SI 59.pdf

-€2,93 ΤΕΥΧΟΣ

59·

Ι ΟΥΛΙ ΟΣ

2001

·

ΔΡΧ.

1000

Μ Η Ν Ι Α Ι Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο ΓΙ Α ΤΗΝ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η ΚΑΙ Π Α Γ Κ Ο Σ ΜΙ Α ΣΤΡΑΤ Ι ΩΤ Ι ΚΗ Ι ΣΤΟΡΙ Α

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΚΑΝΝΩΝ ■ΠΑΓΙΔΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΡΩΜΑΪΚΕΣ ΛΕΓΕΩΝΕΣ ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ (7ος -11ος ΑΙΩΝΑΣ) ΕΡΝΣΤ ΟΥΝΤΕΤ: 62+1 ΚΑΤΑΡΡΙΨΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 01 ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕ Υ Χ Ο Σ 59 ΙΟ Υ Λ ΙΟ Σ 2001

52 6 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 18 ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩ ΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 7ο ΩΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 28 Ε Ρ Ν Σ ΤΟ Υ Ν ΤΕ Τ 62+1 ΚΑΤΑΡΡΙΨΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ 38 ΚΑΣΤΡΑ: ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 52 Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΚΑΝΝΩΝ ΠΑΓΙΔΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΡΩΜΑΪΚΕΣ ΛΕΓΕΩΝΕΣ 66 1941 ■ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑ ΤΟ Υ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

ΜΟΝΙΜΕΣ η Φγ

λ λ

ο

“Α δ ελ φ ό ς εν α ν τίο ν α δ ε λ φ ο ύ ”. Σ κ η ν ές από το ν α μερ ικ α νικ ό εμ φ ύ λ ιο π όλεμο (“ B ro th e r ag ain s t bro th e r," πίν. το υ Chris C ollingw ood δ η μ ο σ ιεύ ετα ι μ ε ά δ εια τη ς C ranston Fine A rts).

ΣΤΗΛΕΣ

4 Ε ΙΔ Η ΣΕ ΙΣ 75 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 78 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ 79 ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ 8 0 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 8 2 Q U IZ ΓΝΩΣΕΩΝ

‘ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ" Μηνιαίο περιοδικό - Κ υκλοφορεί στις αρχές κάθε μήνα · ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ · ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ: ΜΙΧΑΗΛ 0 ΙΚ 0 Ν 0Μ Α Κ 0 Σ, Αντιστράτηγος ε.α. / ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ, Υποστράτηγος ε.α., τ. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σ.Σ.Ε./ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΔΕΩΝ, Υποστράτηγος ε .α , τ. Καθηγητής Στρσπωτικης Ιστορίας Σ.Σ.Ε. / ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΑΣ, Υποστράτηγος ε.α. / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΝΤΕΡΕΣ, Υποστράτηγος ε.α./ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ταξίαρχος ε.α., τ. καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ Συνταγματάρχης (ΤΧ) ε.α. / ΠΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ, Αρχιπλοίαρχος (Δ) ΠΝ ε.α. / ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ / ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΦΑΓΚΡΙΔΑΣ / ΑΛΕΞΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ / ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΡΕΛΑ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΤΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΣΑΜΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ / ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΟΝΔΡΟΜΑΤΙΔΗΣ / ΣΤΕΛΙΟΣ ΔΕΜΗΡΑΣ / ΓΑΒΡΙΗΛ-ΜΙΧΑΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΠΑΡΗΣ / ΠΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΟΥΡΙΔΗΣ / ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ / ΝΙΚΟΣ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑΣ / ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ / ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ / ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΣΟΛΑΣ/ ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΑΛΑΣΣΗΝΟΣ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΛΕΖΟΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΡΝΙΩΤΗΣ / ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΚΑΛΕΤΣΗΣ · ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Δ Η Μ 0Π 0ΥΛ 0Σ · ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΈΩΡΠΑ ΚΑΡΑΠΑΤΗ · ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ· ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ · ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΚΙΚΗ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΙΝΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ · ΓΡΑΦΕΙΑ: ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 49, 10683 ΑΘΗΝΑ / ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Τ θ . 3951, 10210 ΑΘΗΝΑ I ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 38.21.985 · e-mail: periscopigotenet.gr · FAX: 38.21.985 · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΤΗΣΙΑ 12 ΤΕΥΧΗ): 12.000 ΔΡΧ. / ΒΙΒΛΙΟθΗΚΕΣ-ΤΡΑΠΕΖΕΣ-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΛΠ. 20.000 ΔΡΧ. · ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΥΡΩΠΗ 24.000 ΔΡΧ. / ΚΥΠΡΟΣ 18.500 ΔΡΧ. / ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 26.000 ΔΡΧ. · ΕΠΙΤΑΓΕΣ (ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΕΣ): ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τ.θ. 3951, 10210 ΑΘΗΝΑ · ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ, Θεμιστοκλέους 49, Αθήνα · ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΕΛΗΣ · ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δ. ΕΥΣΤΡΑΤΟΓΛΟΥ-1. ΞΥΝΟΣ ΟΕ · ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Ε Ι Δ Η Σ Ε Ι Σ

τέλ ο ς τη ς ομιλίας η Π αγκρήτιος Ενωση τίμησε το ν υφυπουργό Ε­ θνικής Αμυνας Δ. Αποστολάκη, το ν αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Μ. Παραγιουδάκη και το ν αρχηγό ΓΕΝ αντιναύαρχο Γ Θεοδωρουλάκη. Την έκθεσ η επισ κέφ θηκε π λήθος πολιτών, απόδειξη του μεγάλου ενδ ια φ έρ ο ντο ς του κοι­ νού για μια από τις πιο παράξε­ νες μάχες τη ς παγκόσμιας ιστο­ ρίας. Κάποια σφάλματα στην επι­ λογή των ιστορικών α ντικειμένω ν και η κακή τοπ οθέτησ ή τους στον χώρο δ εν μειώ νουν τη ν αξία τη ς αξιέπ αινης αυτής πρωτοβου­ λίας. Συνιστούμε τη ν επανάληψη τέτο ιω ν ενεργειώ ν και τη ν οργά­ νωση μιας έκθ εσ η ς με θ έμ α τη Μάχη τη ς Κρήτης σε πιο μόνιμη μορφή.

ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΓΑΛΑΖΟΑΙΜΑΤΩΝ ΣΤΗ Ν ΑΓΓΛΙΑ!

Ο ανδριάντας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που τοπο9ετή9ηκε πρόσφατα σε κεντρικό σημείο του Πειραιά (φωτ. Γ. Δ. Μέρμηγκας).

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΤΟΥ Θ. ΚΟ ΛΟ ΚΟ ΤΡΩ ΝΗ ΣΤΟ Ν ΠΕΙΡΑΙΑ Ο Παναρκαδικός Σύλλογος σε συνεργασία και με τη ν υπο­ στήριξη του Δημάρχου Πειραιά Χρήστου Αγραπίδη τοπ οθέτησ ε στις αρχές Μαϊου 2001 ανδριά­ ντα του πρωτεργάτη τη ς Ε θνε­ γερσίας του 1821, του στρατηγού Θ. Κολοκοτρώ νη, σε ένα από τα πλέον πολυσύχναστα μέρη του Πειραιά. Μ ε την ευκαιρία θα υ­ π ενθυμίσουμε στον κ. Δήμαρχο του Πειραιά ό τι οι 17.000 Μανιά­ τε ς του Νομού Πειραιώς π εριμέ­ νουν επί σειρά ετώ ν τη ν αναγνώ­ ριση, με τη ν τοπ οθέτησ η ενός ανδριάντα, του στρατηγού Πετρόμπ εη Μαυρομιχάλη, ο οποίος σήκωσε το Λάβαρο τη ς Επανά­ στασης στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αρεόπολη τη ς Μάνης. Ενα άλλο γεγονός, ελάχι­ στα γνωστό στο ευρύ κοινό, είναι ό τι ο πρωτοπόρος Ελληνας α ε­ ροπόρος, υπολοχαγός (ΠΒ) Δημήτριος Καμπέρος, ήταν Πειραι­ ώ της και δ ιέμ εν ε στον Πειραιά. Ο

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Καμπέρος ίδρυσε στον Πειραιά τη ν πρώτη Αερολέσχη στην Ελ­ λάδα. Για το ν μεγάλο αυτόν Ελ­ ληνα δ εν υπάρχει π ουθενά στην Ελλάδα μια προτομή, ένας δρό­ μος κλπ. που να θ υ μ ίζει τη ν προ­ σφορά του.

ΙΣΤΟ Ρ ΙΚ Η ΕΚΘΕΣΗ Μ Ε ΘΕΜΑ ΤΗ Μ ΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Μ ε τη ν ευκαιρία τη ς συμπλή­ ρωσης 60 χρόνων από τη Μάχη τη ς Κρήτης η Π αγκρήτιος Ενωση και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Κρητικών Σωματείων οργάνωσαν έκθεσ η ιστορικών κειμηλίων και φωτογραφικού υλικού στο Π ολε­ μικό Μουσείο, από τις 27 Μαϊου ως τις 11 Ιουνίου. Της έκθ εσ η ς π ροηγήθηκε δοξολογία στη Μ η­ τρόπολη Αθηνών, κατάθεση στεφανιών στο Μ νημείο του Αγνω­ στου Στρατιώ τη και επ ετεια κή ο­ μιλία στην αίθουσα τελ ετώ ν του Π ολεμικού Μουσείου. Μ ετά το

Η Αγγλία φημίζεται ως χώρα στην οποία ευ δ ο κιμ εί η παρουσία φαντασμάτων! Εδώ και κάποιο διάστημα έχει π ροκαλέσει αίσθη­ ση η φημολογούμενη επανεμφά­ νιση το υ φαντάσματος τη ς Κάθρην Χάουαρντ, πέμπτης συζύ­ γου του διαβόητου βασιλιά Ερρί­ κου Η1, η οποία καρατομήθηκε από εκείνον με τη ν κατηγορία τη ς συζυγικής απιστίας. Τα δύο πρόσφατα περιστατικά που πυ­ ροδότησαν για μια ακόμα φορά τις σ χετικές συζητήσεις συνέβησαν στα ανάκτορα του Χάμπτον Κωρτ, το ν χώρο διαμονής του Ερ­ ρίκου Η' και των συζύγων του. Από το 1542, έτο ς κατά το οποίο η εικοσάχρονη Χάουαρντ καρα­ το μ ή θ η κε στον Πύργο του Λονδί­ νου μετά τη ν καταδίκη τη ς από το ν π ενηντάχρονο σύζυγό τη ς, πολλοί επ ισκέπ τες και μέλη του προσωπικού τω ν ανακτόρω ν έ ­ χουν αναφ έρει ό τι είδαν το φά­ ντασμα τη ς άτυχης βασίλισσας να πετά φορώ ντας ένα λευ κό νυ­ χτικό, με το πρόσωπο παγωμένο, βγάζοντας ένα απόκοσμο ουρ­ λιαχτό, π ιθανότατα "αναπαριστώντας" τη νύκτα το υ 1541 κατά τη ν οποία δια τάχθηκε η σύλληψη και ο εγκλεισ μός τη ς στη φυλακή. Στο βιβλίο του "Σύντομη ιστορία του Χάμπτον Κωρτ" ο ιστορικός Ερνεστ Λω αναφ έρει σχετικά τα εξή ς: "Στον συγκεκριμένο χώρο λέγετα ι ό τι μια γυναικεία μορφή, ντυ μ ένη στα λευκά, κινείται προς τη ν πόρτα που οδηγεί στην αί­ θουσα το υ θρόνου και στη συνέ­ χεια τρ έχ ει προς τη ν α ν τίθ ετη

κατεύθυνση, με σχισμένα ρούχα και απελπισμένη όψη, ουρλιάζο­ ντας απόκοσμα". Τα πιο πρόσφα­ τα π εριστατικά συνέβησαν τονπερασμένο Μάιο, όταν κατά τη διάρκεια διαφορετικώ ν ξενα γή­ σεων δύο γυναίκες λιποθύμησαν στο ίδιο σημείο τη ς αίθουσας τ τ . οποία θ εω ρ είτα ι ό τι έχει στοιχειώσει το φάντασμα τη ς βασίλισ­ σας. Πριν από τη λιποθυμία τους και οι δύο γυναίκες α νέφ εραν ότ; αισθάνθηκαν ένα ρίγος και στη συνέχεια ό τι κτυπ ήθηκαν από μια παγωμένη γροθιά, ενώ όταν συ­ νήλθαν ήταν ιδρω μένες και πα­ ραμιλούσαν. Παρά το υ ς θρύλους για τη ν ύπαρξη περίπου 30 φα­ ντασμάτων στο παλάτι, τα πρό­ σφατα περιστατικά θεω ρήθηκαν αρ κετά σοβαρά ώστε να κινητο­ ποιήσουν το υ ς υπ ευθύνους, που αναζήτησαν για πρώτη φορά "ενι­ σχύσεις" καλώντας για βοήθεια το ν καθηγητή τη ς παραψυχολο­ γίας Ρίτσαρντ Γουάισμαν. Ο τ ε ­ λευ τα ίο ς ασχολείται με τη ν πα­ ραψυχολογία επί δέκα χρόνια και αρχικά δήλωσε αισιόδοξος ότι θα αποκαλύψει το μυστήριο, αλλά και επ ιφ υλακτικός ως προς το εν ­ δεχόμενο να π ρόκειται πραγματι­ κά για εμφάνιση του φαντάσμα­ το ς τη ς Χάουαρντ. Ο Γουάισμαν π αρέμεινε στη "στοιχειω μένη αί­ θουσα" επί τέσ σ ερις ν ύ κτες έχο­ ντα ς μαζί το υ ς δύο κά μερ ες ανί­ χνευσης θ ερ μ ό τη τα ς οι οποίες είναι σε θέση να καταγράφουν τοπ ικές αλλαγές θερμοκρασίας, φαινόμενο που σ υνηθίζεται σε περιπτώσεις εμφάνισης φαντα­ σμάτων. Τελικά αποχώρησε άπρα­ κτος, αφού προηγουμένως ζή τη ­ σε να το π ο θ ετη θ ο ύ ν μόνιμα κα­ νονικές κά μερ ες στην αίθουσα ώστε να π αρακολουθούνται οι ξεναγήσ εις και η πιθανή επανά­ ληψη παρόμοιων περιστατικών. Μ ε το ν Ερρίκο Η' και τις συ­ ζύγους του σ υνδ έετα ι και ένα άλ­ λο "μυστήριο" που βρήκε πρό­ σφατα τη λύση του. Για περισσό­ τερ α από 150 χρόνια κάθε χρόνο στις 19 Μαϊου (επ έτειο τη ς καρα­ τόμησης, το 1536, τη ς Αννας Μπολέυν, δ εύ τερ η ς συζύγου του βασιλιά και μ η τέρ α ς τη ς βασίλισ­ σας Ελισάβετ Α’) έφ θ α νε στον χώρο του μαρτυρίου της, δηλαδή στον Πύργο το υ Λονδίνου, μια ανθοδέσμη με δέκα κόκκινα τρια ντάφ υλλα και μια λευ κή κάρ­ τα με το σημείωμα "βασίλισσα Αν­ να Μπολέυν", η οποία ετοπ οθετε ίτο επάνω στον τάφ ο της. Η προέλευση τη ς ανθοδέσμης ή­ ταν άγνωστη, πρόσφατα όμως το μυστήριο λύθηκε από έναν πρώ­ ην γενικό δ ιευ θ υ ντή του Πύρ­ γου, το ν στρατηγό Κρις Τάιλερ. Ο

-

τελ ευ τα ίο ς κατόρθω σε να ε ν το ­ πίσει το υ ς μυστηριώδεις αποστο­ λείς, οι οποίοι επ έμεναν σε αυ­ στηρή ανωνυμία κατά τη ν επίδο­ ση τη ς παραγγελίας στο ανθοπω­ λείο, Επρόκειτο για απογόνους τη ς οικογένειας Μπούλεν, από τη ν οποία προερχόταν η άτυχη βασίλισσα (το όνομα Μ πολέυν απ ο τελεί γαλλική παραφθορά του επωνύμου, που ανάγεται στη δια­ μονή τη ς μ ετέπ ειτα βασίλισσας στη Γαλλία, ως κυρίας επί των τι­ μών τη ς αδελφής του Ερρίκου Η’ και συζύγου του Γάλλου βασιλιά). Μ ετά από πιέσεις η οικογένεια δ έχ θ η κ ε να λύσει τη σιωπή της, διαλύοντας όμως και το γ ο η τευ ­ τικό μυστήριο.

ΤΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΤΗ Σ... "ALBANIAN A IR FO R C E " Στη φω τογραφία που συνο­ δ εύ ει αυτό το κείμενο αγαπητοί αναγνώστες μπορείτε να θαυμά­ σ ετε πώς έχουν καταντήσ ει ένα ι­ στορικό αεροπλάνο στη σημερι­ νή Ελλάδα μερικοί συμπατριώτες μας. Το συγκεκριμένο μαχητικό, που χρησιμοποιήθηκε κατά κό­ ρον από τη ν Π ολεμική μας Α ερ ο ­ πορία, βρίσκεται στην Π ολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, δίπλα στο κτίριο τη ς αεροδυναμικής σήραγγας τη ς Εδρας Ρευστών, και ασφαλώς δω ρήθηκε από την ΠΑ π ροκειμένου οι εκπ α ιδευόμε­ νοι βλαστοί να το απολαμβάνουν ταυτόχρονα με το πανεπιστημια­ κό άσυλο που το υ ς προσφέρει η Πολιτεία.

Η φωτογραφία αφιερώ νε­ ται κατ' αρχήν στους διδάσκο­ ν τες , έπ ειτα στους διδασκομένους και, τέλ ο ς, στους γονείς οι οποίοι δ εν φρόντισαν να μάθουν στα παιδιά τους, αν μη τι άλλο, τουλάχιστον να σέβονται τη δ η ­ μόσια περιουσία τη ν οποία έχου­ με πληρώσει, πληρώνουμε και θα πληρώνουμε. Από τη ν πλευρά μας θα παρακαλούσαμε το ΓΕΑ να αποσύ­ ρει το αεροπλάνο από το ν χώρο του "ασύλου" και αφού το αποκαταστήσει να το μ ετα φ έρ ει στο παρακείμενο "Αλσος Στρατού" ή να το παραδώσει σε φ ορέα ο ο­ ποίος θα φ ρ οντίζει για τη ν ασφά­ λεια και για τη ν ευπρεπή παρου­ σία του. Μ ελλοντικά καλό θα εί­ ναι να απ οφεύγεται η παραχώρη­ ση π τητικώ ν μέσων σε φ ορείς οι οποίοι απ οδεικνύονται ανάξιοι τη ς αποστολής τους.

Ο Ι ΓΕΡΜ ΑΝ Ο Ι ΓΝΩ ΡΙΖΑ Ν ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩ ΣΗΣ Μέχρι σήμερα επικρατούσε ευρύτερα η αντίληψη ότι οι Γερ­ μανοί πολίτες δεν γνώριζαν για τα στρατόπεδα συγκεντρώσεων και για τη συστηματική εξολόθρευση των Εβραίων που πραγματοποιεί­ το σε αυτά. Τον τελευ τα ίο καιρό η εντύπωση αυτή έχει αρχίσει να αλ­ λάζει υπό το φως νέων στοιχείων. Α ρκετές σ χετικές αποκαλύψεις περιέχονται σε ένα πρόσφατο έρ­ γο που κυκλοφόρησε από το ν εκ­ δοτικό οίκο Oxford University Press.

Πρόκειται για το βιβλίο του Ρόμπερτ Τζέλατλι "Backing Hitler", στο οποίο αίρονται όλες οι αμφι­ βολίες σχετικά με τη δημοσιότητα που είχαν λάβει οι μέθοδοι περιο­ ρισμού και εκκαθάρισης των ε ­ χθρών του Ράιχ στη ναζιστική Γερ­ μανία. Το περιεχόμενο του βιβλίου στηρίχθηκε στη συστηματική έ ­ ρευνα που πραγματοποίησε ο συγγραφέας στα σωζόμενααρχεία του γερμανικού Τύπου από το 1933 και εξής. Μετά από έρευνα επί 24 εφημερίδων και περιοδικών ο Τζέλατλι κα τέλη ξε στο συμπέ­ ρασμα ό τι το μόνο που ίσως δεν γνώριζαν οι περισσότεροι Γερμα­ νοί ήταν ο τρόπος θανάτωσης των εγκλείστων στα στρατόπεδα συ­ γκέντρωσης, δηλαδή η χρήση των θαλάμων αερίων, για τους οποί­ ους δεν φαίνεται να είχαν εμφανι­ στεί πληροφορίες στον γερμανικό Τύπο. Αντίθετα η γερμανική προ­ παγάνδα φρόντιζε να δ ιοχετεύει συνεχώς στο κοινό πληροφορίες (μέσω άρθρων και αφισών) για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και για τα μέτρα εξόντωσης των Ε­ βραίων, προκειμένου σταδιακά να το καταστήσει αναίσθητο και να α­ ποσοβήσει αντιδράσεις ανθρωπι­ στικού χαρακτήρα. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, μέχρι το τέλο ς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχαν στρατόπεδα συγκέντρωσης σε πολλά σημεία της Γερμανίας, στα οποία είχαν εργαστεί πολλοί Γερ­ μανοί. Κατά τον συγγραφέα τα πρώτα ίχνη αυτού του είδους της έντεχνη ς ενημέρωσης ανάγονται στο 1933, όταν τοπικές εφ ημερ ί­ δ ες τη ς Βαυαρίας δημοσίευσαν την είδηση της δολοφονίας δώδε­ κα κρατουμένων στο Νταχάου, το παλαιότερο στρατόπεδο συγκέ­ ντρωσης, το οποίο αρχικά προορι­

Το αεροσκάφος F-84Fnou δώρισε η ΠΑ στην Πολυτεχνειούπολη. “Θαυμάστε"τα επιτεύγματα των "πολιτισμένων"και "προοδευτικών" χρηστών του χώρου στην επιφάνεια του. Οι πιο παρατηρητικοί αναγνώστες 9α διακρίνουν δίπλα του έναν κάδο απορριμμάτων (!) και ένα πλυντήριο (!!) ■ (φωτ. Γ. Δ. Μέρμηγκας).

ζόταν για κομμουνιστές. Στις 23 Μαϊου εκείνου του έτο υ ς η εφ η ­ μερίδα “Dachauer Zeitung” έγραφε ό τι το στρατόπεδο τη ς περιοχής ήταν το πιο γνωστό σημείο της Γερμανίας και ό τι έφ ερ νε «νέα ελ ­ πίδα στον επιχειρηματικό κόσμο του Νταχάου». Κατά το ίδιο έτο ς η ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα "Völkische Beobachter", το επίσημο όργανο του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, έκανε λόγο για επ έκτα­ ση αυτής τη ς πολιτικής και σε άλ­ λες κατηγορίες «πολιτικών εγκλη­ ματιών», μεταξύ των οποίων ήταν και οι Εβραίοι που κατηγορούντο για «μίανση τη ς φυλής». Η εκ ­ στρατεία αναισθητοποίησης φαί­ νεται ό τι είχε αρχίσει να αποδίδει καρπούς ήδη πριν από το 1936, α­ φού μέχρι τό τε οι κομμουνιστές έπαψαν να αναφέρονται ως ιδιαί­ τερ η κατηγορία «εχθρών». Είναι χαρακτηριστικό ό τι εκείνη τη χρο­ νιά σε ένα δημοσίευμα της εφ η μ ε­ ρίδας των SS, “Das Schwarze Korps", οι κατηγορίες ατόμων σι ο­ ποίες θεω ρούντο κατάλληλες για εγκλεισμό στα στρατόπεδα συ­ γκέντρω σης περιελάμθαναν «μό­ νο» τα «μιάσματα τη ς φυλής, βια­ στές, σεξουαλικά ανώμαλους και εθισμένους εγκληματίες». Χαρα­ κτηριστικά παραδείγματα των πε­ ρισσότερων κατηγοριών αποτελούσαν αναπόφευκτα οι Εβραίοι, για τους οποίους ο Χάινριχ Χίμλερ ανέφ ερε το 1937 (σύμφωνα με την “Berliner Börsen Zeitung") ό τι χρειά­ ζονταν «ακόμα περισσότερα στρατόπεδα για εκείνους τους υ­ δροκέφαλους, αλλήθωρους, πα­ ραμορφωμένους μισο-εβραίους και για μια ολόκληρη σειρά από κατώτερα φυλετικά είδη». Την «τελική λύση» προανήγγειλε μια ομιλία του Χίτλερ στο Ράιχσταγκ το ν Ιανουάριο του 1939, ένα μέ­ ρος τη ς οποίας αναδημοσιεύτηκε σε προπαγανδιστική αφίσα του 1941, το έτο ς κατά το οποίο αποφασίστηκε επίσημα σε μυστική διάσκεψη η εξόντωση όλων των Ε­ βραίων της Ευρώπης. Στον λόγο του 1939 ο Χίτλερ έλεγε μεταξύ άλλων: «Εάν οι Εβραίοι κεφαλαι­ ούχοι διεθνώς πετύχουν άλλη μια φορά να βυθίσουν τα έθνη σε πα­ γκόσμιο πόλεμο, το αποτέλεσμα δεν θα είναι η νίκη των Εβραίων αλλά ο αφανισμός τη ς εβραϊκής φυλής από την Ευρώπη». Κατά τη διάρκεια του 1941 τόσο ο ίδιος ο Χίτλερ, όσο και γενικότερα ο γερ­ μανικός Τύπος «υπενθύμισαν» στους Γερμανούς τη ν «προφη­ τεία» του Φύρερ, μ ετα θ έτο ντα ς όμως τη ν υλοποίησή τη ς μετά το τέλο ς του πολέμου.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣ Τ Ο Ρ Ι Α

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΙΩ Α Ν Ν Η Σ Μ Α Ν ΣΟ Λ Α Σ -Α Γ Γ Ε Λ Ο Σ Δ Α Λ Α Σ Σ Η Ν Ο Σ

ΤΗΝ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΑΜ ΕΡ ΙΚ Α Ν ΙΚ Ο Υ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΝ ΕΧΟΥΜΕ ΓΝ Ω ΡΙΣΕΙ ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΧΟΛΛΥΓΟΥΝΤ, ΣΥ Ν Δ Ε ΔΕ Μ ΕΝ Η ΜΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΩΝ ΝΕΓΡΩΝ. ΩΣΤΟΣΟ 0 ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ ΟΤΑΝ ΕΜΒΑΟΥΝΟΝΤΑΣ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ Μ ΙΑ ΛΑΙΛΑΠΑ Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΚ Ω Ν ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑ ΠΛΕΓΜΑ ΔΗ Μ ΑΓΩ ΓΙΚΩ Ν Ε Π ΙΔΙΩ ΞΕΩ Ν ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ Π ΑΡΕΜ ΕΙΝΑΝ ΕΠΙΜ ΕΛΩ Σ ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΑΙΩ ΝΑ, ΠΡΟ ΚΕΙΜ ΕΝΟ Υ ΝΑ Μ ΗΝ ΑΝΟ ΙΞΟ ΥΝ ΤΙΣ ΝΩΠΕΣ ΠΛΗΓΕΣ ΕΚΕΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟΥ ΤΕΤΡΑΕΤΟΥΣ ΑΙΜΑΤΟΚΥΛΙΣΜΑΤΟΣ. Ο ΡΙΣΜ ΕΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Μ ΙΛΟ ΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΑ ΤΟΥΣ: ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ Μ Ο ΝΟ ΤΟ 3% ΔΙΕΘ ΕΤΕ ΔΟΥΛΟΥΣ, ΕΝΩ Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΩΝ ΠΤΩΧΩΝ ΜΙΚΡΟ ΑΓΡΟ ΤΩΝ Δ Ε Ν ΕΙΧΕ ΔΟΥΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΛΟ ΛΟΓΟ ΟΤΙ ΔΕ Ν ΕΙΧΕ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΓΟΡΑΣΕΙ! ΟΣΟ ΚΙ Α Ν ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ, ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΤΟ Δ Ε Ν ΗΤΑΝ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ ΔΟΥΛΩΝ. 0 ΠΟ ΛΕΜ Ο Σ ΕΚΕΙΝΟ Σ ΚΡΑΤΗΣΕ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ Μ Ο ΝΟ ΧΑΡΗ ΣΤΗ Μ Ο Ν ΑΔΙΚΗ ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΩΝ ΞΥΠΟΛΗΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ 01 ΟΠΟΙΟΙ ΔΙΑΤΗΡΟΥΣΑΝ ΠΑΝΤΟΤΕ ΤΗΝ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΟΤΙ ΠΟΛΕΜΟΥΣΑΝ «ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΣΚΟΠΟ» "FOR THE CAUSE", ΟΠΩΣ ΕΛΕΓΑΝ. ΠΟΙΟΣ Ο Μ Ω Σ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ 0 «ΙΕΡΟΣ ΣΚΟΠΟΣ» ΤΩΝ ΝΟ ΤΙΩ Ν ; ΓΙΑΤΙ ΕΝΑ ΤΟΣΟ ΠΛΟΥΣΙΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑΓΚΑΣΘΗΚΕ ΝΑ Ο ΔΗΓΗΘ ΕΙ ΣΤΑ ΕΣΧΑΤΑ ΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΔΕΛΦΟΚΤΟΝΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Μ ΙΑΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΥΡΩΝ!

β m

«Θα έσωζα την Ενωση. Θα την έσωζα μ ε τον συντομότερο τρόπο που μπορούσα. Κι ας υπάρχουν εκείνοι που δεν θα την έσωζαν, παρά μόνο αν ταυτόχρονα καταργούσαν και τη δουλεία. Λεν συμφωνώ μ α ζ ί τους. Το πρω ταρχικό αντικείμενο σε αυτόν τον αγώνα είναι να διασώσω την Ενωση και όχι να διατηρήσω ή να καταργήσω τη δουλεία. Α ν μπορούσα να σώσω την Ενωση χω ρίς να ελευθερώσω ούτε έναν σκλάβο θα το έκανα. Κι αν μπορούσα να τη σώσω ελευθερώνοντας όλους τους σκλάβους θα το έκανα. Κ ι αν μπορούσα να τη σώσω ελευθερώνοντας μερικούς και αφήνοντας υπόδουλους κάποιους άλλους κι αυτό θα το έκανα». Αβραάμ Λίνκολν, Αύγουστος 1862

ο κ υ ρ ιό τ ε ρ ο α ν θ ρ ω π ο ϊσ το ρ ικ ό φ έ ν τ η ς μ ία ς φ τ ω χ ικ ή ς κ α λ ύ β α ς . Και μ ε σ το ιχ ε ίο π ου κ υ ρ ιά ρ χ η σ ε σ τα τ ο π έρ α σ μ α α ρ κ ε τ ώ ν χ ρ ό ν ω ν τ ο ό ν ε ιρ ο μ έσ α τ ο υ 19ου αιώ να ή τ α ν το έ γ ιν ε π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τα . Τα π α ιδ ιά ε κ ε ί ­ π ρ ω το φ α ν έ ς κ ύ μ α μ ε τ α ν ά σ τ ε υ σ η ς νω των ντω ν μ ε τα ν α σ τώ ν σ υ ν έχ ισ α ν να α υ ­ π ά μπ τω χω ν Ε υρ ω π α ίω ν π ρ ο ς τ ο ν « Ν έο ξά ν ο υ ν τη μ ικ ρ ή ιδ ιο κ τη σ ία τω ν γ ο ν έ ω ν τ ο υ ς και να δ ια φ ε ν τ ε ύ ο υ ν π λ έ ο ν τη ζωή Κ όσ μ ο» . Π τω χο ί και π ε ιν α σ μ έν ο ι κ α τ έ φ θ α ν α ν σ ω ρ η δ ό ν σ τη ν έ α γ η , κ α τα δ ιω γ ­ τ ο υ ς ω ς σι π ρ ώ το ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί π ο λ ίτε ς , εκπ ρ ό σ ω π ο ι ε ν ό ς κ ρ ά τ ο υ ς π ου έ γ ιν ε τ ο μ έ ν ο ι από μία ζω ή ό π ο υ τ ο μ έ λ λ ο ν δ ε ν έ κ ρ υ β ε τ ίπ ο τ ε ά λ λ ο π αρά σ υ ν εχ ή δ υ ­ υ π ε ρ σ ύ μ β ο λ ο τ η ς α ν ά π τυ ξη ς , τη σ τιγ ­ μή π ου η κ ο ιν ω ν ικ ή α ν ισ ό τη τα η οπ ο ία σ τυ χ ία . Η Ε υρώ π η π α ρ έ μ ε ν ε α κ ό μ α μια ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε να ισ χ ύ ει σ τη ν Ε υρώ πη φ ε ο υ δ α ρ χ ικ ή ε π ικ ρ ά τε ια ό π ο υ ο ι ε υ γ ε ν ε ίς κ α τ ε ίχ α ν τ ο ν π λ ο ύ τ ο π ου π ρ ο ε ρ χ ό ­ κ α τ ά φ ε ρ ν ε μ ό ν ο να α υ ξ ά ν ε ι τ ο μ ε τα ν α τ α ν κ υ ρ ίω ς απ ό τη γ η , τ η ς ο π ο ία ς ο ι α ι­ σ τ ε υ τ ικ ό ρ ε ύ μ α π ρ ο ς τη ν έ α ή π ειρ ο . Σ τις ν ό τ ιε ς Π ο λ ιτ ε ίε ς τ ο ζ ε σ τό , σ χ ε­ ώ νια ά π ο ρ ο ι ε ρ γ ά τ ε ς ή τα ν α υ τ ο ί α κ ρ ι­ δ ό ν τρ ο π ικ ό κ λ ίμ α ε υ ν ο ο ύ σ ε τη γ ε ω ρ ­ βώ ς οι ά π οικο ι. Η ν έ α γ η έ κ ρ υ β ε ιδ ρ ώ τα , γ ία και τ η ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ η ς γ η ς . Ο Ν ό ­ α γ ώ ν ες , κ ιν δ ύ ν ο υ ς , α λ λ ά πάνω απ ό ό λ α έ κ ρ υ β ε τ η ν ελπ ίδ α : γ η υ π ή ρ χ ε γ ια ό ­ τ ο ς ή τ α ν μία γ η π ου έ κ ρ υ β ε μ έσ α τ η ς λ ο υ ς - ά φ θ ο ν η , α κ α τ ο ίκ η τ η κα ι α κ α λ ­ τ ο ν π λ ο ύ το : τ ο κα λ α μ π ό κ ι, τ ο ρ ύζι, το λ ιέ ρ γ η τ η . Ο μ έ χ ρ ι χ θ ε ς ά μ ο ιρ ο ς Ε υ ρ ω ­ ζα χ α ρ ο κ ά λ α μ ο , ο κα π νό ς, ο ι φ υ σ τ ικ ιέ ς π α ίο ς γ ε ω ρ γ ό ς δ ιέ β λ ε π ε τ η ν π ιθ α ν ό τ η ­ και κ υ ρ ίω ς τ ο β α μ β ά κ ι α ν τιπ ρ ο σ ώ π ευ α ν τ α να γ ίν ε ι κι α υ τ ό ς σ το μ έ λ λ ο ν ο ιδ ιο ­ τ α 3/5 τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς τω ν ΗΠΑ. Ε ιδ ικ ό ­ κ τ ή τ η ς ε ν ό ς μ ικ ρ ο ύ κ τ ή μ α τ ο ς κα ι ο α ­ τ ε ρ α τ ο τ ε λ ε υ τ α ίο π ρ ο ϊό ν , τ ο ο π ο ίο

Τ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

τ ρ ο φ ο δ ο τ ο ύ σ ε από τ ό τ ε τ ις β ιο μ η χ α ­ ν ίε ς ε ν δ υ μ ά τ ω ν τ η ς Α γ γ λ ία ς κα ι τ η ς Γα λλία ς κα ι ή τ α ν υ π ε ύ θ υ ν ο γ ια τ η δ η μ ι­ ο υ ρ γ ία τ η ς π ε ρ ίφ η μ η ς « Π α ρ ισ ιν ή ς Μ ό ­ δ α ς» το υ 19ου αιώ να, ο ν ο μ α ζ ό τα ν επ ι­ δ ε ικ τ ικ ά απ ό τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς το υ "King C otton" - « Β α σ ιλ εύ ς Β ά μ β α ξ» . Και α υ τό δ ε ν σ υ ν έ β α ιν ε ά δ ικα : τ ο 1800 ε ξ ή χ θ η σ α ν 18 ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια λ ίβ ρ ε ς α ξία ς 5 ε κ α τ ο μ μ υ ρ ίω ν δ ο λ α ρ ίω ν , π ο σ ό τ η τα ίση μ ε τ ο 7% τω ν σ υ ν ο λ ικ ώ ν ε ξα γ ω γ ώ ν τ η ς χ ώ ρ α ς. Το 1830 ε ξ ή χ θ η σ α ν 300 ε κ α τ . λ ί­ β ρ ε ς α ξία ς 30 ε κ α τ . δ ο λ α ρ ίω ν (το 41% τω ν εξα γ ω γ ώ ν ) και τ ο 1860 - έ ν α ν χ ρ ό ν ο π ρ ιν α ρ χ ίσ ει ο π ό λ ε μ ο ς - η π α ρ α γω γή έ ­ φ θ α ν ε τ ο 75% τω ν ε ξα γ ω γ ώ ν ! Η α π ό δ ο ­ ση ό λ ω ν α υ τώ ν τω ν π ρ ο ϊό ν τω ν ή τ α ν τ έ ­ το ια ώ σ τε δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε κα ι τ η ν α ν ά ­ γ κ η γ ια μ ε γ ά λ ο α ρ ιθ μ ό ε ρ γ α τικ ώ ν χ ε ­ ριών. Η λύσ η ή τα ν γ ν ω σ τή και σ υ ν η θ ι­ σ μ έ ν η : ο ι ν έ γ ρ ο ι δ ο ύ λ ο ι. Η δ ο υ λ ε ία π ρ ο ϋ π ή ρ χ ε σ τη ν Α μ ε ρ ικ ή

Π ίνακας τη ς επ οχής που α π εικ ο ν ίζει την ειδ υ λ λ ια κ ή ζωή τω ν πλούσιω ν α ρ ισ το κρ α τώ ν γαιοκτημ όνω ν σ ε κάποια έπ αυλη τη ς Λ ουιζιά να , τη ν οποία όμω ς α π ολάμ βα νε μόνο ένα πολύ μ ικ ρ ό π οσοστό. Οι υπόλοιποι δεν ήτα ν παρά φ τω χοί α γ ρ ό τε ς που κ α λ λιερ γο ύ σ α ν μ όνο ι τα χω ρ ά φ ια το υ ς χω ρίς τη β ο ή θ εια δούλων. Α υ το ί ή τα ν και οι πιο μ α χ η τικ ο ί οπ αδο ί τη ς α πόσχισης, επ ειδ ή ένιω &αν ό τι α π ειλ ο ύ ντα ι οι ίδ ιες οι π ερ ιο υ σ ίες το υ ς από τη μανία εν ό ς Β ορ ρά ο οπ οίος α ρ ν είτο να α να γνω ρ ίσ ει το δικαίω μα α ν εξα ρ τη σ ία ς το υ ς.

ω ς θ ε σ μ ό ς π ολύ π ρ ιν ο Τ ζώ ρ τζ Ο υ ά σ ινγ κ τ ο ν α π ο φ α σ ίσ ει να α π α λ λ α γ εί από τ η ν α γ γ λ ικ ή ε π ικ υ ρ ια ρ χ ία τ ο 1787. Τ η ν είχ α ν δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι ο ι Α γ γ λ ο ι κα ι μ ε τ η ν απ οχώ ρη σ ή τ ο υ ς τ η ν ά φ η σ α ν ε κ ε ί σ αν έν α ε ίδ ο ς « γ ε ω ρ γ ικ ο ύ ε ρ γ α λ ε ίο υ » ά μ ε ­ σα σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν ο υ μ ε τ η ν το π ικ ή ο ικ ο ν ο ­ μία. Α π ό τ α έ ξ ι ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια τ ο υ λ ε υ κ ο ύ π λ η θ υ σ μ ο ύ τ ο υ Ν ό το υ μ ό ν ο έ ν α 3% απ ο τ ε λ ε ίτ ο απ ό τ ο υ ς π λ ο ύ σ ιο υ ς γ α ιο κ τ ή ­ μ ο ν ε ς ο ι ο π ο ίο ι δ ιέ θ ε τ α ν π άνω απ ό 100 δ ο ύ λ ο υ ς , εν ώ ο ι υ π ό λο ιπ ο ι δ ε ν ή τ α ν π α­ ρά π τω χο ί μ ικ ρ ο α γ ρ ό τ ε ς οι ο π ο ίο ι δ ε ν είχ α ν τ η ν π ο λ υ τ έ λ ε ια να δ ια θ έ τ ο υ ν δ ο ύ λ ο υ ς απ λά ε π ε ιδ ή ο ι ν έ γ ρ ο ι ή τ α ν π α­ ν ά κ ρ ιβ ο ι και ε κ ε ίν ο ι δ ε ν ε ίχ α ν χ ρ ή μ α τ α να τ ο υ ς α γο ρ ά σ ο υ ν. Π α ρ ό λα α υ τά ό λ ο ς ο Ν ό το ς ε ξ α ρ τ ά τ ο α π ό λ υ τα απ ό τ η ν ο ι­ κ ο ν ο μ ία α υ τή , α φ ο ύ τ ο ε λ ά χ ισ το κ ό σ το ς π α ρ α γ ω γή ς κα ι η μ ε γ ά λ η ζή τη σ η τω ν π ρ ο ϊό ν τω ν ο δ η γ ο ύ σ α ν σ τη δ η μ ιο υ ρ γ ία ν έω ν κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ ω ν ε κ τά σ ε ω ν , ώ σ τε η α ν ά γ κ η γ ια ό λ ο κα ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς σ υ ν εχ ώ ς μ εγ ά λ ω ν ε .

Η ΑΣΠΡΟ -Μ ΑΥΡΗ ΔΟΥΛΕΙΑ Ο Β ο ρ ρ ά ς π α ρ ό τι δ ιέ θ ε τ ε κι ε κ ε ίν ο ς δ ο ύ λ ο υ ς , ζ ο ύ σ ε σ ε μια δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή ο ι­ κο ν ο μ ικ ή π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α Ε κ ε ί τ ο ψ υ ­ χ ρ ό τ ε ρ ο κ λ ίμ α δ ε ν ε υ ν ο ο ύ σ ε τό σ ο τ η ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια τ η ς γ η ς , μ ε α π ο τέ λ ε σ μ α ο

π λ η θ υ σ μ ό ς να σ τρ α φ ε ί κ υ ρ ίω ς σ τη ν α ­ ν ά π τ υ ξη τ η ς β ιο μ η χ α ν ία ς . Γι' α υ τ ό ν τ ο ν λ ό γ ο ο ι τ ε χ ν ικ ά κ α τ α ρ τ ισ μ έ ν ο ι λ ε υ κ ο ί ε ρ γ ά τ ε ς α π ο τε λ ο ύ σ α ν τ η β α σ ικ ό τε ρ η κ ο ιν ω ν ικ ή ο μ ά δ α , ενώ ο ι α μ ό ρ φ ω το ι ν έ ­ γ ρ ο ι π α ρ έ μ ε ιν α ν π ά ν τα δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο ν τ α σ το ιχ εία , π ερ ισ σ ό τ ε ρ ο γ ια ο ικ ο ν ο μ ι­ κ ο ύ ς , π αρά γ ια η θ ικ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς . Π α ρ ό ­ λ α α υ τά η β ιο μ η χ α ν ία ε ίχ ε τα δ ικ ά τ η ς π ρ ο β λ ή μ α τα : α π α ιτο ύ σ ε μ ε γ ά λ α κ ε φ ά ­ λ α ια , σ ω σ τή ο ρ γά νω σ η κα ι ερ γ α σ ία , ενώ μ α κ ρ ο π ρ ό θ ε σ μ α α π έ δ ιδ ε μ ικ ρ ό τ ε ρ α κ έ ρ δ η . Ο Β ο ρ ρ ά ς σ τη ν π ρ ο σ π ά θ ειά το υ να π ρ ο σ ε λ κ ύ σ ε ι τ η ν ευ ρ ω π α ϊκ ή α γ ο ρ ά δ ε ν β ρ ή κ ε ιδ ια ίτε ρ η α ν τα π ό κ ρ ισ η δ ιό τι ε κ ε ί η β ιο μ η χ α ν ικ ή επ α ν ά σ τα σ η ε ίχ ε ή δ η ε κ δ η λ ω θ ε ί απ ό τ ο 1840 και η Ε υ ρ ώ ­ πη π α ρ ή γ ε τ α δ ικ ά τ η ς π ρ ο ϊό ν τα , τα ο ­ π οία ή τ α ν ε ξίσ ο υ κα λά - α ν ό χ ι κ α λ ύ τ ε ­ ρα - απ ό τα α μ ε ρ ικ α ν ικ ά . Β έ β α ια ο Β ο ρ ­ ρ ά ς ε ίχ ε ω ς κα λ ό π ε λ ά τη τ ο ν Ν ό το , σ το ν ο π ο ίο π ο υ λ ο ύ σ ε σ χ εδ ό ν τ ο 70% τ η ς π α­ ρ α γ ω γ ή ς το υ , π ρ ά γ μ α π ου σι Ν ό τιο ι έ ­ β ρ ισ κ α ν ω ς ε υ κ ο λ ία κα ι γ ι' α υ τό δ ε ν έ ­ νιω σ α ν π ο τέ τ η ν α ν ά γ κ η να α ν α π τ ύ ξ ο υ ν δ ικ ή τ ο υ ς β ιο μ η χ α ν ία . Αν και π ρ ω το π ό ­ ρ ο ς σ το ν β ιο μ η χ α ν ικ ό τ ο μ έ α ο Β ο ρ ρ ά ς έ ν ιω θ ε να μ ε ιο ν ε κ τ ε ί σ τις τ ιμ έ ς ε π ε ιδ ή π λ ή ρ ω ν ε α κ ρ ιβ ό τ ε ρ α τ α ν ό τια π ρ ο ϊό ν τα π ου ε ισ ή γ ε , ενώ δ ε ν ε ισ έ π ρ α τ τ ε α ν ά λ ο ­ γ α απ ό τ η ν α ξία τω ν δ ικ ώ ν το υ . Ε τσ ι δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε μια ο ικ ο ν ο μ ικ ή α ν ισ ό τη τα η ο π ο ία κ ιν δ ύ ν ε υ ε να α φ ή σ ε ι τ ο ν Β ο ρ ­ ρά ο ικ ο ν ο μ ικ ά α π ο μ ο ν ω μ έ ν ο και τ ο ν Ν ό το ω ς τ ο ν κ ύ ρ ιο δ ια χ ε ιρ ισ τή το υ π λ ο ύ το υ τ η ς χώ ρα ς. Τ α υ τό χ ρ ο ν α τα ο ικ ο ν ο μ ικ ά π λ ε ο ν ε ­ κ τ ή μ α τ α τ ο υ Ν ό το υ μ ε τ α φ ρ ά ζ ο ν τ α ν και σ ε π ο λ ιτικ ή ισχύ, α φ ο ύ έ λ ε γ χ ε τ ο υ ς σ η ­ μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο υ ς π ο λ ιτ ικ ο ύ ς σ το κ υ β ε ρ ­ ν ά ν και π α νίσ χ υ ρ ο τ ό τ ε Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ό κ ό μ μ α , π ου σ τη ρ ιζ ό τ α ν ω ς επ ί τ ο π λείσ το ν απ ό τ ο υ ς ν ό τ ιο υ ς γ α ιο κ τ ή μ ο ν ε ς οι ο π ο ίο ι ψ ή φ ιζα ν ν ό μ ο υ ς π ου ε υ ν ο ο ύ σ α ν κ υ ρ ίω ς τ ο υ ς α γ ρ ό τ ε ς μ ε φ ο ρ ο λ ο γ ικ έ ς α π α λ λ α γ έ ς κλπ. Η τα ν φ υ σ ικ ό α υ τή η κ α ­ τά σ τα σ η να δ υ σ α ρ ε σ τή σ ε ι τ ο υ ς Β ό ρ ε ι­ ο υ ς β ιο μ η χ ά ν ο υ ς ο ι ο π ο ίο ι π ρ ο σ π α θ ο ύ ­ σ αν να π λη σ ιά σ ο υ ν τ ο υ ς δ ικ ο ύ ς τ ο υ ς π ο λ ιτικ ο ύ ς γ ια να ε π η ρ ε ά σ ο υ ν τ ις κ α τ α ­ σ τά σ εις π ρ ο ς ό φ ε λ ο ς το υ ς . Ω σ τό σ ο η ο ικ ο ν ο μ ικ ή α υ τή δ ια π ά λη, π α ρ ό λο π ου σ υ γ κ έ ν τρ ω ν ε τα π ρώ τα σ ύ ν ν εφ α , δ ε ν ή τ α ν σ ε θ έ σ η να α ν ά ψ ει απ ό μ ό ν η τ η ς τη θ ρ υ α λ λ ίδ α ε ν ό ς π ο λ έ ­

μ ο υ . Η π ρ α γ μ α τικ ή π υ ρ ιτιδ α π ο θ ή κ η β ρ ισ κ ό τα ν α λ λ ο ύ : ή τ α ν ο ι λ ε υ κ ο ί ε ρ γ ά ­ τ ε ς τω ν ερ γ ο σ τα σ ίω ν , τ α κ ύ μ α τα τω ν ε ­ ξ α θ λ ιω μ έ ν ω ν π ου ε ξα κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν να ε ισ ρ έ ο υ ν ζώ ν τα ς σ ε ο μ α δ ικ έ ς τ ρ ώ γ λ ε ς , σ ιτ ιζ ό μ ε ν ο ι σ το ιχ ε ιω δ ώ ς σ τα ε ρ γ ο τ ά ξ ια κα ι α μ ε ιβ ό μ ε ν ο ι ε λ ά χ ισ τα απ ό τ ο υ ς βιο μ η χ ά ν ο υ ς . Ο ι Ν ό τιο ι τ ο υ ς ε ιρ ω ν ε ύ ο ν τ α ν λ έ γ ο ν τ α ς : «Ο Μ π α ρ μ π α -Θ ω μ ά ς σ το ν Ν ό το έ χ ε ι το υ λ ά χ ισ τ ο ν μία κ α λ ύ β α . Οι « λ ε υ κ ο ί δ ο ύ λ ο ι» τ ο υ Β ο ρ ρ ά δ ε ν έ χ ο υ ν ο ύ τ ε α υ τή ν !» . Ο ι ε ρ γ ά τ ε ς α υ το ί, π ου ο υ σ ια σ τικ ά ε ίχ α ν ρ ό λ ο α ν τίσ το ιχ ο τω ν δ ο ύ λ ω ν το υ Ν ό το υ , έ β λ ε π α ν τ ο « Α μ ε ρ ικ α ν ικ ό Ο ν ε ι­ ρό» τ ο υ ς να δ ια λ ύ ε τ α ι ε ξ α ιτ ία ς ε ν ό ς ο ι­ κ ο ν ο μ ικ ο ύ σ υ σ τή μ α τ ο ς σ το ο π ο ίο τ ο μ έ λ λ ο ν δ ια γ ρ α φ ό τα ν λ α μ π ρ ό μ ό ν ο γ ια τ ο ν Ν ό τιο γ α ιο κ τή μ ο ν α . Για να π ερισ ω θ ε ί τ ο ό ν ε ιρ ο α υ τώ ν τω ν α νθ ρ ώ π ω ν, α λ ­ λά κα ι γ ε ν ικ ό τ ε ρ α η ο ικ ο ν ο μ ία το υ Β ο ρ ­ ρά, έ π ρ ε π ε να β ρ ε θ ε ί έ ν α ς τ ρ ό π ο ς να π λ η γ ε ί η ο ικ ο ν ο μ ία το υ Ν ό το υ . Ο πιο α ­ π λό ς ή τ α ν να το υ σ τ ε ρ ή σ ο υ ν τ ο κ υ ρ ιό τ ε ρ ο γ ε ω ρ γ ικ ό ε ρ γ α λ ε ίο το υ : τ η δ ο υ ­ λ εία .

Η Α Ν Α Μ ΙΞΗ ΤΩΝ Π Ο ΛΙΤΙΚ Ω Ν Ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί ή τ α ν π ά ν τ ο τ ε υ π ε ρ ή ­ φ α ν ο ι γ ια τ ο Σ ύ ν τα γ μ ά τ ο υ ς τ ο ο π ο ίο π ρ ο ά σ π ιζε τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία και τ α α ν θ ρ ώ ­ π ινα δ ικ α ιώ μ α τα , α ν κα ι κ α ν έ ν α ς μ έ χ ρ ι τ ό τ ε δ ε ν ε ίχ ε α σ χ ο λ η θ ε ί μ ε τ ο θ έ μ α τ η ς δ ο υ λ ε ία ς τω ν μ α ύ ρ ω ν, α κ ρ ιβ ώ ς ε π ε ιδ ή ο θ ε σ μ ό ς ή τ α ν επ ίσ η μ α α π ο δ ε κ τ ό ς σε ό λ η τη χώ ρα, ή, το υ λ ά χ ισ τ ο ν , μ έ χ ρ ι ε ­ κ ε ίν η τη σ τιγ μ ή π ου κά π ο ιο ι ά ρ χισ α ν κά π ω ς κ α θ υ σ τ ε ρ η μ έ ν α να α μ φ ιβ ά λ λ ο υ ν γ ια τ η ν η θ ικ ή κα ι α ν θ ρ ω π ισ τικ ή π λ ε υ ρ ά το υ θ ε σ μ ο ύ ! Ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί π ο λ ιτικ ο ί - όπ ω ς κα ι ό ­ λ ο ι ο ι π ο λ ιτικ ο ί - ε ίχ α ν π ά ν τ ο τ ε τ η ν τ ά ­ ση να ο μ ιλ ο ύ ν κα ι να π ρ ά τ τ ο υ ν α ν ά λ ο γ α μ ε α υ τά π ου τ ο π λ ή θ ο ς ή θ ε λ ε να α κ ο ύ σ ει. Ιδ ια ίτε ρ α ε κ ε ίν η τ η ν επ ο χ ή π ου υ ­ π ήρχαν α λ λ η λ ο σ υ γκ ρ ο υ ό μ εν α σ υ μ φ έ­ ρ ο ν τ α μ ε τ α ξ ύ Ν ό τιω ν μ ε γ α λ ο κ τ η μ α τ ιώ ν κα ι Β ό ρ ε ιω ν β ιο μ η χ ά ν ω ν , φ ρ ό ν τιζ α ν να κ ρ α τ ο ύ ν τη διπ ροσ ω π ία τ ο υ ς σ ε υ ψ η λά επ ίπ εδ α , α π ο φ ε ύ γ ο ν τ α ς σ υ σ τη μ α τικ ά τ ις δ η λ ώ σ ε ις υ π έρ ή κ α τά τ η ς δ ο υ λ ε ία ς ή α ν α σ κ ε υ ά ζ ο ν τά ς τ ις α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν π ερ ίσ τα σ η , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να ε ισ π ρ ά τ­ τ ο υ ν ψ ή φ ο υ ς απ ό ό λ ε ς τ ις π λ ε υ ρ έ ς . Μ έσ α από α υ τ ο ύ ς μ ο ιρ α ία θ α ε σ τιά ­ σ ο υ μ ε τ η ν π ρ ο σ ο χ ή μ α ς σ το ν Α β ρ α ά μ Λ ίν κ ο λ ν (Abraham Lincoln), έ ν α ν π τω χό π ο λ ιτικ ό ο ο π ο ίο ς , α ν κα ι δ ε ν δ ιέ θ ε τ ε « υ ψ η λ ές » γ ν ω ρ ιμ ίε ς , ε ίχ ε θ έ σ ε ι ω ς σ κ ο ­ πό τ η ς ζω ή ς το υ να δ ια κ ρ ιθ ε ί. Γ ρ ή γο ρ α ο Λ ίν κ ο λ ν δ ια π ίσ τω σ ε ό τ ι σ το Δ η μ ο κ ρ α ­ τ ικ ό κ ό μ μ α δ ε ν υ π ή ρ χ ε μ έ λ λ ο ν γΓ α υ ­ τό ν : οι κ υ ρ ία ρ χ ο ι Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ο ί ή τα ν κα λ ά ε δ ρ α ιω μ έ ν ο ι κα ι δ ικ τ υ ω μ έ ν ο ι σ τη ν ε ξο υ σ ία κα ι δ ε ν ε ίχ α ν κ α μ ία α ν ά γ κ η από α ν ε ρ χ ό μ ε ν ο υ ς κα ι ά σ η μ ο υ ς π ο λ ιτικ ο ύ ς . Α ν τ ίθ ε τ α τ ο Ρ επ ο ύ μ π λ ικ α ν ικ ό κό μ μ α , η τ τ η μ έ ν ο σ τις ε κ λ ο γ έ ς τ ο υ 1854, β ρ ι­ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

f >

σ κ ό τα ν σ τη ν α ν α γ έ ν ν η σ ή το υ . Ο ι π α λιο ί η γ έ τ ε ς είχ α ν α ρ χ ίσ ει να α π ο σ ύ ρ ο ν τα ι λ ό γ ω η λ ικ ία ς κα ι ο ι ε ν α π ο μ ε ίν α ν τ ε ς α ­ ν α ζ η το ύ σ α ν ν έ α π ρόσ ω π α κα ι σ υ ν θ ή μ α ­ τ α γ ια να δ ιε κ δ ικ ή σ ο υ ν τ η ν π ρ ο εδ ρ ία . Ο Λ ίν κ ο λ ν α ν κα ι ε ξ ω τ ε ρ ικ ά έ δ ε ιχ ν ε α π λ ο ϊκ ό ς κα ι μ ε τ ρ ιο π α θ ή ς σ τη ν π ρ α γ ­ μ α τ ικ ό τ η τ α ή τ α ν ικ α ν ό τ α τ ο ς ρ ή το ρ α ς , ο ξ υ δ ε ρ κ ή ς κα ι μ ε θ ο δ ικ ό ς π ο λ ιτικ ό ς π ου μ ε λ ε τ ο ύ σ ε ε ξ ο ν υ χ ισ τ ικ ά κ ά θ ε λ ό γ ο κα ι π ρ ά ξη το υ . Γ Γ α υ τό φ ρ ό ν τ ισ ε σι λ ό ­ γ ο ι το υ να ε ν α ν τ ιώ ν ο ν τ α ι σ τις θ έ σ ε ις π ου ε ξ έ φ ρ α ζ α ν ο ι Δ η μ ο κ ρ α τικ ο ί, ο π ό τε η κ α τά ρ γ η σ η τ η ς δ ο υ λ ε ία ς α π ο τ έ λ ε σ ε γ ι1α υ τ ό ν έ ν α κα λ ό π ρ ο ε κ λ ο γ ικ ό σ ύ ν θ η ­ μα, π ρ ο σ έ χ ο ν τα ς ό μ ω ς κι α υ τ ό ς ο ι λ ό γ ο ι τ ο υ να μ η ν α π ο μ α κ ρ ύ ν ο υ ν π ιθ α ν ο ύ ς ψ η φ ο φ ό ρ ο υ ς τ ο υ Ν ό το υ ή Β ό ρ ε ιο υ ς ι­ δ ιο κ τ ή τ ε ς δ ού λω ν. Α ρ χ ικά , μ ε σ κο π ό να π ε ρ ιο ρ ισ τε ί γ ε ω γ ρ α φ ικ ά η δ ο υ λ ε ία μ ό ­ νο σ τα ε δ ά φ η τ ο υ Ν ό το υ , τ ο Κ ο γ κ ρ έ σ ο κ α θ ό ρ ισ ε τ ο 1850 ω ς ό ρ ιο τα β ό ρ ε ια σ ύ­ ν ο ρ α το υ Κ ε ν τά κ υ , π έρ α ν τω ν ο π ο ίω ν οι γ α ιο κ τ ή μ ο ν ε ς δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν να ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

δ ια θ έ τ ο υ ν δ ο ύ λ ο υ ς . Α υ τ ό κ α θ η σ ύ χ α σ ε γ ια κά π ο ιο δ ιά σ τη μ α τ α σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α τ ο υ Ν ό το υ , α λ λ ά τ ο π ρ ό β λ η μ α ε π α ν ε μ ­ φ α ν ίσ τη κ ε ό τ α ν ο ι ν ε ο σ ύ σ τ α τ ε ς Π ο λ ι­ τ ε ί ε ς το υ Κ ά νσ α ς κα ι τ η ς Ν εμ π ρ ά σ κα ζή τη σ α ν να ε ν τ α χ θ ο ύ ν σ τη ν Ενω ση. Κ ύ ρ ιο ς π ο λ ιτικ ό ς α ν τίπ α λ ο ς τ ο υ Λ ίν ­ κο λν ε κ ε ίν η τ η ν ε π ο χ ή ή τ α ν ο π α λ α ίμ α ­ χ ο ς Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ό ς Σ τ ή β ε ν Ν τά γ κ λ α ς , ο ο π ο ίο ς α π έ φ ε υ γ ε επ ίσ η ς να λ α μ β ά ν ε ι σ α φ ή θ έ σ η σ το ζ ή τη μ α , υ π ο σ τη ρ ίζ ο ­ ν τ α ς ό τ ι η α π ό φ α σ η γ ια τ η ν υ ιο θ έ τη σ η ή τ η ν α π ό ρ ρ ιψ η τ ο υ θ ε σ μ ο ύ τ η ς δ ο υ ­ λ ε ία ς απ ό τ ις ν έ ε ς Π ο λ ιτ ε ίε ς θ α έ π ρ ε π ε ν α τ ε θ ε ί σ τη ν κρ ίσ η τω ν κ α το ίκ ω ν τ ο υ ς , ψ η φ ίζ ο ν τα ς έ τ σ ι τ ο ν α ν τίσ το ιχ ο ν ό μ ο "Κ ά νσ α ς-Ν εμ π ρ ά σ κα " (The K ansasN ebraska Act), μ ε τ ο ν ο π ο ίο ο υ σ ια σ τικ ά η δ ο υ λ ε ία έ π α ιρ ν ε ά δ ε ια εξά π λ ω σ η ς σε ό λ η τ η ν ε π ικ ρ ά τε ια , π ρ ά γ μ α π ου κ α τά τ ο υ ς Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ο ύ ς σ υ μ φ ω ν ο ύ σ ε μ ε τ η ν α ρ χ ή π ερ ί α υ τ ο δ ιά θ ε σ η ς τ ο υ λ α ο ύ . Ο ν ό μ ο ς όμω ς π ρ ο κά λεσ ε σ οβ α ρο ύς τ ρ ιγ μ ο ύ ς σ τη μ έσ η α μ ε ρ ικ α ν ικ ή κ ο ιν ω ­

νία . Σ ε μια χώ ρα π ου σ ε ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν έ ­ κτα σ ή τ η ς η ε ρ γ α σ ία θ α ε κ τ ε λ ε ί τ ο κ υ ­ ρ ίω ς απ ό τ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς , α υ ξ ά ν ο ν τ α ς τη δ ύ ν α μ η τω ν γ α ιο κ τη μ ό ν ω ν , δ ε ν υ π ή ρ χ ε κ α ν έ ν α μ έ λ λ ο ν γ ια τ ο ν λ ε υ κ ό ε ρ γ ά τη . Η δ ο υ λ ε ία τ ο υ ν έ γ ρ ο υ σ κ ό τω ν ε τ ο ό ν ε ιρ ο τ ο υ λ ε υ κ ο ύ α π ο ίκο υ , ο ο π ο ίο ς μ ά λ ισ τα α π ο τε λ ο ύ σ ε κα ι τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο π λ η θ υ σ μ ια κ ό τ μ ή μ α τ η ς Α μ ε ρ ικ ή ς ! Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ τ ο ρ ή γ μ α α ν ά μ εσ α σ τις Π ο λ ιτ ε ίε ς μ ε γ ά ­ λ ω σ ε ό τα ν τ ο 1857 μ ια ο ικ ο ν ο μ ικ ή κρίση έ π λ η ξ ε β α ρ ιά τ ο ν Β ο ρ ρ ά α λ λ ά ά φ η σ ε αν έ γ γ ιχ τ ο τ ο ν Ν ό το , ο ο π ο ίο ς δ ια μ α ρ τυ ­ ρ ό τα ν ό τ ι η δ ο υ λ ε ία ή τ α ν επ ίσ η μ α α ν α ­ γ ν ω ρ ισ μ έ ν η απ ό τ ο κ ρ ά τ ο ς κα ι σ υνεπ ώ ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να θ ε ω ρ ε ίτ α ι ν ό μ ιμ η σ τις μ ισ έ ς Π ο λ ιτ ε ίε ς και π α ρ ά ν ο μ η σ τις ά λ ­ λες. Η π α ρ ά τα ξη τ ο υ Λ ίν κ ο λ ν έσ π ευ σ ε να ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ε ί α υ τή τ η σ ύ γχ υ σ η π α­ ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τα ς τ ο ν Ν τά γ κ λ α ς σ αν έ ν α « ...τ έ ρ α ς α ν η θ ικ ό τ η τ α ς κα ι α π α ν θ ρ ω ­ π ιά ς» π ου β ρ ή κ ε έ ν α ν έ μ μ ε σ ο τρ ό π ο να εξα π λ ώ σ ει τη δ ο υ λ ε ία , σ ε α ν τίθ ε σ η μ ε

Η κ ο υ ρ ελια σ μ ένη σ ημ α ία τη ς Ο μοσπονδίας κ υ μ α τίζ ε ι επάνω σ το κ α τε σ τρ α μ μ έν ο Φ ορ τ Σ ά μ τε ρ τη ς Ν ό τια ς Κ αρ ολίνα ς κ α τά τη διά ρ κεια το υ π ολέμ ου. Σ το βάθος κάποια πλοία τη ς Ενωσης σ υ νεχίζο υ ν το ν να υτικό α π ο κ λεισ μό τω ν λιμανιώ ν το υ Ν ό το υ σ φ ίγ γ ο ν τα ς τη 9 η λ ιά το υ ο ικονο μικού σ τρ α γ γ α λ ισ μ ο ύ το υ .

τ ο υ ς η θ ικ ο ύ ς Ρ επ ο υ μ π λ ικ ά ν ο υ ς ο ι ο ­ π ο ίο ι θ α έ δ ιν α ν μία ν έ α τρ ο π ή σ τα α μ ε ­ ρ ικ α ν ικ ά π ρ ά γ μ α τα μ ε βά σ η τ η Β ίβ λ ο ! Τ η ν επ ο χ ή ε κ ε ίν η ο ι π ο λ ιτικ ο ί, κα ι ιδ ια ί­ τ ε ρ α ο Λ ίν κ ο λ ν , δ α ν ε ίζ ο ν τ α ν σ υ χ ν ά ε δ ά ­ φ ια α π ό τ η Β ίβ λ ο γ ια να π λ ο υ τίσ ο υ ν τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς τ ο υ ς και να α π ο δ ε ίξ ο υ ν το δ ίκ α ιο τω ν ε π ιχ ε ιρ η μ ά τω ν τ ο υ ς . Α ρ γ ό ­ τ ε ρ α π ο λ λ ο ί π ρ ο σ π ά θ η σ α ν να π α ρ ο υ ­ σ ιά σ ο υ ν τ ο ν τ ε λ ε υ τ α ίο ω ς έ ν α ν « Α π ε­ λ ε υ θ ε ρ ω τ ή Α γ γ ε λ ο τω ν μ α ύ ρ ω ν » , ω ­ θ ο ύ μ ε ν ο απ ό μ ία τά σ η « ιε ρ α π ο σ το λ ι­ κο ύ » τύ π ο υ γ ια τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ο υ ς , α λ ­ λά σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α α υ τά π ρ ο έ ρ χ ο ­ ν τ α ν απ ό κ ε ίμ ε ν α π ου γ ρ ά φ τ η κ α ν μ ε τ ά τ η λ ή ξ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να β ο μ β α ρ δ ίσ ο υ ν μ ε π ρ ο π α γ α ν δ ισ τικ ά σ υ ν θ ή μ α τα έ ν α ν μ α τω μ έ ν ο λ α ό ο ο π ο ί­ ο ς κ ιν δ ύ ν ε υ ε να μ ε ίν ε ι γ ια π ά ν τα δ ιχ α ­ σ μ έ ν ο ς . Σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ο Λ ίν ­ κο λ ν π α ρ έ μ ε ν ε π ά ν τα έ ν α ς π ο λ ιτικ ό ς π ου φ ιλ ο δ ο ξ ο ύ σ ε να κ ε ρ δ ίσ ε ι τ ις ε κ λ ο ­ γ έ ς χ ω ρ ίς ν α έ χ ε ι κ α μ ία ιδ ια ίτε ρ α ρ ιζο ­ σ π α σ τική α ν τίλ η ψ η γ ύ ρ ω απ ό τ η ν ε λ ε υ -

θ ε ρ ία τω ν νέγρω ν. Α κ ό μ α κα ι ο ι ισ το ρ ι­ κο ί π ου τ ο ν επ α ίν εσ α ν , δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ α ν να υ π ε ν θ υ μ ίσ ο υ ν ό τ ι μ έ χ ρ ι τ ο 1856 - μ ό ­ λ ις π έ ν τ ε χ ρ ό ν ια π ρ ιν απ ό τ ο ν π ό λ ε μ ο ο Λ ίν κ ο λ ν δ ε ν ε ίχ ε α ν α κ α λ ύ ψ ε ι τ ο π ρ ό ­ β λ η μ α τ η ς δ ο υ λ ε ία ς π α ρ ό λ ο π ου ε ίχ ε ή δ η α ν έ λ θ ε ι σ τη ν π ο λ ιτικ ή σ κ η ν ή . Ο τα ν τ ο ν ρ ώ τη σ α ν τ ι π ίσ τε υ ε γ ια μ ία υ π ο τ ιθ έ ­ μ ε ν η α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν ν έγ ρ ω ν κα ι τ η ν π ιθ α ν ή έ ν τ α ξ ή τ ο υ ς σ τη ν κο ινω νία , ε ίχ ε δ ώ σ ει τ η ν ε ξ ή ς α μ φ ίρ ρ ο π η α π ά ν τη ­ ση: « Δ ε ν π ρ ο τ ίθ ε μ α ι να εισ ά γ ω τ η ν π ο ­ λ ιτ ικ ή κα ι τ η ν κ ο ιν ω ν ικ ή ισ ό τη τα μ ε τ α ξ ύ τ η ς λ ε υ κ ή ς και τ η ς μ α ύ ρ η ς φ υ λ ή ς . Υ ­ π ά ρ χ ει μια φ υ σ ικ ή δ ια φ ο ρ ά μ ε τ α ξ ύ τω ν δ ύ ο η ο π ο ία κ α τά τ η ν κρ ίσ η μ ο υ π ιθ α ­ ν ώ ς θ α α π ο τ ρ έ ψ ε ι γ ια π ά ν τα τη σ υ μ β ίω ­ ση μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς , μ έ χ ρ ι τ η ν εδ ρ α ίω σ η μ ία ς τ έ λ ε ια ς ισ ό τη τα ς » (!!!). Α κ ό μ α χ α ­ ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό τ ε ρ α ή τ α ν τα λ ό γ ια το υ Χ έν ρ υ Κ λα ίυ , ε ν ό ς γ η ρ α ιο ύ Ρ επ ο υ μ π λ ικά ν ο υ κα ι π ο λ ιτικ ο ύ κ α θ ο δ η γ η τ ή το υ Λ ίν κ ο λ ν , ο ο π ο ίο ς έ λ ε γ ε ό τ ι « ...η δ ο υ ­ λ ε ία ε ίν α ι τ ο μ έ γ ισ το τω ν α ν θ ρ ω π ίν ω ν κα κώ ν» α λ λ ά ο ίδ ιο ς ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε να ε ίν α ι ιδ ιο κ τ ή τ η ς δού λω ν. Το κ α κ ό ε π ιδ ε ιν ώ θ η κ ε ό τ α ν ά ρ χισ ε τ α υ τ ό χ ρ ο ν α να δ ια φ α ίν ε τα ι και η υ π ε ­ ρ ο χ ή τ η ς π λ ε ιο ψ η φ ία ς τ ο υ π υ κ ν ο κ α το ικ η μ έ ν ο υ Β ο ρ ρ ά τω ν 18 ε κ α τ ο μ μ υ ρ ίω ν ο ο π ο ίο ς α π ο τε λ ο ύ σ ε τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η δ ε ­ ξ α μ ε ν ή ψ ή φ ω ν , σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε τ ο ν μ ε ­ γ α λ ύ τ ε ρ ο σ ε έ κ τα σ η , α λ λ ά ε ξ α ιρ ε τ ικ ά α ­ ρ α ιο κ α τ ο ικ η μ έ ν ο Ν ό το τω ν έ ξ ι ε κ α τ ο μ ­ μυρίω ν. Α υ τό γ ια τ ο ν Ν τά γ κ λ α ς σ ή μ α ιν ε ό τ ι μία ε κ λ ο γ ικ ή ν ίκ η τ ο υ Λ ίν κ ο λ ν ή τ α ν π ολύ π ιθ α ν ή , α λ λ ά ο ίδ ιο ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν α δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε κα ι να υ π α ν α χ ω ρ ή σ ει απ ό τ ι ς θ έ σ ε ις τ ο υ ε π ε ιδ ή έ π ρ ε π ε να δ ια τ η ρ ε ί τ η ν α ν τιπ α λ ό τη τ α μ ε τ ο υ ς Ρ ε­ π ο υ μ π λ ικ ά ν ο υ ς ! Ο ι α μ φ ιβ ο λ ίε ς τ ο ν έ κ α ­ ν α ν α κ ό μ α π ιο α ό ρ ισ το σ τις θ έ σ ε ις το υ γ ύ ρ ω απ ό τη δ ο υ λ ε ία , γ ε γ ο ν ό ς π ου έ δ ω ­ σ ε τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία σ το ν Λ ίν κ ο λ ν να δ ώ ­ σ ει π ε ρ ισ σ ό τε ρ η έ μ φ α σ η σ το ζή τη μ α , σ ε σ η μ ε ίο π ου δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε τ η ν ε ν τ ύ ­ πωση ό τ ι η ε κ λ ο γ ή το υ θ α σ ή μ α ιν ε και τ η ν κ α τά ρ γ η σ ή τη ς . Κ ά τω απ ό τ α μ π α λ κ ό ν ια , α ν ά μ εσ α σ το π λ ή θ ο ς , η κ α τά σ τα σ η ή τ α ν α κ ό μ α π ιο τρ α γ ε λ α φ ικ ή : έ ν α ς δ ικ α σ τ ή ς το υ Β ο ρ ρ ά α ρ ν ε ίτ ο τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία σ ε έ ν α ν επ ίσ η μ α α π ε λ ε υ θ ε ρ ω μ έ ν ο ν έ γ ρ ο το υ Ν ό το υ , ε π ε ιδ ή τ ο Σ ύ ν τ α γ μ α δ ε ν θ ε ω ­ ρ ο ύ σ ε τ ο υ ς ν έ γ ρ ο υ ς « π ο λ ίτε ς » α λ λ ά «ι­ δ ιο κ τη σ ία » , π ρ ά γ μ α π ου σ ή μ α ιν ε ό τ ι έ ­ π ρ επ ε να ε π ισ τρ α φ ε ί σ το ν ιδ ιο κ τ ή τ η το υ ! Α λ λ ο ι Β ό ρ ε ιο ι μ ιλ ο ύ σ α ν μ ε ε μ π ά ­ θ ε ια κ α τά τω ν α π ά νθ ρ ω π ω ν Ν ο τίω ν, εν ώ ε κ ε ίν ο ι α π ο κ α λ ο ύ σ α ν τ ο υ ς α ν τιπ ά ­

λ ο υ ς τ ο υ ς υ π ο κ ρ ιτέ ς , α φ ο ύ ά ρ γ η σ α ν π ολύ να α ν α κ α λ ύ ψ ο υ ν τ α δ ικ α ιώ μ α τα τω ν μ α ύ ρ ω ν ! Το ο υ σ ια σ τικ ό ό μ ω ς και ο ξ ύ π ρ ό β λ η μ α τ ο υ ο ικ ο ν ο μ ικ ο ύ μ έ λ λ ο ­ ν τ ο ς τ η ς χ ώ ρ α ς ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε να μη θ ίγ ε τ α ι απ ό κ α ν έ ν α ν και ο ι π ο λ ιτικ ο ί σ υ­ ν έ χ ιζ α ν να π ρ ο τιμ ο ύ ν να φ α ν α τ ίζ ο υ ν τ α π λ ή θ η μ ε ε κ λ ο γ ικ έ ς σ κ ο π ιμ ό τη τε ς . Κ αι ενώ ό λ α α υ τ ά θ ύ μ ιζ α ν μ ε γ ά λ ο υ ς ε ν δ ο ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ο ύ ς τσ α κ ω μ ο ύ ς π ου θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ε ίχ α ν μ ε ίν ε ι σ το ε π ί­ π ε δ ο τω ν π ο λ ιτικ ώ ν δ ια ξιφ ισ μ ώ ν , μ ία η ­ μ έ ρ α έ π ε σ α ν ο ι π ρ ώ το ι π υ ρ ο β ο λ ισ μ ο ί...

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΜΑ Το 1855 ο Τ ζω ν Μ π ρ ά ο υ ν (John Brow n) ή τ α ν έ ν α ς π α ρ ά ξ ε ν ο ς τύ π ο ς μ ε ­ τ α ξ ύ ιε ρ ο κ ή ρ υ κ α , α γ ρ ό τη κα ι λ η σ τ ο ­ σ υ μ μ ο ρ ίτη , π ου δ ια κ ή ρ υ σ σ ε ό τι ε ίχ ε τ ο « θ ε ϊκ ό δ ικ α ίω μ α » να ξ ε κ ιν ή σ ε ι έ ν α ν έ ­ νο π λο α γώ να γ ια τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ω ν νέγρω ν. Τ ο ν ε π ό μ ε ν ο χ ρ ό ν ο ε ισ έ β α ­ λ ε σ ε μια μ ικ ρ ή κ ο ιν ό τ η τ α τ ο υ Κ άνσ ας κ α τ α σ φ ά ζ ο ν τ α ς ό λ ο υ ς τ ο υ ς ιδ ιο κ τ ή τ ε ς δ ο ύ λ ω ν κα ι κ α ίγ ο ν τα ς τ α σ π ίτια το υ ς , χ ω ρ ίς π ο τ έ να υ π ο σ τεί τ ις σ υ ν έ π ε ιε ς το υ ν ό μ ο υ . Τ ο ν Ο κ τώ β ρ ιο το υ 1859 μ ε μια ο π λ ι­ σ μ έ ν η σ υ μ μ ο ρ ία 20 α τό μ ω ν ε ισ έ β α λ ε σ το Χ ά ρ π ε ρ ς Φ έρ ρ υ , έ ν α μ ικ ρ ό χω ριό τ η ς Π ο λ ιτ ε ία ς τ η ς Β ιρ τζ ίν ια , η ο π ο ία θ ε ­ ω ρ ε ίτ ο η «π ύ λη » τω ν ε δ α φ ώ ν ό π ο υ ά ρ ­ χ ιζ ε η δ ο υ λ ε ία , μ ε σ κο π ό να ε π ιτ ε θ ε ί σ ε μία σ τρ α τιω τικ ή α π ο θ ή κ η γ ια να κ λ έ ψ ε ι τ ο π ο λ ε μ ικ ό υ λ ικ ό π ου θ α τ ο ν β ο η θ ο ύ ­ σ ε να σ υ ν εχ ίσ ει τ ο ν « δ ίκα ιο αγώ να» τ ο υ , σ υ λ λ α μ β ά ν ο ν τα ς κα ι 40 ά το μ α ω ς ο μ ή ρ ο υ ς γ ια τ η ν π ερ ίπ τω σ η π ου κ ά τ ι θ α π ή γ α ιν ε σ τρ α β ά - όπ ω ς κα ι έ γ ιν ε . Αν κα ι α ν έ μ ε ν ε τ η ν υ π ο σ τή ρ ιξη π ο λ ­ λ ώ ν ε ξ ε χ ό ν τ ω ν π ο λ ιτικ ώ ν ο ι ο π ο ίο ι ε ί­ χ α ν ε κ δ η λ ω θ ε ί σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ά υ π έρ το υ , κ α θ ώ ς κα ι τ η β ο ή θ ε ια π ο λ λ ώ ν ν έ ­ γ ρ ω ν ο ι ο π ο ίο ι π ίσ τε υ ε ό τ ι θ α έ σ π ε υ δ α ν να π ο λ ε μ ή σ ο υ ν μ α ζί τ ο υ γ ια τ η ν ε λ ε υ ­ θ ε ρ ία τ ο υ ς , ο Μ π ρ ά ο υ ν ε μ φ α ν ίσ τ η κ ε π ο λ ύ ...μ ό ν ο ς σ το π ε δ ίο τ η ς μ ά χ η ς : οι π ο λ ιτικ ο ί π ρ ο τίμ η σ α ν να τ ο ν υ π ο σ τη ρ ί­ ξ ο υ ν απ ό τ α γ ρ α φ ε ία τ ο υ ς , εν ώ ο ι μ α ύ ­ ρ ο ι τ η ς π ε ρ ιο χ ή ς δ ε ν φ ά ν η κ α ν π ρ ό θ υ ­ μ ο ι να δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ σ ο υ ν τη ζω ή τ ο υ ς . Η ν υ κ τ ε ρ ιν ή ε π ιδ ρ ο μ ή σ το χω ρ ιό κα ι οι π υ ρ ο β ο λ ισ μ ο ί ξε σ ή κ ω σ α ν τ ο υ ς θ ο ρ υ ­ β η μ έ ν ο υ ς π ο λ ίτε ς , ο ι ο π ο ίο ι ε ιδ ο π ο ίη ­ σ αν α μ έσ ω ς τ ο π λ η σ ιέ σ τε ρ ο σ ώ μα τ α ­ κ τ ικ ο ύ σ τρ α το ύ να ε π έ μ β ε ι. Η μ ικ ρ ή μ ο ­ ν ά δ α τ ο υ α ν τισ υ ν τα γ μ α τ ά ρ χ η Ρ ό μ π ερ τ Λ η (R o b e rt Lee) κα ι το υ β ο η θ ο ύ το υ , ανθ υ π ο λ ο χ α γ ο ύ Τ ζ ε μ π Σ τ ο ύ α ρ τ (Jeb S tuart) -α ρ γ ό τ ε ρ α δ ύ ο θ ρ ύ λ ο ι τ ο υ Ν ό ­ τ ο υ ο ι ο π ο ίο ι τ ό τ ε α ν ή κ α ν α κ ό μ α σ το ν Σ τ ρ α τ ό τω ν Η ν ω μ έν ω ν Π ο λ ιτε ιώ ν - β ρ ή ­ κ ε τ η σ υ μ μ ο ρ ία ο χ υ ρ ω μ έ ν η μ έσ α σ τη ν α π ο θ ή κ η να π υ ρ ο β ο λ ε ί ο π ο ιο ν δ ή π ο τε λ ε υ κ ό β ρ ισ κ ό τα ν σ τη ν π ερ ιο χ ή . Ο Σ τ ο ύ ­ α ρ τ π λη σ ία σ ε μ ε μ ια λ ε υ κ ή σ η μ α ία α­ π ε υ θ ύ ν ο ν τ α ς μια π ρ ό τα σ η π α ρ ά δ ο σ η ς, η ο π ο ία ό μ ω ς α π ο ρ ρ ίφ θ η κ ε κα ι ο Λ η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Αν και ο κ ιν η μ α το γ ρ ά φ ο ς μ ά ς έ χ ε ι σ υ ν η θ ίσ ει σ την εικό να το υ α ιμ ο σ τα γ ο ύ ς Ν ό τιο υ γα ιο κ τή μ ο να που β α σ ανίζει α ν ε λ έ η τα το υ ς μ α ύ ρ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς του, η π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ή τα ν πολύ δ ια φ ο ρ ετικ ή . Οι νέγρ οι αγαπ ούσαν τις ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς των γα ιοκτημ όνω ν το υ ς οπ οίους υ π ηρετούσ α ν, έν ιω θ α ν α σ φ ά λ εια και σ υ να ισ θ η μ α τικ ά δ εμ έν ο ι μ ε α υ τέ ς , ενώ σε π ολλές π ερ ισ τά σ εις τις υπ ερα σ π ίσ τηκαν από τη λ εη λ α σ ία των σ τρ α τιω τώ ν το υ Β ορ ρά . Α υ τό ς ή τα ν και ο λό γο ς που κ ατά τη δ ιά ρ κεια το υ π ολέμ ου ο Λίνκολν δ εν π έτυ χ ε π ο τέ μια ε ξέ γ ε ρ σ η τω ν δούλω ν το υ Ν ό το υ .

Ί2 «*■

δ ιέ τ α ξ ε έ φ ο δ ο . Μ ε τ ά απ ό μια σ ύ ν το μ η μ ά χη , κ α τ ά τ η ν ο π ο ία σ κ ο τώ θ η κ α ν τα μισ ά μ έ λ η τ η ς σ υ μ μ ο ρ ία ς κα ι α π ε λ ε υ θ ε ­ ρ ώ θ η κ α ν σ ώ οι ο ι ό μ η ρ ο ι, ο Μ π ρ ά ο υ ν σ υ ν ε λ ή φ θ η και ο δ η γ ή θ η κ ε σ τη δ ικ α ιο ­ σ ύνη. Το π ρ α γ μ α τικ ό σ κά ν δ α λο , ό μ ω ς , ξ έ ­ σπασε ό τα ν μια έ ρ ε υ ν α σ το κ ρ η σ φ ύ γ ε ­ τ ό τ ο υ α π ο κ ά λ υ ψ ε τ η ν α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία π ου δ ια τ η ρ ο ύ σ ε μ ε π έ ν τ ε γ ε ρ ο υ σ ια ­ σ τέ ς , οι ο π ο ίο ι κ α τ έ φ υ γ α ν α μ έσ ω ς σ το ν Κ α ν α δ ά γ ια να α π ο φ ύ γ ο υ ν τη σ ύ λ λ η ψ η , γ ε γ ο ν ό ς π ου έ κ α ν ε τ η φ υ γ ή τ ο υ ς σ υνώ ­ ν υ μ η μ ε α π ό δ ε ιξη σ υ ν ω μ ο σ ία ς. Αν και δ ε ν α π ο δ ε ίχ θ η κ ε π ο τέ , ο ι φ ή μ ε ς έ λ ε ­ γ α ν ό τ ι ο ι π ρ ο θ έ σ ε ις τω ν γ ερ ο υ σ ια σ τώ ν είχ α ν κάπ ω ς π ιο ...« π εζά » κ ίν η τ ρ α απ ό τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν ν έγ ρ ω ν κα ι μ ά λ ­ λ ο ν σ χ ε τίζ ο ν τ α ν μ ε τ η ν π α ρ ά ν ο μ η ο ικ ε ιο π ο ίη σ η σ π ο υ δ α ίω ν γ ε ω ρ γ ικ ώ ν ε κ τ ά σ ε ω ν! Το Κ ο γ κ ρ έ σ ο , α ν κα ι υ π ο σ χ έ θ η κ ε δ ια φ ά ν ε ια π ρ ο ς κ ά θ ε κ α τ ε ύ θ υ ν σ η , μ ε ­ τ α χ ε ιρ ίσ τ η κ ε π ρ ο κ λ η τικ ά κ ά θ ε μ έσ ο γ ια ν α κ α λ ύ ψ ε ι τ η ν υ π ό θ εσ η , β ρ ίσ κ ο ν τα ς τ ο ν Τ ζω ν Μ π ρ ά ο υ ν ω ς τ ο ν μ ο ν α δ ικ ό έ ­ νοχο , τ ο ν ο π ο ίο α π α γχ ό ν ισ α ν γ ια να σ τα μ α τή σ ε ι ο π ο ια δ ή π ο τε ε π έ κ τα σ η τω ν α π ο κα λύ ψ εω ν. Τα ε ρ ω τ η μ α τ ικ ά ό μ ω ς έ π ε φ τ α ν Β ρ ο ­ χ η δ ό ν απ ό τ ο ν Ν ό το : Π ώ ς είν α ι δ υ ν α τό ν τ ο επ ίσ η μ ο κ ρ ά τ ο ς να α ν έ χ ε τ α ι τ η ν επ ί­ θ ε σ η ε ν α ν τ ίο ν μ ια ς Π ο λ ιτε ία ς τ ο υ Ν ό ­ τ ο υ η ο π ο ία α ν ή κ ε ι σ τη ν ίδια Ενω ση και ε ίν α ι ισ ό τιμ η μ ε τ ις υ π ό λ ο ιπ ες , χ ω ρ ίς να α π ο κ α λ ύ π τει τ ι κ ρ ύ β ε τ α ι πίσω απ ό α υ τή τ η σ υ ν ω μ ο τικ ή κίν η σ η ; Α ν τί γ ια ε ξ η γ ή σ ε ις α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν κάπ ο ιε ς "μ α σ η μ έ ν ε ς " δ η λ ώ σ ε ις π ου ε ξ ό ρ ­ γ ισ α ν π ερ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ο ν Ν ό το , ό τα ν κάπ ο ιε ς ε φ η μ ε ρ ίδ ε ς το υ Β ο ρ ρ ά ε ξ ύ μ ν η ­ σ αν τ ο ν Τ ζω ν Μ π ρ ά ο υ ν ω ς μ ά ρ τυ ρ α π ου μ α χ ό τα ν γ ια τ ο ιδ α ν ικ ό τ η ς α π ε λ ε υ ­ θ έ ρ ω σ η ς τω ν δ ο ύ λ ω ν , π α ρ ο μ ο ιά ζ ο ν τα ς τ η ν α γ χ ό ν η το υ μ ε τ ο ν Σ τα υ ρ ό τ ο υ Ιησού(!), σ υ ν θ έ τ ο ν τ α ς μ ά λ ισ τα κα ι έ ν α ν ύ μ ν ο μ ε τ ο ό ν ο μ ά το υ ο ο π ο ίο ς α κ ο ύ γ ε τ α ι μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α σ αν δ ε ύ τ ε ρ ο ς α μ ε ρ ι­ κ α ν ικ ό ς ε θ ν ικ ό ς ύ μ ν ο ς : « Δ όξα , Δ ό ξα

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Α λ λ η λ ο ύ ια , τ ο σ ώ μα το υ Τ ζω ν Μ π ρ ά ο υ ν β ρ ίσ κ ε τα ι σ το χώ μα, μα η ψ υ χ ή τ ο υ π ρ ο ­ χ ω ρ ε ί ε μ π ρ ό ς ...» - τ ο γ ν ω σ τό «Glory, G lory Hallelujah». Μ ε τ ά τ ο ε π ε ισ ό δ ιο α υ τό ο ι Π ο λ ιτ ε ί­ ε ς τ ο υ Ν ό το υ , ν ιώ θ ο ν τ α ς σ αν υ π ο ψ ή ­ φ ια θ ύ μ α τ α π ο λ ε μ ικ ή ς ε ισ β ο λ ή ς , ά ρ χ ι­ σ αν να ο ρ γ α ν ώ ν ο υ ν π ο λ ιτ ο φ υ λ α κ έ ς και να α ν α θ ε ω ρ ο ύ ν τ α δ ε δ ο μ έ ν α τ η ς σ υ μ ­ μ ε τ ο χ ή ς τ ο υ ς σ ε μ ια Ενω ση η ο π ο ία α ­ ν τ ί να τ ο υ ς π ρ ο σ τ α τ ε ύ ε ι τ ο υ ς γ έ μ ιζ ε α ­ ν α σ φ ά λ εια .

«Ο ΚΥΡΙΟ Σ Λ ΙΝ Κ Ο ΛΝ ΙΠΠΕΥΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΚΥΜΑ ΠΟΥ Δ Ε Ν Μ Π Ο ΡΕ Ι ΝΑ ΕΛΕΓΞΕΙ» Κ α θ ώ ς π λ η σ ία ζε ο Ν ο έ μ β ρ ιο ς το υ 1860 και οι π ρ ο ε δ ρ ικ έ ς ε κ λ ο γ έ ς η κ α τ ά ­ σ τασ η π α ρ έ μ ε ν ε ε κ ρ η κ τ ικ ή , εν ώ από ό λ α τα σ τό μ α τα κ ρ ε μ ό τ α ν έ ν α κα ι μ ό ν ο ε ρ ώ τη μ α : π οια θ α ή τ α ν η σ τά σ η τ ο υ Λ ίν ­ κο λ ν σ το θ έ μ α τ η ς δ ο υ λ ε ία ς α ν κ έ ρ δ ιζ ε τ ις ε κ λ ο γ έ ς ; - έ ν α ε ρ ώ τη μ α τ ο ο π ο ίο ο υ ­ π ο ψ ή φ ιο ς ά φ η ν ε ε π ίτ η δ ε ς α ν α π ά ν τη το , π ρ ο τιμ ώ ν τα ς να π λ α ν ά τα ι η γ ε ν ικ ή α π ει­ λή ό τι η κ υ β έ ρ ν η σ η δ ια τ η ρ ο ύ σ ε τ ο δ ι­ κα ίω μ α να ε π ιβ ά λ ε ι τη β ο ύ λ η σ ή τ η ς σ ε ό λ ε ς τ ις Π ο λ ιτ ε ίε ς κα ι να ψ η φ ίσ ε ι ό π ο ι­ ο ν ν ό μ ο κ ρ ίν ε ι κ α τ ά λ λ η λ ο γ ια τα σ υ μ φ έ ­ ρ ο ν τ α το υ έ θ ν ο υ ς ! Τα λ ό γ ια α υ τά κα τά φ ε ρ α ν μ ό ν ο να ε κ ν ε υ ρ ίσ ο υ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ­ ρ ο τ ο υ ς ψ η φ ο φ ό ρ ο υ ς το υ Ν ό το υ , ο ι ο ­ π ο ίο ι ε ίχ α ν π λ έ ο ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο υ ς λ ό ­ γ ο υ ς να φ ο β ο ύ ν τ α ι γ ια τ ο μ έ λ λ ο ν , κα ι ό ­ τ α ν τ ε λ ικ ά έ φ θ α σ ε η κρ ίσ ιμ η μ έ ρ α τ ο ν κ α τα ψ ή φ ισ α ν μ α ζικά . Ο μ ω ς τ ο ε κ λ ο γ ικ ό α π ο τέ λ ε σ μ α κ ρ ίθ η κ ε από τ ις μ ά ζ ε ς το υ Βορρά. Α ρ χ ικ ά ο Λ ίν κ ο λ ν δ ε ν π ρ ο ώ θ η σ ε κ α ­ ν έ ν α ν ό μ ο γ ια τη δ ο υ λ ε ία , α φ ο ύ ή τ α ν α ρ κ ε τ ά α π α σ χ ο λ η μ έν ο ς να β ρ ε ι έ ν α ν τρ ό π ο να ισ ο ρ ρ ο π ή σ ει τ η ν κ ο ιν ή γ ν ώ μ η , α λ λ ά όσ ο οι μ έ ρ ε ς π ερ ν ο ύ σ α ν κα ι τίπ ο ­ τα δ ε ν φ α ιν ό τα ν να κ α τα σ τα λ ά ζ ε ι ό λ ο ι τ ο ν π ρ ο ειδ ο π ο ιο ύ σ α ν να π ρ ο σ έ ξ ε ι μ ή-

«Ω , έ χ ε ις κακό χ έρ ι» , ε ίχ ε π ει μια γριά Τσιγγάνα σ το ν νεαρ ό Τζων Γουίλξ Μ π ο ύ θ κ α θώ ς «δ ιά β α ζε» τη ν τύχη το υ . «Είναι γ ε μ ά το θ λ ίψ η , γ εμ ά το τα ρ α χ ές . Θα έχ εις άσχημο τέ λ ο ς και π ολλοί θ α σ ε θ ρη νήσ ουν μ ε τά . Θα ζή σ εις μ ία γρ ήγορ η, μ ικ ρ ή ζωή, αλλά και μ εγα λο π ρ επ ή τα υ τό χ ρ ο ν α . Ν εα ρ έ μ ο υ , δ εν έχω ξα ν α δ εί χ ε ιρ ό τ ε ρ ο χ έ ρ ι και θ α ευ χ ό μ ο υ ν να μη το είχα δ ει, αλλά ό τι σου είπ α είν α ι α λη θ ιν ό . Γίνε ιερ α π ό σ το λο ς ή παπάς και π ροσ π ά θησ ε να ξε φ ύ γ ε ις από τη μ ο ίρ α σου». Α ντί γ ι'α υ τ ό ο Μ π ο ύ θ έγ ιν ε η θ ο π ο ιό ς και μ ά λ ισ τα δ ια κ εκ ρ ιμ έν ο ς - ο ίδ ιο ς ο Λίνκολν είχ ε π α ρ α κ ο λ ο υ θή σ ει δύο π α ρ α σ τά σ εις το υ πριν από τον π ό λεμ ο ! Ν ό τιο ς σ τη ν κ α τα γω γή αλλά κα ι σ τις π ο λ ιτικ ές π επ ο ιθή σ εις, ο φ ιλό δ ο ξο ς και εκ κ εν τρ ικ ό ς η θ ο π ο ιό ς δ εν έπ αψ ε π ο τέ να α ν τιπ α θ ε ί το ν π ρ ό εδ ρ ο : «Η χώ ρα μας ο φ ε ίλ ε ι όλα τη ς τα δ ειν ά σ ε α υ τό ν τον άνθρω π ο και ο Θ εό ς απλά μ ε μ ε τ έ τ ρ ε ψ ε στο μ έσ ο τη ς τιμ ω ρ ία ς το υ . Σ ω σ τό ή λ ά θ ο ς , θ α το κ ρ ίνει ο Θ εό ς , όχι ο ά νθρω π ος». Α υ τά ή τα ν τα λό για το υ πριν το ν δ ο λ ο φ ο ν ή σ ει και π ο τέ δ εν έκ ρ υ ψ ε τη ν π ρ ό θ εσ ή το υ α υ τή , θ εω ρ ώ ντα ς το ν Λίνκολν ως τη ν ενσάρκω ση όλων τω ν κακών που θ α επ έ φ ε ρ ε η νίκη του Β ο ρ ρ ά : ισοπέδω ση των π αραδόσεω ν, των αξιώ ν και τη ς ανθρώ π ινης α ξιο π ρ έπ εια ς σ το ν βω μό μ ια ς α ν ε ξ έ λ ε γ κ τη ς τεχ ν ο κ ρ α τία ς . Ε ξε τά ζ ο ν τα ς τη ν ισ το ρ ία ε κ των υσ τέρ ω ν β λ έπ ο υ μ ε πως ίσως δ εν ε ίχ ε ά δικο, αν και ο Λίνκολν εκ είν η τη σ τιγ μ ή ή τα ν η μ οναδική ελπ ίδα το υ Ν ό το υ για μία ομ α λή μ ετά β α σ η από τη ν Απόσχιση σ τη ν Ενωση. Μ ε τά την π ράξη το υ κ α τα δ ιώ χ θ η κ ε από ένα απόσπασμα ιππικού, το οποίο τον τρ α υ μ ά τισ ε και το ν εγ κ λ ώ β ισ ε σ ε έναν σ τά β λ ο . Ο Μ π ο ύ θ α ρ ν ο ύ μ ενο ς να π α ρ α δ ο θ ε ί α ν τά λ λ α ξε π υροβ ολισ μο ύς μ ε το υ ς σ τρ α τιώ τε ς , οι οπ οίοι π υρπ όλησαν τον σ τά βλο και τελ ικ ά το ν σκότωσαν.

π ω ς η απ όσ χισ η ε π έ λ θ ε ι τ ε λ ικ ά απ ό μ ό ­ ν η τ η ς ω ς φ υ σ ικ ό ε π α κ ό λ ο υ θ ο τ η ς α μ ­ φ ίρ ρ ο π η ς κ α τά σ τα σ η ς . Ε κ ε ίν ο ς α ν τί να α ν α λ ά β ε ι π ρ ω το β ο υ λ ία σ ε έ ν α κρ ίσ ιμ ο θ έ μ α π ο υ μ ε λ λ ο ν τ ικ ά θ α ε π η ρ έ α ζ ε ά μ ε ­ σα τ η ν ο ικ ο ν ο μ ία τ η ς χ ώ ρ α ς, α π α ν το ύ ­ σ ε σ αν να έ ν ιπ τ ε τ α ς χ ε ίρ α ς τ ο υ : «Σ τα δ ικ ά σ ας χ έ ρ ια κα ι ό χ ι σ τα δ ικ ά μ ο υ , δ υ-

Ί

Η θ ρ υ λ ικ ή μ ο ρ φ ή το υ εκ π λ η κ τικ ό τερ ο υ σ τρ α τη γ ο ύ το υ Ν ό το υ , Ρ ό μ π ερ τ Ε. Λη, έ μ ε ιν ε για π άντα χ α ρ α γ μ έν η σ το μυαλό των σ τρ α τιω τώ ν που π ολέμησα ν κάτω από τις δ ια τα γ έ ς το υ . Ω ς α ν τ/σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η ς το 1859 είχ ε κ α τα σ τε ίλ ε ι την επ ίθ εσ η το υ Τζων Μπράουν. Π αρά το ό τι ο ίδ ιο ς ή τα ν εύπ ορ ος κ τη μ α τία ς , ή τα ν α ν τίθ ε το ς μ ε το ν θ ε σ μ ό τη ς δουλείας και ε ίχ ε α π ελ ευ θ ε ρ ώ σ ει το υ ς δ ο ύλους το υ , σ ε α ν τίθ εσ η μ ε το υ ς Β ό ρ ειο υ ς σ τρ α τη γ ο ύ ς Γκρα ντ κα ι Σέρμαν.

σ α ρ ε σ τη μ έ ν ο ι σ υ μ π ο λ ίτ ε ς μ ο υ , ε π α φ ίε τ α ι η β α ρ ύ ν ο υ σ α ε υ θ ύ ν η τ ο υ ε μ φ υ λ ίο υ π ο λ έμ ο υ » . Α φ ο ύ η κ υ β έ ρ ν η σ η φ α ιν ό τα ν α ν ίκ α ­ ν η να ε λ έ γ ξ ε ι τα π ρ ά γ μ α τα κα ι απ ό τα λ ό γ ια το υ ν έ ο υ π ρ ο έ δ ρ ο υ ο κ α θ έ ν α ς έ ­ β γ α ζ ε τ ο ν ό η μ α π ου ή θ ε λ ε , η κ α τ ά σ τ α ­ ση δ ε ν ά ρ γ η σ ε να π υ ρ ο δ ο τή σ ε ι τ ο φ υ τίλι τ η ς τ ε λ ικ ή ς έ κ ρ η ξ η ς . Ο ι α ρ χ ικ ο ί π α­ ν η γ υ ρ ισ μ ο ί τω ν Β ο ρ ε ίω ν μ ε τα τ ρ ά π η κ α ν σ ε ο ρ γ ή κα ι α σ φ υ κ τικ ή π ίεσ η π ρ ο ς τ ο ν ν έ ο π ρ ό ε δ ρ ο ο ο π ο ίο ς φ α ιν ό τα ν να α θ ε ­ τ ε ί μια π ρ ο ε κ λ ο γ ικ ή υ π ό σ χεσ η κα ι ε κ ε ί ­ ν ο ι ά ρ χισ α ν να φ ο β ο ύ ν τ α ι μ ήπ ω ς τ ε λ ικ ά ε ν δ ώ σ ε ι σ τις π ιέ σ εις τω ν Ν ο τίω ν ! Α ν τί­ θ ε τ α η α ν τίπ α λ η π λ ε υ ρ ά φ ο β ό τ α ν ό τι θ α α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε μια σ ειρ ά ν ό μ ω ν η ο ­ π οία θ α α π έ β λ ε π ε σ τη ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή ε ­ ξο υ θ έ ν ω σ η τ ο υ Ν ό το υ κα ι ό τ ι η π λ ε ιο ψ η φ ία θ α σ τη ρ ιζ ό τ α ν α π ο κ λ ε ισ τικ ά σ το υ ς β ο υ λ ε υ τ έ ς το υ Β ο ρ ρ ά , ο π ό τ ε για α σ φ ά λ ε ια π ρ ο τίμ η σ ε τ η ν απ όσ χισ η π ρ ο ­ κ ε ιμ έ ν ο υ να α π ο φ ύ γ ε ι τ ις υ σ τ ε ρ ικ έ ς α ­ ν τιδ ρ ά σ ε ις μ ια ς σ υ γ χ υ σ μ έ ν η ς κ υ β έ ρ ν η ­ σ η ς π ου ε ίχ ε χ ά σ ει τ ο ν έ λ ε γ χ ο . Ε τσ ι έ ν α ν μ ή ν α μ ε τ ά τ η ν ε κ λ ο γ ή το υ Λ ίν κ ο λ ν ά ρ χ ισ ε ο χ ο ρ ό ς τω ν α π ο σ χ ίσ ε­ ω ν μ ε π ρ ώ τη τ η ν π ιο α δ ιά λ λ α κ τ η από τ ις Ν ό τ ιε ς Π ο λ ιτ ε ίε ς , τη Ν ό τια Κ α ρ ο λ ί­ να. η ο π ο ία α ν α κ ο ίν ω σ ε ε π ίσ η μ α τ η ν α ­ π όφ α σ ή τ η ς . Μ έ χ ρ ι τ ο ν Ια ν ο υ ά ρ ιο το υ 1861 τ η ν είχ α ν α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι ά λ λ ε ς έ ξι, σ χ η μ α τίζ ο ν τα ς τ ις Ο μ ό σ π ο ν δ ε ς Π ο λ ι­ τ ε ίε ς τ η ς Α μ ε ρ ικ ή ς (C onfederate States of A m erica), μ ε π ρ ό ε δ ρ ο τ ο ν Τ ζ έ φ ε ρ σ ο ν

Ν τα ίη β ις (Jefferson Davis), έ ν α ν δ ια κ ε ­ κ ρ ιμ έ ν ο α π ό σ τρ α το σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η το υ Μ ε ξ ικ α ν ικ ο ύ π ο λ έ μ ο υ κα ι π ρ ώ ην γ ε ρ ο υ σ ια σ τή τω ν ΗΠΑ. Η απ όσ χισ η σ τη ν α ρ χ ή φ α ιν ό τα ν σ αν έ ν α ε ίδ ο ς δ ια ζ υ γ ίο υ μ ε κ ο ιν ή σ υ ν α ίν ε ­ ση: ικ α ν ο π ο ιο ύ σ ε κα ι τ ις δ ύ ο π λ ε υ ρ έ ς α φ ο ύ η κ α θ ε μ ία θ α ή τ α ν π λ έ ο ν ε λ ε ύ θ ε ­ ρη να ο ρ ίσ ει τ η μ ο ίρ α τ η ς μ έσ α σ τα σ ύ­ ν ο ρ ά τ η ς - μια κ α τά σ τα σ η η ο π ο ία απ ομ ά κ ρ υ ν ε το υ λ ά χ ισ τ ο ν τ ο φ ά σ μ α μ ία ς α ­ ν ε π ιθ ύ μ η τ η ς σ ύ ρ ρ α ξη ς . Α κ ό μ α και ο Λ ίν κ ο λ ν π ίσ τε υ ε ό τ ι ό λ α α υ τά δ ε ν ή τα ν π αρά έ ν α π είσ μ α το υ Ν ό το υ ο ο π ο ίο ς α ρ γ ά ή γ ρ ή γ ο ρ α δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε να κ ά ν ε ι τίπ ο τα ά λ λ ο π αρά να ε π α ν ε λ θ ε ί σ τη ν Ενω ση. Η τα ν μια δ ύ σ κ ο λ η κ α τ ά ­ σ τασ η τ η ν ο π ο ία ό μ ω ς θ α κ α τ ά φ ε ρ ν ε να α ν τιμ ε τω π ίσ ε ι, όπ ω ς π ίσ τε υ ε , έ σ τω κα ι μ ε τ η ν α π οχώ ρη σ η ε ν ό ς μ ικ ρ ο ύ α ρ ιθ ­ μ ο ύ Π ο λ ιτειώ ν . Ο μ ω ς ο ι ο ικ ο ν ο μ ικ ο ί π α ­ ρ ά γ ο ν τ ε ς τ η ς Ε νω σ ης α ν α κ ά λ υ ψ α ν τ η ν κ α τ α σ τ ρ ε π τικ ή α λ ή θ ε ια : η ο ικ ο ν ο μ ία το υ κ ρ ά τ ο υ ς ε ίχ ε σ π ά σ ει σ τη μ έσ η ! Ο Β ο ρ ρ ά ς , π ου μ έ χ ρ ι τ ό τ ε π ο υ λ ο ύ σ ε σ χ ε­ δ ό ν τ ο 70% τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς τ ο υ σ το ν Ν ό το , κ ιν δ ύ ν ε υ ε να χ ρ ε ω κ ο π ή σ ε ι α φ ο ύ α υ τ έ ς ο ι ε μ π ο ρ ικ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς είχ α ν σ τα μ α τή σ ε ι. Α ν τ ίθ ε τ α τα έ σ ο δ α το υ Ν ό ­ τ ο υ μ ό ν ο απ ό τ ις ε ξ α γ ω γ έ ς το υ σ τη ν Ε υρώ π η το υ ε π έ τ ρ ε π α ν να επ ιβ ιώ σ ει α υ τό ν ο μ α ! Η επ ίδ ρ α σ η επ ά νω σ τις β ιο μ η χ α ν ίε ς τ ο υ Β ο ρ ρ ά ή τα ν ά μ εσ η : ο ρ ισ μ έ ν α τυ π ι­ κά π ρ ο ϊό ν τα το υ ε μ π ο ρ ίο υ , όπ ω ς τ ο π ε ­ ρ ίφ η μ ο φ υ σ τ ικ ο β ο ύ τ υ ρ ο , π α ρ ά γ ο ν τα ν α π ο κ λ ε ισ τικ ά σ το ν Ν ό το . Π ο λ λ έ ς από τ ις ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις τρ ο φ ίμ ω ν τ ο υ Β ο ρ ρ ά π ου ε ισ ή γ α ν α υ τό τ ο π ρ ο ϊό ν π τώ χ ευ σ α ν απ ό τ η μια μ έ ρ α σ τη ν ά λ λ η . Το ίδ ιο σ υ­ ν έ β η κα ι μ ε τ ις κ λ ω σ τ ο ϋ φ α ν τ ο υ ρ γ ίε ς . Α ν ά λ ο γ ες α π ώ λ ε ιε ς β έ β α ια υ π έ σ τη κα ι ο Ν ό το ς , α λ λ ά γ ν ώ ρ ιζ ε ό τ ι α υ τά π ου θ α έ ­ χ α ν ε α ν π α ρ έ μ ε ν ε σ τη ν Ενω ση θ α ή τα ν π ολύ π ερ ισ σ ό τερ α . Ε ξα γ ρ ιω μ έ ν ο ι ο ι Β ό ρ ε ιο ι α ξίω ν α ν απ ό τ ο ν Λ ίν κ ο λ ν να ε ξ α ν α γ κ ά σ ε ι τ η ν Ο ­ μ ο σ π ο ν δ ία να ε π α ν έ λ θ ε ι σ τη ν Ενω ση τ ο τ α χ ύ τ ε ρ ο , έ σ τω κα ι δ ιά τ η ς β ία ς, κ α θ ώ ς ο Τύπος π α ρ α λ η ρ ο ύ σ ε α π α ιτώ ν τα ς τ η ν τιμ ω ρ ία τω ν « επ α ν α σ τα τώ ν » . Τ ό τε α κ ρ ι­ β ώ ς ο Λ ίν κ ο λ ν σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ίη σ ε τη δ ική το υ κ α τ α σ τ ρ ε π τικ ή α λ ή θ ε ια : δ ε ν ε ίχ ε κ α ν έ ν α ν ο μ ικ ό δ ικ α ίω μ α να ε π έ μ β ε ι α ­ φ ού κα νένα ς νόμ ος δ εν α π α γόρευε τη ν απ όσ χισ η, κ α θ ό σ ο ν η Ενω ση ή τ α ν α π ο ­ τ έ λ ε σ μ α ε θ ε λ ο ν τ ικ ή ς ε π ιλ ο γ ή ς τω ν Π ο ­ λ ιτ ε ιώ ν ! (μ ια ισ το ρ ικ ή λ ε π τ ο μ έ ρ ε ια τ η ν ο π ο ία π ο λ λ ο ί ισ το ρ ικ ο ί δ ε ν έ χ ο υ ν σ χο­ λ ιά σ ε ι α ρ κ ε τά ). Α π ό ε κ ε ίν ο τ ο σ η μ ε ίο κα ι μ ε τ ά ο Β ο ρ ρ ά ς θ ε ώ ρ η σ ε τ η ν α π όσ χισ η ω ς π ρ ο ­ δ ο σ ία ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ έ θ ν ο υ ς κα ι τ ο υ δ η ­ μ ο κ ρ α τικ ο ύ σ υ σ τή μ α το ς , σ το ο π ο ίο τ ο ε κ λ ο γ ικ ό α π ο τέ λ ε σ μ α δ ε ν γ ιν ό τ α ν σ ε ­ β α σ τό , εν ώ ο Ν ό το ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να δ ε χ θ ε ί ό τ ι ο ι κ ά τ ο ικ ο ι τ ο υ Β ο ρ ρ ά , βα σ ι­ ζ ό μ ε ν ο ι σ τη ν π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ ς , θ α έπ ρ ε π ε να κ α θ ο ρ ίζ ο υ ν τ η ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή

Α π ό φ ο ιτο ς τη ς Α κα δημ ία ς το υ Ο υ έσ τ Π ό ίν τ και δ ια κ εκ ρ ιμ έν ο ς σ το ν Μ εξικ α ν ικ ό π όλεμ ο το υ 1846, όπου έχ α σ ε ένα μ ά τι, ο σ υ ντα γ μ α τά ρ χ η ς Τ ζέφ ερ σ ο ν Ν τα ίη β ις ε γ κ α τέ λ ε ιψ ε τη ν σ τρ α τιω τικ ή σ τα δ ιο δ ρ ο μ ία για να α σ χ ο λ η θ εί μ ε τη ν π ολιτική και το 1861 ε ξ ε λ έ γ η π ρ ό εδ ρ ο ς τη ς Ο μοσπονδίας. Α ξιοπ ρ επ ής, ε υ θ ύ ς και χ α ρ α κ τή ρ α ς μ ε υψηλό ή θ ο ς , σ τά θ η κ ε α κλ ό νη το ς σ το π λευρ ό το υ λα ο ύ του α ρ ν ο ύ μ ενο ς να υπ οκύψ ει μ έχ ρ ι το τέ λ ο ς . Μ ε τά τη δολοφ ονία το υ Λίνκολν κ α τη γ ο ρ ή θ η κ ε ως σ υνω μ ότης και φ υ λ α κ ίσ τη κ ε, αν και π ο τέ δεν υπ ή ρ ξε ορ γα νω μ ένο σχέδιο το υ Ν ό το υ για κ ά τι τέ το ιο . Α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ θ η κ ε το 1867.

κα ι τ η ν κο ιν ω ν ικ ή δ ο μ ή π ερ ιο χ ώ ν τ ις ο ­ π ο ίε ς ο ύ τ ε γ ν ώ ρ ιζ α ν , ο ύ τ ε θ α ε ίχ α ν τ η ν ε υ κ α ιρ ία να γνω ρ ίσ ο υ ν.

Α Π Ρ ΙΛ ΙΟ Σ 1861: ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ Κ α θ ώ ς η α ν τιπ α ρ ά θ εσ η κα ι ο ι α π ει­ λ έ ς το υ Β ο ρ ρ ά σ υ ν ε χ ίζ ο ν τ α ν σ ε έ ν α κ λ ί­ μα α υ ξ α ν ό μ ε ν η ς έ ν τα σ η ς , ο Τ ζ έ φ ε ρ σ ο ν Ν τα ίη β ις , θ έ λ ο ν τ α ς να π ρ ο ε τ ο ιμ α σ τ ε ί α μ υ ν τ ικ ά γ ια κ ά θ ε ε ν δ ε χ ό μ ε ν ο , κ ά λ ε σ ε 100.000 ε θ ε λ ο ν τ έ ς να σ τ ρ α τ ε υ θ ο ύ ν ω ς π ο λ ιτο φ υ λ α κ ή , α π α ιτώ ν τα ς π α ρ ά λ λ η λ α τ η ν ε κ κ έ ν ω σ η τω ν κ α τά τ ό π ο υ ς σ τρ α ­ τιω τικ ώ ν ε γ κ α τα σ τά σ ε ω ν τ η ς Ε νω σ ης απ ό τ ις φ ρ ο υ ρ έ ς τ ο υ ς . Ο μ ω ς η φ ρ ο υ ρ ά το υ Φ ο ρ τ Σ ά μ τ ε ρ (Fort Sum ter), ε ν ό ς μ ι­ κ ρ ο ύ ο χ υ ρ ο ύ σ το λ ιμ ά ν ι τ ο υ Τ σ ά ρ λ ε­ σ το ν τ η ς Ν ό τια ς Κ α ρ ο λ ίν α ς , α ρ ν ε ίτ ο να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ ο φ ρ ο ύ ρ ιο ε ξ α κ ο λ ο υ θ ώ ­ ν τ α ς ν α κ ρ α τά υ ψ ω μ έ ν η τ η σ η μ α ία τ η ς Ε νω σ ης. Το φ ρ ο ύ ρ ιο ή τ α ν π α λιό , κ α τ ε ­ σ τρ α μ μ έ ν ο σ ε κά π ο ια σ η μ ε ία το υ κα ι ο δ ιο ικ η τ ή ς το υ , τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Α ν τερ σ ο ν , ε ίχ ε σ τη δ ιά θ εσ ή τ ο υ μ ό ν ο 80 ά ν δ ρ ε ς κα ι π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ε ς π ρ ο μ ή θ ε ιε ς . Το επ ι­ τ ε λ ε ί ο τ ο υ Λ ίν κ ο λ ν τ ο ν ε ν η μ έ ρ ω σ ε ό τι τ ο φ ρ ο ύ ρ ιο ή τ α ν α π ο μ ο ν ω μ έ ν ο κα ι δ ε ν υ π ή ρ χ ε δ υ ν α τ ό τ η τ α α ν ε φ ο δ ια σ μ ο ύ . Ε­ κ ε ίν ο ς κ α τα ν ό η σ ε τ η ν κ α τά σ τα σ η και α ρ χ ικ ά , δ ε ν ε π έ μ ε ιν ε , α λ λ ά τ ο θ έ μ α πήΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ο χ ά ρ τη ς των Π ο λ ιτειώ ν μ ε τ ά το ν π όλεμ ο τη ς Α πόσχισης. Οι ν ό τιες Π ο λ ιτε ίε ς , αν και μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς σ ε έκ τα σ η , ή τα ν α ρ α ιο κ α το ικ η μ έν ες σε σχέση μ ε το ν μ ικ ρ ό τερ ο σ ε έκ τα σ η αλλά π υ κνο κα το ικ η μ ένο Β ο ρ ρ ά . Οι σ υ νο ρ ια κ ές π ο λ ιτείες Μ ιζο ύ ρ ι, Κ εν τά κ υ και Μ α ίρ υ λ α ν τ π αρ έμ ειναν επ ίσημα ο υ δ έ τ ε ρ ε ς , αλλά σ υ μ μ ετείχ α ν ε θ ε λ ο ν τικ ά σ τη δια μ άχη κ α τά τα 2/3 υπ έρ τη ς Ενωσης κα ι κ α τά το 1/3 υπ έρ τη ς Ο μοσπ ονδίας. Το Κ εντά κ υ - η γ ε ν έ τε ιρ α το υ Λίνκολν -θ α α π ο τελ ο ύ σ ε π άντα το 13ο ά σ τρ ο σ τη σημαία το υ Ν ό το υ , χά ρ η σ το υ ς ε θ ε λ ο ν τ έ ς που π ολέμησαν μ ε τη γκρ ίζα σ το λ ή .

■■

ρ ε τ ε ρ ά σ τ ια έ κ τα σ η απ ό τ ο ν Τύπο ο ο ­ π ο ίο ς α π α ιτο ύ σ ε τ η ν π α ρ α δ ε ιγ μ α τ ικ ή τιμ ω ρ ία τω ν α ν τα ρ τώ ν . Ο Λ ίν κ ο λ ν υ π ο ­ χ ρ ε ώ θ η κ ε να υ π ο κ ύ ψ ε ι σ τις π ιέ σ ε ις δ η λ ώ ν ο ν τ α ς ό τ ι η κ υ β έ ρ ν η σ η α ρ ν ε ίτα ι να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ ο Φ ο ρ τ Σ ά μ τ ε ρ κα ι δ ιέ τ α ­ ξ ε τ ο ν α ν ε φ ο δ ια σ μ ό το υ απ ό τη θ ά λ α σ ­ σα. Η α π ό π ειρ α ό χ ι μ ό ν ο ν α π έ τυ χ ε λό γω σ φ ο δ ρ ή ς θ α λ α σ σ ο τα ρ α χ ή ς , α λ λ ά θ ε ω ­ ρ ή θ η κ ε κα ι ω ς π ο λ ε μ ικ ή ε ν έ ρ γ ε ια ε κ μ έ ρ ο υ ς τ η ς Ε νω σ ης! Το π ρω ί τ η ς 12ης Α π ρ ιλ ίο υ 1861 ακ ο ύ σ τη κ α ν ο ι π ρ ώ το ι κ α ν ο ν ιο β ο λ ισ μ ο ί το υ π ο λ έ μ ο υ , απ ό τ α π υ ρ ο β ό λ α τ η ς Ο ­ μ ο σ π ο ν δ ία ς π ου ά ρ χισ α ν να β ά λ λ ο υ ν ε ­ ν α ν τίο ν τ ο υ ο χ υ ρ ο ύ . Ο Α ν τερ σ ο ν , α ν ίκ α ­ ν ο ς να π ρ ά ξ ε ι ο τ ιδ ή π ο τ ε ά λ λ ο , α ν τα π ά ­ ν τ η σ ε μ ε μ ε ρ ικ ά π υ ρ ά γ ια τ η ν « τιμ ή τω ν ό π λω ν» κα ι μ ε τ ά π α ρ α δ ό θ η κ ε . Η τα ν μια α ν α ίμ α κ τη κα ι ά χ ρ η σ τη α ν α μ έ τρ η σ η , η ο π ο ία ό μ ω ς έ δ ω σ ε σ ε ό λ ο υ ς να κ α τ α λ ά ­ β ο υ ν ό τ ι ο π ό λ ε μ ο ς ε ίχ ε α ρ χ ίσ ει, χ α ρ ίζ ο ­ ν τ α ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν α σ το ν Λ ίν κ ο λ ν τ ο η θ ι­ κό έ ρ ε ισ μ α π ου α ν α ζ η το ύ σ ε γ ια να δ ια ­ κ η ρ ύ ξ ε ι ό τ ι ο ι Ν ό τιο ι ή τ α ν ε κ ε ίν ο ι π ου ά ν ο ιξα ν π ρ ώ το ι π υρ! Ε ξά λ λ ο υ τ ο ε π ιτ ε λ ε ίο το υ Λ ίν κ ο λ ν ε ίχ ε ή δ η α ρ χ ίσ ει να α ν α μ ε τρ ά τ ις δ υ ν ά ­ μ ε ις το υ γ ια να κ τυ π ή σ ε ι τ ο ν Ν ό το σ το π ε δ ίο τ η ς μ ά χ η ς κα ι ο ι ε κ τ ιμ ή σ ε ις ή τ α ν ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ε ν θ α ρ ρ υ ν τ ικ έ ς - τ ο υ λ ά χ ι­ σ το ν σ το υ ς α ρ ιθ μ ο ύ ς : ο Β ο ρ ρ ά ς δ ιέ θ ε ­ τ ε τ ο 97% τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς ό π λω ν, τ ρ ι­

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

π λάσ ιο σ τρ α τό κα ι ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο ν σ τό λ ο - και μ ό ν ο η υ π ερ ο π λ ία τ ο υ τ ε λ ε υ τ α ίο υ θ α α ρ κ ο ύ σ ε γ ια να α π ο κ λ ε ίσ ε ι τ α λ ιμ ά ­ νια τ η ς Ο μ ο σ π ο ν δ ία ς δ ια κ ό π τ ο ν τ α ς έ ­ τσ ι τ ις ε μ π ο ρ ικ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς μ ε τ η ν Ε υρ ώ π η. Η α π ό φ α σ η λ ο ιπ ό ν ή τ α ν ε ύ κ ο λ η : να ι σ το ν π ό λ εμ ο ! Α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό ς σ κ ο π ό ς τ ο υ Β ο ρ ρ ά , λο ιπ ό ν , σ τη ν ε π ε ρ χ ό μ ε ν η σ ύ ρ ρ α ξη δ ε ν ή τ α ν τίπ ο τα ά λ λ ο π αρά η βία ιη επ α ν α ­ φ ο ρ ά τ ο υ Ν ό το υ σ τη ν Ενω ση, ε ξ α ιτ ία ς τω ν τε ρ ά σ τιω ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν ε π ιπ τώ σ ε­ ω ν π ο υ ε ίχ ε π ρ ο κ α λ έ σ ε ι η απ όσ χισ ή το υ . Η δ ο υ λ ε ία δ ρ ο ύ σ ε απ λά ω ς μια δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ σ α « τε χ ν ικ ή λ ε π τ ο μ έ ρ ε ια » . Ο Ν ό το ς ω σ τό σ ο φ α ιν ό τα ν να α ψ η ­ φ ά ε π ιδ ε ικ τ ικ ά τ ο υ ς α ρ ιθ μ ο ύ ς . Αν κα ι το θ έ μ α το υ σ τό λ ο υ ισ ο δ υ ν α μ ο ύ σ ε ο υ σ ια ­ σ τικ ά μ ε ο ικ ο ν ο μ ικ ό σ τρ α γ γ α λ ισ μ ό , οι Ν ό τιο ι υ π ε ρ χ ε ίλ ιζ α ν απ ό ε θ ν ικ ή έ π α ρ ­ ση: τ ο μ ό ν ο π ου θ έ λ η σ α ν ή τ α ν να ζήσ ο υ ν α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο ι μ έσ α σ τα σ ύ ν ο ρ ά τ ο υ ς , μ ε έ ν α δ ικ ό τ ο υ ς ο ικ ο ν ο μ ικ ό σ ύ­ σ τη μ α , τ η σ τιγ μ ή π ου ο Β ο ρ ρ ά ς α π ει­ λ ο ύ σ ε να ε ισ β ά λ ε ι σ τη γ η τ ο υ ς . Α υ τ ό ή ­ τ α ν τ ο η θ ικ ό ε π ιχ ε ίρ η μ α τ ο υ « Ιερ ο ύ Σ κο π ο ύ » το υ Ν ό το υ ("The Cause"), ο ο ­ π ο ίο ς σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε μια ο μ ά δ α ε ξ α ι­ ρ ε τ ικ ώ ν σ τρ α τη γ ώ ν κα ι ε ν ό ς μ ικ ρ ο ύ α λ ­ λά κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά α κ α τ ά β λ η τ ο υ α ν θ ρ ώ ­ π ινο υ δ υ ν α μ ικ ο ύ , θ α έ τ ρ ε π ε σ ε φ υ γ ή τ ο υ ς Γ ιά ν κ η δ ε ς επ ί δ ύ ο σ υ ν εχ ή χ ρ ό ν ια , π ρ ο ς μ ε γ ά λ η α π ελπ ισ ία τ ο υ Λ ίνκολν.

ΤΙ ΕΓΙΝΕ Μ Ε ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟ ΛΕΜ Ο Υ; Μ ε τ ά τ η ν κ ή ρ υ ξη το υ π ο λ έ μ ο υ π ο λ ­ λ ά π ρ ά γ μ α τα ά λ λ α ξα ν σ τη ζω ή - κα ι κ υ ­ ρ ίω ς σ το ν θ ά ν α τ ο - τω ν λ ε υ κ ώ ν Α μ ε ρ ι­ κα νώ ν, α λ λ ά τ ίπ ο τα α π ο λ ύ τω ς σ τη ζω ή τω ν μαύρω ν. Τα κ α θ ή κ ο ν τ ά τ ο υ ς π α ρ έμ ε ιν α ν τα ίδια τό σ ο σ το ν Ν ό το , όσ ο και σ το ν Β ο ρ ρ ά , α ν κα ι ά λ λ α ξα ν κά π οια π ρ ά γ μ α τα γ ύ ρ ω απ ό τ ο ν ο ρ ισ μ ό το υ ό ­ ρ ο υ « δ ο υ λ εία » , δ ιό τ ι σ το ν Β ο ρ ρ ά , γ ια π α ρ ά δ ειγ μ α , π ο λ λ ο ί ε ν ν ο ο ύ σ α ν τ η ν α­ π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν δ ο ύ λ ω ν σ αν τ η ...μ η κ α τ ο χ ή τ ο υ ς απ ό τ ο υ ς Ν ό τιο υ ς , ρ ιγώ ­ ν τ α ς β έ β α ια μ ε α π ο σ τρ ο φ ή σ τη ν ιδ έα τ η ς ισ ό τιμ η ς έ ν τ α ξ η ς τω ν μ α ύ ρ ω ν ω ς π ο λ ιτώ ν τω ν Η ΠΑ (ό τα ν ο σ τρ α τη γ ό ς Γ κ ρ α ν τ ρ ω τ ή θ η κ ε γ ια τ ί δ ε ν α π ε λ ε υ θ έ ­ ρω σ ε τ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς τ ο υ α π ά ν τη σ ε: «Δ ύ­ σ κ ο λ α β ρ ίσ κ ε ις κα λά ε ρ γ α τ ικ ά χ έ ρ ια α υ ­ τ ή τ η ν επ ο χ ή » ). Σ ε ά λ λ ο υ ς τ ο μ ε ίς έ γ ιν α ν κ ά π ο ιε ς δ υ ν α μ ικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς απ ό τ ο ν π ρ ό εδ ρ ο . Τ ο ν Ιο ύ ν ιο το υ ίδ ιο υ έ τ ο υ ς κ α τ α σ κ ε υ ά ­ σ τ η κ ε μ ια κ α τ η γ ο ρ ία ε ν α ν τ ίο ν τω ν Π ο λ ι­ τ ε ιώ ν τ η ς Ο μ ο σ π ο ν δ ία ς ό τ ι δ ε ν είχ α ν π λ η ρ ώ σ ει τ ο υ ς φ ό ρ ο υ ς τ ο υ ς π ρ ο ς τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ η (δ η λ α δ ή τω ν Η ν ω μ έν ω ν Π ο ­ λ ιτειώ ν !). Α υ τό ο δ ή γ η σ ε σ τη ν ψ ήφ ισ η τ ο υ ν ό μ ο υ π ερ ί Κ α τά σ χ εσ η ς τω ν π ε ρ ι­ ο υ σ ιώ ν τω ν Ν ο τίω ν Π ο λ ιτε ιώ ν

Σ ε α υ τό ν το ν πίνακα της επ οχής ο β ομ β αρ δισ μ ός το υ Φ ορ τ Σ ά μ τε ρ , τον Απρίλιο το υ 1861, έ χ ε ι το ν ισ θ ε ί υπ ερβ ολικά για λό γο υ ς π ροπ αγάνδας. Σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ή τα ν μ ία σ ύ ντο μ η και α να ίμ α κ τη σ ύ γκρ ουσ η, η οπ οία όμω ς σ η μ α το δ ό τη σ ε τη ν έν α ρ ξη το υ π ολέμου και χά ρ ισ ε σ το ν Λίνκολν το έρ εισ μ α που χ ρ ε ια ζ ό τα ν για να ξεκ ιν ή σ ει το ν π όλεμο εν α ν τίο ν το υ Ν ό το υ .

(C onfiscation Act) π ου θ α κ α τ α κ τ ώ ν τ ο σ τη ν π ο ρ εία το υ π ο λ έ μ ο υ ! Το μ ό ν ο π ου π ρ ο β λ ε π ό τα ν γ ια τ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς ή τ α ν ό τ ι α υ τ ο ί α π λ ά ...δ ε ν θ α ε π ισ τ ρ έ φ ο ν τ α ν σ το ν ιδ ιο κ τ ή τ η τ ο υ ς , π ρ ά γ μ α π ου σήμ α ιν ε ό τ ι μ ά λ λ ο ν θ α α π ο κ το ύ σ α ν έ ν α ν κ α ιν ο ύ ρ γ ιο σ ε κά π ο ια β ο ρ ε ιό τ ε ρ η τ ο π ο ­ θ εσ ία ! Π ρ ο ς τ ο π α ρ ό ν ο π ό λ ε μ ο ς ε ίχ ε ε π ι­ φ υ λ ά ξ ε ι μ ό ν ο ή τ τ ε ς γ ια τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ η ς Ε νω σ η ς κα ι ο ι θ υ σ ίε ς α π α ιτο ύ σ α ν ό λ ο κα ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς ψ υ χ έ ς γ ια να α ν α ­ π λ η ρ ω θ ο ύ ν ο ι τ ε ρ ά σ τ ιε ς α π ώ λ ε ιε ς . Η π ρ ο π α γ ά ν δ α τ ο υ Β ο ρ ρ ά χ ρ ε ιά σ τ η κ ε να α π ε υ θ υ ν θ ε ί σ τα α ν ώ τε ρ α α ν θ ρ ώ π ιν α ι­ δ α ν ικ ά τω ν π ο λ ιτώ ν τ ο υ γ ια να α ν τ έ ξ ε ι τ ο π ο λ ύ ν ε κ ρ ο α ιμ α το κ ύ λ ισ μ α . Ο μ ω ς τ ο σ ύ ν θ η μ α «α γώ να ς γ ια τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τω ν μ α ύ ρ ω ν » π ρ ο φ α ν ώ ς δ ε ν ε ίχ ε α π ή ­ χ η σ η . Υ π ή ρ χα ν α ρ κ ε τ ο ί σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς π ρ ό θ υ μ ο ι να π ο λ ε μ ή σ ο υ ν γ ια τ η ν έ ν ω ­ ση τω ν Π ο λ ιτε ιώ ν , α λ λ ά ε λ ά χ ισ το ι π ου θ α ή θ ε λ α ν να π ο λ ε μ ή σ ο υ ν γ ια τ η ν α π ε­ λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν ν έγ ρ ω ν κα ι κ α ν έ ν α ς π ου θ α ή θ ε λ ε να π ε θ ά ν ε ι γ ια τ η ν π ρ ο α ­ γ ω γ ή τω ν α ν ίκ α ν ω ν σ τρ α τη γ ώ ν τ ο υ , τη σ τιγ μ ή π ου σ το α ν τίπ α λ ο σ τρ α τό π ε δ ο ο ι Ν ό τιο ι λ ά τ ρ ε υ α ν τ ο υ ς δ ικ ο ύ ς τ ο υ ς . Α υ τή η δ ια φ ο ρ ά η θ ικ ο ύ σ τη μ ά χη κ ό ­ ν τ ε υ ε να α ν α τ ρ έ ψ ε ι τ α π ά ν τα ! Μ ε τ ά απ ό μια σ ειρ ά α π ίσ τε υ τω ν θ ρ ιά μ β ω ν οι Ν ό τιο ι κ α τ ά φ ε ρ α ν να μ ε τ α φ έ ρ ο υ ν τ ο ν π ό λ ε μ ο απ ό τ α π ρ ο ά σ τια τ η ς π ρ ω τε ύ ο υ σ ά ς τ ο υ ς μ έσ α σ το έ δ α φ ο ς τ ο υ Β ο ρ ­ ρά, ενώ ο ι σ τρ α τη γ ο ί π ου ε π ιλ έ γ ο ν τ α ν απ ό τ ο ν Λ ίν κ ο λ ν μ ε π ο λ ιτικ ά κ ρ ιτή ρ ια δ ιέ θ ε τ α ν έ ν α ν ά ρ τια ε ξο π λ ισ μ έ ν ο κα ι υ­ π ε ρ ά ρ ιθ μ ο σ τρ α τό , α λ λ ά δ ε ν ή ξ ε ρ α ν να κ ε ρ δ ίζ ο υ ν μ ά χ ες . Ο Λ ίν κ ο λ ν π ιε ζ ό τα ν να κ ά ν ε ι κά π οια χ ε ιρ ο ν ο μ ία υ π έρ τ η ς α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ς τω ν μ α ύ ρ ω ν , α λ λ ά π ε ρ ίμ ε ν ε να τ ο π ράξ ε ι μ ε τ ά απ ό μ ία ν ίκ η γ ια να μη φ α ν ε ί ό τ ι υ π ο χ ω ρ εί λ ό γ ω τω ν ά σ χ η μ ω ν σ τρ α τιω τι­ κώ ν ε ξ ε λ ίξ ε ω ν . Η ε υ κ α ιρ ία α υ τή το υ δ ό ­ θ η κ ε σ τις 22 Σ ε π τ ε μ β ρ ίο υ 1862 μ ε τ ά απ ό τ η ν α π ίσ τε υ τ α α ιμ α τη ρ ή μ ά χη το υ Α ν τιέ τα μ , ό τ α ν ο Σ τ ρ α τ ό ς τ η ς Ε νω σ ης κ α τ ά φ ε ρ ε να α π ο κ ρ ο ύ σ ει μια εισ β ο λ ή τ ο υ Ρ ό μ π ερ τ Λ η σ τη ν Ο υ ά σ ιν γ κ το ν , ε κ -

δ ίδ ο ν τ α ς τ η ν π ε ρ ίφ η μ η Δ ια κ ή ρ υ ξη Χ ε ι­ ρ α φ έτη σ η ς (Proclam ation of Em ancipation), η ο π ο ία χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε ε υ ρ ύ τ α τ α απ ό τ ο υ ς π ρ ο π α γ α ν δ ισ τικ ο ύ ς κ ύ κ λ ο υ ς γ ια να α π α λ ύ ν ει τ ις ε ν τυ π ώ ­ σ εις , α ν κα ι ο υ σ ια σ τικ ά ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια έ ν α α κ ό μ α μ ε γ ά λ ο φ ιά σ κο α ν τ ά ξ ιο τ η ς ρ η τ ο ρ ικ ή ς το υ δ ε ιν ό τ η τ α ς : η Δ ια κ ή ρ υ ­ ξη υ π ο σ χ ό τα ν τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τω ν δ ο ύ λ ω ν τω ν Π ο λ ιτε ιώ ν το υ Ν ό το υ - ό χι ό μ ω ς και το υ Β ο ρ ρ ά - μ ό λ ις τ α σ τ ρ α τ ε ύ ­ μ α τα τ η ς Ε νω σ η ς α π ε λ ε υ θ έ ρ ω ν α ν τ ις π ε ρ ιο χ έ ς σ τις ο π ο ίε ς ζο ύ σ α ν , ε ξα ιρ ώ ­ ν τ α ς ό μ ω ς τ ις π ε ρ ιο χ έ ς ο ι ο π ο ίε ς ε ίχ α ν ή δ η κ α τ α λ η φ θ ε ί! Μ ε ά λ λ α λ ό γ ια η Δ ια ­ κ ή ρ υ ξη α π ε λ ε υ θ έ ρ ω ν ε τ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς π ου δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι και κ ρ α το ύ σ ε υ π ό δ ο υ λ ο υ ς ε κ ε ίν ο υ ς α κ ρ ι­ βώ ς π ου μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι! Η σ χ ε τικ ή π α ρ ά γ ρ α φ ο ς μ ά λ ισ τα τ ε λ ε ίω ν ε δ ιε υ κ ρ ιν ίζ ο ν τ α ς ό τ ι γ ια τ ις ε ξ α ιρ ο ύ μ ε ­ ν ε ς Π ο λ ιτ ε ίε ς « ...ο ι δ ια τ ά ξ ε ις επ ί το υ π α ρ ό ν τ ο ς π α ρ α μ έ ν ο υ ν α κ ρ ιβ ώ ς ω ς α υ ­ τή η Δ ια κ ή ρ υ ξη να μ η ν ε ίχ ε ε κ δ ο θ ε ί» . Ο τ α ν β έ β α ια ο Λ ίν κ ο λ ν τη σ υ ν έτα σ σ ε πί­ σ τ ε υ ε ό τ ι θ α π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε μ α ζ ικ έ ς ε ξ ε ­ γ έ ρ σ ε ις τω ν μ α ύ ρ ω ν τ ο υ Ν ό το υ , α λ λ ά απ έτυ χ ε. Οι δ ο ύ λο ι δ εν ε ξεγ έ ρ θ η κ α ν , εν ώ ο ι Ν ό τιο ι κά γ χ α ζα ν δ η λ ώ ν ο ν τα ς ό τι α υ τό α π ο τε λ ο ύ σ ε μια α κ ό μ α α π ό δ ε ιξη τ ο υ δ ίκ α ιο υ α γώ να τ ο υ ς π ου δ ε ν θ α τ ο υ ς ε π έ τ ρ ε π ε να ε π ισ τ ρ έ φ ο υ ν σ το υ ς κ ό λ π ο υ ς μ ία ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς η ο π ο ία επ ιδ ιδ ό τ α ν σ ε τ έ τ ο ι α α π α τη λ ά τ ε χ ν ά σ μ α τα γ ια να κ α λ ύ ψ ε ι τ α ψ ε ύ δ η τ η ς . Μ ια από τ ις " ε ξ α ιρ ο ύ μ ε ν ε ς " μ ά λ ισ τα Π ο λ ιτ ε ίε ς σ τη ν ο π ο ία ο Λ ίν κ ο λ ν ε π έ τ ρ ε π ε τ ο κ α ­ θ ε σ τ ώ ς τ η ς δ ο υ λ ε ία ς ή τ α ν κα ι η γ ε ν έ ­ τ ε ιρ ά το υ , τ ο Κ ε ν τά κ υ . Η Π ο λ ιτ ε ία α υ τή α ν ή κ ε ο υ σ ια σ τικ ά σ το ν Ν ό το , α λ λ ά επ ί­ σ η μ α ε ίχ ε π α ρ α μ ε ίν ε ι ο υ δ έ τ ε ρ η . Σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ε ίχ ε π ρ ο σ α ρ τη θ ε ί από τ η ν Ενω ση, απ ό τ η ν α ρ χ ή κ ιό λ α ς τ ο υ π ο λ έ μ ο υ . Ο Λ ίν κ ο λ ν , λ ο ιπ ό ν , ή θ ε λ ε να έ χ ε ι κ α λ έ ς σ χ έσ εις μ ε τ ο υ ς γ α ιο κ τ ή μ ο ­ ν έ ς τ η ς κι έ τσ ι ε κ ε ί ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ν ...α ­ ν ο ικ τ έ ς ε ξ α ιρ έ σ ε ις ! Ω σ τό σ ο τ ο έ ν α τ ρ ί­ τ ο τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ τ ο υ Κ ε ν τά κ υ , κ α θ ώ ς κα ι ο λ ό κ λ η ρ η η ο ικ ο γ έ ν ε ια τ η ς σ υ ζύ γ ο υ τ ο υ Λ ίν κ ο λ ν , π ο λ ε μ ο ύ σ α ν μ ε τ ο ν Ν ό το .

Ο λ ο χία ς Κ άρ νεϋ το υ 54ου Σ υ ν τά γ μ α το ς της

Μ α σ α χ ο υ σ έτη ς ή τα ν ο π ρώ τος μ α ύ ρ ο ς που π α ρ α σ η μ ο φ ο ρ ή θ η κ ε για α νδ ρ εία κ α τά τη μ άχ η. Ο Β ορ ρ ά ς δ έ χ θ η κ ε τη ν ε θ ε λ ο ν τικ ή σ τρ α το λ ό γ η σ η νέγρω ν ήδη από το 1863 για να κ α λ ύ π τει τις α π ώ λειές το υ , χω ρίς όμω ς να το υ ς π αραχω ρήσει και τη ν ε λ ε υ θ ε ρ ία το υ ς , η οποία ή λ θ ε μ όνο λ ίγ ε ς μ έ ρ ε ς πριν από τη λ ή ξη το υ π ολέμ ου, ό τα ν η κ υ βέρ νησ η φ ο β ή θ η κ ε τις α ν τιδ ρ ά σ εις που θ α π ρ οκα λούσ ε α υ τό ς ο α π ροκάλυπ τος εμ π α ιγ μ ό ς. Οι Ν ό τιο ι, α ν τίθ ε τα , δεν δ έχ θ η κ α ν π ο τέ κ ά τι τ έ τ ο ιο , παρά το ό τι είχα ν ανά γκη και το ν τε λ ε υ τα ίο άνδρα που θ α μ π ο ρούσ ε να κ ρ α τή σ ει όπλο. Δ ε ν θ α ή τα ν δύσ κολο να μ α ν τέψ ο υ μ ε το ν λόγο. Ενας Ν ό τιο ς π ο λιτικό ς ε ίχ ε π ει: «Δ ε ν θ α υπ ήρχε μ ε γ α λ ύ τε ρ ο ς ε ξ ε υ τε λ ισ μ ό ς για την Ο μοσπονδία από το να κ ερ δ ίσ ει την α ν εξα ρ τη σ ία τη ς μ ε τη σ υνεισ φ ορ ά αυτώ ν των ανθρώ πω ν σ το υ ς οπ οίους α ρ ν είτα ι να π αραχω ρήσει τη ν ε λ ε υ θ ε ρ ία » !

ήΓ 1^-

Τ ελικ ά τ ο ν Ο κ τώ β ρ ιο το υ 1863 τ ο Υ ­ π ο υ ρ γ ε ίο Π ο λ έ μ ο υ δ έ χ θ η κ ε ν α σ τ ρ α τ ο ­ λ ο γ ή σ ε ι επ ίσ η μ α ε θ ε λ ο ν τ ι κ έ ς μ ο ν ά δ ε ς ν έ γ ρ ω ν απ ό τ έ σ σ ε ρ ις ο υ δ έ τ ε ρ ε ς σ υ ν ο ­ ρ ια κ έ ς Π ο λ ιτ ε ίε ς , κ α τ α β ά λ λ ο ν τ α ς ό μ ω ς κα ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν η α π ο ζη μ ίω σ η σ το υ ς ι­ δ ιο κ τ ή τ ε ς . Ο μ ω ς α κ ό μ α κα ι α υ τή η π ρω ­ τ ο β ο υ λ ία το υ Λ ίν κ ο λ ν β α σ ιζό τα ν π ερ ισ ­ σ ό τ ε ρ ο σ τις ά μ ε σ ε ς α ν ά γ κ ε ς το υ , π αρά σ τις α γ ν έ ς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ : ο Σ τ ρ α τ ό ς χ ρ ε ια ζ ό τ α ν ά λ λ ο υ ς 500.000 ο π λ ίτε ς γ ια να α ν α π λ η ρ ώ σ ει τ ις α π ώ λ ε ιε ς τω ν α δ η ­ φ ά γ ω ν ό π λω ν τ η ς Ο μ ο σ π ο ν δ ία ς . Ο ι α ­ ν τ ιδ ρ ά σ ε ις υ π ή ρ ξα ν π ο λ λ έ ς κα ι έ ν τ ο ­ ν ε ς ε π ε ιδ ή κ α ν έ ν α ς λ ε υ κ ό ς δ ε ν δ ε χ ό ­ τ α ν να μ ά χ ε τα ι δ ίπ λα σ ε έ ν α ν ν έγ ρ ο . Ε­ ν α ς α ξιω μ α τικ ό ς σ υ ζ η τώ ν τα ς μ ε τ ο ν σ τρ α τη γ ό Σ έ ρ μ α ν ε ίδ ε τ ο θ έ μ α σ τη ν ο υ ­ σία το υ : "Τα κ ο ρ μ ιά τω ν ν έγ ρ ω ν σ τα μ α ­ τ ά ν ε κι α υ τ ά μια χ α ρ ά τ ις σ φ α ίρ ε ς τω ν Α ν τα ρ τώ ν , ξ έ ρ ε τ ε " . «Ναι, α λ λ ά ο ι α μ μ ό σ α κ κ ο ι κ ά ν ο υ ν κ α λ ύ τ ε ρ α τ η δ ο υ λ ε ιά » , α π ά ν τη σ ε κο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Γ ιλ ο υ χ η μ έν ο ς μ έσ α σ το α υ σ τη ρ ό π εριβά λλο ν μ ια ς θ ρ η σ κ ό λ η π τη ς ο ικ ο γ έ ν εια ς , ο Τζων Μ π ρ άο υν λ έ γ ε τ α ι ό τι δ ια κ α τεχ ό τα ν από μ ε τα φ υ σ ικ έ ς ε μ μ ο ν ές και ο ρ ά μ α τα για τη ν α π ελ ευ θ έρ ω σ η τω ν νέγρων. Επί ένα δ ιά σ τη μ α α ν α μ ίχ θ η κ ε σ τη ν π ολιτική , αλλά τη ν ε γ κ α τέ λ ε ιψ ε για να ξεκ ιν ή σ ει έναν παράνομο ένοπλο αγώ να εν α ν τίο ν των δ ο υ λ ο κτη τώ ν το υ Ν ό το υ , δ η μ ιο υ ρ γ ώ ν τα ς τα πρώ τα α ιμ α τη ρ ά επ εισ ό δ ια . Οι ύπ οπ τες σ χ έσ εις το υ μ ε γ ερ ο υ σ ια σ τέ ς το υ Β ορ ρά και η π ρ οκλη τική σ τά σ η το υ Τύπου, που τον εξύ μ ν η σ ε, γέννησ α ν σ το ν Ν ό το τις π ρώ τες σ κ έψ εις για απόσχιση.

Ίβ ■*

φ τ ά ο Σ έρ μ α ν. Τ ελικά 6 έ 6 α ια τ ο μ έ τ ρ ο ε φ α ρ μ ό σ τ η κ ε α κ ρ ιβ ώ ς λό γω τω ν π ρ α κ τικ ώ ν π ρ ο τε ρ η μ ά τω ν το υ , α ν και μ ό ν ο τ ο ν Μ ά ρ τιο το υ 1865 - μ ό λ ις έ ν α ν μ ή ν α π ριν απ ό τη λ ή ξη το υ π ο λέμ ο υ - α π ο δ ό θ η κε η ε λ ε υ ­ θ ε ρ ία σ ε α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς και τ ις ο ικ ο γ έ ν ε ιέ ς τ ο υ ς , γ ια να μη ν ιώ σ ο υ ν ε ν τ ε λ ώ ς ε ξ α π α τ η μ έ ν ο ι απ ό μια κ υ β έ ρ ­ ν η σ η γ ια τ η ν ο π ο ία ε ίχ α ν δ ώ σ ει τ ο α ίμ α το υ ς. Κ ά τι α ν ά λ ο γ ο σ υ ν έ β α ιν ε και σ τη ν α ν τ ίθ ε τ η π λ ε υ ρ ά . Είναι ε λ ά χ ισ τα γ ν ω ­ σ τό ό τ ι υ π ή ρ ξα ν α ρ κ ε τ έ ς χ ιλ ιά δ ε ς μ α ύ ­ ρ ο ι - ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι και μη - ο ι ο π ο ίο ι π ο λ έ ­ μ η σ α ν ε θ ε λ ο ν τ ικ ά γ ια τ ο ν Ν ό το , γ ια π ο λ λ ο ύ ς κα ι δ ιά φ ο ρ ο υ ς λ ό γ ο υ ς : ο ι α π ε ­ λ ε υ θ ε ρ ω μ έ ν ο ι ε π ε ιδ ή ε ίχ α ν κα ι α υ το ί να π ρ ο σ τ α τε ύ σ ο υ ν τ ις π ε ρ ιο υ σ ίε ς και τ ις ο ικ ο γ έ ν ε ιέ ς τ ο υ ς , ά λ λ ο ι ε π ε ιδ ή δ ε ν π ίσ τε υ α ν τα π ο μ π ώ δ η λ ό γ ια τ ο υ Λ ίν ­ κο λν, ά λ λ ο ι μ ε τ η ν ε λ π ίδ α τ η ς α π ε λ ε υ ­ θ έ ρ ω σ η ς κα ι ά λ λ ο ι απ λά δ ιό τ ι « ...π ρ ο τ ι­ μ ο ύ σ α ν να π ο λ ε μ ο ύ ν γ ια τ ο ν λ ε υ κ ό π ου γ ν ώ ρ ιζ α ν , π αρά γ ια τ ο ν λ ε υ κ ό π ου δ ε ν γ ν ώ ρ ιζα ν » . Από τ ις α ρ χ έ ς τ ο υ 1864 κα ι μ ε τ ά τ ο α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ ν α μ ικ ό τ η ς Ε νω σ η ς ε ίχ ε α ρ χ ίσ ει π λ έ ο ν να α π ο κ τά τ ε ρ ά σ τ ιε ς δ ια ­ σ τά σ εις , α ρ κ ε τ έ ς γ ια να κ α τ α β ά λ ο υ ν τ ο υ ς ε υ φ υ έ σ τ ε ρ ο υ ς σ τρ α τη γ ο ύ ς και

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

τ ο υ ς π ιο σ κ λ η ρ ο τ ρ ά χ η λ ο υ ς σ τρ α τιώ ­ τ ε ς . Α ρ κ ε ί μ ό ν ο να α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τ ι οι Ιρ λ α ν δ ο ί κ υ ρ ίω ς μ ε τ α ν ά σ τ ε ς , β ρ ίσ κ ο ­ ν τ α ς τα λ ιμ ά ν ια το υ Ν ό το υ α π ο κ λ ε ισ μ έ ­ να, κ α τ έ φ ε υ γ α ν σ το ν Β ο ρ ρ ά , ό π ο υ π ροκ ε ιμ έ ν ο υ να ε ξα σ φ α λ ίσ ο υ ν έ ν α π ιά το φ α γ η τ ό κ α τ α τά σ σ ο ν τα ν σ το ν σ τρ α τό μ ό λ ις π α το ύ σ α ν τ ο π ό δ ι τ ο υ ς σ τη ν Α μ ε ­ ρ ικ ή . Ο α ρ ιθ μ ό ς τ ο υ ς ά γ γ ιζ ε τ ις 700.000 - α ρ ιθ μ ό ς τρ ιπ λ ά σ ιο ς απ ό ό σ ο υ ς άνδ ρ ε ς δ ιέ θ ε τ ε ο Ν ό το ς σ ε κ ά θ ε μ έτω π ο το υ π ο λ έ μ ο υ - κα ι α υ τ ό ς τ ε λ ικ ά έ κ ρ ιν ε τ ο α π ο τέ λ ε σ μ α . Ο π ό λ ε μ ο ς έ λ η ξ ε σ τις 9 Α π ρ ιλ ίο υ 1865. Μ έσ α σ το δ ιά σ τη μ α τω ν π έ ν τ ε η ­ μ ε ρ ώ ν ο ι ο π ο ίε ς α π ε τ έ λ ε σ α ν τη β ρ α χ ύ ­ βια μ ε τ α π ο λ ε μ ικ ή π ρ ο ε δ ρ ικ ή θ η τ ε ία το υ , ο Λ ίν κ ο λ ν έ π ρ α ξ ε ό τ ι τ ο υ ή τ α ν δ υ ­ ν α τό γ ια να α ν α σ υ γ κ ρ ο τ ή σ ε ι π ρ α γ μ α τι­ κά τ ο κ ρ ά το ς π έρ α απ ό κ ά θ ε ίχ ν ο ς π ο λ ι­ τικ ο ύ σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ο ς , π ρ ο σ π α θ ώ ν τα ς να π ε ρ ιο ρ ίσ ε ι τ α π ε ρ ισ τα τ ικ ά ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς σ ε β ά ρ ο ς τω ν η τ τ η μ έ νω ν, π αρά τ ις π ιέ σ εις τ ο υ π ο λ ιτικ ο ύ το υ κ ύ κ λ ο υ οι ο π ο ίο ι ζ η το ύ σ α ν τ η ν π α ρ α ­ δ ε ιγ μ α τ ικ ή τιμ ω ρ ία τ ο υ Ν ό το υ . Ο τα ν σ τις 14 Α π ρ ιλ ίο υ 1865 ο 2 6 χ ρ ο ν ο ς Τ ζω ν Γ ο υ ίλ ξ Μ π ο ύ θ τ ο ν π υ ρ ο β ο λ ο ύ σ ε σ το κ ε φ ά λ ι π ισ τ ε ύ ο ν τ α ς ό τι έ π α ιρ ν ε ε κ δ ίκ η ­ ση γ ια τ η ν ή τ τ α τ ο υ Ν ό το υ , δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ ε ό τι σ κ ό τω ν ε τη μ ο ν α δ ικ ή ε λ π ίδ α α π ο κ α ­ τά σ τα σ ή ς τ ο υ ... Ο Λ ίν κ ο λ ν β έ β α ια δ ε ν π ρ ό λ α β ε να α ­ π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι τ ο υ ς μ α ύ ρ ο υ ς , α ν κα ι έ ­ δ ε ιχ ν ε ό τι ε ίχ ε ό λ η τ η ν π ρ ό θ ε σ η . Α υ τό θ α σ υ ν έ β α ιν ε επ ί τ η ς π ρ ο ε δ ρ ία ς τ ο υ Αν τρ ιο υ Τ ζό ν σ ο ν (A ndrew Johnson), ο ο ­ π ο ίο ς τ ο ν δ ια δ έ χ θ η κ ε ω ς ο 1 7ο ς κ α τά σ ειρ ά Α μ ε ρ ικ α ν ό ς π ρ ο έ δ ρ ο ς και κ α τ ά ρ ­ γ η σ ε τ η δ ο υ λ ε ία σ ε ό λ η τ η ν ε π ικ ρ ά τε ια σ τις 6 Δ ε κ ε μ β ρ ίο υ το υ ίδ ιο υ έ τ ο υ ς . Κ α­ ν έ ν α ς δ ε ν έ δ ω σ ε ιδ ια ίτε ρ η σ ημασ ία. Ισως ε π ε ιδ ή η π ρ ο σ ο χ ή - και κ υ ρ ίω ς η τσ έπ η - ό λ ω ν ή τ α ν σ τρ α μ μ έ ν η σ ε έ ν α π ολύ π ιο φ λ έ γ ο ν ζ ή τη μ α : σ το τ ι θ α α π ο ­ γ ιν ό τ α ν η π ερ ιο υ σ ία το υ κ α τ α κ τ η μ έ ν ο υ Ν ό το υ .

Η ΣΚΟ ΤΕΙΝΗ Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ο Σ ΤΗΣ «ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ» Ο σ τρ α τη γ ό ς Σ έ ρ μ α ν κ α τά τ η ν κ ά ­ θ ο δ ό το υ δ ια μ έσ ο υ τω ν α χα νώ ν ε κ τ ά σ ε ­ ω ν το υ Ν ό το υ ε φ ά ρ μ ο σ ε τ η ν π ο λ ιτικ ή τ ο υ ο λ ο κ λ η ρ ω τικ ο ύ π ο λ έ μ ο υ κα ι τ η ς « κ α μ μ έ ν η ς γ η ς » , π ολύ π ρ ιν απ ό τα SS τ ο υ Χ ίτλ ε ρ . Κ α ίγ ο ν τα ς α ν ο χ ύ ρ ω τε ς π ό ­ λ ε ις κα ι α γ ρ ο κ τ ή μ α τ α όπ ο υ ε ίχ α ν κ α τα φ ύ γ ε ι γ υ ν α ικ ό π α ιδ α π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε να λ υ γ ίσ ε ι τ ο φ ρ ό ν η μ α τω ν α ντιπ ά λω ν. Και π α ρ ό λ ο π ου ο ι λ ε η λ α σ ίε ς τ ο υ α π ο τε λ ο ύ σ α ν μια π ροσ ω π ική α π ό λ α υ σ η , κ ά ­ π ο ιο ι είπ α ν ό τ ι πίσω τ ο υ ς κ ρ ύ β ο ν τ α ν και κά π ο ια ά λ λ α ά το μ α π ου « ...έ β λ ε π α ν β α θ ύ τ ε ρ α σ το μ έ λ λ ο ν » , υ π ο λ ο γ ίζ ο ν τα ς ό τι η κ α μ μ έ ν η γ η ή τ α ν α π λ ά ...φ θ η ν ό τ ε ­ ρη γ η ! Σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ά λ ισ τα μ ε όσ α ε ­ π α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ α ν βά σ ι­ μ ε ς υ π ο ψ ίες ό τι κά π ο ιο ι, π ισ τε ύ ο ν τα ς

1?'; ΨΛ Λ

Λ

Η

/

Αν και ο Λίνκολν π έρα σ ε σ τη ν ισ το ρ ία ως ο π ρ ό εδ ρ ο ς που διέσ ω σ ε τη ν Ενωση τη ς Α μ ερ ικ ή ς , σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ή τα ν α υ τό ς που π ρ ο κ ά λεσ ε τη ν απόσχιση και τον π όλεμ ο, α π ο φ εύ γ ο ν τα ς να δώ σει λύση σ τις ο ικ ο νο μ ικ ές δ ια φ ο ρ ές που α ντιμ ετώ π ιζα ν Β ορ ρ ά ς και Ν ό το ς . Η σ ύ ντο μ η μ ετα π ο λ εμ ικ ή το υ δράση, ω στόσο, α π ο τέλ εσ ε μία π ρ α γμ α τικ ή σ τρ ο φ ή και κ α τα γ ρ ά φ ε τα ι προς τιμ ή ν το υ , α φ ο ύ σ τή ρ ιξε α λ η θ ιν ά τη ν Ενωση, π ροσ π α θώ ντας να μ ε τρ ιά σ ε ι τα π ερ ισ τα τικ ά οικ ο νο μ ική ς ε κ μ ε τά λ λ ε υ σ η ς σ ε βάρος του Ν ό το υ .

ό τ ι μ ε τ ά τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ Ν ό μ ο υ π ερ ί Κ α τά σ χ εσ η ς θ α α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε π λ εισ τη ρ ια σ μ ό ς τω ν κ τ η μ ά τ ω ν (σ το ν ο π ο ίο β έ ­ β α ια ο ι κ α τ ε σ τ ρ α μ μ έ ν ο ι Ν ό τιο ι δ ε ν θ α ε ίχ α ν κα μ ία ε λ π ίδ α να κ ε ρ δ ίσ ο υ ν ), σ κό ­ π ε υ α ν να τ α α γ ο ρ ά σ ο υ ν σ ε ε ξ ε υ τ ε λ ι σ τ ι ­ κ έ ς τ ιμ έ ς . Π ρ ά γ μ α τι η ε ικ ό ν α π ου π α ρ ο υ σ ία ζε ο κ α τ α κ τ η μ έ ν ο ς Ν ό τ ο ς ε ν θ ά ρ ρ υ ν ε μια τ έ τ ο ια π ρ ο ο π τικ ή ε π ε ιδ ή ή τ α ν κ υ ρ ιο λ ε ­ κ τ ικ ά τρ α γ ικ ή - ή ιδ α ν ικ ή , α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν γ ω ν ία π ου τ ο έ β λ ε π ε κά π ο ιο ς: χ ιλ ιά ­ δ ε ς ά το μ α π ε ρ ιφ έ ρ ο ν τ α ν σ αν χ α μ έ ν α μ έσ α σ τα δάσ η και τ α χ α λ ά σ μ α τα , ά σ τ ε ­ γοι, ά ν ε ρ γ ο ι και π ειν α σ μ έν ο ι, χ ω ρ ίς τ ρ ό ­ πο να σ υ ν τη ρ η θ ο ύ ν . Μ έσ α σ ε ό λ η α υ τή τ η ν ε ικ ό ν α τ η ς ε ρ ή μ ω σ η ς και τ η ς κ α τα ­ σ τρ ο φ ή ς π ο λ λ ο ί Β ό ρ ε ιο ι β ρ ή κ α ν τ η ν ε υ κ α ιρ ία να π λ ο υ τίσ ο υ ν α ρ π ά ζο ν τα ς κ α λ λ ιε ρ γ ή σ ιμ ε ς ε κ τ ά σ ε ις ή κ λ έ β ο ν τ α ς φ ο ρ τία β α μ β α κ ιο ύ π ου έ β ρ ισ κ α ν αποθ η κ ε υ μ έ ν α απ ό τ ο ν κα ιρ ό τ ο υ π ο λ έμ ο υ και τα ο π ο ία π ο υ λ ο ύ σ α ν σ τις υ ψ η λ ό τ ε ­ ρ ε ς τ ιμ έ ς μ ία ς ευ ρ ω π α ϊκ ή ς α γ ο ρ ά ς σ τη ν ο π ο ία η έ λ λ ε ιψ ή τ ο υ ε ίχ ε π ρ ο κ α λ έσ ει α ν ε ρ γ ία σ τις κ λ ω σ το ϋ φ α ν το υ ρ γ ίε ς . Ο Τ ζό ν σ ο ν , α ν κα ι ν ό τ ιο ς απ ό τ ο Τεν εσ ή , ε ίχ ε π α ρ α μ ε ίν ε ι σ τη ν κ υ β έ ρ ν η σ η τ ο υ Λ ίν κ ο λ ν α κ ό μ α κα ι μ ε τ ά τ η ν α π όσ χι­ ση τ η ς Π ο λ ιτε ία ς το υ . Α υ τ ό ς ή τ α ν και έ ­ ν α ς λ ό γ ο ς γ ια τ ο ν ο π ο ίο ε π ε λ έ γ η για τη

ν έ α τ ο υ θ έ σ η , ώ σ τε να λ ε ιτ ο υ ρ γ ή σ ε ι ω ς τ ο σ ύ μ β ο λ ο το υ π ισ το ύ Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ π ο λ ίτη π ου π ίσ τε υ ε σ τη ν Ενω ση. Τ α υ τό ­ χ ρ ο ν α ό μ ω ς π ρ ο ε ρ χ ό τα ν απ ό π ά μ π τω χη ο ικ ο γ έ ν ε ια κα ι σ ε ό λ η τ ο υ τ η ζω ή υ π ο ­ σ τή ρ ιζ ε τ ο υ ς μη π ρ ο ν ο μ ιο ύ χ ο υ ς , γ ι1α υ ­ τ ό κα ι σ τ ά θ η κ ε α π ο φ α σ ισ μ έ ν ο ς ν α σ τα ­ μ α τή σ ε ι τ η ν α σ ύ σ το λ η κ ερ δ ο σ κ ο π ία από τ ις ο ρ δ έ ς τω ν ισ χυ ρ ώ ν π άνω σ το κ ο υ φ ά ρ ι το υ κ α τ α κ τ η μ έ ν ο υ Ν ό το υ . Π ρ ά γ μ α τι μ έσ α σ ε λ ίγ ο κα ιρ ό ε π ιτ έ λ ε σ ε θ α ύ μ α τα , π αρά τ ις κ α τ η γ ο ρ ίε ς τ ο υ π ρ ο ­ δ ό τη π ου τ ο υ α π η ύ θ υ ν α ν ο ι σ υ μ π α τρ ιώ ­ τ ε ς τ ο υ . Α υ τ ό ε ξα γ ρ ίω σ ε τ η μ ε ρ ίδ α τω ν σ κ λ η ρ ο π υ ρ η ν ικ ώ ν Ρ επ ο ύ μ π λ ικά ν ω ν π ου υ π ο σ τή ρ ιζ α ν ό τ ι ο Ν ό τ ο ς έ π ρ ε π ε να τιμ ω ρ η θ ε ί σ κ λ η ρ ά γ ια τ η ν π ρ ο δ ο σ ία το υ π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να π λ ο υ τ ίζ ο υ ν ο ι ίδ ιο ι - ε ιδ ικ ά μ ά λ ισ τα ό τα ν δ ια π ίσ τω σ α ν ό τ ι η κ α τά σ τα σ η μ ε τ ά τ η ν π τώ σ η το υ Ν ό το υ δ ε ν δ ιέ φ ε ρ ε και π ολύ απ ό α υ τ ή ν π ου ε ­ π ικ ρ α τ ο ύ σ ε π ρ ιν τ ο ν π ό λ ε μ ο ... Ο Ν ό τ ο ς χ ρ ε ια ζ ό τ α ν κο π ια σ τικ ή ε ρ ­ γα σ ία γ ια να α ν α κ ά μ ψ ε ι απ ό τ ις π λ η γ έ ς το υ π ο λ έ μ ο υ . Τα κ α μ μ έ ν α χ ω ρ ά φ ια και οι φ υ τ ε ίε ς έ π ρ ε π ε να κ α θ α ρ ισ το ύ ν και να σ π α ρ θ ο ύ ν απ ό τ η ν α ρ χή , α λ λ ά ο ι άνδ ρ ε ς π ου έ π ρ ε π ε να τ α κ ά ν ο υ ν α υ τά β ρ ίσ κ ο ν τα ν θ α μ μ έ ν ο ι σ τα π εδ ία τω ν μ α ­ χώ ν κα ι ο ι λ ίγ ο ι π ου ε π έ ζη σ α ν έ π ρ επ ε να ε ρ γ α σ το ύ ν σ κλ η ρ ά . Α υ τό α ν ά γ κ α σ ε τ ο υ ς π ρ ώ η ν δ ο ύ λ ο υ ς να α ν α ζ η τή σ ο υ ν ε ρ γ α σ ία σ τα κ τ ή μ α τ α σ τα ο π ο ία ε ρ γ ά ζ ο ­ ν τ α ν και π ρ ιν απ ό τ ο ν π ό λ ε μ ο - μια ε ρ ­ γα σ ία π ου τ ο υ ς τ η ν π ρ ο σ έ φ ε ρ α ν π λ έ ο ν α π λ ό χ ερ α α κ ό μ α κα ι οι ίδ ιο ι ο ι λ ε υ κ ο ί. Ε τσ ι οι σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ία ς ά ρ χισ α ν π ά­ λ ι να ε υ ν ο ο ύ ν τ ο υ ς κ τ η μ α τ ίε ς , ο ι ο π ο ίο ι ά ρ χισ α ν να ε π α ν α δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ ις κ α ­ τ ε σ τ ρ α μ μ έ ν ε ς π ε ρ ιο υ σ ίε ς τ ο υ ς απ ό το μ η δ έ ν π ο υ λ ώ ν τα ς τ ο υ ς κ α ρ π ο ύ ς τ η ς γ η ς τ ο υ ς . Ο Ν ό το ς , λο ιπ ό ν , μ π ο ρ ο ύ σ ε κα ι π ά λι να α ν α κ ά μ ψ ε ι γ ρ ή γ ο ρ α α φ ο ύ δ ι έ θ ε τ ε τ α ε ρ γ α τ ικ ά χ έ ρ ια π ου χ ρ ε ια ζ ό ­ τα ν , έ σ τω κι α ν α υ τά τώ ρ α π λ η ρ ώ ν ο ­ ν τ α ν γ ια τ η ν ε ρ γ α σ ία τ ο υ ς ! Ο π ω ς ή τ α ν φ υ σ ικ ό η π ο λ ιτικ ή κλ ίκα τω ν ρ ιζο σ π α σ τικώ ν το υ Β ο ρ ρ ά , π ου δ ια ­ χ ε ιρ ιζ ό τ α ν ε κ ε ίν α τα π α ρ ά ν ο μ α ο ικ ο ν ο ­ μ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τα , σ υ ν ε ιδ η το π ο ίη σ ε ξα φ ν ικ ά ό τ ι η π ο λ ιτικ ή δ ύ ν α μ η ε ίχ ε σ υ­ γ κ ε ν τ ρ ω θ ε ί σ ε έ ν α ν Ν ό τιο π ρ ό ε δ ρ ο , έ ­ σ τω και Ρ επ ο υ μ π λ ικά ν ο . Ε π ρ επ ε λ ο ιπ ό ν να β ρ ε θ ε ί γ ρ ή γ ο ρ α έ ν α ς τρ ό π ο ς να μ ε ι­ ω θ ε ί η ισ χύ ς το υ Τ ζό ν σ ο ν π ρ ιν τ ο « π ρ ό ­ β λ η μ α » π ά ρ ε ι δ ια σ τά σ ε ις . Μ ε π ρ ω τα γ ω ­ ν ισ τή τ η ν « κ εφ α λ ή » τ η ς ρ ιζο σ π α σ τικ ή ς μ ε ρ ίδ α ς τω ν Ρ επ ο υ μ π λ ικά ν ω ν, τ ο ν υ ­ π ο υ ρ γ ό Π ο λ έ μ ο υ Ε ν το υ ιν Σ τ ά ν τ ο ν (Edwin Stanton), π ρ ό τε ιν α ν σ το ν π ρ ό ε ­ δ ρ ο τη σ τέρ η σ η τω ν π ο λ ιτικ ώ ν δ ικ α ιω ­ μ ά τω ν τω ν Ν ο τίω ν μ ε τη δ ικ α ιο λ ο γ ία ό τι ω ς " π ρ ο δ ό τ ε ς ” δ ε ν θ α έ π ρ ε π ε να έ χ ο υ ν δ ικ α ίω μ α ψ ή φ ο υ , κ ά τ ι τ ο ο π ο ίο ε κ ε ίν ο ς α π έρ ρ ιψ ε ε ξα γ ρ ιω μ έ ν ο ς . Η λύσ η δ ε ν ά ρ γ η σ ε να β ρ ε θ ε ί. Αν α π ο κ το ύ σ α ν δ ι­ κα ίω μ α ψ ή φ ο υ και οι μ α ύ ρ ο ι, τ ό τ ε η ψ ή ­ φ ο ς τ ο υ ς θ α δ ρ ο ύ σ ε ε ν α ν τ ίο ν τω ν λ ε υ ­ κώ ν το υ Ν ό το υ !

Μ ΠΟ ΡΟ ΥΣΕ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΕΙ Ο Π Ο ΛΕ Μ Ο Σ;

«Α υ τή είν α ι μια χώ ρα για λ ε υ κ ο ύ ς και, μα το Θ εό , όσο είμ α ι π ρ ό εδ ρ ο ς θ α έχ ει κ υβέρ νησ η για λ ευ κ ο ύ ς !» . Αν και η νεώ τερ η π ροπ αγάνδα το ν χ α ρ α κ τή ρ ισ ε σ υ ντη ρ η τικ ό και ρ α τσ ισ τή , σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ο Α ντρ ιο υ Τζόνσον α γω νίσ τη κε σκληρά για να σ τα μ α τή σ ει τη ν οικονο μική εκ μ ετά λ λ ευ σ η το υ Ν ό το υ από το υ ς ν ικ η τές , π ρά γμ α που το ν έ φ ε ρ ε σ ε α π ε υ θ ε ία ς ρ ή ξη μ ε τον δολοπλόκο Σ τά ν το ν και το υ ς Ρ ιζοσ π α σ τικούς. Οι τε λ ε υ τα ίο ι τον π ολέμησα ν α νο ικ τά εξα ν α γ κ ά ζο ν τά ς τον να υ π οκύψ ει σ τις π ιέσ εις το υ ς και τελ ικ ά του α φ α ίρ εσ α ν τη ν π ροεδρία το 1868.

Ο Σ τ ά ν τ ο ν και ο ι Ρ ιζο σ π α σ τικο ί π α­ ρ α κ ά μ π το ν τα ς τ η ν ε ξο υ σ ία το υ Τ ζ ό ν ­ σ ον σ υ γ κ ρ ό τη σ α ν μία ε ιδ ικ ή « ε π ιτρ ο ­ πή» π ρ α κ τό ρ ω ν , ο ι ο π ο ίο ι δ ια σ κ ο ρ π ί­ σ τη κ α ν σ τις κ α τ α κ τ η μ έ ν ε ς π ε ρ ιο χ έ ς ε ­ π ιβ ά λ λ ο ν τ α ς σ τρ α τιω τικ ό ν ό μ ο , ε κ φ ο β ί­ ζ ο ν τ α ς τ ο υ ς λ ε υ κ ο ύ ς π ο λ ίτ ε ς και π ροτ ρ έ π ο ν τ α ς τ ο υ ς μ α ύ ρ ο υ ς να α ν τιδ ρ ο ύ ν και να ε ξ ε γ ε ίρ ο ν τ α ι δ ια ρ κ ώ ς ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ ς . Ο Τ ζό ν σ ο ν α ν τ έ δ ρ α σ ε ε ρ χ ό μ ε ν ο ς σ ε ρ ή ξη μ ε τ ο ν Σ τ ά ν τ ο ν , ο ο π ο ίο ς δ ε ν δ ίσ τα σ ε α κ ό μ α κα ι να α π ειλ ή σ ει α ν ο ικ τά τ ο ν π ρ ό ε δ ρ ο . Ο Τ ζό ν σ ο ν χ ω ρ ίς κα μ ία ο υ σ ια σ τικ ή ε ξο υ σ ία σ τα χ έ ρ ια τ ο υ α να ­ γ κ ά σ τ η κ ε να υ π ο κ ύ ψ ει, π ρ ο ω θ ώ ν τα ς κα ι ψ η φ ίζ ο ν τα ς τ ο ν Ιο ύ λ ιο τ ο υ 1868 τ η ν Π ρ ά ξη Π ο λ ιτικ ώ ν Δ ικ α ιω μ ά τω ν (Civil Rights Act), μ ε τ η ν ο π ο ία έ λ η γ ε ο υ σ ια ­ σ τικ ά η ό λ η υ π ό θ ε σ η τ η ς δ ο υ λ ε ία ς , τ ε ρ μ α τ ίζ ο ν τ α ς μια σ υ ν τα γ μ α τικ ή ε κ ­ κ ρ ε μ ό τ η τ α 100 σ χ εδ ό ν χ ρ ό ν ω ν απ ό τ η ν Α ν α κ ή ρ υ ξη τ η ς Α ν ε ξα ρ τη σ ία ς τω ν ΗΠΑ, σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ό μ ω ς γ ια να α π ο ­ φ ε υ χ θ ε ί ο ρ ισ τικ ά μια δ ε ύ τ ε ρ η ο ικ ο ν ο μ ι­ κή ά ν ο δ ο ς τ ο υ Ν ό το υ ! Σ ε ε κ ε ίν η τ η σ κ ο τ ε ιν ή π ε ρ ίο δ ο τ η ς « Α ν α σ υ γ κ ρ ό τη σ η ς » , π ο υ δ ε ν δ ιέ φ ε ρ ε απ ό τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ία κα ι ο ι λ ε υ κ ο ί έ φ θ α σαν να κ α τ α π ιέ ζ ο ν τα ι απ ό μ α ύ ρ ο υ ς , ο Ν ό τ ο ς α π ά ν τη σ ε μ ε τ ρ ε ις λ έ ξ ε ις : Κ ουΚ λ ο υ ξ-Κ λ α ν ...

Αν κα ι η ισ το ρ ία δ ε ν γ ρ ά φ ε τ α ι μ ε υ ­ π ο θ έ σ ε ις , θ α μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε να α ν α φ έ ­ ρ ο υ μ ε τ ις γ ν ώ μ ε ς μ ε ρ ικ ώ ν α ν α λ υ τώ ν π ου υ π ο σ τή ρ ιξα ν ό τ ι ο π ό λ ε μ ο ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε ίχ ε α π ο φ ε υ χ θ ε ί, β α σ ιζό ­ μ ε ν ο ι σ ε δ ύ ο σ η μ εία : α) Η τή ρ η σ η τ η ς α ρ χ ικ ή ς σ υ μ φ ω ν ία ς π ερ ί τ ο υ γ ε ω γ ρ α φ ικ ο ύ π ερ ιο ρ ισ μ ο ύ τ η ς ε ξά π λ ω σ η ς τ η ς δ ο υ λ ε ία ς θ α ε ίχ ε α ρ κ έ σ ει γ ια να σ τα μ α τή σ ε ι η ε π έ κ τα σ ή τ η ς , χ ω ρ ίς β έ β α ια τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ ε π ό μ ε ­ ν ο υ ν ό μ ο υ « Κ ά νσ α ς-Ν εμ π ρ ά σ κα » . Α υ τό θ α κ α θ η σ ύ χ α ζε τ ο ν Β ο ρ ρ ά , ενώ ο Ν ό ­ τ ο ς θ α θ ιγ ό τ α ν μ ό ν ο η θ ικ ά κ α ι ό χ ι ο ικ ο ­ ν ο μ ικ ά . 6) Μ ε τ ά τ η ν π ά ρ ο δ ο 50 π ερ ίπ ο υ χ ρ ό ­ ν ω ν ο Ν ό το ς α ν α π ό φ ε υ κ τα θ α ε κ τ ιμ ο ύ ­ σ ε τ ις ε υ κ ο λ ίε ς π ου θ α τ ο υ π ρ ο σ έ φ ε ρ ε η β ιο μ η χ α ν ικ ή ε ξ έ λ ιξ η , π ρ ο β α ίν ο ν τα ς σ ε μ ια σ τα δ ια κ ή α ν τικ α τά σ τα σ η τω ν δ ο ύ λ ω ν κα ι ε π ιφ έ ρ ο ν τ α ς έ τ σ ι μ ία σ χ ε τι­ κή ο ικ ο ν ο μ ικ ή σ ύ γ κλ ισ η κα ι ισ ο ρ ρ ο π ία α ν ά μ ε σ α σ τα δ ύ ο μ έ ρ η , τ α ο π ο ία δ ε ν θ α ε ίχ α ν πια τό σ ο σ ο β α ρ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς α ν τ ι­ π α ρ ά θ εσ η ς . Ο μ ω ς ο ι α π ο φ ά σ ε ις γ ια ό λ α α υ τά κ ρ ίθ η κ α ν τ ε λ ικ ά σ το υ ς λ ό φ ο υ ς τ ο υ Γ κ έτυ σ μ π ε ρ γ κ τ ο ν Ιο ύ λ ιο τ ο υ 1863, ό τ α ν ο Ρ ό μ π ερ τ Λ η δ ε ν δ ια κ ιν δ ύ ν ε υ σ ε μ ό ν ο τ η ν τύ χ η τ ο υ Ν ό το υ , α λ λ ά ά λ λ α ξ ε τ η ρ οή τ η ς π α γ κ ό σ μ ια ς ισ το ρ ία ς, μ ε επ ι­ π τώ σ ε ις ο ι ο π ο ίε ς κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά μ α ς α γ ­ γ ίζ ο υ ν μ έ χ ρ ι σ ή μ ερ α , χ α ρ ίζ ο ν τα ς ρ ίγη έ ν τ α σ η ς κα ι σ υ γ κ ίν η σ η ς σ ε ό λ ο υ ς τ ο υ ς λ ά τ ρ ε ις τ η ς Ισ το ρ ία ς π ου ε π ιμ έ ν ο υ ν να δ ια β ά ζ ο υ ν γ ια τ ο ν Π ό λ ε μ ο , ό σ ο κι α ν κ ά ­ π ο ιο ι ά λ λ ο ι ε π ιμ έ ν ο υ ν να κ τ ίζ ο υ ν μ ν η ­ μ εία σ το ό ν ο μ α τ η ς Ε ιρ ή ν η ς ...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) S helby Foote: THE A M ERICAN CIVIL WAR. A NARRATIVE, εκ δ ό σ εις Pimlico, 1991 (τρ εις τό μ ο ι). (2) Jam es M cPherson: THE WAR OF SEC ESSIO N 1861-1865, εκ δ ό σ εις R o b ert Laffont, Π αρίσι. 1992. (3) R ob Johannsen: LINCO LN, THE SLAVERY A ND THE SO UTH, Louisiana S ta te U niversity Press, B aton Rouge, 1991. (4) Δ ιε ύ θ υ ν σ η internet w w w .m em o ry.loc.gov/am m em /m d bquery.htm I (L ib ra ry o f A m erican C ongress). (5) Δ ιε ύ θ υ ν σ η in te rn et w w w .civilw arh o m e.co m (6) CD Encyclopedia B rittan ic a: THE AM ER IC A N CIVIL WAR. (7) Ε κ δ ό σ εις Tim e-Life, Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ΙΑ ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ , τό μ ο ς 17ος «Η Α π ο ικιο κρ α τία 1850-1900», Α θή να , 1993.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

"Μόνον οι Β ο ύλγα ρο ι και οι Τ ούρκοι κα τα β ά λλο υν φ ρο ντίδα ς διά τη ν πολεμικώ ν ιοχυροποίτιοιν αυτών και μάχονται υπό ένα διοικητήν και κατά τρόπον σθεναρότερον α π ’ ότι τα έθνη των Σκυθών". "Τακτικά"Λέοντος ΣΤ' του Σοφού, Βιβλ. Ill, Κ εφ .Δ ', nap. 43

Α Π Ο ΤΟΝ 7ο ΩΣ ΤΟΝ 11 ο Α ΙΩ Ν Α ΙΩ Α Ν Ν Η Σ Ε. ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ - Κ ΥΡΙΑΚΟ Σ Μ . ΓΡΗ ΓΟ ΡΟ Π Ο ΥΛ Ο Σ

.τ ι» η λ »

Κ ατάληψ η τη ς Μ ε γ ά λ η ς Π ρ εσ θ λ ά β α ς από το ν Ιω άννη Τσιμισκή, 971. Κ άτω η κ α τά λη ψ η τη ς Π λία κα από το ν Β α σ ίλειο Β', 1000 (Χρονικό το υ Μ ανασσή, Ρώ μη. Β α τικα νή Β ιβ λ ιο θ ή κ η ).

Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ, Η ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΜ ΙΚΗ Ω ΣΜ Ω ΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ, Α Ν ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΟΥΣ ΕΙΧΑΝ Ω Σ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ Ω Σ ΚΥΡΙΟΥΣ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣ ΑΥΤΟ ΛΑΟΥΣ, ΔΙΑΜ Ο ΡΦ Ω ΣΑΝ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, ΟΡΓΑΝΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΕΙΞΑΝ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΕ ΚΟΣΜΟΚΡΑΤΕΙΡΑ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΤΟΤΕ ΓΝΩΣΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, ΑΠΟ ΤΟΝ 5ο ΩΣ ΤΟΝ 12ο AI. μ.Χ. ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ Η ΚΑΙΡΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΓΩΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ, ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΩΣ ΤΟΝ 12ο ΑΙΩ ΝΑ, ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ, ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΡΟΠΟ, ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΝΑ ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΑΔΙΑΚΗ - ΑΛΛΑ ΑΥΞΟΜΕΙΟΥΜΕΝΗ ΚΑΤΑ Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ο Υ Σ -ΣΥ Ρ Ρ ΙΚ Ν Ω ΣΗ ΤΗΣ, ΟΣΟ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ, 01 ΟΠΟΙΟΙ ΣΥΧΝΑ ΕΠΙΒΟΥΛΕΥΟΝΤΑΝ ΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΘΩΚΟ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΖΟ ΝΤΑΝ ΝΑ ΔΙΑΣΦ ΑΛΙΣΟΥΝ ΤΑ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΟΥΣ. 01 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ, ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΣΗ, ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΞΕΔΙΠ ΛΩ Ν ΑΝ ΜΕ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, Ο ΙΚΟ ΝΟ Μ ΙΚΗ, Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΧΙΛΙΟΧΡΟΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ.

7ος αι. υπήρξε εποχή κρίσης και μεταμόρφω σης για τη ρωμαϊκή χρι­ στιανική αυτοκρατορία. Ο στρατός διεδραμάτισε έναν καθοριστικό ρόλο καθώς ήταν από το υ ς θεσ μούς που προσαρμόστη­ καν στις ν έε ς σ υνθήκες και έδωσε τη σφρα­ γίδα το υ στο μεσαιωνικό ρωμαϊκό κράτος. Οι παλιές σ τρα τιές των Comitatenses ε ­ γκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία και στην ε λ ­ ληνική χερσόνησο δίνοντας τα ονόματά τους στα Θ έματα των περιοχών αυτών, δηλαδή στις σ τρατιω τικές και δ ιοικητικές π ερ ιφ έρ ει­ ες υπό τη διοίκηση του στρατηγού (Θέμα Αρμενιακών, Θ έμα Οψικίου, Θ έμα Ανατολικών, Θέμα Θρακησίων, Θ έμα Καραβισίων). Α ργότερα τα θ έμ α τα αυτά διασπάστηκαν σε άλλα μικρό­ τερα, ενώ νέα δημιουργήθηκαν σε Ανατολή και Δύση. Συχνά, όμως, οι στρατηγοί των Θ εμά­ των εκμ ετα λ λ εύ ο ν τα ν τη δύναμή το υς για να διεκδικήσουν το ν αυτοκρατορικό θρόνο. Ετσι από τα μέσα του 8ου αι. σ υγκροτήθηκαν τα τά γ­ ματα, υπό τις άμεσες διαταγές του αυτοκράτορα, τα οποία το υ επ έ­ τρεψ αν να αντιμετω πί­ σει ανταρσίες και να αναλάβει επ ιθ ετικές ε κ ­ σ τρα τείες στο βαλκανι­ κό και στο ανατολικό σύνορο τη ς επ ικράτει­ ας του. Οι στρατιώ τες, ε ίτε θεματικοί, ε ίτε ταγματικοί, ή τα ν επαγγελματίες και λίγο πολύ κλη­ ρονομικά) δικαιώματι στη θέσ η αυτή. Τα οικο­ νομικά προβλήματα α­ νάγκασαν το υ ς αυτοκράτορες, ήδη από το ν 7ο αι., να παραχωρή­ σουν κλήρους γης στους σ τρατιώ τες τους, ελα ττώ νοντας τα υ τό ­ χρονα το υ ς μισθούς το υς αισθητά. Ωστόσο από τα μέσα του 9ου αι. οι μισθοί αυξήθηκαν, κυρίως για τα τάγματα. Γη και χρήμα επ έτρ ε­ παν στους σ τρατιώ τες να ζουν με σχετική ά­ νεση και να εξοπ λίζονται με δικά το υς έξοδα, καθώς και να συντηρούν τα δικά το υ ς άλογα. Δ εν γνω ρίζουμε ακριβώς πώς κατασκευάζο­ νταν τα απαιτούμενα όπλα, φαίνεται όμως ότι επικρατούσε ένας συνδυασμός κρατικών εργαστηρίων και μισθωμένων ιδιωτών τεχ ν ι­ τών. Σε κάθε περίπτωση υπήρχαν και κρατι­ κές απ οθήκες όπλων, που κάλυπταν τις ανά­

γκες του στρατού πριν από κάθε εκστρατεία. Οι σ τρατιώ τες ήταν πεζοί ή ιππείς, ενώ οι άνδρες τω ν ταγμάτω ν ή τα ν σχεδόν όλοι ιπ­ πείς. Βασική μονάδα και για τα δύο σώματα ήτα ν το βάνδον, με δύναμη περίπου 300 ανδρών. Ακολουθούσ ε ο δρούγγος με 1.000 πε­ ρίπου άνδρες, η τούρμα με 4.000 άνδρες και η στρατιά ή θ έμ α με 8.000 ως 12.000 άνδρες. Οι Βαριά οπλισμένοι πεζοί έφ ερα ν σιδερένιο κράνος, ελλειψ οειδή ή σ τρογγυλή ασπίδα, δόρυ, ξίφ ος και αλυσιδωτό θώρακα ή, αν δεν

υπήρχε τέτο ια δυνατότητα, εφαπλωματοποιημένο χιτώνιο. Οι το ξό τε ς έφ ερα ν σ ύνθετο τό ξο , δύο φ α ρ έτρ ες με βέλη και κοντό ξί­ φος. Οι ιππείς έφ ερα ν σιδερένια κράνη, αλυ­ σιδωτούς ή φολιδω τούς θώ ρακες, σ τρογγυ­ λές ασπίδες, λόγχες και ξίφη. Μ ερικοί από αυτούς έφεραν, αντί για λόγχες, ασπίδες και τόξα. Οι πεζοί παρατάσσονταν σε βάθος οκτώ ανδρών, έχοντας πίσω το υ ς το ύς το ξό τε ς

που ήτα ν ανεπ τυγμένοι σε δύο σειρές. Η α­ ναλογία έφιππων λογχοφόρω ν - το ξο τώ ν ή ­ τα ν 3 : 2, με το υς λογχοφ όρους να παρατάσ­ σονται στην πρώτη, τη δ εύ τερ η και τη ν πέ­ μπτη σειρά και το υ ς το ξό τε ς στην τρ ίτη και τη ν τέτα ρ τη . Κάθε στίχος πεζών και κάθε ιππέας δικαιούτο από έναν υπηρέτη και ένα σ κευοφό­ ρο (συνήθως ημίονο) για τη μεταφ ορά σκη­ νών, εργαλείω ν και αποσκευών. Κατά τη ν πο­ ρεία τα σ κευοφόρα (τούλδον) πλαισιώνονταν συνήθως από πεζούς στρατιώ τες. Ο Λέων ΣΤ1ο Σοφός αφιερώ νει ένα κεφάλαιο ('Π ερί Τούλδου' - Γ, 6ι6λ. I), από το έργο το υ 'Τα­ κτικά', στις υπηρεσίες μεταφορώ ν και επ ιμε­ λητεία ς το υ βυζαντι­ νού στρατού, γεγονός που κατα δεικνύει το ι­ διαίτερο ενδιαφ έρον τω ν Βυζαντινών γι' αυ­ τό ν το ν νευραλγικό το ­ μέα, το ν οποίο φ ρ ό ντι­ ζαν να διατηρούν σε υ­ ψηλό επίπεδο. Κατά τη μάχη συ­ νήθω ς οι πεζοί παρα­ τάσσονταν μπροστά και οι ιππείς πίσω. με κενά διαστήματα μ ετα ­ ξύ τω ν μονάδων ώστε να δ ιευκολύνεται η υ­ ποχώρηση των πεζών σε περίπτωση ήττα ς. Πάντως κατά κανόνα οι Βυζαντινοί παρέ­ τασσαν μόνο το ιππικό το υ ς ότα ν επ ρόκειτο να πολεμήσουν το υς εχθ ρο ύς το υ ς σε ανα­ πεπταμένο πεδίο, ενώ σε ορεινά εδάφη το ν πρώτο λόγο είχε το πε­ ζικό. Στις εκ π αρατάξεως μάχες οι Βυζαντινοί αναδεικνύονταν ως επί το πλείστον νικη­ τέ ς , αν και π ολλές φ ο­ ρ ές έπ εφ τα ν θ ύμ α τα ενέδρας σε κάποια ο­ ρεινή διάβαση, με οικτρά αποτελέσματα. Οι Βυζαντινοί, ως κληρονόμοι και συνε­ χισ τές τη ς κλασικής αρχαιότητας, δ ιέθ ετα ν μία άρτια α νεπ τυγμέ­ νη, για τη ν εποχή, πολιορκητική μηχανική με κριούς, χελώνες, ελεπ ό λεις και καταπέλτες. Εκτός, όμως, από τα μηχανικά αυτά μέσα ε ­ φάρμοζαν και τεχνάσματα, όπως ήταν ο α­ σ φυκτικός αποκλεισμός με ξύλινα π εριτειχί­ σματα και τάφ ρους, προκειμένου να καταλά­ βουν οχυρές θέσ εις. Η πρόληψη, η οργάνωση, η αποφασιστι­ κό τη τα και ο δυναμισμός τω ν αυτοκρατόρω ν

19

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

και τω ν στρατηγών τους, καθώς και η έγκυρη και πλήρης γνώση των εγγενώ ν αδυναμιών τω ν αντιπάλων, εξασφάλισαν, σε π ολλές πε­ ριπτώσεις, τη νίκη στον βυζαντινό στρατό, από το ν 7ο ως το ν 11 ο αι., δηλαδή τη ν εποχή τη ς αποθέωσης τη ς ισχύος τη ς Βυζαντινής Α υτοκρατορίας.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩ Ν - 01 ΣΛΑ Β Ο Ι

20 ■■ι

Ενα από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα, το οποίο, όπως α π έδ ειξε αργότερα η εξέλ ιξη τη ς ιστορίας ολόκληρης τη ς Ευρώπης, επη­ ρέασε σε μεγάλο βαθμό και τη ν πορεία τη ς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ήταν και το φαι­ νόμενο που σ υντελέσ θη κε μέσα σε μια πε­ ρίοδο αιώνων, από το ν 1ο ως το ν 8ο αι. μ.Χ., τη ς Voelkerw^derung, δηλαδή τη ς μεγάλης μετανάσ τευσ ης των λαών. Από το ν 1ο αι. ως το ν 4ο αι. μ.Χ. ουννικά φύλα προερχόμενα από τη νότια Σιβηρία και τα Αλτάια υψώματα παρέσυραν στο πέρασμά το υς πληθυσμούς προκαλώντας τη μεγάλη μετανάστευση τω ν λαών. Κατά το διάστημα 370-376 κάποια από τα φύλα αυτά πέρασαν δυτικά του Βόλγα και εγκατασ τάθηκαν εκα ­ τέρ ω θ εν το υ ποταμού Δνείστερου. Στα ανα­ τολικά, μετα ξύ τω ν ποταμών Δνείπερου και Δνείστερου, εγκατασ τάθηκαν οι Οστρογότθ οι και στα δυτικά, μ ετα ξύ τω ν ποταμών Δνείστερου και Δούναβη, οι Βησιγότθοι. Ολοι αυτοί οι λαοί κατά τη ν κάθοδό το υς προς τα δυτικά παρέσυραν και σλαβικά φύλα. Οι Σλάβοι που εγκατασ τάθηκαν στη Βαλ­ κανική αποτελούσαν ένα σύνολο από φ υλές και γένη που συνενώνονταν, μόνιμα ή προ­ σωρινά, σε μ εγα λύτερ ες ομάδες υπό τη ν η ­ γεσία ενός zupan (ζουπάνος: αρχηγός τη ς νο­ μαδικής πάτριάς) για πολεμικούς, κυρίως, σκοπούς. Πάνω σε αυτή τη ν εξουσία ο θ εσμός τη ς αντιπροσώπευσης (veche), δηλαδή η λαϊκή συνέλευση των νομαδικών σλαβικών φύλων, δεν είχε παρά σ υμβουλευτικό χαρα­ κτήρα. Η αντίθεση αυτή ανάμεσα στην από­ λυτη εξουσία του ζυρ8η και στον άτυπο και σ υμβουλευτικό χαρακτήρα τη ς veche οδήγη­ σε, σταδιακά από το ν 9ο - 10ο αι., στη δημι­ ουργία μίας αριστοκρατίας φεουδαρχικού τύπου και ταυτόχρονα στον υποβιβασμό των μελών του γένους σε εξα ρ τη μ ένο υ ς γεω ρ­ γούς. Τυπικά σε κάθε περίοδο όλοι οι Σλάβοι ή ­ ταν πολεμιστές. Ηταν οπλισμένοι κυρίως με δόρατα, ακόντια, ορθογώ νιες ξύλινες ασπί­ δες, π ελέκεις και τό ξα με δηλητηριασμένα 6έλη (επιχρισμένα διά φαρμάκου). Οι αρχη­ γοί το υ ς έφ ερα ν ακόμα αλυσιδωτούς θώρα­ κες και ξίφη. Προτιμούσαν τις ενέ'δρες σε ο­ ρεινά και δασωμένα περάσματα ή τις αψιμα­ χίες σε ανώμαλα εδάφη. Κάθε φορά που ανα­ γκάζονταν να δώσουν μάχη εκ παρατάξεω ς ορμούσαν με κραυγές εναντίον τω ν εχθρών. Σε περίπτωση που οι τελευ τα ίο ι διατηρού­ σαν τις θ έσ εις το υ ς οι Σλάβοι υποχωρούσαν στους πρόποδες τω ν λόφων ή στις παρυφές τω ν δασών και από εκ εί αμύνονταν. Οι Σλάβοι τω ν βόρειων Βαλκανίων κα­ τόρθωσαν, υπό τη ν ηγεσία τω ν Βουλγάρων,

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ρως επ ιδ ρ ο μ είς μ ε επ ικ εφ α λ ή ς το ν Σ β ια το σ λά β ο , 969 (Ρώ μη, Β α τικα νή Β ιβ λ ιο θ ή κ η ).

να εκ μ ετα λ λ ευ το ύ ν το ορεινό έδαφ ος και να νικήσουν επανειλημμένα το υς Βυζαντινούς. Α ντίθετα οι Σλάβοι τη ς νότιας Βαλκανικής υ­ ποτάχθηκαν σχετικά εύκολα από το ν πιο πειθαρχημένο αυτοκρατορικό στρατό. Πριν, ό­ μως, από τη ν κατάκτησή το υ ς από το υς Βυ­ ζαντινούς οι Σλάβοι τη ς νότιας Βαλκανικής είχαν, αρχικά, χρησιμοποιηθεί από το υ ς Αβάρους ως υποχείριό το υ ς (6ος - 8ος αι.) και στη συνέχεια από το υ ς Βουλγάρους (κυρίως επί Κρούμου, Ο μουρτάγ και Συμεών), το υ ς οποί­ ους κατάφεραν, ό ντες πολυαριθμότεροι, να εκσλαβίσουν.

01 ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ Π Ρ ΙΝ ΑΠΟ ΤΗ Δ ΙΑ Β Α ΣΗ ΤΟΥ ΔΟ ΥΝΑΒΗ Οι Βούλγαροι διακρίνονταν σε δύο μεγά­ λ ες ο μ ά δ ε ς : α) το υ ς Κουτρυγούρους (ή Κουτράγους) και 6) το υ ς Ο υτυγούρους (ή Ογούρους). Ηταν ασιατικά, ουννικό ή τουρανικό φύλο (ακριβέσ τερα - φύλα -), στην ουσία 0 νόγουροι από τις στέππες τη ς κεντρικής Α­ σίας. Στις αρχές του 5ου αι. μαζί με ά λλες ο­ μόφ υλες ομάδες εντοπ ίζονται στην περιοχή τη ς Μαιώτιδος λίμνης (Αζοφική θάλασσα). Το 558, επί Ιουστινιανού, τρ εις ομάδες Κουτρυγούρων κατάφεραν να φθάσουν ως τις Θ ερ ­ μοπύλες, τη Θράκη και τη ν Κωνσταντινούπο­ λη, Με τη γνωστή τα κτική (διχόνοια-τεχνητή ένταση) ο Ιουστινιανός έσ τρεψ ε συμμάχους και αντιπάλους σε σύγκρουση, η οποία οδή­ γησε και στην υποταγή των Βουλγάρων στους Αβάρους. Οι Αβαροι ή τα ν ασιατικός λαός μογγολι­ κής π ροέλευσης, σ υγγενής τω ν θύννων. Ως φύλο τη ς κεντρικής Ασίας διακρινόταν για τη ν ιππική του τέχνη . Μέχρι τα τέλη του 5ου αι. η κίνησή το υ ς προς τα δυτικά το ύ ς έφ ερ ε

στη Βαλκανική χερσόνησο, όπου υπέταξαν το υς Σλάβους και το υς Βουλγάρους. Προς τη ν απομάκρυνση των Αβάρων από τα βυζα­ ντινά εδάφη ως το 641 φαίνεται πως, εκτό ς από το υ ς Σέρβους, το υς Χρω βάτες και τους Χαζάρους, συνέβαλαν και οι εσ ω τερικές ανα­ ταραχές στο αβαρικό βασίλειο, με πιο σημα­ ντική τη ν επανάσταση των υποτελών Βουλ­ γάρων, υπό τη ν ηγεσία του Κόρβατ (ή Κο6ράτ) το 584. Η αποτίναξη του αβαρικού ζυγού έδωσε το δικαίωμα στους Βουλγάρους να συστή­ σουν το βασίλειό το υ ς μ ετα ξύ του ποταμού Ντον και του ορεογραφικού σ υγκροτήματος του Καυκάσου (παλιά Μεγάλη Βουλγαρία). Το 619 ο Κόρβατ επ ισ κέφ θηκε τη ν Κωνσταντι­ νούπολη απ οδεχόμενος τη ν επικυριαρχία τη ς Α υτοκρατορίας επί των εδαφών το υ και λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα από το ν Ηρά­ κλειο τη ν αναγνώριση του νεοσ υσ ταθέντος βουλγαρικού βασιλείου. Με το ν θάνατο ό­ μως του Κόρβατ, το 642, το βασίλειο διαλύ­ θηκε.

Η Δ ΙΑ Β Α ΣΗ ΤΟΥ ΔΟ ΥΝ Α Β Η Μ ετά τη διάλυση του βουλγαρικού βασι­ λείου οι γιοι του Κόρβατ, έχοντας ο καθένας τη ν υποστήριξη διαφόρων ομάδων, κινήθηκαν προς δ ια φ ορ ετικές κατευθύνσ εις: α) Ο πρω τότοκος γιος του, Βατβάιας, παρέμεινε στα εδάφη του πατέρα του και κα τα κτή θη κε από το υ ς Χαζάρους. 6) Η δ εύ τερ η ομάδα κιν ή θ η κ ε βόρεια (περιοχή του ποταμού Ντον) και κα τα κτή θη κε το ν 12ο αι. από το υ ς Μογγόλους. γ) Η τρ ίτη, η οποία κα τευ θ ύ νθ η κε δυτικά, υποδουλώ θηκε στα τέλη του 7ου αι. εκ νέου από το υ ς Αβάρους. δ) Μια τέτα ρ τη ομάδα πήγε στη βόρεια Ιταλία (περιοχή Ρα-

βένας) και υποτάχθηκε από διάφορους κατακτη τές. ε) Η μόνη ομάδα που επιβίωσε ήταν αυτή που είχε υπό τη ν αρχηγία του ο Ασπαρούχ και η οποία κατόρθω σε να διαβεί κατά τη δεκα ετία 660-670, αρχικά το ν ποταμό Δνεί­ στερο και στη συνέχεια το ν ποταμό Δνείπερο και να εγκατασ ταθεί κοντά στις εκβ ο λές του Δούναβη, στην "ασφαλή και δυσμάχητον" το ­ ποθεσία Ογλος (βόρεια του δ έλτα του Δού­ ναβη). Από το 650 ως το 670 ο Ασπαρούχ πραγματοποίησε λεηλασίες στη βυζαντινή ε ­ πικράτεια, απειλώντας ακόμα και τη ν ίδια τη ν Αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο τη ν περίοδο εκείνη αδυνατούσε να απομακρύνει το ν διερχόμενο και επαπειλούμενο βουλγαρικό κίνδυνο, λόγω τη ς αραβικής επέκτασ ης και του μ ονοθελητικού προβλήματος, το οποίο πήγαζε από τη διχόνοια που είχε ξεσπάσει για τη διπλή φύση του Χριστού. Σ την καθοριστική μάχη του 679, έτο ς κα­ τά το οποίο οι Βούλγαροι εισήλθαν δυναμικά στο βαλκανικό στερέω μα ως αυτόνομοι α ντί­ παλοι τη ς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ο Κωνσταντίνος Δ 1 ο Πωγωνάτος απέτυχε να το υς νικήσει, αν και είχε μεγαλύτερο και κα­ λύτερα εξοπλισμένο στρατό. Το βαλτώ δες και τραχύ έδαφ ος τη ς βόρειας, παραδουνά­ βιας, Βουλγαρίας και η π λημμελής οργάνω­ ση, σε αντιδιαστολή με τη ν αποφασιστικότη­ τα και το ν απ οτελεσ ματικό ανταρτοπ όλεμο των Βουλγάρων, οδήγησαν στην ήττα. Από τό τε οι Βούλγαροι έγιναν μόνιμοι κάτοικοι τη ς χερσονήσου του Αίμου. Κατάφεραν μάλι­ στα να εκδιώ ξουν το ν βυζαντινό στρατό μ έ­ χρι τη ν περιοχή τη ς Βάρνας. Εκεί διαπίστω­ σαν τη σπουδαιότητα τη ς περιοχής. Ο Δού­ ναβης στα βόρεια, ο Αίμος στα νότια και ο Εύξεινος Π όντος στα ανατολικά σχημάτιζαν μια π ροσ τατευόμενη και εύφ ορη περιοχή. Κατ' αυτόν το ν τρόπο οι Βούλγαροι όρισαν ως πρώτη πρωτεύουσά το υς τη ν Πλίσκα και παράλληλα τη ν ύπαρξή το υς στα όρια, περί­ που, τη ς σημερινής Βουλγαρίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ό τι οι βλέψ εις το υ ς π εριορίζο­ νταν σε αυτόν και μόνο το ν χώρο. Σημειώ νε­ ται πως το βουλγαρικό κράτος ήταν το πρώτο που δημιουργήθηκε στη χερσόνησο του Αί­ μου, στα βόρεια σύνορα τη ς Αυτοκρατορίας. Οι Βούλγαροι τω ν αρχών του 8ου αι. αποτελούσαν στην π ραγματικότητα ένα σύνολο φυλών οι οποίες αναγνώριζαν ως ανώτερο αρχηγό και συνεκτικό το υς κρίκο το ν χαν, το ν αρχηγό τη ς φυλής Ντούλο (ο όρος βασι­ λιάς ή τσάρος εισήχθη μετά το ν εκχριστιανισμό των Βουλγάρων το 864). Ηταν ολιγάριθ­ μοι, γ ι’ αυτό και η ενίσχυση τη ς αγροτοποιμενικής το υς οικονομίας ήταν αναγκαία. Σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια εμψύχωσης του πληθυσμού το υς οι Βούλγαροι επεχείρησαν να αφομοιώσουν, μέσω επιμιξιών-επιγαμιών, το υς Σλάβους. Πέτυχαν όμως το ακριβώς α­ ν τίθ ετο , δηλαδή να αφομοιω θούν από αυ­ το ύς σε μεγάλο βαθμό, διατηρώ ντας ουσια­ στικά μόνο το όνομά το υς ως ανάμνηση του π α ρελθόντος τους. Η κίνησή το υ ς αυτή δεν πρέπει να χαρακτηρισθεί ως λανθασμένη, καθώς η βιωσιμότητα τη ς οικονομίας το υ ς εξαρ τά το από τη ν επάρκεια τω ν εργατικώ ν χ ε­ ριών. Αυτά, όμως, οι ολιγάριθμοι Βούλγαροι

Π α ρ ά σ τα σ η έφιππ ου π ο λεμ ισ τή (Μ α γ υ ά ρ ο υ ή Β ου λγ ά ρ ο υ ) μ ε αλυσιδω τή "κ ο υ κ ο ύ λα " και θ ώ ρ α κα και α ιχμ α λώ το υ μ ε φ ο λ ιδ ω τή πανοπλία (τμ ή μ α από χρ υσ ό α γ γ ε ίο , 9ος αι., Μ ο υ σ είο Β ο υ δ α π έσ τη ς, Ο υ γγ α ρ ία ).

Π α ρ ά σ τα σ η το υ α υ το κ ρ ά το ρ α Κ ω νσταντίνου Ε ' (741-775) σ ε χρ υσ ό νόμισμα (Α θήνα, Ν ο μ ισ μ α τικ ό Μ ο υ σ είο ).

δεν ήταν σε θέση να τα διαθέσουν, παρά μό­ νο μέσω επιγαμιών με άλλους λαούς.

Ο ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 7ο Ω Σ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ Οι Βούλγαροι, ως νομαδικός λαός, π ολε­ μούσαν κατά κύριο λόγο έφιπποι. Κάθε Βούλγαρος θ εω ρείτο τυπικά π ολεμιστής και ακολουθούσ ε το ν φ υ λετικό αρχηγό του στον πόλεμο. Ηταν οπλισμένοι με σ ύνθετα τόξα, λόγχες και σπάθες, ενώ οι επ ίλεκτοι πολεμι­ σ τές και οι αρχηγοί έφεραν, επιπλέον, θώρα­ κες (φολιδω τούς ή αλυσιδωτούς) και κράνη. Ηδη από τις αρχές του 9ου αι. ο χαν (βα­ σιλιάς) ήταν σε θέση, χάρη στην τεράσ τια επικράτειά του και τις οικονομικές δ υνα τό τη ­ τε ς που αυτή του π ροσέφερε, να χρηματο­ δ ο τεί τη ν κατασκευή μεγάλων ποσοτήτων ο­ πλισμού που συγκεντρω νόταν σε κρατικά ο­ πλοστάσια. Αυτά τα όπλα διανέμονταν, στη συνέχεια, σε επ ίλεκτους π ολεμισ τές και επι-

θεω ρο ύντο συχνά. Δ εν γνω ρίζουμε πώς α­ κριβώς σ υντηρούντο αυτοί οι επ ίλεκτοι πο­ λεμισ τές, αν και φ αίνεται πιθανό ότι αποτελούσαν μια ευρ ύτα τη "μισθοφορική" ακολου­ θία υπό τις διαταγές του ίδιου του χαν. στην προσπάθειά του να αποδυναμώσει τη ν παρα­ δοσιακή, τουρανική, ιππική αριστοκρατία, το υς Βογιάρους. Παράλληλα οργανώ θηκε ένα μικρό σώμα μηχανικών, κυρίως από φυγάδες Βυζαντι­ νούς, που ανελάμβαναν τη ν κατασκευή οχυ­ ρώσεων ή πολιορκητικώ ν μηχανών, ενώ συ­ νεχίσ τηκε μέχρι τέλ ο υ ς η στρατολόγηση Σλάβων, οι οποίοι μάχονταν ως ελαφρύ πεζι­ κό. Οι Βούλγαροι προτιμούσαν, όπως και οι Σλάβοι υ π οτελείς τους, τις αψιμαχίες και τις ενέδ ρ ες σε ορεινές διαβάσεις (στενωπούςι. ΓΓ αυτόν το ν λόγο συνήθιζαν να καταλαμβά­ νουν τη ν έξο δ ο μιας στενωπού, τη ν οποία και έφραζαν συχνά με ξύλινα τείχη, ενώ οι Σλά­ βοι παρατάσσονταν στις δασωμένες, εσ ω τε­ ρικές πλαγιές τη ς διάβασης. Οταν οι ανύπο­ πτοι Βυζαντινοί εισέρχονταν στη στενωπό σε σχηματισμό πορείας οι Βούλγαροι και οι Σλά­ βοι επ ιτίθεντο ταυτόχρονα και αιφνιδιαστι­ κά, κατά μέτωπον και πλευρικά, κατατροπώνοντάς τους. Κάθε φορά που οι Βούλγαροι αναγκάζο­ νταν να δώσουν μάχη εκ παρατάξεως, ανέ­ πτυσσαν τις δυνάμεις το υς σε μέτωπο μή­ κους ίσου με αυτό των αντιπάλων τους. Στη μάχη που ακολουθούσ ε οι π ολυαριθμότεροι και βαρύτερα οπλισμένοι Βυζαντινοί αναδεικνύονταν, κατά κανόνα, νικητές. Σε περίπτωση νίκης τω ν Βουλγάρων η ε ­ πιβράβευση των πολεμιστών το υς συνοδευ­ όταν από λαφυραγωγία παρά από μισθοδο­ σία. Αν και μετά το ν εκχριστιανισμό το υς (864) μια νέα "χριστιανική ηθική" συνομολογ ήθ ηκε, αυτή δ εν κατόρθω σε να αποσοβήσει α κρ ό τη τες και φανατισμούς και παράλληλα να καταργήσει τιμω ρίες όπως η τύφλωση και η ρινοκοπή.

21 mm

Ο Ι ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟ ΥΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ 7ο Ω Σ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ Οι Βυζαντινοί μ ετά τη ν απώλεια τη ς Μι­ κρής Σκυθίας ή Μοισίας I (σημερινή Δοβρουτσά), όπως ονομαζόταν η περιοχή που κα τέ­ λαβαν οι Βούλγαροι, άρχισαν προσπάθειες α­ νακατάληψής της. Το 689 ο Ιουστινιανός Β η ττή θ η κ ε από το υς Βουλγάρους στην προσπάθειά του να αποφύγει τη χορηγία που το υ ς έδινε. Το 705 όμως επ ανακατέλαβε το ν θρόνο του χάρη στη βοήθεια το υ Βούλγαρου ηγεμόνα Τέρβελ (701-718), ο οποίος χρίσ θηκε γ ι1α υ τές του τις υπηρεσίες καίσαρας. Ωστό­ σο το 711, όταν θανατώ θηκε ο Ιουστινιανός Bä από το ν Βαρδάνη, ο Τέρβελ προβάλλο­ ντα ς ως πρόσχημα τη συμμαχία το υ με το ν εκτελ εσ θ έν τα αυτοκράτορα εισ έβαλε στην Αυτοκρατορία και τη ν ανάγκασε, το 716, να συνάψει με το βουλγαρικό κράτος τη ν πρώ­ τη, μετα ξύ των δύο πλευρών, εμπορική συνΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

1COTOT JÜYH

irTOCH/TGJNOI ΪΙέ Μ Ν Τ I ON·'

ίΚΜΙΚΗΧΛΗλΟΛΡΤΗ teirScTH'eiYJtwe 1 ^HAOONfbY-

»Λ.

c x fe e - c e - · - -

22

Ο Ιη σ ο ύ ς Του Ν αυή (μ ε ε ξά ρ τυ σ η Β υ ζα ντινο ύ α ξιω μ α τικ ο ύ ), β 'μ ισ ό 10ου α ι., το ιχο γρ α φ ία σ τη β ό ρ εια κ ερ α ία το υ κ α θ ο λ ικ ο ύ τη ς Μ ο νή ς το υ Ο σίου Λ ουκά ®ί"1 (Β υ ζα ν τιν ές Τοιχογραφ ίες, Ε κ δ ο τικ ή Α θηνώ ν, 1994, 41).

Α θήκη. Εδώ θα σημειώσουμε πως οι εμπ ορικές σχέσεις βοηθούσαν τη ν Αυτοκρατορία να εισ έλθει πιο βαθιά στην αντίπαλη χώρα και να λάβει π ληροφορίες γενικού αλλά και ειδικού ενδ ια φ έρο ντος. Μέσω τω ν εμπόρων το Βυ­ ζάντιο είχε τη δ υνα τό τητα να π ληροφορείται για τη διοικητική και στρατιωτική οργάνωση τω ν αντιπάλων, τη γεω μορφολογία το υ χώ­ ρου και τις γ εν ικ ό τερ ες εξελ ίξε ις . Τέτοιου εί­ δους π ληροφοριοδότες, αλλά και άλλοι που σε ορισ μένες περιπτώσεις ανελάμβαναν ειδ ι­ κά τέτο ια αποστολή, σε συνδυασμό με τη ν πολυπρόσωπη βυζαντινή διπλωματία (κύριο μέσο άσκησης τη ς οποίας ήταν οι π ρεσβεί­ ες), βοηθούσαν συχνά τη ν Αυτοκρατορία στην προλείανση του εδάφ ους π ροκειμένου οποιαδήποτε μ ελλοντική διαπραγμάτευση οικονομική, πολιτική, στρατιωτική - να αποφ έρ ει ευνοϊκά αποτελέσματα. Το 717-718 ο Αραβας στρατηγός Μασλαμάχ πολιόρκησε ανεπιτυχώς τη ν Κωνσταντι­ νούπολη. Η σωτηρία τη ς Πόλης και η διορατι­ κό τη τα του Λ έο ντα Γ1, ο οποίος χρησιμοποίη­ σε το ν Τέρβελ εναντίον των Περσών, έκαναν

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

το ν ιστορικό Π. Λάμπρο να χαρακτηρίσει τη μάχη ως άλλον Μαραθώνα και το ν Λ έο ντα Γ' ως το ν Μ ιλτιάδη του Μεσαιωνικού ελληνι­ σμού. Το 741 α νέβηκε στον βυζαντινό θρόνο ο Κωνσταντίνος Ε1. Αφού σταθεροποίησε τη θέση το υ στη Θράκη, εκσ τρ α τεύ οντα ς ενα­ ντίον των Σλάβων και μ ετα φ έρ ο ντα ς εποίκους από τη Μικρά Ασία, κινήθ ηκε εναντίον τη ς ίδιας τη ς Βουλγαρίας. Ομως ο στρατός του έπεσε σε ενέδρ α τω ν Βουλγάρων στην Κλεισούρα των Βερεγάβων και υπέστη δεινή ή ττα (760). Ο Κωνσταντίνος, ωστόσο, δεν π τοήθηκε. Αφού αναδιοργάνωσε τις δυνά­ μεις του εκσ τρά τευ σ ε για δ εύ τερ η φορά στη Βουλγαρία ακολουθώ ντας το ν παραλιακό πε­ δινό άξονα. Στην Αγχίαλο οι Βούλγαροι επι­ χείρησαν να ανακόψουν τη ν προέλασή του, όμως στη σφοδρή μάχη που ακολούθησ ε ηττή θη κα ν και ο α υτοκράτορας επ έσ τρεψ ε θ ρια μβ ευ τή ς στην Κωνσταντινούπολη (763). Μια νέα εκσ τρα τεία από τη θάλασσα, το 766, απ έτυχε εξα ιτία ς τρικυμίας, ενώ είχε π ροηγηθεί, το 765, χερσαία επιδρομή των Βυζαντινών σε βουλγαρικό έδαφ ος. Το 773 ο

Κωνσταντίνος π ληροφορήθηκε ό τι μία βουλ­ γαρική στρατιά κατευ θυ νότα ν νοτιοανατολι­ κά με σκοπό να εξαναγκάσει σε μετοικεσία σλαβικούς πληθυσμούς. Με μεγάλη τα χύ τη ­ τα και μυσ τικότητα κινητοπ οιήθηκαν τα τά γ­ ματα και ορισ μένες θ εμ α τικ ές μονάδες. Ο Κωνσταντίνος πρόλαβε το υς Βουλγάρους "εν τόπω λεγομένω Λιθοσώρια" (περιοχή Β ερζιτείας, σημερινή περιοχή βόρεια του Α­ λιάκμονα) και το υ ς επ ιτέθ η κε αιφνιδιαστικά πετυχαίνοντας μεγάλη νίκη χωρίς να χάσει ο ύ τε έναν άνδρα. Το επόμενο έ το ς ο αυτοκρά τορας επιχεί­ ρησε συνδυασμένη επίθεση από ξηρά και θάλασσα, όμως ο Βούλγαρος χαν έσπευσε έ ­ ντρο μ ος να ζητήσ ει ειρήνη, προς μεγάλη χα­ ρά του πρώτου. Μια νέα εκσ τρα τεία προ­ γραμματιζόταν για το 775, με σκοπό τη ν πλή­ ρη εκδίω ξη των Βουλγάρων. Ομως το εγχεί­ ρημα αυτό δ εν πρόλαβε να απ οφέρει καρ­ πούς. Ο Κωνσταντίνος ασθένησε και π έθανε κατά τη ν επιστροφή του στην πρωτεύουσα. Η αδιαφορία του Λ έοντα Δ 1και η αδικαιο­ λόγητη καθυστέρηση το υ Κωνσταντίνου ΣΤ1 έδωσαν το δικαίωμα τη ς ανασυγκρότησης στους εξα σ θενη μ ένου ς, από κάθε πλευρά, Βουλγάρους, καθώς οι Βυζαντινοί, μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Ε', άργησαν να λά­ βουν δραστικά μέτρα για τη ν ολοκληρω τική υποταγή τω ν βόρειων εχθρώ ν τους. Γι’ αυ­ τό ν το ν λόγο η αντίδρασή το υ ς στην αυξανό­ μενη βουλγαρική δύναμη, το 789, απέβη ά­ καρπη. Α ξίζει να σ ημειω θεί ό τι οι βυζαντινοβουλγαρικές σ τρατιω τικές συγκρούσεις από το 717 ως το 843 βρήκαν τη ν Αυτοκρατορία μέσα σε γενικό αναβρασμό εξα ιτία ς το υ εικονομαχικού προβλήματος. Η πρώτη φάση αυτής τη ς "εμφύλιας", εσω τερικής διαμάχης (726-787) έδωσε τη ν ευκαιρία στους Βουλγάρους να δραστηριοποιηθούν πολεμι­ κά εναντίον το υ Βυζαντίου χωρίς επιζήμια για τη ν Αυτοκρατορία αποτελέσματα. Το γ ε ­ γονός, όμως, ό τι ο Κωνσταντίνος Ε', σφοδρός π ολέμιος τω ν εικόνων, κατήγαγε σημαντικές ν ίκες κατά των Βουλγάρων, ερμ ηνευ ότα ν από το ν μέσο Βυζαντινό του 8ου αι. και τους μ ετα γενέσ τερ ο υ ς ως έκφραση τη ς "Θείας Χάρης και Εύνοιας" και κατά συνέπεια ως δι­ καίωση τη ς εικονομαχικής το υ πολιτικής. Ο παραπάνω συνειρμός ενισ χύθηκε ακό­ μα περισσότερο ύστερα και από τις ή ττες που υπέστησαν οι Βυζαντινοί από το 789 ως το 813, δηλαδή μ ετά τη ν πρώτη αναστήλωση τω ν εικόνων, το 787, από τη ν Ειρήνη. Αυτό δι­ ευκόλυνε τη ν άνοδο, στην εξουσία, του εικονομάχου Λ έο ντο ς Ε' του Αρμενίου, ο οποίος χάρη στη νίκη του εναντίον του Κρούμου, το 813, εδραίωσε τη ν εξουσία το υ και "απέδει­ ξε" τη ν ο ρ θ ότη τα τη ς εικονομαχικής του πο­ λιτικής. Το 809 ο ηγεμόνας τω ν Βουλγάρων Κρούμος (803-814) ξεκίνησ ε σ υσ τηματικές επ ιθέ­ σεις ενα ντίον του Βυζαντίου. Τον Μάιο του 811 ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α', αφού ενίσχυσε τη θέσ η του στη Βαλκανική με τη ν ε ­ γκατάσταση νέων πληθυσμών, τη ν οργάνω­ ση Θ εμάτω ν και τη ν αύξηση τω ν στρατιω τι­ κών δυνάμεων, ξεκίνησ ε τη μεγάλη του εκ-

Α 1Β ουλγαρ ικό Β α σ ίλειο , 893-1018/9, Μ έσ η Β αλκα νική, 9ος-11ος αι. (επ εξερ γ α σ ία : I. Γα λανόκης, π ηγή: M icro so ft, W orld A tlas, 2001).

Α ' ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 893 - 1018/9 π. Τ ίσ α Σ ίρ μ ιο ν η.

στρατεία στην ίδια τη Βουλγαρία. Επικεφα­ λής των ταγμάτω ν (συμπεριλαμβανομένου και του νεοσ υσ ταθέντος Τάγματος τω ν Ικανάτων) και πολυπληθών σ τρατευμάτω ν από τα Θ έματα τη ς Μικράς Ασίας και τη ς Θράκης εισ έβαλε στη Βουλγαρία. Ο βυζαντινός στρατός χωρίς να σ υναντή­ σει σοβαρή αντίσταση έφθασε στη βουλγαρι­ κή πρωτεύουσα, Πλίσκα, τη ν οποία είχε εγκατα λείψ ει ο χαν, και τη ν κα τέλα βε εξοντώ νο ­ ντας τη ν ολιγάριθμη φρουρά της. Λίγο αργό­ τερ α νίκησε και τις βουλγαρικές ενισχύσεις που κα τευ θύ νοντα ν προς τη ν πόλη. Η ύπαι­ θρος δηώ θηκε και οι Σλάβοι υπήκοοι του χαν αιχμαλωτίστηκαν ή θανατώθηκαν. Ο Κρούμος, φυγάς στην ίδια του τη χώρα, απηύθυνε συνεχείς και απεγνωσμένες εκκλήσεις για ει­ ρήνη. Ο Νικηφόρος όμως τις απέρριψε α γέ­ ρωχα και υπεροπτικά, συνεχίζοντας τη ν κα­ ταδίωξη του αντιπάλου του. Ο Κρούμος σε μια έσχατη κίνηση απελπι­ σίας αποφάσισε να καταλάβει τις κλεισ ούρες (στενωπούς) τη ς Μοισίας (στα Βαλκάνια όρη, κοντά στον σημερινό τα μιευτήρ α Τίτσα) και να οχυρώσει τη ν έξο δ ό τους. Οι Βυζαντινοί εισήλθαν στα στενά χωρίς να υποψιάζονται τίποτα, λεηλα τώ ντα ς τη ν περιοχή. Στις 24 Ιουλίου σι Βυζαντινοί στρατηγοί σ υνειδητο­ ποίησαν τι είχε συμβεί, ήταν όμως πολύ αργά για να αντιδράσουν. Οι Βούλγαροι είχαν φρά­ ξε ι και τη ν είσοδο του στενού. Παρά τις επί­ μονες πιέσεις των στρατηγών του για άμεση επίθεση ο Ν ικηφόρος αρνήθηκε: "Ακόμα και αν ήμαστε πουλιά και είχαμε φ τερ ά δ εν θα μπορούσαμε να ξεφ ύγουμε", φαίνεται ό τι εί­ πε προφητικά. Τη νύκτα τη ς 25ης Ιουλίου τα υψώματα γύρω από τα βυζαντινά στρατόπεδα αντιλα­ λούσαν από το υ ς αλαλαγμούς των Βουλγά­ ρων και τη ν κλαγγή τω ν όπλων τους, καθώς αυτοί ετοιμ ά ζοντα ν για τη ν τελική το υ ς επί­ θεση. Προτού χαράξει ακόμα το στρατόπεδο τω ν ταγμάτω ν δ έχ θ η κε επίθεση. Ο πανικός σάρωσε τις τά ξεις τω ν Βυζαντινών, οι οποίοι τράπηκαν αλλόφ ρονες σε φυγή. Χιλιάδες σκοτώθηκαν, πολλοί αιχμαλωτίστηκαν. Ανά­ μεσα στους νεκρούς σ υγκαταλέγονταν οι ε ­ πιφανέστεροι στρατηγοί και οι επ ίλεκτοι στρατιώ τες. "Πάσα η των Ρωμαίων καλλονή διεφθάρη", κατά το ν Θεοφάνη. Ο ίδιος ο Νι­ κηφόρος βρήκε φ ρικτό θάνατο. Το κρανίο του επαργυρώ θηκε και μετατράπ ηκε σε αγ­ γείο πόσης από το ν Κρούμο, με βάση τη ν πα­ ράδοση των λαών τη ς στέππας. Οι Βυζαντι­ νοί είχαν υποστεί τη χειρ ότερη ή ττα το υ ς μ ε­ τά τη ν Αδριανούπολη (378). Το 813 ο Μιχαήλ Α' Ραγκαβέ, στην προσπάθειά του να απαλλαγεί από το ν βουλγαρι­ κό κίνδυνο, κινήθ ηκε με ισχυρές δυνάμεις, απ οτελούμενες από τα τάγματα και τα Θ έμα­ τα τη ς Μ ακεδονίας, τη ς Θράκης, τω ν Ανατο­ λικών και άλλες, στη Θράκη κατά του Κρούμου. Οι δύο αντίπαλοι ήλθαν αντιμέτω ποι στη Βερσινικία, όπου και έμειναν, επί δύο ε-

ο ?

Σημβίο Συνάντησης Δούναβη - Τ ίσ α - Σάβα

ο

Be

Π β δ ιά δ α ι ο ϊ Δ ο ύ να β η

- π . Δ ρ ίν ο ς η. tu

Μ άργος

44

Α ούναβης Δ ο ρ ό σ το λ ο ν (Σί?λΐστρία) Μ α ρκ ια νο όπολίς Π λ,ίσκα ο ° Β άρνα

Β ιδίνιον

ο Ν α ϊσ σ ό ς

Τ ίρν ο β ο ο Μ βγάλη Π ρβσθλαβα ο

Ε υ ξ ε ι ν ο ς Π ό ν τ ο ς ■3

Κλβισού^βς ΜοισΙβς w ,cν KjLsM„ ° S(>^ Κλβισοδρα0

__ ( Μ α 6ρ %

Β α λ κ ά ν ια Ό ρη (Α ίμ ο ,) Σβρδικη ο Π ό ρ νικ ο Δ ρ ιν ο ς

οΣκούποι

Β β ρ β γά β ο ν

11«ΛΙ| Π όλη Τipuiuvuv ρ α ϊα ν ό 6 Ρ ίλ α ο _

^

η. Στρυμάν \

ο

1 ι·ιιι

*

Bipow

*!

βδομάδες, σ τρα τοπ εδευμένοι ο ένας απένα­ ντι από το ν άλλο. Μ ολονότι ο Μιχαήλ δ ιέ θ ε ­ τε συντριπτική αριθμητική υπεροχή δ εν το λ ­ μούσε να δώσει μάχη. Τελικά υπό τη ν πίεση του στρατηγού τω ν βαλκανικών Θ εμάτω ν Ιω­ άννη Απλάκη και του στρατηγού τω ν Ανατο­ λικών Λ έοντος, αποφάσισε να συγκρουστεί με το ν Κρούμο στις 22/6/813. 0 ίδιος ο αυτοκράτορας π αρατάχθηκε με τα τάγματα στο κέντρο, ο Απλάκης με τα Θ έματα Μ ακεδονίας και Θράκης στη δεξιά πτέρυγα και ο Λέων με τα Θ έματα τη ς Μι­ κρός Ασίας στην αριστερή. 0 Απλάκης με το υς άνδρες το υ εξόρ μησ ε από το ν λόφο, ό­ που ή τα ν π αρατεταγμένοι οι Βυζαντινοί, τρ έ ­ ποντας σε φυγή τη ν αριστερή βουλγαρική πτέρυγα. Ομως ο δισταγμός του Μιχαήλ να το ν ακολουθήσ ει και η αδικαιολόγητη φυγή του Λ έοντα από το πεδίο τη ς μάχης προκάλεσαν σύγχυση και επιβάρυναν τη θέση των Βυζαντινών. Μ όνος του ο Απλάκης δ έχ θ η κε όλο το βάρος τη ς βουλγαρικής αντεπίθεσης και μ ετά από πείσμονα αγώνα οι θ εμ α τικο ί σ τρατιώ τες τη ς Μ ακεδονίας και τη ς Θράκης υποχώρησαν. Οι Βούλγαροι το υ ς κατεδίω ξαν επ ιφ έροντάς το υ ς βαριές απώλειες. Επιπλέ­ ον τα άλογα πολλών στρατιωτών έπ εφ τα ν ν ε­ κρά από τη ν εξάντλησ η και τη ν έλλειψ η ν ε ­ ρού που βασάνιζε το βυζαντινό στρατόπεδο κατά τη μακρά παραμονή του στην ίδια θέση. Μ ετά τη μάχη τη ς Βερσινικίας ο ικανός στρατηγός Λέων, ο οποίος είχε κατηγορηθεί για προδοσία, κα τάφ ερε με τη ν υποστήριξη του στρατού να ανατρέψ ει το ν Μιχαήλ και να ανακηρυχθεί αυτοκράτορας. Την ίδια περίο­ δο οι Βούλγαροι κατάφεραν να καταλάβουν προσωρινά τη ν Αδριανούπολη. 0 Λέων αφού αναδιοργάνωσε τις δυνάμεις του αποφάσισε να α να μετρ ηθ εί με το υς Βουλγάρους του Κρούμου. Στις αρχές του φθινοπώρου του 813 ξεκίνησ ε νέα εκσ τρατεία εναντίον τους. Εγκατέστησε γ ι’ αυτόν το ν σκοπό οχυρό στρατόπ εδο στη Μεσημβρία. Οι βουλγαρικές δυνάμεις έσπευσαν να προλάβουν τη ν επό­

Αη^>ν'

Ν ικο μ η δ* ια

0 Νίκαια

Κόζικος

Α ιγ α ίο Π έ λα γο

‘--im—---- -----------■Λήηιπη

*“

θ ά λ α σ σ α το ν Μ α ρ μ α ρ ά

(9 5 ? 6 -ft).

παντ0κρ4τζόπολη 0 Α γα θό όπολη

0 Α ν δ ρ ια ν ο όπολη Β οϋλγαρόφ ϋγον Α ρ * α δ ιο δ π 3 λ ν; ο ϊΐίλ η μ β ρ ία

Μ ο σ ϋ νό π ο λις ο Σβρρβς ° Θ βσσ α λονίκη A fvoq ο

Λ . μ. Π ρ βοπα ο Βοδβν<

Θ ά λα σσ εϋ

ο ° Μ βσημβρία

Δβββ^,τός Φ ίλιπ π ο όπολη Β βρ σ ίνϊκ ϊα °