SI 63.pdf

2 ,9 3 ΤΕΥΧΟ Σ

63·

Ν Ο Ε Μ Β Ρ ΙΟ Σ

2001

· Δ Ρ Χ . 1000

-€

ΜΗΝΙ ΑΙ Ο ΠΕΡΙ ΟΔΙ ΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙ ΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙ Α ΣΤΡΑΤΙ ΩΤΙ ΚΗ Ι ΣΤΟΡΙ Α

πΒΒΚΣ ΝΤΡΙΦΤ 1879 ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΑΝΑΧΑΙΤΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΖΟΥΛΟΥ Μ ΟΓΚΑΝΤΙΣΟΥ 1993 ΜΙΑ ΕΦΙΑΛΤΙΚΗ ΝΥΚΤΑ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΜΕΡΑΣ ■Η ΑΝΑΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ "ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΛΕΜΟ ΓΚΕΡΑΡΝΤ ΜΟΟΥΜΑΝ - Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΟΛΛΑΝΔΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ SS Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ Α ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ( 1365)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕ Υ Χ Ο Σ 63 Ν Ο Ε Μ Β Ρ ΙΟ Σ 2001

6 ΡΟΡΚΣ ΝΤΡΙΦΤ 1879 ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΑΝΑΧΑΙΤΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΖΟΥΛΟΥ 18 Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΜΕΡΑΣ Η ΑΝΑΧΑΙΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ 26 Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ Α' ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ (1365) 36 ΜΟΓΚΑΝΤΙΣΟΥ 1993 ΜΙΑ ΕΦΙΑΛΤΙΚΗ ΝΥΚΤΑ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 48 Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ "ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΛΕΜΟ" Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 56 ΓΚΕΡΑΡΝΤ ΜΟΟΥΜΑΝ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΟΛΛΑΝΔΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ SS 66 Η ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΝΕ ΤΟΝ ΡΟΜΜΕΛ

ΜΟΝΙΜΕΣ Ω ΦΥΛ Α0 Ο υπ ολοχαγός Μ π ρ ό μ χ εν τ κ α λύ π τει το ν σ τρ α τιώ τη Χ ιτς κ τυπ ώ ντας έναν Ζο υ λο ύ κοντά σ τη ν π ερ ίμ ε τρ ο , α ρ γ ά το α π ό γ ευ μ α τη ς 22ας Ια νο υ α ρ ίο υ 1879 ("Plugging the Gap", co p yrig h t M a rk Churms, 2000/th ehis tory w eb.com ).

ΣΤΗΛΕΣ

4 Ε ΙΔ Η ΣΕΙΣ 74 ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ 75 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 78 ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ 80 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 82 Q U IZ ΓΝΩΣΕΩΝ

"ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ" Μηνιαίο περιοδικό · Κυκλοφορεί στις αρχές κάθε μήνα · ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ · ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ-ΣΥΜΒ0ΥΛ0Ι: ΜΙΧΑΗΛ 0 ΙΚ 0 Ν 0Μ Α Κ 0 Σ , Αντιστράτηγος ε.α. / ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Υποστράτηγος ε .α / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ, Υποστράτηγος ε.α., τ. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σ.Σ.Ε./ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΔΕΩΝ, Υποστράτηγος ε .α , τ. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σ.Σ,Ε, / ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΑΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΝΤΕΡΕΣ, Υποστράτηγος ε.α./ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ταξίαρχος ε .α , τ. καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚ0Λ0ΥΔΗΣ Συνταγματάρχης (ΤΧ) ε.α. / ΠΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ, Αρχιπλοίαρχος (Δ) ΠΝ ε.α. / ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑ0ΑΝΑΣΗΣ / ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΦΑΓΚΡΙΔΑΣ / ΑΛΕΞΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ / ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΡΕΛΑ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝ 0Π0ΥΛ0Σ / ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΤΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΣΑΜΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ / ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΟΝΔΡΟΜΑΤΙΔΗΣ / ΣΤΕΛΙΟΣ ΔΕΜΗΡΑΣ / ΓΑΒΡΙΗΛ-ΜΙΧΑΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ / ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΠΑΡΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΟΥΡΙΔΗΣ / ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑΣ / ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ / ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥI ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΣΟΛΑΣ/ ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΑΛΑΣΣΗΝΟΣ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΛΕΖΟΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΡΝΙΩΤΗΣ / ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΚΑΛΕΤΣΗΣ · ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΔΗ Μ 0Π 0ΥΛ 0Σ · ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΕΩΡΓΊΑ ΚΑΡΑΠΑΤΗ · ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΠΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ · ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΚΙΚΗ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΙΝΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ · ΓΡΑΦΕΙΑ: ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 49, 10683 ΑΘΗΝΑ / ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.Θ. 3951, 10210 ΑΘΗΝΑ · ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 38.21.985 · e-mail: [email protected] · FAX: 38.21.985 · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΤΗΣΙΑ 12 ΤΕΥΧΗ): 12.000 ΔΡΧ. / ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ-ΤΡΑΠΕΖΕΣ-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΛΠ. 20.000 ΔΡΧ. · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΥΡΩΠΗ 24.000 ΔΡΧ. / ΚΥΠΡΟΣ 18.500 ΔΡΧ. / ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 26.000 ΔΡΧ. · ΕΠΙΤΑΓΕΣ (ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΕΣ): ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.θ. 3951. 10210 ΑΘΗΝΑ · ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ, Θεμιστοκλέους 49, Αθήνα · ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δ. ΕΥΣΤΡΑΤΟΓΛΟΥ-1. ΞΥΝΟΣ ΟΕ · ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Ε

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΛΩΝΙΑ Π ενηνταέξι χρόνια μετά τη λή­ ξη του Β1 Παγκοσμίου Πολέμου ε­ ξακολουθούν να αποκαλύπτονται σκοτεινές υποθέσεις που εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια του. Μία από αυτές αφορά την εξόντωση, διά πυράς, της εβραϊκής κοινότη­ τας (1.600 άτομα) της μικρής πολω­ νικής πόλης Γιεντδάμπνε, βορειοα­ νατολικά της Βαρσοβίας, στις 10 Ιουλίου 1941. Την ημέρα εκείνη οι Εβραίοι κάτοικοι της πόλης υπο­ χρεώθηκαν να κλειστούν σε έναν αχυρώνα, ο οποίος στη συνέχεια πυρπολήθηκε. Από το σύνολο της κοινότητας διασώθηκαν μόλις ε­ πτά άτομα. Στην επιγραφή που τοποθετήθηκε στο μνημείο το οποίο ανεγέρθηκε μετά τον πόλεμο αναφερόταν ότι το έγκλημα το είχαν διαπράξει «τα χιτλερικά στρατεύ­ ματα και η Γκεστάπο». Πριν από έ­ ναν χρόνο όμως κυκλοφόρησε στην Αμερική ένα βιβλίο γραμμένο από τον Πολωνοεβραίο ιστορικό Γιαν Τόμας Γκρος, με τίτλο «Οι Γεί­ τονες. Ιστορία της εξόντωσης ενός εβραϊκού χωριού», στο οποίο πα­ ρουσιάζεται μια διαφορετική άπο­ ψη για τα γεγονότα. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι πραγματικοί δρά­ στες του εγκλήματος δεν ήταν τα χιτλερικά στρατεύματα, αλλά ένα μεγάλο τμήμα των Πολωνών κατοί­ κων της πόλης, οι οποίοι το διέπραξαν με την ανοχή αλλά όχι με την ενθάρρυνση ή τη συμμετοχή των Γερμανών. Αναπόφευκτα οι αποκα­ λύψεις του Γκρος έχουν προκαλέσει μεγάλη ταραχή στην Πολωνία, επαναφέροντας στην επιφάνεια τον λησμονημένο αντισημιτισμό μεγάλου μέρους της πολωνικής κοινωνίας. Αρκετοί Πολωνοί ιθύνο­ ντες αντέδρασαν έντονα αποδίδο­ ντας τις αποκαλύψεις σε «διεθνή εβραϊκή συνωμοσία εναντίον της Πολωνίας», «αντιπολωνική εκ­ στρατεία ψεύδους εκπορευόμενη από τον διεθνή σιωνισμό», κλπ. Οι ηγέτες όμως του πολωνικού κρά­ τους κράτησαν πιο ψύχραιμη στά­ ση. Οι πολωνικές αρχές έχουν ήδη απομακρύνει το ψευδεπίγραφο μνημείο και πρόκειται να το αντι­ καταστήσουν με άλλο στο οποίο θα μνημονεύονται τα πραγματικά γεγονότα. Εξάλλου ο πρωθυπουρ­ γός Γιέρζυ Μπούζεκ δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα "Le Monde": «Η συμμετοχή των Πολωνών στο έ­ γκλημα του Γιεντ6άμπνε είναι α­ διαμφισβήτητη. Ουδείς σοβαρός ι­ στορικός μπορεί να την αρνηθεί. Αν είμαστε υπερήφανοι για τους

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

Ι Δ

Η

Σ

Πολωνούς που έσωσαν Εβραίους διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, πρέπει επίσης να αναγνωρίζουμε την ενοχή εκείνων των Πολωνών που πήραν μέρος σε αυτές τις δο­ λοφονίες». Ο διευθυντής της δη­ μοφιλούς ανεξάρτητης εφημερί­ δας "Gazeta Wyborcza", Ανταμ Μίχνικ, υπήρξε περισσότερο αποκα­ λυπτικός: «Στην αρχή νόμισα κι εγώ ότι ο φίλος μου Γιαν Τόμας Γκρος είχε πέσει θύμα πηγών πα­ ραπληροφόρησης. Ομως η μαζική σφαγή του Γιεντβάμπνε είναι γεγο­ νός... Πρέπει λοιπόν να βαρύνει στη συνείδηση των Πολωνών, όπως και στη δική μου. Δεν πιστεύω στη συλλογική αλλά στην ηθική ευθύ­ νη. Αισθάνομαι ενοχή. Λόγω ελλι­ πούς ικανότητας αναπαράστασης, λόγω δολιότητας της εποχής, από οπορτουνισμό και από πνευματική οκνηρία δεν έθεσα ορισμένα ερω­ τήματα σχετικά με το Γιεντβάμπνε. Κι αυτό παρά το ότι αγωνίστηκα να αποκαλυφθεί η αλήθεια για το έ­ γκλημα του Κατύν, για τις δίκεςπαρωδία της σταλινικής εποχής, για τα θύματα του κομμουνιστικού μηχανισμού».

Ε

Ι Σ

ΘΑΝΑΤΟΙ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΒΕΤΕΡΑΝΩΝ ΤΟΥΒ' ΠΠ Κατά τη διάρκεια των τε λ ε υ ­ ταίων μηνών έφυγαν από τη ζωή δύο διακεκριμένοι βετεράνοι του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αμερι­ κανός πιλότος Ρεξ Μπάρμπερ, ο ο­ ποίος πέθανε στο Ο ρεγκον σε ηλι­ κία 84 ετών, και ο Βρετανός πλω­ τάρχης Ρίτσαρντ Μπόρθουικ Τζένινγκς, που πέθανε στην κομητεία του Κ εντ σχεδόν αιωνόβιος, σε η­ λικία 98 ετών. Ο πρώτος είχε συμ­ μετοχή στην κατάρριψη του αερο­ σκάφους που μ ετέφ ερ ε τον Ιάπω­ να ναύαρχο Ισορόκου Γιαμαμότο, ιθύνοντα νου τη ς ιαπωνικής επί­ θεσης στο Περλ Χάρμπορ. Η θανά­ σιμη ενέδρα των αμερικανικών αε­ ροπλάνων, θύμα τη ς οποίας υπήρ­ ξε ο διάσημος Ιάπωνας στρατιωτι­ κός, πραγματοποιήθηκε το 1943 και για τα επόμενα 28 χρόνια η επι­ τυχία αποδιδόταν αποκλειστικά στον συνάδελφο του Μπάρμπερ, Τόμας Λάνφιερ. Το μερίδιο του

Μπάρμπερ στην επιτυχία δεν ανα­ γνωρίστηκε παρά μόνο το 1973. Ο Τζένινγκς κατατάχθηκε στο Ναυ­ τικό σε ηλικία 13 ετών. Το 1921 έ­ φ ερ ε τον βαθμό του δόκιμου α­ ξιωματικού, ενώ αργότερα ειδι­ κεύτηκε ως αξιωματικός πυροβο­ λικού. Η υστεροφημία του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό κατά τη δρά­ ση του ως αξιωματικού πυροβολικού του βρετανικού κα­ ταδρομικού HMS "Exeter" κατά τη διάρκεια της περίφημης ναυμα­ χίας του Ρίο ν τε λα Πλάτα, το ν Δ ε­ κέμβριο του 1939. Εκείνη την πε­ ρίοδο το "Exeter" αποτελούσε τμή­ μα τη ς Δύναμης G που περιελάμβανε δύο ακόμα ελαφρά καταδρο­ μικά, το βρετανικό HMS "Ajax" και το νεοζηλανδικό HMNZS “Achilles", υπό την ηγεσία του αρχιπλοιάρχου Χάργουντ. Στις 13 Δεκεμβρίου η μοίρα εντόπισε στα ανοικτά των ε ­ κβολών του Ρίο ν τε λα Πλάτα το γερμανικό θωρηκτό "τσέπης" "Graf von Spee". Κατά τη ναυμαχία που ακολούθησε το "Exeter" αποτέλεσε τον κύριο στόχο των πυρών του "Graf Spee", τα οποία κατέστρεψαν διαδοχικά τους δύο μπροστινούς

Η ΧΑΜΕΝΗ ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

Η χαμένη προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, έργο του γλύπτη Λ. Σώχου.

Η π ρόσ φατη σ υντήρησ η το υ έφιππου α ν ­ δ ρ ιά ν τα το υ Θ εό δ ω ρ ο υ Κ ολοκοτρώ νη μπρο­ στά από τη ν Π αλαιά Β ουλή (το κ τίρ ιο τη ς οποί­ ας σ τεγ ά ζει σ ήμερα το μ ο υ σ είο τη ς Ισ το ρ ική ς και Ε θν ο λ ο γ ικ ή ς Ε τα ιρ εία ς τη ς Ε λλά δ ο ς) έ φ ε ­ ρ ε σ την επ ιφ ά ν εια τη ν ά γνω σ τη ισ τορία μιας χ α μ έν η ς π ρ οτομ ής το υ Γέρου το υ Μ ό ρ ιά . Το θ έ μ α π ρ ο έκυ ψ ε ό τα ν , κ ατά τη ν α φ α ίρ εσ η και το ν κ α θ α ρ ισ μ ό τη ς π ερ ικ εφ α λ α ία ς το υ α γ ά λ ­ μ α το ς το υ ήρωα, α π ο κ α λ ύ φ θη κ ε σ τη ν πίσω π λευρά το υ κ εφ α λ ιο ύ το υ η α κ ό λ ο υ θ η εγ χ ά ­ ρα κτη επ ιγραφ ή: "Π αρά τη θ έ λ η σ ιν το υ Σώ­ χου, Κ ολοκοτρώ νη μου, ξα ν α φ ό ρ εσ ε τη ν π ερι­ κ εφ α λ α ία , Paris 1 9 0 9 “. Μ ε 8άση τα γνω στά σ το ιχ εία για τη ν ισ τορία το υ α γ ά λ μ α το ς προ­ κύπ τει ό τι η επ ιγραφ ή χ α ρ ά χ θ η κ ε από το ν κα ­

τα σ κ ευ α σ τή το υ , το ν γλύπ τη Λ ά ζα ρ ο Σώ χο, κα­ τά τη χ ύ τευ σ η το υ α νδ ρ ιά ν τα σ το Παρίσι. Μ ε α υ τό ν το ν τρόπ ο ο Σώ χος δήλω σε τη ν α ν τ ίθ ε ­ σή το υ σ τη ν απαίτηση τη ς επ ιτροπ ής π αρακο­ λ ο ύ θ η σ η ς το υ έρ γ ο υ να α π εικ ο νίζετα ι ο Γέρος το υ Μ ό ριά μ ε π ερ ικεφ α λ α ία . Η γνω στοποίηση τη ς επ ιγρα φ ής έ γ ιν ε α φ ο ρ μ ή για τη ν απ οκάλυ­ ψη εν ό ς μ υ σ τη ρ ίο υ . Α ρ κ ά δ ες δημοσ ιο γρά φ οι επ εο ή μ α να ν ό τι σε έν α δ η μ ο σ ίευ μ α το υ π εριο­ δ ικο ύ "Α ρ κα δ ικό Η μ ερ ο λ ό γιο " το 19 37 γινό τα ν μ ν εία π ερί τη ς κ α τα σ κ ευ ή ς μία ς ά λλη ς π ρ οτο­ μή ς το υ Γέρου το υ Μ ό ρ ιά από το ν ίδιο γλύπτη. Σ ε α υ τή ν , που π ιθ α ν ο λ ο γ είτα ι ότι φ ιλ ο τεχ ν ή θ η κ ε το 18 90 ή το 1891 μ ε π ρω τοβουλία το υ ίδιου το υ Σώ χου (χω ρίς, δ η λα δή , π ρ ο γ εν έσ τε­ ρη α ν ά θ εσ η κάπ οιας σ χ ετικ ή ς π α ρ α γ γελία ς), ο Κ ολοκοτρώ νη ς α π εικ ο νιζό τα ν ασ κεπ ής. Ο τα ν το 18 94 ά ρχισ ε έν α ς έρ α νο ς για τη σ υ γ κ έ­ ντρω ση χρημά τω ν μ ε σκοπό τη ν κ α τα σ κευ ή τ ο υ έφιππου α γ ά λ μ α το ς το υ ήρωα τη ς Επανά­ σ τασ ης, ο Σώ χος υ π έβ α λε ως δ είγ μ α τη ς ερ γ α ­ σίας το υ τη ν ασκεπ ή π ροτομή και εξα σ φ ά λισ ε τ η ν α ν ά θ εσ η τη ς π α ρ α γ γελία ς. Σ τη σ υ νέχ εια η π ροτομή π ε ρ ιή λ θ ε σ την κατοχή το υ Α ρκά δα δ ικη γ ό ρ ο υ Ι.Δ . Μ α κρόπ ουλου. Α ρ γ ό τερ α δ ιά ­ φ ο ρ ο ι δ ήμαρχοι τη ς Τρίπ ολης π ροσπ άθησαν να τη ν α γο ρ ά σ ο υ ν, χω ρίς α π ο τέλ εσ μ α . Σ ή μ ερ α η τύ χ η τη ς α γ ν ο είτα ι. Η α ν εύ ρ εσ ή τη ς είν α ι ε ­ π ιβ εβ λη μ έν η , όχι μόνο για κ α λ λ ιτεχ ν ικ ο ύ ς α λ ­ λά και για ισ το ρ ικο ύ ς λό γο υ ς, δ εδ ο μ έν ο υ ότι οι α π εικ ο νίσ εις ηρώων τη ς Ε λλ η νική ς Επανά­ σ τασ ης από το ν 19ο αιώ να είνα ι π λέον σπά­ ν ιες .

Ε

Ο Μπάρμπερ (δεξιά) μ ε τον Λάνφιερ (αριστερά).

πύργους του Βρετανικού κατα­ δρομικού. Ο τραυματισμένος Τζένινγκς, ο οποίος υπηρετούσε στο πλοίο από το 1936, κατόρθωσε να διευθύνει τα πυρά του "Exeter" από τον πρυμναίο πύργο. Για τη δράση του κατά τη ναυμαχία τιμήθη κε μετά τη ν επιστροφή του σκάφους στη Βρετανία με το πα­ ράσημο DSC (Distinguished Service Cross - Σταυρός Διακεκριμένων Υ­ πηρεσιών). Στη συνέχεια λόγω ανήκεστης 6λά6ης στην ακοή του εξαιτίας της συμμετοχής του στη ναυμαχία, ο Τζένινγκς τοποθετήθη κε στο επ ιτελείο του ναυάρχου Κάνινγκαμ, στον βρετανικό Στόλο της Μεσογείου. Η δράση του εκεί συνέτεινε στο να του απονεμηθεί για δεύτερ η φορά το παράσημο DSC. Από τον Ιούλιο του 1941 μ έ­ χρι το τέλο ς του πολέμου ο ίδιος υπηρέτησε ως επικεφαλής ομά­ δας ναρκαλιευτικών με χώρο δρά­ σης τη Μάγχη. Κατά τη διάρκεια τη ς απόβασης στη Νορμανδία ή­ ταν επικεφαλής των ναρκαλιευτικών επιχειρήσεων. Για τη δράση του από το 1941 και εξή ς τιμήθηκε με το ανώτατο παράσημο DSO (Distinguished Services Order - Τάγ­ μα Διακεκριμένων Υπηρεσιών). Ο Τζένινγκς αποστρατεύθηκε το 1954 με τον 6αθμό του πλωτάρχη.

Ι Δ

Η

νετικής τη ς Κύπρου, εντόπισε μ ε­ ταξύ των κατοίκων δύο χωριών τη ς περιοχής τη ς Πάφου ιδιαίτερα μεγάλη συχνότητα εμφάνισης μιας σπάνιας γενετικής ανωμα­ λίας, γνωστής με την ονομασία "α­ ταξία του Φρίντριχ". Πρόκειται για μία νευρολογική ανωμαλία η οποία συνήθως εκδηλώνεται μ εταξύ του 5ου και του 15ου έτο υ ς τη ς ζωής ενός ατόμου και προκαλεί σταδια­ κή καταστροφή του νευρικού συ­ στήματος, οδηγώντας τελικά στον θάνατο. Σε περίπτωση κατά την ο­ ποία φορείς τη ς νόσου είναι και οι δύο γονείς οι π ιθανότητες προ­ σβολής ενός παιδιού είναι 25*, ενώ οι πιθανότητες να είναι φορέας τη ς φθάνουν το 50%. Προς το πα­ ρόν η ασθένεια είναι ανίατη και η εμφάνισή της στην περιοχή της Πάφου είναι δέκα φορές συχνότε­ ρη από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη ή στον υπόλοιπο κόσμο. Η Λ. Κού­ τσου αναφέρει χαρακτηριστικά: "Στην Ευρώπη οι φορείς είναι ένας στους εκατό. Στην Κύπρο είναι έ ­ νας στους δέκα". Ο λόγος, σύμφω­ να με την ίδια ερευνήτρια, οφείλεται στο ότι "η Πάφος είναι μικρό μέρος και οι κάτοικοι τη ς περιο­ χής αυτής παντρεύονται μεταξύ τους". Από ιστορικής πλευράς πά­

Σ

Ε

Ι Σ

ντως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο τρόπος με το ν οποίο εμφα­ νίσθηκε αυτή η πάθηση στην Κύ­ προ. Σύμφωνα με ιστορικές μαρ­ τυ ρ ίες φαίνεται ότι εκδηλώθηκε για πρώτη φορά λίγο μετά το 1191. Το έτο ς εκείνο η Κύπρος κατακτήθ η κε από τον Αγγλο βασιλιά Ρι­ χάρδο Α1 τον Λεοντόκαρδο, από τον οποίο παραχωρήθηκε στη συ­ νέχεια στους Ναϊτες ιππότες, για να π εριέλθει αργότερα υπό την κυριαρχία του Γκυ ν τε Λουζινιάν, που ως βασιλιάς της Ιερουσαλήμ είχε παραδώσει την Αγία Πόλη στον σουλτάνο Σαλαντίν. Δ εδ ο μ έ­ νου ό τι οι Αγγλοι στρατιώτες του Ριχάρδου αποβιβάστηκαν για πρώ­ τη φορά στην περιοχή τη ς Πάφου, φαίνεται πιθανόν ό τι η περίεργη πάθηση οφείλεται σε επιμιξία των Σταυροφόρων με τον γηγενή πλη­ θυσμό!

ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Η τεθλασμένη πέτρινη γέφ υ­ ρα Δεβοσέτ, συνολικού μήκους 690 μέτρων, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία αναφο­ ράς του Αργοστολιού: όχι μόνον ε ­ πιτρέπει την οδική σύνδεση της πόλης με τη ν ενδοχώρα του νησι­ ού, αλλά αποτελεί και ένα από τα λίγα μνημεία της περιόδου της βρετανικής κατοχής στα Επτάνη­ σα (1815-1864). Η ονομασία της οφείλεται στον Ελβετό αξιωματικό του Βρετανικού Στρατού, De Bosset, με ενέργειες του οποίου ολοκληρώθηκε η κατασκευή του δυσκολότερου τμήματός της, στο

βαθύτερο τμήμα του κόλπου της Λειβαθούς. Η εικόνα τη ς ως μνη­ μείου έχει υποστεί επανειλημμέ­ νες αλλοιώσεις κατά τις τελ ευ τα ί­ ες δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής στο νησί (1941-1943) ξύστηκε η επιφάνεια του οβελίσκου ο οποίος υψώνεται στο μέσον τη ς και αποτελεί το κυ­ ρίως μνημείο τη ς κατασκευής της. Λίγα χρόνια αργότερα, λόγω των καταστρεπτικών σεισμών του 1953, η γέφυρα επισκευάστηκε ε ­ σπευσμένα. Κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 υπέστη συ­ ντηρήσεις, οι οποίες όμως αλλοίω­ σαν περισσότερο τη ν εικόνα της: ορισμένοι ετοιμόρροποι θόλοι αντικαταστάθηκαν από νέους από οπλισμένο σκυρόδεμα, μερικά βά­ θρα τους ανακατασκευάστηκαν, έγινε απόφραξη των επιχωματώσεων από δύο θόλους και αντικαταστάθηκαν πολλά πέτρινα στη­ θαία και φουρούσια με νέα από (α­ ντιαισθητικό) οπλισμένο σκυρόδε­ μα, με τη ν προοπτική διαπλάτυνσης τη ς γέφυρας. Στις αρχές του 21ου αιώνα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν από τις απρο­ γραμμάτιστες επεμβάσεις έχουν επ εκταθεί ακόμα και στα τμήματα που είχαν επισκευαστεί. Η αποκα­ τάσταση τη ς γέφυρας έχει μετατραπεί πλέον σε ένα σύνθετο πρό­ βλημα η επίλυση του οποίου απαι­ τε ί μ ελ έτες 2-3 ετών. Ευτυχώς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) προτίθεται να τις προεγκρίνει κατά τμήματα, ενώ η χρηματο­ δότηση του έργου έχει εξασφαλισθεί μέσω κονδυλίων από το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Η σω­ στή ανάδειξη του μνημείου είναι βέβαιο ό τι θα συντελέσει σημαντι­ κά στην καλύτερη προβολή όχι μό­ νο του Αργοστολιού, αλλά και μίας παραγνωρισμένης πτυχής τη ς ι­ στορίας της πατρίδας μας.

ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ Ιατρικές έρευνες που βρίσκο­ νται σε εξέλιξη στην Κύπρο αποκαλύπτουν μία άγνωστη παρε­ νέργεια των Σταυροφοριών. Η ερευνήτρια Λένα Κούτσου, του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γε­

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

ΡΟΡΚΣ ΝΤΡΙΦΤ 1879

Ol BfETAJSJOI ΑΝΑΧΑΙΤΙΖΟΥΝ

ν

0 υπ ολοχαγός Μ π ρ ό μ χ εν τ κ α λύ π τει τον σ τρ α τιώ τη Χ ιτς κ τυπ ώ ντας έναν Ζο υ λο ύ κ ο ντά σ τη ν π ερ ίμ ε τρ ο , α ργά το α π ό γ ευ μ α τη ς 22ας Ια νο υ α ρ ίο υ 1879 ("Plugging the Gap", co p yrig h t M a rk Churm s. 2000/thehistory w eb.com ).

ΤΟΥΣ ΖΟΥΛΟΥ

ΔΗ Μ ΗΤΡΗ Σ ΛΩΡΗΣ

( Μ έ ΙΊ Ο Τ Ε 0 ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΟΥ j L · ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡ ΧΕΝΤΡΥ ψ τΦ Ρ Ε Ρ Κ Α Ι 0 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ Δ ΐά ΐΚ # Γ Η Σ ΤΟΥ, ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ “ ΛΟΡΔΟΣ ΤΣΕΛΜΣΦΟΡΝΤ, ΠΕΡΙΜΕΝΑΝ ΟΤΙ Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΖΟΥλΟΥ, ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΣΕΤΣΟΥΑΓΙΟ, BO PEJAJO Y ♦ ΠΟΤΑΜΟΥ ΤΟΥΓΚΕΛΐ^ΘΑ ΣΗΜΑΔΕΥΟΤΑΝ ΑΠΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΚΑΝ ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΣΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟ ΡΙΑΣ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ . ΣΤΡΑΤΟΥ. ΔΥΟ ΗΤΑΝ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ: Η ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΙΣΑΝΤΛΟΥΑΝΑ (22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1879), ΟΠΟΥ 1.300 ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ Κ ΑΙ 21 ΑΞΙΩ Μ ΑΤΙΚΟ Ι ΕΧΑΣΑΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ, ΚΑΙ Η ΝΙΚΗΦΟΡΑ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΣΤΟ ΡΟΡΚΣ ΝΤΡΙΦΤ (22-23 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1879). Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΙΧΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ ΛΟ ΓΩ ΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ V k flT IK T Y n O Y ΣΤΟ ΗΘΙΚΟ ΤΟΥ Μ ϊ ΤΡΑΓΕΥΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ Λ Α Ο . ΗΤΑΝ Μ ΙΑ Ν ΙΚ Η ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΙΚΏΝ ΟΠΛΩΝ ΑΝΤΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΗΜΗΣ'ΤΟΥΣ, ΚΑΤΑ ΕΝΟΣ ΓΕΝΝΑΙΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ, ΠΟΥ ΥΜΝΗΘΗΚΕ ΟΣΟ ΛΙΓΕΣ ΣΤΗ ΜΑΚΡΑΙΩΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ.

0 π ρίγκηπ ας Ν τα μ π ο υ λ α μ ά ν τζι Κ αμ π άντε μ ε το υ ς Ιν το ύ να προ τη ς μ ά χ η ς. Ε ικ ο ν ίζετα ι στο μ έσ ο κ ρ α τώ ντα ς το εμ π ρ ο σ Β ο γ εμ ές δίκαννο G rynner. Μ ε τά τη ν α π ο τυ χία το υ υπ έσ τη τη χ λ εύ η τη ς φ α τρ ία ς το υ και τη ν α π οδοκιμασία το υ βασιλιά Σ ετσ ο υ ά γ ιο .

πό τη ν εποχή που ο φύλαρχος Ντιγκάαν έχασε το ν πόλεμο με τους Μπόερς και απ οτραβήχτηκε βόρεια των ποταμών Μπάφαλο και Μπλοντ 1840) οι Ζουλού ασχολήθηκαν με τις μεταξύ το υς εμφ ύλιες διαμάχες και με τη ν υπερίσχυ­ σή το υς έναντι των άλλων φυλών (Ματαμπέλε, Σουάζι κλπ.). Οι λευ κο ί εδραίωσαν τη ν κυ­ ριαρχία τους, νότια του Τουγκέλα (στο Νατάλ) οι Βρετανοί, βόρεια και δυτικά του Μπλοντ και του Μπάφαλο (στον Οράγγη και στο Τρανσβάαλ) οι Μπόερς. Με τη ν υπερίσχυ­ ση του φύλαρχου Σετσουάγιο στις εμφ ύλιες συγκρούσεις και τη ν ενοποίηση των φατριών οι Ζουλού πραγματοποίησαν επιδρομές κατά τω ν περιοχών των λευκώ ν, παρενοχλώντας τους. Οι Βρετανοί με αφορμή τη ν προστασία των λευκώ ν αφενός και ακολουθώ ντας την πολιτική που ήταν γνωστή ως "C to C" (Cairo to Cape domination umbrella) αφ ετέρου, εκστράτευσαν υπό το ν υποστράτηγο λόρδο Τσέλμσφορντ κατά τη ς Ζουλουλάνδης. Τα αίτια τη ς εκσ τρατείας για το υς Β ρετανούς ήταν . δύο: α) Η πρόσκτηση νέων περιοχών, εύ φ ο ­ ρων (για αγροκτηνοτροφική εκμετάλλευση) και πλούσιων σε ορυκτά (Ζουλουλάνδη - ση­ μερινό βόρειο Νατάλ). 6) Ο πολιτικός στραγ­ γαλισμός και η οριστική προσάρτηση των ε ­ λευθέρω ν περιοχών των Μπόερς (Ελεύθερη Π ολιτεία του Οράγγη, Νοτιοαφρικανική Δη­ μοκρατία του Τρανσβάαλ). Ο κυβερνή της τη ς αποικίας του Ακρω τη­ ρίου, σερ Χέντρυ Μ περτλ Φρερ, το ν Δ εκ έμ ­ βριο του 1878, απ έστειλε τελεσίγραφο προς το ν βασιλιά Σετσουάγιο με απαράδεκτους ό­ ρους, που σίγουρα δεν θα αποδεχόταν (όπως και έγινε). Με τη λήξη το υ τελεσιγράφου το εκσ τρα τευ τικό σώμα υπό το ν Τσέλμσφορντ εισ έβαλε στη Ζουλουλάνδη στις 11 Ιανουαρίου 1879. Ο υποστράτηγος λόρδος Τσέλμσφορντ εκπόνησε ένα απλό σχέδιο εισβολής που π ροέβλεπε τη ν κίνηση τριών φαλάγγων, οι ο­ ποίες εισέβαλαν από τρία σημεία στη Ζου­ λουλάνδη, κρατώ ντας μια τέτα ρ τη ως ε φ ε ­ δρεία στην τοποθεσία Μ ιντλ Ν τριφτ (στο κέ­ ντρο τη ς διάταξης, βόρεια του Ντέρμπαν), υπό το ν συνταγματάρχη του Βασιλικού Μη­

Α

β ■

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

χανικού Αντονυ Ντάνφορντ. Το σχέδιο αυτό αποσκοπούσε σε υπερκερωτικό ελιγμό με στόχο να επ ιτεθ εί στο οροπέδιο Ο υλούντι (Ουντίνι), εκ εί όπου βρισκόταν το βασιλικό (1836 χωριό του Σετσουάγιο. Οι τρ εις φάλαγγες ει­ σέβαλαν ως εξής: • Βόρεια ή "από αριστερά", υπό το ν συνταγ­ ματάρχη Εβελυν Γούντ, το 1ο Τάγμα του 90ού Συντάγματος, πλαισιωμένο από 80 έφιππους τυφ εκιοφ όρους, έξι πυροβόλα των 7 λιβρών και δύο όλμους του 13ου Συντάγματος, τους Συνοριακούς Εφίππους Φρουρούς (The Frontier Horse), 70 Ρέιντζερ του Τρανσβάαλ, 80 έφιππους τυ φ εκιοφ όρ ου ς του Μπέικερ (Baker’s Horse), 40 έγχρωμους έφιππους ανι­ χ νευ τές, το σύνολο των Εφίππων Συνοριακών Φρουρών του Γουέδερλυ (Weatherley’s Border Horse), 30 Μπόερς κομάντο του Τρανσβάαλ και δύο τάγματα, πεζών αυτοχθόνω ν του Να­ τάλ (500 άνδρες του Natal Native Contingent). Αντικειμενικοί σκοποί ήταν αφενός η κάλυψη του "αριστερού" τη ς κεντρικής φάλαγγας και α φ ετέρο υ ο χωρισμός των δυνάμεων των Ζουλού που θ α συναντούσαν και η εκδίωξή το υς βορειότερα. • Ανατολικά ή "από δεξιά", υπό το ν συνταγ­ ματάρχη Τσαρλς Πήρσον, το 2ο Τάγμα του 3ου Σύντάγματος, ένα τάγμα του 99ου Συ­ ντάγματος, μια μικτή δύναμη έφιππων τυ φ ε-

Ο β ο η θ ό ς ε π ιμ ελ η τή ς Ν τά λτον. Τ ιμ ή θη κ ε μ ε το ν Σ τα υ ρ ό τη ς Β ικ τω ρ ία ς για την ου σ ια σ τικ ή σ υ μ μ ετο χ ή το υ σ τη μάχη.

κιοφόρων από το Ντέρμπαν (Alexandra, Stanger, Victoria, Isipongo Mounted Fusiliers) συνεπ ικουρούμενη από το υς Ουσάρους του Νατάλ (Natal Hussars), έναν λόχο αυτοχθόνω ν ανιχνευτώ ν του Νατάλ, δύο τάγματα του 2ου Σ υντάγματος Αυτοχθόνω ν του Νατάλ (NNC) και 200 ναύτες τη ς Ν αυτικής Ταξιαρχίας με δύο πυροβόλα των 7 λιβρών και ένα πολυβό­ λο Gatling. Α ντικειμενικός σκοπός ήταν η προ­ ώθηση με Β-ΒΔ-Δ κατεύθυνση συγκλίνοντας στο Ουλούντι, μέσω Εσόουϊ. • Στο κέντρο ο συνταγματάρχης Ρίτσαρντ Γκλυν με τα 1ο και 2ο Τάγματα του 24ου Συ­ ντάγματος του (Glyn’s Own 24th Regt.), τους Εφιππους Αστυνομικούς του Νατάλ (Natal Mounted Police - ΝΜΡ), το Εφιππο Πεζικό του Νατάλ (Natal Mounted Infantry), 120 έφιππους

Φ ω τογρ α φ ία το υ Β 'Λ ό χ ο υ το υ Σου Τά γμ α τος/24ου Σ υ ν τά γ μ α το ς προ τη ς μ ά χ η ς, σ το Ν α τά λ .

-χο ερ χόμ ενου ς από το υς Τυφεκιοφόρους ~ου Νατάλ (Natal Carbineers), το υς Συνορια• ούς Φρουρούς του Μπάφαλο (Buffalo Border 3uard), το υς Τυφεκιοφόρους του Νιούκαστλ Newcastle Rifles), το 3ο Σύνταγμα Αυτοχθό. j)v του Νατάλ, τους Α υτόχθονες Ανιχνευτές NNC, ΝΝΡ) και μια πυροβολαρχία έξι πυροβόλων, τη ς 5ης Ταξιαρχίας του Βασιλικού Πυρο­ βολικού (5th Brigade Royal Artillery). Α ντικειμε­ νικός σκοπός αυτών ήταν η εισβολή στην καρδιά τη ς Ζουλουλάνδης με κατεύθυνση προς το Ουλούντι. Τη σ υγκεκριμένη φάλαγγα ακολούθησαν ο λόρδος Τσέλμσφορντ και το επ ιτελείο του. Η διάβαση του ποταμού Μπάφαλο πραγματοποιήθηκε στις 11/12 Ιανουαρίου 1879, στην περιοχή βόρεια του Ρορκς Ντριφτ. Εκεί υπήρχε ένα αγρόκτημα το οποίο ανήκε αρχι­ κά σε έναν Ιρλανδό έμπορο και κυνηγό, τον Τζίμυ Ρορκ (Jim Rorke), ο οποίος κυνηγούσε μέσα στη Ζουλουλάνδη έχοντας εμπορικές σχέσεις με το υς αυτόχθονες, οι οποίοι είχαν ονομάσει τη ν τοποθεσία kwajim (οικία του Τζιμ). Το αγρόκτημα βρισκόταν στους πρόποδες ενός λόφου που οι Ζουλού ονόμασαν Σιγιάνε (φρύδι). Μ ετά το ν θάνατο του Ρορκ, το 1870, πωλήθηκε σε μια σουηδική ιεραποστο­ λή υπό το ν αιδεσιμότατο Ο ττο Β ιττ (Otto Witt), που το ονόμασε Οσκαρμπεργκ προς τι­ μή του βασιλιά τη ς Σουηδίας. Η τοποθεσία ή­ ταν ιδανική. Ο ποταμός ήταν προσπελάσιμος και τα σ τρατεύματα μπόρεσαν να διαπεραιωθούν ταχύτατα στη βόρεια όχθη. Το αγρόκτη­ μα βρισκόταν στην κατάλληλη θέση για να καταστεί σ ταθμός ανεφοδιασμού και υπο­ στήριξης του εκσ τρατευτικού σώματος. Ο Τσέλμσφορντ το διεπίστωσε και δ ιέτα ξε να δ ημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή. Αμεσα αποσπάσθηκε ο Λόχος Β του 2ου Τάγματος/24ου Συντάγματος ως φρουρά υπό το ν υπολοχαγό Γκόνβιλ Μπρόμχεντ, ζη τήθ η κε δε η συνδρομή του Βασιλικού Μηχανικού στην κα­ τασκευή αμαξιτής γέφυρας. Το Βασιλικό Μη­

χανικό ανταπ οκρίθηκε στις απαιτήσεις του Τσέλμσφορντ στέλνοντας το ν υπολοχαγό Τζον Τσαρντ (John Chard), έμπειρο μηχανικό, και έξι σκαπανείς για τη ν κατασκευή τη ς γ έ ­ φυρας. Μέχρι να ολοκληρω θεί το έργο οι μ ε­ τα φ ορ ές εφοδίω ν και στρατευμάτω ν πραγματοποιήθηκαν με ένα ξύλινο πορθμείο, χωρη­ τικό τη τα ς ενός λόχου πεζών ή μιας φορτω μέ­ νης άμαξας με τα υποζύγιά της, και με μία ε ­ πίσης ξύλινη σχεδία, που προϋπήρχαν στο σ υγκεκριμένο σημείο. Η φάλαγγα του υποστράτηγου λόρδου Τσέλμσφορντ κινήθηκε διά μέσου του προγε­ φυρώματος τη ς βόρειας όχθης του Μπάφαλο με κατεύθυνση ανατολική, πραγματοποιώ­ ντας συνεχώς περιπολίες προς όλες τις κα­ τευθύνσ εις. Καθυστέρησε λόγω του δύσβα­ του εδάφ ους και ανέθεσ ε στο Βασιλικό Μη­ χανικό και στους βοηθητικούς έγχρωμους τη ν κατασκευή στοιχειώδους οδικού δικτύ­ ου. Η πορεία τη ς φάλαγγας συνεχίστηκε με το ν ίδιο ρυθμό ως τις 20 Ιανουαρίου οπότε ο κύριος όγκος τη ς σ υγκεντρώ θηκε στο ορο­ πέδιο τη ς Ισαντλουάνα, όπου και στρατοπέδευσε. Η προετοιμασία του στρατοπέδου διήρκεσε μία ημέρα. Λόγω του σκληρού (πε­ τρώ δους) εδάφ ους το στρατόπεδο δεν δ ιέ­ θ ε τ ε περιχαρακωμένη περίμετρο, όπως προέβλεπαν τα εγχειρίδια. Για να αποφευχθεί ο αιφνιδιασμός από το πρωί τη ς 21ης ο Τσέλ­ μσφορντ απέστειλε ισχυρές έφιππες περιπο­ λίες. Α υτές συνάντησαν συγκεντρώ σεις Ζου­ λού, που δεν το ν ανησύχησαν ιδιαίτερα. Οι τελευ τα ίο ι όμως ακολούθησαν τις οδηγίες του Σετσουάγιο και κινήθηκαν αθόρυβα, περισφίγγοντας το στρατόπεδο. Ο Τσέλμσφορ­ ν τ π ληροφορήθηκε από το υς επικεφαλής των περιπόλων του ότι στην περιοχή βόρεια και ανατολικά, συγκεκριμένα στους λόφους Νκάντλα του οροπεδίου Νκούτου, είχαν εντοπισθεί ισχυρές συγκεντρώ σεις Ζουλού. Διέσπασε τις δυνάμεις του στρατοπέδου, α­ φήνοντας για τη φύλαξή του π έντε λόχους

Η εικό να που π α ρ ο υ σ ία ζε το π εδίο τη ς μ ά χ η ς εμ π ρός από το ν σ τά βλο αμέσω ς μ ε τά τη ν α ν τεπ ίθ εσ η το υ υπ ολοχαγού Μ π ρ ό μ χεντ. Τα άψυχα κο ρ μ ιά κάλυπ τα ν όλο το ν χώ ρο.

του 1ου Τάγματος/24ου Συντάγματος, έναν λόχο του 2ου/24ου Συντάγματος, δύο πυρο­ βόλα, 100 έφιππους αστυνομικούς και 600 αυ­ τό χ θο νες τυφ εκιοφ όρ ους του Νατάλ, υπό το ν συνταγματάρχη Πουλέιν. Ο ίδιος επικε­ φαλής τη ς υπόλοιπης δύναμης κατευθύνθηκε προς τη ν περιοχή όπου εντοπίσθηκαν οι Ζουλού, διατάσσοντας τη ν εφ εδρική φάλαγ­ γα υπό το ν Ν τάνφορντ να το ν συναντήσει. Η κύρια δύναμη των Ζουλού, 20.000 άνδρες, πα­ ρέκαμψ ε απαρατήρητη τη δύναμη του Τσέλ­ μσφορντ. Οι α νιχνευτές τους παρακολου­ θούσαν κάθε κίνηση του αντίπαλου στρατεύματος, ενημερώ νοντας το υ ς επικεφαλής των αμαμπούθος.

Q ■*

Η ΦΥΛΗ ΤΩΝ ΖΟΥΛΟΥ Οι Ζ ο υ λο ύ ή τα ν α υ τό χ θ ο ν ε ς ιθ α γ ε ν ε ίς Μ π αντού που ζούσ αν α ρχικά α ε ό λη τη ν ο τιο α ν α το λ ικ ή Α φ ρ ική . Ν ο μ α δ ικ ή και π ολεμοχ α ­ ρή φ υ λή , κ α τ ά φ ε ρ ε να υπ ερισ χύσ ει έν α ν τι των υπολοίπων σ τη ν πε­ ριοχή. Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έν α μ ετά τα μέσ α το υ 19ου αιώ να εγ κ α τ α σ τ ά θ η ­ καν σ το β ό ρ ειο Ν α τά λ και σ ε όλη τη ν π εριοχή που μ έχ ρ ι σ ή μ ερ α ο­ ν ο μ ά ζετα ι Ζ ο υ λο υ λά νδ η (νό τια τη ς Μ ο ζα μ β ίκ η ς). Ζού σ α ν σε κ ρ α τί­ δια ανά φ α τ ρ ίες . Οι Ζ ο υ λο ύ α π έκτη σ α ν ε θ ν ικ ή σ υ νείδησ η ό τα ν ό ­ λ ε ς οι φ α τ ρ ίες εν ώ θη κ α ν από το ν φ ύ λα ρ χο και μ ε τέ π ειτ α βασιλιά Σ άκα το 18 16 . Η δ ιοίκησ ή τ ο υ ς ή τα ν σ υ γκ εντρ ω τικ ή και π ρονόμιο των ανδρώ ν, μ ε ά ξο ν α το ν βα σ ιλιά και τ ο υ ς ιν το ύ ν α (δ ιο ικ η τ έ ς πε­ ριοχώ ν). Η τα ν α ρ νη τικ ά δ ια κ είμ εν ο ι και είχ α ν σ υ ν εχ είς π ρ ο σ τρ ιβ ές μ ε τ ο υ ς λ ε υ κ ο ύ ς α π οίκους. Σ υ γ κ ρ ο ύ σ τη κ α ν α ρχικά μ ε το υ ς Μπόερ ς το 1837, επί β α σ ιλ εία ς Ν τιγ κ ά α ν , ν ικ ή θ η κ α ν το 18 40 και εκδιώ χ θ η κ α ν β ο ρ ειο α ν α το λ ικ ά τω ν π οταμώ ν Μ π άφ αλο και Μ π λοντ. Το 1872 βα σ ιλ ιά ς τω ν Ζ ο υ λ ο ύ α ν έλ α β ε ο Σ ετσ ο υ ά γ ιο , ο οπ οίος α να ­ διοργά νω σ ε το ν σ τρ α τό και ένω σ ε τ ις φ α τ ρ ίες για μια α κόμα φ ορά. Οι Ζ ο υ λ ο ύ δ εν είχ α ν ο υ σ ια σ τική σ τρ α τιω τική δ ο μή. Κ ά θ ε α ρ σ ε­ νικό μ έλ ο ς τ η ς φ υ λ ή ς λ ά μ β α ν ε σ τρ α τιω τική εκπ α ίδευσ η κ ατά το δ ιάσ τη μα τ η ς έ ν τ α ξ ή ς το υ (εν η λικ ίω σ η ς) σ ε α υτή ν . Ο λοι οι ά ρ ρ ε ν ε ς σ υ μ μ ετε ίχ α ν σ τις π ο λ εμ ικ ές επ ιχ ειρ ή σ εις και επ α ν έρ χ ο ντα ν στα ε ι­ ρηνικά κ α θ ή κ ο ν τά τ ο υ ς μ ε τά το π έρ α ς αυτώ ν. Ο σ τρ α τό ς τω ν Ζ ο υ ­ λού χ ω ριζόταν σε ο μ ά δ ε ς - λό χο υς, τα ιμ π ο ύθο (ib u th o ), που η α ­ ρ ιθ μ η τικ ή ισχύς το υ ς δ ιέ φ ε ρ ε α νά φ α τρ ία (5 0 - 2 0 0 ά ν δ ρ ες ). Κ ατά

τ ις σ τρ α τιω τικ ές επ ιχ ειρ ή σ εις σ υ νενώ νο ντα ν σε φ ά λ α γ γ ε ς , τα ίμπις (im p is ), που τ ις α π ο τελ ο ύσ α ν τα α μ α μ π ο ύ θ ο (a m a b u th o ), τα οποία είχα ν σ υνολική δ ύν α μ η σ υ ν τά γ μ α το ς . Ο β α σ ιλιάς και οι ιν το ύ ν α δ ια τη ρ ο ύ σ α ν φ ρ ο υ ρ ές από μ ό ν ιμ ο υ ς π ο λ εμ ισ τές. Η μα χη­ τικ ή ικ α ν ό τη τα των Ζ ο υ λο ύ σε σχέσ η μ ε τ ις υπ όλοιπες φ υ λ ές τη ς π ερ ιο χ ή ς ή τα ν κ α τα λυ τική . Ο κύ ρ ιο ς οπ λισμός το υ ς ή τα ν κοντά α ιχμηρά α κ ό ν τια - λ ό γχ ες, κ οκκάλινο ι κ εφ α λ ο θ ρ α ύ σ τες , κοντά τ σ ε ­ κο ύρ ια μ ά χ η ς και μια εξ α ιρ ε τ ικ ή ς α ν το χ ή ς ασπίδα από δ έρ μ α και σ υνδ υα σ μό α ν θ ε κ τικ ώ ν υλικώ ν, κυρίω ς ξύ λ ο υ και λ ινα ρ ιο ύ . Κατά τη δ ε κ α ε τ ία το υ 1 8 6 0 -1 8 7 0 είχ α ν π ε ρ ιέ λ θ ε ι στα χέρ ια το υ ς εμπ ροσ θ ο γ ε μ ή τ υ φ έκ ια που ε ίτ ε τ ο υ ς π ούλησ αν λ ε υ κ ο ί, ε ίτ ε ή τα ν λά φ υ ­ ρα από τ ις μ ά χ ες. Ε ισ έρ χ ο ντα ν στη μάχη σε μετω π ική δ ιά τα ξη με δ ύ ο ε υ έ λ ικ τ α και τα χ ύ τα τα ά κρα μ ε σκοπό να π ερικυκλώ σ ουν το ν α ντίπ αλο και να το ν α π ο τελειώ σ ο υ ν (σ χ η μ α τισ μ ό ς λ α β ίδ α ς). Το σ χήμα α υ τό το είχ α ν ο ν ο μ ά σ ει "κ έρ α τα το υ κ τή ν ο υ ς ". Σ τα άκρα τ η ς "λα β ίδα ς" το π ο θ ετο ύ σ α ν το υ ς έμ π ειρ ο υ ς π ο λ εμ ισ τές μ ε καλή φ υσ ική κατά σ τασ η , έτσ ι ώ σ τε να επ ιτυ γ χά νο υ ν τα χ ύ τη τα και μα χη­ τικ ή υπ εροχή. Σ τη μάχη τα α μ α μ π ο ύ θ ο σ υ να γω νίζο ντα ν το ένα το ά λλο σε μ α χ η τική ικ α ν ό τη τα , τη ν οποία έκ ρ ιν ε ο βα σ ιλιάς τιμ ώ ν τα ς μ ε δ ια κ ρ ίσ εις το σ ύνολο το υ σ χ ημα τισ μού . Σ τη μάχη το υ Ρορκς Ν τ ρ ιφ τ σ υ μ μ ετε ίχ α ν τα α μ α μ π ο ύ θ ο τη ς β α σ ιλ ική ς φ ρ ο υ ρ ά ς υπό το ν πρίγκιπα Ν τα μ π ο υ λ α μ ά νζι Κ αμ π άντε (D a b u la m a n zi K a M p a n d e ).

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Οι Ζουλού κινούμενοι τροχάδην κατά τα τελευτα ία 8 χλμ. επέπεσαν στο στρατόπεδο από τρ εις κατευθύνσεις (βόρεια, ανατολικά και δυτικά), κατά τη ν προσφιλή τα κ τι­ κή τους. Η φρουρά αιφνιδιάστηκε πλήρως. Προσπάθησε να αντιταχθεί σε όλο το μήκος τη ς περιμέτρου, αλλά δεν το κατάφ ερε διότι δ εν είχε αμυντικό βάθος και επάρκεια πυρομαχικών! Οι σ τρατιώ τες που χρειάζονταν πυρομαχι­ κά έπρεπε να καλύψουν 1.600 μέτρα για να ανεφοδιαστούν! Πολλοί σκοτώ θηκαν κατά τη ν προσπάθεια αυτή. Ο Πουλέιν συμπτύχθηκε προς το κέντρο του στρατοπέ­ δου και εφάρμοσε τις π ρακτικές του εγχειριδίου μάχης πραγματοποιώντας αμυντικά "σκαλοπάτια" και σχηματί­ ζοντας τετράγωνα, αλλά η ο ρμητικότητα τη ς επίθεσης των Ζουλού δεν του άφησε περιθώρια... Μέχρι αργά το απόγευμα δεν είχε μείνει ο ύ τε ένας αμυνόμενος στο στρατόπεδο. Το σούρουπο το οροπέδιο παρουσίαζε ένα φρικτό θέαμα με τα 3.000 άψυχα κορμιά Βρετανών και Ζουλού να ο ριοθ ετού ν το πεδίο τη ς μάχης... Οι λίγοι επιζώ ντες κα τευθύνθηκαν προς το ν ποταμό Μπάφαλο και τη διάβαση κοντά στο Ρορκς Ντριφτ. Τους ακολουθούσε το ξεκούρασ το ίμπι του πρίγκιπα Νταμπουλαμάνζι Καμπάντε που απ οτελείτο από τα Ουθουλουάνα, Ιντλόντλο, Ουντλόκο (uThulwana, iNdlondlo, uDloco) αμαμπούθος και τη ν προσωπική φρουρά του πρί­ γκιπα, το ιμπούθο Ιντλουγένγκουε. Το ίμπι αυτό δ εν συμ­ μ ετείχε στη μάχη.

ΤΟ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΦΡΟΥΡΙΟ

10

Το Ρορκς Ν τριφ τ μετατράπ ηκε μέσα σε λίγες μέρες σε κέντρο εφοδιασμού και υποστήριξης του εκστρατευτικού σώματος. Δ ιοικητής του ορίσθηκε ο ταγματάρχης Σπόλντινγκ, εν ενεργεία υπασπιστής του διοικητή Εφο­ διασμού του Εκστρατευτικού Σώματος. Ο υπολοχαγός Μπρόμχεντ, επικεφαλής του Β Λόχου, σ τρατοπέδευσε α­ νατολικά του κτιρίου - αποθήκη, δίπλα στο αγρόκτημα, ό­ πως και ένας λόχος αυτοχθόνω ν του Νατάλ (2ο Τάγμα/3ου Σ υντάγματος NNC) υπό το ν λοχαγό Στήβενσον. Ο υπολοχαγός Τσαρντ με το υς έξι σκαπανείς του 5ου Λόχου Βασιλικού Μηχανικού και το υς έγχρω μους βοηθη­ τικούς από τις 19 Ιανουαρίου εκτελο ύσ ε τα καθήκοντα που του ανέθεσ ε η διοίκηση: να κατασκευάσει τη γέφυρα και να ρυθμίσει τη ν απρόσκοπτη ροή των εφοδίω ν προς τη φάλαγγα του Τσέλμσφορντ. Σ τρατοπέδευσ ε κοντά στο πέρασμα για να έχει το ν άμεσο έλεγχο τη ς προόδου των εργασιών. Στο αγρόκτημα οι π ροετοιμασίες των χώ­ ρων τελείωσαν, το νοσοκομείο ήταν έτοιμο, όπως και το κτίριο - αποθήκη με τα γραφεία τη ς επ ιμελητείας. Ο χει­ ρουργός Τζέιμς Ρέυνολντς, του Στρατιω τικού Ιατρικού Τμήματος, και οι βοηθοί του, ο δεκανέας Μίλερ, ο υποδε­ κανέας Μ ακμάον και ο νοσοκόμος - οπλίτης Λ ούντιγκτον του Στρατιω τικού Νοσηλευτικού Σώματος, είχαν ήδη το υς πρώτους τριάντα ασθενείς από δυσεντερία, μολύν­ σεις, κατάγματα και διαστρέμματα. Ο βοηθός - επιμελη­ τή ς Γουόλτερ Ντιούν και οι βοηθοί του, Ν τάλτον και Μπυρν, φρόντισαν οι μ εταφ ορικές άμαξες να ξεφ ορτώ ­ σουν τα παντός είδους εφόδια για το εκσ τρα τευ τικό σώ-

Σ τρ α τιώ τη ς το υ Β Λόχου το υ 2ου Τά γμ α τος/24ου Σ υ ν τά γ μ α το ς , οπ λισ μ ένος μ ε τυ φ έ κ ιο M artini-H enry. Οι ά νδ ρ ες το υ Λόχου α υ το ύ ή τα ν κυρίω ς Ο υαλοί, που είχα ν κ α τ α τ α γ ε ί τον π ρ ο η γο ύ μ εν ο χρ όνο και είχα ν θ η τ ε ία λίγω ν μ όνο μηνώ ν, π ράγμα που φ α νερ ώ νει το α π ο δ ο τικ ό σ ύσ τημ α εκ π α ίδ ευ σ η ς του Β ρ ετα ν ικ ο ύ Σ τρ α το ύ . Δ ια κ ρ ιτικ ό το υ Σ υ ν τά γ μ α το ς είν α ι η ο ρ ειχά λκ ινη Σ φ ίγ γ α επ ί το υ πράσινου π ερ ιλα ίμ ιο υ , ενώ το ν ίδιο χ ρ ω μ α τισ μ ό έχουν και τα ά κρ α τω ν μανικώ ν. Το χιτώ νιο είναι στο τυπ ικό κόκκινο χρώ μα το υ β ρ ετα ν ικ ο ύ π εζικού (πίν. το υ Κ ω νσταντίνου Μ π α σ δέκη για τη "ΣΙ").

μα με τέτο ιο ρυθμό ώστε αυτά στοιβάχτηκαν στον κεντρικό υπαίθριο χώρο του αγροκτή­ ματος σχηματίζοντας δύο λόφους! Τριάντα έμ φ ο ρ τες άμαξες ανέμεναν τη διαπεραίωσή τους στη βόρεια όχθη για να ανεφοδιάσουν τη ν εκσ τρα τευτική δύναμη. Το πρωί τη ς 22ης Ιανουαρίου ο Τσαρντ διατάχθηκε να μ ετα β εί στην Ισαντλουάνα με τους έξι σκαπανείς του για να επ ιληφ θεί των απαραίτητων έργων υποδομής του σ τρατο­ πέδου. Με τη ν άφιξή του στο στρατόπεδο διατάχθηκε να επιστρέφει στο Ρορκς Ντριφτ, αφήνοντας εκεί το υς σκαπανείς και το υς έγ ­ χρωμους βοηθούς. Στο Ρορκς Ν τριφ τ δ εν έγινε καμία οχυρωματική προετοιμασία. Ο τα γ­ ματάρχης Σπόλντινγκ φοβούμενος υπερκέ­ ραση τη ς κύριας δύναμης και επίθεση των Ζουλού κατ' ευθ εία ν στο αγρόκτημα ζήτησε ενισχύσεις. Ενας λόχος του 24ου Συντάγμα­ το ς σ τάλθηκε να ενισχύσει τη φρουρά αλλά καθυστέρησε. Ο Σπόλντινγκ αποφάσισε να κα τευ θ υ νθ εί προς το Χελπμακάαρ για να το ν συναντήσει, ορίζοντας ως αντικαταστάτη του το ν Τσαρντ (ως αρχαιότερο αξιωματικό), στον οποίο είπε: "Βλέπω ότι είσαι ο αρχαιότερος, αναλαμβάνεις εσύ, νομίζω ότι δεν θα συμβεί οτιδήποτε, ούτω ς η άλλως θα γυρίσω αργά το βράδυ"... Ο Τσαρντ πίστεψε τις διαβεβαιώ­ σεις του Σπόλντινγκ και αποσύρθηκε στη σκηνή το υ... Το μεσημέρι ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί που προκάλεσαν πε­ ρισσότερο τη ν περιέργεια παρά τη ν εγρήγορ­ ση τη ς φρουράς. Θεώρησαν ότι ο Τσέλ­ μσφορντ κτύπησε το υς Ζουλού και ήταν δυ-

Το σχέδιο επ ιχειρ ήσ εω ν π ρ ο έβ λεπ ε την κίνηση τριώ ν συγκλινουσώ ν ψ α λά γγω ν (Α, Β, Γ )μ έ σ α σ τη Ζ ουλουλά νδη , β ό ρ εια το υ π ο τα μ ο ύ Μ π άφ αλο, π ρος το βασιλικό χω ριό το υ Σ ε τσ ο υ ά γ ιο σ το Ο υ λο ύ ν τι. Η β ό ρ εια (Β), υπό το ν σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η Ε βελυν Γουντ S a α π έκ ο π τε κ ά θ ε π ροσ π ά θεια δ ια φ υ γ ή ς τω ν Ζο υ λο ύ προς βορ ρ ά . Η α να το λικ ή (Γ), υπό το ν σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η Π ήρσον 9 α α π έκ ο π τε κ ά θ ε π ιθανή κίνηση προς τα νό τια και τα α να το λικ ά . Η κ εν τρ ικ ή φ ά λ α γ γ α (Α), υπό τον Τσ έλμσφ ορντ 9 α κ α τε υ 9 υ ν ό τα ν προς το Ο υ λο ύ ν τι, τη ν καρ διά τη ς Ζου λο υ λά νδ η ς. Το σχέδιο τη ς κ εν τρ ικ ή ς φ ά λ α γ γ α ς κ α θ υ σ τέ ρ η σ ε λόγω των γεγο νό τω ν σ την Ισ α ντλουά να (Α1), και στο Ρορ κς Ν τρ ιφ τ (Α2).

σαρεστημένοι που δεν συμμετείχαν κι αυ­ τοί... Από π εριέργεια ο γιατρός Ρέυνολντς, ο αιδεσ ιμότατος Β ιττ και ο ιερέας Σμιθ ανέβη­ καν στον λόφο Σιγιάνε για να παρακολουθή­ σουν τι συνέβαινε στην απέναντι όχθη. Παρα­ τήρησαν γραμμές εγχρώμων στις πλαγιές τη ς απέναντι όχθης και θεώρησαν ότι ήταν κά­ ποιο απόσπασμα αυτοχθόνω ν του Νατάλ

(NNC). Οταν οι τελευ τα ίο ι πλησίασαν, με τρ ό ­ μο αντιλήφθηκαν ότι επ ρόκειτο για τα ίμπις τω ν Ζουλού. Τότε κυριολεκτικά κατρακύλη­ σαν στον λόφο και σήμαναν συναγερμό. Ο Τσαρντ κατά τις 15.00 ειδοπ οιήθηκε από το υς έγχρωμους βοηθούς του ότι στην απέναντι όχθη δύο έφιπποι καλούσαν να το υς σ τείλει τη ν ξύλινη σχεδία, πράγμα που

ΤΑ ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΑΤΑΛ Οι Β ρ ετα νο ί άποικοι σ υγκρότησ α ν α σ τυ ν ο μ ικ ές και σ τρα τιω τι­ κ ές δ υ ν ά μ εις , αρχικά ως π ο λ ιτο φ υ λα κές, σ τις π εριοχές που προσάρτησαν. Α ρ γό τερ α α υ τ έ ς απ έκτησ αν στρα τιω τική δομή μ ε μόνιμο προσωπικό και α ξιω μ α τικ ο ύ ς από τη μητρόπ ολη (Β ρ ετα ν ία ). Επίσης συγκρότησ α ν σώ ματα α υ το χ θό ν ω ν πεζών και ιππέων, το υ ς οποίους χρησιμοπ οίησαν σε β ο η θ η τικ ά κ α θ ή κ ο ν τα , ως α ν ιχ ν ε υ τέ ς , σκαπα­ ν είς , μ α γείρ ο υ ς, κ α μ α ρ ό το υ ς κλπ. Σ το Ρορκς Ν τρ ιφ τ σ υ μ μ ετείχ α ν ά ν δ ρ ες αποικιακώ ν σ υντα γμά τω ν που δ ια κ ρ ίθ η κ α ν και τιμ ή θ η κ α ν για τη σ υμπ εριφ ορά το υ ς κατά τη σ υ γκ εκ ρ ιμ έν η μάχη.

Εφιππη Αστυνομία του Νατάλ (Natal Mounted Police) Ο σ χ ημα τισ μός σ υ σ τά θ η κ ε από το ν Τζον Τ. Ν τα ρ τν έλ το 1874. Το 18 7 9 α ρ ιθ μ ο ύ σ ε 110 έμ μ ισ θ ο υ ς λ ε υ κ ο ύ ς ά ν δ ρ ες , που φ ρ ό ν τι­ ζαν οι ίδιοι τα άλογα, το ν ιμα τισ μό και το ν οπλισμό το υ ς . Τα κ α θ ή κοντά το υ ς σε π ερίοδο ειρ ή ν η ς ή τα ν η α σ τυ ν ό μ ευ σ η το υ Ν α τά λ και η τήρησ η τη ς τά ξη ς . Σ τ ις π ο λ εμ ικ ές επ ιχ ειρ ή σ εις σ υ μ μ ετείχ α ν ως έφιπποι τυ φ εκ ιο φ ό ρ ο ι. Σ τη ν Ισ α ντλουά να είχα ν 26 α π ώ λειες και κ α τά φ ερ α ν να δ ια φ ύ γο υ ν κατά ο μ ά δ ε ς . Σ το Ρ ορκς Ν τ ρ ιφ τ έφ τα σ ε μία ομά δα η οποία π α ρ έμ ειν ε και π ολέμησ ε υπό το ν Τσαρντ. Οι ά ν­ δ ρ ες α υ το ί ή τα ν οπ λισμένοι μ ε π ερίσ τροφ α (W eb ley , E n fie ld ) και τ υ φ έκ ια - α ρ α β ίδ ες ιππικού M a rtin i - H en ry , φ έρ ο ν τα ς 7 0 φ υσ ίγγια σ τις ε ξ α ρ τ ύ σ ε ις το υ ς . Η π ειθα ρ χ ία το υ ς ή τα ν α υ σ τη ρ ή και το φ ρ ό ­ νημα υψ ηλό. Κ ατά τη ν εκ σ τρ α τεία κατά τω ν Ζ ο υ λο ύ , το 1879, το α ­ π έδ ειξα ν. Η έφιππη α σ τυνομία το υ Ν α τά λ υ φ ίσ τα τα ι ως σ χ ημα τι­ σμός μ έχρ ι σ ή μ ερ α , α π ο τελ ο ύ μ εν η από έγχ ρ ω μ ο υς ρ έιν τζε ρ μ ε κα ­ θ ή κ ο ν τ α τη φ ύ λ α ξη τω ν εθ ν ικ ώ ν δρυμώ ν και τω ν ιστορικώ ν μνη­ μείω ν τ η ς π ερ ιοχ ής. Είναι οπ λισμένη μ ε π ιστόλια ν ο τιο α φ ρ ικ α ν ικής κ α τα σ κ ευ ή ς (V ec to r, SA Μ -9 ) και μ ε τ υ φ έκ ια R-1 (νο τιο α φ ρ ικα νικό α ντίγ ρ α φ ο το υ FN ), ενώ το ά λογο έχ ει α ν τικ α τ α σ τα θ ε ί πλέον από τη σ τρ α τιω τική έκδο σ η το υ Land R over!

Σύνταγμα Εφίππων Αυτοχθόνων του Νατάλ (Natal Native Horse) Σ υ σ τά θ η κ ε το 18 78 από το ν Ν τά ρ ν φ ο ρ ν τ, ο οπ οίος σ τρ α το λό ­ γη σ ε έγχ ρ ω μ ο υς από τ ις φ α τ ρ ίε ς τη ς Μ π ασ ο υτολάνδης (Σ ό θ ο , Τσβάνα) που ή τα ν ε ξ ο ικ ε ιω μ έ ν ε ς μ ε τα άλογα. Η τα ν οπ λισμένο με εμ π ρ ο σ θο γεμ ή τυ φ έκ ια ρα β δ ω τή ς κ ά ννη ς W e s tie y - R ic h a rd s , α λ­ λά σε θ ή κ η οι ά ν δ ρ ες έ φ ε ρ α ν και το ν π αραδοσ ιακό οπλισμό από α ­ κόντια και λό γχ ες. Οι σ τρ α τιώ τες ή τα ν έμ μ ισ θ ο ι και φ ρ ό ν τιζα ν οι ί­ διοι για τα έξο δ α ιμ α τισ μ ο ύ, οπλισμού και εκ τρ ο φ ή ς το υ α λόγου. Κατά τη ν εκ σ τρ α τεία το υ 18 79 υπήρχαν 12 8 ά ν δ ρ ες υπό τη ν η γ ε­ σία το υ Ν τά ρ ν φ ο ρ ν τ αλλά μ ε έγχρω μο υ π ο διο ικη τή , το ν Σ υμ εώ ν Καμπουλά. Ο νο μ ά ζο ντα ν και D u rn fo rd ’s B a s u to s και δ ια λ ύ θ η κ α ν μ ε τά το ν π όλεμο τω ν Μ π όερ ς το 1905.

Συντάγματα Αυτοχθόνων του Νατάλ (Natal Native Contingent) Η τα ν τρ ία - η π λέον π ολυπ ληθή ς έγχρω μη δ ύν α μ η που έδ ρ α σ ε υπό τα β ρ ετα ν ικ ά όπλα. Σ υ σ τά θ η κ α ν και α υ τά από το ν Ν τά ρ ν φ ο ρ ­ ν τ, το 1878, ο οποίος σ τρ α το λό γ η σ ε ό λ ο υ ς τ ο υ ς Ζο υ λο ύ που α υ το μόλησ α ν κ ατά το ν εμ φ ύ λ ιο μ ε τα ξ ύ το υ Σ ετσ ο υ ά γ ιο και τω ν αντιπ ά ­ λων το υ . Π ολλοί λ ε υ κ ο ί π ολιτικοί και σ τρ α τιω τικο ί ή τα ν α ν τ ίθ ε τ ο ι μ ε τη σ τρα τολόγησ η α υ τή , π ισ τεύ ο ν τα ς ό τι το μ έ γ ε θ ο ς τη ς σ υ γ κ ε­ κ ρ ιμ έν η ς έγχρω μης δ ύ ν α μ η ς α π ο τελ ο ύσ ε απ ειλή για το Ν α τά λ . Για τ ο ν παραπάνω λόγο εξο π λ ίσ τη κ ε το 1/3 τη ς σ υ νολική ς δ ύ ν α μ η ς με π υροβόλα όπλα. Η μ α χ η τική α ξία των μονάδω ν ή τα ν μικρή και το ε ­ πίπεδο λιπ οταξιώ ν υψ ηλό, μ ε α π ο τέλ εσ μ α να το υ ς α ν α τίθ ε ν τ α ι β ο η θ η τικ ά και α κίν δ υ να κ α θ ή κ ο ν τα . Δ ια λ ύ θ η κ α ν αμέσ ω ς μ ετά τη ν εκ σ τρ α τεία το υ 1879. Το 1899 σ υ σ τά θ η κ α ν και πάλι α να λα μ β ά ν ο ­ ν τα ς όλα τα β ο η θ η τικ ά κ α θ ή κ ο ν τα στο β ρ ετα ν ικ ό σ τρ ά τευ μ α που α ντιμ ετώ π ιζε το υ ς Μ π όερς. Δ ια λ ύ θ η κ α ν αμέσ ω ς μ ετά το ν π όλεμο.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

Ο υπ ολοχα γό ς (Β ασ ιλικού Μ η χα ν ικ ο ύ ) Τζον Τσαρντ, α ρ χ α ιό τερ ο ς α ξιω μ α τικ ό ς που μ ο ιρ α ία α π ο δ ε ίχ θ η κ ε ά ξιο ς η γ έ τη ς κ α τά τη μάχη.

12

Ο σ τρ α τιώ τη ς Χ ιτς μ ε το ν ώμο σε νά ρ θη κα , λ ίγ ο μ ε τ ά τη μ άχη. Ο Χ ιτς τρ α υ μ α τίσ τη κ ε από έναν τυ ψ εκ ιο φ ό ρ ο Ζο υ λο ύ ε ξ επ α φ ή ς. Π α ρ έμ ειν ε σ τη θ έ σ η το υ α ντα λλ ά σ σ ο ν τα ς το τυ φ έκ ιό το υ μ ε το π ερ ίσ τρ ο φ ο του Μ π ρ ό μ χεντ, α μ υ ν ό μ ενο ς μ έ χ ρ ι λιπ ο θ υ μ ία ς από τη ν α ιμ ο ρ ρ α γ ία !

έπραξε. Ηταν ο υπολοχαγός Α ντεντορφ του NNC κι ένας τυ φ εκιοφ όρ ος που μ ετέφ ερ α ν τα δυσάρεστα νέα. Αμέσως ο Τσαρντ ανέβηκε στο αγρόκτημα για να ενημερώ σ ει και να συσ κεφ θεί με το υς υπόλοιπους αξιωματικούς, οι οποίοι όμως ήτα ν ήδη ενημερω μένοι. Το δί­ λημμα του Τσαρντ ήταν αν θα παρέμεναν να αμυνθούν ή θ α αποχωρούσαν με δεδομένο ό τι οι Ζουλού θα έφθαναν στο αγρόκτημα σε λιγότερο από μία ώρα. Τότε επέδρασε σαν κατα λύτης ο βοηθός επ ιμελητής Ν τάλτον, πα­ λαιός δεκανέας του 85ου Συντάγματος, που το υς επισήμανε ότι μια υποχώρηση θα ήταν ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

αργή λόγω τη ς μεταφ οράς των ασθενών με τις άμαξες και οι Ζουλού θα το υς προλάβαι­ ναν σε ανοικτό πεδίο, ενώ η παραμονή το υς στο αγρόκτημα θα το υ ς π ροσέφερε σοβαρές π ιθανότητες επιβίωσης, διότι η θέση με μι­ κρή προετοιμασία θα μ ετατρεπ όταν σε ισχυ­ ρό προμαχώνα. Ο Τσαρντ και ο Μ πρόμχεντ πείσθηκαν. Ο Μ πρόμχεντ είχε προετοιμάσει τη φρουρά και για τα δύο ενδεχόμενα. Δ ιέτα ­ ξε αμέσως όλους όσους δεν εκτελούσ αν κα­ θ ήκο ντα σκοπού να τεθ ο ύ ν στη διάθεση του Τσαρντ για να δημιουργήσουν οχυρή π εριμε­ τρική γραμμή. Ο Τσαρντ επ ιμελήθηκε των ο­ χυρώσεων δημιουργώ ντας ένα περιχαρακω­ μένο στρατόπεδο. Το ύψος του "τείχους" ποί­ κιλλε από 1 ως 1,3 μέτρα και γΓ αυτό είχαν χρησιμοποιηθεί αλευρόσακοι, ξύλινα κουτιά γαλέτας και δύο μετα φ ορ ικές άμαξες, ενώνο­ ντα ς τα κτίρια τη ς επ ιμελητείας, το νοσοκο­ μείο και το ν στάβλο. Για τη ν περίπτωση εκπόρθησης τη ς π εριμετρικής οχύρωσης έσ τη ­ σε μία σειρά από ξύλινα κουτιά και αλευρόσακους, ενώ νοντας το κτίριο τη ς επ ιμελητείας με αυτή κάθετα. Δ ιέτα ξε επίσης να ανοιχτούν τρύπ ες - π ολεμίστρες στους εξω τερ ικούς τοίχους του νοσοκομείου και τη ς επ ιμελητεί­ ας. Ο Μ πρόμχεντ συγκέντρω σε στο οχυρό τα υποζύγια και κάθε χρήσιμο υλικό. Η αριθμητική δύναμη τη ς φρουράς έφ θ α ­ νε το υς 300 άνδρες. Η κατασκευή των πρόχει­ ρων οχυρώσεων προχώρησε ταχύτατα. Ο Β Λόχος του 2ου Τάγματος/24ου Συντάγματος αριθμούσε 95 άνδρες και οι α υτόχθονες του NNC 200 (με 90 τυ φ εκιοφ όρ ου ς και 30 ασθε­ νείς του νοσοκομείου οι οποίοι εξοπλίστηκαν με σκοπό να υπερασπιστούν το οίκημα - νο­ σοκομείο). Οι άνδρες ήταν Ιρλανδοί, Σκωτσέζοι και Ουαλοί, έμπειροι σ τρατιώ τες που εί­ χαν πολεμήσει κατά των Ξόσα (Xsosa) κατά το ν τελευ τα ίο πόλεμο των συνόρων του Α­ κρωτηρίου. Βρίσκονταν αρκετό καιρό μαζί και είχαν εμπιστοσύνη μετα ξύ τους, όπως και απέναντι στον διοικητή τους, υπολοχαγό Μπρόμχεντ. Ολοι έλαβαν θέσ εις στην οχυρή τοποθεσία και ανέμεναν εντο λές.

Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ Κατά τις 16.00 περί τους 100 αυτόχθονες έφιπποι του Νατάλ (ΝΝΗ) που σώθηκαν από

Το νο σ ο κο μ είο φ λ έ γ ε τα ι, ο α ιδ εσ ιμ ό τα το ς Σ μ ιθ π α ρ έχ ει π υρομ α χικό, ο χ ειρ ο υ ρ γ ό ς Ρ έυ ν ο λν τς π ρ ο σ φ έρ ει π ρώ τες β ο ή θ ε ιε ς επ ί το υ π εδ ίο υ και ο β ο η θ ό ς επ ιμ ελ η τή ς Ν τά λ το ν α ν α κ ο υ φ ίζει τη δίψα των πολεμιστώ ν.

τη σφαγή έφθασαν στο αγρόκτημα και προσέφεραν τις υπηρεσίες το υς στον Τσαρντ. Ε­ κείνος το υς τοπ οθέτησ ε γύρω από το αγρό­ κτημα για να το ν προειδοποιήσουν σχετικά με τη ν άφιξη των Ζουλού. Τους έσ τειλε στον λόφο Σιγιάνε, στον δρόμο του Χελπμακάαρ και στο πέρασμα του Μπάφαλο. Από τη ν κα­ τεύθυνσ η του δρόμου του Χελπμακάαρ ακούστηκαν σποραδικοί πυροβολισμοί και οι έφιπποι α υτόχθονες επέστρεψαν φωνάζοντας: "Ερχονται, μαύροι σαν το ν διάβολο, πολλοί σαν τα σπαρτά"! Οι έφιπποι α υτόχθο­ νες αυτομόλησαν, συμπαρέσυραν και τους άνδρες του λόχου NNC, το υς λευ κο ύς και το υ ς έγχρω μους υπαξιωματικούς και το ν λο­ χαγό Στήβενσον, υπό τη χλεύη των ανδρών του Β Λόχου. Ο Τσαρντ κλήθηκε να αμυνθεί με το υς μισούς άνδρες από όσους είχε υπο­ λογίσει. Δ ιέτα ξε αμέσως τη ν κατασκευή και ενός δ εύ τερ ου μικρού κά θετου φράγματος στην κύρια οχύρωση, ενώ νοντας τη βορειοα­ νατολική γωνία του νοσοκομείου με τη ν κύ­ ρια οχύρωση έτσι ώστε οι αμυνόμενοι να έ­ χουν εναλλακτική αμυντική γραμμή. Ο αιδεσι­ μότα τος Β ιττ εγκα τέλειψ ε το αγρόκτημα. Ο ιερέας Σμιθ παρέμεινε για να βοηθήσει όπως μπορούσε. Η ώρα είχε φθάσει 16.30. Ο επιλοχίας Μπουρν προσπάθησε ασ τειευόμενος να ηρεμήσει το υς άνδρες και να το υς κρατήσει σε επαγρύπνηση. Το ίμπι του πρίγκιπα Νταμπουλαμάνζι Καμπάντε πέρασε το ν ποταμό Μπάφαλο βορει­ οανατολικά του Ρορκς Ντριφτ. Αριθμούσε 6.000 άνδρες, από τους οποίους οι 2.000 κινήθηκαν νότια και ανατολικά καταδιώκοντας το υς επιζώ ντες τη ς Ισαντλουάνα. Οι υπόλοι­ ποι κινήθηκαν κατά του Ρορκς Ντριφτ. Πλη­ σίασαν το αγρόκτημα από τη νότια πλευρά (από τις παρυφές του λόφου Σιγιάνε) αθόρυ­ βα. Επρόκειτο για το ιμπούθο Ιντλουγένγκουε (500 - 600 άνδρες). Σ κυφτοί και κινού­ μενοι ταχύτατα πλησίασαν στα 500 μέτρα. Οι σ τρατιώ τες που υπεράσπιζαν τη νότια περί-

0 υπ ολοχαγός Γκόνβιλ Μ π ρ ό μ χεντ φ ορ ώ ντα ς τον Σ τα υ ρ ό τη ς Β ικτω ρ ία ς.

Σ τη λ ιθ ο γ ρ α φ ία α υ τή φ α ίν ετα ι η α μ υ ν τικ ή δ ιά τα ξη τω ν ανδρώ ν κα ι η σ θ εν α ρ ή άμυνα που α ν τέ τα ξ α ν πίσω από τα ξυ λ ό κ ο υ τα !

μέτρο είδαν ξαφνικά μέσα από τη χαμηλή βλάστηση να ξεπροβάλλουν οι μαύρες σιλουέτες . 0 Τσαρντ δ ιέτα ξε πυρ κατά βούληση στα 300 μέτρα. Οι Ζουλού εφορμούσαν δεχό­ μενοι τις ισχυρές βολίδες των 0,45 in των Martini Henry, στριφογύριζαν π έφ τοντας και άλλοι έπαιρναν τη θέση το υ ς φθάνοντας ε ­ μπρός στην περίμετρο, όπου θ ερ ίζοντα ν από τα διασταυρούμενα πυρά των υπερασπιστών από τις σ τέγες. Υποχώρησαν και αναζήτησαν κάλυψη στα κτίρια τη ς κουζίνας και στην τά ­ φρο, από όπου παρενοχλούσαν με σποραδικά πυρά το υς αμυνόμενους. Κινήθηκαν παράλ­ ληλα προς το νοσοκομείο και έλαβαν ν έες θ έσ εις εμπρός από τη βόρεια π ερίμετρο, ό­ που εκτό ξευσ α ν νέα επίθεση. Αυτή ήταν τό ­ σο ισχυρή ώστε αμυνόμενοι και επ ιτιθέμενοι πολεμούσαν σώμα με σώμα επάνω στην περί­ μετρο. Ο στρατιώτης Φ ρεντ Χιτς διηγήθηκε: "Ενας Ζουλού κάλυψε το οπτικό πεδίο μου. Πυροβόλησα κι ένας άλλος πήρε τη θέση του. Χρησιμοποίησα το όπλο και τη ν ξιφ ολόγ­ χη μου σαν ακόντιο κρατώ ντας το από τη λα­ βή και το ν κάρφωσα στο στέρνο. Το σώμα του άψυχο έπεσε πλάι μου"... Ο ίδιος ο Τσαρντ χρησιμοποιώντας ένα Martini Henry πολέμησε δίπλα στον βοηθό επιμελητή Ντάλτον. Ο χει­ ρουργός Ρέυνολντς πέρασε μέσα από το πε­ δίο τη ς μάχης μ ετα φ έρ οντα ς το υ ς ανήμπο­ ρους τρ α υμα τίες και το ν σταθμό πρώτων βοηθειώ ν στο κτίριο τη ς επ ιμελητείας. Ενας από το υς βοηθούς του δεν τα κατάφερε. Σκοτώ θηκε από τη λόγχη ενός Ζουλού, το ν ο­ ποίο σκότωσε ο Ντάλτον. Πολλοί Ζουλού εί­ χαν ανεβεί στη βεράντα, από όπου καλυπτό­ μενοι παρενοχλούσαν το υ ς υπερασπιστές.

Τότε ο Μ πρόμχεντ χρησιμοποίησε τη ν ε φ ε ­ δρεία του. Δ ιέτα ξε εφ' όπλου λόγχη και επ ιτέ­ θ η κε κατά των εισβολέων, οι οποίοι υποχώ­ ρησαν άτακτα. Ο Τσαρντ ανησύχησε για τη ν αντοχή τη ς π εριμέτρου στο νοσοκομείο. Την ώρα εκείνη εμφανίστηκαν τα υπόλοιπα αμαμπούθος, τα οποία έλαβαν θέσ εις μπροστά από τη βόρεια περίμετρο. Οι Ζουλού που έ ­ φεραν τυ φ έκια ανέβηκαν στον λόφο Σιγιάνε απ§ όπου παρενοχλούσαν το υς υπερασπι­ σ τές, όπως και ο ίδιος ο πρίγκιπας Νταμπουλαμάνζι Καμπάντε με το δίκαννο Gryner του (θεω ρείτο σπουδαίος σκοπευτής). Ο Τσαρντ δ ιέτα ξε το υς υπερασπιστές τη ς νότιας π λευ­ ράς να απασχολήσουν με πυρά το υς Ζουλού στον λόφο. Ο λοχίας Γκάλαχερ, επικεφαλής τη ς νότιας περιμέτρου, τοπ οθέτησ ε το υς κα­ λύτερους σκοπευτές απέναντι από το ν λόφο. Ε κμ ετα λλεύτη κε το φως του ηλίου (σούρου­ πο) που ευνόησε τη σκόπευση των αμυνομένων και δ εν επ έτρεψ ε στον εχθ ρό να αξιοποιήσει το π λεονέκτημα που του παρείχε ο λό­ φος. Ο στρατιώτης Ντανμπάρ ανέβηκε στον τοίχο, σκόπευσε και πυροβόλησε. Το επανέλαβε εννέα φορές, εξου δετερ ώ νοντα ς ισά­ ριθμους Ζουλού. Το ίδιο έκανε και ο δεκα νέ­ ας Λύονς, που κτυπ ήθηκε με τη σειρά του στον ώμο, όπως και ο δεκανέας Α λλεν ο οποί­ ος έ τρ ε ξε να το ν βοηθήσει. Σ την άλλη πλευ­ ρά όμως η μάχη εξελ ίχ θ η κε δυσμενώς για το υ ς αμυνόμενους. Ξεκούραστοι πολεμιστές εφόρμησαν στον χώρο μπροστά και πάνω στη βεράντα του νοσοκομείου και απώθησαν το υς υπερα­ σπιστές στον πλευρικό τοίχο, στην π ερίμετρο από αλευρόσακους και ξυλόκουτα που είχε ε-

Ο σ τρ α τιώ τη ς Χ ο υ κ μ ε το α νώ τα το π αράσημο τη ς Α υ το κ ρ α το ρ ία ς για την α νδρ εία που ε π έ δ ε ιξ ε κ α τά τη μάχη.

τοιμάσει ο Τσαρντ. Πάλι ο Μ πρόμχεντ με το ν Τσαρντ και δέκα σ τρατιώ τες συνέβαλαν στην άμυνα κοντά στη βεράντα. Μέσα στο νοσοκο­ μείο οι περίπου 20 ασθενείς και έ ξι τυφ εκιοφόροι αμύνθηκαν αρχικά στα παράθυρα τη ς βεράντας, καλυπτόμενοι. Οι Ζουλού απώθη­ σαν το υς αμυνόμενους στα διάφορα δωμάτια στο εσω τερικό του νοσοκομείου, όπου διεξήχθη ισχυρή μάχη σώμα με σώμα. Ο στρατιώ­ τη ς Χένρυ Χουκ, ένας από το υ ς πρωταγωνι­ σ τές που επιβίωσε τη ς σ υγκεκριμένης μά­ χης, διηγήθηκε: "Αμυνθήκαμε αρχικά στα πα­ ράθυρα τη ς βεράντας και στις π ολεμίστρες αλλά η πίεση ήταν ισχυρή. Ο στρατιώτης Τζον Γουίλιαμς πυροβολούσε ακατάπαυστα σωριά­ ζοντας μπροστά του άψυχα κορμιά (δεκατέσ ­ σερις συνολικά Ζουλού), πριν το ν τραβήξουν από το όπλο, αρπάζοντάς το ν ίδιο και λογχίζοντάς το ν... Πολλοί από το υς συναδέλφους ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

(σ.σ. εννοούσε το υς ασθενείς) γύρισαν τη ν πλάτη και έτρ εξα ν στα εσω τερικά δωμάτια. Β ρέθηκα να πολεμώ δί­ πλα στους σ τρατιώ τες Κολ και Τζόζεφ Γουίλιαμς, κάποι­ ους ασ θενείς και με έναν α υτόχθονο βοηθητικό NNC με σπασμένο πόδι, που δεν μπορούσε να μετα κινηθεί. Κλεί­ σαμε τη ν πόρτα, χρησιμοποιήσαμε τα σώματά μας και κα θ ετί που μπορούσε να σταματήσει τη ν ορμή τω ν Ζου­ λού, στρώματα, τά β λες... Μάταια. Οι Ζουλού κατάφεραν να εισχωρήσουν. Πυροβολούσαμε συνεχώς σωριάζοντας άψυχα κορμιά που για λίγο πολύτιμο χρόνο έφ ραξαν την πόρτα. Πίσω μου υπήρχε ο τοίχος. Σκάψαμε βγαίνοντας σε ένα δ εύ τερ ο δωμάτιο. 0 άμοιρος βοηθητικός δ εν τα κατάφ ερε... Υπήρχε μια πόρτα. Την άνοιξα και είδα το παράθυρο που έβλεπ ε στην αυλή του περιχαρακωμένου στρατοπέδου. Σωθήκαμε!". Οι Ζουλού πυρπόλησαν τη στέγη του νοσοκομείου με αποτέλεσμα να φω τιστεί η περιοχή γύρω του. Είχε ήδη νυχτώσει. Αυτό ήταν σωτήριο για δύο ακόμα στρατιώ τες που βρέθηκαν εντό ς του νοσοκομείου, το υς Μ π έκετ και Γουότερ ς, οι οποίοι αμύνθηκαν αρχικά πίσω από μια ντουλάπα, διαφ εύγοντας μαχόμενοι ανάμεσα στους Ζουλού και καλυπτόμενοι από τους καπνούς τη ς φωτιάς στη στέγη που κατέκλυσαν το υς εσω τερικούς χώρους. Ενας ακόμα, ο πυροβολητής Χόουαρντ, κρύ­ φ τη κ ε σε μία ντουλάπα. Βγαίνοντας αρ­ γότερα αναζήτησε νέο καταφύγιο στις θ ημω νιές εκτό ς του περιχαρακωμένου στρατοπέδου. Ο Τσαρντ τραυματίσ τηκε στον ώμο από τα πυρά από το ν λόφο, το ίδιο και ο Ν τάλτον που συνέχισε απ τόητος σω­ ριάζοντας άψυχα κορμιά μπροστά από τη θέση του. Ο Τσαρντ με το ν Μπρόμχ εν τ εκτίμησαν ότι η π ερίμετρος θα κλονιζόταν και θα ήταν π ροτιμότερο να υποχωρήσουν πίσω από τη ν εσω τε­ ρική αμυντική γραμμή (το κάθετο φράγμα με τα ξυλόκουτα). Η ενέργεια εκτελέσ θ η κε με απόλυτη τάξη και πει­ θαρχία από το υς αμυνόμενους. Το κτί­ ριο τη ς επ ιμελητείας το ύς κάλυπτε από τα πυρά του λόφου, η αυλή προσέφ ερ ε άριστο πεδίο σκόπευσης και η συ­ γκέντρω ση τω ν αμυνομένων σε μικρότε­ ρο χώρο π ροσ έθετε όγκο πυρός σε κάθε πλευρά. Είχε πλέον νυχτώσει για τα καλά. Οι επ ιτιθέμενοι πίεζαν ασφυκτικά τη ν τ ε ­ λευταία γραμμή άμυνας. Στην εσωτερική πλευρά (εντός τη ς αρχικής οχυρω ματικής πε­ ριμέτρου) οι Ζουλού δέχθηκαν τα πυκνά, ακρι­ βή πυρά των αμυνομένων τελείω ς ακάλυπτοι λόγω και του φω τός που παρείχε η πυρκαγιά στο νοσο­ κομείο. Το αδύνατο σημείο τη ς αμυντικής διάταξης ή­ ταν η κάθετη γωνία που δημιουργούσε η εσωτερική γραμμή άμυνας με τη μετωπική περίμετρο, απέναντι από

Π ο λ εμ ισ τή ς Ζ ο υ λ ο ύ το υ ιμ π ο ύ θο (λόχος) Ιν τλ ο υ γ έν γ κ ο υ ε , που ή τα ν η προσωπική φ ρ ο υ ρ ά το υ πρίγκηπα Κ αμ π άντε. Η μ ονά δα α υ τή είχ ε σ υ γ κ ρ ο τη θ ε ί το 1866 και κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς μ άχης τη ς Ισαντλουάνα ε ίχ ε ελ ά χ ισ τη σ υ μ μ ετο χ ή , π ερ /ο ρ ιζό μ εν η μόνο σ τη ν εξό ντω σ η των ψ υγάδω ν από τη β ρ ετα νική δύναμη. Η επάνδρω ση γινό τα ν από α ν ύ μ φ ευ το υ ς ά νδ ρ ες. Η σ το λ ή που φ έ ρ ε τα ι εδώ είν α ι η επ ίσημη, μ ε κ εφ α λ ό δ εσ μ ο από δ έρ μ α λεο π ά ρ δ α λ η ς, κ α λ ύ μ μ α τα α υτιώ ν από δέρ μ α π ιθή κο υ , φ τε ρ ά σ τρ ο υ θ ο κ α μ ή λ ο υ σ το κ εφ ά λ ι, φ ο υ σ τίτσ α από ο υ ρ ές π ιθήκω ν και κ α λ ύ μ μ α τα από ο υ ρ ές α γ ελ ά δ α ς σ το σ τή θ ο ς , τα πόδια και τα χ έρ ια . Τα φ τε ρ ά κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς μ άχ ης δ εν φ έρ ο ν τα ν (πίν. το υ Κ ω νσταντίνου Μ π α σ δέκη για τη "ΣΙ").

το κτίριο τη ς επιμελητείας. Στο σ υγκεκριμέ­ νο σημείο διαδραματίστηκαν σκηνές ηρωι­ σμού, σ υντροφ ικότητας και αλτρουισμού. Ο Μ πρόμχεντ έσπευσε να επιληφ θεί προσωπι­ κά τη ς άμυνας, εμψυχώνοντας το υς κουρα­ σμένους υπερασπιστές. Ενας από αυτούς, ο δεκανέας Σις των NNC, ανέβηκε στον τοίχο, πυροβόλησε έναν εισβολέα, λόγχισε έναν δ εύ τερ ο και έναν τρ ίτο και πέρασε στην εξω ­ τερική π ερίμετρο συμπαρασύροντας και τους επ ιτιθέμενους μαζί του. Ενας Ζουλού το ν πυροβόλησε, αστόχησε για λίγο, αλλά έ ­ ριξε το πλατύγυρο καπέλο του Σις στο έδα­ φος. Εκείνος το μάζεψε, πυροβόλησε τον Ζουλού και μπήκε πάλι στην περίμετρο! Η πίεση ήταν ασφυκτική. Ο Μ πρόμχεντ πυρο­ βολούσε με το περίστροφό του κατά των επι­ τιθέμενων. Ενας προσπάθησε να το ν λογχί­ σει, όμως ο στρατιώτης Χιτς π ρόταξε το ά­ δειο όπλο του και το ν έτρ εψ ε σε φυγή! Ηταν η σειρά του Μ πρόμχεντ να ανταποδώσει. Ο Χιτς είχε εμπλακεί σε μάχη με δύο Ζουλού, ενώ ένας τρ ίτο ς προσπάθησε ανεπιτυχώς να το ν λογχίσει. Η βολίδα από το περίστροφο του Μ πρόμχεντ το ν σταμάτησε ακαριαία. Ο Χιτς κτυπ ήθηκε ε ξ επαφής στον ώμο από έ ­ ναν τυφ εκιοφ όρ ο Ζουλού, το ν οποίο σκότω­ σε ο Μπρόμχεντ. Α ρνήθηκε να αφήσει τη θ έ ­ ση του, έδεσ ε το χέρι του, α ντάλλαξε το όπλο του με το περίστροφο του Μπρόμχεντ, συνέ­ χισε τη μάχη, εξά ντλησ ε όλα τα πυρομαχικά και έπεσε αναίσθητος από τη ν αιμορραγία! Η ένταση τη ς μάχης ήταν τέτο ια που δεν επ έ­ τρεπ ε σε αυτούς που ξέμενα ν από σφαίρες να εφοδιαστούν. Τον ρόλο αυτό ανέλαβε ο αι­ δεσ ιμότατος Σμιθ. Π εριέτρεχε τη ν π ερίμετρο

Η Δ ΙΕ Ξ Α Γ Ω Γ Η ΤΗ Σ Μ Α Χ Η Σ 0

25 yds

0

25 η·

Σιγιάνε

Το ιμ π ο ύ θο Ιν τλ ο υ γ έν γ κ ο υ ε κ ιν είτα ι ε π ιθ ε τικ ά κ α τά τη ς νό τια ς α μ υ ν τικ ή ς δ ιά τα ξη ς (I, Ια). Οι τυ ψ εκ ιο φ ό ρ ο ι Ζο υ λ ο ύ υπό το ν πρίγκηπα Ν τα μ π σ υ λα μ ά ν ζι Κ α μ π ά ντε κ α τε υ θ ύ ν σ ν τα ι σ το ν λό φ ο Σ ιγ ιά ν ε και π αρενοχλούν το υ ς Β ρ ετα ν ο ύ ς μ ε τα π υρά το υ ς (Ιε). Η επ ίθ εσ η α π ο κ ρ ο ύ ετα ι και οι Ζο υ λ ο ύ υπ οχω ρούν σ τη ν τά φ ρ ο και τις κ ο υ ζίν ες π αρ ενο χλώ ντα ς το υ ς α μ υ ν ό μ ενο υ ς (78, Ιγ ). Οι υπόλοιποι μ ετα κ ιν ο ύ ν τα ι γύρω από το νο σ ο κο μ είο και ε π ιτίθ ε ν τα ι σ τη β ό ρ εια π ερ ίμ ε τρ ο εμ π ρ ό ς από το νο σ οκομ είο (Ιδ). Σ τη ν ε π ιθ ε τικ ή π ροσ π ά θεια σ υ νεπ ικ ο υ ρ ο ύ ντα ι και από το υπόλοιπο ίμπι που κ α τέ φ θ α σ ε (II, ΙΙα ). Κ α τα φ έρ ν ο υ ν να διαοπ άοουν τη ν εξω τε ρ ικ ή π ε ρ ίμ ε τρ ο , α νεβ α ίν ο ντα ς σ τη β ερ ά ν τα το υ νο σ ο κο μ είο υ και μ έσ α σε α υ τό (ΙΙβ ). Οι Β ρ ε τα ν ο ί το εγ κ α τα λ είπ ο υ ν μ α χ ό μ ενο ι (Α). Οι Β ρ ε τα ν ο ί σ υ μ π τύ χ θη κα ν μ ε επ ιτυ χ ία (Β) και ο χ υ ρ ώ θη κ α ν σ το τετρ ά γ ω ν ο που όρ ιζαν η ε π ιμ ε λ η τε ία , ο σ τά β λ ο ς, η β ό ρ εια π ερ ίμ ε τρ ο ς και τα ξυ λ ό κ ο υ τα . Οι Ζ ο υ λ ο ύ ε π ιτέ θ η κ α ν σ την π ερ ίμ ε τρ ο και το ν σ τά β λο . Υπό τη ν πίεση τη ς επ ίθ εσ η ς οι Β ρ ε τα ν ο ί υπ οχω ρούν σ τον ε σ ω τερ ικ ό τοίχο το υ σ τά β λ ο υ . Η τε λ ικ ή επ ίθ εσ η α π ο κ ρ ο ύ ετα ι από τη σ υ ντρ ιπ τική ισχύ π υρός που εφ ά ρ μ ο σ α ν οι α μ υ ν ό μ ενο ι σ τη ν εσ ω τερ ικ ή π ερ ίμ ε τρ ο .

Το Ρ ορ κς Ν τρ ιψ τ λίγο μ ε τ ά τη μ άχη. Σ το β ά θ ο ς ο λό φ ο ς Σ ιγ ιά ν ε .

16

Η επ ικίνδυνη γωνία μ ε τα ξ ύ τω ν ξυ λ ό κ ο υ τω ν και το υ μ ετω π ικο ύ (β ό ρ ειο υ ) ο χυ ρ ώ μ α το ς σε μ ια σ τιγ μ ή τη ς μ άχ ης.

εφοδιάζοντας με πυρομαχικά όσους είχαν α­ νάγκη. 0 Βοηθός επ ιμελητής Ν τάλτον ε κ τ έ ­ θ η κε στα πυρά κατασκευάζοντας μια θέση ά­ μυνας. Συνέδεσ ε το υς δύο λόφους εφοδίων που ήταν στοιβαγμένα εμπρός από το κτίριο τη ς επ ιμελητείας και το π ο θέτη σ ε εκ εί όσους τραυματίες έφ ερα ν όπλο, δημιουργώντας ένα νέο αναπεπταμένο πεδίο πυρός ψ ηλότε­ ρα από το υς αμυνόμενους στην π ερίμετρο. Τα θερισ τικά πυρά των τραυματιώ ν ανακούφι­ σαν προσωρινά το υς υπερασπιστές. Οι Ζου­ λού προσπάθησαν να πυρπολήσουν τη στέγη του κτιρίου τη ς επ ιμελητείας, αλλά οι υπερα­ σπιστές αμύνθηκαν σθεναρά και το υς απέ­ τρεψαν. Οι Ζουλού υποχώρησαν για να ανασυντα­ χθούν. Οι τυ φ εκιοφ όρ οι το υς συνέχισαν να παρενοχλούν με σποραδικά πυρά το υς αμυ­ νόμενους. Ο Τσαρντ ανέβηκε στο ανάχωμα ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

οχυρο για να εκτιμήσ ει τη ν τακτική κατασταση. Μέσα στην εξω τερική π ερίμετρο βρίσκο­ νταν α ρ κετοί Ζουλού οι οποίοι προσέφεραν ι­ δανικό στόχο - με τη λάμψη από τη φωτιά να ξεχωρίζει τις σ ιλουέτες το υς - και δ ιέτα ξε ά­ μεσα να συγκεντρω θούν φυσίγγια και να αναλάβουν οι καλύτεροι σκοπευτές. Οι επ ιτιθέ­ μενοι υπέστησαν α ρ κετές απώλειες από τα α­ κριβή πυρά και υποχώρησαν έξω από τη ν πε­ ρίμετρο. Προετοίμασαν τη ν τελευ τα ία επ ίθε­ σή το υς από τη ν πλευρά του στάβλου. Οι Ζουλού δεν πολεμούσαν τη νύκτα λόγω δ ει­ σιδαιμονιών. Οι ιντούνας το ύς εμψύχωσαν και τους ώθησαν στην τελική επίθεση. Ετσι αυ­ το ί εφόρμησαν κατά τη ς ανατολικής π εριμέ­ τρου. Οι υπερασπιστές αντιτάχθηκαν πυρο­ βολώντας. Οι Ζουλού κατάφεραν να αναρριχηθούν στον τοίχο και ενεπλάκησαν σε μάχη εκ του συστάδην με το υς αμυνόμενους. Η μά­ χη εξελ ίχ θ η κε σε οπλομαχία με όλο και πε­ ρισσότερους Ζουλού να εισέρχονται... Ο Μ πρόμχεντ προετοίμασε, εκ των ενόντων, ά­ γημα βάθους τριών γραμμών και μήκους εν ­ νέα τυφεκιοφ όρω ν (27 τυ φ εκιοφ όρ οι συνολι­ κά). Δ ιέτα ξε υποχώρηση των αμυνομένων στον τοίχο του στάβλου, πίσω από το οχυρό ανάχωμα. Α ντεπ ιτέθηκε με τη χρήση διαδοχι­ κών πυρών και ταυτόχρονη συγχρονισμένη κίνηση, συνεπικουρούμενος από τα πλευρικά πυρά των υπολοίπων αμυνομένων και τα πυ­ ρά των υπερασπιστών του αναχώματος. Οι ε ­ π ιτιθέμενοι σφαγιάσθηκαν εμπρός από το ά­ γημα που έφθασε στον τοίχο του στάβλου και επανέκτησε τις αρχικές θέσ εις πατώντας πά­ νω στα κουφάρια τους. • Αυτή ήταν η τελευ τα ία προσπάθεια των Ζουλού. Επειτα η επ ιθετική ορμή το υς άρχι­ σε να φθίνει. Η ώρα ήταν 23.00. Οι υπερασπι­ στές ήταν εξα ντλημένοι, τραυματισ μένοι και υπέφεραν από εγκαύματα (που προκλήθηκαν από τις π υρακτω μένες κάννες των τυ φ ε ­ κίων), από πείνα και από δίψα. Το τροχήλατο βυτίο βρισκόταν κοντά στο νοσοκομείο, στην περιοχή που έλεγχαν ακόμα οι Ζουλού. Ο Μ πρόμχεντ και ο Χουκ όρμησαν στην εξω τε ­ ρική π ερίμετρο κινούμενοι προς αυτό. Τους ακολούθησαν και άλλοι και όλοι μαζί κατάφε-

0 λο χίας Γκάλαχερ επ ικ εφ α λ ή ς το υ νό τιου ο χ υ ρ ώ μ α το ς. Μ ε τις επ ιτυ χ είς ο δ η γ ίε ς του ε ξ ο υ δ ε τε ρ ώ θ η κ ε η α π ειλή από το υ ς α κ ρ ο β ο λ ισ τές Ζουλού το υ λό φ ο υ Σ ιγ ιά ν ε.

ραν να το σύρουν ως τις φ ιλίες γραμμές, ξ ε ­ σηκώνοντας τις επ ευφ ημίες των ταλαιπωρη­ μένων υπερασπιστών. Οι άνδρες ξεδίψασαν και παρόλη τη ν ένταση τη ς ημέρας το ηθικό το υς παρέμεινε ακμαιότατο. Σε όλη τη ν περί­ μετρ ο κατά τη διάρκεια τη ς νύκτας παρέμειναν σε επιφυλακή, πυροβολώντας σποραδικά για να αποθαρρύνουν το υς Ζουλού. Η νύκτα κύλησε ήσυχα. Με το πρώτο φως οι αμυνόμενοι αντίκρισαν το πεδίο τη ς μά­ χης, γεμ ά το άψυχα μαύρα κορμιά, άδεια κου­ τιά πυρομαχικών, βρ ετα νικές κάσκες, λόγχες και ασπίδες. Στη βεράντα του νοσοκομείου και γύρω από αυτή τα πτώματα ήταν το ένα πάνω στο άλλο. Η εσω τερική π ερίμετρος ή­ ταν διάσπαρτη με σώματα. Στον στάβλο τα κορμιά είχαν βάθος τριών σωμάτων. Κάποιοι ζούσαν ακόμα. Ο χειρουργός Ρέυνολντς ασχολήθηκε με τους τρ α υμα τίες υπερασπι­ στές. Ο στρατιώτης Γουότερς και ο πυροβο­ λ η τή ς Χάουαρντ επανήλθαν στο στρατόπε­ δο. Ο στρατιώτης Μ π έκετ β ρ έθ η κε ετοιμοθά ­ νατος. Μ ετά τη ν έξοδ ό του από το νοσοκο­ μείο β ρ έθ ηκε ανάμεσα σε μία ομάδα Ζουλού που το ν πλήγωσαν θανάσιμα στη σύντομη μά­ χη που ακολούθησε. Εφερε 28 τραύματα από λόγχη και γύρω του κείτοντα ν έξι Ζουλού! Ο Τσαρντ και ο Μ πρόμχεντ εκτίμησ αν ότι ο κίν­ δυνος δ εν είχε περάσει. Εστειλαν άνδρες να συγκεντρώ σουν τα πυροβόλα όπλα των νε­ κρών Ζουλού και πυρομαχικά. Τα αποθέματά το υς ήταν 900 φυσίγγια, ενώ στην αποθήκη προ τη ς μάχης υπήρχαν 20.000! Πραγματο­ ποίησαν κοντινές αναγνωριστικές περιπολίες και τοποθέτησαν σκοπούς γύρω από το Ντριφτ. Η π ερίμετρος ενισχύθηκε και οι άνδρες παρέμειναν σε επιφυλακή. Ο πρίγκιπας Νταμπουλαμάνζι Καμπάντε δ ιέτα ξε το ίμπι να μ ετα κινη θεί αρχικά για να καλύψει το ν δρόμο προς το Χελπμακάαρ και να συγκεντρώ σει το υς υπόλοιπους άνδρες που κατεδίω ξαν τους επιζώ ντες τη ς Ισα-

Η σ φ α γή σ τη ν Ισ α ντλουά να . Οι Β ρ ε τα ν ο ί α μ ύ ν ο ντα ι μ έχ ρ ις εσ χά τω ν τιμ ώ ντα ς τα όπλα το υ ς .

ντλουάνα, φοβούμενος βρ ετα νικές ενισχύ­ σεις. Τελικά υποχώρησε και πέρασε στη Ζου­ λουλάνδη διασχίζοντας τον Μπάφαλο νοτιοα­ νατολικά του Ρορκς Ντριφτ. Η αλήθεια είναι ότι ο ταγματάρχης Σπόλντιγκ με το ν λόχο ενι­ σχύσεων έφθασε πολύ κοντά στο Ν τριφ τ λίγο μετά το σούρουπο. Συνάντησε όμως το υς αυτόμολους α υ τόχθ ονες και διασ ω θέντες τη ς σφαγής που του μ ετέφ ερ α ν ό τι το αγρόκτη­ μα έπ εφ τε. Ακουσε το ν θόρυβο τη ς μάχης, είδε και τη λάμψη τη ς φωτιάς στο νοσοκο­ μείο, θεώ ρησε ότι δ εν υπήρχε ελπίδα και υ­ ποχώρησε πίσω στο Χελπμακάαρ... Για τον πρίγκιπα η αποτυχία τού στοίχισε τη ν αποπο­ μπή του και τη χλεύη τη ς φατρίας του. Στη μάχη του Ρορκς Ν τριφτ έχασε 1.000 αξιόμα­ χους πολεμιστές - πραγματική αιμορραγία για τη φυλή...

ΤΑ ΠΑΡΑΣΗΜΑ Η α νώ τερ η Β ρ ετα νική σ τρα τιω τική διάκρισ η, ο Σ τα υ ρ ό ς τη ς Β ικτω ρίας (V ic to ria C ro s s - V C ) α π ο ν εμ ή θ η κ ε σ ε 11 ά ν δ ρ ες για το ν ηρωισμό και τη ν α ν δ ρ εία τ ο υ ς π έραν το υ κ α θ ή κ ο ν το ς . Οι ά ν δ ρ ες α υ το ί ή τα ν: ο υπ ολοχαγός Μ η χα νικο ύ Τζον Τσαρντ, 5ο ς Λ όχ ος Π εδ ίο υ Β ασ ιλι­ κού Μ η χα νικο ύ , ο υπ ολοχαγός Π εζικο ύ Γκόνβιλ Μ π ρ ό μ χ εντ, Β Λ ό χ ο ς/2 4ο Σ ύ ­ ντα γμ α , ο δ ε κ α ν έ α ς Π εζικο ύ Γ. Α λ λ εν , Β Λ όχος - 2ο Τά γμα /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο δ εκ α ­ ν έ α ς Α π οικιακού Π εζικο ύ Τ. Φ. Σ ις , N N C , ο σ τρ α τιώ τη ς Π εζικο ύ Α λ φ ρ ε ν τ Χ ένρ υ Χ ο υ κ, Β Λ ό χ ο ς - 2ο Τά γμα /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο σ τρ α τιώ τη ς Π εζικο ύ Τ ζο ν Ο υ ίλ ια μ ς , Β Λ όχος - 2ο Τά γμα /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο σ τρ α ­ τιώ τη ς Π εζικ ο ύ Ρόμπ ερτ Τ ζό ο υ ν ς, Β Λ ό­ χος - 2ο Τά γμα /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο σ τρατιώ ­ τη ς Π εζικο ύ Ο υίλ ια μ Τ ζό ο υ ν ς , Β Λ όχ ος 2ο Τά γμα /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο σ τρ α τιώ τη ς Π εζικο ύ Φ ρ έντυ Χ ιτς , Β Λ όχ ος - 2ο Τάγμ α /24ο Σ ύ ν τα γ μ α , ο χ ειρ ο υ ρ γ ό ς Τ ζέη μ ς Χ ένρ υ Ρ έυ νο λντς και ο β ο η θ ό ς επ ιμ ελ η ­ τή ς Τ ζ έη μ ς Λ ά γ κ λ ευ Ν τά λτο ν. Π ο τέ σ την ιστορία το υ Β ρ ετα ν ικ ο ύ Σ τρ α το ύ δ εν έγ ιν ε πάλι τέ τ ο ια μαζική α ­ π ονομή τη ς α νώ τα τη ς β ρ ε τα ν ικ ή ς δ ιά ­ κρισης.

ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ Ο Τσέλμσφορντ έφθασε στην απέναντι ό­ χθη του Μπάφαλο στις 07.00 τη ς 23ης Ιανου­ άριου. Θεώρησε ότι το αγρόκτημα καταλή­ φ θ η κε και προετοιμάσ τηκε για μάχη. Εστειλε ένα απόσπασμα εφίππων εγχρώμων ανιχνευ­ τών (ΝΝΗ) να κατοπτεύσουν τη ν περιοχή. Οι υπερασπιστές είδαν το υ ς έγχρω μους ανι­ χ ν ευ τές και π ροετοιμάστηκαν για νέα μάχη. Οταν αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε ζητω κραύ­ γασαν ανεβασμένοι στην περίμετρο. 0 Τσέλ­ μσφορντ π ληροφορήθηκε έκπ ληκτος τη ν έ ­ κβαση τη ς μάχης. Πήγε στο αγρόκτημα, όπου εγκατασ τάθηκε επί έξι εβδομά δες περιμένοντας τη νέα εισβολή των Ζουλού! 0 ίδιος δ ιέ­ τα ξε τη ν ταφή των νεκρώ ν με πλήρεις τιμές. Αυτή έγινε πίσω από το κτίριο τη ς επ ιμελητεί­ ας, στις παρυφές του λόφου Σιγιάνε. 0 χώρος ορίσθηκε ως στρατιωτικό νεκροταφ είο και ε ­ κεί κτίσ τηκε μνημείο για το υς πεσόντες. Πολ­ λοί Ζουλού δεν είχαν πεθάνει και ο Τσέλ­ μσφορντ δ ιέτα ξε το υς α υτόχθονες NNC να το υς αποτελειώ σουν... Ο Β Λόχος του 24ου Συντάγματος στρατοπ έδευσε τιμητικά στο κτίριο - αποθήκη, στο κέντρο του στρατοπέ­ δου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μάχη στο Ρορκς Ν τριφ τ δεν είχε στρα­ τηγική σημασία διότι οι Ζουλού δεν σκόπευ­ αν να εισβάλουν στο Νατάλ. Βέβαια η επιτυ­ χής άμυνα που οδήγησε στην αποχώρηση τω ν Ζουλού απ έτρεψ ε σφαγές λευκώ ν πολι­ τώ ν νοτιότερα. Η ηθική αξία τη ς νίκης ήταν τεράστια. Ο Βρετανός στρατιώτης αποδεί­ χ θ η κε αντάξιος τη ς φήμης του. Το Ρορκς Ν τριφ τ είναι ένα παράδειγμα ικανότητας των ηγητόρω ν, ηρωισμού, αυτοθυσίας και συ­ ντροφ ικότητας. Στους σ υμ μετέχο ντες απονεμήθηκαν διακρίσεις: 11 σταυροί τη ς Βικτω­ ρίας και πλήθος άλλων παρασήμων. Το τυ φ έ ­ κιο ραβδω τής κάννης α π έδειξε για άλλη μια φορά τη ν αξία του στο πεδίο τη ς μάχης. Οι α­ πώλειες που υπέστησαν οι Ζουλού το ύ ς σ τέ­ ρησαν τη ν ικανότητα ανάληψης επιθετικώ ν επιχειρήσεων κατά του βρετανικού εκστρα-

Λ ιθ ο γ ρ α φ ία που δ είχ ν ει δύο Β ρ ετα ν ο ύ ς σ τρ α τιώ τε ς κ α τά τη ν ε κ σ τρ α τε ία σ τη Ζουλουλά νδη .

τευ τικ ο ύ σώματος. Είχαν συνολικά 2.000 ν ε­ κρούς πολεμιστές στην Ισαντλουάνα και οτο Ρορκς Ντριφτ. Οι υπερασπιστές είχαν 15 ν ε­ κρούς και 10 τραυματίες, δύο από το υς οποί­ ους υπέκυψαν αργότερα. Οι Ζουλού πολέμησαν με γενναιότητα και αυτοθυσία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Είχαν υ­ π οδεέστερο οπλισμό σε σχέση με το υς υπε­ ρασπιστές. Οι τυφ εκιοφ όρ οι το υς παρά το ότι είχαν καλές θέσ εις σκόπευσης στον λόφο Σιγιάνε, δ εν μπόρεσαν να τις εκμ ετα λλευ το ύ ν επαρκώς. 0 οπλισμός το υ ς (εμπροσθογεμή τυ φ έκια και δίκαννα) δ εν το υς επ έτρεπ ε α­ κρίβεια σε α υτές τις αποστάσεις. Οταν πλη­ σίασαν κοντά στην π ερίμετρο η κατάσταση γι' αυτούς βελτιώ θηκε, χωρίς να επιφέρει αλλα­ γή στην εξέλ ιξη τη ς μάχης. Ο Σετσουάγιο τα γνώριζε αυτά και είχε συμβουλεύσει το υ ς ιντούνα να μην αναλίσκονται σε μάχες κατά ο­ χυρωμένων θέσεων. 0 Νταμπσυλαμάνζι έπραξε ό,τι ακριβώς έπρεπε να αποφύγει! Αυ­ τή ήταν η τελευ τα ία π ερίοδος τη ς γενναίας αφρικανικής φυλής. Η τύχη τη ς ήταν ίδια με εκείνη των υπολοίπων φυλών έναντι τω ν λ ευ ­ κών. Η γέτες όπως ο Σάκα, ο Ντιγκάαν και ο Σετσουάγιο εξέλιπαν οριστικά...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Angus M cB ride: THE ZU LU WAR, O sprey, London, 1976. (2) Ian K n ig h t: R O R K E ’S D R IFT 1879. O sprey, O x fo rd ,1996. (3) Ian K n ig h t: ZU LU 1816-1906. Osprey, London, 1995

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ ΤΟ Ρ ΙΑ

Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Σ . Μ Π Ε Α ΕΖΟ Σ Ισ το ρ ικό ς

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ Φ ΟΙΝΙΚΕΣ ΑΓΩ ΝΙΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΗΣ Μ ΕΣΟ ΓΕΙΟ Υ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΔΗΜ ΙΟ ΥΡΓΗΣΟ ΥΝ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΑΠΟ ΙΚ ΙΕ Σ ΚΑΙ ΑΝΘΗΡΟΥΣ ΕΜ ΠΟΡΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΝ ΕΥΦΟΡΑ ΕΔΑΦΗ. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ IΜΕΡΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΣΤΙΓΜ Η ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΣΙΚ Ε ΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑ, ΤΗΝ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗ Φ ΟΙΝΙΚΙΚΗ ΑΠΟ ΙΚΙΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ. Ο ΣΚΛΗΡΟΣ ΑΓΩ ΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΤΟ 480 π.Χ., ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΕΡΙΟ ΔΟ ΠΟΥ Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΤΙΜ ΕΤΩ ΠΙΖΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ, ΤΗΝ ΠΕΡΣΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΟΥΞΕΡΞΗ.

rj-jr Η ΑΝΑΧΑΙΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ

α τά τη δ ιά ρ κ ε ια το υ 6 ου και το υ 7ου αιώ να π.Χ. οι Ε λ λ η ν ε ς α π λ ώ θ η κ α ν σ το μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τω ν α κ τώ ν τ η ς Μ ε σ ο γ είο υ και το υ Ε υ ξε ίν ο υ Π ό ν το υ ιδ ρ ύ ο ν τα ς π λ η θ ώ ­ ρα αποικιώ ν. Σ τη δ υ τικ ή Μ ε σ ό γ ε ιο α ν τ ι­ μ ετώ π ισ α ν τ ο ν α ν τα γ ω ν ισ μ ό και τ η ν ε ­ χ θ ρ ό τ η τ α τω ν Φ ο ινίκω ν κα ι τω ν κ α τ ο ί­ κω ν τ η ς σ π ο υ δ α ιό τε ρ η ς και μ ε γ α λ ύ τ ε ­ ρ η ς φ ο ιν ικ ικ ή ς α π ο ικία ς, τ η ς Κ α ρ χ η δ ό να ς. Ε λ λ η ν ε ς και Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι ε π ιδ ό θ η κα ν σ ε σ κ λ η ρ ο ύ ς α γ ώ ν ε ς γ ια τ ο ν έ λ ε γ χ ο ε ύ φ ο ρ ω ν π ερ ιο χ ώ ν ή σ η μ α ν τικ ώ ν ε μ π ο ­ ρ ικ ώ ν σ τα θ μώ ν. Οι Ε λ λ η ν ε ς κ α τ ό ρ θ ω ­ σ αν να ε λ έ γ ξ ο υ ν τ η χ ερ σ ό ν η σ ο τ η ς Κ α­ λ α β ρ ία ς σ τη ν ό τια Ιτα λ ία κα ι τ ο ν κό λπ ο το υ Τ ά ρ α ντα μα ζί μ ε τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ­ ρ ο ς τω ν α κ τώ ν τ η ς Σ ικ ε λ ία ς . Η π ρ ώ τη ε λ λ η ν ικ ή α π οικία σ τη Σ ικ ε λ ία ή τ α ν η Ν ά­ ξο ς , η ο π ο ία ιδ ρ ύ θ η κ ε τ ο 734 π.Χ. από τ ο υ ς Χ α λ κ ιδ ε ίς . Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε τ ο 730 π.Χ. η ίδ ρ υ σ η το υ Ρ η γ ίο υ σ το ν ο τ ιό τ ε ρ ο ά­ κρ ο τ η ς Κ α λ α β ρ ία ς, α π έν α ν τι απ ό τη Σ ι­ κ ελ ία . Η Ν ά ξο ς τ ο 729 π.Χ. ίδ ρ υ σ ε ν έ ε ς α π ο ικ ίες, τ ο υ ς Λ ε ο ν τ ίν ο υ ς κα ι τ η ν Κ α τά νη . Τ η ν ίδια π ερ ίο δ ο ο ι Ε λ λ η ν ε ς τ η ς Κ ύ ­ μ η ς , α π ο ικία ς τω ν Ε υ β ο έ ω ν σ τις ιτα λ ι­ κ έ ς α κ τ έ ς , α π οίκισ α ν μα ζί μ ε τ ο υ ς Χ αλκ ιδ ε ίς τ η Ζ ά γ κ λ η , σ το β ο ρ ε ιο α ν α το λ ικ ό ά κ ρ ο το υ ν η σ ιο ύ , α π έ ν α ν τι απ ό τ ο Ρήγ ιο , η ο π ο ία α ρ γ ό τε ρ α μ ε τ ο ν ο μ ά σ τ η κ ε σε Μ εσ σ ή ν η . Η Ζ ά γ κ λ η α κ ο λ ο υ θ ώ ν τα ς τ ο π α ρ ά δ ειγ μ α τ η ς Ν ά ξο υ ίδ ρ υ σ ε τ ο 648 jg π.Χ. σ τη β ό ρ ε ια σ ικ ελ ικ ή α κ τή τ η ν Ιμ έρ α , σ ε ε ύ φ ο ρ ο έ δ α φ ο ς κα ι σ ε σ η μ είο κ α τ ά λ ­ λ η λ ο γ ια τ η ν α ν ά π τυ ξη ε μ π ο ρ ικ ώ ν επ α ­ φ ώ ν μ ε τη δ υ τικ ή Μ ε σ ό γ ειο . Τ η ν ίδια π ε ­ ρ ίο δ ο ο ι δ ω ρ ικ έ ς π ό λ ε ις ε γ κ α θ ισ το ύ σ α ν α π ο ικ ίε ς σ τη ν ό τια Σ ικ ε λ ία . Το 733 π.Χ. ο ι Κ ο ρ ίν θ ιο ι ίδ ρ υ σ α ν τ ις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , π ου σ τη σ υ ν έχ ε ια α π οίκισ α ν τ η ν Κ α μά ρινα , τ ις Α κ ρ ε ς κα ι τ ις Κ α σ μ έ ν ες . Το 728 π.Χ. Μ ε γ α ρ ε ίς ά π ο ικο ι ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ α ν β ό ­ ρ εια τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν , σ τα Μ έ γ α ρ α Υβλα ία , τ α ο π ο ία έ ν α ν αιώ να α ρ γ ό τε ρ α ί­ δ ρ υ σ α ν σ τη ν ο τ ιο δ υ τ ικ ή Σ ικ ε λ ία τ ο ν Σ ελ ιν ο ύ ν τα . Α νά μ εσ α σ το ν Σ ε λ ιν ο ύ ν τ α και σ τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ α ν τ ο 680 π.Χ. ά π ο ικο ι απ ό τ η Ρ όδο κα ι τ η ν Κ ρ ή τη ιδ ρ ύ ο ν τα ς τ η Γέλα, η οπ ο ία τ ο 580 π.Χ. α π ο ίκισ ε τ ο ν Α κ ρ ά γ α ν τα (σ η μ ε ­ ρ ινό Α γ κ ρ ιτ ζ έ ν το ).

Κ

Π α ρ ά σ τα σ η σ ύ γκ ρ ο υ σ η ς τριήρω ν από μ ελα νό μ ο ρ φ η κύ λικ α το υ 6ου π.Χ. αιώνα. Ο Γέλων δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε ισ χυρό να υ τικ ό για να σ τη ρ ίξ ε ι τη ν ισχύ τω ν Συρα κο υσ ώ ν (Λονδίνο, Β ρ ετα ν ικ ό Μ ο υ σ είο ).

Π άνω : Το τα φ ικ ό μ ν η μ είο το υ Θ ήρωνα σ το ν Α κρ ά γα ντα . Α ρ ισ τερ ά : Δ ω ρ ικ ο ί κ ίο νες από κάποιο ναό τω ν Συρακουσώ ν. Σ ή μ ερ α β ρ ίσ κ ο ντα ι σ τη μ η τρ ό π ο λη τη ς πόλης. Κ ατά το ν μεσαίω να και α ρ γ ό τε ρ α η σ υ ν ή θ εια να κ α τα σ κ ευ ά ζ ο ν τα ι κ τίρ ια μ ε τη χρ ή σ η έτο ιμ ω ν λ α ξευ μ έν ω ν λίθω ν από τα α ρχαία ή τα ν ιδ ια ίτερ α δ ια δ εδ ο μ έν η σ τη ν Ελλάδα και σ τη ν Ιτα λ ία .

Α ιχ μ ές α ρχα ιοελληνικώ ν ακοντίω ν.

Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΩΝ

Α Π Ο ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Ενώ ο ι Ε λ λ η ν ε ς δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ α ν α ­ π ο ικ ίε ς σ τα σ ικ ελ ικ ά π α ρά λια , σ τη ν ε ν δ ο χ ώ ρ α το υ ν η σ ιο ύ κ υ ρ ια ρ χ ο ύ σ α ν β ά ρ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Α ρ γυ ρ ό τε τρ ά δ ρ α χ μ ο το υ 485 π.Χ. από τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ες . Ε ικ ο ν ίζετα ι σ τη μια π λευρά το υ ά ρμ α και σ τη ν ά λλη η τοπ ική νύμφ η Α ρ ετο ύ σ α π λαισιω μένη από δελφ ίνια (Ο ξφ ό ρ δ η , Μ ο υ σ είο Α σμόλιαν).

Α ρ γυ ρ ό τετρ ά δ ρ α χ μ ο το υ 430 π.Χ. από τη Μ εσ σ ήνη. Σ τη μ ια π λευρ ά α π εικ ο ν ίζετα ι ά ρ μ α και σ τη ν ά λλη λ α γ ό ς και η κ εφ α λή το υ Π ανός (Ο ξφ ό ρ δ η , Μ ο υ σ είο Α σμόλιαν).

Α ρ γυ ρ ό τετρ ά δ ρ α χ μ ο από το Ρήγιο. Χ ρ ο ν ο λ ο γ είτα ι π ερίπου σ το 430 π.Χ. Η μια π λευρ ά το υ εμ φ α ν ίζ ει κ εφ α λή το υ Απόλλω να και η ά λλη κ ε φ α λ ή λιο ν τα ρ ιο ύ (Ο ξφ ό ρ δ η , Μ ο υ σ είο Α σμόλιαν).

β α ρ ο ι λα οί, οι Ε λυμ οι, ο ι Σ ικ α ν ο ί κα ι οι Σ ικ ε λ ο ί. Οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι έ λ ε γ χ α ν τ η ν α ­ κ τή σ το δ υ τ ικ ό ά κ ρ ο τ η ς Σ ικ ε λ ία ς , όπ ου κ α τε ίχ α ν τρ ία λ ιμ ά ν ια : τη Μ ο τύ η , τ η ν Π ά ν ο ρ μ ο (το σ η μ ερ ιν ό Π α λ έ ρ μ ο ) κα ι τ ο ν Σ ο λ ό ε ν τα . Η κ α το χ ή α υ τώ ν τω ν θ έ σ ε ω ν ή τα ν α π α ρ α ίτη τη γ ια να δ ια τ η ρ ή σ ε ι η Κ α ρ χ η δ ό ν α τ ο εμ π ό ρ ιο και τ ις ε π α φ έ ς μ ε τ ο υ ς Ε τρ ο ύ σ κ ο υ ς , ο ι ο π ο ίο ι κ α τ ο ι­ κο ύ σ α ν σ ε μια σ ειρ ά π ό λ εω ν -κ ρ α τώ ν σ τη ν Τ ο σ κά νη. Από τ ις σ ικ ε λ ικ έ ς β ά σ εις τ ο υ ς οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι π έ τυ χ α ν να απ λω ­ θ ο ύ ν σ τη Σ α ρ δ η ν ία και σ τη ν Κ ο ρ σ ική , α ­ π ώ τε ρ ο ς σ τό χ ο ς τ ο υ ς ό μ ω ς ή τ α ν ο α π ό ­ λ υ τ ο ς έ λ ε γ χ ο ς τ η ς π λο ύ σ ια ς Σ ικ ε λ ία ς και η ε κ δ ίω ξη , από α υ τή , τω ν Ε λ λή ν ω ν α ­ ν τα γ ω ν ισ τώ ν τ ο υ ς . Α νά λογη δ ια μ ά χ η υ ­ π ή ρ χ ε και σ τις μ ε σ ο γ ε ια κ έ ς α κ τ έ ς τ η ς Γα λα τία ς κα ι τ η ς Ισ π ανίας, όπ ου οι Ε λ λ η ­ ν ε ς τ η ς Μ α σ σ α λία ς ίδ ρ υ α ν ν έ ε ς α π οι­ κ ίε ς και ε μ π ο ρ ικ ο ύ ς σ τα θ μ ο ύ ς . Κ α τά τ ο π ρ ώ το τ έ τ α ρ τ ο το υ 6ου αιώ ­ να π.Χ. μια ο μ ά δ α Δ ω ρ ιέω ν από τη Ρόδο και τ η ν Κ ν ίδ ο (σ τις α κ τ έ ς τ η ς Μ ικ ρ ά ς Α ­ σίας), μ ε η γ έ τ η τ ο ν Π έ ν τα θ λ ο , π ροσ π ά­ θ η σ ε να ιδ ρ ύ σ ει α π ο ικία σ τη δ υ τικ ή Σ ι­ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

κελ ία . Για τ η ν ε γ κ α τά σ τα σ ή τ ο υ ς ε π έ λ ε ξα ν τ ο α κ ρ ω τή ρ ιο Α ιλύ β α ιο , τ ο ο π ο ίο β ρ ισ κ ό τα ν π ολύ κ ο ν τά σ τη Μ ο τύ η . Η π α­ ρ ου σ ία τ ο υ ς α π ειλ ο ύ σ ε ά μ εσ α τ η ν καρχ η δ ο ν ια κ ή κ υ ρ ια ρ χ ία σ τη ν π ερ ιο χ ή . Οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι κ α τό ρ θ ω σ α ν μ ε τη β ο ή ­ θ ε ια τω ν Ε λύμω ν, γ ε ιτ ο ν ικ ο ύ σ ικ ελ ικ ο ύ λ α ο ύ , να ε κ δ ιώ ξ ο υ ν τ ο υ ς Δ ω ρ ιε ίς κα ι να σ κ ο τώ σ ο υ ν τ ο ν α ρ χ η γ ό τ ο υ ς . Οι η τ τ η μ έ ν ο ι κ α τ έ φ υ γ α ν σ τη Λ ιπάρα, έ ν α ε ύ φ ο ρ ο ν η σ ί σ το α ρ χ ιπ έλ α γ ο ς β ό ρ ε ια τ η ς Σ ικ ε ­ λία ς, ό π ο υ ε γ κ α τ έ σ τ η σ α ν τ η ν α π οικία τ ο υ ς . Λ ίγ ε ς δ ε κ α ε τ ίε ς α ρ γ ό τε ρ α , γ ύ ρ ω σ το 555 π.Χ., οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι π ρ ο σ π ά θ η ­ σαν να ε π ε κ τ α θ ο ύ ν σ ε β ά ρ ο ς τω ν Σ ικ ελ ιω τώ ν Ε λλήνω ν. Α ρ χ η γ ό ς τ ο υ κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ο ύ σ τρ α το ύ ή τ α ν ο Μ ά λ χ ο ς . Για τ ο ν π ό λ ε μ ο α υ τό δ ια σ ώ θ η κ α ν ελ ά χ ισ τα σ το ιχ εία . Ο ι ε ισ β ο λ ε ίς ε ίν α ι π ιθ α ν ό να ή λ θ α ν σ ε σ ύ γ κ ρ ο υ σ η μ ε τ ο ν Φ ά λα ρη, τύ ρ α ν ν ο το υ Α κ ρ ά γ α ν τα . Οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι μ ε τ ο ν π ό λ ε μ ο α υ τό μ π ό ρ εσ α ν να σ τα θ ε ρ ο π ο ιή σ ο υ ν τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ ς σ τη Σ ικ ε λ ία και μ ε τ ά σ τρ ά φ η κ α ν σ τα γ ε ι­ τ ο ν ικ ά νησ ιά . Π έ τυ χ α ν να ε λ έ γ ξ ο υ ν α π ό ­ λ υ τα τ ις α κ τ έ ς τ η ς Σ α ρ δ η ν ία ς , η μ ε γ α λ ύ ­ τ ε ρ η ό μ ω ς α π ειλ ή γ ια τ ο υ ς ίδ ιο υ ς και τ ο υ ς Ε τρ ο ύ σ κ ο υ ς ή τ α ν η ε λ λ η ν ικ ή α π οι­ κία σ τη ν Α λ α λ ία τ η ς Κ ο ρ σ ική ς. Ε νώ νο ­ ν τ α ς τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς κ α τό ρ θ ω σ α ν να κ α τ α σ τ ρ έ ψ ο υ ν τ η ν π όλη, ο π ό τε ο ι Ε λ λ η ­ ν ε ς τ η ς δ υ τ ικ ή ς Μ ε σ ο γ ε ίο υ έχα σ α ν τ ο ν έ λ ε γ χ ο το υ Τ υ ρ ρ η ν ικ ο ύ π ελ ά γ ο υ ς κα ι τη δ υ ν α τ ό τ η τ α να ιδ ρ ύ σ ο υ ν μια σ ειρ ά α π οι­ κιώ ν α ν ά μ εσ α σ τη Σ ικ ε λ ία κα ι τη Γαλα­ τία . Η φ ο ιν ικ ικ ή κ υ ρ ια ρ χ ία σ τη δ υ τικ ή Σ ι­ κ ε λ ία δ ε ν α μ φ ισ β η τ ή θ η κ ε π άλι από τ ο υ ς Ε λ λ η ν ε ς π αρά μ ό ν ο γ ύ ρ ω σ το 510, ό τα ν ο Σ π α ρ τιά τη ς Δ ω ρ ιε ύ ς , π ρ ε σ β ύ τε ρ ο ς α δ ε λ φ ό ς τ ο υ έ ν δ ο ξ ο υ Λ εω ν ίδ α , π ρ ο σ π ά θ η σ ε να ιδ ρ ύ σ ει π ό λη σ τη ν π ε ­ ρ ιο χ ή και π έ θ α ν ε π ο λ ε μ ώ ν τ α ς τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς και τ ο υ ς Ε λ ύ μ ο υ ς σ υ μ ­ μ ά χ ο υ ς το υ ς . Αν δ ε ν ε ίχ ε ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τη Σ π ά ρ τη ίσως να ε ίχ ε α ν έ λ θ ε ι σ το ν θ ρ ό ν ο α ν τί το υ Λ εω ν ίδ α κα ι να β ρ ισ κ ό ­ τα ν α υ τ ό ς σ τις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς ε ν α ν τίο ν τ ο υ π ερ σ ικ ο ύ σ τρ α το ύ . Σ τις α ρ χ έ ς το υ 5ου π.Χ. αιώ να η Π ε ρ ­ σική Α υ τ ο κ ρ α το ρ ία σ τη ν α ν α το λ ικ ή Μ ε ­ σ ό γ ειο ε ίχ ε κ α τ α κ τή σ ε ι τη Φ οινίκη και τ η ν Ιω νία, ε λ έ γ χ ο ν τ α ς τ η ν π ερ ιο χ ή από όπ ου π ρ ο έ ρ χ ο ν τα ν οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι α λλά και τ ις μ η τρ ο π ό λ ε ις π ο λ λ ώ ν ε λ λ η ν ικ ώ ν αποικιώ ν. Η π ρ ο σ π ά θ εια τω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν π ό λ εω ν να ε π α ν α σ τα τή σ ο υ ν κ α τά το δ ιά σ τη μ α 499-494 π.Χ. ο δ ή γ η σ ε σ τη σ τρ α τιω τικ ή σ υ ν τρ ιβ ή κα ι σ τη σ κλ η ρ ή τιμ ω ρ ία τ ο υ ς . Ε π ό μ εν ο ς σ τό χ ο ς το υ π ερ σ ικο ύ ε π ε κ τα τισ μ ο ύ ή τα ν ο ι δ υ τ ικ έ ς α κ τ έ ς το υ Α ιγα ίο υ , η π ερ σ ική έπ α ρ σ η ό ­ μω ς σ υ ν ε τρ ίβ η απ ό τ ο υ ς Α θ η ν α ίο υ ς και τ ο υ ς Π λ α τα ιε ίς σ τη μ ά χη τ ο υ Μ α ρ α θ ώ ­ να τ ο 490 π.Χ. Η ή τ τ α α π ο τέ λ ε σ ε έν α σ κ λ η ρ ό μ ά θ η μ α γ ια τ ο ν Π έρ σ η μ ο ν ά ρ χ η , ο ο π ο ίο ς α π ο φ ά σ ισ ε να π ρ ο ε το ιμ ά σ ε ι τ η ν ε π ό μ ε ν η ε κ σ τ ρ α τ ε ία το υ κ α τά τω ν Ε λ λή ν ω ν μ ε μ εγ ά λ η π ρ ο σ ο χ ή . Τ η ν ίδια π ερ ίο δ ο ε π έ λ ε ξ α ν και ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι

γ ια να κ τυ π ή σ ο υ ν π άλι τ ο υ ς Ε λ λ η ν ες τ η ς Δ ύ σ η ς. Ε ίνα ι α μ φ ίβ ο λ ο τ ο α ν υ π ή ρ ξε κά π οια σ υ μ φ ω ν ία α ν ά μ εσ α σ το υ ς Π έρ σ ες και σ το υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς . Ο ι δ ύ ο ε ­ π ιθ έ σ ε ις είν α ι π ιθ α ν ό να σ υ ν έπ εσ α ν από τύ χ η . Ισως οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι να ε ν θ α ρ ρ ύ ν θ η κ α ν σ τη ν απ όφ ασ ή τ ο υ ς ό τα ν έ μ α θ α ν απ ό τ ο υ ς Φ ο ίν ικ ες τα σ χ έδ ια τω ν Π ερ σών να εισ β ά λ ο υ ν σ τη ν Ε λλά δα , ο π ό τε ο ι Ε λ λ η ν ε ς δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν να β ο η ­ θ ή σ ο υ ν τ ις ε λ λ η ν ικ έ ς α π ο ικ ίε ς τ η ς Σ ικ ε ­ λ ία ς. Ε ίναι ό μ ω ς α μ φ ίβ ο λ ο τ ο α ν ο α λ α ­ ζό ν α ς και π ε ρ ή φ α ν ο ς γ ια τη δ ύ ν α μ ή το υ Ξ έ ρ ξ η ς θ α ζ η το ύ σ ε π ο τέ τη β ο ή θ ε ια κά ­ π οιου σ υ μ μ ά χ ο υ ο ο π ο ίο ς θ α ή τα ν α ν ε ­ ξ ά ρ τ η τ ο ς κα ι ό χι υ π ο τε λ ή ς το υ . Η π ερ σ ι­ κή ε π ε κ τ α τ ικ ό τ η τ α , ε ξά λ λ ο υ , α ν π ε τ ύ ­ χ α ιν ε σ τη ν Ε λ λά δ α θ α σ υ ν έχ ιζε τ η ν επ ί­ θ ε σ η ε ν α ν τ ίο ν τ η ς Ιτα λ ία ς και τ η ς Σ ικ ε ­ λ ία ς κα ι μ ο ιρ α ία θ α ε ρ χ ό τ α ν σ ε σ ύ­ γ κ ρ ο υ σ η μ ε τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς .

Ο ΓΕΛΩΝ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΩΝ ΣΥΡΑΚΟΥΣΩΝ Η Κ α ρ χ η δ ό ν α σ τή ρ ιζ ε τ η δ ύ ν α μ ή τ η ς σ το ε κ τ ε τ α μ έ ν ο κ ρ ά το ς π ου ε ίχ ε δ η μ ι­ ο υ ρ γ ή σ ε ι και τ ο ο π ο ίο π ε ρ ιε λ ά μ β α ν ε ό ­ λ ε ς τ ις φ ο ιν ικ ικ έ ς α π ο ικ ίε ς σ τη δ υ τικ ή Μ ε σ ό γ ειο . Η τα ν η π ρ ώ τη π ό λ η -κ ρ ά το ς π ου υ π ε ρ έ β η τ α σ τε ν ά τ η ς ό ρ ια κα ι δ η ­ μ ιο ύ ρ γ η σ ε μια ε υ ρ ύ τ ε ρ η η γ ε μ ο ν ία επ ι­ β ά λ λ ο ν τα ς τ η ν ά μ εσ η ε ξο υ σ ία τ η ς σε ά λ λ ε ς π ό λ εις . Κ ά τι α ν ά λ ο γ ο ε ίχ ε α ρ χίσ ει και μ ε τ α ξ ύ τω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν π ό λ εω ν τ η ς Σ ικ ε λ ία ς . Σ τις π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς απ ό α υ τ έ ς οι π ο λ ιτ ικ έ ς και κ ο ιν ω ν ικ έ ς ε ν τ ά σ ε ις ε ί­ χ α ν ο δ η γ ή σ ε ι σ τη ν επ ιβ ο λ ή τυ ρ α ν ν ικ ώ ν κ α θ εσ τώ τω ν . Οι δ ιά φ ο ρ ο ι τύ ρ α ν ν ο ι α­ φ ο ύ α π ο κ το ύ σ α ν τ η ν ε ξο υ σ ία σ ε μια π ό­ λη π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν να κ α τα λ ά β ο υ ν και ά λ λ ε ς , κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο ν τ α ς μια δ ιε υ ρ υ μ έ ν η η γ ε μ ο ν ία . Α νά λογη π ο λ ιτικ ή α κ ο λ ο ύ ­ θ η σ ε και ο τ ύ ρ α ν ν ο ς τ η ς Γ έλα ς Ιπ π οκρά ­ τη ς , ο ο π ο ίο ς ά π λω σ ε τ η ν κ υ ρ ια ρ χ ία το υ σ τη Ν ά ξο και σ τη Ζ ά γ κ λ η . Σ τη σ υ ν έχ εια σ τρ ά φ η κ ε κ α τά τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ίω ν και τ ο υ ς ν ίκ η σ ε σ το ν π ο τα μ ό Ε λω ρ ο τ ο 493 π.Χ. Δ ε ν κ α τό ρ θ ω σ ε να κ α τ α λ ά β ε ι τ η ν π ό λη τ ο υ ς , α λλά απ έσ π ασ ε τ ο ν έ λ ε γ χ ο τ η ς Κ α μ ά ρ ιν α ς. Λ ίγο α ρ γ ό τε ρ α π έ θ α ν ε κ α τά τ η ν π ο λ ιο ρ κ ία τ η ς Υ β λ η ς . Σ τη ν ε ­ ξο υ σ ία τ ο ν δ ια δ έ χ θ η κ ε ο α ρ χ η γ ό ς το υ ιππ ικού τ η ς Γέλα ς, ο Γέλω ν, γ ιο ς το υ Δ ε ιν ο μ έ ν η , α φ ο ύ π α ρ α μ έρ ισ ε τ ο υ ς γ ιο υ ς το υ Ιπ π ο κρ ά τη . Ο ν έ ο ς τ ύ ρ α ν ν ο ς ξε π έ ρα σ ε σ ε ε π ιτυ χ ία τ ο ν π ρ ο κ ά το χ ό το υ κα ­ θ ώ ς ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ τ η κ ε τ ις ε σ ω τ ε ρ ικ έ ς δ ια μ ά χ ε ς τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ίω ν γ ια να τ ο υ ς ε π ιβ ά λ ε ι τ η ν ε ξο υ σ ία το υ . Ο ι Γα μόροι, η α ν ώ τερ η τ ά ξ η σ τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , εκδ ιώ χ θ η κ α ν από τ ο ν δ ή μ ο κα ι ζή τη σ α ν τη β ο ή θ ε ιά το υ . 0 δ ή μ ο ς ε ίχ ε σ υ μ μ α χ ή σ ει μ ε τ η ν τ ά ξ η τω ν Κ υ λ λ υ ρ ίω ν, ο μ ά δ α δ ο ύ ­ λ ω ν α ν τίσ το ιχ η μ ε τ ο υ ς ε ίλ ω τ ε ς τ η ς Σ π ά ρ τη ς , α λ λ ά π α ρ α σ ύ ρ θ η κ ε σ ε ε σ ω τ ε ­ ρ ικ έ ς δ ιε ν έ ξ ε ις . 0 Γέλω ν π έ τ υ χ ε γ ύ ρ ω σ το 485 π.Χ. να υ π ο χ ρ εώ σ ει τ ο ν δ ή μ ο να δ ε χ θ ε ί τ η ν επ ισ τρ ο φ ή τω ν Γα μόρω ν

σ τη ν π όλη και σ τη σ υ ν έχ ε ια ε γ κ α τ α σ τ ά ­ θ η κ ε ο ίδ ιο ς σ ε α υ τή ω ς τύ ρ α ν ν ο ς . Τυπι­ κά τ ο π ο λ ίτε υ μ α τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν λ ε ι­ το υ ρ γ ο ύ σ ε κα ν ο νικ ά , η ο υ σ ια σ τικ ή ό ­ μω ς ε ξο υ σ ία β ρ ισ κ ό τα ν σ τα χ έρ ια το υ Γέλω να, ο ο π ο ίο ς κ α τ ε ίχ ε τ ο α ξίω μ α το υ « σ τρ α τη γ ο ύ α υ το κ ρ ά το ρ α » , δ η λ α δ ή το υ σ τρ α τιω τικ ο ύ δ ιο ικ η τή μ ε δ ιε υ ρ υ μ έ ν ε ς α ρ μ ο δ ιό τ η τ ε ς . Οι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς ω ς τ ό τ ε δ ε ν ε ίχ α ν αν α δ ε ιχ θ ε ί σ ε ισ χυρή δ ύ ν α μ η , π αρά τ η ν ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ε υ ν ο ϊκ ή θ έσ η όπ ο υ ε ίχ α ν κ τισ θ εί. Ο Γέλω ν ό μ ω ς μ ε τ έ φ ε ρ ε ε κ ε ί τ η ν έ δ ρ α το υ α φ ο ύ ε μ π ισ τ ε ύ θ η κ ε τη Γέλα σ το ν α δ ε λ φ ό το υ Ιέρ ω να και μ έσ α σ ε λ ί­ γ ο χ ρ ό ν ο μ ε τ έ β α λ ε τ ις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς σε μια απ ό τ ις σ π ο υ δ α ιό τε ρ ε ς ε λ λ η ν ικ έ ς π ό λ ε ις σ τη δ υ τικ ή Μ ε σ ό γ ειο . Θ α μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε να χ α ρ α κ τη ρ ισ θ ε ί δ ε ύ τ ε ρ ο ς ι­ δ ρ υ τ ή ς τ ο υ ς . Ο τα ν κ α τ έ λ α β ε τ η ν π όλη ο ι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς α π ο τ ε λ ο ύ ν τ ο από τ ο ν ο ι­ κισ μό τ η ς Ο ρ τυ γ ία ς , έ ν α μ ικ ρ ό ν η σ ά κ ι σ τη ν είσ ο δ ο ε ν ό ς φ υ σ ικ ο ύ λ ιμ α ν ιο ύ , και τ η ν Α χ ρ α δ ίν η , μια α τε ίχ ισ τη σ υ νο ικία σ τη ν α κ τή β ό ρ ε ια τ η ς Ο ρ τυ γ ία ς . Οι δ ύ ο ο ικ ισ μ ο ί σ υ ν δ έ ο ν τα ν απ ό τ ο ν 6ο αιώ να π.Χ. μ έσ ω ε ν ό ς τ ε χ ν η τ ο ύ ισ θ μ ο ύ . Ο Γέ­ λ ω ν κ α τα σ κ εύ α σ ε ισ χυ ρό τ ε ίχ ο ς τ ο ο ­ π οίο π ε ρ ιέ λ α β ε ό χι μ ό νο τ η ν Α χ ρ α δ ίν η α λλά κα ι ε υ ρ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ο υ κό λπ ο υ . Ε κ ε ί έ κ τ ισ ε ν έ α α γ ο ρ ά (δίπ λα) κα ι μ ε γ ά ­ λ ε ς α π ο β ά θ ρ ε ς γ ια να σ τ η ρ ίξ ε ι τ ο ν α υ τ ι­ κό εμ π ό ρ ιο και τη θα λά σ σ ια ισχύ τω ν Σ υ ­ ρακουσ ώ ν. Ο ίδ ιο ς ά ρ χισ ε να "κ τίζ ε ι" τ ο ν π λ ο ύ το και τ η ν ισχύ τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν π άνω σ τη ν α υ τικ ή υ π ερ ο χ ή , τ η ν ίδια π ε ­ ρ ίο δ ο π ου ο Θ ε μ ισ το κ λ ή ς έ π ε ιθ ε τ ο υ ς Α θ η ν α ίο υ ς να π ρ ά ξο υ ν α κ ρ ιβ ώ ς τ ο ίδιο και έ θ ε τ ε έ τσ ι τα θ ε μ έ λ ια τ η ς α θ η ν α ϊ­ κ ή ς η γ ε μ ο ν ία ς . Ο π λ η θ υ σ μ ό ς τ η ς π ό λ η ς ε ν ισ χ ύ θ η κ ε μ ε τ η ν υ π ο χ ρ εω τικ ή ε γ κ α τά σ τα σ η , σε α υ τή , τω ν κ α το ίκ ω ν από ά λ λ ε ς π ό λ ε ις υπό τ ο ν έ λ ε γ χ ο τ ο υ Γέλω να. Ο μ ισ ός π λ η θ υ σ μ ό ς τ η ς Γέλας, τ η ς ίδια ς τ η ς ιδι­ α ίτ ε ρ η ς π α τρ ίδ α ς το υ , μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε σ τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς . Το ίδιο έ γ ιν ε μ ε ό λο τ ο ν π λ η θ υ σ μ ό τ η ς Κ α μ ά ρ ινα ς. Α ν ά λ ο γ η ή τα ν η τ ύ χ η ά λ λ ω ν δ ύ ο ε λ λ η ν ικ ώ ν π ό λ ε ­ ων, τω ν Μ εγ ά ρ ω ν Υ β λ α ίω ν και τ η ς Σ ικ ε ­ λ ικ ή ς Ε ύ β ο ια ς , β ό ρ ε ια τω ν Σ υρα κουσ ώ ν. Ο ι ε υ γ ε ν ε ίς α υ τώ ν τω ν ο ικ ισ μ ώ ν μ ε τ α ­ φ έ ρ θ η κ α ν σ τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , ό π ο υ α π έ ­ κ τη σ α ν π ο λ ιτικ ά δ ικ α ιώ μ α τα ενώ οι α ­ π λο ί π ο λ ίτ ε ς π ω λ ή θ η κ α ν ω ς δ ο ύ λ ο ι. Η ε ­ ν έ ρ γ ε ια α υ τή α π ο κ α λ ύ π τει και τ ις κο ινω ­ ν ικ έ ς α π ό ψ εις το υ τυ ρ ά ν ν ο υ . Ο Γέλω ν α ­ ν ή κ ε σ τη ν α ν ώ τε ρ η α ρ ισ το κ ρ α τικ ή τ ά ξ η και έ β λ ε π ε μ ε π ερ ιφ ρ ό ν η σ η τα κ α τ ώ τ ε ­ ρα λ α ϊκ ά σ τρ ώ μ α τα . Ο π λ η θ υ σ μ ό ς εν ισ χ ύ θ η κ ε π ερ ισ σ ό τερ ο μ ε τ η ν π ρ ό σ κ λ η ­ ση ν έω ν α π οίκω ν από τ η ν Ε λ λά δ α και τ η ν π ο λ ιτο γ ρ ά φ η σ η 10.000 μ ισ θ ο φ ό ρ ω ν , κυ ρ ίω ς Α ρκάδω ν. Ο ι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς έ γ ιν α ν η π λ έ ο ν π ο λ υ ά ν θ ρ ω π η ε λ λ η ν ικ ή π όλη. Η ε ξο υ σ ία τ ο υ Γέλω να ε ν ισ χ ύ θ η κ ε μ ε τ ο ν γ ά μ ο τ ο υ μ ε τη Δ α μ α ρ έ τη (ή Δ η μ α ρ έ τη ), κ ό ρ η τ ο υ Θ ή ρω να , τυ ρ ά ν ν ο υ τ ο υ Α κ ρ ά γ α ν τα , τ η ς π λ ο υ σ ιό τε ρ η ς κα ι ι­

Μ ε τό π η από ναό το υ Σ ελ ιν ο ύ ν τα μ ε π αράσταση τη ς α ρπ α γής τη ς Ευρώπης.

Αγαλμα Γ ίγα ντα το οποίο βρ ισ κότα ν στον εξω τερ ικ ό τοίχο το υ ναού το υ Ο λυμπίου Δ ιό ς σ το ν Α κ ρ ά γα ντα . Εχει ύψος 7,65 μέτρω ν. Ο ναός είχ ε δ ια σ τά σ εις 112,6 χ 56,3 μ έ τρ α και ή τα ν έν α ς από το υ ς μ ε γ α λ ύ τε ρ ο υ ς που κ τίσ τη κ α ν, τον κ α τα σ κ εύ α σ α ν δ ε σ τη ν πόλη οι Κ αρχηδόνιοι α ιχμ ά λ ω το ι από τη μάχη τη ς Ιμ έρ α ς .

σ χ υ ρ ό τε ρ η ς π ό λ η ς τ η ς Σ ικ ε λ ία ς μ ε τά τ ις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς . Ο Θ ή ρ ω ν έ λ α β ε ω ς σ ύ­ ζυ γ ο μια α νιψ ιά το υ Γέλω να, κό ρ η το υ α­ δ ε λ φ ο ύ το υ Π ο λ ύ ζη λ ο υ . Η σ υ μ μ α χ ία Α ­ κ ρ ά γ α ν τα κα ι Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν έ λ ε γ χ ε το ν ό τιο κα ι ν ο τιο α ν α το λ ικ ό τ μ ή μ α τ ο υ ν η ­ σ ιού, ενώ σ το ν Β ο ρ ρ ά ε ίχ ε α ν α π τ υ χ θ ε ί μια α ν τίπ α λ η η γ ε μ ο ν ία υπό τ ο ν Α ναξίλα ο , τύ ρ α ν ν ο το υ Ρ η γ ίο υ . Ο Α ν α ξίλ α ο ς ε ίχ ε έ λ θ ε ι σ ε σ ύ γ κ ρ ο υ σ η μ ε τ ο ν Ιππο­ κ ρ ά τη , τ ο ν π ρ ο κ ά το χ ο τ ο υ Γέλω να σ τη ν τυ ρ α ν ν ίδ α τ η ς Γέλα ς, γ ια τ ο ν έ λ ε γ χ ο τ η ς Ζ ά γ κ λ η ς π ου β ρ ισ κ ό τα ν σ τη σ ικ ελ ικ ή α ­ κ τή α π έν α ν τι από τ ο Ρ ήγιο . Α ρ χ ικά π ρ ο ­ σ π ά θ ησ ε τ ο 493 π.Χ. να κ α τ α λ ά β ε ι τ η ν π ό λη μ ε τη β ο ή θ ε ια Μ ιλη σ ίω ν κα ι Σαμίω ν π ρ ο σ φ ύ γω ν, ο ι ο π ο ίο ι ε ίχ α ν φ θ ά σ ει σ τη Σ ικ ε λ ία μ ε τ ά τ η ν α π ο τυ χ ία τ η ς ιω νι­ κ ή ς επ α ν ά σ τα σ η ς. Οι π ρ ό σ φ υ γ ε ς κ α τ έ ­ λ α β α ν τ η ν π όλη, σ τη σ υ ν έχ ε ια ό μ ω ς ή λ ­ θ α ν σ ε σ υ ν εν ν ό η σ η μ ε τ ο ν Ιπ π οκρ ά τη και π ρο σ χώ ρη σ α ν σ ε α υ τό ν. Ο Α ν α ξίλ α ο ς ό μ ω ς ε π α ν ή λ θ ε τ ο 486 π.Χ., ε κ δ ίω ξε τ ο υ ς Σ α μ ίο υ ς και τ ο υ ς Μ ιλ η σ ίο υ ς και τ ο υ ς α ν τ ικ α τ έ σ τ η σ ε μ ε Μ εσ σ η ν ίο υ ς , οι ο π ο ίο ι μ ε το ν ό μ α σ α ν τ η ν π ό λη σ ε Μ εσ ­ σ ήνη . Ο ίδ ιο ς ε ξο υ σ ιά ζ ο ν τα ς τ ο Ρ ήγιο

και τη Μ εσ σ ή ν η έ λ ε γ χ ε τ ο θ α λά σ σ ιο π έ ­ ρ α σ μ α α ν ά μ εσ α σ τη Σ ικ ε λ ία και σ τη ν ι­ τα λ ικ ή χ ερ σ ό ν η σ ο . Π ε θ ε ρ ό ς κα ι σ ύ μ μ α ­ χ ό ς τ ο υ ή τα ν ο Τ ή ρ ιλλο ς, τ ύ ρ α ν ν ο ς τ η ς Iμ έ ρ α ς , μ ια ς μ ικ ρ ό τ ε ρ η ς π ό λ η ς σ τις β ό ­ ρ ε ιε ς σ ικ ε λ ικ έ ς α κ τ έ ς . Ο τα ν ο Θ ή ρ ω ν ε ­ π ιτ έ θ η κ ε σ τη ν Ιμ έ ρ α και τ η ν κ α τ έ λ α β ε ε κ δ ιώ κ ο ν τα ς τ ο ν Τ ήριλλο, α υ τ ό ς κ α τ έ ­ φ υ γ ε σ το ν Α ν α ξίλ α ο , ο ο π ο ίο ς φ ο β ή θ η ­ κ ε ό τ ι ο ι σ τρ α τη γ ικ ή ς σ η μ α σ ία ς π ό λ ε ις π ου κ α τ ε ίχ ε θ α ή τα ν ο ε π ό μ ε ν ο ς σ τό χ ο ς τω ν τυ ρ ά ν ν ω ν το υ Α κ ρ ά γ α ν τα κα ι τω ν Σ υ ρα κου σ ώ ν. Κ α θ ώ ς δ ε ν δ ιέ θ ε τ α ν α ρ ­ κ ε τ έ ς δ υ ν ά μ ε ις γ ια να α ν τιμ ε τω π ίσ ο υ ν τη σ υ μ μ α χ ία Α κ ρ ά γ α ν τα κα ι Σ υ ρ α κ ο υ ­ σών, ζή τη σ α ν τ η β ο ή θ ε ια τω ν Κ α ρ χ η δ ο νίων. Η τα ν η ε υ κ α ιρ ία π ου π ε ρ ίμ ε ν ε από κα ιρ ό η φ ο ιν ικ ικ ή π ό λ η γ ια να α ν α μ ιχ θ ε ί σ τις υ π ο θ έ σ ε ις τω ν Ε λ λή ν ω ν τ η ς Σ ικ ε ­ λία ς. Η σ τρ α τιω τικ ή ισ χύς τ ο υ Γέλω να ή ­ τ α ν μ εγ ά λ η . Οι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς ε ίχ α ν ο χ υ ­ ρ ω θ ε ί μ ε ισ χυ ρό τε ίχ ο ς , τ ο ο π ο ίο π ροσ τά τε υ σ ε τ η ν π ό λη μ ε ε π ιτυ χ ία κ α τά τ ο υ ς ε π ό μ ε ν ο υ ς τ ρ ε ις α ιώ νες. Το ν α υ τ ι­ κό τ η ς π ό λ η ς δ ιέ θ ε τ ε δ ια κ ό σ ιε ς τρ ιή ρ ε ις και τ ο ν σ τρ α τό τ η ς α π ο τε λ ο ύ σ α ν ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Αγάθη ο

01 ΕΛΛΗ ΝΙΚΕΣ Κ Α Ι Φ ΟΙΝΙΚΙΚΕΣ Α Π Ο ΙΚ ΙΕΣ Σ Τ Η ΔΥΤΙΚ Η Μ Ε ΣΟ ΓΕ ΙΟ

’'"Ο Μασσαλία

° Νίκαια Α θηνόπ ολη

ο Εμπορείο

V/— ; ο Ν εά π ολη(Ν άπ ολη) 0 Π ιθηκούαες0 β Ποσειδωνία

ΣΑΡΔΗΝΙΑ

/

I

ρ Θάρρος Μ εσσήνη (Ζβγκλη) 2.0Λ0εΐς ο. Π άνορμος (Π αίΛί,μμυ) λέρ μο)^Σολόεις °Ρήγιο Μ ο τ ίη ύ ηΓ Ι * *°-°η Χ ρ ά

Κ ρότω νας

ατανη Α κράγαντας

°Σ υ ρ α κούσ ες

* * Μ άλτα

22

Ο ναός τη ς Ο μ όνοια ς σ το ν Α κρ ά γα ντα .

20.000 π εζο ί ο π λ ίτε ς κα ι μ ο ν ά δ ε ς β α ρ έ ­ ο ς ιπ π ικού, ε λ α φ ρ ο ύ ιππ ικού, τ ο ξ ο τ ώ ν κα ι ο φ ε ν δ ο ν η τ ώ ν , ο ρ γ α ν ω μ έ ν ε ς σ ε μ ο ­ ν ά δ ε ς μ ε δ ύ ν α μ η 2.000 α ν δ ρ ώ ν η κ α θ ε μία. Τα π λ η ρ ώ μ α τα τω ν π λο ίω ν π ρ ο έ ρ χ ο ­ ν τ α ν από τ α κ α τ ώ τ ε ρ α κ ο ινω ν ικά σ τρ ώ ­ μ α τα τ α ο π ο ία ο Γέλω ν π ερ ιφ ρ ο ν ο ύ σ ε , μ ε α π ο τέ λ ε σ μ α η μ α χ η τ ικ ό τ η τ α κα ι η πί­ σ τη τ ο υ ς να είν α ι α μ φ ίβ ο λ ε ς . Ο ι ο π λ ίτε ς ή τ α ν σ ε π ολύ κ α λ ύ τε ρ η κ α τά σ τα σ η , ε ιδ ι­ κά οι 10.000 π ερ ίπ ο υ μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι π ου π ο λ ιτο γ ρ ά φ η σ ε ο τύ ρ α ν ν ο ς . Το π λ έ ο ν ι­ κα ν ό και έ μ π ισ το τ μ ή μ α το υ σ τρ α το ύ ή ­ τ α ν τ ο ιππικό, τ ο ο π ο ίο α π ο τε λ ο ύ σ α ν ε ύ π ο ρ ο ι ε υ γ ε ν ε ίς , ά ν θ ρ ω π ο ι απ ό τ η ν ί­ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

δια τ ά ξ η μ ε τ ο ν Γέλω να. Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ­ σ αν κυ ρ ίω ς σ ικ ελ ικ ά ά λογα , τ α π ερ ισ σ ό ­ τ ε ρ α π ρ ο ε ρ χ ό μ ε ν α από τη Γέλα.

Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΩΝ Το μ έ γ ε θ ο ς το υ σ τρ α το ύ τ ο υ Γέλω να ώ θ η σ ε τ ο υ ς Ε λ λ η ν ε ς τ η ς κυ ρ ίω ς Ε λλά ­ δ α ς να ζ η τή σ ο υ ν τ ο 481 π.Χ. τ η β ο ή θ ε ιά τ ο υ γ ια να α ν τιμ ε τω π ίσ ο υ ν τ η ν π ερ σ ική απ ειλή π ου π λη σ ία ζε. Ο Γέλω ν ό μ ω ς ε ίχ ε ή δ η π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ε ί ό τι και ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι σ υ γ κ έ ν τρ ω ν α ν σ τρ α τό γ ια να ε π ιτ ε ­ θ ο ύ ν σ τη Σ ικ ελ ία . Για να μ π ο ρ έ σ ε ι να α ρ ν η θ ε ί ζ ή τη σ ε να το υ π α ρ α χ ω ρ ή σ ο υ ν τ η ν α ρ χ η γ ία το υ π ο λ έ μ ο υ κ α τά τ ο υ Ξ έρ ξη , κ ά τι π ου ή τα ν β έ β α ιο ό τ ι ο ι Α θ η ν α ίο ι και ο ι Σ π α ρ τιά τε ς θ α α π έρ ριπ τα ν. Η α ­

π ρ ο θ υ μ ία τ ο υ Γέλω να να β ο η θ ή σ ε ι α π ο ­ δ ε ίχ θ η κ ε δ ικ α ιο λ ο γ η μ έ ν η , δ ιό τι τ ο 480 π.Χ., τ η ν π ε ρ ίο δ ο π ου ο π ερ σ ικ ό ς σ τρ α ­ τ ό ς π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ ε π ρ ο ς τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς , ο κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ό ς σ τό λ ο ς ε μ φ α ν ίσ τ η κ ε σ τα β ό ρ ε ια π α ρ ά λια τ η ς Σ ικ ε λ ία ς . Τ η ν α ρ χ η γ ία τ η ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς ε ίχ ε α ν α λ ά β ε ι ο Α μ ίλ κ α ς . Τ ο ν σ τό λ ο α π ο τε λ ο ύ σ α ν δ ια ­ κό σ ια π ο λ ε μ ικ ά σ κά φ η και 3.000 μ ε τα γ ω ­ γ ικ ά . Ο κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ό ς σ τρ α τό ς σ ύ μ φ ω ­ να μ ε τ ο υ ς α ρ χ α ίο υ ς ισ το ρ ικ ο ύ ς δ ιέ θ ε τ ε 300.000 ά ν δ ρ ε ς , τ ο π ιθ α ν ό τε ρ ο ό μ ω ς ή ­ τ α ν να α ρ ιθ μ ο ύ σ ε π ερ ίπ ο υ 100.000. Τον σ τρ α τό ε κ τ ό ς από τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ό ν ιο υ ς α π ο τε λ ο ύ σ α ν μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι από τ ις δ ιά ­ φ ο ρ ε ς κ α ρ χ η δ ο ν ια κ έ ς κ τή σ ε ις , τη Λ ι­ β ύ η , τ η ν Ιβ η ρ ικ ή , τη Λ ιγο υ ρ ία , τη Σ α ρ δ η ­ νία κα ι τ η ν Κ ορ σ ική. Το μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ­ ρ ο ς τ ο υ σ τρ α το ύ α π ο τ ε λ ε ίτ ο απ ό π ε ­ ζ ο ύ ς - υ π ή ρ χ α ν και λ ίγ ο ι ιπ π είς. Η τα ν η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η δ ύ ν α μ η π ου ε ισ έ β α λ ε ως τ ό τ ε σ το νησ ί. Το μ έ γ ε θ ο ς τ η ς α π ο κ α λύ ­ π τ ε ι ό τι σ τό χ ο ς τω ν Κ α ρ χ η δ ο ν ίω ν δ ε ν ή ­ τα ν μ ό ν ο η α ν α κ α τά λ η ψ η τ η ς Ιμ έ ρ α ς α λ ­ λά η κ α τά λ η ψ η μ έ ρ ο υ ς ή ο λ ό κ λ η ρ η ς τ η ς Σ ικ ε λ ία ς . Η ε κ σ τ ρ α τ ε ία ξ ε κ ίν η σ ε μ ε μια σ η μ α ­ ν τ ικ ή α τυ χ ία . Ο σ τό λ ο ς τ ο υ Α μ ίλ κ α έ π ε ­ σ ε σ ε τρ ικ υ μ ία α ν ά μ εσ α σ τη ν Κ α ρ χ η δ ό να και σ το δ υ τικ ό ά κ ρ ο τ η ς Σ ικ ε λ ία ς και π ο λλά π λοία να υάγησ αν. Τα π ε ρ ισ σ ό τε ­ ρα ό μ ω ς έ μ ε ιν α ν α λ ώ β η τα και α π ο β ίβ α ­ σ αν τ ο ν σ τρ α τό σ τη ν Π ά νο ρ μ ο . Α πό ε κ ε ί ο σ τρ α τό ς π ρ ο χώ ρ η σ ε κ α τά μ ή κ ο ς τ η ς α κ τ ή ς μ έ χ ρ ι τ η ν Ιμ έρ α , ενώ ο σ τό λ ο ς τ ο ν α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε π α ρ α π λ έο ν τα ς . Την Ιμ έ ρ α υ π ερ ά σ π ιζε ο σ τρ α τό ς το υ Α κ ρ ά ­ γ α ν τα υπό τ ο ν Θ ή ρω να . Ο Α μ ίλ κ α ς , ενώ π ε ρ ίμ ε ν ε τ η ν ά φ ιξη τω ν σ υ μ μ ά χ ω ν το υ από τ ο Ρ ήγιο , ά ρ χισ ε π ρ ο ε το ιμ α σ ίε ς για

να π ο λ ιο ρ κ ή σ ε ι τ η ν π όλη, η ο π ο ία ή τα ν κ τ ισ μ έ ν η σ ε έ ν α ν ο χ υ ρ ό λ ό φ ο σ τη ν α ρ ι­ σ τε ρ ή ό χ θ η τ ο υ ο μ ώ ν υ μ ο υ π ο τα μ ο ύ Ιμ έρα. Δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε δ ύ ο ο χ υ ρ ω μ έν α σ τρ α ­ τό π ε δ α έ ξω από τ η ν π ό λη . Το έ ν α β ρ ι­ σ κ ό τα ν δίπ λα σ τη θ ά λα σ σ α , σ ε χ α μ η λ ό έ δ α φ ο ς α ν ά μ εσ α σ το ν λ ό φ ο ό π ο υ ή τα ν κ τ ισ μ έ ν η η Ιμ έ ρ α και σ τη ν α κ τή . Ε κεί φ υ λ ά σ σ ο ν τα ν τα κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ά πλοία, τα οπ ο ία ε ίχ α ν τ ρ α β η χ τ ε ί σ τη ν ξη ρ ά , ό ­ πως σ υ ν η θ ιζ ό τα ν , και π ρ ο σ τ α τ ε ύ ο ν τ α ν μ ε έ ν α τ ε ίχ ο ς απ ό π α σ σ ά λου ς π ου κ α τα ­ σ κ ε υ ά σ τη κ ε κ α τά μ ή κ ο ς τ η ς α κ τ ή ς . Το δ ε ύ τ ε ρ ο σ τρ α τό π ε δ ο β ρ ισ κ ό τα ν σ το υ ς χ α μ η λ ο ύ ς λ ό φ ο υ ς σ τα δ υ τικ ά τ η ς π ό ­ λ η ς . Οι π ο λ ιο ρ κ η μ έ ν ο ι π ρ ο σ π ά θ η σ α ν να ε π ιτ ε θ ο ύ ν σ το υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς α λ λ ά απ ο κ ρ ο ύ σ τη κ α ν και ο Θ ή ρ ω ν α ν α γ κ ά σ τη ­ κ ε να ζ η τή σ ε ι ε ν ισ χ ύ σ εις απ ό τ ις Σ υ ρ α ­ κ ο ύ σ ε ς . Ο Γέλω ν α π οφ ά σ ισ ε να κ τυ π ή σ ει τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς π ριν π ρ ο λ ά β ο υ ν να φ έ ρ ο υ ν σε δ ύ σ κ ο λ η θ έ σ η τ ο υ ς υ π ε­ ρ α σ π ισ τές τ η ς Iμ έ ρ α ς . Ε π ικ εφ α λ ή ς ε ν ό ς σ τρ α το ύ από 5.000 ιπ π είς και 50.000 π ε ­ ζο ύ ς , δ ιέσ χ ισ ε μ ε τ α χ ύ τ η τ α τη Σ ικ ελ ία . Κ α τό ρ θ ω σ ε να διασ π άσ ει τ ο ν α π ο κ λ ε ι­ σμό τ η ς Ιμ έ ρ α ς κα ι να κ α τα σ κ ε υ ά σ ε ι ένα ο χ υ ρ ω μ έν ο σ τρ α τό π ε δ ο σ τα α ν α το λ ικ ά τ η ς π ό λ η ς , σ τη δ ε ξ ιά ό χ θ η το υ π ο τα ­ μ ού . Η υ π ερ ο χ ή τ ο υ σ ε ιππικό τ ο ύ έ δ ω ­ σ ε τη δ υ ν α τ ό τ η τ α να ε λ έ γ ξ ε ι τ ο π εδ ίο γ ύ ρ ω από τ η ν π ό λη , ε π ιβ ά λ λ ο ν τα ς α π ο ­ κ λ ε ισ μ ό σ το κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ά σ τρ α τό π ε ­ δο. Οι π ο λ ιο ρ κ η τ έ ς ε ίχ α ν μ ε τ α τ ρ α π ε ί σε π ο λ ιο ρ κ η μ έ ν ο υ ς . Ο Γέλω ν ό μ ω ς ή θ ε λ ε να ε ξ ο λ ο θ ρ ε ύ σ ε ι τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς π ριν α φ ιχ θ ο ύ ν οι Ε λ λ η ν ε ς σ ύ μ μ α χ ο ί τ ο υ ς ή ε ν ισ χ ύ σ εις από τ η ν Κ α ρ χη δ ό ν α .

Η ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΙΜΕΡΑ Ενα τυ χ α ίο γ ε γ ο ν ό ς έ δ ω σ ε σ το ν τ ύ ­ ρ α νν ο τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν τ η ν ε υ κ α ιρ ία π ου ή θ ε λ ε . Ο Σ ε λ ιν ο ύ ν τα ς , μια ε λ λ η ν ικ ή α π οικία σ τα δ υ τικ ά το υ Α κ ρ ά γ α ν τα , ε ίχ ε σ υ μ μ α χ ή σ ει μ ε τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ίο υ ς ε ­

Η Μ Α Χ Η ΤΗΣ ΙΜΕΡΑΣ (Ισ το ρ ία το υ Ελληνικού Ε θ νο υ ς).

< * '£ >

(JΟ O ςτ • · · · X • · · # Ο- • · · · · Ö • · · * Λ · · ο • * ιοUJ Ρ ·• ··Λ ··Λ *· ’.· -ο 5αt- · . · · · ’ W • *# · · * 1· · · *

,

• ■ ■ · ■■■■· ■ ■ « ■ · ·■ ■ · ■ · ■ ■■

·

.

% cn

ο

% £

■ · * ϊ · * · · ·

Β.Λν.>,Β> Ίμέρσ

• · • · ' • · • · • ·

π ειδ ή ο Θ ή ρ ω ν ε ίχ ε απ οσ π ά σ ει από τ ο έ ­ λ ε γ χ ό το υ τ η ν π ο λ ίχ ν η Μ ινώ α. Ο ι Σ υ ρα κ ο ύ σ ιο ι σ υ ν έλ α β α ν έ ν α ν α γ γ ε λ ιο φ ό ρ ο π ου μ ε τ έ φ ε ρ ε μ ή ν υ μ α γ ια τ η ν ά φ ιξη μ ια ς ο μ ά δ α ς Σ ε λ ιν ο υ ν τίω ν ιπ π έω ν σ το κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ά σ τρ α τό π ε δ ο - τ ο οπ οίο β ρ ισ κ ό τα ν σ τη ν α κ τή - σ ε μια σ υ γ κ ε κ ρ ι­ μ έ ν η η μ ε ρ ο μ η ν ία . Τ η ν η μ έ ρ α ε κ ε ίν η μια α ν τίσ το ιχ η ο μ ά δ α Σ υ ρ α κ ο υ σ ίω ν ιππέω ν ε μ φ α ν ίσ τ η κ ε μ π ρ ο σ τά σ το κ α ρ χ η δ ο ν ια κό σ τρ α τό π ε δ ο και τα μ έ λ η τ η ς προσ π ο ιή θ η κ α ν ό τ ι ή τ α ν οι α ν α μ ε ν ό μ ε ν ο ι Σ ε λ ιν ο ύ ν τιο ι. Ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι φ ρ ο υ ρ ο ί δ ε ν μ π ό ρ εσ α ν να α ν τ ιλ η φ θ ο ύ ν τ ι γ ιν ό ­

τ α ν και τ ο υ ς ε π έ τ ρ ε ψ α ν να ε ισ έ λ θ ο υ ν . Α μ έσ ω ς ο ι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ιο ι ιπ π είς ά ρ χισ α ν να π υ ρ π ο λ ο ύ ν τ α κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ά π λοία. Μ έσ α σ τη ν α ν α σ τά τω σ η ο Α μ ίλ κ α ς σ κο ­ τ ώ θ η κ ε . Ο ι υ π ερ α σ π ισ τές τ η ς Ιμ έ ρ α ς έ ­ β λ επ α ν τ ι γ ιν ό τα ν απ ό τ ο ν λ ό φ ο όπ ου β ρ ισ κ ό τα ν η π όλη και ειδ ο π ο ίη σ α ν μ ε σ ή μ α τα τ ο ν Γέλω να γ ια τ η ν ε π ιτυ χ ία το υ σ χ εδ ίο υ . Μ ό λ ις έ λ α β ε τ ο μ ή ν υ μ α ο σ τρ α τό ς τω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ίω ν δ ιεσ χ ισ ε γ ρ ή γ ο ρ α τ η ν π ερ ιο χ ή σ τα ν ό τια τ η ς Ιμ έ ­ ρ α ς και ε π ιτ έ θ η κ ε σ το ά λ λ ο σ τρ α τό π ε ­ δ ο τ ο υ ε χ θ ρ ο ύ σ τα δ υ τικ ά τ η ς π ό λ η ς. Η μ ά χη δ ιή ρ κ ε σ ε ό λ η τ η ν η μ έ ρ α και υ π ή ρ ­ ξ ε ιδ ια ίτε ρ α σ κ λ η ρ ή , κ α θ ώ ς κα μ ία από τ ις δ ύ ο π λ ε υ ρ έ ς δ ε ν κ ρ α το ύ σ ε α ιχ μ α λ ώ ­ τ ο υ ς . Η ν ίκ η έ σ τ ε ψ ε τ ε λ ικ ά τ α ε λ λ η ν ικ ά όπ λα ό τα ν ο Θ ή ρ ω ν έ σ τ ε ιλ ε έ ν α μ έ ρ ο ς απ ό τ ο ν σ τρ α τό το υ να κ τυ π ή σ ει τ α νώ ­ τα τω ν α ντιπ άλω ν. Οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι υ π ο ­ χ ρ ε ώ θ η κ α ν να υ π ο χω ρ ή σ ο υ ν σ ε έ ν α ση­ μ είο όπ ο υ δ ε ν υ π ή ρ χ ε κα μ ία π η γή ν ε ­ ρ ού . Ε γ κ λ ω β ισ μ έν ο ι ε κ ε ί α ν α γ κ ά σ τη κ α ν να π α ρ α δ ο θ ο ύ ν μ ό λ ις έ π ε σ ε η ν ύ κ τα . Ο ­ λ ό κ λ η ρ ο ς ο κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ό ς σ τρ α τό ς σ κ ο τώ θ η κ ε ή α ιχ μ α λ ω τίσ τη κ ε . Για τη μ ά χη και τ η ν ε ίσ ο δ ο τω ν Σ υ ­ ρ α κο υ σ ίω ν ιπ π έω ν σ το κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ά σ τρ α τό π ε δ ο σ ώ θ η κ α ν π α ρ ά ξ ε ν ε ς π α ρα ­ δ ό σ εις . Υ π ο σ τη ρ ίχ θ η κ ε ό τ ι ο Α μ ίλ κ α ς ή-

23 *■»

Η σω ζόμενη βάση το υ χ ρ υ σ ο ύ τρίπ οδα το ν οποίο α φ ιέρ ω σ ε ο Γέλων σ το υ ς Δ ε λ φ ο ύ ς μ ε τά τη νίκη σ τη ν Ιμ έρ α . ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Ερ είπ ια το υ ναού το υ Η ρ ακλή σ το ν Α κρ ά γα ντα .

θ ε λ ε να π ρ ο σ φ έ ρ ε ι θ υ σ ία σ το ν Π οσ ειδώ να γ ια να ε ξα σ φ α λ ίσ ε ι τη σ ύ μ π ρ α ξή το υ . Χ ρ ε ια ζ ό τα ν ό μ ω ς να είν α ι π α ρ ό ν τ ε ς Ε λ λ η ν ε ς γ ια να ε ξ η γ ή σ ο υ ν σ το υ ς Φ ο ίν ι­ κ ε ς πώ ς θ α γ ιν ό τα ν η θ υ σ ία σ ε έ ν α ν ε λ ­ λ η ν ικ ό θ ε ό . Γι1 α υ τό κ ά λ ε σ ε μια ο μ ά δ α Σ ε λ ιν ο υ ν τίω ν ιπ π έω ν σ το π α ρα θ α λά σ σ ιο σ τρ α τό π εδ ο , μ ε τα γ ν ω σ τά ε π α κ ό λ ο υ ­ θ α . Οι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι δ ιη γ ο ύ ν τ ο μια π ολύ

πιο εν τυ π ω σ ια κ ή ισ το ρ ία γ ια τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ο υ σ τρ α τη γ ο ύ τ ο υ ς . Σ ύ μ φ ω ν α μ ε α υ τή ν ο Α μ ίλ κ α ς π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε τη μάχη από τ ο ν 6 ω μ ό τ ο υ Β άαλ, το υ σ η μ α ν τικ ό ­ τ ε ρ ο υ φ ο ιν ικ ικ ο ύ θ ε ο ύ , σ το ν ο π ο ίο ε ­ ν ίο τ ε π ρ ο σ έ φ ε ρ α ν και α ν θ ρ ώ π ιν α θ ύ μ α ­ τα . Κ α τά τη δ ιά ρ κ ε ια τ η ς μ ά χ η ς π α ρ έ δ ι­ δ ε σ υ ν εχ ώ ς σ φ ά για σ τις φ λ ό γ ε ς τ ο υ βω ­ μού γ ια να κ ε ρ δ ίσ ε ι τη ν ίκ η . Ο τα ν ό μ ω ς

ε ίδ ε τ ο ν σ τρ α τό τ ο υ να τ ρ έ π ε τ α ι σ ε φ υ ­ γ ή έ π ε σ ε ο ίδ ιο ς σ τη φ ω τιά , π ρ ο σ φ έρ ο ν τ α ς τ ο ν ε α υ τ ό το υ ω ς υ π έ ρ τα τη θ υσ ία . Η θ υ σ ία το υ , α ν π ισ τέ ψ ο υ μ ε α υ τή τ η ν π α ρ ά δ οσ η γ ια τ ο ν θ ά ν α τ ό το υ , δ ε ν μπ ό­ ρ εσ ε να α π ο τρ έ ψ ε ι τη σ υ ν τρ ιβ ή τω ν Κ α ρ χη δο νίω ν. Μ ε τά τη μ ά χη ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι ζ ή τ η ­ σαν να σ υ ν ά ψ ο υ ν σ υ ν θ ή κ η ε ιρ ή ν η ς . Ο Γέλω ν σ υ μ φ ώ ν η σ ε μ ε α ρ κ ε τά ε π ιε ικ ε ίς ό ρ ο υ ς : τ η ν κ α τα β ο λ ή 2.000 α ρ γ υ ρ ώ ν τ α ­ λ ά ν τω ν , π οσό μ ικ ρ ό τε ρ ο από τ η ν α ξία τω ν λ α φ ύ ρ ω ν που σ υ γ κ έ ν τρ ω σ α ν ο ι Ε λ­ λ η ν ε ς σ τη ν Ιμέρ α , κα ι τ η ν κ α τα σ κ ευ ή δ ύ ο ναώ ν σ το υ ς ο π ο ίο υ ς θ α χαρασ σ ότ α ν τ ο κ ε ίμ ε ν ο τ η ς σ υ ν θ ή κ η ς . 0 α μπ ο­ ρ ο ύ σ ε να ε ίχ ε α π α ιτή σ ει τ η ν π α ράδοσ η τω ν κ α ρ χ η δ ο ν ια κ ώ ν φ ρ ο υ ρ ίω ν σ το δ υ τ ι­ κό τ μ ή μ α το υ ν η σ ιο ύ ή, έσ τω , τ η ν α π α γό ­ ρ ευ σ η ε γ κ α τά σ τα σ η ς ν έω ν α π οίκω ν και δ η μ ιο υ ρ γ ία ς ν έω ν φ ο ιν ικ ικ ώ ν οικισμώ ν. Μ ια τ έ τ ο ια ε ξ έ λ ιξ η ό μ ω ς θ α ο δ η γ ο ύ σ ε σε ενίσ χ υσ η το υ Θ ήρω να , ο ο π ο ίο ς έ λ ε γ ­ χ ε τ ο κ ε ν τ ρ ικ ό τμ ή μ α το υ ν η σ ιο ύ και θ α ε ίχ ε τ η ν ε υ κ α ιρ ία να ε π ε κ τ ε ίν ε ι τ η ν κ υ ­ ρ ια ρ χ ία το υ και σ το δ υ τικ ό . Ο καχύπ οπ το ς Γέλω ν δ ε ν ή θ ε λ ε ο π ε θ ε ρ ό ς το υ να α ισ θ α ν θ ε ί τό σ ο ισ χυ ρ ό ς ώ σ τε να μη χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι τη σ υ μ μ α χ ία το υ ή α κ ό μ α και να σ τρ α φ ε ί ε ν α ν τίο ν το υ . Αν, ε ξά λ λ ο υ , έ ­ θ ε τ ε σ κ λ η ρ ο ύ ς ό ρ ο υ ς ίσως οι Κ α ρ χη δ ό -

24

Η π εριοχή το υ Α κρ ά γα ντα . Σ τη ν κ ο ρ υ φ ή το υ λό φ ο υ δ ια κ ρ ίν ετα ι ο ναός τη ς Η ρ α ς και η νό τια π λευρ ά το υ οχυ ρ ω μ α τικ ο ύ π ερ ιβ ό λο υ τη ς πόλης. ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Μ ε τό π ε ς από ναό το υ Σ ελ ιν ο ύ ν τα (Π αλέρ μο , Α ρ χα ιο λο γ ικό Μ ο υ σ είο ).

ν ιο ι να τ ο υ ς α π ερ ρ ιπ τα ν και να ε π α κ ο ­ λ ο υ θ ο ύ σ ε έ ν α ς π ό λ ε μ ο ς μ ε γ ά λ η ς δ ιά ρ ­ κεια ς, π ου ο Γέλω ν π ρ ο τιμ ο ύ σ ε να αποφ ύ γ ει.

τ ά τ η ν ε π ιτυ χ ία το υ σ τη ν Ιμ έρ α . Σ τη ν ε ­ ξο υ σ ία τ ο ν δ ια δ έ χ θ η κ ε ο α δ ε λ φ ό ς το υ Ιέρ ω ν, τ ο ν ο π ο ίο ε ίχ ε τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ι τ ύ ­ ρ α νν ο σ τη Γέλα ό τα ν μ ε τ έ φ ε ρ ε τ η ν έ ­ δ ρ α το υ σ τις Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς . Ο Ιέρ ω ν ο λ ο ­ κ λ ή ρ ω σ ε τ ο έ ρ γ ο το υ α δ ε λ φ ο ύ τ ο υ συν τ ρ ίβ ο ν τ α ς τ η ν ά λ λ η μ εγ ά λ η α π ειλή γ ια τ ο υ ς Ιτα λ ιώ τ ε ς και Σ ικ ε λ ιώ τ ε ς Ε λ λ η ν ες , τ ο υ ς Ε τρ ο ύ σ κ ο υ ς . Ο ι Ε τρ ο ύ σ κ ο ι είχ α ν απ λώ σ ει τ η ν κ υ ρ ια ρ χ ία τ ο υ ς σ το Λ ά τιο και σ τη Ρώ μη, η οπ ο ία ή τ α ν α κ ό μ α έ ν α ς μ ικ ρ ό ς ο ικ ισ μ ό ς , κα ι τ η ς ε ίχ ε ε π ιβ λ η θ ε ί Ε τρ ο ύ σ κ ο ς βα σ ιλιά ς. Το 535 π.Χ. οι Ετρ ο ύ σ κ ο ι π ρ ο σ π ά θ η σ α ν να ε κ μ ε τ α λ λ ε υ ­ τ ο ύ ν τη ν ίκ η τ ο υ ς σ ε β ά ρ ο ς τω ν Ε λ λ ή ­ νω ν σ τη ν Α λ α λ ία κα ι σ τρ ά φ η κ α ν σ το ν ε-

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΙΜΕΡΑ Ο ι Ε λ λ η ν ε ς τ η ς Σ ικ ε λ ία ς ε υ χ α ρ ίσ τη σ α ν τ ο υ ς θ ε ο ύ ς τ ο υ ς γ ια τη ν ίκ η κ τ ίζ ο ν τα ς ν α ο ύ ς και σ τέ λ ν ο ν τα ς π ο ­ λ ύ τιμ α α φ ιε ρ ώ μ α τα σ τα ιερ ά τω ν Δ ε λ φ ώ ν και τ η ς Ο λυ μ π ία ς. Ο Γέλω ν α φ ιέ ρ ω σ ε σ το υ ς Δ ε λ ­ φ ούς ένα χρυσ ό άγαλ­ μα τ η ς Ν ίκ η ς πάνω σε χ ρ υ σ ό τρ ίπ ο δ α , ενώ σ τη ν Ο λυ μ π ία έ κ τισ ε θ η σ α υ ρ ό , μ ικ ρ ό κτίσμα γ ια τη φ ύ λ α ξη τω ν α ν α θ η μ ά τω ν π ου π ροσ έφ ερ α ν οι Συρακούσιοι. Σ τη Σ ικ ε λ ία έ κ τισ ε ν α ό τ η ς Δ ή μ η τρ α ς και τ η ς Π ε ρ σ ε φ ό ν η ς . Ο Θ ήρω ν α ξιο π ο ίη σ ε τ ο μ ε ρ ί­ δ ιό το υ από τ α λ ά φ υ ρ α και τ η ν π ο λ εμ ικ ή απ οζημίω σ η και τ η ν ερ γ α σ ία τω ν α ιχ μ α λ ώ ­ τω ν γ ια να κ ο σ μ ή σ ει τ ο ν Α κρ ά γ α ν τα μ ε μ εγ α λ ο π ρ επ ή ο ικ ο δ ο μ ή ­ μ α τα και κ ο ιν ω φ ελ ή έρ γ α . π.χ. ν α ο ύ ς και υ δ ρ α γ ω γ εία , ώ σ τε να α π ο τ ε λ ε ί μια από τ ις ο μ ο ρ φ ό τ ε ρ ε ς ε λ λ η ν ικ έ ς π ό λ εις . Η ν ίκ η σ τη ν Ιμ έ ρ α έ δ ω σ ε σ το ν Θ ή ρ ω ν α τ η ν ε υ κ α ιρ ία να σ υ μ π ε ρ ιλ ά β ε ι σ τη σ φ α ί­ ρα ε π ιρ ρ ο ή ς το υ δ ύ ο γ ε ιτ ο ν ικ έ ς φ ο ιν ικ ι­ κ έ ς π ό λ εις , τη Μ ο τύ η κα ι τ ο ν Ε ρυ κα , οι ο π ο ίε ς υ ιο θ έ τη σ α ν σ τα ν ο μ ίσ μ α τά τ ο υ ς τ η ν π α ρά σ τα σ η το υ α ε τ ο ύ και τ ο υ κ ά ­ β ο υ ρ α , σ υ μ β ό λ ω ν τ ο υ Α κ ρ ά γ α ν τα . Ο Σ ελ ιν ο ύ ν τ α ς και τ ο Ρ ή γιο σ υ ν ή ψ α ν ε ιρ ή ν η μ ε τ ο υ ς ν ικ η τ έ ς και ο Α ν α ξίλ α ο ς π ά ν τ ρ ε ­ ψ ε τ η ν κό ρ η το υ μ ε τ ο ν Ιέρ ω να , τύ ρ α ν ν ο τ η ς Γ έλα ς και α δ ε λ φ ό το υ Γέλω να. Ενα μ έ ρ ο ς από τ ο ν ά ρ γ υ ρ ο τ η ς π ο λ ε μ ικ ή ς α ­ π ο ζη μ ίω σ η ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε γ ια να κ ο ­ π ο ύ ν τ α « δ α μ α ρ έ τε ια » ή « δ η μ α ρ έ τε ια » , μ εγ ά λ α α ρ γ υ ρ ά ν ο μ ίσ μ α τα τα ο π ο ία έ λ α ­ β α ν τ ο ό ν ο μ ά τ ο υ ς από τη Δ α μ α ρ έ τη , κ ό ρ η το υ Θ ή ρ ω ν α και σ ύ ζυ γο το υ Γέλω ­ να. Ο Γέλω ν π έ θ α ν ε το 478 π.Χ., λ ίγ ο μ ε ­

σ υ ν έχ ε ια από τ ο υ ς Κ υ μ α ίο υ ς κα ι χάρη σ τη ν ε λ λ η ν ικ ή β ο ή θ ε ια π έ τυ χ α ν τ ε λ ικ ά να ε κ δ ιώ ξ ο υ ν τ ο υ ς Ε τρ ο ύ σ κ ο υ ς απ ό το Λ ά τιο . Το 474 π.Χ. η ε τρ ο υ σ κ ικ ή α π ειλή ε π α ν ε μ φ α ν ίσ θ η κ ε σ τη ν Κ ύμ η , α υ τή τη φ ο ρ ά μ έσ ω ε ν ό ς ισ χυ ρ ο ύ ε τρ ο υ σ κ ικ ο ύ σ τό λ ο υ . Ο Ιέρ ω ν σ υ ν ειδ η το π ο ίη σ ε τη σ ημασ ία τ η ς α π ό κ ρ ο υ σ η ς τω ν ε ισ β ο λ έ ­ ω ν κα ι έσ π ευ σ ε να β ο η θ ή σ ε ι τ η ν ε λ λ η ν ι­ κή α π ο ικία μ ε τ ο ν σ τό λ ο τω ν Σ υ ρ α κ ο υ ­ σών. Ο ι Ε τ ρ ο ύ σ κ ο ιη τ τ ή θ η κ α ν σε ν α υ μ α ­ χ ία κ ο ν τ ά σ τη ν Κ ύ μ η και επ ί δ ε κ α ε τ ίε ς , όπ ω ς και ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι μ ε τ ά τ η ν Ιμ έρ α , δ ε ν ε ν ό χ λ η σ α ν τ ο υ ς Ε λ λ η ν ε ς τ η ς Ιτα ­ λ ία ς κα ι τ η ς Σ ικ ε λ ία ς . Τις β ά σ εις γ ια τ η ν ε π ιτυ χ ία τ η ς Κ ύ­ μ η ς ε ίχ ε θ έ σ ε ι η ν ίκ η το υ Γέλω να σ τη ν Ιμ έρ α , η ο π ο ία δ ιέσ ω σ ε τ ο ν ε λ λ η ν ισ μ ό τ η ς Σ ικ ε λ ία ς από θ α ν ά σ ιμ ο κ ίν δ υ ν ο . Η σ ημ α σ ία τ η ς ν ίκ η ς σ τη ν Ιμ έ ρ α έ γ ιν ε γ ρ ή γ ο ρ α α ν τιλ η π τή και ο ι Ε λ λ η ­ ν ε ς τη σ υ ν έδ ε σ α ν μ ε τ η ν υ π ε­ ράσπιση τ η ς Ε λ λά δ α ς έ ν α ­ ν τ ι τ η ς π ερ σ ικ ή ς ε ισ β ο λ ή ς το υ Ξ έ ρ ξη . Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ η ν π α ρ ά δ ο σ η η μ ά χη δ ό θ η κ ε τ η ν ίδια μ έρ α μ ε τη να υ μ α χ ία τ η ς Σ α λ α μ ίν α ς ή τη μ ά χη τω ν Θ ερ μ ο π υ λ ώ ν , σ το ιχ ε ίο π ου δ ια ­ θ έ τ ε ι λ ίγ η ισ το ρ ικ ή β α ρ ύ τ η τ α α λλά α­ π ο κ α λ ύ π τει πόσ ο τα υ τό σ η μ ο ς ή τα ν ο α γώ να ς τω ν Ε λ λ ή ­ νω ν σ τη ν Ε λλά δα κα ι σ τη Σ ικελία .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α ρ γυ ρ ό δ η μ α ρ έ τε ιο (δ εκ ά δ ρ α χ μ ο των Συρα κο υσ ώ ν). Ο νο μ ά σ τη κ ε έ τσ ι από τη Δ η μ α ρ έ τη , σ ύζυγο το υ Γέλωνα, και κ υ κλ ο φ ό ρ η σ ε μ ε τ ά τη μάχη τη ς /μ έρ α ς .

π ό μ εν ο σ τό χ ο τ ο υ ς , π ου ή τ α ν η π λούσ ια π α ρα θ α λά σ σ ια π εδ ιά δ α τ η ς Κ αμπ α νίας. Ε κ ε ί β ρ ίσ κ ο ν τα ν π ο λ λ έ ς ε λ λ η ν ικ έ ς α ­ π ο ικ ίε ς , α ν ά μ εσ ά τ ο υ ς η Ν εά π ο λ ις (η σ η­ μ ε ρ ιν ή Ν ά π ο λη ) και η Κ ύμ η , η οπ ο ία δ έ ­ χ θ η κ ε π ρ ώ τη τ η ν ε π ίθ εσ ή το υ ς . Ο τ ύ ­ ρ α ν ν ο ς τ η ς π ό λ η ς Α ρ ισ τό δ η μ ο ς κ α τ ό ρ ­ θ ω σ ε να τ ο υ ς α π ω θ ή σ ει. Η ν ίκ η τω ν Ε λ ­ λ ή ν ω ν τ η ς Κ ύ μ η ς ε π έ φ ε ρ ε τ η ν έξω σ η τω ν Ε τρ ο ύ σ κ ω ν β α σ ιλ έω ν από τη Ρώμη και τ η ν κα θ ιέρ ω σ η τ η ς ρ ω μ α ϊκ ή ς δ η μ ο ­ κ ρ α τία ς . Ο ι Ρ ω μαίοι ε ν ισ χ ύ θ η κ α ν σ τη

25

(1) Α ρ ισ το τέ λ η ς : Π Ο Λ ΙΤΙΚ Α . (2) Δ ιό δ ω ρ ο ς Σ ικ ελ ιώ τη ς : ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΚ Η Β ΙΒ Λ ΙΟ Θ Η Κ Η . (3) Η ρ ό δ ο το ς : ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ Ι. (4) J. Β. B u ry & R. M eiggs: ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ ΤΗΣ Α ΡΧΑ ΙΑ Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ, Ε κδόσ εις Κ α ρ δ α μ ίτσ α . Α θή να , 1992. (5) Ν . G. L. H am m ond: A HISTO R Y O F GREECE TO 322 B.C ., O x fo rd U niversity Press, 1986. (6) ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ TOY Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο Υ ΕΘ Ν Ο ΥΣ, Ε κ δ ο τικ ή Α θηνώ ν, Α θή να , 1971. (7) C laude M o sse & A nnie SchnappG ourbeillon: Ε Π ΙΤ Ο Μ Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΗΣ Α Ρ Χ Α ΙΑ Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ , Ε κ δ ό σ εις Π απ αδήμα, Α θή να , 1996. (8) Γεώ ργιος Σ τα ϊν χ ά ο υ ερ : Ο Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ Σ Τ Η Ν ΑΡΧΑΙΑ Ε Λ Λ Α Δ Α , Ε κ δ ό σ εις Π απ αδήμα, Α θή να , 2000. (9) Ulrich Wilcken: ΑΡΧΑΙΑ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ , Ε κδόσ εις Π απ αζήση, Α θή να , 1976.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩ Ν Η Σ ΧΑ ΤΖΗ Δ Η Μ Η ΤΡ ΙΟ Υ , Μ.Α. Μ εσ α ιω νο λ ό γο ς, Ε π ιστημονικό ς Σ ύ μ β ο υ λ ο ς A n s te d U niversity, UK

Σ χ εδ ία σ η σημαιώ ν: Δ η μ ή τρ η ς Χ α δού λα ς

ΚΑΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΤΟΣΟ ΕΝΔΟΞΗ ΟΣΟ ΑΥΤΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΟΥΣ Β Α ΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ Α 'Τ Η Σ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΛΟ ΥΖΙΝΙΑΝΩ Ν. ΠΟΛΕΜΟΧΑΡΗΣ, ΓΕΝΝ ΑΙΟ Σ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ ΕΔΩΣΕ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΤΙΣ Ν ΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΠΟΥ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟΙ ΗΓΕΜ Ο ΝΕΣ Δ Ε Ν Μ ΠΟ ΡΕΣΑΝ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΟΥΝ. ΤΙΤΟΥΛΑΡΙΟΣ Β Α ΣΙΛ ΙΑΣ ΤΩΝ ΙΕΡΟ ΣΟ ΛΥΜ ΩΝ ΚΑΙ ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΞΙΦΟΥΣ, 0 ΠΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΓΙΝΕ 0 ΑΔΙΑΦ ΙΛΟ ΝΙΚΗΤΟ Σ ΑΡΧΗΓΟΣ Μ ΙΑΣ ΝΕΑΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟ ΙΣΧΥΡΟΤΑΤΟ ΠΛΗΓΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΠΙ Α ΙΩ Ν Ε Σ ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟ Σ ΗΓΕΜ Ο ΝΑΣ Δ Ε Ν ΕΙΧΕ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕΙ.

Α π εικόνιση το υ βασιλιά Π έ τρ ο υ A ' τη ς Κ ύπρου. Φ έρ ει θ ω ρ ά κισ η ευρ ω π α ϊκού τύπ ου τω ν μέσω ν το υ 14ου αιώνα. Ο θώ ρ α κα ς κ α λ ύ π τε τα ι από χιτώ νιο δ ια κ ο σ μ η μ ένο μ ε το οικόσ ημ ό το υ . Π α ρ ό μ ο ιο υ τύπ ου ε ξ α ρ τύ σ ε ις Φ ραγκοκυπ ρίω ν ιπποτών α π εικ ο ν ίζο ν τα ι σ ε τα ψ ικ ά μ νη μ εία σ τη ν Κύπρο από τη ν π ερίοδο τη ς Φ ρ α γ κο κρ α τία ς (πίν. τη ς Α λ εξά ν δ ρ α ς Π ο τη ρ ιά δ ο υ για τη "ΣΙ

ΠΕΤΡΟΥ Α' ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ (1365) 9η Ο κ τω β ρ ίο υ 1329 ή τ α ν μ έ ρ α χ α ρ ά ς κα ι γ ιο ρ τ ή ς γ ια τ η ν Α υλή κα ι τ ο β α σ ιλ ικ ό ζ ε ύ γ ο ς τ η ς Κ ύ ­ π ρ ο υ. Η βα σ ίλισ σ α Α λ ίκ η , δ ε ύ τ ε ρ η ζ υ γ ο ς τ ο υ β α σ ιλιά Ο ύ γ ο υ Δ' τ η ς Κ ύ π ρ ο υ κα ι τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν , έ φ ε ρ ε σ το ν κ ό ­ σ μο τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο α ρ σ ε ν ικ ό π αιδί τ ο υ ς , π ου έ λ α β ε τ ο ό ν ο μ α Π έ τρ ο ς . Α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά το υ π α τέ ρ α τ ο υ ο Π έ τ ρ ο ς έ φ ε ρ ε τ η ν κ λ η ρ ο ν ο μ ιά το υ παλ α ιό τ α τ ο υ φ ε ο υ δ α ρ χ ικ ο ύ ο ίκ ο υ τω ν Λ ο υ ζιν ια ν ώ ν , π ου κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τα ι από τ ο ν 10ο α ιώ να ω ς ο ι ά ρ χ ο ν τ ε ς και π υ ρ ­ γ ο δ ε σ π ό τ ε ς το υ Λ ο υ ζ ιν ιά ν (les sires de Lusignan) σ τη ν ε π ικ ρ ά τε ια κα ι υπό τ η ν ε ­ π ικ υ ρ ια ρ χ ία το υ κ ό μ η τα τ ο υ Π ο υ α το ύ (Poitou). Ο ι ν τ ε Λ ο υ ζ ιν ιά ν έ γ ιν α ν κ α τό π ιν κ ό μ η τ ε ς τ η ς Λ α Μ α ρ ς κα ι τ η ς Α ν γ κ ο υ λ έ μ η ς (com tes de La M arche et d 1 A ngoulem e) κα ι κ ό μ η τ ε ς το υ Π έμ π ρ ο κ σ τη ν Α γ γ λ ία (earls of Pem broke). Ο ο ίκ ο ς σ υ μ μ ε τ ε ίχ ε σ τη ν Α 1 Σ τ α υ ρ ο φ ο ρ ία και μ έ λ η τ ο υ ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ α ν μ ό ν ιμ α σ το Λ α τιν ικ ό Β α σ ίλ ειο τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν λ α μ β ά ν ο ν τα ς φ έ ο υ δ α κα ι τ ίτ λ ο υ ς . Κ α τά τ η Γ 1 Σ τ α υ ρ ο φ ο ρ ία ο Γκυ ν τ ε Λ ο υ ζιν ιά ν δ ιά το υ γ ά μ ο υ τ ο υ μ ε τ η ν π ριγκήπ ισ σ α Σ ίβ υ λ λ α το υ Α ν ζο ύ -Ιε ρ ο σ ο λ ύ μ ω ν (Sibylle d 'A njou-Jerusalem ) α ν ή λ θ ε σ το ν θ ρ ό ν ο τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν κα ι τ ο 1192 έ γ ιν ε κ ύ ­ ρ ιο ς τ η ς Κ ύ π ρ ο υ , τ η ν ο π ο ία ε ίχ ε α γ ο ρ ά ­ σ ει από τ ο ν Ρ ιχά ρδ ο τ ο ν Λ ε ο ν τ ό κ α ρ δ ο , β α σ ιλιά τ η ς Α γ γ λ ία ς , π ου ε ίχ ε κ α τ α κ τ ή ­ σ ει τ ο ν η σ ί τ ο π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο έ τ ο ς κα θ ' ο δ ό ν π ρ ο ς τ ο υ ς Α γ ίο υ ς Τόπ ους. Το 1197 ο α δ ε λ φ ό ς και δ ιά δ ο χ ο ς τ ο υ Γκυ, Α ιμ ε ρύ ν τ ε Λ ο υ ζιν ιά ν , έ λ α β ε τ ο σ τέ μ μ α και τ η ν α ν α γ νώ ρ ισ η ω ς β α σ ιλ ιά ς τ η ς Κ ύ ­ π ρο υ απ ό τ ο ν Γ ερ μ α ν ό α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α τ η ς Α γ ία ς Ρ ω μ α ϊκή ς Α υ τ ο κ ρ α το ρ ία ς . Εκ τ ο τ ε ο ι Λ ο υ ζ ιν ια ν ο ί σ τ έ φ ο ν τ α ν βα σ ι­ λ ε ίς τ η ς Κ ύ π ρ ο υ σ τη Λ ευ κ ω σ ία κα ι β α ­ σ ιλ ε ίς τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν σ τη ν Τύρο (η Ι ε ­ ρ ο υ σ α λ ή μ ε ίχ ε κ α τ α λ η φ θ ε ί απ ό τ ο ν Σαλ α ν τ ίν τ ο 1187). Μ ε τ ά τ η ν ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι­ κή κ α τά λ η ψ η τω ν Α γίω ν Τόπων απ ό τ ο υ ς Μ α μ ε λ ο ύ κ ο υ ς τ η ς Α ιγ ύ π το υ , τ ο 1291, η σ τέψ η το υ τ ιτ ο υ λ ά ρ ιο υ β α σ ιλιά τω ν Ιε ­ ρ ο σ ο λ ύ μ ω ν τ ε λ ε ί τ ο σ υ μ β ο λ ικ ά σ τη ν Α μ ­ μ ό χ ω σ το , ω ς τ ο π λ η σ ιέ σ τε ρ ο σ η μ είο από τ ις α κ τ έ ς τω ν Α γίω ν Τόπων. Α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ η ς μ η τ έ ρ α ς το υ ο Π έ τ ρ ο ς σ υ γ γ έ ν ε υ ε μ ε μια ισ χ υ ρ ό τα τη σ τα υ ρ ο φ ο ρ ικ ή φ ρ α γ κ ικ ή ο ικ ο γ έ ν ε ια τ η ς Π α λ α ισ τίν η ς και τ η ς Κ ύ π ρ ο υ , α υ τή τω ν ν τ ' Ιμ π ε λ έ ν (d1 Ibelin), α ρ χ ό ν τω ν τ η ς Β η ρ υ το ύ . Το 1343 η φ ρ α γ κ ο κ υ π ρ ια κ ή Α υ λ ή β υ ­

Η

σύ-

Π ίνα κας το υ Φ ορτουνίνο Μ α τά ν ια που τιτ λ ο φ ο ρ ε ίτα ι "Το Συμπ όσ ιο των Π έ ν τε Βασιλέω ν". Α π εικο ν ίζει το μ εγ ά λ ο συμπόσιο που π α ρ έθ εσ ε ο δήμ α ρ χ ο ς το υ Λ ονδίνου Χένρυ Π ίκ α ρ τ κ α τά τη ν επ ίσ κεψ η το υ βασιλιά Π έ τρ ο υ Α 1τη ς Κύπρου κα ι τη ς Ιερ ο υ σ α λ ή μ σ τη ν Α υλή του βασιλιά τη ς Α γγ λία ς Ε δ ο υ ά ρ δ ο υ Γ ' το 1363. Από α ρ ισ τερ ά : 0 βασ ιλιάς τη ς Κύπρου Π έ τρ ο ς A ο βασ ιλιάς Δ α β ίδ τη ς Σ κ ω τία ς , ο βασ ιλιάς Ε δο υ ά ρ δ ο ς Γ ' τη ς Α γγλία ς, ο β α σ ιλιάς Ιω άννης τη ς Γαλλίας και ο βασ ιλιάς Β ά λ ντεμ α ρ τη ς Δ α ν ία ς . Μ π ρ ο σ τά ο δ ιά δοχος το υ α γ γ λ ικ ο ύ θ ρ ό ν ο υ και π ρίγκηπ ας τη ς Ο υ α λ ία ς Ε δ ο υ ά ρ δ ο ς, ο επ ο νο μ α ζό μ εν ο ς "Μ αύρος Π ρίγκηπ ας Πίσω ο δήμ α ρχος το υ Λονδίνου γ ε μ ίζ ε ι το δ ισ κοπ ότηρ ο μ ε κρασί.

θ ίσ τ η κ ε σ το π έ ν θ ο ς . Ο π ρ ω τό το κ ο ς γ ιο ς το υ β α σ ιλιά Ο ύ γ ο υ Δ 1, Γκυ, απ ό τ η ν π ρ ώ τη το υ σ ύ ζυ γο , Μ α ρ ί ν τ ' Ιμ π ε λ έ ν τ η ς Γιά φ φ α , π έ θ α ν ε ξ α φ ν ικ ά μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ς τ ο ν Π έ τ ρ ο σ ε δ ιά δ ο χ ο το υ θ ρ ό ν ο υ , π ου απ ό τ ο 1347 τ ιτ λ ο φ ο ρ ε ίτ ο κ ό μ η ς τ η ς Τ ρ ίπ ο λη ς. Ο α τίθ α σ ο ς χ α ρ α κ τή ρ α ς κα ι τ ο α ν ή ­ σ υχο π ν ε ύ μ α το υ ν ε α ρ ο ύ π ρ ίγ κη π α τ ο ν ώ θ η σ α ν να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η ν Κ ύπ ρ ο τ ο 1349 γ ια να τ α ξ ιδ έ ψ ε ι σ τη Δ ύσ η μα ζί μ ε τ ο ν α δ ε λ φ ό το υ Ιω ά ννη , π α ρά τ η ν απ α­ γ ό ρ ε υ σ η τ ο υ β α σ ιλιά . Π λο ία π ου ε σ τά λ η σ α ν π ρ ο ς α ν α ζή τη σ η τω ν ν εα ρ ώ ν πριγ κ ή π ω ν τ ο ύ ς ε π α ν έ φ ε ρ α ν σ τη ν Κ ύπ ρο, μ ε κ α τ ά λ η ξ η τ η φ υ λ ά κ ισ η τ ο υ Π έ τρ ο υ απ ό τ ο ν π α τέ ρ α το υ . Η α ν α ζή τη σ η μ ια ς ισ χ υ ρ ή ς σ υ μ μ α χ ία ς γ ά μ ο υ γ ια τ ο ν δ ιά δ ο χ ο ο δ ή γ η σ ε σ το ν γ ά μ ο τ ο υ (σε δ ε ύ τ ε ρ ο γ ά μ ο , α φ ο ύ η π ρ ώ τη τ ο υ σ ύ ζυ γ ο ς , Εσίβ ν τ ε Μ ο νφ ό ρ , α π εβ ίω σ ε μ ε τ ά απ ό μ ια δ ε κ α ε τ ία ) το 1353 μ ε τ η ν Ε λεο νό ρ α τη ς Α ρ α γ ω ν ία ς, κό ρ η το υ π ρ ίγ κη π α Π έδ ρ ο , ιν φ ά ν τη τ η ς Α ρ α γ ω ν ία ς, κ ό μ η τ α τ η ς Ριμ π ά γ ό ρ θ α , Π ρ ά δ ε ς κα ι Α μ π ο ύ ρ ια ς σ τη ν Κ α τα λ ο ν ία , α δ ε λ φ ο ύ το υ β α σ ιλιά τ η ς Αρ α γω ν ία ς Α λ φ ό ν σ ο Δ'. Σ τα χ ρ ό ν ια ε κ ε ίν α μ ε τ ά απ ό έ ν α ό ­ ρ α μ α π ου ε ίχ ε σ τη Μ ο ν ή Σ τ α υ ρ ο β ο υ ν ί-

Το οικόσημο το υ βασιλιά τη ς Κύπρου Π έ τρ ο υ Α ' ν τε Λουζινιάν. Σ το πρώ το και σ το τ έ τ α ρ τ ο μ έ ρ ο ς υπ άρχει σε λ ευ κ ό (α ρ γ υ ρ ό ) π εδίο χρ υ σ ό ς σ τα υ ρ ό ς των Ιερ οσ ολύμω ν (θ υ ρ ε ό ς το υ Λ α τινικο ύ Β α σ ιλείο υ τη ς Ιερ ο υ σ α λ ή μ ), ενώ σ το δ ε ύ τε ρ ο και σ το τρ ίτο ο δ υ νασ τικός θ υ ρ ε ό ς των Λουζινιανώ ν (πεδίο ρ αβ δω τό λ ε υ κ ό και κυανό, ε π 'α υ τ ο ύ ερ υ θ ρ ό ς λέω ν που εφ ο ρ μ ά ). Οι Λ ο υ ζινια νο ί τη ς Κύπρου μ έχ ρ ι το τέ λ ο ς τη ς δ υ ν α σ τεία ς , σ τα τέ λ η το υ 15ου αιώνα, σ τέφ ο ν τα ν β α σ ιλ είς τη ς Ιερ ο υ σ α λή μ σ την Α μμό χω σ το και έ φ ε ρ α ν τιμ η τικ ά τον θ υ ρ ε ό το υ Λ α τινικ ο ύ Β α σ ιλείο υ σ το οικόσημό το υ ς.

I

; |

|;

ο υ ο Π έ τ ρ ο ς ίδ ρ υ σ ε τ ο Τάγμα το υ Ξ ί­ φ ο υ ς , έ ν α ιπ π ο τικ ό τ ά γ μ α μ ε α π ο σ το λή τ η σ υσ π είρω σ η ιπ π οτώ ν σ το ν α γώ να γ ια τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν Α γίω ν Τόπων. Σ τις 24 Ν ο ε μ β ρ ίο υ 1358 ο β α σ ιλ ιά ς Ο ύ γ ο ς έ σ τ ε ψ ε τ ο ν Π έ τ ρ ο σ υ μ β α σ ιλ έα τ η ς Κ ύ π ρ ο υ γ ια να α π ο φ ε υ χ θ ο ύ ν δ ιε κ ­ δ ικ ή σ ε ις επ ί τ ο υ θ ρ ό ν ο υ απ ό τ ο ν ε γ γ ο νό τ ο υ Ο ύ γο, π ρ ίγ κη π α τ η ς Γα λιλα ίος, γ ιο το υ π ρ ω τό το κ ο υ γ ιο υ τ ο υ κα ι τ η ς Μ α ρ ία ς τω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν . Ενα έ τ ο ς α ρ γ ό ­ τ ε ρ α ο θ ά ν α τ ο ς το υ βα σ ιλιά α ν έ β α σ ε

τ ο ν Π έ τ ρ ο σ το ν θ ρ ό ν ο . Ο Π έ τ ρ ο ς , α ν κα ι β α σ ιλ ιά ς ε ν ό ς μ ι­ κ ρ ο ύ κ ρ α τιδ ίο υ , κ α τό ρ θ ω σ ε να σ τ ρ έ ψ ε ι τ η ν π ρ ο σ ο χ ή τω ν μ εγ ά λ ω ν η γ ε μ ό ν ω ν τ η ς χ ρ ισ τια ν ικ ή ς Δ ύ σ η ς σ τη ν ιδ έ α μ ια ς ν έ α ς σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία ς γ ια τ η ν α ν α κ α τ ά λ η ­ ψη τω ν Α γίω ν Τόπων. Η σ ύ λ λ η ψ η το υ σ χ εδ ίο υ γ ια μια σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία ε ίχ ε ω ρ ι­ μ ά σ ει μ έσ α το υ π ολύ π ρ ιν α ν έ λ θ ε ι σ το ν θ ρ ό ν ο , όπ ω ς δ ια φ α ίν ε τα ι απ ό τ ο κ ε ί μ ε ­ νο ε π ισ το λ ή ς τ ο υ π ρ ο ς τ η Σ ιν ιο ρ ία τ η ς Φ λ ω ρ ε ν τία ς τ ο 1362, σ τη ν ο π ο ία α ν έ φ ε ­

ρ ε ό τ ι απ ό τα ν ε α ρ ά τ ο υ χ ρ ό ν ια ε ίχ ε τ ά ­ ξ ε ι να α φ ιε ρ ώ σ ε ι τ η ν π ερ ιο υ σ ία , τ ο β α ­ σ ίλ ε ιο κα ι τ η ζω ή τ ο υ σ τη ν α π ε λ ε υ θ έ ­ ρω ση τω ν Α γίω ν Τόπων. Η α ξία τ ο υ Φ ρ α γ κ ο κ ύ π ρ ιο υ βα σ ιλιά ω ς σ τρ α τιω τικ ο ύ η γ ή τ ο ρ α δ ε ν ά ρ γ η σ ε να γ ίν ε ι ε μ φ α ν ή ς και α υ τ ό ς να κ ε ρ δ ίσ ε ι τ η ν κ α τα ξίω σ η π ου θ α τ ο ν έ θ ε τ ε ε π ικ ε ­ φ α λ ή ς τ η ς π ρ ώ τη ς σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία ς , 70 χ ρ ό ν ια μ ε τ ά τ η ν α π ώ λ εια τω ν λ α τιν ικ ώ ν κ ρ α τώ ν τ η ς Σ υ ρ ο -Π α λ α ισ τίν η ς από τ ο υ ς Μ α μ ε λ ο ύ κ ο υ ς (1291).

ΟΙΜΑΜΕΛΟΥΚΟΙ

28

Η αραβική λ έξη "μαμ(α)λούκ" δηλώνει το ν σκλάβο πολεμιστή και εμφανίσ τηκε ως όρος {και ως θεσ μός) στη μεσαιωνική Αίγυπτο στα μ έ­ σα το υ 13ου αιώνα. Το έθ ιμ ο τη ς αγοράς σκλάβων και τη ς εκπαίδευσής τους ως πολεμιστών υπήρχε στο Ισλαμ. αλλα εκείνος που το εφάρμοσε συστηματικά και σε μεγάλη κλίμακα ήταν ο σουλτάνος Α λ Σαλίχ τη ς δυ­ ναστείας τω ν Αγιουμπιδών {που εγκα θ ιδ ρ ύ θ η κε από το ν Σαλαντίν), ο ο­ ποίος δημιούργησε το πρώτο σώμα Μαμελούκων. Μ ε το ν θάνατο του Αλ Σαλίχ το 1250 υποκινήθηκε πραξικόπημα από το ν αρχηγό των Μ αμε­ λούκων, Αϊμπάκ, ο οποίος ανήλθε στον θρόνο σαν σουλτάνος (12501257) ιδρύοντας τη δυναστεία των Μ αμελούκω ν, που δ ια τηρήθηκε για τα επόμενα 267 χρόνια. Οι Μ αμελούκοι χωρίζονταν σε δύο κύριες φ υ λ ετικ ές ο μάδες: στους τουρκικής καταγω γής Κιπτζάκους, καλούμενους "μπαχρί“ {του ποτα­ μού), και σ τους καυκασιανής καταγω γής Κιρκιζίους, καλούμενους “ μπούρτζι“ (του κάστρου). Οι Τούρκοι Μ αμελούκοι ανέλαβαν πρώτοι τη διακυβέρνηση το υ σουλτανάτου, που από το 1390 πέρασε στα χέρια των Κιρκιζίων, μέχρι τη ν κατάλυση το υ κράτους των Μ αμελούκω ν από τους Οθωμανούς το 1517. Η επιλογή τω ν Μ αμελούκων γινόταν στο Κάιρο, όπου λειτουργούσ ε στρατιωτικό σκλαβοπάζαρο στο οποίο κατέφ θαναν σκλάβοι προερχό­ μενοι από τις το υ ρ κικές ο ρ δ ές τη ς κεντρ ική ς Ασίας, τη νότια Ρωσία και το ν Καύκασο. Εκεί αγοράζονταν νέοι οι οποίοι προορίζονταν να σ τελε­ χώσουν αρχικα τη φρουρά του σουλτάνου και στη συνεχεία το σ τράτευ­ μά του σουλτανάτου που εκτεινό τα ν στην Αίγυπτο, στην Αραβία, στην Παλαιστίνη, στον Λίβανο και στη Συρία. Οι Μ αμελούκοι αποτέλεσαν τα κατ' εξο χήν έφιππα επ ίλεκτα σώματα των ισλαμικών στρατών μ ετα ξύ των μέσων το υ 13ου και των αρχών το υ 16ου αιώνα, καθώς και τη μια από τις τρ εις άρχουσες τά ξε ις του σουλτανάτου, το υ ς Ανθρώπους του Σπαθιού, τη στρατιωτική αριστοκρατία (οι ά λλες δύο άρχουσες τά ξεις μη Μαμελούκων ήταν οι Ανθρωποι τη ς Π έννας, λειτουργοί στη δημόσια διοίκηση, και οι Ανθρωποι το υ Τουρμπανιού για δικαστικά και θρησ κευ­ τικά θέματα). Οι νεαροί σκλάβοι μ ετα φ έρ ο ντα ν στο μεγάλο φρούριο του Καϊρου όπου στρατωνιζόταν το σώμα των σκλάβων πολεμιστών. Ο νεαρός μαθ η τευ ό μ ενο ς σκλάβος πολεμιστής “ κουτούμπ Γ ο οποίος εξισλαμιζόταν περνούσε μια περίοδο μα θητεία ς στο κοράνι, στην αραβική γλώσσα και στη γραφή, αλλα πρωτιοτως οτις π ολεμικες τεχ νες. Π αρεμενε σκλάβος πριν απ ελευθερω θεί ως Μ αμελούκος πολεμιστής. Ως επ ίλεκτο στρατιωτικά σώμα το υ σουλτανάτου οι Μαμελούκοι χωρίζονταν σε τρ εις τά ξεις. Οι βασιλικοί Μ αμελούκοι (μαμαλίκ ας σουλτανία) απάρτιζαν την προσωπική φρουρά το υ σουλτάνου. Οι Μ αμελούκοι των εμίρηδω ν (μαμαλίκ αλ ουμάρα) υπηρετούσαν ανά εκα το ν τά δ ες με υποδιαιρέσεις των 4 0 ,1 0 και 5 υπό τις δια ταγές αντίστοιχων εμίρη­ δων. Ν υμφ εύοντα ν σκλάβες το υ ρ κική ς π ροέλευσ ης ή κό ρ ες άλλων Μα­ μελούκων, μ ε αποτέλεσμα να διατηρείται ο π ολεμοχαρής χαρακτήρας των λαών τη ς στέππας. Τα αρσενικά παιδιά τους, ελ εύ θ ερ ο ι μουσουλ­ μάνοι, εντάσσονταν στις τά ξεις των Μαμελούκων, αλλά θεω ρ ούντο κα­ τώ τεροι από το ϋ ς π ραγματικούς σκλάβους Μ αμελούκους. Αυτοί μαζί με εφεδρικά σώματα πεζικού, τοξο τώ ν, χειροβομβιστών, μ ετέπ ειτα τυ φ εκιοφόρων ή ακόμα και ελαφρών βεδουίνων ιππέων αποτελούσαν τη ν τρ ίτη τά ξη των "χαλκά11 Μαμελούκων. Ο αρχηγός όλων των Μ αμελού­ κων δ ιέ θ ε τε το προσωπικό του σώμα, το υ ς “χασακία“ Μ αμελούκους. Ο­ σοι Μ αμελούκοι αποσύρονταν μ ε τιμή από τη ν ενεργό δράση ονομάζο­ νταν "ταρκχά ν” (ήρω ες) και λάμβαναν φ έουδα για να σ υντηρούνται, πα­ ρέμεναν όμως στην εφ εδρ εία και ανακαλούντο σε περιπτώσεις έκτα ­

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

κτης ανάγκης. Σώζονται α ρ κ ετές παραστάσεις Μαμελούκων που προέρχονται οπό μικρογραφίες σε χειρόγραφα στην Εθνική Β ιβλιοθήκη το υ Παρισιού, στη Β ρετα νική Β ιβλιοθήκη και στη Β ιβλιοθήκη το υ Τοπκαπί στην Κων­ σταντινούπολη, από το αργυρό βαπτιστήριο του Αγίου Λ ουδοβίκου (του 1300) στο Μουσείο του Λούβρου, από σκαλιστά μεταλλικά αντικείμενα στο Ισλαμικό Μουσείο του Β ερολίνου κλπ. Αν και εξισλαμισμένοι οι Μ αμελούκοι π αρέμεναν κατά βάθος Ασιάτε ς τη ς στέππας, μιλούσαν τη ν τουρκική αντί για τη ν αραβική γλώσσα και ακολουθούσαν τις παραδόσεις τη ς στέππας α ντί του Ισλάμ, κάτι που αντικατοπ τρίζεται στην ενδυμασία και στις π ολεμικές τε χ ν ικ ές τους. Είχαν μακριά μαλλιά που τα έπλεκαν σε κοτσίδες, α ντίθ ετα μ ε τη συνή­ θεια των αραβόφωνων μουσουλμάνων να ξυρίζουν το κεφάλι και να έ­ χουν γενειάδα. Προτιμούσαν το υ ς ταταρικούς χιτώ νες σε κόκκινο, κί­ τρινο ή λ ευ κό χρώμα. Φορούσαν κίτρ ινες πανταλόνες και μαύρες ή κί­ τρ ινες δερ μ ά τινες μπ ότες το ν χειμώνα και λ ευ κές το καλοκαίρι, τις ο­ ποίες διακοσμούσαν μ ε τα εμβλήματα των σωμάτων ή των εμίρηδων υπό το υ ς οποίους υπηρετούσαν. Οσοι απ ελευθερώ νονταν, κυρίως ως αξιωματικοί ή εμίρηδες, υιοθετούσ αν τη ν ισλαμική ενδυμασία, άφηναν γενειάδα και φορούσαν τουρμπάνι. Χαρακτηριστικό γνώρισμα τη ς εν ­ δυμασίας των Μ αμελούκω ν, όπως γνω ρίζουμε από απεικονίσεις του 15ου αιώνα, ήταν ο κόκκινος μάλλινος χνουδω τός σκούφος "ζα μτ", που φοριόταν μόνος ή σε συνδυασμό με λευκό κεφαλόδεσμο (“τουρμπάν") για να ξεχω ρίζουν οι ά νδρες από το υ ς αντίπαλους Τούρκους τη ς ορδής "Α κ Κοίουνλού" (του Λ ευκού Π ροβάτου) που επίσης φορούσαν κόκκι­ νους σκούφους. Ακόμα έφ ερ α ν στα μανίκια χρυσά περιβραχιόνια, τα "τιράζ", με ισλαμικές επιγραφές ή σύμβολα και συχνά με το όνομα του σουλτάνου ή του εμίρη το ν οποίο υπηρετούσαν. Οι στρατιώ τες έφεραν πλατιές χρω ματιστές υφασμάτινες ζώνες στη μέση, ενώ οι εμίρ ηδες και οι αξιωματικοί φορούσαν δ ερ μ ά τινες ζώνες διακοσμημένες μ ε χρυσούς δίσκους και πολύτιμους λίθους (στην περίπτωση ανωτάτων εμίρηδων). Η πολεμική τακτική των Μ αμελούκω ν ήταν ένας συνδυασμός ισλα­ μικών και κεντροασιατικών μεθόδων. Η γνωστή τακτική επίθεσης άρχι­ ζε μ ε ριπές βελών. Ακολουθούσ ε επέλαση ιππικού και παραπλανητική υποχώρηση για να προκαλέσει τη ν αντεπίθεση του εχθρού και να τον παρασύρει σ τον τόπο επιλογής τη ς μάχης. Τα στρατιωτικά εγχειρίδια των Μ αμελούκων ( “ φουρουσία") α ναφέρονται στην εκπαίδευση, τον ο­ πλισμό και τη ν εξάρτυσ η ενός Μ αμελούκου. Η εκπαίδευση περιελάμβανε τοξοβολία, ακοντισμό, πάλη, κυνήγι, ιπποδρομίες και αγώνες πόλο. Σ ημαντικότερο όπλο των Μ αμελούκω ν ήταν το τό ξο , όπως ίσχυε άλλω­ σ τε για όλους το υ ς νομαδικούς λαούς τη ς στέππας (από όπου και προ­ έρχονταν). Συνήθω ς ο Μ αμελούκος ιππέας ήταν βαριά θωρακισμένος. Παρόλα αυτά ήταν εκπ αιδευμένος να φοράει και να βγάζει τη ν πανοπλία το υ μό­ νος, χωρίς τη β οήθεια ιπποκόμου, ακόμα και ενώ ίππευε. Ηταν επίσης εκπ αιδευμένος να αφιππεύει και να μάχεται σαν πεζός, κάτι που οι Μαμελούκοι συνήθιζαν σε αμ μ ο θ ύ ελλες. Τα άλογα των Μ αμελούκω ν προέρχονταν από την Αραβία, τη βόρεια Αφρική και (τα καλύτερα) από τη ν Ινδία. Τα τελ ευ τα ία προορίζονταν για το υ ς βασιλικούς προσωπικούς Μ αμελούκους του σουλτάνου. Μαύροι Αφρικανοί σ τρατολογούντο για υπηρεσία στα σώματα των Μαμελούκων, όμως δεν υπάρχουν εν δ είξεις ότι αποτελούσαν μάχιμα σώματα πριν από το ν 15ον αιώνα (χρησιμοποιούντο ως δούλοι). Κάθε Μ αμελούκος στρατιώ της δ ιέ θ ε τε έναν μαύρο δούλο ("αμττντ") και έναν λευ κό (πιθανώς εκπ αιδευόμενο-“ κουτούμπ ι“ ). Ο Αρνολντ φον Χαρφ,

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ο ι μ έ χ ρ ι τ ό τ ε π ο λ ε μ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή ­ σ εις απ ό μ έ ρ ο υ ς το υ Β α σ ιλ ε ίο υ τ η ς Κ ύ ­ π ρο υ σ ε σ υ ν ερ γ α σ ία μ ε τ ο υ ς Ιω α ν ν ίτε ς ιπ π ό τες τ η ς Ρ όδ ο υ π ε ρ ιο ρ ίζ ο ν τα ν σ ε ν α υ τ ικ έ ς ε π ιδ ρ ο μ έ ς και λ α φ υ ρ α γ ώ γ η σ η π α ρ α λ ια κώ ν π ό λ ε ω ν το υ Λ ιβ ά ν ο υ χ ω ρ ίς σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο σ χ έδ ιο μ ό ν ιμ η ς κ α τ ά λ η ­ ψ η ς εδ α φ ώ ν . Ο Π έ τ ρ ο ς α ν α γ ν ώ ρ ισ ε ό τι μια μ ε γ ά λ η ς κ λ ίμ α κ α ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία π ρ ο ­

ϋ π έ θ ε τ ε τ η ν ε ξα σ φ ά λ ισ η ν α υ τ ικ ώ ν β ά ­ σ εω ν σ τα ν ό τια π α ρ ά λ ια τ η ς Μ ικ ρ ά ς Α ­ σ ία ς, Θ ο ρ είω ς τ η ς Κ ύ π ρ ο υ , γ ια α ν ε φ ο ­ δ ια σ μ ό κα ι π ρ ο σ τα σ ία απ ό ε χ θ ρ ικ έ ς ε ­ π ιδ ρ ο μ έ ς , ε π ε ιδ ή τ ο χ ρ ισ τια ν ικ ό βα σ ί­ λ ε ιο τ η ς Α ρ μ ε ν ία ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να θ ε ­ ω ρ η θ ε ί υ π ο λ ο γ ίσ ιμ ο ς π α ρ ά γ ο ν τα ς σε μια δ ιέ ν ε ξ η μ ε τ ο υ ς Τ ο ύ ρ κ ο υ ς . Το 1360 α π ε σ τα λ μ έ ν ο ι τ η ς π ό λ η ς Κ ό ρ υ κ ο ς απ ό τ ο β α σ ίλ ειο τ η ς Α ρ μ ε ν ία ς , σ τα π α ρ ά λ ια τ η ς Κ ιλ ικ ία ς , π ου φ ο β ό τ α ν κ α τά λ η ψ ή τ η ς απ ό τ ο υ ς Τ ο ύ ρ κ ο υ ς , ζ ή ­

που συνόδευσε ένα στράτευμα Μαμελούκω ν από το Κάιρο στη Δαμα­ σκό το 1498, παρέχει περιγραφές για την εμφάνιση και τον εξοπλισμό των Μαμελούκων. Αναφέρει ότι ένας Μ αμελούκος δ ιέ θ ε τ ε τρία άλογα, ένα από τα οποία ίππευε ο μαύρος σκλάβος του (που κρατούσε τη λόγ­ χη του αφ έντη του), και τουλάχιστον έναν λευκό ιπποκόμο. Μ ε την ένταξη των πυροβόλων όπλων στους στρατούς των Μ α με­ λούκων, από τα μέσα του 15ου αιώνα, τα οποία οι ίδιοι θεω ρούσαν “βρώμικα όπλα", δημιουργήθηκαν σώματα τυφεκιοφόρω ν από Αφρικα­ νούς μαύρους σκλάβους εξοπλισμένους με αρκεβούζια. Ο βαρύς θω ρακισμένος Μ αμελούκος πολεμιστής έφ ερ ε σιδερένιο κράνος, αλυσιδωτό σιδερένιο θώρακα ("τζαουσάν") με επ ιπρόσθετες σ ιδερένιες πλάκες ("τενεκ έ") που προστάτευαν το σ τήθος και την πλά­ τη. Κάτω από τον θώρακα για πρόσθετη προστασία φορούσε γεμιστή υ­ φασμάτινη επένδυση, ενώ χρησιμοποιούσε και περικνημίδες. Οι ασπί­ δ ες ήταν στρογγυλές, μετα λλικές ή ξύλινες, με εμβλήματα που μεταβι­ βάζονταν από πατέρα σε γιο και απηχούσαν την εραλδική της δυτικοευ­ ρωπαϊκής φεουδαρχικής κοινωνίας. Τα σπαθιά είχαν ευθύγραμμη ή κυρτή λάμα και θ ή κ ες από ξύλο ε ­ π ενδυμένες με δέρμα, ύφασμα, βελούδο ή μέταλλο. Το συμπαγές τόξο, το βασικό όπλο ενός Μ αμελούκου, είχε μεγαλύτερη διατρητικότητα από τη βαλλίστρα. Ομως και οι βαλλίστρες δ εν έλειπαν από το οπλοστά­ σιο των έφιππων Μαμελούκων, που οπλίζονταν από τον αναβολέα, ενώ ένα ς ιμάντας τις συγκροτούσε περασμένες από τον αριστερό ώμο των αναβατών. Λόγχες και μεταλλικοί κεφ αλοθραύστες συ­ μπλήρωναν το οπλοστάσιο του Μ αμελούκου. Οπως ήταν φυσικό κύριοι εχ θρ ο ί των Μαμελούκων ήταν οι σταυροφόροι, που κατείχαν εδάφη στον ζωτικό χώρο του Ισλάμ στην Παλαιστίνη, τη Συρία και τον Λίβανο, και οι Μογγόλοι οι ο­ ποίοι είχαν καταλάβει το Ιράν, τη Βαγδάτη και κινούντο απει­ λητικά προς τη Μέση Ανατολή. Η άνοδος της δυναστείας των Μ αμελούκων συνέπεσε με την εισβολή των σταυροφόρων στην Αί­ γυπτο το 1250 (ΣΤ' Σταυροφορία υπό τον Λουδοβίκο 0 ' τον Αγιο της Γαλλίας), η οποία και απέτυχε παταγωδώς. Το 1260 ο στρατηγός Μπαϊμπάρς νίκησε τους Μογγόλους στη μάχη του Αϊν Τζαλούτ (Κ ολυμβήθρες του Γολιάθ) και απώθησε τον κίνδυνο της μογγολικής επέκτασης στη Μέση Ανατολή. Το ίδιο έτο ς α νή λ θε στον θρόνο και από το 1263 μέχρι τον θά να τό του (το 1277) κατόρθω σε να κυριεύσει το μεγαλύτερο μέρος των χριστιανικών οχυρών της Παλαι­ στίνης. Το έργο του συνέχισε ο διάδοχός του Καλαούν (1279-1290), ενά ο σουλτάνος Αλ Ασράφ Χαλίλ (1290-1293) άλωσε το 1291 την Ακρα και εκδίω ξε τους Φ ράγκους για πάντα από τους Αγίους Τόπους. Εκτός από τις να υτικές επιδρομές στα παράλια της Μ έσης Ανατο­ λής από τους βασιλείς της Κύπρου και το ισχυρό πλήγμα που κατάφερε στους Μ αμελούκους το 1365 ο βασιλιάς της Κύπρου Π έτρος Α' ντε Λουζινιάν, με την άλωση και την ολιγοήμερη κατοχή της Α λεξάνδρειας, οι Μ αμελούκοι παρέμειναν α ήττητοι και απέκρουσαν όλες τις μογγολι­ κές εισβολές. Το 1375 κατέλαβαν τη χριστιανική Αρμενο-Κιλικία και το 1426 την Κύπρο, που μετατράπηκε σε βασίλειο υποτελές στην Αίγυπτο. Ο ταν το σουλτανάτο των Μαμελούκων συνόρευσε με ένα άλλο πα­ νίσχυρο σουλτανάτο, των Οθωμανών Τούρκων, η αντιπαράθεση μεταξύ τους ήταν ζήτημα χρόνου να επ έλθει. Οι Οθωμανοί εισέβαλαν στην επι­ κράτεια των Μαμελούκων και το 1517, κατά τη μάχη της Ρατανία έξω από το Κάιρο, η στρατιωτική υπεροχή των Οθωμανών σήμανε το τέλος της δυναστείας-κράτους των Μαμελούκων που επί τρεις αιώνες βρισκό­ ταν στο προσκήνιο του ισλαμικού κόσμου.

τη σ α ν τ η ν π ρ ο σ τα σ ία το υ β α σ ιλιά τ η ς Κ ύ π ρ ο υ . Ο Π έ τ ρ ο ς α π έ σ τ ε ιλ ε μια δ ύ ν α ­ μη κα ι δ ύ ο γ α λ έ ρ ε ς γ ια τ η ν υ π εράσ π ισ η τ η ς π ό λ η ς , ε γ κ α θ ισ τ ώ ν τ α ς έ τ σ ι μια β ά ­ ση γ ια ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις κ α τά τω ν Τ ο ύ ρ κω ν ε μ ίρ η δ ω ν τ η ς ν ό τια ς Μ ικ ρ ά ς Α σ ία ς. Το 1361 ε π ικ ε φ α λ ή ς σ τό λ ο υ 120 π λο ίω ν ο ί­ δ ιο ς κ α τ έ λ α β ε τ η ν Α τ τ ά λ ε ια , π ρ ω τε ύ ­ ο υ σ α τ ο υ ε μ ιρ ά τ ο υ τ η ς Α λ λ α γ ία ς , και εγ κ α τ έ σ τ η σ ε φ ρ ο υ ρ ά σ το σ η μ α ν τικ ό α υ ­ τ ό ο χ υ ρ ό λ ιμ ά ν ι. Η κ α τά λ η ψ η τ η ς Α τ τ ά ­ λ ε ια ς θ ο ρ ύ β η σ ε τ ο υ ς ε μ ίρ η δ ε ς τ η ς Αλ-

Ν όμ ισ μ α τη ς π ερ ιό δ ο υ τη ς β α σ ιλ εία ς το υ Π έ τρ ο υ A Π α ρ ο υ σ ιά ζε τα ι ο βασ ιλιάς έν θ ρ ο ν ο ς, ενώ α ρ ισ τερ ά το υ φ α ίν ετα ι ο θ υ ρ ε ό ς το υ Β α σ ιλείο υ τη ς Κ ύπρου. Σ τη ν άλλη π λευρ ά υπ άρχει ο σ τα υ ρ ό ς τη ς Ιερ ο υ σ α λή μ .

Β ε ν ε τό ς ναύαρχος, ιπ π ότης και ιπ ποκόμος (μ έσ α 14ου αι.).

1'-ΐΓ V 'TL."!*-·-«

ν '"

* C / L I C ls iE - r R Z T y-M ic iL IC IN . r s

InfuC a Circa efforts, 9Can(Corum e t m ater amorum .

«■ /·.*.·<

S IN K S

A 4

TtoC.

Or-ofto

"*'■·

- ;

'

/ ■ · ,

\Ltmenia

O lym pus / m

C y p ri

111/ΐιJa? incognita* pofirionis

LOCA E/mtruj T yrrB ia. A fcfa x O tien fa .

A eraßai A fexandr m A ftn r Ctr&ii C m y r ia ,'^ C yrerna, nift ·

T 'R B E S Aera

J it Crronia Dioma

GENTES

?

Μ ~r

RE

PtoiemiPo, quodrt\ i

A lerid ies —

(w

r »;

‘P&vu JIL·. rt

—

-

Q eranarUm

LarrcCrmon Mafum

ToaeJTus Urania

rruufym arernna't.

Aomt memr .

—

Χ ά ρ τη ς τη ς Μ εσ α ιω νικ ή ς Κύπρου.

30 ■■■

λ α γ ία ς και το υ Μ ο ν ο β γ ά τη , π ου δ ή λ ω ­ σαν υ π ο τα γ ή σ το ν Π έ τρ ο . Η π ροσπ άθ ε ια το υ ε μ ίρ η τ η ς Α λ λ α γ ία ς να α να κα τα λ ά β ε ι τ η ν Α τ τ ά λ ε ια ε ίχ ε ω ς α π ο τ έ λ ε ­ σμα τ η ν κ α τά λ η ψ η τ η ς ο χ υ ρ ή ς π ό λ η ς τω ν Μ ύ ρ ω ν κα ι τ η ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ η ς απ ό τ ο ν Κ ύ π ρ ιο φ ρ ο ύ ρ α ρ χ ο τ η ς Α τ τ ά ­ λ ε ια ς .

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Η επ ο χ ή γ ια μια ε π ίθ ε σ η μ ε γ ά λ η ς κ λ ίμ α κ α ς κ α τά τ ο υ Ισ λάμ ή τ α ν η π λ έ ο ν κ α τ ά λ λ η λ η . Η π ο λ ιτικ ή κ α τά σ τα σ η σ το κ ρ ά τ ο ς τω ν Μ α μ ε λ ο ύ κ ω ν , π ου ε κ τ ε ιν ό ­ τ α ν απ ό τ η ν Α ίγ υ π το μ έ χ ρ ι τη Σ υ ρ ία , ή ­ τ α ν α σ τα θ ή ς . Ο Μ α μ ε λ ο ύ κ ο ς σ ο υ λ τά ­ ν ο ς Α λ Α σ ρ ά φ Σ α μ π ά ν (1363-1376) ή τ α ν τ ό τ ε έ ν α π α ιδ ί 11 ετώ ν . Η δ ύ ν α μ η β ρ ι­ σ κ ό τα ν σ τα χ έ ρ ια τ ο υ ε μ ίρ η Για λμ π ό γ κ α , ο ο π ο ίο ς ή τ α ν α π ε χ θ ή ς σ το υ ς ά λ ­ λ ο υ ς ε μ ίρ η δ ε ς κα ι σ το ν λα ό . Ο κ υ β ε ρ ­ ν ή τ η ς τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ς , Χ α λ ίλ ιμπ ν Αρ ά μ, β ρ ισ κ ό τα ν γ ια π ρ ο σ κ ύ ν η μ α σ τη Μ έ κ κ α και ο α ν τ ικ α τ α σ τ ά τ η ς το υ , Τ ζα νχ ά ρα , έ ν α ς ν ε α ρ ό ς α ξιω μ α τικ ό ς , ε ίχ ε π α ρ α μ ε ίν ε ι μ ε α ν ίσ χ υ ρ η φ ρ ο υ ρ ά . Τα π λ ο ύ τη π ου θ α α π ο κ ό μ ιζ α ν απ ό τ η σ υ ­ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η μ ε γ α λ ο ύ π ο λ η ή τ α ν επ ίσ η ς έ ν α σ η μ α ν τικ ό δ έ λ ε α ρ γ ια α θ ρ ό α σ υ μ ­ μ ε τ ο χ ή τυ χ ο δ ιω κ τώ ν π ο λ ε μ ισ τώ ν από ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

τη Δ ύσ η, π ου ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ν π ερ ισ σ ό ­ τ ε ρ ο γ ια τ α λ ά φ υ ρ α π αρά γ ια τ η ν α ν α κ α ­ τά λ η ψ η τω ν Α γίω ν Τόπων. Ο Π έ τ ρ ο ς θ έ λ η σ ε α ρ χ ικ ά να ε ξ α ­ σ φ α λ ίσ ει τ η ν υ π ο σ τή ρ ιξη τ η ς Δ η μ ο κ ρ α ­ τία ς τ η ς Β ε ν ε τ ία ς , π ου ή τ α ν η π ιο ισ χυ­ ρή ν α υ τ ικ ή δ ύ ν α μ η σ τη ν α ν α το λ ικ ή Μ ε ­ σ ό γ ειο . Γ ν ώ ρ ιζε ό τ ι η Β ε ν ε τ ία , π ου δ ια ­ τ η ρ ο ύ σ ε ε μ π ο ρ ικ έ ς α π ο σ το λ έ ς σ τις μ ο υ σ ο υ λ μ α ν ικ έ ς π ό λ ε ις τ η ς Μ έ σ η ς Α ­ ν α το λ ή ς , δ ε ν θ α ε υ ν ο ο ύ σ ε μ ια ε κ σ τ ρ α ­ τ ε ία κ α τά το υ σ ο υ λ τά ν ο υ η ο π ο ία θ α έ ­ π λ η τ τ ε τ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά τ η ς σ υ μ φ έ ρ ο ν τα . Ε τσ ι φ ρ ό ν τ ισ ε μ ε τ η ν α ν ά ρ ρ η σ ή το υ σ το ν θ ρ ό ν ο να α ν α ν εώ σ ει τα ε μ π ο ρ ικ ά π ρ ο ν ό μ ια τ η ς Β ε ν ε τ ία ς σ τη ν Κ ύπ ρ ο. Κ α ­ τ ά π α ρ ό μ ο ιο τρ ό π ο π ρ ο σ έ γ γ ισ ε και τ ο υ ς Γ ε ν ο υ ά τε ς . Από τ ο 1362 ω ς τ ο 1365 ο Π έ τ ρ ο ς π ερ ιό δ ε υ σ ε σ τις Α υ λ έ ς τ η ς Ε υ ρ ώ π η ς γ ια να κ ε ρ δ ίσ ε ι σ υ μ μ ά χ ο υ ς κα ι τ η ν υ π ο σ τή ­ ρ ιξη τω ν ισ χυ ρ ώ ν η γ ε μ ό ν ω ν γ ια μια ε υ ρ ε ία ς κ λ ίμ α κ α ς σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία . Η κ α τ α ­ ξίω σ ή τ ο υ απ ό τ ις σ τ ρ α τ ιω τ ικ έ ς το υ επ ι­ τ υ χ ίε ς κ α τά τω ν Τ ο ύ ρ κ ω ν τ ο ν έ κ α ν α ν π α ν το ύ δ ε κ τ ό μ ε τ ιμ έ ς κα ι τ α σ χ έδ ιά τ ο υ γ ια τ η ν ε π ικ ε ίμ ε ν η σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία σ υ ν α ν το ύ σ α ν τ ο ν ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό τω ν μ ε ­ γ ισ τά ν ω ν τ η ς ε π ο χ ή ς . Σ υ ν ά ν τη σ ε σ τη ν Α β ιν ιό ν τ ο ν π άπα Ο υ ρ β α ν ό Ε', σ το Π α ρ ί­ σι τ ο ν β α σ ιλ ιά τ η ς Γα λλία ς Ιω ά ννη Β',

σ το Λ ο ν δ ίν ο τ ο ν βα σ ιλιά τ η ς Α γ γ λ ία ς Εδ ο υ ά ρ δ ο Γ', σ τη ν Π ρ ά γα τ ο ν Γ ερ μ α ν ό α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Κ ά ρ ο λ ο Δ'. Ιπ π ο τικ ο ί αγώ ­ ν ε ς δ ιο ρ γ α ν ώ θ η κ α ν π ρ ο ς τιμ ή το υ βα σ ι­ λ ιά τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν , ιπ π ό τες κα ι βα σ ι­ λ ιά δ ε ς υ π ό σ χ ο ν τα ν να σ υ μ β ά λ ο υ ν υ λ ι­ κά κα ι να σ υ μ μ ε τά σ χ ο υ ν π ρο σ ω π ικά σ ε μια ν έ α σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία .

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ Ο Π έ τ ρ ο ς ε ίχ ε ε π ιλ έ ξ ε ι ω ς π ρ ω τα ρ ­ χ ικ ό σ τό χ ο γ ια μια ε υ ρ ε ία ς κ λ ίμ α κ α ς σ τα υ ρ ο φ ο ρ ικ ή ε κ σ τ ρ α τ ε ία κ α τά το υ Ισ λά μ τ η ν Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια . Η ε π ιλ ο γ ή το υ α υ τή , δ ε ν ή τ α ν ο ύ τ ε κ α ιν ο ύ ρ γ ια , ο ύ τ ε τυ χ α ία . Η δη απ ό τ η ν Ε' κα ι τ η ν Σ Τ 1Σ τ α υ ­ ρ ο φ ο ρ ία ο ι Δ υ τικ ο ί ε ίχ α ν δ ια β λ έ ψ ε ι ό τι γ ια τ η ν ε π α ν ά κ τη σ η τω ν Α γίω ν Τόπων ή ­ τα ν α ν α γ κ α ία π ρ ώ τα η ε γ κ α τά σ τα σ η β ά ­ σ εω ν σ τη ν π α ρ ά λια Α ίγ υ π το , α φ ε ν ό ς γ ια τ ο ν α ν ε φ ο δ ια σ μ ό τω ν σ τρ α τε υ μ ά τ ω ν τ ο υ ς απ ό τη θ ά λα σ σ α , α φ ε τ έ ρ ο υ για τ η ν α π οκοπ ή ε ν ισ χ ύ σ εω ν απ ό μ έ ρ ο υ ς τ ο υ σ ο υ λ τά ν ο υ π ρ ο ς τ η Σ υ ρ ία κα ι τ η ν Π α λ α ισ τίν η . Ε τσ ι ο Π έ τ ρ ο ς μ ε τ η ν κ α τά ­ λ η ψ η τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ς θ α σ τε ρ ο ύ σ ε απ ό τ ο ν σ ο υ λ τά ν ο κ ά θ ε δ υ ν α τ ό τ η τ α α-

Το λά βα ρ ο το υ βασιλιά τη ς Κύπρου μ έχ ρ ι τον 14ο αιώνα, όπως εμ φ α ν ίζ ε τα ι και σε μ εσ α ιω νικο ύς π ορτολά νους, π α ρ ο υ σ ιά ζει σε δ ιχ ο το μ η μ ένο π εδ ίο , επ ί λ ε υ κ ο ύ π εδίου σ τα υ ρ ό τω ν Ιερ οσ ολύμ ω ν και θ υ ρ ε ό τη ς δ υ ν α σ τεία ς τω ν Λουζινιανών.

α ς κα ι π ρ ο ς α π ο φ υ γ ή δ ια ρ ρ ο ή ς π λ η ρ ο ­ φ ο ρ ιώ ν απ ό τ ο υ ς Β ε ν ε τ ο ύ ς π ρ ο ς τ ο υ ς Μ α μ ε λ ο ύ κ ο υ ς ο σ τό χ ο ς θ α ε κ ρ α τ ε ίτ ο μ υ σ τικ ό ς κα ι θ α α ν α κ ο ιν ω ν ό τα ν ε ν πλω. Ε φ α ρ μ ό σ τη κ ε σ χ έδ ιο π α ρ α π λ ά νη σ ης. 0 Π έ τ ρ ο ς ά φ η σ ε να δ ια ρ ρ ε ύ σ ο υ ν π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς ό τ ι ο σ τό λ ο ς π ου θ α σ υ ­ γ κ ε ν τ ρ ω ν ό τ α ν σ τη Ρ όδο θ α ε π έ δ ρ α μ ε σ τη Σ υ ρ ία . Ε σ τε ιλ ε επ ίσ η ς ε ν τ ο λ έ ς σ το ν α δ ε λ φ ό το υ Ιω ά νν η , π ρ ίγ κη π α τ η ς Α ν τιό χ ε ια ς κα ι α ν τιβ α σ ιλ ιά τ η ς Κ ύπ ρ ου , να ε κ δ ώ σ ε ι δ ια τ α γ έ ς ώ σ τε σ τη ν κ α τ ά λ ­ λ η λ η σ τιγ μ ή να δ ια κ ο π εί κ ά θ ε ε π ικ ο ιν ω ­ ν ία μ ε τ α ξ ύ Κ ύ π ρ ο υ και Σ υ ρ ία ς κα ι να αν α κ λ η θ ο ύ ν ο ι υ π ή κ ο ο ι τ ο υ Β α σ ιλ είο υ τ η ς Κ ύ π ρ ο υ π ου β ρ ίσ κ ο ν τα ν ε κ ε ί μ ε σ κο π ό να "ε ν ισ χ υ θ ε ί" η π λ η ρ ο φ ο ρ ία ό τι ο σ τ α υ ρ ο φ ο ρ ικ ό ς σ τό λ ο ς θ α κ τυ π ο ύ σ ε τη Σ υ ρ ο -Π α λ α ισ τίν η . Η ε π ιλ ο γ ή τ η ς Ρό­ δ ο υ ω ς τό π ο υ σ υ γ κ έ ν τρ ω σ η ς τ ο υ σ τό ­ λ ο υ θ α ε ν ίσ χ υ ε τ η ν π λ η ρ ο φ ο ρ ία α υ τή δ ιό τ ι β ρ ισ κ ό τα ν πιο κ ο ν τ ά σ το ν υ π ο τι­ θ έ μ ε ν ο σ τό χ ο (η Κ ύ π ρ ο ς, α ν κα ι β ρ ίσ κ ε ­ τ α ι π λ η σ ιέ σ τε ρ α σ τη ν Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια , θ α δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε υ π ο ψ ίες ω ς π ρ ο ς τ ο ν π ρ α γ μ α τικ ό σ τόχο ). Ο Π έ τ ρ ο ς ε ίχ ε λ ά β ε ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς απ ό έ ν α ν π ρ ώ η ν α ιχ μ ά λ ω το ιπ π ότη (ε ν ­ δ ε χ ο μ έ ν ω ς κα ι απ ό Ε υ ρ ω π α ίο υ ς ε μ π ό ­ ρ ο υ ς ) γ ια τ ις ο χ υ ρ ώ σ εις και τ η ν ά μ υ ν α τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ς . Τα ν ώ τα τω ν χ ρ ισ τια ­ νώ ν ή τ α ν κ α λ υ μ μ έ ν α απ ό π ιθ α ν έ ς επ ι­ δ ρ ο μ έ ς τω ν Τ ο ύ ρ κ ω ν ε μ ίρ η δ ω ν τ η ς Μ ι­ κ ρ ό ς Α σ ία ς, α φ ο ύ ο ίδ ιο ς τ ο υ ς ε ίχ ε κ α ­ θ υ π ο τ ά ξ ε ι κα ι δ ιέ θ ε τ ε β ά σ ε ις μ έσ α σ τις ε π ικ ρ ά τ ε ιέ ς τ ο υ ς . Ε π ιπ λ έο ν η σ υ γ κ έ ­ ν τρ ω σ η το υ σ τό λ ο υ σ τη Ρ όδ ο θ ο ρ ύ β η ­ σ ε κα ι τ ο υ ς ε μ ίρ η δ ε ς τ η ς Ε φ έσ ο υ και τ η ς Μ ιλ ή το υ , π ου έ σ π ευ σ α ν να ζ η τ ή ­ σ ο υ ν σ υ ν θ ή κ η ε ιρ ή ν η ς απ ό τ ο ν Π έ τρ ο .

Το λά βα ρ ο το υ ιπ π οτικού τά γ μ α το ς του Α γίου Ιω άννη τω ν Ιεροσολύμω ν. Σ ε ε ρ υ θ ρ ό π εδίο υπ άρ χει έν α ς λ ε υ κ ό ς σ τα υ ρ ό ς κ ατά μ ή κ ο ς και κ α τά π λά τος, που τελ ειώ ν ει σε π έν τε ε ρ υ θ ρ έ ς ο υ ρ ές .

31

ΤΟ ΕΚΣΤΡΑΤΕΥΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

Επί τη ς β α σ ιλ εία ς το υ Π έ τρ ο υ Α 'ν τ ε Λ ουζινιά ν εισ ή χ θ η θ υ ρ ε ό ς για το βα σ ίλειο τη ς Κ ύπρου. Τα πρώ τα π α ρ α δ είγ μ α τα τα β ρ ίσ κ ο υ μ ε σ ε νο μ ίσ μ α τα το υ Π έ τρ ο υ A Το λά βα ρ ο το υ β α σ ιλ είο υ τη ς Κύπρου π α ρ ο υ σ ιά ζει σε λ ε υ κ ό π εδίο έναν ε ρ υ θ ρ ό λ έ ο ν τα που εφ ο ρ μ ά .

ν εφ ο δ ια σ μ σ ύ κα ι σ τρ α τιω τικ ή ς ε ν ίσ χ υ ­ σ ης κα ι θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ ε τ ο ο χ υ ρ ό λ ι­ μ ά νι σ αν π ρ ο γ ε φ ύ ρ ω μ α γ ια τ η δ ια π ερ α ίωση μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ σ τρ α το ύ π ου ε τ ο ιμ α ­ ζ ό τ α ν ή δ η σ τη Δ ύσ η γ ια να κ α τ α λ ά β ε ι το Κ ά ιρο, π ρ ω τε ύ ο υ σ α τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς τω ν Μ α μ ελ ο ύ κ ω ν . Ο σ τό λ ο ς θ α σ υ γ κ ε ν τ ρ ω ν ό τ α ν σ τη Ρ όδο και απ ό ε κ ε ί θ α α π έ π λ ε ε μ ε σ τό χ ο τ η ν Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια . Για λ ό γ ο υ ς α σ φ ά λ ε ι­

Ο ι ν α υ τ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις α π ο τ ε λ ο ύ ν τ ο σ υ ν ο λ ικ ά απ ό 165 π λο ία : 31 γ α λ έ ρ ε ς απ ό ε υ ρ ω π α ϊκ ά κ ρ ά τη (μ ε τ α ξ ύ α υ τώ ν 3 γ α λ έ ρ ε ς τ η ς Β ε ν ε τ ία ς και 4 γ α λ έ ρ ε ς τ η ς Γ έν ο υ α ς ), π ου κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν μ έσ ω Γέ­ ν ο υ α ς κα ι Β ε ν ε τ ία ς σ το σ η μ είο σ υ γ κ έ ­ ν τρ ω σ η ς τ ο υ σ τό λ ο υ , 4 γ α λ έ ρ ε ς το υ τ ά γ μ α τ ο ς τ ο υ Α γίο υ Ιω ά νν η υπ ό τη δ ιο ί­ κη σ η τ ο υ α μ ιρ ά λ η (ν α υ ά ρ χ ο υ ) τ ο υ τ ά γ ­ μ α τ ο ς κα ι π ρ ο κ α θ ή μ ε ν ο υ τ η ς Λ ο μ β α ρ ­ δ ία ς, Φ ερ λ ίν ο ν τ ' Α ϊρ ά σ κα , 108 π λοία απ ό τ η ν Κ ύπ ρ ο (δ ια φ ό ρ ω ν τύ π ω ν , υπό τ η δ ιο ίκ η σ η το υ α ν τιβ α σ ιλ ιά τ η ς Κ ύ ­ π ρο υ κα ι α δ ε λ φ ο ύ το υ βα σ ιλιά , Ιω ά ννη ), 22 ιδ ιω τικά . Ο Κ ύ π ρ ιο ς χ ρ ο ν ικ ο γ ρ ά φ ο ς Λ ε ό ν τ ιο ς Μ α χ α ιρ ά ς σ το χ ρ ο ν ικ ό τ ο υ για τ η σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία κ α τά τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ι­ α ς δ ίν ε ι π λή ρ η α ν α φ ο ρ ά γ ια τ η σ ύ ν θ εσ η το υ φ ρ α γ κ ο κ υ π ρ ια κ ο ύ σ τό λ ο υ κα ι τα ο ­ ν ό μ α τα τω ν κ υ β ε ρ ν η τ ώ ν τω ν γ α λ ε ρ ώ ν (16 γ α λ έ ρ ε ς , 33 ιππαγω γά, 10 εμ π ο ρ ικ ά , 20 τύ π ο υ "π ε ρ ισ τέρ ι", τ α υ π ό λο ιπ α δ ια ­ φ ό ρ ω ν τύ π ω ν μ ετα γ ω γ ικ ά ). Το ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ό σ ώ μα δ ιέ θ ε τ ε 10.000 ά ν δ ρ ε ς , απ ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς οι 1.000 ή τ α ν έφ ιπ π ο ι. Ο σ τρ α τό ς τ ο υ Βα-

Α π ειρα π α ρ α δ είγ μ α τα λαβάρω ν τη ς Γ α λη ν ό τα τη ς Δ η μ ο κ ρ α τία ς τη ς Β εν ετία ς π αρ ουσ ιά ζουν σε ε ρ υ θ ρ ό π εδίο έναν π τερ ω τό λ έ ο ν τα , τη βιβλική απεικόνιση το υ ε υ α γ γ ε λ ισ τή Μ ά ρ κο υ , π ολιούχου τη ς Β ε ν ε τία ς , να κ ρ α τά α νο ικ τό ε υ α γ γ έ λ ιο που α ν α γ ρ ά φ ει σ τα λ α τιν ικ ά "Ειρήνη σε σένα Μ ά ρ κ ε ε υ α γ γ ε λ ισ τή μ α ς".

σ ιλ ε ίο υ τ η ς Κ ύ π ρ ο υ α ρ ιθ μ ο ύ σ ε 7.000 ά ν δ ρ ε ς , κ υ ρ ίω ς μ ισ θ ο φ ό ρ ο υ ς , π ου ό ­ πω ς α ν α φ έ ρ ο υ ν ο ι π η γ έ ς σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ ­ σαν ο ι β α σ ιλ ικ ο ί α ν τιπ ρ ό σ ω π ο ι σ τη Λ ο μ ­ βα ρ δ ία . Σ τ ο ν κ υ π ρ ια κ ό σ τρ α τό υ π η ρ ε ­ το ύ σ α ν α κ ό μ α Α ρ μ έ ν ιο ι, Ε υρ ω π α ίο ι ε υ γ ε ν ε ίς π ου κ α τά δ ια σ τή μ α τ α κ α τ έ φ θ α ν α ν σ τη ν Κ ύπ ρ ο μ ε τ ις α κ ο λ ο υ θ ίε ς τ ο υ ς και, τ έ λ ο ς , τ υ χ ο δ ιώ κ τ ε ς ιπ π ό τες γ ια να σ υ μ μ ε τά σ χ ο υ ν σ τις π ο λ ε μ ικ έ ς ε π ιχ ειρ ή ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

ΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ

ΠΟΥ ΕΦΘΑΣΕ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΣΤΙΣ 25 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1365 (ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΧΑΙΡΑ) Ιω άννης ν τε Λ ου ζινιά ν (Je an d e Lus ig n a n ). πριγκηπας τη ς Α ντιόχειας, α δ ε λ φ ό ς τ ο υ βασ ιλιά, α ντιβ α σ ιλ ιά ς τη ς Κύπ ρου και α ρ χη γό ς το υ κυπ ριακού σ τόλου. Ιω ά ννης ντ' Ιμπ ελέν (Je an d 'lb e lin ), κόμης τ η ς Γιάφ φ ας Ιά κω βο ς ντ' Ιμ π ελέν (J a c q u e s d 'lb e lin ) Ν ικ ό λ α ο ς ντ' Ιμ π ελέν (N ic o la s d 'lb e lin ) Ιω ά ννης τη ς Μ ό ρ φ ο υ (J e a n d e M o rf), κό μ η ς τ η ς Ε δεσ σ α ς Ρ α ϋ μ ο ύ ν δ ο ς Μπαμπίν (R a y m o n d B ab in ), θα λα μ η π ό λο ς τ η ς Κύπρου Ο ύ γ ο ς ν τ ε Μ ο ν το λ ίβ (H u g u e s d e M o n to liv e ) Θ ω μάς ν τ ε Μ ο ν το λ ίβ (T h o m a s d e M o n to liv e) Ρ ογήρος ν τ ε Μ ο ν το λ ίβ (R o g e r d e M o n to liv e ) Π έ τ ρ ο ς ν τ ε Κασσί (P ie rre d e C a s s i) Ιω άννης ν τ ε Σ υ ρ (Je an d e S u r), ν α ύ α ρ χ ο ς τη ς Κύπρου Θ ω μάς ν τ ε Β ερ ν ί (T h o m a s d e V erni) Ιω ά ννης τ η ς Α ντιό χ εια ς (J e a n d ‘ A n tio c h e ) Θ ω μάς τη ς Α ντιό χ εια ς (T h o m a s d' A n tio c h e ) Ιω ά ννης ν τ ε Λα Φ ε ρ τ έ (J e a n d e L a F e rte ) Μ π α ν τέν ν τ ε Μπρι (B ad in d e B rie) Ιω άννης ν τε Μπρι (Je an d e Brie) Ρ εν ιε Λ ε Π ετι (R en ie r Le P etit) Ο ύγ ο ς Μ π εντο υ ά ν (H u g u e s B ed u in ) Μ π αλιαν ν τε Ν αβ αρ (B alian d e N a v a rre ) Ιω ά ννης ν τ ε Ζιμπ λέ (J e a n d e G ib le t) Ε ν τ ν τ ε Ζιμπ λέ (E u d e s d e G ib le t) Γκυ ν τε Ζιμπ λέ (G uy d e G ib le t). επίσκοπος Λ εμ εσ ο ύ Γκυ ν τ ε Μ ιμ ά ρ (G u y d e M im ars ) Ιά κω βο ς ν τ ε Μ ο νζεσ ά ρ (J a c q u e s d e M o n tg e s a rt) Α μ ερ ίν ν τ ε Μ ο νζεσ ά ρ (H a m e rin d e M o n tg e s a rt) Λεπ αν ν τε Μ ο νζεσ ά ρ (L e p a n d e M o n tg e s a rt) Μ π αλιαν ν τε Λα Π λεσί (B alian d e la P le ssie) Ιάκω βος ν τε Ν ο ρ έ (J a c q u e s d e N o re s ). τουρκοπ ολος τη ς Κυπρου Λ ουι ν τ ε Ν ο ρ έ (Luis d e N o re s ) Γκυγιωμ Β ισ κοντι (G u illu m e V is c o n ti) Ο αρχιεπ ίσκοπ ος τη ς Λ ευκω σ ίας Ο δ ιο ικ η τή ς Κύπ ρου το υ Τ ά γμ α το ς τ ο υ Α γίου Ιω ά ννη τω ν Ιεροσ ολύμω ν

32

Ε ρ ίκ ο ς ν τ ε Ζιμπ λέ (H en ri d e G iblet) Φ ερ λίνο ντ' Α ϊράσκα (F e rlin o d' A ira s c a ), να ύ αρ χ ος το υ Τα γμα τος το υ Αγιου Ιω άννη Π έτρ ο ς Θ ω μάς (P ie tro T o m ass i), παπικός λ ε γ ά το ς Φίλιππος ν τε Μ ε ζιερ (P h ilip p e d e M e zie re s ). κ α γ κελ α ρ ιο ς τη ς Κύπρου Ιά κω βο ς ν τ ε Λ ο υ ζιν ιά ν (J a c q u e s d e L u s ig n a n ), α δ ε λ φ ό ς το υ βασιλιά, σ τρ α τά ρ χ η ς τη ς Κύπ ρου (μ ε τ έ π ε ιτα βα σ ιλιάς Ιάκω βος Α ' τη ς Κύπ ρου, των Ιεροσ ολύμω ν και τη ς Α ρ μ εν ία ς) Ο ύγ ο ς ν τ ε Λ ο υ ζιν ιά ν (H u g u e s d e L u s ig n a n ), πρίγκηπας τη ς Γάλιλαίας, α νη ψ ιό ς το υ βασιλιά Ο φ ρ ο ύ ρ α ρ χ ο ς τη ς Λευκω σ ίας Ο ά ρ χ ο ντα ς τη ς Β αο ας, Χ ε τ ε ο Κύπριος Ο ά ρ χ ο ν τα ς το υ Ροσφόρ (J e a n s ire d e R o c h e fo rt) Ο υ π οκό μης τ η ς Τ ο υ ρ έν (G u illa u m e R o g e r v ic o m te d e T u re n n e ) Ο σ τρ α το π εδ ά ρ χη ς τη ς Κ αμπανίας Ο κό μ η ς Φίλιππος το υ Μ π ράουνσ βάιγκ, π ε θ ε ρ ό ς τ ο υ πρίγκηπα Ιακώ βου Ιω ά ννης Λ ά ο κα ρ ις Κ α λόφ ερ ος Σίμω ν Τενούρι (S im o n Tenouri) Ιω άννης ν τε M ap (Je an d e M ar) Π ιέτρ ο Μ α λο τσ ελο (P ie tro M a lo c e llo ) Ε ρικος ν τε Ζιμπ λε (H enri d e G ib le t)

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

Ε π ιτύμ βια σ τή λ η ιππότη τη ς ο ικ ο γ έν εια ς Β ισ κ ό ντι σ τη ν Αγία Σ ο φ ία σ τη Λ ευκω σ ία . Π ρ ό κ ε ιτα ι για έναν από το υ ς ιπ π ό τες του Π έ τρ ο υ Α 1, ε ίτ ε για το ν Ιω άννη, σ τρ α το π εδ ά ρ χ η τη ς Ιερ ο υ σ α λ ή μ , ε ίτ ε για το ν Ραϊμ όνδο , που σ υ μ μ ε τε ίχ ε σ τη ν κ α τά λη ψ η τη ς Α λ εξά ν δ ρ εια ς . Π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε λ ε π το μ έ ρ ε ιε ς από τη θω ρ ά κισ η των Φ ρ αγκοκυπ ρίω ν ιπποτών σ τα μ έσ α το υ 14ου αιώνα.

σ εις π ου ο ρ γ ά ν ω ν α ν οι β α σ ιλ είς τ η ς Κ ύ ­ π ρ ο υ . Το Τάγμα το υ Α γίο υ Ιω ά ννη τω ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν σ υ μ μ ε τ ε ίχ ε μ ε 100 ιππό­ τ ε ς . Το υ π ό λο ιπ ο τ ο υ σ τρ α το ύ α π ο τε λ ε ίτ ο απ ό Α γ γ λ ο υ ς , Γά λλ ο υ ς και Γ ε ρ μ α ­ ν ο ύ ς , απ ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ο ι 500 ή τ α ν έ ­ φιπ ποι. Α π ό α υ τ ό ν τ ο ν α ρ ιθ μ ό μ π ο ρ ο ύ ­ μ ε να σ υ μ π ε ρ ά ν ο υ μ ε ό τ ι ο κ υ π ρ ια κ ό ς σ τρ α τό ς δ ιέ θ ε τ ε κα ι 500 ιπ π είς. Η Β ε ν ε ­ τία ε ίχ ε υ π ο σ χ ε θ ε ί σ το ν Π έ τρ ο 2.000 ά ν ­ δ ρ ε ς , α λ λ ά λ ό γ ω τ η ς ε π α ν ά σ τα σ η ς π ου ξέσ π α σ ε σ τη ν Κ ρ ή τη (επ α νά σ τα σ η το υ Α γίο υ Τ ίτο υ ) δ ε ν γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε τ ο ν α κ ρ ι­ βή α ρ ιθ μ ό το υ β ε ν ε τ ικ ο ύ σ ώ μ α το ς π ου

τ ε λ ικ ά σ υ μ μ ε τ ε ίχ ε σ τη ν ε κ σ τ ρ α τ ε ία . Ε­ π ίσ η ς ο κ ό μ η ς Α μ α δ έ ο ς ΣΤ' τ η ς Σ α β ο ΐα ς θ α αναχω ρούσ ε με ένα δ ε ύ τε ρ ο άγημα γ ια να ε ν ισ χ ύ σ ε ι τ ο π ρ ώ το ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικό σώμα. Α π ό τ ο υ ς μ ε γ ά λ ο υ ς ε υ γ ε ν ε ίς τ η ς Α γ γ λ ία ς , τ η ς Γα λλία ς και τ η ς Γ ερ μ α ­ ν ία ς δ ε ν υ π ή ρ ξ ε τ ε λ ικ ά σ υ μ μ ε το χ ή , π α­ ρά μ ό ν ο απ ό τ ο ν Α ϊμ έ , κ ό μ η τ α τ η ς Γε­ ν ε ύ η ς (Aym e com te de G eneve), τ ο ν Γουλ ιέ λ μ ο Ρ ο γ ή ρ ο , υ π ο κ ό μ η τ η ς Τ ο υ ρ έ ν (G uillaum e R oger vicom te de Turenne), και τ ο ν κ ό μ η το υ Χ έ ρ ε φ ο ρ ν τ (earl of Hereford). Τ ο ν Π έ τ ρ ο σ υ ν ό δ ε υ α ν ο παπι­ κ ό ς λ ε γ ά τ ο ς Π έ τ ρ ο ς Θ ω μ ά ς κα ι μια μ ε ­ γ ά λ η φ υ σ ιο γ ν ω μ ία τ η ς μ εσ α ιω ν ικ ή ς γ ρ α μ μ α τ ε ία ς κα ι κ α γ κ ε λ ά ρ ιο ς τ η ς Κ ύ ­ π ρ ο υ, ο Φ ίλιπ π ος ν τ ε Μ ε ζ ιέ (Philippe de M ezieres).

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ Ο ισ τ ο ρ ικ ό ς Γ κ υ γ ιώ μ ν τ ε Μ ασώ (G uillaum e de M achaut) σ το έ μ μ ε τ ρ ο έ ρ ­

Το διάσ ημ ο το υ Τά γμ α τος το υ Ξ ίφ ο υς που ίδ ρ υ σ ε ο Π έ τρ ο ς A ' τη ς Κύπρου ως δ υ να σ τικό ιπ ποτικό τά γ μ α το υ β α σ ιλείου. Α π ο τε λ ε ίτα ι από ένα π ερ ιδ έρ α ιο (πάνω) από το οποίο κ ρ έ μ ε τ α ι ένα μ εν τα γ ιό ν μ ε ένα ξίφ ο ς και π ερ ιβ ά λ λ ετα ι από μ ια ταινία μ ε τη φράση "Cest P our Loyaute M a intenir" σε σχήμα "S", γ ι'α υ τ ό και και το Τάγμα ονο μ α ζό τα ν επ ίσης Τάγμα τη ς Σιωπής (O rdre de Silence).

γ ο το υ "Η Α λω σ η τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ς " και ο Κ ύ π ρ ιο ς χ ρ ο ν ικ ο γ ρ ά φ ο ς Λ ε ό ν τ ιο ς Μ α χ α ιρ ά ς σ το χ ρ ο ν ικ ό τ ο υ "Π ερ ί τ η ς Γ λ υ κ ε ιά ς Ν ήσ ου Κ ύ π ρ ο υ " α φ η γ ο ύ ν τα ι μ ε γ λ α φ υ ρ ά λ ό γ ια τ η μ ά χη και τ η ν κ α τ ά ­ λ η ψ η τ η ς π ό λ η ς . Σ τις 27 Ιο υ ν ίο υ 1365 ο β α σ ιλ ιά ς Π έ τ ρ ο ς α π έ π λ ε υ σ ε απ ό τη Β ε ­ ν ε τ ία γ ια τη Ρ όδο. Σ τ ις 25 Α υ γ ο ύ σ το υ π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε η ά φ ιξ η τ ο υ κυ π ρ ια ­ κ ο ύ σ τό λ ο υ σ το λ ιμ ά ν ι τ η ς Ρ όδ ο υ. Το Σ ά β β α το 4 Ο κ τω β ρ ίο υ ο π α π ικό ς λ ε γ ά ­ τ ο ς Π έ τ ρ ο ς Θ ω μ ά ς α ν έ π ε μ ψ ε δ ε ή σ ε ις απ ό τ η β α σ ιλ ικ ή γ α λ έ ρ α κα ι ο σ τό λ ο ς α­ ν α χ ώ ρ η σ ε από τ η Ρ όδο κ ιν ο ύ μ ε ν ο ς κ α ­ τ ά μ ή κ ο ς τω ν ν ο τίω ν μ ικ ρ α σ ια τικ ώ ν α ­ κτώ ν. Μ ε τ ά τ ο ν α ν ε φ ο δ ια σ μ ό το υ μ ε ν ε ­ ρό, σ το ν κό λ π ο τ η ς Α τ τ ά λ ε ια ς , ξ α ν ο ί­ χ τ η κ ε σ το π έλ α γ ο ς . Ε ν π λω α ν α κ ο ιν ώ ­ θ η κ ε ο τ ε λ ικ ό ς π ρ ο ο ρ ισ μ ό ς . Τ η ν Τ ρ ίτη 9 Ο κ τω β ρ ίο υ ο σ τα υ ρ ο φ ο ρ ικ ό ς σ τό λ ο ς έ φ θ α σ ε μ π ρ ο σ τά σ τη ν Α ­ λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια . Οι Α ιγ ύ π τιο ι, α ν υ π ο ψ ία ­ σ το ι, ν ό μ ισ α ν σ τη ν α ρ χ ή ό τ ι ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια ε μ π ο ρ ικ ό σ τό λ ο κα ι έσ π ευ σ α ν να σ υ ν α λ λ α γο ύ ν . Δ ε ν ά ρ γ η σ α ν να α ν τιλ η -

Γ ερ μ α ν ο ί ιπ π ό τες (μέσα 14ου αι.).

Το σ ύ σ τη μ α τη ς α π εικόνισ ης, σε ξεχ ω ρ ισ το ύ ς θ υ ρ ε ο ύ ς , το υ Β α σ ιλείο υ τη ς Κύπρου μ ε έναν εφ ο ρ μ ώ ντα λ έ ο ν τα και το υ προσω πικού θ υ ρ ε ο ύ το υ βασιλιά (τετρ α γ ω ν ισ μ έν ο ς θ υ ρ ε ό ς Ιερ ο υ σ α λ ή μ δ υ ν α σ τεία των Λουζινιανώ ν), το π ο θ ετη μ έν ω ν ο έν α ς δίπλα σ το ν άλλο, ε μ φ α ν ίζ ε τα ι συχνά σ ε μ εσ αιω νικά ο ικ ο δ ο μ ή μ α τα τη ς Κύπρου π ου χρ ο ν ο λ ο γ ο ύ ν τα ι από τη ν εποχή το υ Π έ τρ ο υ A

φ θ ο ύ ν ό τι κ ά τ ι π α ρ ά δ ο ξο σ υ ν έ β α ιν ε ό ­ τ α ν τ η ν ε π ο μ έ ν η τ α π λο ία , α ν τ ί να εισ έ λ θ ο υ ν σ το ν α ν α το λ ικ ό λ ιμ έ ν α όπ ο υ ε ν δ ε ίκ ν υ τ ο ο κ α τά π λ ο υ ς χ ρ ισ τια ν ικ ώ ν π λοίω ν, ε ισ έ β α λ α ν σ το ν δ υ τ ικ ό λ ιμ έ ν α . Τ η ν α υ γ ή τ η ς Τ ε τ ά ρ τ η ς 10 Ο κ τω β ρ ί­ ου τ ο κ υ ρ ίω ς μ έ ρ ο ς το υ σ τό λ ο υ κ α τ έ ­ π λ ε υ σ ε σ το ν π α λα ιό (δ υ τ ικ ό ) λ ιμ έ ν α . Η α π ου σ ία τ ο υ κ υ β ε ρ ν ή τ η απ ό τ η ν π όλη

34

κα ι η α π ο δ ιο ρ γά ν ω σ η π ου ε π ικ ρ ά τη σ ε σ τις τ ά ξ ε ι ς τω ν Μ α μ ε λ ο ύ κ ω ν , π α ρά τ η ν ισ χ υ ρ ό τα τη ο χύ ρ ω σ η τ η ς π ό λ η ς , δ ιε υ ­ κ ό λ υ ν α ν τ ο υ ς χ ρ ισ τια ν ο ύ ς σ τη ν τ α χ ύ ­ τ α τ η α π όβ α σ η κα ι σ τη λ ή ψ η θ έ σ ε ω ν μ ά ­ χ η ς απ ό τ α π εζο π ό ρ α τ μ ή μ α τ α . Ο α ν α ­ π λ η ρ ω τή ς κ υ β ε ρ ν ή τ η ς τ η ς π ό λ η ς , ε μ ί­ ρ η ς Τ ζα ν χ ά ρ α , έ σ τ ε ιλ ε τη φ ρ ο υ ρ ά τ η ς μ α ζί μ ε έ ν ο π λ ο υ ς π ο λ ίτ ε ς (5.000, σ ύ μ ­ φ ω να μ ε τ ο χ ρ ο ν ικ ό το υ Λ ε ο ν τ ίο υ Μ αχ α ιρ ά ) γ ια να α ν α χ α ιτίσ ο υ ν τ ο υ ς ε ισ β ο ­ λ ε ίς . Ο ι χ ρ ισ τια ν ο ί σ τη σ υ ν έ χ ε ια α π ο β ί­ β α σ α ν τ ο ιππ ικό τ ο υ ς , π ου ε π έ λ α σ ε κ α ­ τ ά τω ν Μ α μ ε λ ο ύ κ ω ν , ενώ ο ι Ιω α ν ν ίτε ς έ θ ε σ α ν υπό τ ο ν έ λ ε γ χ ό τ ο υ ς τ ο ν ν έ ο (α­ ν α το λ ικ ό ) λ ιμ έ ν α , ό π ο υ α π ο β ίβ α σ α ν τ ο ιππ ικό τ ο υ ς κα ι υ π ε ρ φ α λ ά γ γ ισ α ν τ ο υ ς μ ο υ σ ο υ λ μ ά ν ο υ ς , ο ι ο π ο ίο ι α π ο σ ύ ρ θ η ­ κ α ν μ ε β α ρ ιέ ς α π ώ λ ε ιε ς σ τη ν α σ φ ά λ ε ια τω ν τε ιχ ώ ν τ η ς π ό λ η ς . Ο ι π ύ λ ε ς απ ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ η ς θ ά λ α σ σ α ς έ κ λ ε ισ α ν β ε β ια ­ σ μ έ ν α κα ι ό σ ο ι μ ο υ σ ο υ λ μ ά ν ο ι δ ε ν κ α ­ τό ρ θ ω σ α ν να β ρ ε θ ο ύ ν σ τη ν π ό λ η σ φ αγ ιά σ θ η κ α ν απ ό τ ο υ ς ε ισ β ο λ ε ίς . Ο β α σ ιλ ιά ς Π έ τ ρ ο ς θ έ λ η σ ε να α π ο ­ β ιβ ά σ ε ι ό λ ο τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ ά τ ο υ σ τη χ ε ρ ­ σ ό ν η σ ο τ ο υ Φ ά ρου κα ι απ ό ε κ ε ί να κ α ­ τ α λ ά β ε ι τ η ν π ό λ η γ ια να τ η χ ρ η σ ιμ ο π ο ι­ ή σ ε ι ω ς βάσ η γ ια τ ις μ ε τ έ π ε ιτ α π ο λ ε μ ι­ κ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις . Ο μ ω ς σ υ ν ά ν τη σ ε τ η ν ά ρ ν η σ η τω ν υ π ό λο ιπ ω ν α ρ χ η γ ώ ν , ο ι ο ­ π ο ίο ι θ ε ώ ρ η σ α ν ό τ ι ο χ ρ ισ τια ν ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς ή τ α ν ο λ ιγ ά ρ ιθ μ ο ς α π έ ν α ν τι σ το υ ς μ ο υ σ ο υ λ μ ά ν ο υ ς γ ια να μ π ο ρ έ σ ε ι να κ ρ α τή σ ε ι μ ια τό σ ο μ ε γ ά λ η π ό λ η ή να ε π ιτ ε θ ε ί απ ό ε κ ε ί κ α τά τ ο υ Κ α ϊρ ο υ και τ ο ν σ υ μ β ο ύ λ ε υ σ α ν να ε π ιτ ε θ ε ί α μ έσ ω ς

Ο π ύργος το υ Κ ολοσσίου, έδ ρ α τη ς Μ ε γ ά λ η ς Κ ο μ α ν τα ρ ία ς (δ ιο ίκη σ η ς) το υ Τά γμ α το ς το υ Α γίου Ιω άννη τω ν Ιερ οσ ολύμω ν σ τη Λ εμ εσ ό . Α π ο τελ ο ύ σ ε φ έο υ δ ο το υ μ ε γ ά λ ο υ δ ιο ικ η τή το υ Τά γμα τος. ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ

κ α τά τ η ς π ό λ η ς π ρ ο το ύ ο σ ο υ λ τά ν ο ς σ τ ε ίλ ε ι ε ν ισ χ ύ σ εις . Το μ ε σ η μ έ ρ ι τ η ς ί­ δ ια ς μ έ ρ α ς ο ι ε ισ β ο λ ε ίς έ κ α ψ α ν τ ις π ύ ­ λ ε ς κα ι ε ισ ή λ θ α ν σ τη ν π ό λ η . Μ ε τ ά απ ό σ ύ ν το μ η μ ά χ η μ έ χ ρ ι τ ο β ρ ά δ υ η Α λ ε ­ ξά ν δ ρ ε ια ε ίχ ε α λ ω θ ε ί κα ι α κ ο λ ο ύ θ η σ ε τ ρ ιή μ ε ρ η λ ε η λ α σ ία τ η ς π λ ο υ σ ιό τ ε ρ η ς π ό λ η ς τ η ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς τω ν Μ α μ ε ­ λούκω ν. Ο α π ο λ ο γ ισ μ ό ς ή τ α ν 20.000 ν ε ­ κ ρ ο ί κ ά τ ο ικ ο ι κα ι 5.000 α ιχ μ ά λ ω το ι μ ο υ ­ σ ο υ λ μ ά ν ο ι, ε β ρ α ίο ι και κ ό π τ ε ς χ ρ ισ τια ­ ν ο ί π ου μ ε τ α φ έ ρ θ η κ α ν ω ς σ κλ ά β ο ι σ τη ν Κ ύπ ρο.

ξ ε τ η ν α π οχώ ρη σ η κα ι ο σ τό λ ο ς α π έ­ π λ ε υ σ ε γ ια τ η Λ ε μ ε σ ό , ό π ο υ ο σ τρ α τό ς α π ο σ ύ ρ θ η κ ε μ ε σ κο π ό να α ν α μ έ ν ε ι ε κ ε ί ε ν ισ χ ύ σ ε ις απ ό τη Δ ύσ η.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο να ύα ρχος τη ς Κύπ ρου, Ζαν ν τε Σ υ ρ (Jean de Sur), έ λ α β ε δ ια τ α γ έ ς να κατα π λ ε ύ σ ε ι σ τη ν Α μ μ ό χ ω σ το , απ ό όπ ου κα ι α π έ π λ ε υ σ ε γ ια να μ ε τ α φ έ ρ ε ι τ η ν ε ί­ δ ησ η τ η ς "ε π ιτ υ χ ο ύ ς έ κ β α σ η ς τ η ς σ τα υ ­ ρ ο φ ο ρ ία ς " σ το ν πάπα Ο υ ρ β α ν ό Ε 1 σ τη ν

Μ π ε ρ τρ ά ν ν τυ Γ κ ε σ λ έ ν (B e rtra n d du Guesclin), δ ή λ ω σ ε έ τ ο ιμ ο ς να ε ν ισ χ ύ σ ει τη σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία . Η β ε ν ε τ ικ ή δ ιπ λ ω μ α ­ τία ό μ ω ς φ ρ ό ν τ ισ ε να α λ λ ά ξ ε ι τα σ χ έδ ιά το υ ς . Η Γ α λ η ν ο τά τη α π έ σ τε ιλ ε α γ γ ε λ ιο ­ φ ό ρ ο υ ς σ τη Δ ύση μ ε ψ ε υ δ ε ίς π λ η ρ ο φ ο ­ ρ ίε ς ό τ ι ο Π έ τ ρ ο ς σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η σ ε μ ε τ ο ν σ ο υ λ τά ν ο . Ε τσ ι ο β α σ ιλ ιά ς τ η ς Γαλ­ λ ία ς π α ρ α ιτ ή θ η κ ε απ ό τ α σ χ έδ ιά το υ , ο κ ό μ η ς Α μ α δ έ ο ς , ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε ή δ η ξ ε κ ι ­ ν ή σ ε ι γ ια τ η ν Κ ύπ ρ ο, π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ ε ­ ν ο ς τα ν έ α ά λ λ α ξ ε π ο ρ εία κα ι κ ιν ή θ η κ ε π ρ ο ς τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η γ ια να π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ ις υ π η ρ ε σ ίε ς τ ο υ σ το ν Β υ ­ ζ α ν τιν ό α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α κα ι ο ν τ υ Γ κ ε σ λ έ ν π ή γ ε σ τη ν Ισ π ανία ό π ο υ μ α ιν ό τα ν ο π ό ­ λ ε μ ο ς τ η ς Ρ ε κ ο ν κ β ίσ τα κ α τά τω ν μ ο υ ­ σ ου λμά νω ν. Φ ο ρ τω μ έ ν ο ι π λο ύ σ ια λ ά φ υ ρ α και σ κ λ ά β ο υ ς ο ι Ε υ ρ ω π α ίο ι σ τα υ ρ ο φ ό ρ ο ι π ρ ω το σ τα το ύ ν τω ν τω ν Α γ γ λ ω ν , α π ο φ ά ­ σ ισ αν ν α μη π ε ρ ιμ έ ν ο υ ν τ ις ε ν ισ χ ύ σ εις κα ι να ε π ισ τ ρ έ φ ο υ ν σ τις χ ώ ρ ε ς τ ο υ ς . Οι Β ε ν ε τ ο ί έσ π ευ σ α ν να δ η λ ώ σ ο υ ν σ το ν Μ α μ ε λ ο ύ κ ο σ ο υ λ τά ν ο ά γ ν ο ια γ ια τ ις π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ β α σ ιλ ιά τ η ς Κ ύ π ρ ο υ και να σ υ μ β ά λ ο υ ν σ τη ν α π ο ζη μ ίω σ ή τ ο υ γ ια τ ο κ α κ ό π ου τ ο υ έ γ ιν ε απ ό τ ο ν Π έ τρ ο . Ο Π έ τ ρ ο ς , μη μ π ο ρ ώ ν τα ς να δ ε χ θ ε ί τ ο ά δ ο ξ ο τ έ λ ο ς τ ο υ ο ρ ά μ α τ ο ς το υ , επιδ ό θ η κ ε μ ε βάσ η τ η ν Κ ύπ ρ ο σ ε σ υ ν ε χ ε ίς ε π ιδ ρ ο μ έ ς σ τις π α ρ ά λ ιε ς π ό λ ε ις τ ο υ Λ ι­ β ά ν ο υ , τ η ς Π α λ α ισ τίν η ς και τ η ς Α ιγ ύ π το υ απ ό τ ο 1366 μ έ χ ρ ι κα ι τ ο 1369, ο ­ π ό τ ε δ ο λ ο φ ο ν ή θ η κ ε απ ό τ ο υ ς ε υ γ ε ν ε ίς το υ . Ε τσ ι έ κ λ ε ισ ε τ ο κ ε φ ά λ α ιο τ η ς ζω ή ς τ ο υ τ ε λ ε υ τ α ίο υ σ τα υ ρ ο φ ό ρ ο υ βασ ιλιά . Η "σ τα υ ρ ο φ ο ρ ία " τ ο υ Π έ τρ ο υ κα ι η ο λ ιγ ο ή μ ε ρ η κ α τά λ η ψ η τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ι­ α ς δ ε ν κ α τ ά φ ε ρ α ν ο υ σ ια σ τικ ό π λ ή γ μ α σ το Ισλάμ, ο ύ τ ε μ π ό ρ εσ α ν να θ έ σ ο υ ν τ ις π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις γ ια τ η ν α ν α κ α τά λ η ψ η τω ν Α γίω ν Τόπων. Α π ό σ τρ α τιω τικ ή π λ ε υ ρ ά ό μ ω ς π α ρ α μ έ ν ε ι α ν α μ φ ίβ ο λ α μια απ ό τ ις π ιο ά ρ τια ο ρ γ α ν ω μ έ ν ε ς ε κ ­ σ τ ρ α τ ε ίε ς τ ο υ Μ εσ α ίω να .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιωαν ν ίτες ιπ π ό τες (12ος και 13ος αι.).

Σ τ ις 13 Ο κ τω β ρ ίο υ ο κ υ β ε ρ ν ή τ η ς τ η ς Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ς έ φ θ α σ ε π ρο τω ν π υ ­ λ ώ ν τ η ς κα ι έ σ τη σ ε τα φ λ ά μ π ο υ ρ ά τ ο υ σ ε μ ε ρ ικ ά σ η μ ε ία τω ν τειχώ ν. Σ τη σ υ ν έ ­ χ ε ια ζ ή τη σ ε να γ ίν ο υ ν δ ια π ρ α γ μ α τε ύ ­ σ εις γ ια τ η ν ε π ισ τρ ο φ ή τ η ς π ό λ η ς και τω ν α ιχ μ α λ ώ τω ν , ενώ π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς ό τι ισ χ υ ρ ό ς σ τ ρ α τ ό ς Μ α μ ε λ ο ύ κ ω ν ε ίχ ε ξ ε ­ κ ιν ή σ ε ι απ ό τ ο Κ ά ιρ ο γ ια τ η ν Α λ ε ξ ά ν ­ δ ρ ε ια έ φ θ α ν α ν σ τα α υ τιά το υ Π έ τρ ο υ . Σ τ ις 16 Ο κ τω β ρ ίο υ ο Π έ τ ρ ο ς , λόγω α δ υ ν α μ ία ς να κ ρ α τή σ ε ι τ η ν π ό λη , δ ιέ τ α ­

Α β ιν ιό ν , σ το ν ο π ο ίο π α ρ έ δ ω σ ε έ ν α μ ο υ ­ σ ο υ λ μ α ν ικ ό λ ά β α ρ ο ω ς έ ν δ ε ιξ η τ η ς “χ ρ ισ τια ν ικ ή ς ν ίκ η ς ". Η ε ίδ η σ η τ η ς κ α τ ά λ η ψ η ς τ η ς Α λ ε ­ ξ ά ν δ ρ ε ια ς ε ν θ ο υ σ ία σ ε τ η ν Ε υρώ π η. Ο κ ό μ η ς Α μ α δ έ ο ς τ η ς Σ α β ο ΐα ς α π έ σ τε ιλ ε μ ή ν υ μ α σ το ν Κ ύ π ρ ιο β α σ ιλ ιά ό τ ι ε τ ο ιμ α ­ ζ ό τ α ν ν α α ν α χ ω ρ ή σ ει μ ε ε ν ισ χ ύ σ εις , ο β α σ ιλ ιά ς Κ ά ρ ο λ ο ς Ε 1 τ η ς Γα λλία ς κ ιν η τ ο π ο ιή θ η κ ε γ ια τη σ υ γ κ έ ν τρ ω σ η σ τρ α ­ το ύ π ρ ο ς εν ίσ χ υ σ η τ ο υ Π έ τρ ο υ , εν ώ ο π ε ρ ίφ η μ ο ς κ ο ν τ ό σ τ α υ λ ο ς τ η ς Γα λλίας,

(1) S ir G eo rg e Hill: HISTO R Y O F CYPRUS, vol. II, Cam bridge, 1948. (2) K arl H erquet: CYPRISCHE KOENIGSGESTALTEN DES HAUSES LUSIG N AN , Verlag der Buchhandlung des W aisenhauses, 1881. (3) M alco lm Billings: THE CRO SS AND THE CRESCENT, B B C Books, 1987. (4) Paul H erzsohn: DER UEBERFALL A LEXANDRIENS DU RC H PETER I KOENIG VON JERUSALEM UND CYPERN, 1886. (5) R .M . D aw kins: THE C H RO N IC LE OF LEO N TIO S MACHAIRAS, A M S Press, 1932. (6) S ir S teven Runcim an: A HISTO R Y O F THE CRUSADES, vol. 3, Penguin, 1954.

Α μ ερ ικ α ν ο ί σ τρ α τιώ τε ς π ερ ιερ γ ά ζ ο ν τα ι ένα κ α τε σ τρ α μ μ έ ν ο τεθ ω ρ α κ ισ μ έν ο όχημα P an h ard A M L Η 90 το υ τα κ τικ ο ύ Σ ο μ α λ ικ ο ύ Σ τρ α το ύ .

Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟ Σ Β. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΓΑ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΗΣ 3ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1993 140 ΑΝ ΔΡΕΣ ΤΩΝ Α Μ Ε Ρ ΙΚ Α Ν ΙΚ Ω Ν Ε ΙΔ ΙΚ Ω Ν ΔΥΝΑΜ ΕΩΝ ΚΑΤΑΡΡΙΧΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΣΟΜ ΑΛΙΑΣ, ΜΟΓΚΑΝΤΙΣΟΥ. ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥΣ ΗΤΑΝ ΝΑ ΣΥΛΛΑΒΟΥΝ ΔΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΝΟΣ ΣΟ Μ ΑΛΟ Υ ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΝ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΡΟΒΛΕΠΟΤΑΝ ΝΑ ΔΙΑ Ρ Κ Ε ΣΕ Ι ΜΙΑ ΩΡΑ. 01 Α Μ ΕΡΙΚΑΝ Ο Ι ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΙΣ ΟΜ Ω Σ ΕΜ Ε ΙΝ Α Ν ΚΑΘ ΗΛΩ Μ ΕΝΟ Ι ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΝΥΚΤΑ, ΠΕΡΙΚΥΚΛΩ Μ ΕΝΟ Ι ΑΠΟ ΕΝΑ Μ ΑΙΝ Ο Μ ΕΝ Ο ΚΑΙ ΟΠΛΙΣΜ ΕΝΟ ΠΛΗΘΟΣ ΣΟ Μ ΑΛΩ Ν ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΠΟΦ ΑΣΙΣΜ ΕΝΟ ΝΑ ΤΟΥΣ ΕΞΟΝΤΩΣΕΙ.

ΜΟΓΚΑΝΤΙΣΟΥ

ΜΙΑ ΕΦΙΑΛΤΙΚΗ ΝΥΚΤΑ ΤΟΥ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

τις αρχές τη ς δεκα ετία ς του '90 ο γ ε ­ στόσο δεν αποθαρρυνόταν από τα δημοσιεύ­ νικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπού- ματα και κάθε άλλο παρά εγκα τέλειψ ε το ν α­ τρος Μπούτρος-Γκάλι, είχε να λύσει γώνα να εξοντώ σ ει το ν δικό του "Μόμπυ ένα από τα πιο περίπλοκα προβλήματαΝτικ". τη ς Ως τα μέσα του 1993 η εύθραυστη ειρήνη σταδιοδρομίας του, προκειμένου να σ ταθε­ στη Σομαλία δ ιατηρείτο από το υ ς 38.000 άνροποιήσει τη ν κατάσταση στο καθημαγμένο Κέρας τη ς Αφρικής. Από το 1991, οπότε ανα- δρες τη ς UNITAF, το ν κορμό τη ς οποίας απο­ τράπηκε ο δικτάτορας τη ς Σομαλίας Σίαντ τελούσαν Αμερικανοί πεζοναύτες και στρα­ Μπαρέ, ένα "μωσαϊκό" αντιμαχόμενων φυλών τιώ τες. Στις 4 Μαϊου οι πεζοναύτες αποχώρη­ σαν και η κατάσταση εκτραχύνθηκε, με απο­ είχε βυθίσει τη χώρα στο χάος και το ν τρόμο προκαλώντας τη λιμοκτονία του άμαχου πλη­ κορύφωμα τη μαζική σφαγή των Πακιστανών θυσμού και τη διεθνή συγκίνηση για το δρά­ κυανόκρανων στις 5 Ιουνίου. Ο Χόου επικήρυμα του σομαλικού λαού. Ο άνθρωπος στον ο­ ξε το ν Α ϊντίντ για 25.000 δολάρια και η φυλή ποίο ανέθεσ ε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Χαμπρ Γκιντρ απάντησε επικηρύσσοντας το το ν συντονισμό τη ς αποστολής των κυανό­ "θηρίο Χόου” για 1.000.000 δολάρια! Μέσα σε κρανων στη Σομαλία ήταν ο Αμερικανός από- αυτό το κλίμα που έ τειν ε να οδηγήσει τη ν κα­ τάσταση εκτό ς ελέγχου και έπειτα από τον στρατος ναύαρχος Τζόναθαν Χόου. Οι Σομαλοί κατηγορούσαν ήδη το ν Μπού- φόνο τεσσάρων Αμερικανών από έκρηξη τη ­ τρος-Γκάλι ότι υποστήριζε τη φυλή Ν ταρόντ λεχειριζόμενω ν ναρκών το ν Αύγουστο, οι πιέ­ σε βάρος τη ς Χαμπρ Γκιντρ η οποία ήταν και σεις του ναύαρχου καρποφόρησαν και με τη η επικρατέστερη στη χώρα. Το γεγονός που βοήθεια τόσο του συμβούλου ασφαλείας του κλιμάκωσε επικίνδυνα τη σύρραξη ήταν η επι­ δρομή αμερικανικών ελικοπτέρω ν εναντίον ενός αρχηγείου τη ς φυλής Χαμπρ Γκιντρ, στις 12 Ιουλίου 1993, όπου σκοτώθηκαν 54 ά­ τομα και τραυματίστηκαν τουλάχιστον άλλα 200. Το κτύπημα έγινε σε αντίποινα για τη ν ενέδρα που είχαν στήσει μαχητές τη ς φυλής σε Πακιστανούς κυανόκρανους έναν μήνα πριν, εξοντώ νοντας 24 από αυτούς και προβαίνοντας σε ω μό τη τες σε βάρος των ν ε­ κρών.

Σ

ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΦΡΙΚΑΝΟ "ΜΟΜΠΥ ΝΤΙΚ"

38 ■■β

Ο Χόου είχε καθοριστικό ρόλο στο να πιέ­ σει τη ν κυβέρνηση Κλίντον να συμμετάσχει πιο ενεργά στην επιχείρηση ειρήνευσης τη ς Σομαλίας. Χρησιμοποιώντας όλη τη ν επιρροή και τις διασυνδέσεις που είχε στον Λευκό Οίκο και στο Πεντάγωνο, ο ναύαρχος π έτυχε να πείσει το υς Αμερικανούς πολιτικούς ό τι η βα­ σική προϋπόθεση για να εξευ ρ ε θ ε ί μια λύση στο πρόβλημα τη ς Σομαλίας ήταν να συλληφ θ εί ο κύριος υπαίτιος του αδιέξοδου, ο πο­ λέμαρχος Μωχάμετ Φαράχ Αϊντίντ. Η φυλή Χαμπρ Γκιντρ τη ς οποίας ο τελευ τα ίο ς ηγείτο ήταν η κύρια υπεύθυνη για τη ν παρεμπόδιση τη ς ομαλής ροής τη ς ανθρωπιστικής βο ήθ ει­ ας που παρείχε ο ΟΗΕ στον λαό τη ς Σομα­ λίας. Οσο ο Α ϊντίντ παρέμενε ελεύ θ ερ ο ς δεν θα υπήρχε καμία π ιθανότητα να σωθεί η χώρα από το ν συνεχή εμφύλιο, τη ν αναρχία, το ν λι­ μό και την ανεργία που έφ θ α νε στο ύψος-ρεκόρ του 90%. Η εμμονή του Χόου στην εξου δετέρω ση του Α ϊντίντ με κάθε θυσία προκάλεσ ε το ν χαρακτηρισμό του από το ν αμερικα­ νικό Τύπο ως "Τζόναθαν Αχαμπ". Ο ίδιος ω-

Το 1993 οι Α μ ερ ικ α ν ο ί είχα ν σ οβ α ρ ο ύ ς λό γο υ ς να θ έ λ ο υ ν να δ ια τη ρ ή σ ο υ ν το ν έ λ ε γ χ ο τη ς κ α τά σ τα σ η ς σ την τα ρ α γ μ έν η Σ ο μ α λ ία , η οποία σπ αρασσόταν από έναν εμ φ ύ λ ιο π όλεμ ο. Το Κ έρ α ς τη ς Α φ ρ ικής είχ ε μ ό λ ις χ ά σ ει τη ν υπ ο σ τή ρ ιξή από τη Μ όσχα και οι α ν τιμ α χ ό μ εν ες φ υ λ ές α π ο τελο ύ σ α ν επ ικίνδυνη θ ρ υ α λ λ ίδ α για την α σ φ ά λ εια τω ν Σ τενώ ν το υ Αντεν. ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡ ΙΑ

προέδρου, Αντονυ Λέηκ, όσο και τη ς εκπρο­ σώπου των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Μ αντλίν Ολμπράιτ, αποφασίστηκε η αποστολή, στη Σο­ μαλία, τη ς Δύναμης Επιχειρήσεων Ranger με διοικητή το ν υποστράτηγο Ουίλιαμ Γκάρισον. Οι 450 άνδρες των ειδικών δυνάμεων, προερχόμενοι από τη Δύναμη Delta και τους Ranger, κατέφθασαν στην ανατολική Αφρική στις 23 Αυγούστου. Σχεδόν αμέσως σημείω­ σαν μερ ικές επιτυχίες που θορύβησαν τον Α ϊντίντ και το ν έκαναν να ζητήσει τη μεσολά­ βηση του πρώην Αμερικανού προέδρου Τζίμυ Κάρτερ για να αρχίσουν και πάλι οι συνομι­ λίες με το ν ΟΗΕ. Οι κομμάντος ήταν αποφα­ σισμένοι να συλλάβουν το ν Α ϊντίντ και να κλείσουν το ζήτημα, αλλά η όλη κατάσταση το ύς θύμιζε εκνευρισ τικά "σκηνές από τα κι­ νούμενα σχέδια όπου το κογιότ καταδιώκει το ν ροουντράνερ". Το κυριότερο εμπόδιο για να συλλάβουν το ν Α ϊντίντ ήταν οι ανακριβείς πληροφορίες για το κρησφύγετό του, αλλά

στις αρχές Οκτωβρίου 1993 πίστεψαν ότι του­ λάχιστον γνώριζαν με ασφάλεια πού κρύβο­ νταν δύο από τους πιο γνωστούς υπαρχηγούς του. Η ώρα της Delta και των Ranger είχε φθάσει. Επρόκειτο για μια εξαιρετικά τολμηρή ε­ πιχείρηση υπό το φως της ημέρας, με σκοπό τη σύλληψη των δύο κορυφαίων συνεργατών του Σομαλού πολέμαρχου. Ο στόχος ήταν ένα τριώροφο κτίριο επί της οδού Χαουλουαντίγκ στο κέντρο της περιοχής του Μογκαντίσου που ήλεγχε ο Αϊντίντ, η οποία αποκαλείτο "Μαύρη Θάλασσα". Εκατοντάδες χιλιάδες άν­ θρωποι ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες μέσα σε εκείνον τον λαβύρινθο των χωματόδρο­ μων και των πλίνθινων κτισμάτων. Η γειτονική αγορά Μπακάρα θα έσφυζε από κίνηση, όπως συνέβαινε κάθε Κυριακή, και οι Αμερικανοί στρατιώτες αγωνιούσαν για το ενδεχόμενο να πάει κάτι στραβά. Το παραμικρό λάθος ή α­ τύχημα θα μπορούσε να οδηγήσει την επιχεί­ ρηση σε καταστροφή, χειρότερη ίσως από ε­ κείνη της “Desert One" στο Ιράν το 1980. Οι άνθρωποι που ήθελε να συλλάβει ο ΟΗΕ ήταν βασικοί παράγοντες στην οργάνω­ ση της Χαμπρ Γκιντρ. Ο Ομάρ Σαλάντ, κύριος πολιτικός σύμβουλος του Αϊντίντ, συνήθιζε κάθε Κυριακή πρωί να συγκεντρώνει πλήθος στην οδό Λένιν και να εκτοξεύει κατά των Α­ μερικανών ύβρεις και απειλές. Ο Αμπντί Χα­ σάν Αουάλε δεν ήταν άλλος από τον σκιώδη υπουργό Εσωτερικών του πολέμαρχου, στα χέρια του οποίου βρίσκονταν πολύτιμες πλη­ ροφορίες για πρόσωπα που σχετίζονταν με το αντάρτικο του Αϊντίντ. Μετά τη σύλληψή τους οι Σαλάντ και Αουάλε θα φυλακίζονταν σε ένα απομονωμένο νησάκι έξω από την πα­ ραλιακή πόλη Κισμαγιού. Τίποτα δεν έδειχνε ότι αυτή η επιχείρηση θα διέφερε ουσιαστικά από τις έξι προηγούμενες που είχε πραγμα­ τοποιήσει η Δύναμη Ranger κατά τους προη­ γούμενους μήνες. Στην επιχείρηση συμμετείχαν τέσσερα ε­ λαφρά ελικόπτερα AH-6J Little Bird που έφε­ ραν ρουκέτες, τέσσερα ΜΗ-6 στα οποία επέβαιναν οι κομμάντος της θρυλικής Δύναμης Delta και ακολουθούσαν οκτώ ελικόπτερα ΜΗ-60Κ Black Hawk: στα δύο βρίσκονταν επι­ πλέον άνδρες της Delta, τέσσερα ήταν κατά­ φορτα με Ranger του Λόχου Β του 3ου Τάγμα­ τος, ένα μετέφερε την επίλεκτη ομάδα έρευ­ νας και διάσωσης που θα επενέβαινε σε περί­ πτωση ατυχήματος και τα υπόλοιπα δύο με­ τέφεραν τους διοικητές οι οποίοι είχαν επω­ μιστεί την ευθύνη της αποστολής: τον αντισυνταγματάρχη Τομ Μάθιους που θα συ­ ντόνιζε τους πιλότους του 160 Αεροπορικού Συντάγματος Ειδικών Επιχειρήσεων (SOAR) και τον αντισυνταγματάρχη Γκάρυ Χάρελ της Delta που θα κατηύθυνε τον αγώνα στο έδα­ φος. Εκτός από το εναέριο τμήμα οι Αμερικα­ νοί είχαν προβλέψει και τη χρήση μιας επίγει­ ας μηχανοκίνητης φάλαγγας αποτελούμενης από εννέα οχήματα HMMWV και τρία φορτη­ γά των 2,5 t. Στα τελευταία λογάριαζαν να στοιβάξουν τους αιχμαλώτους που θα συλλαμβάνονταν, ενώ στα HMMWV επέβαιναν ε­ πιπλέον άνδρες των Ranger, της Δύναμης

Ο υποστράτηγος Ουίλιαμ Γκάρισον, διοικητής της Δύναμης Επιχειρήσεων Ρέηντζερ, ενσάρκωνε το πρότυπο του κλασικού Αμερικανού ήρωα. Φορούσε σχεδόν πάντα στολή παραλλαγής, είχε ένα πιστόλι των 9 mm στη ζώνη του και ένα μισοσβησμένο τσιγάρο στο στόμα. Δύσκολα 9α μπορούσε να ανακαλύψει κάποιος μια σύρραξη από το Βιετνάμ και μετά στην οποία να μην είχε δράσει ο Γκάρισον. Το γραφείο του ήταν απόλυτα λιτό και λεγόταν χαρακτηριστικά ότι 3α μπορούσε να αναχωρήσει οποιαδήποτε στιγμή από αυτό χωρίς να αφήσει πίσω του το παραμικρό ίχνος της παρουσίας του.

Delta, καθώς και τέσσερις άνδρες των περι­ βόητων SEAL του Ναυτικού. Επρόκειτο για μια πολύ ισχυρή δύναμη 160 άριστα εκπαιδευ­ μένων ανδρών, των καλύτερων μαχητών που είχαν να παρατάξουν οι ΗΠΑ εκείνη την επο­ χή. Ομως το σχέδιο ήταν τόσο τολμηρό που έφθανε στα όρια της απερισκεψίας. Ηταν μια τραγική υποτίμηση της μαχητικής αξίας των Σομαλών ανταρτών, που είχαν εμπειρία πολέ­ μου τουλάχιστον 20 ετών απέναντι στους Αιθίοπες, στους Κενυάτες και φυσικά στους άνδρες του ΟΗΕ. Οι Αμερικανοί καταδρομείς είχαν φροντί­ σει να εφοδιαστούν με πρόσθετα πυρομαχικά γεμίζοντας τις τσέπες των στολών τους με επιπλέον γεμιστήρες και χειροβομβίδες και αφήνοντας στη βάση το "περιττό υλικό" (πα­ γούρια, ξιφολόγχες και διόπτρες νυκτερινής όρασης). Σε τι θα μπορούσαν άλλωστε να χρειαστούν όλα αυτά αφού η αποστολή θα τελείωνε μέσα σε μια ώρα; Ακόμα και αν υ­ πήρχε κάποια αναποδιά, θα ήταν ευπρόσδεκτη για τους σκληρά εκπαιδευμένους άνδρες οι οποίοι αναζητούσαν τη δράση που θα έ­ σπαζε τη μονοτονία. Ενιωθαν ότι ήταν άτρω­ τοι, ανίκητοι. Η σύλληψη των υπόπτων θα ή­ ταν έργο της Delta, ενώ οι Ranger θα προσγει­ ώνονταν στις τέσσερις γωνίες του κτιρίου ώ­ στε να κρατήσουν μακριά τους περίεργους, να αντιμετωπίσουν πιθανή αντίσταση και να εξασφαλίσουν τους κομμάντος από κάθε ε­ ξωτερική παρέμβαση αφήνοντάς τους να επι­ κεντρωθούν στην εκκαθάριση του κτιρίου. Ταυτόχρονα η μηχανοκίνητη φάλαγγα θα διέ­ σχιζε την πόλη ως την περιοχή του στόχου για να παραλάβει τόσο τους αιχμαλώτους,

όσο και τους καταδρομείς και να τους μετα­ φέρει πίσω στη βάση τους, όπου πίστευαν ότι θα προλάβαιναν να απολαύσουν και ένα μπά­ νιο στην παραλία. Τα καθίσματα των Black Hawk αφαιρέθηκαν με σκοπό να εξοικονομηθεί χώρος για πε­ ρισσότερους Ranger, καθένας από τους οποί­ ους μετέφερε έναν φόρτο 25 kg. Φορούσαν στολές παραλλαγής ερήμου, κράνη και αλεξί­ σφαιρα γιλέκα από κέβλαρ, γάντια και γυαλιά για τη σκόνη που σήκωνε συχνά ο άνεμος στη Σομαλία. Ο μέσος όρος ηλικίας των Ranger που θα επέδραμαν στην καρδιά του Μογκαντίσου ήταν τα 19 χρόνια και ήταν όλοι υπε­ ρήφανοι που ανήκαν σε αυτή την επίζηλη ει­ δική δύναμη, της οποίας το ρητό ήταν: "Οι Ranger προηγούνται!". Για να φτάσει ως εκεί καθένας από εκείνους τους υπερφίαλους νε­ αρούς είχε προσφερθεί εθελοντικά τουλάχι­ στον τρεις φορές: για να εισέλθει στον Στρα­ τό, να ενταχθεί στα αερομεταφερόμενα τμή­ ματα και να καταταγεί στους Ranger. Είχαν συναίσθηση ότι αποτελούσαν την αφρόκρε­ μα των μάχιμων δυνάμεων των ΗΠΑ, ήταν ό­ λοι άνδρες και στη συντριπτική τους πλειοψηφία λευκοί - υπήρχαν μόνο δύο έγχρωμοι σε ολόκληρο τον λόχο. Προέρχονταν από κά­ θε είδος ανθρώπων. Ανάμεσά τους υπήρχαν επαγγελματίες στρατιωτικοί που είχαν απο­ φοιτήσει από τη Στρατιωτική Ακαδημία του Ουέστ Πόιντ, ανταγωνιστικοί τύποι που είχαν καταταγεί αφού αρίστευσαν στα σχολεία τους, άλλοι οι οποίοι είχαν δει τον Στρατό ως μια διέξοδο για να ξεφύγουν από τα ναρκωτι­ κά και τα προβλήματα με τον Νόμο και βέβαια εκείνοι που προτιμούσαν απλώς την περιπέ­ τεια από μια ασφαλή εργασία ρουτίνας. Ο μέ­ σος όρος των νεαρών Ranger ήταν ασύγκριτα πιο σκληραγωγημένος από τους συνομηλί­ κους τους που σπούδαζαν στα κολλέγια, αλ­ λά εξίσου αποφασισμένος να πετύχει στην σταδιοδρομία του και να εργαστεί σκληρά γι αυτόν τον στόχο. Ηταν άνδρες που είχαν μα­ γνητιστεί από το σύνθημα που κοσμούσε τα στρατολογικά γραφεία της πατρίδας τους:

39 ■■

"Γίνε όλα όσα μπορείς να γίνεις!".

ΜΕΣΑ ΣΤΗ "ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ" Στις 15.32 το πρώτο Black Hawk απογειώ­ θηκε από το αεροδρόμιο του Μογκαντίσου, δίπλα στις ακτές του Ινδικού ωκεανού. Γρήγο­ ρα σχηματίστηκε μια εντυπωσιακή φάλαγγα στον ουρανό, με τους στρατιώτες να έχουν τα πόδια τους κρεμασμένα έξω από τις πλευ­ ρικές θύρες. Παρατηρούσαν με αρκετή δόση περιφρόνησης τους ρακένδυτους Σομαλούς τους οποίους αποκαλούσαν ειρωνικά "Σκίνις" ή "Σάμις". Από ψηλά το Μογκαντίσου έδινε την ει­ κόνα της απόλυτης ένδειας, με τους στενούς σκονισμένους δρόμους του στο χρώμα της ώ­ χρας, τα χαμόσπιτα με τα ισπανικά κεραμίδια και τον σκουριασμένο τσίγκο που κάλυπτε πρόχειρα τις ρωγμές των σπιτιών έπειτα από τα ατελείωτα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Τα μόνα ψηλά κτίρια που εξακολουθούσαν να ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ανδρες της 10ης Ορεινής Μεραρχίας των ΗΠΑ περιπολούν σε μια από τις εξαθλιωμένες γειτονιές του Μογκαντίσου. Ο στρατιώτης που φαίνεται σε δεύτερο επίπεδο φέρει το ελαφρύ πολυβόλο Μ249 SAW (Squad Automatic Weapon) το οποίο προέρχεται σχεδιαστικά από τα βελγικά FN Minimi. To S41V ζυγίζει μόλις 7,4 kg, έχει δραστικό βεληνεκές 800 m και μπορεί να βάλλει με ταχυβολία 700 β.α.λ. προσδίδοντας σημαντικό όγκο πυρός στις μονάδες πεζικού.

B L A C K HAWK: ΤΟ ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΙΠΠΙΚΟ" Τα ελικόπτερα UH-60 B la c k H aw k αποτελούν από το 1978, οπότε και εισήλθαν σε υπηρεσία, το κυριότερο στοιχείο ευκινη­ σίας του Αμερικανικού Στρατού, ο οποίος τα χρησιμοποιεί σχεδόν σε οποιαδήποτε α­ ποστολή και σε κάθε ρόλο. Αποτελούν τον

«*■

αντικαταστάτη του περίφημου UH-1 Huey και οι σχεδιαστές τους έλαβαν σοβαρά υπόψη τις χιλιάδες απώλειες ελικοπτέρων που υπέστησαν οι Αμερικανοί στο Βιετνάμ. Η φιλοσοφία κατασκευής του B la c k H aw k δίνει μεγάλη έμφαση στην επιβιωσιμότητα στο πεδίο της μάχης και έτσι όλα τα κρίσι­ μα συστήματα του ελικοπτέρου είναι καλά προστατευμένα. Η άτρακτος είναι κατασκευασμένη κατά τρόπον ώστε να προστα­ τεύσει το πλήρωμα σε περίπτωση ανώμα­ λης προσγείωσης ή πτώσης, παραμορφούμενη η ίδια σε βαθμό που να θυμίζει έντο­ να την παθητική προστασία των σύγχρο­ νων επιβατικών αυτοκινήτων. Το μέγιστο βάρος απογείωσης του UH-60 είναι 10.000 kg και η προώθησή του επιτυγχάνεται από δύο κινητήρες Τ-701 που καθένας αποδί­ δει ισχύ 1.940 hp. Η κίνηση μεταδίδεται σε ένα κύριο στροφείο τεσσάρων πτερυγίων διαμέτρου 16,36 m και σε ένα μικρότερο ουραίο στροφείο επίσης τεσσάρων πτερυ­ γίων. Ολα τα πτερύγια είναι αναδιπλούμενα, παρέχοντας στο B la c k H aw k τη δυνα­ τότητα να μεταφέρεται εύκολα από μετα­ γωγικά αεροσκάφη. Ο Αμερικανικός Στρα­ τός χρησιμοποιεί ήδη περισσότερα από 1.400 UH-60 και εξακολουθεί να παραλαμ-

στέκουν όρθια στην πόλη ήταν τα ισλαμικά τζαμιά, τα μόνα αντικείμενα στον κόσμο που έδειχναν να σέβονται όλοι οι Σομαλοί. Το Μογκαντίσου αποτελούσε πραγματική εικόνα της απόλυτης καταστροφής. Σε κάποιους Ranger θύμιζε σκηνές από τις ταινίες επιστη­ μονικής φαντασίας "Mad Max", έναν κόσμο στον οποίο οι δρόμοι των πόλεων οργώνο­ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

βάνει περίπου 60 ελικόπτερα της έκδοσης -L ετησίως. Βασική αποστολή του B la c k H aw k εί­ ναι να μεταφέρει στρατιωτικό προσωπικό και υλικό σε οποιοδήποτε σημείο του πεδί­ ου της μάχης παραστεί ανάγκη. Το τυπικό πλήρωμα αποτελείται από δύο χειριστές και τον αρχηγό πληρώματος, ο οποίος χει­ ρίζεται και το πολυβόλο της θύρας, ενώ η μεταφορική ικανότητα φθάνει τους 11 πλήρως εξοπλισμένους άνδρες - σε έκτα­ κτες περιπτώσεις μπορούν να χω ρέσουν μέχρι και 16 άτομα. Τα βαριά φορτία (πυ­ ροβόλα των 105 mm, παλέτες με πυρομαχικά, καύσιμα, τρόφιμα ή άλλα εφόδια) μεταφέρονται εξωτερικά, δεμένα κάτω από την άτρακτο. Η ανυψωτική ικανότητα του UH-60 ανέρχεται στα 4.090 kg. Εξίσου σπουδαία είναι η συμβολή του ελικοπτέ­ ρου στην ιατροφαρμακευτική φροντίδα των τραυματιών, αφού έχει τη δυνατότητα να πλησιάσει σε απρόσιτες περιοχές και να μεταφέρει γρήγορα στο πλησιέστερο νο­ σοκομείο κάποιο επείγον περιστατικό. Η γνώση και μόνο για την ύπαρξη ενός νοσο­ κομειακού B la c k H aw k αποτελεί βασικό παράγοντα εξύψωσης του ηθικού των μά­ χιμων -τμημάτων. Ενας επιπλέον ρόλος των UH-60 είναι η δράση τους ως ιπτάμενων κέντρων διοίκησης, παρέχοντας στους Α ­ μερικανούς αξιωματικούς καθαρή εικόνα του πεδίου της μάχης από ψηλά και βοη­ θώντας τους να λάβουν γρήγορες και σω­ στές αποφάσεις.

νταν από συμμορίες αδίστακτων ένοπλων λη­ στών. Οι λίγοι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι ή­ ταν γεμάτοι από κάθε είδους σκουπίδια, συ­ ντρίμμια και κατεστραμμένα στρατιωτικά ο­ χήματα. Οσοι τοίχοι σπιτιών δεν είχαν μετατραπεί σε σωρούς ερειπίων ήταν σημαδεμέ­ νοι βαθιά από τα βλήματα που εποστρακίστηκαν πάνω τους. Οι τηλεφωνικοί στύλοι είχαν

απομείνει να στέκουν στις πιο περίεργες γω­ νίες ως προς το έδαφος, ενώ τα σύρματά τους είχαν από καιρό αφαιρεθεί από τους ντόπιους για να πουληθούν στη μαύρη αγο­ ρά. Από τα σημεία όπου στέκονταν παλαιότερα οι ορειχάλκινες προτομές του δικτάτορα Μωχάμετ Σίαντ Μπαρέ απέμεναν μόνο οι βά­ σεις. Τα κτίρια του πανεπιστημίου και της κυ­ βέρνησης είχαν λεηλατηθεί άγρια και οι κά­ τοικοι της πόλης είχαν αφαιρέσει οτιδήποτε μπορούσε να έχει κάποια αξία: τα μεταλλικά πλαίσια των παραθύρων, τους μεντεσέδες, α­ κόμα και τα ρόπτρα από τις πόρτες. Κάθε α­ νοικτός χώρος καλυπτόταν από σκουπίδια, κουρέλια και πρόχειρα καταλύμματα αστέ­ γων που είχαν φθάσει στην πρωτεύουσα εγκαταλείποντας την ερημωμένη επαρχία. Η πτήση ως τον στόχο διήρκεσε μόλις 10 λεπτά. Οι Αμερικανοί καταδρομείς έλαβαν το πρώτο ανησυχητικό σήμα όταν διέκριναν από τις γειτονιές της "Μαύρης Θάλασσας" να βγαίνει μαύρος καπνός από τα παλιά ελαστι­ κά αυτοκινήτων που έκαιγαν οι ντόπιοι. Ολοι γνώριζαν ότι οι Σομαλοί χρησιμοποιούσαν αυ­ τή την πρωτόγονη μέθοδο επικοινωνίας για να ειδοποιήσουν τους συντρόφους τους να σπεύσουν σε βοήθεια. 0 δρόμος Χαουλουαντίγκ επί του οποίου βρισκόταν το κτίριο-στόχος απείχε λίγα μόνο τετράγωνα από την πο­ λύβουη αγορά Μπακάρα, που ήταν γνωστό ότι αποτελούσε το κέντρο ισχύος του Αϊντίντ. Η πτώση καταδρομέων λίγα βήματα μακρύτερα θα αποτελούσε άμεση πρόκληση προς τον Σομαλό πολέμαρχο, που δεν θα μπορούσε για λόγους γοήτρου να την αφήσει αναπάντητη. Η ευρύτερη περιοχή της Μπακάρα αποτελού­ σε ίσως το μοναδικό σημείο στο Μογκαντίσου όπου η φυλή Χαμπρ Γκιντρ θα μπορούσε να συγκεντρώσει σε ελάχιστο χρόνο εκατο­ ντάδες μαχητές της και να διεξαγάγει μάχη υψηλής έντασης. 0 υποστράτηγος Γκάρισον είχε αποδε­ χθεί τον κίνδυνο όταν διέτασσε την υλοποίη­ ση της επιχείρησης για τη σύλληψη των συ­ νεργατών του Αϊντίντ και πίστευε ειλικρινά ότι οι επίλεκτοι άνδρες του θα προλάβαιναν να την ολοκληρώσουν πριν ο εχθρός αντιληφθεί οτιδήποτε. Διέθετε άλλωστε τα καλύτε­ ρα μέσα κίνησης του κόσμου και τα ανώτερα όπλα. Ισως αυτός να ήταν ο λόγος που προτί­ μησε να ρίξει τους Ranger και Delta κατά του στόχου κατά τη διάρκεια της ημέρας και δεν αναζήτησε την κάλυψη του σκοταδιού που θα έδινε ξεκάθαρο πλεονέκτημα σε εκείνον ο ο­ ποίος θα διέθετε συσκευές νυκτερινού αγώ­ να. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι "Night Stalkers” του 160 SOAR ήταν τόσο εξοικειωμένοι με τις νυκτερινές πτήσεις ώστε εκαυχώντο πως ή­ ταν σε θέση να κατεβάσουν τα ελικόπτερά τους "ακόμα και εκεί όπου θα δυσκολευόταν να τα ξεφορτώσει ένας γερανός". Η νύκτα θα καθιστούσε τον αιφνιδιασμό των Ranger και των Delta ακόμα πιο σαρωτικό, ενώ συνεπαγόταν και ένα πρόσθετο πλεονέ­ κτημα για τους Αμερικανούς: πολλοί από τους νεαρούς Σομαλούς άνδρες συνήθιζαν παραδοσιακά να αρχίζουν από το μεσημέρι να μασούν το "χατ", μια ναρκωτική ουσία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ήπια αμ-

Την εποχή που σημειώνονταν τα δραματικά γεγονότα στο Μογκαντίσου, στο γειτονικό Σουδάν δραστηριοποιείτο επιχειρηματικά ένας παράξενος φιλοξενούμενος της κυβέρνησης του Χαρτούμ. Ο άνθρωπος αυτός, στον οποίο είχε παραχωρήσει άσυλο ο ηγέτης της χώρας, κληρικός Χασάν αλ Τουράμπι, ασχολείτο φαινομενικά με την κατασκευή δημοσίων έργων και το εμπόριο σόγιας και δερμά­ των και δεν ήταν άλλος από τον πολυεκατομμυριούχο Σαουδάραβα Οσάμα μπιν Λάντεν, ο οποίος α­ ναζήτησε στην Αφρική καταφύγιο έπειτα από την αποπομπή του από το έδαφος της Σαουδικής Αραβίας. Ο πρώην αγωνιστής του πολέμου του Αφγανιστάν διακατεχόταν από την ανησυχία για το μέλλον του Ισλάμ και έβλεπε με αγωνία την απροκάλυπτη παρεμβατική πολιτική της Δύσης στη Μέση Α ­ νατολή. Ετσι όταν άρχισε η επιχείρηση του Ο Η Ε στη Σομαλία βοήθησε οικονομικά τη μετάβαση, στην

m

% νχ}( »

I

αφρικανική χώρα, εκατοντάδων βετεράνων μουτζαχεντίν οι οποίοι είχαν μετατραπεί σε θρησκευτι^ κούς μισθοφόρους του Αλλάχ ανά την υφήλιο έπειτα από την ειρήνευση στο Αφγανιστάν. Για τον βαθμό στον οποίο συνέβαλαν αυτοί οι σκληραγωγημένοι πολεμιστές στην ενίσχυση του Αϊντίντ μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί είχαν βάσιμες υποψίες πως οι αριστοτέ- | χνες χειριστές των R P G που κατέρριψαν τα ελικόπτερά τους στην πρωτεύουσα της Σομαλίας πιθα­ νώς απέκτησαν αυτές τις ικανότητες πολεμώντας τους Σοβιετικούς στα βουνά του Αφγανιστάν. Jg*» Λ \% Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν την ήττα τους στο Μογκαντίσου οι Αμερικανοί και η σπουδή με την οποία απέσυραν τα στρατεύματά τους από τη Σομαλία, επηρεασμένοι από την κατακραυγή ' της κοινής γνώμης, προκάλεσαν βαθιά εντύπωση στον μπιν Λάντεν και τον έπεισαν ότι οι ΗΠΑ αποjj τελούσαν στην ουσία "μια χάρτινη τίγρη" που δ εν είχε ψυχή για να πολεμήσει έναν αποφασισμένο α­ ντίπαλο. Η αιματηρή μάχη, την οποία σίγουρα παρακολούθησε στενά, του έδειξε επίσης ότι ακόμα και ελαφρά οπλισμένοι μουσουλμάνοι μπορούσαν να κατατροπώσουν τη θεω ρούμενη ως ισχυρότερη πολεμική μηχανή του κόσμου, αρκεί να διαπνέονταν από πίστη στον σκο­ πό τους και πνεύμα αυτοθυσίας που έφθανε στα όρια της αυτοκτονίας: “ Μ ε λίγα μέσα και μεγάλη πίστη μπορούμε να νικήσουμε την ι­ σχυρότερη στρατιωτική δύναμη της σύγχρονης εποχής. Η Αμερική είναι πολύ πιο αδύναμη από όσο δείχνει". Η πεποίθησή του αυτή, την οποία εξέφρασε ανοικτά σε συνεντεύξεις με Αραβες και Δυτικούς δημοσιογράφους, έμελλε να έχει καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα α­ πόφασή του να ιδρύσει την οργάνωση Αλ Καϊντα και να στραφεί κατά των Αμερικανών καταφέροντας συντριπτικά πλήγματα εναντίον τους, εφαρμόζοντας μια επαναστατική μορφή "ασύμμετρου πολέμου".

φεταμίνη. Ως το απόγευμα περιέρχονταν σε τέτοια κατάσταση έξαψης ώστε θα μπορού­ σαν να αψηφήσουν ακόμα και τον μεγαλύτε­ ρο κίνδυνο και συνεπώς να αποτελέσουν επι­ κίνδυνους αντίπαλους κατά τη μάχη. Το βρά­ δυ όμως η επίδραση του "χατ" σταματούσε και αυτό προκαλούσε τα ακριβώς αντίθετα α­ ποτελέσματα, με τους νεαρούς να καταρρέ­ ουν υπό την επήρεια των ναρκωτικών. Ακόμα και στερούμενος το πλεονέκτημα της νύκτας ο Γκάρισον δεν θα άφηνε την ευ­ καιρία να του ξεφύγει. Κάθε φορά που έστελ­ νε τους κομμάντος του σε επιχείρηση φρό­ ντιζε να αλλάζει τον τρόπο δράσης ώστε να μη δώσει στον αντίπαλο τη δυνατότητα να μαντέψει το επόμενο στάδιο. Οι Delta είχαν πλησιάσει αρκετές φορές στη σύλληψη του Αϊντίντ, αλλά εκείνος κατόρθωνε πάντα να ξεγλιστρά την τελευταία στιγμή. Φορώντας τα γνώριμα πλαστικά κράνη, τα μαύρα αλεξί­ σφαιρα γιλέκα και στολές χωρίς κανένα δια­ κριτικό οι άνδρες της Δύναμης Delta κατέβη­ καν πρώτοι από τα ελικόπτερα για να διεξα­ γάγουν για πολλοστή φορά μια επιχείρηση της ειδικότητάς τους: εκκαθάριση κτιρίου. Κάθε ελικόπτερο ΜΗ-6 μετέφερε ομάδα τεσ­ σάρων κομμάντος, ένας από τους οποίους ή­ ταν επικεφαλής. Στη νότια πλευρά του κτιρί­ ου εφόρμησε η ομάδα του λοχία Ματ Ρίρσον, η οποία έριξε άφθονες χειροβομβίδες κρό­ του και λάμψης για να αιφνιδιάσει και να ακινητοποιήσει τους Σομαλούς που βρίσκονταν μέσα. Ταυτόχρονα οι ομάδες των λοχιών Νόρ­ μαν Χούτεν και Πωλ Χόου εκβίαζαν την είσο­ δό τους στο οίκημα προτάσσοντας τα αυτό­ ματα όπλα CAR-15. Δευτερόλεπτα αργότερα καταρριχήθηκε στον δρόμο Χαουλουαντίγκ από τα Black Hawk το δεύτερο κύμα εφόδου των ανδρών Delta, ενώ τέσσερις ομάδες ("chalk") των Ranger ακροβολίζονταν στις γωνίες του κτιρί­

ου. Η Chalk 1 του λοχαγού Μάικ Στηλ κατέβη­ κε στη νοτιοανατολική γωνία, η Chalk 2 του υπολοχαγού Τομ ντι Τομάσο στη βορειοανατο­ λική, η Chalk 3 του λοχία Σην Ουάτσον νοτιο­ δυτικά και η Chalk 4 του λοχία Ματ Εβερσμαν ένα τετράγωνο μακρύτερα από τη βορειοδυ­ τική γωνία. Οι Ranger καταρριχήθηκαν από δύο σχοινιά διαμέτρου 7,5 cm ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές των ελικοπτέρων, ενώ αυτά παρέμεναν σε ύψος που έφθανε ως τα 20 m. Επιτηρώντας την κατάσταση από τα ελι­ κόπτερα διοίκησης και ελέγχου οι Αμερικανοί αξιωματικοί άρχισαν να έχουν δυσάρεστες σκέψεις βλέποντας ένα μεγάλο πλήθος Σομαλών, που αντιλήφθηκε προφανώς τι είχε συμβεί κοντά στο ξενοδοχείο "Olympic", να κατευθύνεται προς τον χώρο κατά μάζες. Δε­ κάδες φορτηγά στα οποία επέβαιναν ένοπλοι Σομαλοί μπορούσαν να γίνουν αντιληπτά α­ νάμεσα στους υπόλοιπους αναστατωμένους πολίτες. Χιλιάδες άνθρωποι είχαν βγει στους δρόμους και ήταν πολλοί εκείνοι που έφεραν όπλα. Οι περισσότεροι Σομαλοί φαίνονταν να πλησιάζουν από τα βόρεια, με κατεύθυνση προς τις ομάδες Chalk 2 και 4. Οταν η απόστα­ ση που τους χώριζε από την αμυντική περίμε­ τρο των Ranger μειώθηκε αρκετά, άρχισαν να ρίχνουν τα πρώτα σποραδικά πυρά εναντίον των Αμερικανών. Αν και οι κανόνες εμπλοκής που είχαν τα στρατεύματα του ΟΗΕ ήταν αυ­ στηροί και σαφείς, μη επιτρέποντας στους στρατιώτες να ανοίγουν πυρ εναντίον ατό­ μων παρά μόνο στην περίπτωση που εκείνα σκόπευαν με όπλο εναντίον τους, οι Ranger δεν χρειάζονταν πολλές αποδείξεις για να αντιληφθούν τις προθέσεις του πλήθους που τους περιέσφιγγε από παντού. Δεν μπορού­ σαν να κατανοήσουν την αντίδραση των κα­ τοίκων του Μογκαντίσου. Ελάχιστοι γνώριζαν ότι τέτοιου είδους αντιδράσεις ήταν φυσιο­

λογικές για τους Σομαλούς και πως όταν συνέβαινε κάποιο εξαιρετικό γεγονός όλοι ήθε­ λαν να αντικρίσουν το θέαμα. Ακόμα και οι γυναίκες με τα παιδιά, που δεν είχαν σχέση με τις ένοπλες φατρίες, έτρεχαν προς την οδό Χαουλουαντίγκ για να γίνουν αυτόπτες μάρτυρες της συγκλονιστικής δράσης που ί­ σως εκτυλισσόταν εκεί. Ο εκκωφαντικός θό­ ρυβος από τα αμερικανικά ελικόπτερα που αιωρούντο πάνω από τα κτίρια της περιοχής δεν άφηνε καμία αμφιβολία για την αξία του "θεάματος". Για τους Σομαλούς οι Αμερικανοί Ranger αποτελούσαν την προσωποποίηση του κακού. Τους έβλεπαν σαν βάρβαρους και κτηνώδεις πολεμιστές που κατέβαιναν από τον ουρανό, φορούσαν μαύρο θώρακα, είχαν τα όπλα τους σταυρωτά στο στήθος και τις νύκτες έβαφαν τα πρόσωπά τους για να δεί­ χνουν πιο τρομεροί. Πολλοί Σομαλοί αδημονούσαν να αναμετρηθούν με τους μισητούς "γκρίγκος", αλλά χωρίς την παρέμβαση των ε­ λικοπτέρων (στο έδαφος, ανάμεσα στα σπί­ τια, εκεί όπου θα μπορούσαν να δώσουν αν­ δρείο αγώνα). Κατά παράδοξο τρόπο ο χρόνος άρχισε να παίζει ύπουλα παιχνίδια σε βάρος των Α­ μερικανών. Πολλοί ήταν εκείνοι που υπό το κράτος του φόβου έχασαν την αίσθηση του χρόνου και αδυνατούσαν να υπολογίσουν πό­ σα λεπτά είχαν περάσει από τότε που οι κομ­ μάντος της Delta εισήλθαν βίαια στο κτίριο. Δύο; Πέντε; Δέκα; Οι Ranger δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι τα πράγματα εξελίσσονταν τόσο γρήγορα και ότι το πλήθος των Σομαλών θα τους παρατηρούσε από τα διπλανά τετρά­ γωνα πυροβολώντας μάλιστα εναντίον τους, πριν ακόμα οι Delta πετύχουν να "καθαρί­ σουν" τον στόχο. Είδαν έτσι με ανακούφιση τα πρώτα HMMWV να στρίβουν από την κα­ τεύθυνση του ξενοδοχείου "Olympic", γεγο­ νός που μαρτυρούσε πως η επιχείρηση πλη-

ή ]

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Μ Ο Γ Κ Α Ν ΤΙΣΟ Υ

Πακιστανικι στάδιο

,* ΜΑΥΡΗ Θ Α Λ Α ΣΣΑ 1 ^ Αγορά Μπακάρα

Σημείο συντρ ιβ ή του Κλιφ Ουίλκοΐ Κτίριο-στόχος

ίενοδοχείο "Olym pic'1

__ - ν · |

•^-'"’" γ Σ η μ ε ίο συντριβής ) \ τ ο υ Μάικ Ντιουράν

Αεροδρόμιο Μογκαντίσου

Αρχηγείο Αμερικανικού ιΣτρατού

ΙΝΔΙΚΟΣ Ω ΚΕΑΝΟΣ

Στον χάρτη αυτό φαίνονται οι τοποθεσίες όπου εξελίχθηκαν τα γεγονότα της 3ης·4ης Οκτωβρίου 1993.

42

σίαζε προς το τέλος της και όλα έβαιναν ικα­ νοποιητικά. Ομως δεν είχε την ίδια εντύπωση και ο υ­ ποστράτηγος Γκάρισον, που παρακολουθού­ σε από το αρχηγείο του τα τεΚταινόμενα από τις εικόνες και τα μηνύματα ασυρμάτου τα ο­ ποία μετέδιδαν το αεροσκάφος Orion και τα ελικόπτερα παρατήρησης. Η ειρωνεία της τύ­ χης ήταν πως αν και ο Γκάρισον και το επιτε­ λείο του διέθεταν την πιο πλήρη ίσως πληρο­ φόρηση για τη μάχη που είχε ποτέ διοικητής στην Ιστορία, ελάχιστα πράγματα μπορούσαν να πράξουν από το να παρακολουθούν τις ε­ ξελίξεις. Η ευθύνη του Γκάρισον ήταν να σκέ­ πτεται δύο βήματα μπροστά από την παρού­ σα κατάσταση και να προβλέπει την πιθανή ε­ ξέλιξη που θα μπορούσε να έχει η επιχείρη­ ση. Αν υπήρχε κίνδυνος ήττας, θα έπρεπε να ζητήσει άμεσα τη βοήθεια των στρατευμά­ των της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης (QRF) που έδρευε κοντά στο Μογκαντίσου ώστε να σωθούν οι καταδρομείς του. Η QRF ήταν στην ουσία τρεις λόχοι της 10ης Ορεινής Με­ ραρχίας (Ελαφράς) των ΗΠΑ, υπό την άμεση διοίκηση του στρατηγού Τόμας Μοντγκόμερυ. Τουλάχιστον ένας λόχος βρισκόταν μόνι­ μα σε κατάσταση συναγερμού για άμεση ε­ πέμβαση οπουδήποτε χρειαζόταν.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Τα αμερικανικά στρατεύματα αποτελούσαν το κυριότερο και πλέον αξιόμαχο τμήμα των δυνάμεων του ΟΗΕ που εγκαταστάθηκαν στη Σομαλία από το 1992. Ο εικονιζόμενος άνδρας φέρει προσαρμοσμένο στο τυφέκιο εφόδου Μ16 τον εκτοξευτή βομβίδων Μ203.

Οπως ήταν αναμενόμενο, οι άνδρες της Delta πέτυχαν να συλλάβουν τους Σαλάντ, Αουάλε και 22 άλλους συντρόφους τους μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Ομως ακόμα και αυτό το μικρό διάστημα ήταν αρκετό για να πυκνώ­ σουν τα πυρά των Σομαλών γύρω από την πε­ ρίμετρο που είχαν σχηματίσει οι Ranger. Ενα­ ντίον της Chalk 1 έβαλλε ένας αθέατος σκο­ πευτής που βρισκόταν σε μια στέγη, αλλά ό­ ταν ο δεκανέας Σμιθ τον πυροβόλησε αυτός δεν επανεμφανίστηκε. Ο λοχίας Ααρών Ουίλιαμσον κτυπήθηκε στον αντίχειρα από τη ρι­ πή ενός ΑΚ-47, αλλά είχε την ψυχραιμία να α­ νταποδώσει τα πυρά και να τινάξει στον αέρα το κεφάλι του ένοπλου Σομαλού. Μικρά παι­ διά υποδείκνυαν φανερά σε ένοπλους μαχη­ τές πού κρύβονταν οι Αμερικανοί και οι Ranger τα διασκόρπισαν ρίχνοντάς τους χει­ ροβομβίδες κρότου. Ενας Σομαλός έβαλλε από μικρή απόσταση καλυπτόμενος πίσω από μια γυναίκα και οι άνδρες του Εβερσμαν ανα­ γκάστηκαν να τους διαμελίσουν και τους δύο με τη ριπή ενός Μ60. Ενας ηλικιωμένος άν­ δρας που προσπαθούσε να βρει κατάλληλη θέση βολής δέχθηκε επίσης μια κοφτή ριπή από το Μ60 της ομάδας τού ντι Τομάσο. Ενας άλλος ένοπλος Σομαλός έριχνε από θέση πρηνηδόν έχοντας τέσσερα μικρά παιδιά να

κάθονται επάνω του, υπολογίζοντας ότι οι Α­ μερικανοί δεν θα διακινδύνευαν να τον κτυπήσουν. Από μια άλλη πλευρά εμφανίστηκε έ­ νας αντάρτης πάνω σε μια αγελάδα, περιστοι­ χισμένος από οκτώ ένοπλους πεζούς. Η μάχη έπαιρνε μια μορφή που οι Ranger δεν περίμεvdv ποτέ ότι θα αντιμετώπιζαν στο τέλος του 20ού αιώνα. Πριν προλάβουν να ρίξουν, ένα Black Hawk πέρασε από πάνω τους και γάζωσε την ομάδα των Σομαλών με τα εξάκαννα πο­ λυβόλα του των 7,62 mm. Οι ντόπιοι εξακο­ λουθούσαν να συγκεντρώνονται στα βόρεια και έμοιαζαν να είναι χιλιάδες. Ενοπλοι και ά­ οπλοι εκινούντο μαζί σε μεγάλες ομάδες. Τα πυρά των Ranger θέριζαν αδιάκριτα τη μάζα προσπαθώντας να διαλύσουν το πλήθος με τον τρόμο. Στο μεταξύ η φάλαγγα υπό τον αντισυνταγματάρχη Ντάνυ ΜακΝάιτ είχε αποσπάσει τρία HMMWV για να μεταφέρουν άμεσα στη βάση έναν βαριά τραυματισμένο Ranger και η ομάδα αυτή προχωρούσε αργά δεχόμενη επί­ σης πυρά από κάθε κατεύθυνση. Τα ραδιοκύ­ ματα ήταν γεμάτα από αγωνιώδη μηνύματα για την εξέλιξη της μάχης τόσο στον τομέα των Ranger, όσο και σε εκείνον της μικρής φάλαγγας. Σε μερικά οχήματα είχαν τοποθε­ τηθεί ειδικά μικρόφωνα έτσι ώστε τα ελικό­

πτερά να μπορούν να ακούνε απευθείας το τι εξελισσόταν στο έδαφος. Στη μάχη οι σωστές πληροφορίες είναι πολύ πιο πολύτιμες από το νερό ή την τροφή. Η πείρα είχε δείξει σε πολ­ λούς από τους Αμερικανούς (που είχαν πολε­ μήσει παλαιότερα στον Κόλπο ή στον Πανα­ μά) ότι οι στρατιώτες μάχονται καλά όταν ο α­ γώνας εξελίσσεται προς όφελος τους, αλλά τείνουν να γίνουν υποχείρια του πανικού ό­ ταν νιώθουν πως χάνουν την πρωτοβουλία από τον εχθρό. Ο πανικός είναι ο πιο θανάσι­ μος ιός που μπορεί να αναπτυχθεί στο μέσο μιας μάχης.

"TO BLACK HAWK ΕΠΕΣΕ!" Αν οι Σομαλοί φοβούνταν απλώς τους Ranger, για τα ελικόπτερα έτρεφαν ένα άσβε­ στο μίσος. Αυτές οι ιπτάμενες πολεμικές μη­ χανές εκινούντο συνήθως τη νύκτα και κά­ ποιος μπορούσε να ακούει επί ώρες τον ήχο των στροφείων τους χωρίς ποτέ να τα αντικρύσει. Η μόνη πιθανότητα που είχε κάποιος Σομαλός να τα δει ήταν όταν αιωρούντο ακρι­ βώς από πάνω του. Πετούσαν τόσο χαμηλά ώ­ στε ο θόρυβός τους πονούσε τα αυτιά και το ρεύμα του αέρα ξερίζωνε τα ασθενικά δέ­ ντρα από το χώμα, κατέστρεφε τις τέντες των καταστημάτων, αναστάτωνε τα κοπάδια και παρέσυρε τους τσίγκους από τις στέγες στ ρο β ιλίζοντάς τους μακριά. Αρκετές φορές οι γυναίκες κινδύνευσαν να χάσουν τα ρούχα τους ενώ περπατούσαν στον δρόμο, ενώ σε μια τουλάχιστον περίπτωση το ρεύμα ενός ε­ λικοπτέρου άρπαξε ένα μωρό από την αγκα­ λιά της μητέρας του και το εκτόξευσε μα­ κριά. Οι Σομαλοί παραπονούντο στον ΟΗΕ ότι οι πιλότοι των αμερικανικών ελικοπτέρων τα κρατούσαν σε αιώρηση επίτηδες χαμηλά πά­ νω από τις υπαίθριες τουαλέτες τους. Ολό­ κληρο το Μογκαντίσου ένιωθε πάνω του τη βία και την προσβολή. Τη νύκτα της 25ης Σεπτεμβρίου οι Σομα­ λοί είχαν πετύχει να καταρρίψουν το πρώτο ε­ λικόπτερο, ένα Black Hawk της 101ης Μεραρ­ χίας. Το πλήγμα εκείνο θεωρήθηκε τυχαίο γε­ γονός και δεν επηρέασε στο ελάχιστο τις ε­ πόμενες αμερικανικές επιχειρήσεις. Οι ρου­ κέτες RPG όπως αυτή που κτύπησε εκείνο το ελικόπτερο ήταν σχεδιασμένες για αντιαρμα­ τικό ρόλο και θεωρούντο εξαιρετικά επικίν­ δυνες για βολή προς τα πάνω, επειδή η βίαιη εκτόξευση των αερίων προς τα πίσω θα εξέ­ θετε σε σοβαρό κίνδυνο τον χειριστή του εκτοξευτή. Ακόμα και αν αυτός κατόρθωνε να ρίξει ο καπνός που άφηνε η ρουκέτα πρόδιδε τη θέση του και θα ήταν ζήτημα δευτερολέ­ πτων να βληθεί από κάποιο ΑΗ-6. Ηταν οπωσ­ δήποτε αρκετά δύσκολο να πετύχει κάποιος ένα γρήγορο και χαμηλά ιπτάμενο ελικόπτε­ ρο, πόσο μάλλον το φημισμένο ΜΗ-60 Black Hawk που είχε κατασκευαστεί έτσι ώστε να α­ ντέχει αρκετά. Η πιθανότητα κατάρριψης ε­ νός Black Hawk με αντιαρματική ρουκέτα υ­ πολογιζόταν σε μια στο εκατομμύριο.

με τον ήχο λαμαρίνας η οποία σχίζεται και κομματιάζεται. Ο κρότος προερχόταν από το ελικόπτερο με κωδικό κλήσης Super 61.0 χει­ ριστής του, Κλιφ Ουόλκοτ, ένιωσε στην αρχή ένα μικρό τράνταγμα. Ηταν πολύ πιθανό να προέρχεται από αντιαρματική ρουκέτα RPG, καθώς ο ουρανός γέμιζε με τροχιές καπνού που προκαλούντο από αυτά τα σοβιετικής κα­ τασκευής φθηνά βλήματα. Στο εσωτερικό του ελικοπτέρου βρίσκονταν ακόμα τέσσερις ελεύθεροι σκοπευτές της Δύναμης Delta που επέλεγαν τους στόχους τους από την ασφά­ λεια των αιθέρων. Ο Ουόλκοτ πίστεψε ότι η έ­ κταση της ζημιάς που είχε προκληθεί από τη ρουκέτα δεν θα ήταν τόσο μεγάλη ώστε να α­ πειλήσει το ελικόπτερο και ότι θα προλάβαι­ νε να απομακρυνθεί από την επικίνδυνη ζώ­ νη. Είχε τεράστια εμπειρία από τον πόλεμο του Κόλπου, όπου είχε πετάξει σε δεκάδες α­ ποστολές βαθιά στα μετόπισθεν των Ιρακινών μεταφέροντας τμήματα των Ειδικών Δυ­ νάμεων. Το πλήγμα του RPG όμως αποδείχθη­ κε θανάσιμο. Το ουραίο στροφείο είχε καταστραφεί και το ελικόπτερο δεν μπορούσε πλέον να ισορροπήσει στον αέρα. Ο τρόμος άρχισε να κυριεύει το πλήρωμα, καθώς γνώ­ ριζαν ότι μια πτώση του σκάφους θα σήμαινε είτε το σπάσιμο της σπονδυλικής τους στή­ λης από τη βιαιότητα της πρόσκρουσης, είτε

Λίγο πριν αρχίσουν την αποχώρησή τους από το κέντρο του Μογκαντίσου, το απόγευ­ μα της 3ης Οκτωβρίου 1993, οι Ranger άκουσαν έναν ανατριχιαστικό κρότο που έμοιαζε

τον θάνατο στα χέρια των Σομαλών, οι οποίοι δεν είχαν διστάσει πριν από λίγες ημέρες να ακρωτηριάσουν τα πτώματα του πληρώματος του Black Hawk που κατέρριψαν. Ο Ουόλκοτ

Ο Μάικ Ντιουράν όπως εμφανίστηκε στη βιντεοκασέτα των Σομαλών την επομένη της σύλληψής του.

Η 9έα προς την πολυσύχναστη αγορά Μπακάρα του Μογκαντίσου από ένα αμερικανικό ελικόπτερο.

δεν μπορούσε πλέον να κάνει τίποτα για να α­ ποτρέψει το μοιραίο. Στις 16.10 το Black Hawk κτύπησε πρώτα στη στέγη ενός σπιτιού και έ­ πειτα σφηνώθηκε μεταξύ δύο κτιρίων σηκώ­ νοντας σύννεφο καπνού. Οι Ranger και οι Delta δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα μάτια και στα αυτιά τους. Αν και είχαν εμπλακεί σε έναν φονικό αγώνα στο έδαφος, είχαν ως τότε την πεποίθηση ότι θα κατόρθωναν να επικρατήσουν και να γλιτώ­ σουν όσο και αν προσπαθούσε ο εχθρός να τους συντρίψει. Η υπεροχή στον ουρανό ή­ ταν τόσο καταλυτική και οι παρεμβάσεις των ελικοπτέρων στη μάχη τόσο συνεχείς και κα­ θοριστικές ώστε το ηθικό των Σομαλών θα καμπτόταν σε λίγο λόγω των τρομερών απω­ λειών τους. Η κραυγή απόγνωσης "To Black Hawk έπεσε!" ήλθε να διαλύσει αυτή τη βεβαι­ ότητα και να ανατρέψει το σκηνικό. Οι Αμερι­ κανοί είχαν χάσει την πρωτοβουλία των κινή­ σεων. Ο μόνος τρόπος για να ισορροπήσουν την κατάσταση ήταν να σχηματίσουν γρήγο­ ρα μια ζώνη προστασίας στην περιοχή της συντριβής του "Super 61“ μέχρι να σώσουν τους επιζώντες, να απομακρύνουν τους νε­ κρούς και να καταστρέψουν ό,τι είχε απομείνει από τα συντρίμμια. Κάτι τέτοιο όμως θα σήμαινε κίνδυνο μεγάλων απωλειών. Ο Γκάρι­ σον δεν είχε άλλη επιλογή. Ενα άλλο Black Hawk διατάχθηκε να πάρει τη θέση περιπο­ λίας του "Super 61", ενώ το ελικόπτερο έρευ­ νας και διάσωσης ("Super 68“) διατάχθηκε να επέμβει άμεσα. Οι Ranger και Delta που είχαν πετύχει να συλλάβουν τους συνεργάτες του Αϊντίντ θα μπορούσαν να διαφύγουν σχετικά εύκολα αν δεν συνέβαινε η κατάρριψη του Black Hawk. Στη συνέχεια όμως θα έπρεπε να κινηθούν ανατολικότερα και να δημιουργή­ σουν μια ζώνη προστασίας γύρω από το άτυ­ χο UH-60. Χιλιάδες ένοπλοι Σομαλοί έτρεχαν προς το σημείο της συντριβής και πολλοί άλλοι θεαθηκαν απο τα ελικόπτερα να στήνουν οδοφράγματα, να καίνε λάστιχα και να λαμβά­ νουν θέσεις ενέδρας για να αποκρούσουν τη φάλαγγα του ΜακΝάιτ αν αποπειράτο να κι­ νηθεί προς το σημείο όπου είχε πέσει το Black Hawk. Ο Γκάρισον αντιλήφθηκε ότι ο χα­ ρακτήρας της αποστολής είχε αλλάξει πλέον και ότι οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις θα έ­ διναν στο Μογκαντίσου μια φοβερή και πο­ λύωρη μάχη.

43

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΩΛΕΙΑ Δεκαεννέα λεπτά μετά την πτώση του ε­ λικοπτέρου του Ουόλκοτ το Black Hawk με κωδικό "Super 64" που είχε αναλάβει να καλύ­ ψει την ίδια περιοχή, ανατολικά του δρόμου Χαουλουαντίγκ, ολοκλήρωνε την πέμπτη τα­ χύτατη στροφή του πάνω από το κεντρικό Μογκαντίσου όταν οι επιβαίνοντες αισθάνθηκαν ένα τράνταγμα. Ο πιλότος του, Μάικ Ντιουράν, ήταν εξίσου έμπειρος με τον συνά­ δελφό του που είχε καταρριφθεί και ζήτησε από τον χειριστή ενός άλλου ΜΗ-60Κ να εξε­ τάσει εξωτερικά το ελικόπτερό του και να του αναφέρει τις ζημιές που έβλεπε. Η απά­ ντηση ήταν αποκαρδιωτική. To "Super 64" είχε πληγεί και αυτό από ρουκέτα RPG στο ουραίο ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

στροφείο και είχε χάσει τη δεξαμενή λιπαντικού και μέρος του διαφορικού συστήματος. Ισως κατόρθωνε να μείνει στον αέρα μέχρι να προσγειωθεί στη βάση αλλά λίγα τετράγωνα νοτιότερα ο κυβερνήτης έχασε τον έλεγχο και το ελικόπτερο βούτηξε προς το έδαφος πέφτοντας σαν πέτρα αμέσως μόλις πέρασε την εθνική οδό. Η ώρα ήταν 16.29. Ο Αμερικανός αντισυνταγματάρχης Ντάνιελ Μπόλγκερ έγραφε μετά τα γεγονότα: "Οι στρατιώτες μαθαίνουν νωρίς το πότε τα πράγματα πάνε άσχημα, πότε οι πιθανότητες ελαττώνονται και πότε ο εχθρός παίρνει το πάνω χέρι. Είναι σαν ένα λεωφορείο που ξαφ­ νικά γλιστρά προς έναν γκρεμό με ταχύτητα 100 km/h. Στην αρχή ο οδηγός πιστεύει ότι θα καταφέρει να το συγκροτήσει με τα φρένα και στρίβοντας ανάποδα το τιμόνι, δοκιμάζο­ ντας κάθε τεχνική, ελπίζοντας πως θα αποφύγει το χείλος της αβύσσου όσο πατά στην άσφαλτο. Ομως κάποια στιγμή ο μπροστινός τροχός φεύγει για ελάχιστα εκατοστά στο κε­ νό, οι άλλοι ακολουθούν, η μεγάλη καμπίνα ταλαντεύεται για λίγο εμπρός-πίσω, χάνει την ισορροπία της και τελικά γκρεμίζεται στο χά­ ος. Για τη Δύναμη Επιχειρήσεων Ranger το πα­

λιό λεωφορείο έγειρε πάνω από τον γκρεμό στις 16.29 και τίποτα δεν μπορούσε να σταμα­ τήσει την πτώση του”. Η σύγχυση που επικρατούσε πλέον στην αμερικανική πλευρά ήταν μεγάλη. Η φάλαγγα του ΜακΝάιτ διατάχθηκε να σπεύσει στο ση­ μείο συντριβής του Ουόλκοτ, αλλά από λά­ θος προσανατολισμού διέγραψε δύο κύ­ κλους στρίβοντας σε λάθος δρόμους. Ετσι εγκατέλειψε την προσπάθεια δεχόμενη συνε­ χή πυρά από τους Σομαλούς και επέστρεψε στη βάση. Οι Ranger και οι Delta πέτυχαν να φθάσουν στην περιοχή όπου έπεσε το "Super 61" και οχυρώθηκαν πρόχειρα στα γειτονικά σπίτια σχηματίζοντας ένα "L". Είχαν αρκετούς τραυματίες (μερικούς σε κρίσιμη κατάσταση) και από τη στιγμή που κατέλαβαν θέσεις μέ­ σα στα οικήματα ήταν αδύνατο να διαφύγουν πεζοί επειδή κάτι τέτοιο θα ήταν καταδικαστικό για τους πληγωμένους συναδέλφους τους. Οφειλαν να πολεμήσουν επί τόπου μέ­ χρι να φθάσουν οχήματα για να τους παραλάβουν. Στο μεταξύ ομάδες εξαγριωμένων αλλά ενθουσιασμένων Σομαλών πλησίαζαν απειλη­ τικά στο σημείο όπου κατέπεσε το ελικόπτε­

ρο του Ντιουράν. Δεν υπήρχε καμία πιθανό­ τητα για τους Αμερικανούς να προλάβουν να επέμβουν πρώτοι. Υπήρχε μόνο ένα ελικόπτε­ ρο έρευνας και διάσωσης και είχε ήδη κατε­ βάσει τους άνδρες του για να βοηθήσει το πλήρωμα του Ουόλκοτ. Η μόνη ελπίδα για τους πιθανούς επιζώντες ήταν το Black Hawk των πιλότων Μάικ Γκοφίνα και Τζιμ Γιακόνι που περιπολούσε κοντά στο σημείο πτώσης του "Super 64". Χωρίς να διστάσει ο Γκοφίνα διέταξε τους δύο επίλεκτους ελεύθερους σκοπευτές της Delta που επέβαιναν στο ελι­ κόπτερο, τους λοχίες Ράνταλ Σούγκαρτ και Γκάρυ Γκόρντον, να καταρριχηθούν άμεσα και να προσπαθήσουν να κρατήσουν μακριά τον εχθρό με τα εύστοχα πυρά τους. Πόσο θα μπορούσαν να αντισταθούν δύο άνδρες απέ­ ναντι σε εκατοντάδες Σομαλούς; Οι Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ όμως δεν είχαν εγκαταλείψει ποτέ συντρόφους τους στο πεδίο της μά­ χης όποιο και αν ήταν το τίμημα. Το πλήθος των Σομαλών έφθασε στην πε­ ριοχή όπου βρίσκονταν τα συντρίμμια του "Super 64" και ενεπλάκη σε βίαιη μάχη με τους Σούγκαρτ και Γκόρντον, ενώ όλοι οι Αμερικα­ νοί που άκουγαν από τον ασύρματο κρατού-

Η 10η Ορεινή Μεραρχία (Ελαφρού Πεζικού) ανήκει οργανικά στο περίφημο XVIII Αερομεταφερόμενο Σώμα του Στρατού των ΗΠΑ και αποτελεί (σύμφωνα και με την ονομασία της) τον ελαφρύτερο σχηματισμό πεζικού αυτού του εντυπωσιακού Σώματος. Διαθέτει μόλις 8.700άνδρες ώστε να μπορεί να μεταφέρεται εύκολα σε οποιοδήποτε σημείο κρίσης, αριθμό πολύ μικρό αν συγκριθεί με τους 15.000 της 82ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας και τους 17.000 της 101ης Μεραρχίας Αεροπορικής Εφόδου. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι υστερεί σε εξοπλισμό. Είναι εφοδιασμένη με τέτοια ποικιλία και ποσότητα όπλων ώστε, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των Αμερικανών επιτελών, "να μπορεί να καταστρέψει άνετα τρεις αντίπαλες μεραρχίες". Βασικό όχημα της Μεραρχίας αυτής είναι το Μ998 HMMWV. Οι άνδρες του Αμερικανικού Στρατού αποκαλούν τα συγκεκριμένα ευέλικτα οχήματα των 4,5 tHumvee ή Hummer. Σε αυτά μπορούν να φέρουν διάφορα όπλα: βαριά πολυβόλα, εκτοξευτές βομβίδων Mk 19 και αντιαρματικούς πυραύλους TOW. Το έμβλημα της 10ης Ορεινής Μεραρχίας χρονολογείται από την εποχή του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε ο σχηματισμός έδρασε στο ιταλικό θέατρο επιχειρήσεων, και απεικονίζει δύο διασταυρωμένες ξιφολόγχες, έτσι ώστε να σχηματίζεται ο ρωμαϊκός αριθμός "10" ("X").

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Το 75ο Σύνταγμα R a n g e r του Αμερικα­ νικού Στρατού συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μονάδες που αποτελούν την "αιχμή του δόρατος" των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, με την ικανότητα να μάχεται σε οποιοδήποτε είδος εδάφους και να αντεπεξέρ­ χεται στις πιο ακραίες σ υνθήκες. Οι R a n g er μπορούν να μεταφερθούν σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη μέσα σε 18 ώρες και να διεξαγάγουν με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα καταδρομικές επιχειρήσεις ή να δρά­ σουν σαν τυπικό ελαφρύ πεζικό. Αν και χα­ ρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να εισέρχονται στη ζώνη μάχης με την ίδια ευ ­ κολία από το έδαφος, τη θάλασσα ή τον α­ έρα, ειδικότητά τους θεωρείται η απόσπα­ ση του ελέγχου αεροδρομίων και η κατα­ στροφή κέντρων επικοινωνιών του εχθρού και κέντρων διοίκησης και ελέγχου. Οι R a n g er μπορούν να δράσουν επί τρεις ημέ­ ρες χωρίς κανέναν ανεφοδιασμό και να φέ­ ρουν σε πέρας αποστολές αναγνώρισης ή δολιοφθοράς, έχοντας επίσης κάποιες δυ­ νατότητες επιχειρήσεων σε περιβάλλον πυρηνικού-Θιολογικού-χημικού πολέμου. Βα­ σικότερο όπλο τους είναι σίγουρα ο αιφνι­ διασμός. Συνηθίζουν να μεταφέρονται στον στόχο τους με διάφορα μέσα που κρα­ τούν τον αντίπαλο σε ανησυχία, να κτυπούν βίαια και γρήγορα και να τελειώνουν την αποστολή τους πριν ο εχθρός προλά­ βει να συνέλθει. Κυριότερες αδυναμίες τους είναι η έλλειψη οργανικών στοιχείων λογιστικής υποστήριξης, ικανού αριθμού βαρέων όπλων και δυνατοτήτων διακομι­ δής τραυματιών. Το 75ο Σύνταγμα R a n g e r αποτελείται από τρία τάγματα, το επιτελείο και έναν λό­ χο διοίκησης. Το 1ο Τάγμα εδρεύει στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Χάντερ της Τζώρτζια, το 2ο στο | / \ L . I V I I L . I I I £— \J \m J

Ο Μόουμαν με τη στολή του δεκανέα Α’ Τάξης (SS-Rottenfuhrer) στην Ολλανδία, στις αρχές του 1943.

ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Δ Ε Ν ΑΓΑΠΗΟΗΚΕ ΚΑΙ Δ Ε Ν ΘΑΥΜΑΣΤΗΚΕ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΙ Δ Ε Ν ΕΓΙΝΕ Α Ν ΤΙΚΕΙΜ ΕΝ Ο Μ ΙΣΟΥΣ ΚΑΙ ΦΟΒΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΤΟΥ ΟΣΟ ΤΑ WAFFEN SS. ΑΠΟ ΤΟ 1940 ΚΑΙ ΜΕ ΕΝΤΟΛΗ ΤΟ ΥΧΙΜ ΛΕΡ ΤΑ SS ΕΠΕΤΡΕΨΑΝ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ, ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥΣ, ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ.

50

Η ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΥΠΗΡΞΕ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ. ΜΕΣΑ ΣΕ Μ ΙΚΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜ Α ΔΗΜ ΙΟ ΥΡΓΗΘ ΗΚΑΝ ΟΛΟΚΛΗΡΕΣ ΛΕΓΕΩΝΕΣ ΑΠΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΝΟΡΒΗΓΟΥΣ, ΔΑΝΟΥΣ, ΓΑΛΛΟΥΣ, Ο ΛΛΑΝΔΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ. ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΘΕΛΗΣΑΝ ΝΑ ΓΕΥΘΟΥΝ ΤΗΝ «ΕΜ Π ΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ». ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΥΠΗΡΞΕ 0 ΔΕΚΑΕΝΝΙΑΧΡΟ ΝΟ Σ

■

ΟΛΛΑΝΔΟ Σ ΓΚΕΡΑΡΝΤ ΜΟΟΥΜΑΝ, 0

ΕΠΟ ΝΟ Μ ΑΖΟ Μ ΕΝ Ο Σ

«ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΑΣ ΑΡΜΑΤΩΝ». ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Δεξιά: Το εξώφυλλο του περιοδικού ποικίλης ύλης «Hamburger Illustrierte», προσαρμοσμένο τότε στις συνθήκες πολέμου, φιλοξένησε στις σελίδες του τον Γκέραρντ Μόουμαν. 0 τίτλος του εξωφύλλου είναι χαρακτηριστικός: «Ο πρώτος Σταυρός των Ιπποτών για έναν Ολλανδό» («Hamburger Illustrierte», 20 Μαρτίου 1943).

Das erste R itterk reu z für einen Niederländer

D er niederländische Freiwillige Gerardus Mooymann au$ Apeldoorn, Geschütz­ führer in einer Panzerjäger-Kompanie der Legion „Nederland*4, vor seinem Geschütz, mit dem er, erst als Richtschütze, später als Geschützführer, am 13. Februar s ü d li c h des Ladogasees 13 schwere Sowjetpanzer zur Strecke brachte. Insgesamt hat er mit seinen Kameraden bisher 22 Panzer abgeschoss@n __________________________________W e i t e r e

B ild e r auf Sette 3

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ολλανδικού λαού αποστασιοποιήθηκε από πρώτος Ευρωπαίος εθελοντής το σύστημα και εντάχθηκε σε αντικοινοτων Waffen S S που τιμήθηκε με βουλευτικές οργανώσεις. Κάτι τέτοιο έτον Σταυρό των Ιπποτών του πραξε Τάγματος του Σιδηρού Σταυρού ήταν ο δε-και ο πατέρας Μόουμαν και έγινε μέ­ του εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος καεννιάχρονος Ολλανδός Γκέραρντ λος Μόου(N SB) του Αντον Μούσερτ. Στην τρυφερή μαν (Gerard Mooyman). Ο Μόουμαν γεννήηλικία των 15 χρόνων ο νεαρός Γκέραρντ έ­ θηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1923 στο Απελχασε την αγαπημένη του μητέρα (9 Μαϊου ντοορν της κεντρικής Ολλανδίας και ήταν 1938). γιος του εμπόρου Κάσπαρους Κορνέλις Το φθινόπωρο του επόμενου χρόνου Μόουμαν. Η οικογένειά του καταγόταν από ξέσπασε ο Β ’ΠΠ. Υστερα από τη γερμανική τη νότια Ολλανδία και ο πατέρας Μόουμαν εισβολή στην Πολωνία ακολούθησε η κατά­ διηύθυνε μια ιδιωτική επιχείρηση με την ε­ ληψη της δυτικής Ευρώπης (Μάιος-Ιούνιος πωνυμία «Kanaalzicht». Στο πατρικό σπίτι 1940) και η εγκατάσταση των γερμανικών του μικρού Γκέραρντ, στην Καναλστράσε, αρχών κατοχής στις Κάτω Χώρες. Στις 19 μεγάλωσαν ακόμα οι τρεις αδελφοί και οι Μαϊου διορίστηκε ως εκπρόσωπος του Γερ­ τέσσερις αδελφές του. Μετά την αποφοί­ μανικού Ράιχ στην Ολλανδία ο Δρας Σέυςτησή του από το σχολείο ο νεαρός Μ όου­ Ινκουαρτ από τη Βιέννη. To NSB και οι οπα­ μαν έμαθε την τέχνη του τόρνου, ενώ πα­ δοί του βρέθηκαν στην εξουσία. Στις 11 Ιαράλληλα βοηθούσε τον πατέρα του στη νουαρίου 1941 πραγματοποιήθηκε η πρώτη νέα του επαγγελματική δραστηριότητα (ε­ επίσημη παρέλαση των Ολλανδών S S στη μπόριο γαλακτοκομικών προϊόντων).

Ο

Στις 20 Φεβρουάριου 1943 ο Γκέραρντ Μόουμαν τιμήθηκε με τον Σταυρό των Ιπποτών. Ηταν ο πρώτος Ευρωπαίος εθελοντής των Waffen-SS που έλαβε αυτή τη διάκριση. Στη φωτογραφία διακρίνεται και ο διοικητής της 170 Μεραρχίας που του απένειμε το γερμανικό παράσημο.

ρικές διαμάχες. Ετσι ένα μεγάλο μέρος του ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

λεκτοι S S είχαν γίνει πλήθος. Στα περισσό­ τερα στρατολογικά γραφεία δεν προλάβαι-

Ο ρωσικός χειμώνας άφησε ανεξίτηλα

τα σημάδια του στο πρόσωπο του νεαρού άνδρα.

Ο νεαρός Μόουμαν ως νεοσύλλεκτος τον Απρίλιο του 1941, στην ταξιαρχία

εθελοντών «Nordwest». Η οικογένεια Μόουμαν διέμεινε στη συ­ νέχεια σε ένα πολύ όμορφο σπίτι στο Φόορμπουργκ, κοντά στη Χάγη. Η δεκαετία του ’30 ήταν μϊα πολύ δύσκολη περίοδος και η Ολλανδία προσπαθούσε να συνέλθει από τις συνέπειες της μεγάλης οικονομικής κρί­ σης του 1929. Το ποσοστό ανεργίας στη χώ­ ρα ήταν ιδιαίτερα υψηλό, το κράτος πρό­ νοιας ουσιαστικά ανύπαρκτο, ενώ τα δημο­ κρατικά κόμματα είχαν εμπλακεί σε εσωτε­

Waffen SS, Αρχικά δεν έγινε δεκτός (ήταν ένα εκατοστό κοντύτερος από το απαιτούμενο), αλλά δύο μήνες αργότερα, τον Απρί­ λιο του 1941, ο μικρόσωμος Ολλανδός δεν μπόρεσε να κρύψει τη χαρά του όταν έλαβε φύλλο πορείας με προορισμό το Αμβούργο για να καταταγεί στην Ταξιαρχία εθελοντών ..«Nordwest», Η μονάδα αυτή είχε κατώτερους αξιω­ ματικούς που μιλούσαν φλαμανδικά και δεν υπάκουαν στους αυστηρούς κανόνες της «φυλετικής» επιλογής που διέκρινε τη στρατολόγηση των SS, Ενώ την άνοιξη του 1941 υπήρχαν δύο μόνο τάγματα από Ολ­ λανδούς και Φλαμανδούς, η έναρξη της ε­ πιχείρησης «Μπαρμπαρόσα» στη Σοβιετική Ενωση (22 Ιουνίου) σηματοδότησε έναν πρωτοφανή ενθουσιασμό στις τάξεις των Ευρωπαίων αντικομμουνιστών. Οι νεοσύλ­

Χάγη, ενώ 11 μέρες αργότερα (22-1-41) έγινε μια μεγάλη συγκέντρωση . στο Stadttheater του. Αμστερνταμ, με ομιλητές επιφανείς αξιωματούχουςτων SS . Ο Μ όου­ μαν ήταν παρών. Στο τέλος έλαβε μέρος στην επιβλητική πορεία που οργανώθηκε υπό το φως πυρσών στο κέντρο της πόλης. Υστερα από την εμπειρία αυτή ο νεαρός α­ ποφάσισε να καταταγεί χωρίς δισταγμό στα

ναν να μετρούν αιτήσεις εθελοντών. Οι πιο πολλοί από αυτούς, παιδιά ακόμα, δεν γνώ­ ριζαν ότι αυτός ο πόλεμος θα εξελισσόταν σε μια τρομακτική σφαγή ανθρώπων. Ολοι τους είχαν μονάχα έναν φόβο: μήπως δεν προφθάσουν τη μάχη! Ο αγώνας στην Ανα­ τολή είχε αρχίσει και στα μετόπισθεν ζή­ λευαν εκείνους που «βάδιζαν στη νίκη». Η μονάδα τού Μόουμαν, η Λεγεώνα «Niederlande», που περιελάμβανε Ολλαν­ δούς νεοσύλλεκτους, τοποθετήθηκε στο πεδίο ασκήσεων Χάίντελαγκερ κοντά στη Ντέμπιτσα και αργότερα στο στρατόπεδο Αρις στην ανατολική Πρωσία. Η δύναμη της Λεγεώνας αποτελείτο από τρία ενισχυμένα τάγματα.

Ο Γκέραρντ Μόουμαν

και το αντιαρματικό πυροβόλο των 75 mm.

Ο διοικητής της Λεγεώνας « Niederlande», συνταγματάρχης

των SS Γιόζεφ Φίτστχουμ, συνομιλεί με τον δεκαεννιάχρονο πυροβολητή που τιμή&ηκε με τον Σταυρό των Ιπποτών. Ο Βιεννέζος αριστοκράτης καταγόταν από την παλαιό οικογένεια των Φίτστχουμ (Fitzthum) και έχασε τη ζωή του το 1945 εξαιτίας ενός τραγικού αυτοκινητικού δυστυχήματος.

ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜ Α ΤΟΥ ΠΥΡΟ Σ Ο Μόουμαν εκπαιδεύτηκε ως πυροβο­ λητής και τοποθετήθηκε στο στοιχείο ενός Pak 50 mm της 14ης Πυροβολαρχίας Αντιαρ­ ματικών, της Λεγεώνας. Ο δεκαεννιάχρονος από το Απελντοορν έλαβε το βάπτισμα του πυρός στις 2 Φεβρουάριου 1942 δυτικά του Νοβγκορόντ, στο Βολχόβ, στην περιο­ χή Σέλο Γκόρα. Από τις 22 Ιανουαρίου η σο­ βιετική αντεπίθεση της 2ης Στρατιάς Κρού­ σης είχε ανατρέψει τη 216 γερμανική Μ ε­ ραρχία, Το ρήγμα ήταν στενό, περίπου 15 km, αλλά οι Μπολσεβίκοι έριξαν από εκεί πολλές μεραρχίες που στα μετόπισθεν των γερμανικών γραμμών αποτελούσαν έναν τεράστιο θύλακα με συγκεχυμένο περί­ γραμμα. Στα νότια του Σλούσελμπουργκ η 54η σοβιετική Στρατιά επιτέθηκε και αυτή, προσπαθώντας να εγκλωβίσει το 1ο γερμα­ νικό Σώμα Στρατού, το Σώμα Στρατού της ανατολικής Πρωσίας. Η Λεγεώνα «Niederlande» έλαβε θέσεις μάχης βόρεια της λίμνης Ιλμεν και για έναν ολόκληρο μή­ να δοκιμάστηκε σε σκληρές μάχες σώμα με σώμα. Δάση κάλυπταν όλη την περιοχή, το παγωμένο χώμα ήταν σκληρό σαν σίδερο και οι δοκιμασίες που επέβαλλε το κρύο ή­ ταν τρομερές. Για παράδειγμα το 426 Σύ­ νταγμα Πεζικού έχασε μέσα σε λίγες μόνο ώρες τη μισή δύναμή του χωρίς να έχει πο­ λεμήσει, επειδή μια απότομη πτώση της θερμοκρασίας προξένησε πλήθος από κρυοπαγήματα και θανάτους λόγω του ψύ­ χους. Οι S S της «Niederlande» είχαν την ευ­ καιρία να αποδείξουν την αξία τους στο πε­ δίο της μάχης όταν αντιμετώπισαν με εξαι­ ρετική επιτυχία τις μανιασμένες επιθέσεις ολόκληρων συνταγμάτων ρωσικού πεζικού. Στις 4 Μαρτίου το γερμανικό ραδιόφω­ νο αναφέρθηκε στον ηρωισμό και στη δρά­ ση της Λεγεώνας στο Ανατολικό Μέτωπο, ενώ λίγο αργότερα ο διοικητής της 20ής Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Πεζικού, στις διαταγές του οποίου υπαγόταν η

«Niederlande», επαίνεσε τη μαχητικότητα και το πνεύμα αυτοθυσίας που επέδειξαν οι Ολλανδοί S S στην υπεράσπιση των αμυ­ ντικών θέσεων στο Γκούσι και στο Πιατίλιπι. Στις 22 Απριλίου 1942 η Λεγεώνα εντά­ χθηκε στη 2η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πε­ ζικού των SS . Οι άνδρες της πολεμούσαν πλέον μέσα στον θύλακα του Βολχόβ, όπου σε κάποια σημεία είχαν περικυκλωθεί. Ο καιρός ήταν βροχερός και τα περισσότερα ορύγματα είχαν τουλάχιστον μισό μέτρο νερού. Στις 15 και στις 17 Απριλίου η Πυρο­ βολαρχία του Μόουμαν ανέλαβε δράση και σφυροκόπησε εχθρικούς στόχους στο Πόσουλοκ. Οι Σοβιετικοί επιτίθεντο κατά κύ­ ματα αψηφώντας τις τεράστιες απώλειες σε έμψυχο υλικό. Εξίσου μεγάλες όμως ή­ ταν και σι απώλειες των Ολλανδών. Ο διοι­ κητής της Πυροβολαρχίας, λοχαγός Κουρτ Οττο, τραυματίστηκε βαριά και αντικαταστάθηκε.

Στις 7 Ιουνίου η Λεγεώνα αναπτύχθηκε σε θέσεις μπροστά στη σιδηροδρομική γραμμή Νοβγκορόντ-Λένινγκραντ. Πολύ κοντά μάχονταν οι Φλαμανδοί S S της Λ εγε­ ώνας «Flandern» και οι Ισπανοί της «Blaue Division» (Γαλάζια Μεραρχία) του Στρατού. Στις 16 Ιουλίου 1942 ο αντισυνταγματάρχης Γ ιόζεφ Φίτσχουμ ανέλαβε τη διοίκη­ ση της «Niederlande». Πρώτη ενέργεια του νέου διοικητή της Λεγεώνας υπήρξε η συ­ γκρότηση ενός τάγματος εφόδου που αποτελείτο από τρεις λόχους πεζικού του Συ­ ντάγματος. Μεταξύ αυτών ήταν και η 14η Πυροβολαρχία στην οποία ανήκε ο Μ όου­ μαν. Στις 29 Ιουλίου η Λεγεώνα μετακινήθηκε και από τις αρχές Αυγούστου εγκατα­ στάθηκε στην περιοχή Λενιμιάκι της Κράσνογιε Σέλο, όπου αντικατέστησε τη Λεγεώ­ να «Flandern». Νέο πεδίο δράσης των Ο λ­ λανδών εθελοντών ήταν πλέον η περιοχή του Λένινγκραντ. Γύρω από την πολιορκηΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ανδρες της 14ης Αντιαρματικής Πυροβολαρχίας. Οι θερμοκρασίες των -20 και -30 βαθμών Κελσίου ήταν τότε συνηθισμένο φαινόμενο.

μένη πόλη ήταν κιόλας φθινόπωρο. Η πε­ ρίοδος της λάσπης είχε φθάσει. Οι μάχες διεξάγονταν μέσα σε πλημμυρισμένα δάση. Στις 7 Σεπτεμβρίου ξέσπασε άγριος αγώ­ νας, σώμα με σώμα, στο χωριό Τσάρκογιε α­ νατολικά του Λένινγκραντ, όταν οι Σοβιετι­ κοί εισέδυσαν αιφνιδιαστικά σε αυτό ανα­ γκάζοντας τους άνδρες των βοηθητικών υ­ πηρεσιών της Λεγεώνας να πάρουν τα όπλα και να διεκδικήσουν με πείσμα από τον ε­ χθρό κάθε σπίτι και κάθε μάντρα του χωρι­ ού. Στο 30ό Τεθωρακισμένο Σώμα του στρα­ τηγού Φρέτερ Πίκο οι Γερμανοί είχαν παραδώσει τα τρία πρώτα άρματα Tiger που εί­ χαν αφήσει τα εργοστάσια, από τα οποία προσδοκούσαν την ανανέωση του τεθωρα­ κισμένου πολέμου. Η σοβιετική αντιαρματι­ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

κή άμυνα τα διέλυσε και τα τρία μέσα σε λί­ γα μόνο λεπτά.

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΙΠΠ Ο ΤΩ Ν Ενώ ο «στρατηγός» χειμώνας εισέβαλε στη δυτική Ρωσία πιο βίαιος και άγριος από κάθε άλλη φορά, οι λεγεωνάριοι της «Niederlande» πήραν την πρωτοβουλία να οργανώσουν έναν έρανο για τον Γερμανικό Ερυθρό Σταυρό. Το ποσό που συγκέντρω­ σαν (55.500 περίπου γερμανικά μάρκα) παραδόθηκε στον αντιπρόεδρο αυτού, αντι­ στράτηγο των S S Δρα Κράβιτς. Στην αντι­ προσωπεία των Ολλανδών εθελοντών που συναντήθηκε με τον αντιστράτηγο συμμε­ τείχε και ο δεκανέας των S S Μόουμαν, ήδη

τιμημένος με το Ανατολικό Μετάλλιο. Μετά το πέρας της συνάντησης οι νεαροί Ολλαν­ δοί απόλαυσαν μία τουριστική περιήγηση οτο Βερολίνο, ενώ το βράδυ τούς δεξιώθηκε στο πολυτελές ξενοδοχείο «Kaiserhof» ο υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκαίμπελς (Ιανουάριος 1943). Στις αρχές Φεβρουάριου ο μικρόσωμος δεκανέας επέστρεψε στη μονάδα του. Τότε θα σημειωνόταν το ξεκίνημα των μεγάλων του επιτυχιών. Μέσα στο βαρύ ψύχος του αρκτικού χειμώνα οι Σοβιετικοί επιτίθεντο συνεχώς εναντίον της «Niederlande», που υ­ παγόταν πλέον στον τομέα της 170 Μεραρ­ χίας Πεζικού. Ισχυρή πίεση δεχόταν η 14η Πυροβολαρχία Αντιαρματικών, όπου υπη­ ρετούσε ο εικοσάχρονος πυροβολητής Γκέραρντ Μόουμαν. Το απόγευμα της 5ης Φεβρουάριου 1943 ο Μόουμαν έδωσε την εξής περιγραφή: «Σήμερα το πρωί είχα τη μεγαλύτερη εμπειρία της ζωής μου, αυτό που πάντοτε περίμενα. Λίγο μετά την αυγή διέκρινα εννέα εχθρικά άρματα μάχης να κινούνται κατά των θέσεών μας. Συμπτωματικά ήμουν εγώ σκοπός όταν άκουσα τον θόρυβο των κινητήρων. Αντιλήφθηκα ότι δεχόμασταν το κύριο βάρος της επίθεσης των μπολσεβίκων. Ετρεξα αμέσως στο πυ­ ροβόλο μου φωνάζοντας στον πυροβολητή μου: Γέμισε γρήγορα, πρέπει να σκοπεύσω! Μόλις έριξα τις δύο πρώτες βολές πήρε φωτιά το πρώτο εχθρικό Τ-34/76, ωστόσο συνέχισε να κινείται. Σκοπέυσα και κατέ­ στρεψα το δεύτερο άρμα. Με τη δεύτερη βολή ο κάλυκας του βλήματος «κόλλησε» μέσα στον σωλήνα του πυροβόλου! Για με­ ρικά δευτερόλεπτα έμεινα ακίνητος βλέπο­ ντας τα εχθρικά άρματα να πλησιάζουν. Ε ­ βριζα από θυμό και αγωνία μαζί. Εκτεθειμέ­ νος σε καταιγισμό πυρός έτρεξα μαζί με τον δεύτερο πυροβολητή μου σε έναν πα­ ρακείμενο αγρό. Αφού εντόπισα ένα μακρύ και λεπτό ξύλο κατόρθωσα να πετάξω τον κάλυκα από το Pak. Ηταν ακριβώς η πιο κρί­ σιμη στιγμή. Τα σοβιετικά άρματα είχαν πλησιάσει σε απόσταση 400 m. Πήρα τότε θέση στο σκοπευτήριο του πυροβόλου, κοίταξα τον πυροβολητή στα μάτια και του φώναξα: Νίκη ή θάνατος! Με μεγάλη ταχύ­ τητα και εξαιρετική ευστοχία οι συνάδελ­ φοί μου έβαλαν εναντίον των εχθρικών αρ­ μάτων. Υστερα από εννέα βολές παρατηρή­ σαμε τέσσερα τεθωρακισμένα να φλέγο­ νται ακινητοποιημένα. Δευτερόλεπτα αρ­ γότερα ακολούθησαν εκρήξεις και τα σιδε­ ρένια θηρία τινάχτηκαν στον αέρα! Τα υπόλοιπα πέντε εχθρικά άρματα γύρισαν πίσω και χάθηκαν μέσα στην ομίχλη. Αν δεν είχαμε υποστεί την ατυχία με την εμπλοκή του κάλυκα θα είχαμε θέσει εκτός μάχης όλα τα σοβιετικά τεθωρακισμένα» (εφημ. «De Zwarte Soldaat», 11/3/43). Για την καταστροφή των τεσσάρων Τ-34 ο εικοσάχρονος πυροβολητής τιμήθηκε στις 6 Φεβρουάριου 1943 με τον Σιδηρού Σταυρό Β ' Τάξης. Στο μεταξύ οι επιθέσεις των Σοβιετι­ κών, που είχαν αρχίσει σε όλη την αμυντική περίμετρο της «Niederlande», συνεχίστηκαν

Βερολίνο, 23 Μαρτίου 1943. Δημοσιογράφοι και εκπρόσωποι του Ξένου Τύπου «βομβαρδίζουν» με ερωτήσεις τον ήρωα της πρώτης γραμμής.

■je αυξανόμενη ένταση. Στις 13 Φεβρουάρι­ ου ο Μόουμαν κατέστρεψε τρία σοβιετικά άρματα και μερικές μέρες αργότερα άλλα δύο. Κάθε σοβιετική απόπειρα να ötaonaσθεί το μέτωπο της Λεγεώνας στεφόταν από αποτυχία. Τα επιτεύγματα του Μ όου­ μαν άρχισαν να κάνουν τον γύρο της Ευρώ­ πης. Μια φορά ο ίδιος έσωσε την κατάστα­ ση όταν μία ίλη σοβιετικών αρμάτων πλη­ σίασε επικίνδυνα το αρχηγείο της Λεγεώ­ νας. Χωρίς να χάσει το θάρρος του ο Μ όου­ μαν έστρεψε το πυροβόλο του και με εύ­ στοχες βολές κατέστρεψε τα περισσότερα άρματα από πίσω. Ο νεαρός πυροβολητής της «Niederlande» για τα γεγονότα της 10ης Φ ε­ βρουάριου 1943 ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «...Πέντε ημέρες αργότερα κατάφερα να καταστρέψω τέσσερα σοβιε-

τικά πυροβόλα. Το ένα από αυτά ήταν τόσο καλά καλυμμένο ώστε από την απόσταση που βρισκόμασταν ήταν αδύνατο να το πετύχουμε. Πλησιάσαμε τότε με μερικούς συ­ ντρόφους μου έρποντας κάτω από το συρ­ ματόπλεγμα πάνω στο χιόνι. Μερικά μέτρα πιο πέρα υπήρχε ένα σοβιετικό φυλάκιο. Μόλις έφθασα στο εχθρικό πυροβόλο το­ ποθέτησα μπροστά έναν εκρηκτικό μηχανι­ σμό και έτρεξα γρήγορα προς τις γραμμές μας. Δεν πρόφθασα να κάνω δέκα βήματα όταν άκουσα πίσω μου, μία ισχυρότατη έ­ κρηξη και το πυροβόλο τινάχτηκε στον αέ­ ρα. Γι’ αυτή μου την πράξη τιμήθηκα με τον Σιδηρού Σταυρό Α ’ Τάξης». Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Μόουμαν δέχθηκε δύο θραύσματα και τραυματίσθη­ κε ελαφρά στο πρόσωπο. Διακομίσθηκε

στο στρατιωτικό νοσοκομείο της περιοχής και λίγες ημέρες αργότερα επέστρεψε στη θέση του. Η Ολλανδική Λεγεώνα κατά το διάστη­ μα εκείνο υπαγόταν στον τομέα δράσης του XXVI Σώματος Στρατού. Στις 13 Φεβρουάριου οι Σοβιετικοί με ι­ σχυρές δυνάμεις και ξεκούραστα στρατεύ­ ματα επιτέθηκαν στις γερμανικές θέσεις α­ νάμεσα στο Βολχόφ και στην Οστζέε. Νότια της λίμνης Λαντόγκα πολεμούσε η «Niederlande». Το αντιαρματικό πυροβόλο τω.ν 75 mm του Μόουμαν βρισκόταν δίπλα σε μια σιδηροδρομική γραμμή, σε τέτοια θέση ώστε οι υπερυψωμένες ράγες να προ­ σφέρουν στους υπηρέτες του Pak κάποια προφύλαξη. Τις πρώτες πρωινές ώρες το μέτωπο

της Λεγεώνας δ έχθηκε το σφυροκόπημα του σοβιετικού πυροβολικού. Οι εκρήξεις σήκωναν το χιόνι, που ανακατευόταν με το χώμα και τα αέρια και έτσι εδημιουργείτο μια αποπνικτική ομίχλη που τη «διατρυπού­ σαν» μόνο μερικά από τα αραιά αιωνόβια δέντρα της ρωσικής στέππας δίνοντας όψη όρθιων σκελετών σε πυρπολημένο νεκρο­ ταφείο. Ολα τα όπλα κτυπούσαν μαζικά και συναγωνίζονταν άγρια ποιο θα ρίξει τα πιο πολλά βλήματα. Μέσα από τους καπνούς και την ομίχλη ξεπρόβαλαν οι σκιές δέκα Τ34. Ακολουθούσαν πεζά στρατεύματα. Ψύχραιμα ο Μόουμαν σκόπευσε τον πρώτο σιδερένιο κολοσσό και τον πέτυχε με την πρώτη βολή. Εντρομο το πλήρωμα του Τ-34 εγκατέλειψε το φλεγόμενο άρμα και αναζήτησε καταφύγιο σε έναν τεράστιο κρατήρα που άνοιξε το γερμανικό πυροβο­ λικό. Σε αυτή τη μάχη φάνηκαν τα ηγετικά προσόντα του Ολλανδού πυροβολητή. Για τον Μόουμαν η πίστη στη νίκη δεν έπρεπε με κανένα τίμημα να αμφισβητηθεί. Μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας τρία σοβιετικά άρ­ ματα καίγονταν πάνω στο χιόνι. Οι πολεμι­ στές ούρλιαζαν από χαρά. Πάντα στο πιο δύσκολο σημείο της μάχης ο Μόουμαν φαι­ νόταν αθάνατος. Ενας από τους υπηρέτες του πυροβόλου του όμως δεν είχε την ίδια τύχη. Ενα θραύσμα όλμου τον κτύπησε στο στήθος και εκείνος άφησε την τελευταία του πνοή ψιθυρίζοντας λίγα λόγια για την αγαπημένη του μητέρα και την πόλη όπου γεννήθηκε, το Ρότερνταμ. Οι Σοβιετικοί διαισθανόμενοι την ήττα σφυροκοπούσαν τα πλευρά των Ολλανδών. Τρία ακόμα ρωσικά τεθωρακισμένα ανατινάχθηκαν μερικές εκατοντάδες μέτρα μπροστά από το πυροβόλο του Μόουμαν. Τα υπόλοιπα σταμάτησαν την πορεία τους και υποχώρησαν με μεγάλη ταχύτητα ανα­ τολικά. Ο Μόουμαν χρειαζόταν λίγες στιγ­ μές ανάπαυσης, αλλά οι Σοβιετικοί δεν του

ß j ■■■

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ενθουσιασμός στις τάξεις της Νεολαίας του NSB για τα κατορθώματα του Μόουμαν.

έδιναν καμία ευκαιρία. Λίγο πριν από το με­ σημέρι εξαπέλυσαν νέα επίθεση στέλνο­ ντας κύματα πεζικού και αρμάτων μάχης. Η ενεργητικότητα και η εξαιρετική σκοπευτι­ κή ικανότητα του νεαρού «Ιππότη» θριάμ­ βευσαν για μια ακόμα φορά. Το πυροβόλο του έβαλε και έξι ρωσικά άρματα καταστράφηκαν. Οταν ένα μόνο Τ-34 πλησίασε σε απόσταση αναπνοής, ο Μόουμαν 6οηθούμενος από τους συντρόφους έστρεψε το πυροβόλο του και το ανατίναξε. Σαστι­ σμένοι οι Σοβιετικοί έδειχναν να διστάζουν να προχωρήσουν. Οταν ο Μόουμαν έθεσε εκτός μάχης άλλα έξι Τ-34 η επίθεση ανακόπηκε. Από τους ρωσικούς γίγαντες απέμειναν μόνο φλόγες, καμμένα σίδερα και σωροί από σκορπισμένα ανθρώπινα μέλη. Μέσα σε μία μόνο ημέρα ο εικοσάχρο­ νος Ολλανδός S S Γκέραρντ Μόουμαν είχε

Ο επηετραμμενος του Ραιχ στην Ολλανδία Σάις ίνκουαρτ. ο ανώτερος αρχηγός της Αστυνομίας και των S S Χανς Ράουτερ (αριστερά) και ο μικρόσωμος Ολλανδός μπροστά στον φωτογραφικό φακό.

καταστρέψει 13 εχθρικά άρματα. Ηταν ένα εκπληκτικό επίτευγμα που μόνο ένας άλ­ λος S S είχε πετύχει, ο δεκανέας Φριτς Κρίστεν τον Σεπτέμβριο του 1941. Για την εξαι­ ρετική επιτυχία του ο Μόουμαν προτάθηκε για τον Σταυρό των Ιπποτών. Στις 14 Φεβρουάριου 1943 δύο ακόμα σοβιετικά άρματα προστέθηκαν στον κατά­ λογο των εχθρικών απωλειών. Λίγες ημέρες αργότερα ο Μόουμαν περιέγραφε το σκηνι­ κό του Ανατολικού Μετώπου στη φίλη του Ρία, στην Ολλανδία, με τον ακόλουθο τρό­ πο: «...Σε αυτή την επιστολή θα σου περι­ γράφω κάποιες εμπειρίες που έζησα εδώ στο μέτωπο. Δεν συνηθίζω να το κάνω, το ξέρεις άλλωστε. Τα προβλήματά μου τα κρατώ καλύτερα για τον εαυτό μου. Είναι πιθανό πάλι να σκεφθείς ότι όλα αυτά που θα διαβάσεις τα φαντάζομαι, αλλά δεν είναι ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

έτσι. Στις 6 αυτού του μήνα τιμήθηκα με τον Σιδηρού Σταυρό Β ’ Τάξης. Είναι ένας πολύ όμορφος Σταυρός με μία μαύρη-λευκή-κόκκινη κορδέλα. Μου επιτράπηκε να φορέσω τον Σταυρό μόνο 24 ώρες. Από εκεί και πέρα είχα το δικαίωμα να φέρω μόνο την κορδέλα. Γνωρίζεις ήδη για το άλλο μου παράσημο. Είμαι ο πρώτος Ολλανδός στον λόχο στον οποίο απονεμήθηκε ο Σιδηρούς Σταυρός. Ακόμα είμαι ο νεώτερος επι­ κεφαλής στοιχείου ενός πυροβόλου. Οι ευ­ θύνες βέβαια δεν με ενοχλούν καθόλου. Μπορώ να σου πω μάλιστα ότι περίμενα να κερδίσω κάτι περισσότερο. Και το απέδειξα μερικές ημέρες αργότερα όταν μας επιτέ­ θηκαν οι Ρώσοι και κινδύνευσαν οι γραμμές μας. Η κατάσταση σώθηκε για μας όταν εγώ και το πυροβόλο μου καταστρέψαμε ό,τι βρισκόταν μπροστά μας και η εχθρική προ­

έλαση σταμάτησε. Ενας ταγματάρχης εκ­ δήλωσε τον θαυμασμό του για τη δραστη­ ριότητα της ομάδας μας. Ο ίδιος με τη σει­ ρά του ενημέρωσε έναν στρατηγό και σε λί­ γες μέρες με κάλεσαν για να μου απονείμουν τον Σιδηρού Σταυρό Α ’ Τάξης. Τον σταυρό αυτό, που είναι ασημένιος, τον φό­ ρεσα αριστερά στο στήθος μου. Η χαρά και η περηφάνια μου δεν έχουν όρια. Περηφά­ νια επειδή γνωρίζω ότι τίποτε δεν κέρδισα δωρισμένο, αλλά με την αξία μου. Είναι κερ­ δισμένο ύστερα από μέρες σκληρού και βί­ αιου αγώνα κατά τον οποίο έμεινα άυπνος. Δεν είναι υπερβολή να σου πω ακόμα πως το χιόνι γύρω μας έγινε σκούρο από τα υ­ πολείμματα πυρίτιδας και τους κρατήρες που προξένησαν οι χειροβομβίδες. Μου εί­ ναι αδιάφορο όμως. Από την άλλη το γεγο­ νός ότι οι μπολσεβίκοι έχουν προς στιγμή κάποιες μεμονωμένες επιτυχίες δεν με α­ νησυχεί ιδιαίτερα. Εγραψα «επιτυχίες», στην πραγματικότητα όμως είναι ήττες. Αυ­ τό που κάνει τώρα ο Ρώσος είναι οι τελευ­ ταίες του απελπισμένες κινήσεις. Οτιδήπο­ τε διαθέτει σε εφεδρείες, ανθρώπους και υλικό το ρίχνει στο πεδίο της μάχης. Την τελευταία εβδομάδα συνέλαβα 14 αιχμαλώ­ τους. Στην πραγματικότητα δεν έμοιαζαν με ανθρώπους. Είναι πολύ δύσκολο να σου περιγράψω το παρουσιαστικό τους. Ανδρες ηλικιωμένοι, εξήντα χρόνων τουλάχιστον, μερικοί με κάποια μορφή αναπηρίας, ορι­ σμένοι με καμπούρα, ένα απίστευτο συνον­ θύλευμα φεύγει σιωπηλά προς την αιχμα­ λωσία. Και πάντα μας επιτίθενται μέσα σε χιονοθύελλες των 30 βαθμών υπό το μηδέν. Τα πτώματα μπροστά από τις θέσεις μας εί­ ναι σωρός, όπως επίσης σωροί είναι και τα κατεστραμμένα εχθρικά άρματα και πυρο­ βόλα. Σε έναν χώρο λίγων εκατοντάδων μέ­ τρων βρίσκονται 15 κομματιασμένα άρμα­ τα. Η τακτική των Ρώσων να στέλνουν αν­ θρώπους πάνω στη φωτιά των πυροβόλων μας είναι η πιο μεγάλη βαρβαρότητα που

Η είσοδος της Σχολής των SS στο Μπαντ Τολτς.

γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Δεν ξέρω Ρία, αλλά ό,τι και να γίνει πρέπει να κερδίσουμε αυτό τον πόλεμο. Ο πολιτισμός και το μέλλον της Ευρώπης κινδυνεύουν. Οσο χρόνο σου γράφω βγήκα τρεις φορές από το καταφύ­ γιο για να δω τι συμβαίνει έξω. Ηταν οι μπολσεβίκοι με τη γνωστή τους προπαγάν­ δα. Μας παρακινούν να παραδοθούμε και υπόσχονται δίκαια και ανθρώπινη μεταχεί­ ριση. Εμείς όμως δεν πτοούμαστε και αφή­ νουμε τα όπλα μας να κροταλίζουν. Γνωρί­ ζουμε άλλωστε την τύχη των αιχμαλώτων στην απέναντι πλευρά. Βγάζουν τους αρ­ ρώστους από τα νοσοκομεία και τους βάζουν φωτιά. Εκτελούν αμέσως επί τόπου όσους φέρουν διακριτικά των SS. Η τακτική των υποσχέσεων όμως κρατάει πολύ λίγο. Απειλούν τώρα να μας εξοντώσουν. Στην ουσία όμως δεν έχουν καμία πιθανότητα. Α­ κούω πάλι θόρυβο. Πρέπει να πάω στο πυ­ ροβόλο μου. Εκεί έξω στη σκοπιά έχω δύο νέα παιδιά που μπορεί να εμπιστευτεί κα­ νείς. Ο θαυμασμός μου βέβαια ισχύει και για τους στρατιώτες της Wehrmacht. Καρτε­ ρικά, με θάρρος, με πείσμα και οργή μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός μας εί­ μαστε στο πλευρό τους...». Στις 22 Φεβρουάριου 1943 ο Μόουμαν έθεσε εκτός μάχης άλλα τρία σοβιετικά τε­ θωρακισμένα. Το σύνολο των επιτυχιών του είχε ανέλθει στα 22 εχθρικά άρματα και τέσσερα πυροβόλα. Στις 20 Φεβρουάριου είχε γίνει ο πρώτος Ευρωπαίος εθελοντής των Waffen S S που τιμήθηκε για την ηρωική του δράση με τον Σταυρό των Ιπποτών του

Σιδηρού Σταυρού. Την τελετή της απονο­ μής, καθώς και την επίσκεψη του υποστρά­ τηγου των Waffen S S Φριτς φον Σολν, κινηματογράφησε η Υπηρεσία Γερμανικών Επι­ καίρων (Deutsche Wochenschau). Οι εικόνες με τον χαμογελαστό νεαρό Ολλανδό έκα­ ναν τον γύρο της Ευρώπης και προβλήθη­ καν στις περισσότερες ευρωπαϊκές κινημα­ τογραφικές αίθουσες. Κατά την ίδια τελετή τιμήθηκε και το υπόλοιπο προσωπικό του Pak 75, με τον Σιδηρού Σταυρό Α' Τάξης. Ο Μόουμαν προήχθη στον βαθμό του δεκανέα Α' Τάξης και έλαβε τιμητική άδεια λίγων ημερών για το Βερολίνο. Στη γερμα­ νική πρωτεύουσα ο Χίμλερ διοργάνωσε μια νέα τελετή προς τιμή του και άφησε τον παρασημοφορημένο «Ιππότη» να διηγηθεί τις εμπειρίες του στο Ανατολικό Μέτωπο. Μερικές ημέρες αργότερα, στις 23 Μαρτίου, ο εικοσάχρονος δεκανέας απα­ ντούσε σε ερωτήσεις εκπροσώπων του γερμανικού και του ξένου Τύπου. Ενας Ολ­ λανδός δημοσιογράφος συνομίλησε μαζί του. «Τη στιγμή αυτή καθόμαστε απέναντι από τον Γκέραρντ Μόουμαν, τον νεαρό Ολ­ λανδό που τιμήθηκε με τον Σταυρό των Ιπποτών. Δεν είναι ιδιαίτερα ψηλός, τα μαλ­ λιά του είναι ξανθά, κοντά και κτενισμένα ί­ σια. Το δέρμα του είναι νεανικό και φρέσκο. Δύο χειμερινές εκστρατείες και μία καλο­ καιρινή δεν άφησαν πάνω του κανένα ί­ χνος. Καθαρά μάτια, σε κάθε περίπτωση έ­ νας νέος άνδρας. Μία μόνο φορά κοίταξε σοβαρά και τραβήχτηκε το πρόσωπό του. Μπροστά μας είναι ένας άνδρας που σε

διάστημα 22 ημερών κατέστρεψε τον ίδιο αριθμό σοβιετικών αρμάτων μάχης και τέσ­ σερα εχθρικά πυροβόλα. Ο Μόουμαν είναι ο νεώτερος σε ηλικία άνδρας του Γερμανι­ κού Στρατού που φέρει τον Σταυρό των Ιπποτών. Με ελαφριά αυταρέσκεια-είναι άλ­ λωστε τόσο νέος-μας διηγείται λίγα πράγ­ ματα για τη ζωή του»: «...Γεννήθηκα στο Απελντοορν, στην Κανάλστρασε. Τον δρόμο αυτό οι συμπατριώτες μου σήμερα θέλουν να τον μετονομάσουν σε Μόουμανστρασε. Στο Βάσεμαρ επίσης το ίδιο. Ξέρετε κά­ τι...από τότε που τιμήθηκα με αυτό το πα­ ράσημο αισθάνομαι σαν άλογο παρέλα­

63

σης... Στη μονάδα μου λαμβάνω ένα πλήθος από επιστολές κοριτσιών που δεν γνωρίζω. Σκέπτομαι να δημοσιεύσω μια αγγελία στις εφημερίδες και να κάνω γνωστό ότι δεν μπορώ να απαντήσω σε όλες τις επιστο­ λές». Και ο Ολλανδός δημοσιογράφος συ­ νέχισε: «...Οταν αφήσαμε πίσω το εστιατό­ ριο που μας φιλοξένησε ο Μόουμαν συγκέ­ ντρωσε τα βλέμματα των παρευρισκομένων. Ο τιμηθείς με τον Σταυρό των Ιπποτών και τη στολή του δεκανέα Α’ Τάξης. Ενας ήρωας του μετώπου» (εφημερίδα «Agemeen Handelsblad», 25/3/43).

ΤΟ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ Η συνέχεια υπήρξε ακόμα πιο εντυπω­ σιακή. Η επιστροφή του Μόουμαν στη γενέ­ τειρά του συνοδεύτηκε από την ενθουσιώ­ δη υποδοχή εκατοντάδων συμπατριωτών ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Πανοραμική εικόνα της Σχολής Αξιωματικών των SS στο Μπαντ Τολτς. Τελευταίος διοικητής της υπήρξε ο Ρίχαρντ Σουλτς και οι τελευταίοι αξιωματικοί που εκπαιδεύτηκαν εκεί ήταν οι αξιωματικοί της 38ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρεναδιέρων των SS «Nibelungen».

64

του. Η συμμετοχή των Ολλανδών στην πα­ νευρωπαϊκή κίνηση κατά του μπολσεβικισμού ήταν ιδιαίτερα μεγάλη, κάτι που σι ίδι­ οι κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια για ευνόητους λόγους προσπάθησαν να υπο­ βαθμίσουν. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην πατρίδα του ο Μόουμαν συναντήθηκε με τον αρχηγό του NSB, Αντον Μούσερτ, και τις επόμενες εβδομάδες αποτέλεσε το κεντρικό σημείο αναφοράς των ολλανδι­ κών μέσων ενημέρωσης, ενώ παραβρέθηκε σε πλήθος από εκδηλώσεις και συνεστιά­ σεις του τοπικού εθνικοσοσιαλιστικού κόμ­ ματος, που την εποχή εκείνη είχε κεντρικό ρόλο στη γερμανική διοίκηση με ανερχόμενο αστέρα τον φανατικό φυλετιστή Βαν Τόνινγκεν. Μέχρι τότε είχαν καταταγεί στα Waffen-SS 17.000 Ολλανδοί- ένα από τα υ­ ψηλότερα ποσοστά στρατολόγησης στην κατεχόμενη Ευρώπη. Ο Μόουμαν συνάντη­ σε τα αδέλφια του-ο πατέρας του είχε πεθάνει τον Φεβρουάριο του 1942 - και έδωσε αμέτρητες ραδιοφωνικές συνεντεύξεις προκαλώντας τη συμπάθεια της κοινής γνώμης. Τον Ιούλιο του 1943 ο ξανθός νεαρός επισκέφθηκε τη σχολή των S S στο Ράντολφτσελ για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ως υπαξιωματικός. Στο μεταξύ παρέλαβε και το διακριτικό εφόδου του πεζικού (σε ορείχαλκο) και το μετάλλιο που αποδι­ δόταν σε τραυματίες του μετώπου. Κατά το διάστημα μεταξύ της 6ης Σ ε ­ πτεμβρίου 1943 και της 11ης Μαρτίου 1944 ο Μόουμαν εκπαιδεύτηκε εκ νέου στη σχο­ λή των S S (SS- Junkerschule) του Μπαντ Τολτς. Αφού προήχθη (6 Σεπτεμβρίου 1943) στον βαθμό του γιούνκερ, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα (10 Δεκεμβρίου 1943) έλαβε τον βαθμό του επιλοχία (SSStandartejunker). Στις 10 Μαρτίου 1944 ακο­ λούθησε η προαγωγή του σε Σταντάρτεομπεργιούνκερ. Τον Απρίλιο μετατέθηκε στην 2η Πυρο­ βολαρχία της 54ης Μοίρας Βαρέων Αντιαρ­ ματικών των SS . Η Μοίρα αυτή ήταν εξοπλι­

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

σμένη ως επί το πλείστον με πυροβόλα ε­ φόδου και ο προαχθείς Μόουμαν ανέλαβε τη διοίκηση ενός ουλαμού. Ηταν η εποχή που η Ταξιαρχία «Niederlande» πολεμούσε στο προγεφύρωμα του Νάρβα στην Εσ θ ο­ νία. Στις 26 Ιουλίου 1944 το προγεφύρωμα εγκαταλείφθηκε από το III Τεθωρακισμένο Σώμα των SS, σύμφωνα με τις διαταγές. Οι Σοβιετικοί ήταν πια σε θέση να διεισδύσουν με μεγαλύτερη ταχύτητα στις απρο­ στάτευτες ανατολικές επαρχίες του γερμα­ νικού Ράιχ. Οι λεγεωνάριοι της «Niederlande» συμπτύχθηκαν δυτικά του Νάρβα προς το Τάνενμπεργκ. Εκεί βρίσκονταν οι καταπονη­ μένες μονάδες του III Τεθωρακισμένου Σώ­ ματος των SS , που αποτελείτο από εθελο­ ντές των «γερμανικών» λαών (Νορβηγοί, Δανοί, Σουηδοί, Φλαμανδοί, Ολλανδοί), αλ­ λά και από μερικές εκατοντάδες νεαρούς Βαλώνους και Εσθονούς. Τον Σεπτέμβριο του 1944 ο Μόουμαν ε­ ντάχθηκε στον 54ο Λόχο Αναγνώρισης της «Niederlande». Η Μοίρα των Αντιαρματικών της Λεγεώνας ήταν παρελθόν. Τα εναπομείναντα τέσσερα πυροβόλα εφόδου παραδό­ θηκαν στις 24 Σεπτεμβρίου στην 11η Επιλαρχία Αρμάτων «Hermann von Salza» της 11ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρενα­ διέρων των S S «Nordland», που στάθμευε στο Πέρναν. Οι άνδρες της Μοίρας των Α­ ντιαρματικών της «Niederlande» μεταφέρ­ θηκαν σιδηροδρομικώς στη Βοημία για α­ νάπαυση και ανασυγκρότηση. Στις 18 Νοεμβρίου 1944 ο Ολλανδός μετέβη στη Σχολή Πυροβολικού του Γιάνοβιτς, όπου παρέμεινε μέχρι τις 9/1/1945. Τον Ιανουάριο του 1945 ο ανθυπολοχαγός (πλέον) Μόουμαν υπηρετούσε στα πυ­ ροβόλα εφόδου της 11ης Επιλαρχίας Κυνη­ γών Αρμάτων (Panzerjager-Abteilung 11) της Μεραρχίας «Nordland». Ακολούθησαν οι σκληρές και αιματηρές μάχες του Φ εβρου­ άριου και του Μαρτίου στην Πομερανία, στο εσωτερικό της Γερμανίας. Οσο περισ­ σότερο πλησίαζε η ήττα της Γερμανίας τό­ σο περισσότεροι εθελοντές έφθαναν στο

μέτωπο για να υπερασπιστούν τα σύνορα του Ράιχ. Στις 16 Φεβρουάριου ο Μόουμαν με το πυροβόλο του υποστήριζε την επίθε­ ση του 2ου Τάγματος του Συντάγματος Γρε­ ναδιέρων των S S (Norge), που εκδηλώθηκε στον κατεχόμενο από τους Σοβιετικούς γερμανικό οικισμό Σλάγκεντιν. Σε εκείνη την επίθεση ο ανθυπολοχαγός Μόουμαν α­ πέδειξε για μια ακόμα φορά πως τα S S αποτελούσαν εξαιρετικούς πολεμιστές. Το ένα μετά το άλλο τα σοβιετικά άρματα, κτυπημένα από βολές απολύτως ακριβείς, ανατινάχθηκαν. Σύννεφα μαύρα, αποπνικτικά, σηκώθηκαν από τα καιόμενα τέρατα που εί­ χαν μεταβληθεί σε άμορφες μάζες σιδερι­ κών. Μέσα στην καταχνιά της χειμωνιάτικης μέρας οι άνδρες των S S όρμησαν μπροστά με μια κραυγή, εκτοπίζοντας τους Ρώσους έξω από το χωριό. Ηταν η τελευταία τους α­ ναλαμπή. Το τέλος του πολέμου τούς βρή­ κε αποδεκατισμένους αλλά εξίσου αποφα­ σισμένους όπως την πρώτη μέρα που κατα­ τάχθηκαν. Οπως θα θυμόταν αρκετά χρό­ νια αργότερα ένας Σουηδός εθελοντής, ο λοχίας Γιέρκ, ο Φέλιξ Στάϊνερ, διοικητής των υπολειμμάτων της Μεραρχίας «Wiking», με κάποιον λόγο του, τους ξύπνη­ σε την ανάμνηση ευτυχισμένων στιγμών, τότε που διέσχιζαν τραγουδώντας τη Σο­ βιετική Ενωση και κατατρόπωναν τους μπολσεβίκους που συναντούσαν στους δρόμους... «Ο Στάϊνερ μάς θύμισε τις περι­ στάσεις που μας είχαν οδηγήσει να αγωνισθούμε εκεί, στον Οντερ, τον τελευταίο προμαχώνα του γερμανικού έθνους και ο­ λόκληρης της Ευρωπαϊκής Δύσης, εναντίον της βαρβαρικής εισβολής από τα ανατολι­ κά...». Τα ίδια ακριβώς αισθανόταν και ο Μόου­ μαν, που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι τα πάντα θα τελείωναν έτσι. Μέσα στο γενικό χάος της κατάρρευσης κατόρθωσε να διαφύγει στην Ολλανδία και να ζήσει επί έναν περίπου χρόνο ανενόχλητος. Τον Μάρτιο του 1946 όμως η ταυτότητά του αποκαλύφθηκε και ο ίδιος συνελήφθη στο Μποντε-

Στις αμέτρητες συνεντεύξεις στους ραδιοφωνικούς σταθμούς ο χαμογελαστός Ολλανδός ήταν ιδιαίτερα συμπαθής και ο αγαπημένος των δημοσιογράφων.

γκράβεν, στο πλαίσιο των διώξεων που υ­ πέστησαν οι Ολλανδοί Ναζί. Εναν χρόνο αρ­ γότερα, στις 20 Φεβρουάριου 1947, δραπέ­ τευσε και διέφυγε στη Γερμανία. Επί μερι­ κούς μήνες περιπλανήθηκε στη Λειψία, στο Μόναχο και στο Ντούισμπουργκ προσπα­ θώντας να ξεκινήσει μια νέα ζωή με τη βοή­ θεια παλιών συντρόφων. Η ζωή την εποχή εκείνη στη Γερμανία ήταν πολύ δύσκολη και ο νεαρός φυγάς μια ζεστή αυγουστιάτι­ κη νύκτα του 1947, απογοητευμένος καθώς ήταν, προσπάθησε να περάσει πάλι τα ολ­ λανδικά σύνορα στην περιοχή του Νιμβέγκεν. Ενας συμπατριώτης του, συνοριακός φύλακας, τον αναγνώρισε και τον συνέλαβαν αμέσως. Τα ολλανδικά μέσα ενημέρω­ σης πανηγύρισαν την επιτυχία αυτή ρίχνοδικό Τύπο να ξεκινήσει μια εκστρατεία μί­ σους εναντίον του: «Ο Μόουμαν καταδικά­ στηκε για έξι χρόνια. Κάτι λίγο η συγχώρεση, κάτι η αμνησία, κάτι η αδιαφορία, όλα συνετέλεσαν ώστε ο Μόουμαν να ξαναβρεί την ελευθερία του και να γυμνάζεται σήμε­ ρα στο γήπεδο του Γκρόνινγκεν» (εφημ. «De Waarheid», 13/9/1949). Απτόητος ο Μ ό­ ουμαν ύστερα από την αποφυλάκισή του, τον Σεπτέμβριο του 1949. επέστρεψε και ε­ γκαταστάθηκε στην κοινότητα Χόογκερκ έξω από το Γκρόνινγκεν. Πολύ σύντομα νυμφεύθηκε, απέκτησε μια κόρη και ξεκί­ νησε μια ιδιωτική επιχείρηση στην περιοχή. Στη μικρή ολλανδική κοινότητα ο «παλαί­ μαχος» S S υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός στους συμπατριώτες του, στους οποίους συχνά - πυκνά διηγείτο τις νεανικές του «τρέλλες» στο Ανατολικό Μέτωπο. Η μοίρα έφερε στον Γκέραρντ Μόουμαν, τον πρώτο Ευρωπαίο εθελοντή που τιμήθηκε με τον Σταυρό των Ιπποτών, ένα απροσδόκητο τέ­ λος: σκοτώθηκε το απόγευμα της 21ης Ιου­ νίου 1987 σε ένα τραγικό αυτοκινητικό δυ­ στύχημα στην πόλη Ανλοο, την παραμονή της επετείου της γερμανικής εισβολής στη Σοβιετική Ενωση (22 Ιουνίου 1941)... 0 Γκέραρντ Μόουμαν τον Απρίλιο του 1944 στην περιοχή του Νάρβα.

ντας όλο το μίσος και τη χολή των νικητών πάνω στον κυνηγημένο δραπέτη. Ηταν ο ί­ διος Τύπος και οι ίδιοι δημοσιογράφοι που μέχρι πριν από λίγα χρόνια εκθείαζαν τα «κατορθώματα» και τις «επιδόσεις» του «νεαρού ήρωα» Μόουμαν. Η εφημερίδα «Parool» της 28/8/1947 έγραψε: «...Η καθη­ μερινή ζωή στη Γερμανία ήταν αφόρητη και οι εκεί συνθήκες τον έσπρωξαν πάλι πίσω. Εδώ και αρκετό καιρό οι διωκτικές αρχές της χώρας τον αναζητούσαν. Ο Μόουμαν, βέβαια, δεν ανήκει στους εξυπνότερους συμπολίτες μας και αν από σύμπτωση δεν

ελάμβανε τον Σταυρό των Ιπποτών θα πα­ ρέμενε ένας ασήμαντος καθημερινός άν­ θρωπος. Εκείνοι που τον γνωρίζουν καλά ι­ σχυρίζονται πως η σημαντικότερη αιτία για την είσοδό του στο N SB υπήρξε η ανεξά­ ντλητη ηλιθιότητά του...». Υστερα από τη σύλληψή του ο Μόουμαν μεταφέρθηκε στις φυλακές του Σβένινγκεν κοντά στη Χάγη. Στις 17 Οκτωβρίου 1947 καταδικάσθηκε από ένα ειδικό δικα­ στήριο που συγκροτήθηκε στο Γκράβενχαγκε για να εκδικάσει υποθέσεις δοσιλογισμού και συνεργασίας με τους Γερμανούς. Η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν έξι χρό­ νια φυλακή. Μετά από δύο χρόνια αποφυλακίσθηκε και αυτό ώθησε πάλι τον ολλαν­

65 ■■■

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Patrick Agte: EUROPAS FREIWILLIGE DER WAFFEN-SS, Munin Verlag, Deutschland, 2000. (2) Εφημ. «Revu», 2/12/1967. (3) P. Kurowski: TODESKESSEL KURLAND, München 2001, Deutscher Buchdienst. (4) Hugh Page Taylor: DIE GERMANISCHE SS 1940-1945, Podzun-Pallas Verlag, 1994. (5) Εφημ. «Das Schwarze Korps», 10/3/1943.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Η ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΠΟΥ Θ Α to n

ΡΟΜ

Δύο Βρετανοί κομμάντος

παρακολουθούν τις εχθρικές κινήσεις. Τέτοιου είδους αποστολές απαιτούσαν ανθρώπους με πολύ γερά νεύρα.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ΣΩ ΤΗ Ρ Η Σ ΒΟ ΥΡΛΙΩ ΤΗ Σ

Στην ημερήσια διαταγή της 19ης Νοεμβρίου ο Ωκινλεκ έγραψε: «Σας ζητώ να καταβάλετε κάθε προσπάθεια ώστε να εξαλείψετε την εντύπωση ότι ο Ρόμμελ μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από ένας συνηθισμένος Γερμανός στρατηγός». κ·’ V 1 -'I

,

; ^

>

*··.·

Ο Ερβιν Ρόμμελ. Μετά τον πόλεμο ο στρατάρχης Ωκινλεκ έγραψε: «Ενας διοικητής του εχθρού δεν αποκτά τέτοια φήμη παρά μόνο όταν είναι πέρα από το συνηθισμένο και ο Ρόμμελ ήταν σίγουρα μοναδικός».

,;

ΣΤΙΣ 12 ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΥ 1941 ΤΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ «TORBAY» ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΗΔΗ ΕΝ ΠΑΩ ΕΠΙ

¥ ΔΥΟ ΗΜΕΡΕΣ. ΕΙΧΕ ΑΠΟΠΛΕΥΣΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ

αντισυνταγματάρχης Τζέφρυ Κηζ, αποσπασμένος στη μονά­ δα που ονομαζόταν Middle East Commando, έλεγε ψέματα για τις πιθανότητες διαφυγής. Γνώριζε ότι η επιδρομή σήμαινε σχεδόν σίγουρο θάνατο για όσους λάμβαναν μέρος. Η αποστολή του ή­ ταν τόσο απλή, όσο και επικίνδυνη: να σκοτώσει τον στρατηγό Ερβιν Ρόμμελ, διοικητή του Γερμανικού Αφρικανικού Σώματος (Deutsche Afrika Korps), τη νύκτα της 17/18 Νοεμβρίου 1941.

Ο

ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΤΑΝ ΔΥΤΙΚΑ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΜΕ

1 ΤΗΝ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΑΦΡΙΚΗΣ. ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜ ΕΝΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΚΑΡΕ ΤΩΝ

: ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ, ΥΠΟ ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΩΠΟ ΦΩΣ S ΤΩΝ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ, Ο ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΚΗΖ ΕΓΡΑΦΕ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙ ΠΟΥ ΕΙΧΕ * ΓΝΩ ΡΙΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ. «ΓΡΑΦΩ ΑΥΤΟ ΕΝΩ ΒΡΙΣΚΟΜ ΑΙ ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΑΛΛΗ ά ΜΙΑ ΒΡΩΜΟΔΟΥΛΕΙΑ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΥΚΟΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ, ΕΙΝΑΙ Δ ΙΚ Η ΜΟΥ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ, Δ ΙΚ Ο Ι Μ ΟΥ 01 ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚ Η Μ ΟΥ Η ΕΥΘΥΝΗ. 01 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΑΛΕΣ, ΑΛΛΑ ΕΑΝ ΛΑΒΕΙΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΣΗΜ Α ΙΝΕΙ ΟΤΙ ΚΑΤΙ ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΕΣΤΡΕΨΑ».

Κ Ο Μ Μ Α Ν ΤΟ Σ ΣΤΗ Μ Ε ΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Γεννημένος το 1917 ο Κηζ ήταν ο νεώτερος αντισυνταγματάρχης (βαθμός προσωρινός, για τη διάρκεια του πολέμου) του Βρετανικού Στρατού. Η μονάδα της οποίας ηγείτο αποτελείτο από έξι αξιωματικούς και 53 άλλους άνδρες - όσοι είχαν απομείνει από τη δύναμη των 2.000 κομμάντος που είχαν συγκεντρωθεί στη Μέση Ανατολή. Τον Μάρτιο του 1941 τρία "τάγματα" (τα Νο.7, Νο.8 και No.11 Commando), γνωστά ως Layforce από τον διοικητή τους, αντισυνταγματάρχη Ρόμπερτ Λέικοκ, εί­ χαν φθάσει από τη Βρετανία. Δύο "τάγματα“ (τα Νο.50 και Νο.52 Commando), που είχαν οργανωθεί από άνδρες των μονάδων οι οποίες στάθμευαν στην περιοχή, συμπλήρωσαν τη δύναμη που θα εχρησιμοποιείτο για μικρής κλίμακας επιδρομές πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Ωστόσο όταν οι άνδρες έφθασαν στην Αίγυπτο ο Ρόμμελ είχε ήδη αποσπάσει την πρωτοβουλία από τους Συμμάχους. Ορμώμενο από την Τρίπολη το DAK είχε εκδιώξει τους Βρετανούς από τη Λιβύη και στα μέ­ σα Απριλίου απειλούσε να εισχωρήσει βαθιά στο έδαφος της Αιγύπτου. Ως μάχιμη μονάδα η Layforce υπήρξε θύμα των περιστάσεων και των α­ ναγκών. Κατά τους μήνες που ακολούθησαν οργανώθηκε σε ταξιαρχία και εντάχθηκε σε μία μεραρχία πεζικού, πραγματοποίησε επιδρομή στο λιμάνι της Μπάρντια, έσπευσε να βοηθήσει στην άμυνα της Κρήτης, ενίσχυσε την άμυνα της Κύπρου και πολέμησε με τους Αυστραλούς ενα­ ντίον των Γάλλων του Βισύ στη Συρία. Οι μεγάλες απώλειες (μόνο στην Κρήτη από την αρχική δύναμη των 800 ανδρών χάθηκαν οι 600) και η έλλειψη επιθετικών σκαφών, λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων του Ναυτικού, κατέστησαν την προοπτική

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Η φωτογραφία αυτή έχει ληφ&εί τον Σεπτέμβριο του 1942 και δείχνει δύο χαρακτηριστικά της ενδυμασίας των οιιδρών του Κηζ: τα κοντά παντελόνια και τα σκωτσέζικα μπερέ (Balmoral bonnet, γνωστό και ως Tam Ό Shanter), τρία από τα οποία φέρουν τη χαρακτηριστική μαύρη φούντα του No.11 (Scottish) Commando. Κατά τις αμφίβιες επιδρομές τους οι κομμάντος φορούσαν σωσίβια που τους είχαν εκχωρηθεί από το Ναυτικό.

των αμφίβιων επιχειρήσεων απίθανη. Επι­ πλέον οι τακτικές μονάδες του Βρετανικού Στρατού στη Μέση Ανατολή ζητούσαν απε­ γνωσμένα αντικαταστάτες. Τον Ιούλιο η γε­ νική διοίκηση στο Κάιρο διέταξε τη διάλυ­ ση της Layforce. Στο μεταξύ οι δεσμοί που είχαν σφυρηλατηθεί μεταξύ των κομμά­ ντος ήταν τόσο ισχυροί ώστε πολλοί άν­ δρες ήταν απρόθυμοι να επιστρέψουν στις αρχικές μονάδες τους. Οταν τους προσφέρθηκε η δυνατότητα επιλογής πολλοί αποφάσισαν να παραμείνουν σε ένα κέντρο διερχομένων στο Κάιρο και να περιμένουν την ευκαιρία για δράση. Ομως τα εμπόδια στις επιχειρήσεις των κομμάντος δεν ήταν αξεπέραστα διότι είχαν έναν σύμμαχο. Οταν ο Τσώρτσιλ έμαθε την κατάληξη της Layforce εξοργίστηκε για τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκαν οι άνδρες και ο ε­ ξοπλισμός τους. Αμέσως αποφάσισε και διέταξε την εγκατάσταση ενός διευθυντή Συνδυασμένων Επιχειρήσεων στο Κάιρο και την αναδημιουργία μίας μονάδας κομμάντο. Ετσι από την ένωση των υφιστάμε­ νων ειδικών δυνάμεων δημιουργήθηκε το Middle East Commando. Στη νέα μονάδα οι

Οχήματα των Γ ερμανών στην έρημο.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

άνδρες του Κηζ συγκρότησαν την 3η Διμοι­ ρία (troop), αν και ως πρώην μέλη του Νο.11 (Scottish) Commando οι ίδιοι συνέχισαν να χρησιμοποιούν την προηγούμενη ονομασία τους. Τον Οκτώβριο του 1941, υπό τη συνεχή πίεση του Τσώρτσιλ, ο Βρετανός διοικητής στη Μέση Ανατολή, στρατηγός Κλωντ Ωκινλεκ, άρχισε τη σχεδίαση μίας αντεπίθεσης

που θα ελευθέρωνε το πολιορκημένο βρε­ τανικό φρούριο του Τομπρούκ ατη λιβυκή ακτή και θα απωθούσε τον Ρόμμελ από την Κυρηναϊκή. Οι υλικές δυσκολίες αντιμετωπίσθηκαν, αλλά από μόνο του αυτό δεν ή­ ταν αρκετό. Το ηθικό των Βρετανών χρεια­ ζόταν τόνωση. 0 Τσώρτσιλ διάβασε σε μία αναφορά: "Τα βρετανικά στρατεύματα της Μέσης Ανατολής έχουν τάση να υπερβάλ­ λουν την αξία του εχθρού και προπαντός να θεωρούν τον αρχηγό του, τον στρατηγό Ρόμμελ, ως άτρωτο". Δεν ήταν δύσκολο για τον Βρετανό πρωθυπουργό να πάρει την α­ πόφαση για την επιδρομή. Ο αντισυνταγματάρχης Κηζ ήταν γιος του ναύαρχου σερ Ρότζερ Κηζ, μέλος του Κοινοβουλίου και πρώην διευθυντή των Συνδυασμένων Επιχειρήσεων (είχε αντικατασταθεί από τον πλοίαρχο λόρδο Λούις Μαουντμπάτεν). Ο νεαρός Κηζ δεν είχε την εμφάνιση ήρωα. Ηταν ψηλός, με μικρό μου­ στάκι, μεγάλα πεταχτά και μακρόστενα αυ­ τιά που τα παρομοίαζαν με χερούλια κανά­ τας και μία έκφραση προσώπου σαν κου­ κουβάγια, η οποία έκρυβε τη μεγάλη στρα­ τιωτική φιλοδοξία του και το φοβερό κου­ ράγιο του. Οταν η ιδέα της επιδρομής στο διοικητήριο του Ρόμμελ και η εξόντωση της φημισμένης «αλεπούς της ερήμου» συζητήθηκε για πρώτη φορά, πολλοί έμπειροι α­ ξιωματικοί αμφέβαλαν για την παραμικρή πιθανότητα επιτυχίας. Ο αντισυνταγματάρχης Λέικοκ, ο ανώτερος αξιωματικός των κομμάντος στη Μέση Ανατολή, είπε ιδιαιτέ­ ρως στον Κηζ πως δεν πίστευε ότι οι επι­ δρομείς θα διασώζονταν. Εκείνος παρακάλεσε τον Λέικοκ να κρατήσει αυτή τη γνώ­ μη για τον εαυτό του από φόβο μήπως η ε­

πιχείρηση ματαιωθεί. Ο ενθουσιασμός του Κηζ, η αυτοπεποίθησή του και η ψυχρή α­ ποδοχή των κινδύνων έπεισαν τον Λέικοκ και τους υπόλοιπους ανώτερους αξιωματι­ κούς να θέσουν το σχέδιο σε εφαρμογή. Για τη συνολική εποπτεία της επιχείρη­ σης «Flipper» (= βατραχοπέδιλο), όπως ονο­ μάσθηκε, υπεύθυνος θα ήταν ο Λέικοκ, ο οποίος θα κατένεμε τη δύναμη στους διά­ φορους στόχους. Στόχοι ήταν το σπίτι του Ρόμμελ και το γερμανικό διοικητήριο στο Μπέντα Λιτόρια, το ιταλικό διοικητήριο στην Κυρήνη, το ιταλικό κέντρο επικοινω­ νιών στην Απολλωνία και γενικότερες ενέρ­ γειες δολιοφθοράς στην περιοχή. Ο συγ­ χρονισμός θα ήταν κρίσιμος για την επιτυ­ χία της επιχείρησης. Η ομάδα του Κηζ θα συνελάμβανε τον Ρόμμελ, νεκρό ή ζωντα­ νό, στις 17/18 Νοεμβρίου 1941, τη νύκτα πριν από την προγραμματισμένη έναρξη της βρετανικής αντεπίθεσης. Εάν ξαφνικά το DAK έχανε τον αρχηγό του, η βρετανική επίθεση θα είχε πολύ μεγαλύτερες πιθανό­ τητες για επιτυχία.

Π ΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΧΘΡΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ Η νύκτα της 13ης Νοεμβρίου ήταν σκο­ τεινή και θυελλώδης. Δύο βρετανικά υπο­ βρύχια, το «Torbay» και το «Talisman», βρί­ σκονταν στα ανοικτά της ακτής της Λιβύης, στην περιοχή Χάμα, 300 χιλιόμετρα πίσω από τις γερμανικές γραμμές. Ο αντισυνταγματάρχης Κηζ είχε επιβιβασθεί στο «Torbay» μαζί με 24 κομμάντος που θα τον συνόδευαν στο διοικητήριο του Ρόμμελ, στο χωριό Μπέντα Λιτόρια, 15 χι­ λιόμετρα στο εσωτερικό της χώρας. Η ομά­ δα του θα αποβιβαζόταν πρώτη. Στο «Talisman» επέβαιναν δύο ακόμα ομάδες με διαταγές να επιτεθούν στα ιταλικά στρατό­ πεδα στην Κυρήνη και στην Απολλωνία. Ε ­ πικεφαλής τους είχε ορισθεί ο λοχαγός Γκλένεϋ, ο οποίος την τελευταία στιγμή α­ σθένησε και δεν ακολούθησε τους άνδρες του. Στη θέση του επιβιβάσθηκε ο αντισυνταγματάρχης Λέικοκ, επειδή ήταν ο μόνος άλλος αξιωματικός (μαζί με τον Κηζ) που γνώριζε όλες τις λεπτομέρειες της αποστο­ λής. Οι υπόλοιποι αξιωματικοί δεν είχαν πλήρη ενημέρωση για λόγους ασφάλειας. Το «Torbay» αναδύθηκε και έστρεψε αρ­ γά την πλώρη του προς την ακτή. Μέσα στον δυνατό άνεμο και τα αφρισμένα κύμα­ τα οι άνδρες σχημάτισαν δυάδες επάνω στο βρεγμένο και ολισθηρό τμήμα της πλώ­ ρης, γαντζωμένοι στο προστατευτικό συρΛατόσχοινο που διέτρεχε το υποβρύχιο από τη μία άκρη ως την άλλη. Ανδρες του πληρώματος έβγαλαν από την καταπακτή τις φουσκωτές λέμβους δύο ατόμων. Κατό­ πιν ανέβηκαν στο κατάστρωμα που κλυδω. ιζόταν για να βοηθήσουν τους κομμάντος . α τις ξεδιπλώσουν και να τις φουσκώσουν .ιε τις ποδοκίνητες τρόμπες. Η εργασία αυτή. που δεν ήταν εύκολο να γίνει σε ήρεμη θάλασσα, γινόταν ακόμα δυσκολότερη α:ο ύ κανένας δεν τολμούσε να αφήσει το

χέρι του από το συρματόσχοινο από φόβο μήπως γλιστρίσει και χαθεί στα κύματα. Με τον καιρό να επιδεινώνεται ο κυβερ­ νήτης του «Torbay» βύθισε μερικώς το υπο­ βρύχιο, ώστε να φέρει τις λέμβους κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας και να επιτα­ χύνει τη διαδικασία. Αν και η ιδέα ήταν καλή δεν πέτυχε. Ενα ξαφνικό κύμα σάρωσε το κατάστρωμα, ρίχνοντας στη θάλασσα αρκε­ τές λέμβους και τον δεκανέα Σπάικ Χιουζ. Ο τελευταίος φώναξε «δεν ξέρω καλό κο­ λύμπι» πριν χαθεί μέσα στη νύκτα. Ωστόσο κατάφερε να ανεβεί σε μία από τις λέμβους που το κύμα κινούσε πάνω-κάτω και να πιάσει μία ακόμα που έπλεε κοντά του. Σαν από θαύμα το κύμα τον έφερε πίσω στο «Torbay», όπου δέχθηκε τα θερμά συγχα­ ρητήρια του Κηζ για τη διάσωση των δύο λέμβων. Ο άνεμος, τα κύματα και η συνεχώς με­ ταβαλλόμενη κλίση του υποβρυχίου καθι­ στούσαν ολοένα δυσκολότερη την καθέλ­ κυση. Οι κομμάντος και οι ναύτες ξεδίπλω­ ναν μία λέμβο, τη φούσκωναν με μία τρό­ μπα και την εναπόθεταν προσεκτικά στη θάλασσα. Εάν η λέμβος δεν αναποδογύριζε ο πρώτος άνδρας επιβιβαζόταν. Ομως ο ε­ πόμενος που τον ακολουθούσε έκανε το ε­ λαφρύ σκάφος να ανατραπεί, με αποτέλε­ σμα και οι δύο άνδρες να βρεθούν στη θά­ λασσα. Δύο ναύτες ήταν συνεχώς στο νερό για να ανακτούν τις λέμβους. Μετά από πολλές προσπάθειες ο ση­ μαιοφόρος Τζων Ριτς, που διηύθυνε τον ε­ λιγμό, γύρισε προς τον Κηζ με μία έκφραση αδυναμίας. Ο ανυπόμονος Κηζ αντιλήφθηκε ότι η διαδικασία της επιβίβασης στις λέμβους, χωρίς αυτές να ανατραπούν και να χαθούν τα εφόδια, ήταν θέμα τύχης και όχι επιδεξιότητας. Αποφάσισε, λοιπόν, να πέσουν όλοι στο νερό και να χρησιμοποιή­ σουν τις λέμβους σαν σωσίβια. Ο λοχαγός Ρόμπιν Κάμπελ, υποδιοικητής της ομάδας, έδωσε το παράδειγμα και πίσω του ακολού­ θησαν όλοι οι άνδρες με τελευταίο τον Κηζ. Στο μεταξύ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσα στο «Talisman», ο Λέικοκ περίμενε ανυπόμονα πέντε ώρες για να δει

Χάρτης της Κυρηναϊκής.

στην ακτή ένα σήμα με φακό που θα σήμαινε ότι όλοι οι άνδρες του «Torbay» είχαν αποβιβασθεί με ασφάλεια. Δεν μπορούσε να αντιληφθεί την αιτία της καθυστέρησης. Κατά τον σχεδίασμά της επιχείρησης είχαν υπολογίσει ότι μία ώρα θα ήταν αρκετή για τον Κηζ και τους άνδρες του να φθάσουν στην ακτή. Μέσα σε πέντε το πολύ ώρες το υποβρύχιο θα έπρεπε να απομακρυνθεί προς τη θάλασσα για να επαναφορτίσει τους συσσωρευτές του. Ο Λέικοκ άρχισε να σκέπτεται σοβαρά να αναβάλει τη δική του αποβίβαση ως την επόμενη νύκτα. Τελικά στις 00.30 είδε το φωτεινό σήμα. Η ομάδα του Κηζ είχε χρειασθεί έξι ώρες για να ρίξει 13 λέμβους από το υποβρύχιο στη θάλασ­ σα. Επί δύο ώρες οι άνδρες του αγωνίζο­ νταν για να κολυμπήσουν τα 1.600 μέτρα ως την ακτη. Ο καιρός είχε επιδεινωθεί. Τα μεσάνυκτα ο άνεμος είχε φθάσει σε ταχύτητα τα 24 km/h, αλλά έπειτα έγινε θυελλώδης ξε­ περνώ ντας τα 50 km/h. Επιπλέον ο χρόνος μειωνόταν. Με τους κομμάντος στο κατά­ στρωμα να κρατούν σφικτά τις λέμβους το «Talisman» έστρεψε την πλώρη του και με μικρή ταχύτητα άρχισε να πλησιάζει την α­ κτή. Ξαφνικά το σκάφος άγγιξε τον βυθό. Την ίδια στιγμή ένα κύμα κάλυψε το κατά­ στρωμα παρασέρνοντας 11 άνδρες και ε­ πτά λέμβους. Αμέσως το υποβρύχιο έκανε όπισθεν για να ξεκολλήσει, ενώ οι άνδρες που είχαν βρεθεί στη θάλασσα αγωνίζο­ νταν απεγνωσμένα να σωθούν. Οσοι ήταν ακόμα στο κατάστρωμα προσπαθούσαν να ρίξουν τις λέμβους τους στη θάλασσα, αλ­ λά ο άνεμος και το κύμα τις αναποδογύρι­ ζαν. Στις 04.00 μόνη εναλλακτική λύση ήταν η αποχώρηση. Το πλήρωμα του «Talisman» περισυνέλεξε όσους άνδρες και λέμβους βρέθηκαν μέσα στο σκοτάδι (δύο άνδρες παρέμειναν αγνοούμενοι) και το υποβρύχιο κατευθύνθηκε στα ανοικτά. Μόνο τέσσερις λέμβοι από το «Talisman» έφθασαν στην α­ κτή με οκτώ άνδρες. Μία από αυτές τις λέμ­ βους μετέφερε τον Λέικοκ, ο οποίος αμέ-

69 ■■■

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

σως μόλις έφθασε στην ξηρά συνάντησε τον Κηζ και την ομάδα του. Ολοι ήταν απο­ γοητευμένοι και κουρασμένοι, ιδιαίτερα οι κομμάντος που μόλις είχαν αποβιβασθεί από το δεύτερο υποβρύχιο. Χωρίς καθυ­ στέρηση ο Λέικοκ οδήγησε όλη την ομάδα προς το εσωτερικό, ακολουθώντας ένα μο­ νοπάτι το οποίο τους οδήγησε σε μερικούς θάμνους. Εκεί θα μπορούσαν να καλυ­ φθούν και να κοιμηθούν λίγες ώρες. Ως το ξημέρωμα και κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας η ομάδα έμεινε κα­ λυμμένη σε ένα ουάντι, έναν ξεροπόταμο από τους πολλούς που χαρακτηρίζουν όλη τη Βόρεια Αφρική. Ο Λέικοκ είχε δύο επιλο­ γές: θα μπορούσε να καθυστερήσει την ε­ πιδρομή αναμένοντας ως το βράδυ την υ­ πόλοιπη ομάδα ή θα οργάνωνε ένα νέο σχέ­ διο δράσης. Τελικά αποφάσισε να αγνοή­ σουν τους δευτερεύοντες στόχους στην Κυρήνη και στην Απολλωνία και να επικε­ ντρωθούν στον κύριο στόχο τους: τον Ρόμ­ μελ. Οι καιρικές συνθήκες ήταν πλέον πο­ λύ κακές και οι ελπίδες να αποβιβασθούν περισσότεροι άνδρες στην ξηρά χάνονταν. Σε κάθε περίπτωση δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Ο Ρόμμελ έπρεπε να εξουδετερω­ θεί πριν από την έναρξη της επικείμενης βρετανικής επίθεσης. Οπως είχε αρχικά σχεδιασθεί, ο Λέικοκ έμεινε στην ακτή μαζί με τρεις άνδρες και ένα πολυβόλο για να καλύψει την υποχώρη­ ση. Μαζί του κράτησε τα εφεδρικά πυρομαχικά για την απίθανη περίπτωση που το ε­ πόμενο βράδυ το υποβρύχιο θα κατόρθωνε να αποβιβάσει τους άνδρες του. Οι υπόλοι­ ποι επιθεώρησαν τον εξοπλισμό τους και στέγνωσαν όπως μπορούσαν τα ρούχα

JQ es*

τους. Στις 20.00, κάτω από καταρρακτώδη βροχή, ξεκίνησαν με οδηγό τον Κηζ τη μακρά πορεία τους ακολουθώντας απότομα μονοπάτια που τους οδηγούσαν στην ενδοχώρα. Σε λίγο τα ερείπια της ελληνικής α­ ποικίας της Κυρήνης υψώνονταν εμπρός τους. Μέσα από αυτά εμφανίστηκε μία φι­ γούρα: ένας Αραβας, που πλησίασε τον Κηζ και του μίλησε με τη χαρακτηριστική προ­ φορά του Λανκασάιρ. Ηταν ο αντισυνταγματάρχης Τζων Χέηζελντεν, πράκτορας της κατασκοπείας. Ο Χέηζελντεν είχε εισχωρήσει στις εχθρικές γραμμές με τη βοήθεια της Ομάδας Ερή­ μου Μακράς Ακτίνας Δράσης (Long Range Desert Group - LRDG). Ντυμένος Αραβας εί­ χε ήδη πραγματοποιήσει μια πρώτη ανα­ γνώριση του στόχου και θα έδινε μία νέα πληροφορία: πίστευε ότι ο Ρόμμελ και οι ε­ πιτελείς του βρίσκονταν σε ένα σπίτι στο Σίντι Ράφα και όχι στο Μπέντα Λιτόρια. Το ευτύχημα ήταν ότι τα δύο χωριά βρίσκο­ νταν σε μικρή απόσταση μεταξύ τους και ότι μαζί με τον Χέηζελντεν ήταν τρεις Αρα­ βες (αληθινοί!), που θα ακολουθούσαν τους Βρετανούς για να τους οδηγήσουν. Βαθιά στην εχθρική περιοχή οι κομμά­ ντος ταξίδευαν μόνο τη νύκτα. Λίγο πριν από το ξημέρωμα καλύπτονταν όπως μπο­ ρούσαν στους βρεγμένους θάμνους και προσπαθούσαν να κοιμηθούν. Τις ώρες της

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Εχοντας στρέψει την πλάτη του στον φακό ο ταξίαρχος Ρόμπερτ Λέικοκ συνομιλεί με τον λόρδο Λόβατ, μετά την επιδρομή στη Διέππη τον Αύγουστο του 1942.

ημέρας κρύβονταν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο προωθήθηκαν τα επόμενα εικοσιτετράω­ ρα, μέσα από τα λασπωμένα μονοπάτια των λόφων της περιοχής. Το πρωί της 17ης Νοεμβρίου βρήκε τους άνδρες να ξεκουράζονται σε μία σπη­ λιά περίπου οκτώ χιλιόμετρα από τη Μπέ­ ντα Λιτόρια, ενώ καταιγίδες με αστραπές τύλιγαν τους γύρω λόφους και η καταρρα­ κτώδης βροχή μετέτρεπε την έρημο σε βάλτο. «Κάθε τόσο φαινόταν ότι τα σύννε­ φα άνοιγαν και ένας κατακλυσμός βροχής έπεφτε», θυμάται ο λοχαγός Κάμπελ. «Η περιοχή από την οποία θα περνούσαμε με­ τατρεπόταν σε λασπότοπο μπροστά στα μάτια μας. Από το άνοιγμα της σπηλιάς βλέ­ παμε μικρούς χειμάρρους λάσπης να ξεπετάγονται σε όλη την περιοχή γύρω μας. Η οροφή άρχισε να στάζει. Μπροστά στην προοπτική μίας μακράς πορείας μέσα στο κρύο, την υγρασία και τη λάσπη η διάθεση των ανδρών, όπως και η δική μου, είχε χα­ θεί πριν ακόμα φθάσουμε στο σημείο εκκί­ νησης της παράτολμης επιχείρησης». Ο Κηζ προσπάθησε να ενθαρρύνει τους άν­ δρες του λέγοντάς τους ότι ο καιρός ήταν όπως ακριβώς τον ήθελαν. Ο άνεμος και η βροχή θα κάλυπταν την προσέγγισή τους και θα ανάγκαζαν τον εχθρό να καλυφθεί. Ετσι θα ήταν λιγότερο πιθανό να γίνουν α­ ντιληπτοί. Λίγο μετά τις 18.00 η ομάδα είχε ένα τε­ λευταίο "γεύμα" με ψωμί και μαρμελάδα. Κατόπιν, αφού μαύρισαν με φούμο τα πρό­ σωπά τους, οι άνδρες ξεκίνησαν εφ’ ενός ζυγού γλιστρώντας μέσα στη λάσπη. Σύντο­ μα σκοτείνιασε τόσο πολύ ώστε καθένας έ­ πρεπε να κρατιέται από τη θήκη της ξιφο­ λόγχης του άνδρα που προηγείτο για να μη χαθεί. Περίπου 400 μέτρα από το χωριό οι κομ-

μάντος σταμάτησαν σε μία διχάλα του μο­ νοπατιού για μία τελευταία ανάπαυση. Κα­ τόπιν ξεκίνησαν πάλι. Ο υπολοχαγός Ρόυ Κουκ και έξι άνδρες κατευθύνθηκαν προς τον δρόμο για την Κυρήνη. Στα σταυρο­ δρόμια νότια της πόλης θα πραγματοποι­ ούσαν δολιοφθορές στις επικοινωνίες κό­ βοντας τα τηλεφωνικά και τα τηλεγραφικά καλώδια στρατιωτικής επικοινωνίας του Α­ ξονα. Ο Χέηζελντεν, που είχε συμφωνήσει να βοηθήσει τους κομμάντος, προχώρησε στον δρόμο Ελ Φρίντια - Σλόντα, όπου θα διέκοπτε τις εχθρικές επικοινωνίες. Νέες πληροφορίες από φιλικούς Αραβες είχαν ε­ πιβεβαιώσει την πληροφορία του: ο Ρόμμελ δεν βρισκόταν στο διοικητήριό του αλλά μαζί με το επιτελείο του κατέλυε σε ένα σπίτι στο Σίντι Ράφα. Ο Κηζ και οι υπόλοιποι άνδρες συνέχι­ σαν προς το χωριό. Με τα όπλα προτεταμέ­ να η ομάδα πέρασε από μερικές καλύβες, τα σιλό αποθήκευσης του σταριού και ένα ξενοδοχείο, όπως είχε περιγράψει ο Χ έη­ ζελντεν. Μέσα σε καταρρακτώδη βροχή σύρθηκαν κρυφά σε ένα φαινομενικά έρη­ μο αραβικό παζάρι, περίπου 100 μέτρα από ένα διώρρφο σπίτι κατασκευασμένο από λευκή πέτρα. Εκεί, στον λασπωμένο δρόμο, οι άνδρες περίμεναν όσο ο Κηζ και ο λοχίας Τζακ Τέρρυ προχώρησαν για να κατοπτεύ­ σουν τον στόχο τους. Οι κομμάντος ήταν σε υπερένταση. Ε ­ νας από αυτούς στην προσπάθειά του να καλυφθεί από τη βροχή στραβοπάτησε σε έναν τενεκέ και ενόχλησε έναν σκύλο, ο ο­ ποίος άρχισε να γαυγίζει μανιωδώς. Μία πόρτα άνοιξε ξαφνικά ρίχνοντας φως στον δρόμο και ένας Αραβας αξιωματικός ντυμέ­ νος με τη στολή της ιταλικής Αραβικής Δύ­ ναμης Λιβύης απαίτησε να μάθει τι συνέβαινε. Ο Κάμπελ έδωσε κοφτά μία απάντη­ ση στα γερμανικά, λέγοντας ότι η ομάδα του ήταν Γερμανοί σε περιπολία και ότι ο Α­ ραβας έπρεπε να απομακρυνθεί και να κρα­ τήσει τον σκύλο του ήσυχο. Προφανώς ευ­ χαριστημένος από την απάντηση, ο Αραβας τούς ευχήθηκε ευγενικά «Καληνύκτα» και επέστρεψε στην κάλυψη της καλύβας του. Οταν ο Κηζ και ο Τέρρυ επέστρεψαν α­ νέφεραν ότι ο δρόμος ως το σπίτι ήταν α­ νοικτός. Οι άνδρες, αφού έλεγξαν τις εκρη­ κτικές ύλες που μετέφεραν, τους τυλιγμέ­ νους σε αδιάβροχο ύφασμα πυροκροτητές και τον ατομικό οπλισμό τους, έλαβαν τις τελευταίες διαταγές. Ο Κηζ θα οδηγούσε την επίθεση μαζί με τον Κάμπελ, τον Τέρρυ και τρεις κομμάντος. Οι υπόλοιποι χωρίσθηκαν. Τρεις άνδρες κατευθύνθηκαν προς τον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ε­ νέργειας, περίπου 100 μέτρα μακριά, για να τον θέσουν εκτός λειτουργίας. Πέντε άν­ δρες έλαβαν θέσεις γύρω από τις εξόδους του καταλύματος της φρουράς και του όρχου οχημάτων, αναμένοντας την εμφάνιση των Γερμανών. Δύο άνδρες τοποθετήθηκαν έξω από το κοντινό ξενοδοχείο, για την πε­ ρίπτωση που θα εχρησιμοποιείτο από τον εχθρό. Δύο άνδρες στάθηκαν στις δύο ά­ κρες του δρόμου εμπρός από τον στόχο

τους, καλύπτοντας τις οδούς πρόσβασης του κτιρίου, για να μην υπάρξει κανένα ε­ μπόδιο στην αναζήτηση του Ρόμμελ. Δύο α­ κόμα ακολούθησαν τον Κηζ για να καλύψουν την έξοδό του από το σπίτι. Περίπου κατά τα μεσάνυκτα όλοι βρίσκονταν στις θέσεις τους. Στην προβλεπόμενη θέση του ήταν και ο στρατιώτης Μάττε Μποξχάιμερ: μέσα στη μικρή σκοπιά με την ψάθινη στέγη, στην εί­ σοδο του κήπου. Ομως η είσοδος της ομά­ δας προσβολής θα γινόταν από την πίσω πλευρά του στόχου τους. Αφού έκοψαν ένα τμήμα από το συρματόπλεγμα που περιέ­ βαλλε το σπίτι οι οκτώ κομμάντος γλίστρη­ σαν από το άνοιγμα στον κήπο, ανάμεσα στις σκοτεινές σκιές των κυπαρισσιών. Εκεί περίμεναν, στη βροχή, ώσπου να σβήσει το μοναδικό φως που άναβε σε ένα παράθυρο. Στον επάνω όροφο μετά από μία παρτίδα ντόμινο ο γιατρός Γιούνγκε έσβησε το φως για να κοιμηθεί. Μόλις το κτίριο σκοτείνιασε ο Κηζ προ­ σπάθησε να ανοίξει τις κλειδωμένες πόρ­ τες και τα παράθυρα της πίσω πλευράς, χω­ ρίς αποτέλεσμα. Αποφάσισε να χρησιμοποι­ ήσει πιο άμεση οδό. Αφησε τρεις κομμά­ ντος με διαταγές να πυροβολήσουν οποιονδήποτε εμφανιζόταν στην πίσω πλευρά του σπιτιού και οδήγησε τον Κάμπελ, τον Τέρρυ και τους υπόλοιπους γύρω από το σπίτι, στην πρόσοψη και στα λίγα πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούσαν στην κύρια εί­ σοδο. Οι τρεις άνδρες ανέβηκαν τα σκαλο­ πάτια τρέχοντας και κτύπησαν με δύναμη την πόρτα, ενώ ο Κάμπελ φώναζε δυνατά στα γερμανικά να του επιτρέψουν την είσο­ δο. Στο εσωτερικό του σπιτιού άλλος ένας 3ρουρός έμενε άγρυπνος, φορώντας κρά­ νος. χλαίνη και με μόνο όπλο μία ξιφολόγ­ χη. Τόσα χιλιόμετρα μακριά από το μέτωπο το τουφέκι θα ήταν άχρηστο! Ο Γερμανός άνοιξε την πόρτα και πρώτος όρμησε ο Κηζ. Ο Κάμπελ κατέγραψε τι συνέβη: «Αμέσως ο Τζέφρυ (εννοεί τον Κηζ) τον πλησίασε, κα•ύτττοντάς τον με το Colt του. Ο Γερμανός έπιασε την κάννη του περιστρόφου του Τίέφρυ και προσπάθησε να του το αρπάξει. Πριν εγώ ή ο Τέρρυ πάμε από πίσω του υπο­ χώρησε με την πλάτη του στον τοίχο, συνέ­ χ ο ν τ α ς να κρατά τον Τζέφρυ». Καθώς ο "ερμανός άρχισε να φωνάζει, ο Κάμπελ τον -,υροβόλησε με το δικό του περίστροφο. Οι κομμάντος βρίσκονταν σε έναν με•ήλο, αμυδρά φωτισμένο προθάλαμο με “ όρτες στις δύο πλευρές. Δεξιά τους πέ­ τρινα σκαλοπάτια οδηγούσαν στο επάνω ό;οφ ο. Δύο Γερμανοί αξιωματικοί κατέβαι«*αν βιαστικά, αλλά ο λοχίας Τέρρυ τους -οόλαβε με μία ριπή με το Thompson. Οι : jo αξιωματικοί αμέσως υποχώρησαν. Από τα δωμάτια του ισογείου δεν έγινε ■:_ία κίνηση. Ο Κηζ άνοιξε την πόρτα του τ ώ τ ο υ από τα σκοτεινά δωμάτια που ήταν :5ειο. Στο διπλανό δωμάτιο ο ανθυπασπις Λέντσεν, ο λοχίας Κοβάτσικ και ο ο“ Λουργός Μπάρτελ είχαν ξυπνήσει σαστιτ.ενοι και έτρεξαν για τα όπλα τους. Η _ :οτα άνοιξε και ο Λέντσεν, πιο γρήγορος

Κομμάντος δημιουργούν «γέφυρες» με τα σώματά τους ώστε οι άνδρες που τους ακολουθούν να περάσουν το συρματόπλεγμα. Ξεχωρίζει το υποπολυβόλο Thompson. Οι κομμάντος χρειάζονταν ένα αυτόματο όπλο που μπορούσε να μεταφερθεί από έναν άνδρα και ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν το "Tommy Gun" στις επιχειρήσεις τους. από τους συναδέλφους του, βρέθηκε ε­ μπρός από τον Κηζ. Εξω από το δωμάτιο ο Κηζ άνοιξε απότομα την πόρτα. «Θα ρίξω χειροβομβίδα», φώναξε ο Κάμπελ. Τράβηξε την περόνη και άφησε τη χειροβομβίδα να κυλίσει στο κέντρο του δωματίου. «Μπρά­ βο!» είπε ο Κηζ. Καθώς μιλούσε ο Λέντσεν άφησε μία ριπή από το αυτόματο που κρα­ τούσε. Ο Κηζ έπεσε στα πόδια των δύο συ­ ντρόφων του με μία σφαίρα καρφωμένη στον θώρακα μόλις επάνω από την καρδιά του. Ο Κάμπελ και ο Τέρρυ έκαναν στην ά­ κρη καθώς η χειροβομβίδα εκρήγνυτο. Από την έκρηξη σκοτώθηκε ο Λέντσεν και τραυ­ ματίσθηκε σοβαρά ο Κοβάτσικ. Ο τρίτος Γερμανός, ο Μπάρτελ, δεν είχε προλάβει να σηκωθεί όταν ο Λέντσεν άνοιξε πυρ και α­ μέσως έπεσε κάτω. Χάρη στις αργές αντι­ δράσεις του δεν έπαθε τίποτα. Από τον πρώτο όροφο εμφανίσθηκε άλ­ λη μία φιγούρα. Ο υπολοχαγός Κάουφχολτς, ο αξιωματικός υπηρεσίας, είχε ανησυ­ χήσει από τους αόριστους θορύβους που ξεχώρισε μέσα στις βροντές της καταιγί­ δας. Μετά από λίγο ήταν σίγουρος ότι κάτι συνέβαινε. Με το πιστόλι στο χέρι κατέβη­ κε μερικά σκαλοπάτια, αλλά πριν προλάβει να φθάσει στο ισόγειο μία ριπή αυτόματου (του Τέρρυ ή του Κάμπελ) τον βρήκε στην κοιλιά και κύλησε στις σκάλες. Ομως είχε προλάβει να πυροβολήσει προς την πλευρά του Κάμπελ και μία σφαίρα πέτυχε τον Β ρ ε ­ τανό λοχαγό στο πόδι. Ο Κάμπελ επιχείρησε να φθάσει στην έ­ ξοδο, αλλά σκόνταψε στο σώμα του φρου­ ρού που είχε εξουδετερώσει νωρίτερα και έπεσε. Στον επάνω όροφο ακούγονταν φω­ νές, καθώς κάποιος προσπαθούσε να οργα­ νώσει τους άνδρες, και πίσω από το σπίτι έ­ πεσαν για πρώτη φορά πυροβολισμοί. Ο λο­

χίας Τέρρυ νόμισε ότι επρόκειτο για γερμα­ νική αντεπίθεση, όμως ήταν τα πυρά ενός κομμάντο που μόλις είχε σκοτώσει έναν Γερμανό αξιωματικό. Ο υπολοχαγός Γαίγκερ κοιμόταν σε ένα δωμάτιο του ισογείου, ό­ ταν η έκρηξη από τη χειροβομβίδα στο δι­ πλανό δωμάτιο τράνταξε την πόρτα και το παράθυρό του. Αμέσως πετάχτηκε έξω στον κήπο, όπου έπεσε στους τρεις κομμά­ ντος που περίμεναν στην πίσω πλευρά του σπιτιού. Εξω από το σπίτι οι υπόλοιποι κομμά­ ντος περίμεναν στις θέσεις τους. Από το κατάλυμα της φρουράς και από το ξενοδο­ χείο δεν είχε εμφανισθεί κανένας. Ισως ο θόρυβος της καταιγίδας και των αστραπών να έπνιγε τους πυροβολισμούς και τον κρό­ το από τη χειροβομβίδα. Μόνο δύο Γερμα­ νοί εμφανίσθηκαν τρέχοντας προς το σπίτι και κρατώντας φακούς. Πριν πλησιάσουν ε­ ξουδετερώθηκαν από τους κομμάντος που φρουρούσαν τις οδούς πρόσβασης. Ο αιφ­ νιδιασμός είχε απόλυτη επιτυχία. Οι αντι­ δράσεις των Γερμανών και των Ιταλών ήταν τόσο αργές ώστε καμία εξωτερική βοήθεια δεν έφθασε στο σπίτι. Στον κήπο του σπιτιού ο τραυματισμέ­ νος Κάμπελ παρέδωσε την αρχηγία στον 19χρονο λοχία, με την εντολή να αποχωρή­ σει με τους υπόλοιπους άνδρες. Κάποιος προθυμοποιήθηκε να τον μεταφέρει στην ακτή, σε μία απόσταση μεγαλύτερη από 30 χιλιόμετρα, από τα μονοπάτια που διέσχι­ ζαν λόφους ύψους 650 μέτρων. Ο Κάμπελ γνώριζε ότι αυτό ήταν αδύνατο και διέταξε να τον αφήσουν. Οι πυροβολισμοί από την πίσω πλευρά του σπιτιού είχαν ανησυχήσει τον λοχία Τέρρυ και τους δύο κομμάντος που είχαν παραμείνει στην είσοδο του σπιτιού. Το μό-

71

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

νο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να απο­ χωρήσουν. Ετρεξαν προς την κύρια είσοδο του κήπου πέφτοντας πάνω στον σκοπό, τον οποίο όλοι μαζί πυροβόλησαν με μία κί­ νηση. 0 στρατιώτης Μποξχάιμερ έπεσε νε­ κρός και οι τρεις άνδρες βγήκαν στον δρό­ μο. Αυτούς τους πυροβολισμούς άκουσαν οι τρεις κομμάντος που βρίσκονταν στην πίσω πλευρά του σπιτιού, από όπου μάταια προσπαθούσαν να εισβάλουν στο εσωτερι­ κό του. Τους έδωσαν την εντύπωση ότι κάποια μάχη είχε ξεσπάσει και ότι είχαν πια­ στεί σε παγίδα. Η πιθανότητα να επιστρέ­ φουν στην ακτή τούς φάνηκε πολύ μικρή και, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχαν λά­ βει, κατέφυγαν στην αραβική συνοικία. Οσο η κύρια δύναμη αγωνιζόταν στο διώροφο σπίτι, η ομάδα που είχε επιτεθεί στον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής είχε μερι­ κή επιτυχία. Οι άνδρες δεν κατάφεραν να καταστρέψουν τελείως τη γεννήτρια διότι οι κεφαλές των πυροκροτητών είχαν αχρηστευθεί από την καταρρακτώδη βροχή. Ω­ στόσο την έθεσαν εκτός λειτουργίας ανα­ τινάζοντας μία χειροβομβίδα στον μεταλλι­

12 as*

Μεταμφιεσμένος σε Αραβα βοσκό ο αντ/συνταγματάρχης Τζων Χέηζελντεν, πράκτορας της βρετανικής κατασκοπείας, συναντά μία ομάδα t o u LRGD κάπου βαθιά στη Σαχάρα. Ο Χέηζελντεν είχε γεννηθεί στην Αίγυπτο, μιλούσε άπταιστα αραβικά και ήταν γνωστός σε πολλές φυλές Βεδουίνων. Περνούσε εβδομάδες πίσω από τις εχθρικές γραμμές επικοινωνώντας με έναν ασύρματο που μετέφερε κάτω από τις κουβέρτες του. Σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1942 σε μία κακώς σχεδιασμένη επιχείρηση στο Τομπρούκ.

κό οπλισμό της. Για την επιστροφή στο σημείο συνάντη­ σης στην ακτή ο λοχίας Τέρρυ συγκέντρω­ εχθρού αυξήθηκε. Αραβες της στρατιωτι­ σε 17 αποκαρδιωμένους άνδρες. Η μικρή ο­ κής αστυνομίας με κόκκινα φέσια έφθασαν μάδα έφυγε βιαστικά από το χωριό και χά­ στην ακτή και άρχισαν να έρπουν προς τις θηκε μέσα στο σκοτάδι και στη βροχή. Ο σπηλιές όπου κρύβονταν οι κομμάντος. Λί­ θάνατος του Κηζ είχε επηρεάσει κάθε άνγο αργότερα άρχισαν οι πρώτες ανταλλα­ δρα. Οσο για τον Ρόμμελ, τον άνθρωπο για γές πυροβολισμών. Αρχικά ο Λέικοκ δεν ή­ τον οποίο είχαν φθάσει από τόσο μακριά, ταν ιδιαίτερα ανήσυχος, αλλά σύντομα μία κανένας δεν είχε διαπιστώσει την παραμι­ μεγάλη δύναμη από Ιταλούς εμφανίσθηκε κρή ένδειξη περί της παρουσίας του στην στον ορίζοντα, ακολουθούμενη από λίγους περιοχή. Πέρασαν σχεδόν 24 ώρες ώσπου στις Γερμανούς. Στις 14.00 οι άνδρες του Αξονα είχαν πλησιάσει σε απόσταση 200 μέτρων 17.00 της 18ης Νοεμβρίου οι εξαντλημένοι επιδρομείς έφθασαν παραπατώντας στην από τους κομμάντος. Παρά το ότι οι τελευ­ ταίοι δεν είχαν απώλειες, η θέση που κατεί­ ακτ,ί ’ όπου τους περίμενε με ανυπομονηχαν δεν μπορούσε να κρατηθεί. Ο Λέικοκ σία ο Λέικοκ, Η αναφορά του λοχία Τέρρυ (ήταν τόσο κουρασμένος ώστε είχε πέσει συγκέντρωσε τους άνδρες του. Τους συμβούλευσε να χωριστούν σε δυάδες και σε έναν μικρό γκρεμό και είχε χάσει το αυ­ τόματό του) δεν θα μπορούσε να είναι χει­ τριάδες και να προσπαθήσουν να διαφύ­ ρότερη: ο Κηζ ήταν νεκρός, ο Ρόμμελ δεν γουν. Οι επιλογές που είχαν ήταν να κατευθυνθούν προς την εναλλακτική ακτή, όπου ήταν και ο Κάμπελ είχε αφεθεί στα χέρια θα τους περίμενε το υποβρύχιο «Talisman», των Γερμανών. Για τον υπολοχαγό Κουκ και να βαδίσουν προς την έρημο στην περιοχή τους έξι άνδρες του δεν υπήρχαν νέα. Οι υ­ Σλόντα, ελπίζοντας να συναντήσουν μία πόλοιποι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα περίπολο του LRDG, ή να κρυφτούν στους άλλο από το να κρυφτούν σε σπηλιές γύρω από την ακτή και να περιμένουν τα υποβρύ­ ξεροπόταμους αναμένοντας σαφείς ειδή­ σεις για την εξέλιξη της βρετανικής επίθε­ χια για να τους παραλάβουν τη νύκτα. σης. Εάν αυτή είχε επιτυχία θα τους έβρι­ Το «Torbay» έφθασε στην ώρα του και σκε η εμπροσθοφυλακή τους. Ο υπολοχαγνωστοποίησε την παρουσία του με φωτει­ γός Πράιορ προσπάθησε να κατοπτεύσει νά σήματα. Ωστόσο η θαλασσοταραχή δεν την περιοχή, αλλά τραυματίσθηκε στον μη­ επέτρεψε στους κομμάντος να ρίξουν στη θάλασσα τις λέμβους που είχαν κρύψει όσο ρό και δεν μπόρεσε να ακολουθήσει. Αφέθηκε στη φροντίδα των Γερμανών, ενώ οι υ­ περίμεναν τον Κηζ με τους άνδρες του. Το πόλοιποι μόλις βράδιασε χωρίσθηκαν. υποβρύχιο κατάφερε να στείλει στην παρα­ λία μία λέμβο με τρόφιμα και νερό και έ­ Ο αντισυνταγματάρχης Λέικοκ και ο λο­ χίας Τέρρυ προχώρησαν μαζί. Αρχικά κα­ στειλε σήμα ότι θα επέστρεφε την επόμε­ νη νύκτα. Ομως οι κομμάντος είχαν ήδη ετευθύνθηκαν προς την εναλλακτική ακτή, αλλά πλησιάζοντας εκεί άκουσαν γερμανι­ ντοπισθεί από Αραβες ανυπόμονους να κερδίσουν λίγα χρήματα δίνοντας πληρο­ κές φωνές. Προφανώς ο εχθρός θα είχε βρει χάρτες τους ή θα είχε ειδοποιηθεί για φορίες στους Ιταλούς. Το επόμενο πρωί η ομάδα δημιούργησε τις προθέσεις τους. Κατόπιν κατευθύνθη­ καν προς το σημείο συνάντησης με την πε­ μία αμυντική περίμετρο γύρω από τη θέση ρίπολο του LRDG. Ομως ούτε εκεί είχαν τύ­ της. Από το μεσημέρι η δραστηριότητα του

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

χη. Τελικά αποφάσισαν να καλύψουν την α­ πόσταση ως τις γραμμές τους περπατώ­ ντας.

Ε Π ΙΛΟ ΓΟ Σ Τα Χριστούγεννα του 1941 ο αντισυνταγματάρχης Λέικοκ και ο λοχίας Τέρρυ έ­ φθασαν στην Κυρήνη, στις προκεχωρημένες θέσεις της 8ης Στρατιάς που προήλαυνε. Αν και τον περισσότερο χρόνο βρίσκο­ νταν ως 16 χιλιόμετρα μακριά από τους συ­ μπατριώτες τους, είχαν περιπλανηθεί στους λόφους της Κυρηναϊκής επί 36 ημέ­ ρες, τρεφόμενοι για μεγάλο χρονικό διά­ στημα με καρπούς από τους θάμνους. Για να περάσουν οι ατελείωτες ώρες πλήξης κατά την περιπλάνησή τους ο Λέικοκ διά­ βαζε στον Τέρρυ το μοναδικό βιβλίο που εί­ χε μαζί του, το «The Wind in the Willows» («Ο Ανεμος στις Ιτιές») του Κένεθ Γκράχαμ. Λ έ­ γεται ότι οι πρώτες λέξεις που είπε ο λο­ χίας όταν έφθασαν στις γραμμές τους ή­ ταν: «Δόξα τω Θεώ δεν θα ξανακούσω γι’ αυτόν τον κύριο Τόαντ!». Στην Κυρήνη ο δήμαρχος τούς προσέφερε φαγητό και από εκεί τους μετέφεραν στο αρχηγείο της 8ης Στρατιάς και κατόπιν στο Κάιρο. Οι δύο άνδρες ήταν οι μόνοι που επέ­ στρεψαν. Ομως ο πόλεμος συνεχιζόταν. Πριν περάσει μία εβδομάδα από την επι­ στροφή του ο Λέικοκ διατάχθηκε να επι­ στρέφει στη Βρετανία, όπου ανέλαβε τη δι­ οίκηση της Ταξιαρχίας Ειδικών Υπηρεσιών (Special Service Brigade) η οποία δημιουργήθηκε για να συμπεριλάβει τα τάγματα των κομμάντος. Η λήξη του πολέμου τον βρήκε με τον βαθμό του υποστρατήγου στη θέση του διοικητή Συνδυασμένων Επιχειρήσεων. Ο λοχίας Τέρρυ είχε καταταγεί στο Βασιλι­ κό Πυροβολικό από το 1938 και είχε μετα-

Ο στρατηγός Ερβιν Ρόμμελ με στρατιώτες

του στο μέτωπο των επιχειρήσεων.

τεθεί στους κομμάντος, όταν δημιουργήθηκαν οι πρώτες μονάδες τους. Μετά την επιδρομή εναντίον του Ρόμμελ έγινε μέλος της SA S και πολέμησε στην έρημο και στην Ιταλία. Πήρε μέρος στην απόβαση στη Νορμανδία και πολέμησε με τους “μακί" στη Ντιζόν. Του απονεμήθηκε το Μετάλλιο Δια­ κεκριμένων Υπηρεσιών. Οι υπόλοιποι άνδρες είτε σκοτώθηκαν από εχθρικούς Αραβες, είτε αιχμαλωτίσθηκαν. Οσοι βρήκαν καταφύγιο στη Μπέντα ' ,τόρια χρησιμοποίησαν τις λίρες με τις ο-.ο:ες είχαν εφοδιασθεί, ποσότητα αρκετή . .α να αγοραστεί όλο το χωριό, για να πείσουν τους Αραβες να τους βοηθήσουν. Η . ερμανική στρατιωτική αστυνομία τούς συ■άντησε αρκετές φορές, αλλά η αμφίεσή τους ήταν τόσο πειστική που δεν τους ανα.. _ρισαν. Ωστόσο ένας Ιταλός καραμπινιέοος. εγκατεστημένος από πολύ καιρό στην “ εριοχή, γνώριζε καλύτερα τη νοοτροπία τ _ , ιθαγενών. Γνωστοποίησε στους Αραβες ο*, κάθε Βρετανός άξιζε σαράντα κιλά α•εύρι και δέκα κιλά ζάχαρη, επιχείρημα που _θησ ε τους αρχηγούς του χωριού να παρα­ δώσουν τους κομμάντος. Ο λοχαγός Κάμπελ αιχμαλωτίσθη κε από τους Γερμανούς και φυλακίσθηκε. Τον πεοιποιήθηκε ένας Γερμανός γιατρός στο '.'πέντα Λιτόρια, αλλά ο τραυματισμός του αποδείχθηκε πολύ σοβαρός και για να σω­ θεί η ζωή του το πόδι του ακρωτηριάσθηκε. Στον αντισυνταγματάρχη Τζέφρυ Τσαρ■ς Τάσκερ Κηζ από τη Σκωτία απονεμήθηκε -εταθανάτια ο Σταυρός της Βικτωρίας (ο -οώτος για τους κομμάντος), για τον ρόλο του στην επιδρομή. Είχε ήδη τιμηθεί με τον Στρατιωτικό Σταυρό από τους συμπατριώ­ τες του και με τον Πολεμικό Σταυρό από τους Ελεύθερους Γάλλους, για τη δράση του στη Συρία. Οταν πληροφορήθηκε για την επιδροο Ρόμμελ διέταξε τον στρατιωτικό ιερέα ^ούντολφ Ντάλμρατ να φροντίσει για την ~αφή του Κηζ και των τεσσάρων νεκρών "ερμανών. Ο Ντάλμρατ οδηγούσε επί 36 ώ­ ρες στους βρεγμένους δρόμους διασχίζο­

ντας ξεροπόταμους που είχαν πλημμυρίσει μετά από μία ξαφνική και ρα­ γδαία βροχή. Εφθασε μόλις 10 λεπτά πριν από την τελετή για να λει­ τουργήσει. Οι Γερμανοί έθαψαν τον Κηζ με στρατιωτικές τιμές σε έ­ ναν λόφο ενάμισυ χιλιό­ μετρο νότια της Μπέντα Λιτόρια, μαζί με τους τέσσερις Γερμανούς που έχασαν τη ζωή τους κα­ τά την επιχείρηση. Ενας αξιωματικός του γερμα­ νικού Γενικού Επιτελεί­ ου κατέθεσε στέφανο και ένα άγημα απέδωσε τιμές με τρεις πυ­ ροβολισμούς. Στήθηκαν σταυροί από ξύλο κυπαρισσιού και γύρω τους φυτεύτηκαν νέα κυπαρίσσια. Μετά τον πόλεμο μία περι­ γραφή των γεγονότων που οδήγησαν στον θάνατο του Κηζ και της τελετής που ακο­ λούθησε, συνοδευόμενη από φωτογρα­ φίες, στάλθηκαν από τον Ερνστ Σίλινγκ, τον διοικητή της γερμανικής μονάδας στη Μπέντα Λιτόρια, και από τον Ντάλμρατ στη μητέρα του Βρετανού αξιωματικού, λαίδη Κηζ. Η ειρωνεία ως προς αυτή την τολμηρή επιδρομή έγινε γνωστή πολύ αργότερα. Η βρετανική κατασκοπεία είχε κάνει λάθος. Ο Ρόμμελ δεν χρησιμοποιούσε το σπίτι στη Μπέντα Λιτόρια (ούτε στο Σίντι Ράφα) ως διοικητήριο και ποτέ δεν το είχε χρησιμο­ ποιήσει ως κατάλυμα. Αυτό εχρησιμοποιείτο αποκλειστικά ως διοικητήριο των ιταλι­ κών και των γερμανικών υπηρεσιών εφο­ διασμού. Εξάλλου το διοικητήριο του Ρόμ­ μελ δεν βρισκόταν ποτέ τόσο μακριά από το μέτωπο. Την εποχή εκείνη βρισκόταν στο Κάζα Μπιάνκα στο Αιν Γκαζάλα, ενώ ένα προκεχωρημένο διοικητήριο είχε εγκα­ τασταθεί στο Γκαμπούτ. Ο Ρόμμελ είχε επισκεφθεί το Μπέντα Λιτόρια αλλά ποτέ δεν είχε διανυκτερεύσει εκεί, αν και ένα σπίτι που ονομαζόταν «Rommel Haus» διατηρείτο γι1αυτόν. Οι πληροφορίες του Χέηζελντεν ήταν λανθασμένες. Οι Αραβες είτε είχαν δει τον Ρόμμελ κατά τη διάρκεια της επί­ σκεψής του, είτε είχαν δει κάποιον άλλο και τον είχαν περάσει για τον Ρόμμελ. Επιπλέ­ ον έχει γραφεί ότι ο Ρόμμελ δεν βρισκόταν καν στη βόρεια Αφρική τη νύκτα της επι­ δρομής. Ο διοικητής του DAK είχε ταξιδέ­ ψει στη Ρώμη στις 14 Νοεμβρίου. Κατά μία εκδοχή παρέμεινε εκεί ως τις 18 Νοεμβρί­ ου για να γιορτάσει τα γενέθλιά του (γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1891) με τη γυναί­ κα του Λούσυ. Σήμερα έχει πλέον αποδειχθεί ότι στις 16 Νοεμβρίου ο Ρόμμελ επέ­ στρεψε στην Αφρική.

(δίνονται αριθμοί από επτά ως εννέα). Για τις λεπτομέρειες των γεγονότων που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της επιδρομής και ιδιαίτερα για τη μικρή μάχη που δόθηκε στο σπίτι οι περιγραφές των επιζώντων δεν ταυτίζονται μεταξύ τους και η ακριβής αλ­ ληλουχία των γεγονότων δεν έχει επαλη­ θευτεί. Πιθανώς ο υπολοχαγός Κάουφχολτς ήταν ο πρώτος (ή ο μόνος) που κατέβηκε από τον πρώτο όροφο του σπιτιού και αυ­ τός που πέτυχε τη θανάσιμη βολή στον Κηζ. Μία άλλη εκδοχή θέλει τον Κάμπελ και τον Τέρρυ να βγάζουν τον τραυματισμένο Κηζ από το σπίτι. Σύμφωνα με αυτήν ο Κά­ μπελ επέστρεψε στο σπίτι, διέσχισε το ε­ σωτερικό του και βγήκε στην πίσω πλευρά, όπου τον πυροβόλησε ένας από τους κομ­ μάντος, ο οποίος θεώρησε ότι όποιος έ­ βγαινε από το πίσω μέρος του κτιρίου ήταν εχθρός και ακολούθησε τη διαταγή. Σίγουρο είναι ότι η επιδρομή μελετήθηκε προσεκτικά με βάση τα στοιχεία που έ­ δωσαν οι Λέικοκ και Τέρρυ. Ο θάνατος του Κηζ, αν και φαινομενικά ασήμαντος μέσα στις απώλειες του πολέμου, εξασφάλισε ότι κανένας άνδρας δεν θα έμενε ακάλυ­ πτος κάτω από μία πόρτα ή είσοδο εάν υ­ πήρχε η παραμικρή πιθανότητα να βρίσκε­ ται μέσα ένας προειδοποιημένος εχθρός. Οπως συνέβη με πολλές καλοσχεδιασμένες επιχειρήσεις, η επιδρομή στο υποτι­ θέμενο διοικητήριο του Ρόμμελ ήταν μια α­ ποτυχία που οι λεπτομέρειές της δεν θα γί­ νουν γνωστές. Ομως οφέλη μπορούν να αποκομισθούν εξίσου από επιτυχημένες και αποτυχημένες επιχειρήσεις, όπως έδειξε η κατοπινή ιστορία των κομμάντος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Chappell, Mike: ARMY COMMANDOS 19401945, Osprey Publishing, 1996. (2) Duval, Rene: ΕΡΒΙΝ ΡΟΜΜΕΛ ■0 ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΞΟΝΤΩΘΕΙ, ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ. τόμος 9, Δ. Τσόψλης & Σια, 1971. (3) Fraser, David: KNIGHT’S CROSS - A LIFE OF FIELD MARSHAL ERWIN ROMMEL. Harper Collins Publishers, 1993. (4) Hunter, Robin: TRUE STORIES OF THE COMMANDOS, Virgin Publishing, 2000. (5) Messenger, Charles: THE COMMANDOS 1940-1946, William Kimber, 1985. (6) Miller, Russell: THE COMMANDOS, TimeLife Books, 1998. (7) Warner, Philip: THE SECRET FORCES OF WORLD WAR II, Granada Publishing. 1985. (8) Young, Desmond: ROMMEL. Book Club Associates, 1973.

Jß μ η

Οπως είναι φυσικό σε τέτοιου είδους ε­ πιχειρήσεις οι μαρτυρίες των λίγων επιζώντων δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Για πα­ ράδειγμα ο ακριβής αριθμός των ανδρών που αποβιβάσθηκαν με τον Λέικοκ από το υποβρύχιο «Talisman» δεν είναι γνωστός ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Φ Υ Σ Ι Ο Γ Ν Ω Μ Ι Ε

i

--------------------------------------------------

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΥΟΒΟΥΝΙΩΤΗΣ ΤΟ ΔΕΚΑΤΡΙΑΧΡΟΝΟ ΑΓΟΡΙ ΑΠΟ ΤΑ ΔΥΟ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΟΙΤΗΣ ΠΟΥ ΕΙΔΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΝΑ ΣΚΟΤΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ, ΕΞΕΛΙΧΘΗΚΕ ΣΕ ΤΟΣΟ ΦΑΝΑΤΙΚΟ ΕΧΘΡΟ ΤΟΥΣ ΩΣΤΕ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΠΑΡΑ ΤΑ 64 ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ.

74

Ο ήρωας του αγώνα της Ανε­ ξαρτησίας Ιωάννης Δυοβουνιώτης γεννήβηκε το 1757 στο χωριό Δύο Βουνά της Οίτης και το πα­ τρικό του όνομα ήταν Ιωάννης Ξήκης. Οταν ήταν δεκατριών χρόνων έχασε τον πατέρα του. Την εποχή εκείνη, το 1770, Τούρ­ κοι που επέστρεφαν από την Πε­ λοπόννησο μετά την καταστολή της επανάστασης του 1769 βρή­ καν τον πατέρα του να οργώνει το χωράφι του και χωρίς λόγο, για να διασκεδάσουν, τον κρέμασαν σε ένα δέντρο του αγρού του. Ο μικρός Γιάννης ορκίστηκε από την ημέρα εκείνη να μη σταματή­ σει να τιμωρεί τους Τούρκους. Πολύ σύντομα η μητέρα του, μη αντέχοντας την απώλεια του ά­ ντρα της, τον ακολούθησε στον τάφο. Μια αδελφή που είχε πέθανε επίσης πρόωρα και έτσι ο Γιάννης κατέφυγε σε μια θεία του και επί ένα διάστημα έβοσκε πρόβα­ τα στο χωριό του. Ο νεαρός άρχισε να παίρνει την εκδίκηση που ποθούσε όταν κατατάχθηκε στο σώμα του Ανδρούτσου (πατέρα του Οδυσσέα), ο οποίος έτυχε να περνά από την περιοχή του. Ο Ανδρούτσος τον πήρε πρόθυμα στο σώ­ μα του όταν άκουσε τα παθήματά του και μάλιστα τον έκανε ψυχο­ γιό του. Από την πρώτη μάχη κα­ τά των Τούρκων ο Γιάννης έδειξε τόση ανδρεία ώστε ο Ανδρούτσος τον ονόμασε Καραγιάννη. Την ε­ ποχή εκείνη το πρόθεμα Καρά (= μαύρος) προσετίθετο στα ονόμα­ τα των παλικαριών που έδειχναν μεγάλη ανδρεία. Ομως ο Γιάννης δεν ήταν ικανοποιημένος ούτε με το Καραγιάννης, ούτε και με το πατρικό του επίθετο, που σήμαινε ότι κάτι του... έλειπε, και πήρε το όνομα Δυοβουνιώτης, από τον τόπο καταγωγής του, με το οποίο τον έγραψε η ιστορία. Ο Δυοβουνιώτης ακολούθη­ σε ως πρωτοπαλίκαρο τον Ανδρούτσο στην περιπέτειά του στην Πελοπόννησο και μετά την επιστροφή του ζήτησε την άδεια

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

απο τον αρχηγό του για να απο­ συρθεί και να ζήσει σαν κλέφτης. Σε λίγο είχε οργανώσει δικό του σώμα το οποίο έγινε τόσο ισχυρό ώστε οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να του δώσουν το αρματολίκι της Βουδονίτσας. Μέχρι το 1809 ο Δυοβουνιώτης ανάλογα με την κατάσταση γινόταν άλλοτε κλέ­ φτης και άλλοτε αρματολός, μέ­ χρι που ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων αποφάσισε την εξόντωση ό­ λων αυτών. Τότε ο Δυοβουνιώτης κατέφυγε, όπως και πολλοί άλλοι, στα Επτάνησα. Οταν ο Αλή πασάς εξασφάλισε την κυριαρχία του ε­ πέτρεψε τον επαναπατρισμό πολ­ λών αρματολών και κλεφτών. Ανά­ μεσα στους επαναπατρισθέντες ήταν και ο Δυοβουνιώτης, ο οποί­ ος ανέλαβε πάλι το αρματολίκι του. Ηταν τόσο μεγάλη η σύνεση και η ικανότητα που έδειξε στα νέα του καθήκοντα ώστε κάποια περίοδο είχε τέσσερα αρματολί­ κια ταυτόχρονα. Μάλιστα λόγω της μεγάλης, με τα δεδομένα της εποχής, ηλικίας του, οι Τούρκοι διόρισαν ως βοηθό του τον γιο του Γεώργιο, παρά το νεαρό της ηλικίας του. Οταν ο Αλή πασάς έπεσε σε δυσμένεια κάλεσε τους αρματο­ λούς κοντά του. Ομως ο Δυοβου­ νιώτης, που είχε ήδη μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, δεν συμμορφώ­ θηκε διότι είχε ως μοναδικό στό­ χο του να προετοιμάσει όσο το δυνατόν καλύτερα τον σηκωμό. Ετσι αντί να μεταβεί προσωπικά έστειλε τον γιο του Γεώργιο, ο ο­ ποίος μετά την πτώση του Αλή πασά συνελήφθη από τους Τούρ­ κους του Χουρσίτ και έσωσε τη ζωή του επειδή τον αντάλλαξαν με έναν σημαντικό Τούρκο που είχε συλλάβει αιχμάλωτο ο πατέ­ ρας του. Ο Δυοβουνιώτης προε­ τοίμασε τον αγώνα στο αρματολί­ κι του μόνος. Οταν άρχισε η Επα­ νάσταση ο ηλικίας 64 χρόνων α­ γωνιστής σήκωσε τη σημαία της στη Βουδονίτσα, την οποία εκκα­ θάρισε από τους Τούρκους. Μετά την αποτυχία να κατα­

λάβουν τη Στυλίδα, οι Δυοβου­ νιώτης, Πανουργιάς και Διάκος συγκέντρωσαν τους άνδρες τους για να αποφασίσουν τις μετέπειτα ενέργειες τους. Ο Δυοβουνιώ­ της γνωρίζοντας ότι οι Ελληνες ήταν ακόμα απειροπόλεμοι και δεν μπορούσαν να αντιμετωπί­ σουν τον πολυάριθμο αντίπαλό τους σε ανοικτό χώρο, πρότεινε να μείνουν τα τρία σώματα ενω­ μένα, να καταλάβουν μια φυσικά οχυρή θέση, να κατασκευάσουν ταμπούρια και να φροντίσουν μό­ νο να μη περικυκλωθούν. Με την άποψη αυτή συμφώνησε και ο Πανουργιάς, αλλά τελικά και οι δύο παρασύρθηκαν από τον νεανικό ενθουσιασμό του Διάκου που ή­ θελε να κλείσουν όλες τις οδούς από τις οποίες θα μπορούσαν να κινηθούν προς τα νότια οι Τούρ­ κοι στην προσπάθειά τους να κα­ ταπνίξουν την επανάσταση. Ετσι τα τρία σώματα χωρίστηκαν και α­ κολούθησε μάχη κατά την οποία οι δύο οπλαρχηγοί υποχώρησαν, ο δε Διάκος συνελήφθη αιχμάλω­ τος στη γέφυρα του Σπερχειού και μαρτύρησε έξω από τη Λαμία. Στη συνέχεια δόθηκε η μάχη στο θρυλικό Χάνι της Γραβιάς από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και μετά από αυτή ο Δυοβουνιώτης απαλλάχθηκε από έναν “βραχνά": ύστερα από πρόταση των Τούρ­ κων αντάλλαξε τον αιχμάλωτο γιο του με τον Οσμάν μπέη, επιφανή Τούρκο που είχε συλληφθεί στην Αμφισσα. Η ανταλλαγή έγινε τον Ιούλιο του 1821 και ο γιος εντά­ χθηκε αμέσως στο σώμα του πα­ τέρα του. Πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και με τον γιο του αιχ­ μάλωτο του Χουρσίτ ο Δυοβου­ νιώτης σε καμία στιγμή δεν δί­ στασε να πράξει το καθήκον του ως Ελληνας που αγωνιζόταν για

(i7 S 7 -m

i)

την ελευθερία της πατρίδας του. Σημαντική υπήρξε η συμβολή του γέρο Δυοβουνιώτη στη σπου­ δαία μάχη των Βασιλικών. Τον Αύ­ γουστο του 1821 οι Τούρκοι συ­ γκέντρωσαν στράτευμα το οποίο προόριζαν για την Πελοπόννησο, όπου θα συνέδραμε τους δοκιμα­ ζόμενους Τούρκους στην Τρίπο­ λη. Αρχηγός των Τούρκων ήταν ο Μπαϊράμ πασάς και στο στράτευ­ μά του συμμετείχαν τρεις ακόμα πασάδες. Οι Ελληνες οπλαρχηγοί συγκεντρώθηκαν για να καθορί­ σουν τρόπο δράσης. Η λύση που προτάθηκε από πολλούς ήταν να κλείσουν τη διάβαση της Φοντάνας, η οποία περνούσε από ορει­ νό έδαφος και ήταν εύκολο να κλείσει. Ομως ο Δυοβουνιώτης εί­ χε αντιρρήσεις. Κατά τη γνώμη του ένας τόσο μεγάλος στρατός, που μετέφερε τεράστιο αριθμό ε­ φοδίων, δεν ήταν δυνατόν να α­ κολουθήσει ένα τόσο δύσκολο δρομολόγιο. Πιθανότερη οδός θα ήταν ο δημόσιος δρόμος που περνούσε από το, εγκαταλειμμέ­ νο την εποχή εκείνη, χωριό Βασι­ λικά. Η γνώμη του γέρου οπλαρ­ χηγού έγινε δεκτή λόγω της ε­ μπειρίας του και του σεβασμού που ενέπνεε, αλλά και του γεγο­ νότος ότι και οι δύο θέσεις ανή­ καν στη δικαιοδοσία των αρματολικιών του. Ο ίδιος ο Δυοβουνιώ­ της σχεδίασε Kat τον τρόπο διε­ ξαγωγής της μάχης που κατέληξε σε νίκη των Ελλήνων και είχε ση­ μαντική επίπτωση στην πορεία του αγώνα στην Πελοπόννησο. Μετά τη συγκεκριμένη μάχη ο ι­ στορικός Πουκεβίλ έγραψε ότι οι Τούρκοι θεωρούσαν ως καταστροφείς τους τον Οδυσσέα (Αν­ δρούτσο), τον Γκούρα και τον Δυοβουνιώτη. Στη συνέχεια ο γέ­ ρο Δυοβουνιώτης, νικητής τεσ­ σάρων πασάδων, παρέδωσε τη δι­ οίκηση του σώματός του στον γιο του Γεώργιο, που αποδείχθηκε ά­ ξιος του ονόματος του, και απο­ σύρθηκε από την ενεργό δράση. Ο μεγάλος αγωνιστής πέθανε το 1831 στην Αμφισσα. Το βοσκό­ πουλο της Οίτης έμεινε στην ι­ στορία ως ένα ιδανικός συνδυα­ σμός σύνεσης και ανδρείας και ως ένας αγνός πατριώτης που προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στον αγώνα παρά τη μεγάλη ηλι­ κία του.

Δημήτρης Γεδεών

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

ΤΑ MARMON-HERRINGTON ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ I

Λ -*·»

. 'Λ

-

Επιμέλεια: Γιάννης Τερνιώτης

Δύο Marmon-Herrington Mklll του ΕΣ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πληρώματα τους (κατά τα βρετανικά πρότυπα)έγραφαν ονόματα ή συνθήματα θωράκιση στο εμπρός των οχημάτων.

Τα τροχοφόρα τεθωρακισμένα οχήματα Marmon-Herrington σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από τη Νοτιοαφρικανική Ενωση λίγο πριν από τον Β ! Παγκόσμιο Πόλεμο, Τα πρώτα μοντέλα που κατασκευάστηκαν και χρησιμοποήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν τα Mk I, Mk II και Mk III, που έ­ φεραν ελαφρύ οπλισμό και τους κινητήρες εμπρός. Το βελτιωμένο μοντέλο Mk IV κατασκευάστηκε γύρω στα τέλη του πολέμου καιχρησιμοποιήθηκε με­ ταπολεμικά σε διάφορες τοπικές συρράξεις. Οι δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού που πολεμούσαν στη βόρεια Αφρική το 1942-43 χρησιμοποίησαν έ­ ναν αριθμό οχημάτων Marmon-Herrington Mk III. Μεταπολεμικά χορηγήθηκαν στον ΕΣ αρκετά Mk IV, που έφεραν ως οπλισμό ένα πυροβόλο 2 pdr (40 mm) και πολυβόλα 0,30 in. Τα οχήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν εντατικά κατά τις επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών κατά την περίοδο 1946-1949. Μέχρι πρό­ σφατα ο Στρατός μας διατηρούσε επιχειρησιακό έναν μικρό αριθμό τέτοιων τεθωρακισμένων, όπως και οι δυνάμεις της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς,

Οχήματα Mk III κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης συντήρησης στη Μέση Ανατολή. Ελληνας στρατιώτης διακοσμεί με έναν "ήρωα των κινουμένων σχεδίων" τη θωράκιση ενός Mk III, κάτω από το σύνθημα “Εν Τούτω Νίκα".

Διαστάσεις: Μήκος 5,50 m, πλάτος 2,13 m, ύψος 2,28 m, απόσταση από το έδαφος 26 cm Βάρος μάχης: 6.700 kg Οπλισμός: Πυροβόλο 2 pdr, ουζυγές πολυβόλο 0,30 in, πολυβόλο αντιαεροπορικής προστασίας (στον πύργο) Browning 0,30 in η 0,50 in Ταχύτητα (μεγίστη): 80 km/h Εμβέλεια: Επί οδών 322 km, εκτός οδών 193 km Χωρητικότητα δεξαμενής καυσίμου: 182 It Φόρτος πυρομαχικών: Βλήματα πυροβόλου 2 pdr (40 mm)/53, φυσίγγια πολυβόλου 0,30 in/2.250, καπνογόνα 4 in/6

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η Π Ρ Ο Σ ΤΟΥΣ ΑΝ Α ΓΝ Ω ΣΤΕΣ Π ρ ο σ κ α λ ο ύ μ ε τ ο υ ς α ν α γ ν ώ σ τ ε ς π ο υ έ χ ο υ ν σ τ ο α ρ χ ε ίο τ ο υ ς φ ω τ ο γ ρ α φ ίε ς σ χ ε τ ικ έ ς μ ε τ η σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή μ α ς ισ το ρ ία

ή οποιοδήποτε αντικείμενο στρατιωτικού ενδιαφέροντος, να μας τις διαδέσουν προσωρινά συνοδευόμενες -αν είναι δυνατόν -από σχετικό κείμενο. Εμείς από την πλευρά μας αναλαμβάνουμε να προχωρήσουμε στην καλύτερη δυνατή παρουσίαση, δημοσιεύοντας το όνομα του αποστολέα (αν το επιθυμεί), και εγγυόμαστε την επιστροφή του υλικού μετά τη δημοσίευση (Περιοδικό «Στρατιωτική Ιστορία», ΤΘ 3951,10210, Αθήνα, υπόψη κ, Γ Τερνιώτη),

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΑ ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ MARMON-HERRINGTON Mk IVF Τα οχήματα αυτού του τύπου που υπηρετούσαν στον ΕΣ υπέστησαν από το 1980 μια σειρά τροποποιήσεων και ανακατασκευών στο Εργοστάσιο Βάσεως του Βελεστίνου. Ο παλαι­ ός κινητήρας Ford αντικαταστάθηκε από έναν πετρελαιοκινητήρα Perkins 6305 5.000 cc. Επί­ σης τροποποιήθηκε το ηλεκτρικό σύστημα του οχήματος από 6 Voll σε 12 Volt. Ο βρετανικής κατασκευής ασύρματος No 19 αφαιρέθηκε και στη θέση του τοποθετήθηκε ο αμερικανικός ασύρματος τύπου AN/GRC-8. Τροποποίηση υπέστη και το σύστημα πέδησης του οχήματος, με εξαρτήματα εναλλάξιμα με των φορτηγών οχημάτων του ΕΣ της σειράς "Μ".

Π ηγές Φωτογραφιών: (1) Π ολεμικό Μ ουσείο, Αθήνα. (2) Αρχείο Κων. Φάρου.

Ενα ελληνικό MarmonHerrington Mk/νσε μικρό μουσείο μονάδας των Τεθωρακισμένων. Marmon-Herrington Mk IV του ΕΣ λίγο μετά τον Β 1 Παγκόσμιο Πόλεμο. Αιακρίνονται το πυροβόλο 2pdr, το πολυβόλο Browning 0,30 in και οι δύο εκτοξευτές καπνό γόνων στις πλευρές του πύργου του.

Τεθωρακισμένα MarmonHerrington Mk IV και Lynx υποστηρίζουν ένα άγημα του Βασιλικού Ναυτικού κατά τις επιχειρήσεις κατά των ανταρτών της περιόδου 1946-49.

ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ενα τεθωρακισμένο Mk IV και ένα Lynx της II Μεραρχίας. Στο αριστερό "φτερό" διακρίνεται το έμβλημα της Μεραρχίας (η κεφαλή της Αθηνάς), ενώ στο δεξιό "φτερό" υπάρχει ο αριθμός "22“ (λευκοί αριθμοί σε πράσινο τετράγωνο), που ήταν διακριτικό των Τεθωρακισμένων.