RO-RO

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6

1. Uvod Predstavnic Predstavnicii saobraćajne saobraćajne nauke i saobraćajne saobraćajne prakse prakse smatraju smatraju da integralni integralni transport transport  predstavlja jednu od najznačajnijih novina i dostignuća u oblasti transporta u poslednjim decenijama. Danas se, u većem ili manjem obimu, primjenjuju različite tehnologije transporta u čijoj realizaciji učestvuju transportna sredstva više vidova saobraćaja primjenom iste tovarne  jedinice. One se zajednički zovu tehnologije integralnog transporta i predstavljaju za odredjene vrste transporta nove, najprogresivnije transportne tehnologije. Ako elimo da budemo konkurentni i uspješni u me!unarodnom transportu, koristimo modernu modernu dostupnu tehnologiju tehnologiju . Ona se pojavljuju pojavljuju ili kao sredstva integrisa integrisanog nog transporta transporta "palete i kontejneri#, ili kao savremeni sistemi prevoza. $odernaa tehnolo $odern tehnologij gijaa koja koja se korist koristii u transp transport ortnom nom lancu, lancu, uključu uključuje% je% paleti paletizir ziraci aciju, ju, kontejnerizacija, &O'&O, (O'(O, &O'(O')O )O ili (A*+, +ucke'pack "piggiback sistem# i  bimodalnom sistem.  ovom radu govorićemo govorićemo o &O'&O brodovima, brodovima, kao sredstvom sredstvom savremene savremene tehnologije tehnologije multimedalnog transporta, kojom se omogućava transver najrazličitijih najrazličitijih roba po sistemu prevoza -od vrata do vrata odnosno od proizvo!ačado potrošača.

1

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 2. Integralni kopneno-pomorski sistemi transporta Ova tehnologija podrazumijeva transport drumskih i eljezničkih vozila sredstvima rečnog ili pomorskog saobraćaja. Pretovar je horizontalan, preko rampe na čeonoj ili bočnoj strain  broda. Preko rampe i pokretnih plat/ormi vozila se mogu raspore!ivati na više nivoa na brodu 0  1ehnologija &o'&o2 "&oll on 0 &oll o//#. 3ada raspored vozila po palubi broda ide preko specijalnih li/tova ova tehnologija nosi naziv (O 0 (O "(i/t on 0 (i/t o//# tehnologija.  okviru integralnog kopneno'pomorskog transporta razvile su se tri osnovne tehnologije% 1. Tehnologija transporta kontejnera 2. Tehnologija Ro-Ro Sistema 3. Tehnologija prevoza barţi renog saobra!aja

3opneno'pomorskim integralnim sistemima transporta ostvaruje se uspješna kooperacija izme!u kopnenih, s jedne strane, i pomorskih sistema prevoza, s druge strane, a u cilju realizacije neprekidnog transportnog lanca od proizvo!ača do potrošača.  okviru ovog transportnog sistema učesnici koriste prednosti svake transportne tehnologije i ostvaruju veću proizvodnost transportnih sredstava. Osnovni cilj ovih sistema integralnog transporta jeste ostvarivanje jedinstvenog transportnog  procesa, što se postie kombinovanjem prednosti različitih vidova transporta. 4ednu od najznačajnih karika u transportnom lancu, koji se realizuje ovim tehnologijama, predstavljaju luke, odnosno terminal integralnog transporta, gdje se prikupljaju i pripremaju različite tovarne  jedinice "*lika 5 1ehnologija &o'&o #.

*lika5.1ehnologija &O'&O

2

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 3ao mjesto sučeljavanja različitih vidova transporta, luka je kompleksna karika transportnog lanca, sastavljena od mnoštva djelova koji moraju e/ikasno /unkcionisati, da bi luka mogla obavljati svoju /unkciju prelaska sa kopnenog na pomorski prevoz i obratno. *a tim u vezi luke sve više primjenjuju savemenu tehnologiju izgradnje operativne obale. Primjer nalazimo i u rešenju realizovanom od strane &emonto6a *A. *uština ovih rešenja je upotreba velikih plutajućih pontona povezanih sa obalom preko mobilnih rampi "linkspan# preko kojih se odvija nesmetan ulazak7izlazak vozila na7sa brod. 8eka od rešenja prikazana su na narednim slikama.

*lika 2. 1rostruki vez pontonski 7 dva mosta linkspan

*lika 9. Pontonski putnički terminal, :jorko, ;vedska

3

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 3. Integralni pomorsko-kopneni R"-R" sistem transporta &o'&o transportnu tehnologiju moemo de/inisati kao% horizontalni ukrcaj ili iskrcaj transportnih sredstava na točkovima "natovarenih kamiona, tegljača, prikolica, elezničkih vagona, spavaćih kola, autobusa s putnicima i sl.# koji se ukrcavaju7iskrcavaju na vlastitim točkovima preko brodske ukrcajno'iskrcajne rampe koja spaja obalu i brodsko skladište "&oll' on'dokotrljaj ili &oll'o/'otkotrljaj#. Prema tome u grupu &o'&o brodova pripadaju brodovi za prevoz raznih vozila s vlastitim točkovima, koja se prekrcavaju u brod ili iz broda preko brodske ili obalne rampe.  brodu se vozila razvoze po palubama pomoću /iksnih i pokretnih rampi kao i pomoću specijalnih dizalica kojima se spuštaju odnosno diu s palube na palubu. Postoje i specijalni &o'&o brodovi za  prevoz automobila, zatim specijalni &o'&o brodovi za prevoz elezničkih vagona "rail'road /errskrcajnu rampu posjeduje brod. (uka mora obavezno imati dobre prometnice do pristaništa i odre!ene površine za parkiranje vozila. srednje luke   s velikim prometom moraju imati odgovarajuće luke "jedanu ili dvije# isključivo namijenjene za prihvat &O'&O brodova. &O'(O brodovi# velike lukeE izgra!eni posebni terminali za prihvat svih vrsta &O'&O brodova. Posebno izgra!ene obalne rampe, drumske prometnice, eljeznički kolodvori, parkirne površine i zatvorena skladišta.



1ri osnovne vrste &O'&O terminala "prema podjeli sa svjetske &O'&O kon/erencije u Joteborgu, 5F9.#% 1. Kisti &O'&O ili isključivo &O'&O terminali "eng. pure &O'&O terminals, &O&O

eLclusivel parkirališta za vozila kako bi se omogućila primjena huckepack sistemaE  jedna ili dvije obalne dizalice nosivosti 5BB k8 za rad s kukom

•

*lika H. &O'&O terminal

3.$ R"-R" rampe

9

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 &a je element koji spaja unutrašnjost broda s obalnom površinom. 8jezina konstrukcija treba omogućiti da preko nje pro!e čitav terete iz broad ili u &O'&O brod. &a mora umanjiti razlike u visini brodske palube i obale. 8ajveći dopušteni nagib rampe moe biti do 5@C o čemu zavisi i dulina rampe. Prema osnovnoj namjeni, rampe se dijele na% rampe za željeznički promet; rampe za vozila rampe za putnike

*lika . &O'&O rampe &O'&O rampa moe biti obalna, brodska i mosna. Obalne rampe grade se na terminalima kod razlike u plimi i osjeci većoj od 5,G m. &a predstavlja kosinu izme!u normalne površine terminala i vanjske prednje strane zida na koji se moe nasloniti obalni kraj brodske rampe. Obalne rampe dijele se u dvije klase 0 NA i N:, što zavisi o razini prihvata iznad vodene linije. ;irina rampe zavisi o širini najvećeg broda za koji je namijenjena. Mosne pomične rampe (linkspan)  pomični su prelazi zglobno vezani za obalu s jedne strane,

a s druge učvršćeni lancima i utezima kako bi se onemogućilo stalno pomicanje. Dijele se na% 10

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 a, poluuronjene rampe (semi submersible) b, rampe s pontonom za prihvat dva broda istodobno (double-ended  miniport)

#, rampa za ukrcaj i iskrcaj vozila i željezničkih vaona (double deckrail!trailer) d, plutaju"a otklonjena rampa (#loatin $uarter access) e, plivaju"a aksijalna rampa (#loatin a%ial , , mosna rampa portalno tipa (portal t&pe) g, prilaodljiva rampa obalno tipa (adjustable shore t&pe)

:rodske rampe mogu biti aksijalne, otklonjene, krmene i bočne.

*lika F. &O'&O brod

11

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 3.% revozno-prekr#ajna sredstva na R"-R" terminal/ Pri utvr!ivanju potrebnog broja i vrste prevozno'prekrcajnih sredstava polazi se od% ' vremena potrebnog za obavljanje odre!enih radnji ukrcaja, iskrcaja, prekrcaja i prevoza teretaE ' vremena potrebnog za prekrcaj s obzirom na vrstu, obiljeja, veličinu tereta i tehničke mogućnosti prekrcajnog sredstva. lementi koji uz brodove čine &O'&O sistem jesu%   prikolice i poluprikolice  "road trailer7roll trailer#

vučni strojevi    jaki viličari "/ork li/ts#  oprema za manipulaciju

kontejnerima, prikolicama i poluprikolicama "portalni

 prenosnici#. 8ajčešći način ukrcaja tereta na &O'&O brod jest sistem koji upotrebljava prikolice ili  poluprikolice s vučnim vozilom. 8akon dovoza prikolice na odre!eno mjesto, vučno vozilo napušta brod, čime se sprečava da vozne jedinice za vrijeme plovidbe stoje neiskorištene i  postanu dodatna nepotreban teret. Ovaj sistem koji se naziva i trailer'sistem, pogodan je za sve standardizirane "kontejneri, palete# i nestandardizirane terete "jedinične terete raznih oblika, veličina i masa#. 3lasična jedinica ovog sistema je drumska prikolica 0 road trailer. 1o je u osnovi kamionska  prikolica koja ne slui samo za prevoz kontejnera već je to i cisterna, hladnjača, ceradna  prikolica ili specijalna prikolica za prevoz teških tereta. Ove drumske ili skeletne prikolice "namijenjene za prevoz kontejnera i paleta# mogu se kretati velikom brzinom, a li su u osnovi nepogodne za rad na terminalu. Irlo su skupe, visoke "do @,Gm# i zauzimaju više mjesta od niskih prikolica. Ograničenih su nosivosti "do @Bt#, zahtijevaju puno mjesta za manevriranje i  podlone su drumskim ograničenjima i zahtjevima. Druga vrsta korištenih prikolica koje se na &O'&O terminalima koriste su niske prikolice koje čine roll'trailer sistem. Ove su prikolice jednostavne i vrlo jake konstrukcije. (ako se odravaju, a prazne se jednostavno mogu sloiti jedna na drugu i zajedno transportovati.  8atovarene niske prikoloice na brodu zauzimaju manje mjesta od klasičnih, a pogodnije su za  prevoz i slaganje. ?avisno o vrsti tereta, roll'trailer'u se mogu dodati bočne stranice, metalni okviri, kutnici, utori za kontejnere, a moguće je konstruisati i trailer dva ili višes pratova. &oll'trailer'e po terminalu i brodu vuku specijalni tegljači, tzv. tugmasters. &oll'trailer ima prednosti u odnosu na road'trailer, pri čemu je učvršćivanje u brodu  jednostavnije. Postoje i specijalne prikolice koje slue za transport dugačkih tereta "cijevi, tračnice#. 8osivost im je B'9FB k8, a brzina GB'FB km7h. ?a vuču prikolica i poluprikolica na &O'&O terminalima upotrebljavaju se posebni tegljači.

12

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6  8ajčešće imaju pogon na sva @ kotača, zbog strmine rampi preko kojih prolaze. :rzine im iznose @B km7h, a vučna sila na kuki GB k8. 3onstruirani su na način da im je prednja osovina opterećenija od zadnje čime se poboljšava uzduni stabilitet pri vuči prikolice s teškim teretom. 8ajnovije izvedbe tegljača imaju ugra!ena treća vrata prema prikolici, što olakšava vozačima rad pri uključivanju7isključivanju kočnica na  priključenom vozilu. 8a &O'&O terminalima upotrebljavaju se i raznovrsna prevozno'prekrcajna sredstva koja se  primjenjuju i na kontejnerskim terminalima. 1o su najčešće portalni prenosnici malog raspona "eng. straddle carrier#, čeoni i bočni viličari velikih nosivosti, autodizalice, itd. Iiličari se koriste za ukrcaj tereta koji nije na kotačima "palete, kontejneri#. krcaj se izvodi preko rampi, pri čemu viličar odlae teret u unutrašnjost broda, a zatim izlazi preko rampe. Prekrcaj tereta na &O'&O  brodu moe se izvoditi i sistemomNviličar'viličaru. Pritom se koriste bočna vrata na brodu koji mora biti opremljen vlastitim viličarima, ili ih iznajmiti u luci.

*lika  &O'&O brod

13

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 $. 0aklj/ak  $oemo zaključiti da je za razvoj savremene privrede neobhodno ostvariti niz preduslova kao što su brzina i kontinuitet u dostavi robe, urednost i bezbjednost pri dostavi sniavanjem transportnih troškova itd.  8ajbitniji element je taj da se transportna usloga prua -od vrata do vrata "od mjesta  proizvodnje do mjesta potrošnje#. Pošto se saobraćaj odvija u raznim sverama "drumski, eljeznički, vodeni.. # to ni jedno oprema transportnog sistema ne moe da udovolji svim zahtjevima korisnika saobraćajnih usluga i društva u cjelini. Da bi se ovim zahtjevima udovoljilo razvijaju se nove tehnologije tranporta koji povezuje razne saobraćajne grane i omogućuje racionalno korištenje transportnih srestava. Ove nove tehnologije transporta nazivaju se savremenim tehnologijama transporta, odnosno integralnim sisetmom transporta. >1* obuhvata nekoliko različitih tehnologija, kao što su procesiranje in/ormacija, komunikacija, kontrola i elektronike.. vo!enje ovih u naše transportne sisteme će doprinijeti smanjenju nesreća i uštede vremena i novca. 8jegova budućnost izgleda blistava, iako >1* nije Q/uturistička zamisaoQ, pošto danas  postoje već sistemi koji /unkcijonišu. Ova tehnologija predstavlja revoluciju u odnosuna način na koji smo posmatrali transport do sada.

14

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6 %. iterat/ra 1. 2. 3. $. %.

>ntegralni i multimodalni transport Pro/. dr. sc. *er!o 3os >I. Predavanje R*avremene tehnologije kombinovanog transporta - Davidović :ranko, :eograd 2BBB. R*avremene tehnologije transporta >>- Perišić &, *aobraćajni /akultet, :eograd 5G. 666.saobracajci.6ordpress.com (učka sredstva, :ranislav Dragović, 8ena ?rnić

15

Integralni pomorsko-kopneni RO-RO sistem transporta Šarović Goran IV - 6

16