελά μ β α νε τις σ η μ ερ ινές χώ ρες Β ε ν ε ­ διαφ υλάσ σ ουν τα βασιλικά σ υ μ φ έρ ο ν τα σ τις απ οικίες. Ο τα ν οι κρ εο λ ο ί άρχισαν να ζο υέλα , Π ερού, Ισ ημερινός (Ε κουαδόρ) και Κολομβία. Κ ύριος π ρω ταγω νισ τής α υ­ σ υνάπ τουν π ρ ο σ ο δ ο φ ό ρ ες εμ π ο ρ ικ ές σ υμφ ω νίες μ ε άλλα ευρω π αϊκά κράτη, θ έ ­ το ύ το υ κιν ή μ α το ς ή τα ν ο Σ ιμό ν Μ πολιβάρ (στα ισπανικά π ρ ο φ έρ ετα ι Μ πολίβαρ) από λησ αν να ασ κήσουν μ εγ α λ ύ τερ ο τοπ ικό π ολιτικό έλ εγ χ ο μ ε α π ο τέλεσ μ α να προ- το Καράκας τη ς Β εν εζο υ έλ α ς. σ κρούσ ουν σ την αντίδρασ η τω ν γ ρ α φ ειο ­ κρατών. Α υτή η επ ιθυ μία για α νεξα ρτησ ία Σ ΙΜ Ο Ν Μ Π Ο Λ ΙΒ Α Ρ γιγ α ν τώ θ η κ ε από τη διείσδυσ η και τη ν εξά ΤΑ ΠΡΩΤΑ Χ Ρ Ο Ν ΙΑ πλωση, στη Λ α τινική Α μ ερ ική , τω ν ιδεώ ν Ο Σιμόν Μ πολιβάρ γ ε ν ν ή θ η κ ε στο Κα­ τω ν φιλοσ όφω ν το υ Δ ιαφω τισ μού, ακριβώ ς ράκας τη ς Β εν εζο υ έλ α ς σ τις 24 Ιουλίου όπως σ υνέβη με το υ ς επ α να σ τά τες τω ν β ρ ετα νικ ώ ν αποικιών τη ς Β όρ εια ς Α μ ερ ι­ 1783. Η ταν το τ έ τα ρ το παιδί το υ σ υντα γμ α ­ κής και α ρ γό τερ α μ ε α υ το ύ ς τη ς Γαλλικής τά ρ χη δ ον Χ ουάν Β ιν τσ έ ν τε Μ πολίβαρ υ Π ό ν τε και τη ς Μ αρίας ν τ ε λα Κονσ εψ ιόν Επανάστασης. Η α υ ξα ν ό μ εν η δ υσ αρέσ κεια κατά τη ς α νά μιξης τω ν Ισπανών αξιω μα- Παλάσιος υ Μ πλάνκο, μιας π αλαιάς και το ύχω ν έφ θ α σ ε σ το απ οκορύφ ω μά τη ς κα­ πλούσιας ο ικ ο γ έν εια ς κρ εο λώ ν γ α ιο κ τη μ ό ­ τά τη ν π ερ ίο δο τω ν Ν α π ο λεό ντειω ν Π ολέ­ νων, ισπανικής (βασ κικής) π ρο έλευ σ ης, τη ς Β εν εζο υ έλ α ς . Μ όλις τριώ ν χρόνω ν ο μων. Το 1808 ο Ν απολέω ν εκθ ρ ό ν ισ ε προσω­ Σιμόν έχασ ε το ν π α τέρ α το υ και μ ετά από έ ξ ι χρόνια, το 1792, τη μ η τέ ρ α το υ . Κατά ρινά το ν Φ ερδινάνδο Ζ και το π ο θ έ τη σ ε σ τον θ ρ ό νο τη ς Ισπανίας το ν α δ ελφ ό το υ , τα επ ό μενα δύο χ ρ ό νια έ μ ε ιν ε μ ε το ν παπ­ Ιωσήφ. Κατά τη δ ιετία 1808-10 οι ισπανικές πού το υ, δ ον Φ ελισιάνο Παλάσιος, και μ ετά απ οικίες τη ς Λ α τινική ς Α μ ερ ικ ή ς π αρέμει- το ν θ ά να το το υ τε λ ε υ τα ίο υ , μόλις έ ν δ εκ α ναν π ισ τές σ τον Φ ερδινάνδο και έσ τειλα ν ετώ ν, τη ν κη δ εμ ο ν ία το υ α ν έλ α β ε ο θ είο ς σ οβ α ρές ενισ χύσ εις σ τη μητρ όπ ολη για το υ , δ ον Κάρλος Παλάσιος. Ο ν εα ρ ό ς Σι­ το ν π όλεμ ο κατά το υ Ν απ ολέοντα . Ω ς α­ μόν υπό τη ν κα θ ο δή γη σ η τω ν παιδαγωγών ν τα μ ο ιβ ή ο Φ ερ δινά νδο ς υ π ο σ χέθη κε να το υ, Α ν τρ ές Μ π έγιο και Σ ιμό ν Κ α ρ ένιο Ροτις εξισ ώ σ ει μ ε τις μ η τρ ο π ο λ ιτικ ές επ αρ­ ν τρ ίγ κ ε ς (μ α θ η τή το υ Ρουσσώ), μ υ ή θ η κ ε χ ίες και να το υ ς δώ σει το δικαίω μα τη ς ε ­ σ τις φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ ε ς ιδ έ ες το υ γα λλικού λ ε ύ θ ε ρ η ς δ ιεξα γ ω γή ς το υ εμπ ορίου, πάγιο Διαφω τισ μού και τω ν Γάλλων εγκυκλο π α ι­ α ίτη μα τω ν πλούσιων αλλά δ υσ α ρ εσ τημ έ- διστών, γεγ ο ν ό ς το οποίο το υ δ ιεύ ρ υ ν ε νων εμπ όρω ν τω ν αποικιών. Μ όλις, όμως, το υ ς ο ρ ίζο ν τε ς και το ν έκα ν ε να α ντιληπ έρασ ε ο κίνδυ νος ο βασιλιάς θ έλ η σ ε να φ θ ε ί τη ν α σ φ υ κτική π ολιτική κατάστασ η η

Α

38

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

οποία επ ικρ α το ύσ ε σε ό λ ε ς τις ισπανικές απ οικίες το υ Ν έου Κόσμου. Σε η λικία 16 ετώ ν, το ν Ιανουάριο το υ 1799, ο ν εα ρ ό ς ανθυπ ολοχαγός το υ Τάγμα­ το ς τω ν Λ ευ κώ ν Ε θ ελ ο ν τώ ν τη ς κοιλάδας Α ρά γκου α (2) έ φ υ γ ε από το Καράκας για τη Μ α δρίτη για να σ υμπληρώ σει τις σ π ουδές το υ. Ε κεί σ υνάντησ ε το ν θ ε ίο το υ, μαρκήσιο δ ον Εσ τεμπάν Παλάσιος, ο οπ οίος ζούσε ε κ ε ί μ ερ ικά χρόνια και είχ ε κα τορ θώ σ ει να γ ίν ει δ ε κ τ ό ς σ του ς α υ λικο ύ ς κύκλους. Σ τη Μ αδρίτη σπούδασε νομικά. Ταξίδεψ ε σ την Ιταλία, τη ν Ε λβετία , τη Γερμανία, τη ν Αγγλία και τη Γαλλία, όπου π α ρ α κολού θη ­ σε μ α θή μα τα , επί μεγάλο χ ρ ο νικό διά σ τη ­ μα, σ το π ο λ υ τεχ ν είο το υ Παρισιού. Στη Μ α δρίτη έ μ ε ιν ε στο σπίτι το υ μαρκήσιου ν τ ε Ο υ σ τα ρ ίτς από τη Β εν εζο υ έλ α . Ε κεί γνώ ρισ ε τη Μ αρία Τερέζα Ρ ο ντρ ίγκεζ ν τε λ Τόρο, τη ν οποία και ν υ μ φ ε ύ θ η κ ε στις 26 Μ αϊου 1802. Το ζεύ γ ο ς επ έσ τρ εψ ε σ το Κα­ ράκας, όπου ο κτώ μ ή νες μ ετά η σύζυγος υπ έκυ ψ ε σε μία κρίση κίτρ ινου π υρ ετο ύ. Σ υ ν τε τρ ιμ μ έν ο ς από το ν πρόωρο θ ά να το τη ς γυνα ίκα ς το υ ο Σ ιμόν δ ε ν ν υ μ φ ε ύ θ η κ ε π ο τέ πάλι. Είχε κλη ρ ο νο μ ή σ ει μεγά λη π ερ ι­ ουσία από το ν π α τέρ α και το ν παππού το υ και χω ρίς δ εσ μ ο ύ ς α ίμ α το ς π λέον, το 1804, αποφάσισε να τα ξιδ έ ψ ε ι για δ ε ύ τε ρ η φορά σ την Ευρώπη. Αρχισε από το Παρίσι, όπου γνώ ρισ ε το ν Γερμανό δ ια νο ού μενο -β οτα νολόγο βαρώ νο Α λ ε ξά ν τε ρ φ ο ν Χ ούμπ ολτ. Ο βαρώ νος είχε επ ισ κεφ θ εί και ε ξε ρ ευ νή σ ει α ρ κ ε τέ ς φ ο ρ ές τις νοτιο α μερικα ν ικ ές α π οικίες και γνώ ριζε σε β ά θ ο ς τα π ρο βλήμ α τα που α ντιμετώ π ιζα ν με τη μη­ τρ όπ ολη . Ε κείνο ς επ ηρέα σ ε το ν Μ πολιβάρ και το ν έπ εισ ε ό τι μ ετά τη Γαλλική και τη ν Α μερ ικα νική Επανάσταση είχ ε έ λ θ ε ι π λέον η ώρα για τη ν α π ελευ θέρ ω σ η τη ς Λ ατινι­ κής Α μ ερ ικ ή ς. Σ τη ν Αυστρία ο Σ ιμόν συνά­ ν τη σ ε το ν δάσκαλό το υ, Ρ οντρ ίγκες, και μαζί τα ξίδ εψ α ν σ την Ιταλία. Ε κεί ή λ θ ε σε ά­ μεσ η επαφή με τα γεγο νό τα , το υ ς α νθρώ ­ π ους και τις ιδ έ ες που π ροκαλούσ αν ανα­ βρασμό απ ένα ντι σ την π α ρηκμα σ μένη μο­ ναρχία. Σ τη Ρώμη ο ρ κίσ θ η κε να αφ ιερώ σ ει τη ζωή το υ σ την α π ελευ θέρ ω σ η τη ς Νό­ τια ς Α μ ερ ικ ή ς από το ν ισπανικό ζυγό. Γοη­ τε υ μ έ ν ο ς από τη ν π ροσω π ικότητα το υ Να­ π ολέο ντα , ή τα ν παρών σ τη ν τ ε λ ε τ ή τη ς σ τέψ η ς το υ , στις 2 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1804, παρά τις επ ιφ υ λ ά ξεις το υ για τη δεσ π ο τική πολι­ τική το υ τε λ ε υ τα ίο υ . Τον Ιούνιο το υ 1807 ο Μ πολιβάρ, αφού είχ ε π ερά σ ει μ ερ ικ ο ύ ς μ ή ν ες σ τις Η νω μέ­ ν ες Π ο λ ιτείες, επ έσ τρ εψ ε σ το Κ αράκας και έγ ιν ε αμέσ ω ς μ έλ ο ς το υ «Υπατου Σ τρ α τιω ­ τικ ο ύ Σ ύ νδ εσ μ ου » που είχ ε ιδρύσ ει ο Φρανσίσκο ν τ ε Μ ιρά ντα μ ε σκοπό το ν αγώ­ να για τη ν α νεξα ρτησ ία . Σ τη Β εν εζο υ έλ α α­ ν ή κ ε ι η τιμ ή ό τι άρχισε πρώ τη το ν αγώνα για τη ν α νεξα ρ τη σ ία τω ν νο τιο α μ ερ ικα νικών αποικιών. Σ τις 19 Απριλίου 1810 ε ξερ ρ ά γ η επανά­ σταση σ το Καράκας και τη ν κυ β έρ νη σ η α ­ ν έλ α β ε το δ η μ ο τικό σ υμ βο ύλιο τη ς πόλης. Σ τις 5 Ιουλίου 1811 η σ υνέλευσ η στο Καρά-

κας α ν εκ ή ρ υ ξε τη ν α νεξα ρ τη σ ία τη ς Β ε ν ε ­ ζο υ έλα ς ψ ηφ ίζο ντα ς σ υγχρόνω ς υπέρ ε ­ νός δ η μ ο κ ρ α τικο ύ π ο λ ιτεύ μ α το ς . Το εμ π ό ­ ριο ε λ ε υ θ ε ρ ώ θ η κ ε και κ α τα ρ γ ή θ η κ ε η ε ι­ σαγωγή δούλων. Ο Μ πολιβάρ ως επίσ ημος εκπρόσω πος τ έ θ η κ ε αμέσ ω ς στη διάθεσ η τη ς επ α να σ τα τική ς κυ β έρ νη σ η ς, η οποία το ν έ σ τε ιλ ε σ το Λ ονδίνο για να ζη τή σ ει τη ν υπ οσ τήριξη τη ς Β ρετα νία ς. Η αποστολή α υ τή α π έτυ χ ε δ ιό τι η Β ρ ετα ν ία π ροτίμησ ε να π α ρα μ είνει προσωρινά ο υ δ έτε ρ η . Ο Σι­ μόν όμω ς δ εν επ έσ τρ εψ ε με ά δ εια χέρια. Α φ ή νο ντα ς σ το Λ ονδίνο ως αντιπρόσωπό το υ το ν Λ ούι-Λ όπ ες Μ ε ν τ έ ς για να π ραγ­ ματοπ οιήσ ει ερ ά νο υ ς και σ τρ α τολο γία ε ­ θ ελ ο ν τώ ν υπέρ το υ α π ελ ευ θ ερ ω τικ ο ύ α­ γώνα, επ έσ τρ εψ ε φ έρ ν ο ν τα ς όπλα και κυ ­ ρίως το ν Μ ιρά ντα ο οποίος, ε ξό ρ ισ το ς μ έ­ χρι τό τε , α ν έλ α β ε τη γ εν ική α ρχηγία το υ α­ γώνα. Ο Μ ιρά ντα σ την π ροσπ άθειά το υ να α ντιμετω π ίσ ει το υ ς Ισπανούς σ υ ν έτα ξε νό­ μο με το ν οποίο έδ ιν ε τη ν ε λ ε υ θ ε ρ ία σε ό­ λου ς το υ ς μ α ύρ ου ς δ ο ύ λο υ ς που θ α υπη­ ρ ετο ύσ α ν σ τον σ τρα τό το υ επί μια δ ε κ α ε ­ τία. Το η μ ίμ ε τρ ο α υ τό όμω ς δ ε ν έσωσε τη ν κατάσταση. Τα βασιλικά αποικιακά σ τρα­ τε ύ μ α τα ε κ μ ε τα λ λ ε ύ θ η κ α ν υπέρ το υ ς ό­ λ ε ς τις α δ υ να μ ίες τη ς ν εα ρ ή ς δ η μ ο κ ρ α ­ τίας, με α π ο τέλεσ μ α σ ύντο μα να υπερισχύσουν. Κατά τη ν ε π έ τειο τη ς κή ρ υ ξη ς τη ς επα­ νάστασης, τη Μ εγάλη Π έμπ τη το υ 1812, φ ο β ερ ό ς σ εισ μός ισοπέδωσε σ χεδόν ο λό ­ κληρη τη ν πόλη το υ Καράκας. Ο κλήρος, το υ οποίου τα σ υ μ φ έρ ο ν τα ή τα ν σ τενά σ υ ν δ εδ εμ έν α με α υ τά τη ς ισπανικής μο­ ναρχίας, θ έλ η σ ε τ ό τ ε να τρ ο μ ο κ ρ α τή σ ει το ν λαό α π οδ ίδ ο ντα ς τη ν κα τα σ τρ ο φ ή στη θ εία οργή για τη ν ε ξέγ ερ σ η τω ν αποίκων κατά τη ς μ ητρ όπ ολη ς. Τότε ξέσπασε άγρια διαμάχη μ ετα ξύ τω ν βασιλοφρόνω ν, που ευνοο ύσ α ν τη ν απ οικιοκρατία, και τω ν ε ­ π αναστατώ ν πατριω τώ ν, οι οποίοι ζη το ύ ­ σαν πλήρη α νεξαρτησ ία.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΜΑΧΕΣ Ο Μ ιρά ντα α π ένειμ ε το ν τίτλ ο το υ συ­ ν τα γ μ α τά ρ χ η σ τον Μ πολιβάρ και το υ α ν έ­ θ εσ ε τη διοίκηση το υ σ ημ α ντικού λιμανιού Π ο υ έρ το Καμπέλιο. Οι βα σ ιλόφ ρονες όμω ς με α ρχηγό το υ ς το ν σ τρ α τηγό Δ ο μίνικο ν τε Μ ο ν τε β έ ρ ν τε νίκησ αν π αντού το υ ς πα­ τρ ιώ τες και κ α τέλ α β α ν τε λ ικ ά και το συ­ γ κ εκ ρ ιμ έν ο λιμάνι. Η ταν μια σ ημ α ντική α­ πώλεια δ ιό τι α υ τό το λιμ ά νι ε ξυ π η ρ ετο ύ σ ε σ τον ανεφ οδ ια σ μ ό τη ς Β εν εζο υ έλ α ς σε τρ ό φ ιμ α και πυρομαχικά. Ο Μ πολιβάρ πή­ ρε κα τά κα ρ δα α υ τή τη ν ή ττα . Πολύ σ ύ ν το ­ μα οι βα σ ιλόφ ρο νες κα τέλ α β α ν και το Κα­ ράκας και μ έχ ρ ι το τέ λ ο ς το υ 1812 η επ ίδο ­ ξη δ η μ ο κ ρ α τία τη ς Β εν εζο υ έλ α ς α ναγκά­ σ τη κε να υπ οκύψ ει σ του ς βασ ιλικούς και να επ α ν έλ θ ει σ την π ρο η γο ύ μ ενη κα τά σ τα ­ ση. Ν ικη μ ένο ς ο Μ ιρά ντα σ υνθ η κο λό γη σ ε τε λ ικ ά με το ν Μ ο ν τε β έ ρ ν τε , ο οπ οίος αρχι­ κά το υ είχε υπ ο σ χεθεί α μ νη σ τεία . Μ όλις, όμως, οι βα σ ιλόφ ρονες επ ικράτησ αν ο τ ε ­

λ ευ τα ίο ς α θ έτη σ ε τη ν υπόσχεσή το υ, το ν σ υ νέλα β ε και το ν έ σ τε ιλ ε σ το Κάδιξ, όπου π έθ α νε στη φ υ λα κή (3). Μ ε τά τη ν πτώση τη ς δ η μ ο κ ρ α τία ς ο Μ πολιβάρ κ α τέφ υ γ ε με το ν εξά δ ελ φ ό το υ Φ έλ ιξ Ρίμπας στο ο λλα νδικό Κιουρασάο. Γύρω το υ σ υ γ κεν τρ ώ θ η κ α ν και οι υπόλοι­ ποι κα τα διω γμένο ι και από ε κ ε ί έφ θα σ α ν σ την Κ α ρ θα γένη τη ς Ν έας Γρανάδας (ση­ μ ερ ινή Κολομβία), η οποία, αν και υπό ι­ σπανική κατοχή, π α ρ έμ ενε επ ανασ τατικό κέν τρ ο . Ε κεί ενώ θ ηκα ν μαζί το υ και οι επα­ ν α σ τά τες τη ς Ν έας Γρανάδας υπό το ν Μαν ο υ έλ Καστίλο και το ν φ ο ιτη τή Μ αρίνιο. Η πίστη το υ Μ πολιβάρ σ την τε λ ικ ή νίκη και η επ ιθυ μία για τη ν α νεξα ρ τη σ ία τη ς π ατρί­ δας το υ π α ρ έμ ειν ε α κλό νη τη . Σ τις 15 Δ ε ­ κεμ β ρ ίο υ 1812 δ ημ οσ ίευ σ ε το πρώ το πολι­ τικ ό το υ κείμ ενο , το π ερ ίφ ημ ο «μα νιφ έσ το τη ς Κ α ρ θα γένη ς». Σε α υ τό κα τηγόρ η σ ε τη ν επ ανασ τατική κυ βέρ νη σ η ό τι έ δ ε ιξ ε ο ­ λιγω ρία στο να σ υ γκρ ο τή σ ει τα κ τικ ό και α­ ξιόμαχο σ τρ ά τευ μ α και ό τι δ ε ν ε π έ δ ε ιξε τη ν α π αραίτητη α υ σ τη ρ ό τη τα σ την π άταξη τω ν α ντεπ α να σ τα τικώ ν κινημάτω ν, με απο­ τέ λ ε σ μ α να ξεσ π άσ ει εμ φ ύ λ ιο ς π όλεμ ος. Κ α τέκρ ιν ε επίσης τη στάση τη ς Ε κκλησίας ως υπ οκριτική απ ένα ντι σ τον αγώνα (επ ει­ δή φ ο β ό τα ν μήπως χάσει τα π ρονόμιά τη ς), με το ν π ροσανατολισ μό τω ν η γ ετώ ν τη ς ε ­ πανάστασης προς ένα ανούσιο φ ιλα νθρ ω ­ πικό έργο. Α κόμα α π ο κ ή ρ υ ξε το ομοσπ ον­ διακό σ ύσ τημα που π ρόκρινε η Β ε ν ε ζ ο υ έ ­ λα μ ιμ ο ύ μ εν η α υ τό τω ν ΗΠΑ, το νίζο ν τα ς πως «όσο καλό και αν είνα ι αυτό, έρ χ ετα ι σε α ν τίθ εσ η με τα σ υ μ φ έρ ο ν τα τω ν ν ε ο ­ γ έν ν η τω ν δ ημοκρα τιώ ν». Π ίσ τευ ε ό τι ένα σ υ γ κεν τρ ω τικό σ ύσ τημα εξου σ ία ς ή τα ν το πιο κα τά λλη λο για τη ν ένωση και τη δ ια κυ ­ βέρνη σ η τω ν νέω ν εθνών. Οι σ τρ α τιω τικ ές επ ιχειρήσ εις σ υνεχί­ σ τηκαν με επ ίκ εν τρ ο α υ τή τη φορά τα εδ ά φ η τη ς Ν έας Γρανάδας. Ω ς πρώ τος σ τόχος τ έ θ η κ ε η εκκα θ ά ρ ισ η το υ π οταμού Μ α γ κν τα λ ένα από τις ισπανικές φ ρ ο υ ρ ές.

Το σπ ίτι όπου γεννή & η κ ε ο Μ π ολιβά ρ σ το Κ αρ ά κα ς.

Ο π ο τα μ ό ς α υ τό ς, μ ή κο υ ς 1.300 χλμ., διαρ­ ρ έ ε ι σ χεδ όν ο λό κληρ η τη ν Κ ολομβία από το ν ό τιο μ έχ ρ ι το β ό ρ ειο άκρο και εκ β ά λ λ ει κο ν τά σ την Κ α ρ θα γένη . Σ τις α ρ χές το υ 19ου αιώνα α π οτελού σ ε τη σ π ουδα ιότερη και ίσως τη ν απ οκλεισ τική α ρ τηρ ία επ ικοι­ νω νίας μ ετα ξύ π ολλώ ν περιοχώ ν τη ς χώ­ ρας. Οι Ισπανοί από τη σ τιγμή που έχασαν τη ν Κ α ρ θα γένη υποχώρησαν προς τα νότια και κα τέλ α β α ν όλα τα λιμάνια. Α π έκοψ αν έτσ ι τη ν επικοινω νία μ ετα ξύ Κ α ρ θ α γένη ς και Μ π ογκοτά και εμπ όδισ αν το ν α ν εφ ο ­ διασμό τω ν πλοίων. Η ζω τική αποστολή τη ς επ α να κτησ ης το υ ελεγχ ο υ το υ π οτα μού αν α τέ θ η κ ε σ τον Μ πολιβάρ, ο οποίος με θ α υ μ α σ τό θ ά ρ ρ ο ς και ικα νό τη τα κα τεν ίκη σε και έδ ιω ξε τις ισπανικές φ ρ ο υ ρ ές αποκα θ ισ τώ ντα ς τις επ ικοινω νίες με τη ν Μπο­ γ κο τά .

39 ■■■

Η Θ Α ΥΜ Α ΣΤΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ Τον Μάιο το υ 1813 ο Μ πολιβάρ κή ρ υ ξε τη ν ένα ρ ξη τη ς π ερ ίφ η μ η ς «Θ αυμασ τής Ε κσ τρ α τεία ς» (Campana Admirable) για τη ν α π ελευ θέρ ω σ η τη ς Β εν εζο υ έλ α ς και το ν επ ό μ ενο μήνα, σ τις 15 Ιουνίου, άρχισε από τη Μ έριδα ένα ν π όλεμ ο μ έχ ρ ι θ α νά του (Proclama de Guerra a Muerte) κατά τω ν Ισπανών κατακτητώ ν. Σ τη ν Κ ο ύ κο υ τα (στα σύνορα Κ ο λ ο μ β ία ς-Β εν εζο υ έλ α ς) μαζί με το ν Κ ολομβιανό Φρανσίσκο ν τε Π άουλα Σ α ν τα ν τέρ ε π έ λ ε ξε από το υ ς εξό ρ ισ το υ ς σ υμπ α τριώ τες το υ τα ικα νό τερ α σ τελ έχη και σ χημάτισ ε αρχικά ένα μικρό αλλά καλά ο ργανω μένο και ε υ έ λ ικ το σώμα 500 π ερ ί­ που ανδρών. Μ ε τα ξύ αυτώ ν ή τα ν και μ ερ ι­ κοί που α ρ γό τερ α έγινα ν ή ρω ες, όπως ο Εσ τεμπ άν Α τανάσιο Χ ιρ α ντό τ, ο Α ντόνιο Ρικά ο υ ρ τε, ο Λουσιάνο ν τ ε Ελ Ουγιάρ, ο Ερμ ό γ εν ες Μάσα κ.ά. Α κο λού θη σ α ν αλλεπ άλΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Προσωπογραφία του Φρανσίσκο ντε Μιράντα (1750-1816).

Ο Ισπανός στρατηγός Πάμπλο Μορίγιο

(έργο του Pedro Jose Figuela).

Προσωπογραφία του Φρανσίσκο ντε Πάουλα Σανταντέρ (1792-1840).

40 nun··

ληλες μάχες (Νικιτάο, Χορκόνες, Ταγκουάνες) κατά τις οποίες ο Μοντεβέρντε ηττήθηκε από τον Πιάρ και τον Μπερμούντεθ και εκδιώχθηκε από τον Μπολιβάρ από τις κοιλάδες της Κούκουτα. Το Τρουχίλιο κα­ ταλήφθηκε μαζί με ολόκληρη την επαρχία του Μπαρινιάς και τελικά οι Ισπανοί συνετρίβησαν στο Τινακουέτο. Ο δρόμος για την πρωτεύουσα άνοιξε και στις 4 Αυγούστου 1813 ο Μπολιβάρ εισήλθε θριαμβευ­ τικά στο Καράκας νικητής καιτροπαιούχος κηρύσσοντας την έναρξη της Β' Δημοκρα­ τίας. Η υποδοχή που του έγινε υπήρξε α­ ποθεωτική. Το άρμα στο οποίο επέβαινε ο­ δηγούσαν δώδεκα παρθένες, ενώ οι δέ­ σποινες της πόλης τον έραιναν με λουλού­ δια. Στις 14 Οκτωβρίου ονομάστηκε αρχι­ στράτηγος του στρατού των πατριωτών και πήρε τον επίσημο τίτλο του Απελευθε­ ρωτή της Βενεζουέλας. Αρχισε αμέσως να εκδίδει διάφορα διατάγματα και να συγκε­ ντρώνει λίγο-πολύ δικτατορικές εξουσίες, αλλά ποτέ δεν δέχθηκε να αναλάβει την ύ­ πατη εξουσία. Στο συνέδριο των ελεύθε­ ρων ομόσπονδων επαρχιών της Βενεζουέ­ λας, στις 2 Ιανουαρίου 1814, ο Μπολιβάρ ανακηρύχθηκε τελικά δικτάτορας. Οι Ισπανοί δεν πτοήθηκαν και επωφε­ λούμενοι από τις εμφύλιες διαμάχες, που δεν άργησαν να ξεσπάσουν στους κόλ­ πους των επαναστατών, άρχισαν και πάλι

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

να κερδίζουν έδαφος. Κατόρθωσαν μάλι­ στα να προσεταιρισθούν τον αρχηγό των φοβερών γιανέρος (4), Τόμας Μπόβες, ο ο­ ποίος με τις άγριες έφιππες συμμορίες του λήστευε, τρομοκρατούσε και δολοφονού­ σε όποιον βρισκόταν στον δρόμο του ερη­ μώνοντας τις απελευθερωμένες επαρχίες. Ο επαναστατικός στρατός είχε αρχικά με­ ρικές επιτυχίες. Νίκησε κατά τη μάχη της Μπάρμουλα (όπου έπεσε ο συνταγματάρ­ χης Χιραντότ), απέκρουσε τους Ισπανούς στο Σαν Ματέο (όπου έπεσε ο Κολομβιανός Αντόνιο Ρικάουρτε) και στις 14 Μαϊου 1814 συνέτριψε τον Ισπανό στρατηγό Καχικάλ κατά τη μάχη του Καραμπόμπο. Η επανάσταση άρχισε να εξαπλώνεται σιγά-σιγά και στις γειτονικές αποικίες. Με­ τά από μία λαμπρή εκστρατεία ο Μπολιβάρ ανάγκασε τον δικτάτορα της Νέας Γρανάδας στην Μπογκοτά (Κολομβία) να παρα­ δοθεί, στις 12 Δεκεμβρίου 1814. Η κυβέρ­ νηση των πατριωτών της Νέας Γρανάδας ε­ γκαταστάθηκε στη Μπογκοτά στις αρχές του 1815.

Η ΙΣΠΑΝΙΑ ΚΑΤΑΠΝΙΓΕΙ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ Μετά τις νίκες άρχισαν οι αναπόφευ­ κτες ήττες. Στη Λα Πουέρτα ο στρατός του Μπολιβάρ (2.500 άνδρες) συνετρίβη από τον υπεράριθμο ισπανικό του Μπόβες (8.000 άνδρες). Ακολούθησαν η ήττα στη Λα Αράγκουα και τελικά στην Ουρίκα, ό­ που οι πατριώτες νικήθηκαν κατά κράτος και λίγο έλειψε να συλληφθεί και ο ίδιος ο Μπολιβάρ. Ετσι έκλεισε και ο κύκλος της Β 1Δημοκρατίας, με την κατάλυσή της τον Δεκέμβριο του 1814. Στη συνέχεια ο Μπολιβάρ αποσύρθηκε στην Καρθαγένη, το κυριότερο λιμάνι της Κολομβίας στα βόρεια, όπου κατόρθωσε να συγκεντρώσει νέο στρατό με τον οποίο πολιόρκησε τη Σάντα Μάρτα. Στο μεταξύ στην Ευρώπη το πολιτικό

σκηνικό είχε αλλάξει. Μετά τις ήττες του Ναπολέοντα ο Φερδινάνδος Τ αποκαταστάθηκε και πάλι στον ισπανικό θρόνο. Διέθετε πλέον έναν καλά οργανωμένο και εκπαιδευμένο στρατό, που μπορούσε να μεταφερθεί στην Αμερική με σκοπό την καταστολή των εξεγερμένων αποίκων, έχο­ ντας πλέον ως συμμάχους του τη Γαλλία και τη Βρετανία. Ο στρατηγός Πάμπλο Μο­ ρίγιο τέθηκε επικεφαλής 10.000 ανδρών και ξεκίνησε με προορισμό.την Καρθαγέ­ νη. Μόλις ο Μπολιβάρ πληροφορήθηκε την επικείμενη άφιξη των Ισπανών έλυσε την πολιορκία της Σάντα Μάρτα και επέ­ στρεψε στην Καρθαγένη για να οργανώσει την άμυνα της πόλης. Οι προσπάθειές του να συνεργαστεί με τον στρατηγό Μανουέλ Καστίγιο απέβησαν μάταιες και τελικά ανα­ γκάσθηκε απογοητευμένος να αυτοεξορισθεί στη βρετανική Τζαμάικα. Στις 18 Αυγούστου 1815 ο στρατηγός Μορίγιο άρχισε την πολιορκία της Καρθαγένης από ξηρά και θάλασσα, η οποία αντιστάθηκε ηρωικά επί 106 ημέρες, τελικά όμως υπέκυψε από τις ασθένειες, την πείνα και την έλλειψη ε­ φοδίων. Το 1816 ο αγώνας των Λατινοαμερικα­ νών για την ανεξαρτησία έπνεε τα λοίσθια. Σε σύντομο χρονικό διάστημα όλες οι βό­ ρειες επαρχίες ανακαταλήφθηκαν από τους Ισπανούς. Ο Μπολιβάρ, εξόριστος και κατεστραμμένος οικονομικά, προσπαθού­ σε να διατηρήσει άσβεστη την πίστη του στο μέλλον ενός σκοπού στον οποίο οι πε­ ρισσότεροι είχαν πάψει να πιστεύουν, ενώ πολλοί ήθελαν να τον εγκαταλείψουν και να προσχωρήσουν στους Ισπανούς. Τότε δημοσίευσε την περίφημη «επιστολή της Τζαμάικα». Σε αυτήν επιβεβαίωνε τη συνέχιση της επανάστασης και τα ιστορικά της δικαιώ­ ματα, έκανε λεπτομερή απολογισμό όλων των προηγούμενων σφαλμάτων και διετύπωνε πρωτοποριακές για την εποχή από­ ψεις για το μέλλον των χωρών της Νότιας Αμερικής. Η επιστολή έγινε ευρέως γνω­ στή και προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον, ι­ διαίτερα στη γειτονική Αϊτή, που μόλις είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία. Ο πρόεδρος της μικρής αυτής δη­ μοκρατίας, Πετιόν, προσφέρθηκε να βοη­ θήσει τον Μπολιβάρ στην εκπλήρωση των στόχων του, υποκινούμενος και από την υ­ πόσχεση του Μπολιβάρ ότι θα καταργούσε τον θεσμό της δουλείας στη Νότια Αμερι­ κή. Ο Μπολιβάρ πήγε στην Αϊτή και συνά­ ντησε τον πρόεδρο στο Πορτ ο Πρενς. Ο Πετιόν του έδωσε χρήματα και του σύστη­ σε έναν Ολλανδό έμπορο, τον Λουίς Μπριόν, ο οποίος του διέθεσε τον στόλο του για τους σκοπούς του. Ο Μπολιβάρ στρατολόγησε πατριώτες και τυχοδιώκτες και σύντομα κατόρθωσε να σχηματίσει έ­ ναν μικρό στρατό και στόλο επικεφαλής του οποίου διόρισε τον Μπριόν. Η βοήθεια του Μπριόν αποδείχθηκε πολύτιμη διότι κατόρθωσε να εξουδετερώσει τον ισπανι­ κό στόλο κατά τη ναυμαχία της 2ας Μαρτί-

'