Rim; likovno.

UMETNOST ANTIČKOG RIMA -Jedna od najvažnijih epoha. -Nastavljači grčkih umetnosti; pravili kopije. -Grci i Etrurci uticali na umetnike Starog Rima. ETRURCI: ne zna se poreklo, Rimljani osvojili i nasledili njihovu kulturu i pokupili iskustva Etruraca 1. Etrurska vučica -bronza -Romul i Rem dodati u renesansi (podsećaju na kupidone)

2. Bukero keramika -uče od Grka; zbog slikarstva je značajno -crna keramika ukrašena izrezbarenim crtežima

3. Sarkofag sa predstavom pokojnika -bračni par -realistično; lice liči na pokojnika

RIMSKA ARHITEKTURA -najznačajnija od svih umetnosti antičkog Rima -oslanja se na grčku i etrursku -beton – duže traju, lepše izgledaju, drugačije konstrukcije, više mogućnosti odabira oblika -smeli poduhvati; kvalitet dela u odnosu na vreme -uvode novine -urbanizam – planiraju po šemi gradove širom carstva (grčkog porekla ali dorađeno) -u centru je kružni forum, dve glavne ulice (90°) su kardo (s-j) i dekumanus (z-i); ostale ulice su paralelne – šahovska tabla; u kvadratima su građevine -forum-mesto okupljanja, svečanosti, pobede, slavlja, verski rituali, trgovina, političke rasprave-javno (=centar gradskog života, javnog okupljanja) -Forum Romanum – centar Rima i Rimskog carstva -ostaci građevina: Konstantinova bazilika, Bazilika Emilija, Saturnov hram, Slavoluk Septimija Severa (u čast njegove pobede u Parti)... -vladari se trudili da grade raskošnije, dugotrajnije -najbolje očuvana prijumfalna kapija - slavoluk

Forum Romanum

Tipovi građevina: 1.HRAMOVI Razlike od grčkih: -više stepenika koji su samo sa jedne strane -pronaos u vidu trema -zadnji deo: stubovi su prislonjeni uz zid -preuzimaju sva 3 stila -KOMPOZITNI STUB: mešavina jonskog i korintskog

Panteon: Pravougaoni rimski hram -posvećen bogovima koji su štitili porodicu Julijaca -podigao ga je car Hadrijan -stubovi formiraju pronaos -korintski stubovi -pronaos pripada starijem hramu i nastao je u 2. veku -kružni oblik, kupola- prekriven – najveća kupola sveta antiče umetnosti, sagrađena zahvaljujući betonu -savršene proporcije (prečnik kupole jednak visini hrama) -otvor: okulus -kvadrati – udubljenja – kasete -da ne bi bila teška, da ne padne -impresivno za vernike -jedini otvori su vrata i okulus -strujanje vazduha je takvo da ne upada kiša -niše su bile za bogove, sad su grobovi; sahranjeni Rafaelo, italijanski kraljevi...

2. AMFITEATRI (ima ih mnogo) Koloseum (amfiteatar flavijevaca) -u bizini je kolosalna (velika) statua cara Nerona -kružan oblik, blago elipsast -nasledili: -luk (sistem lukova) koji se ponavlja -sva tri grčka stila: dole dorski, u sredini jonski, gore korintski -donji kružni deo je nasut šljunkov i prekriven drvetom, naziva se arena i služi za gladijatorske borbe -ispod su prolazi sa kavezima za životinje -kaveja – gledalište, tribine; publika raspoređena po statusu -sagrađen u 1. veku, sagradio car Vespazijan -navlačile su se zavese da štite od sunca, kiše

3. BAZILIKE -građene su za svetovne namene (narodne, suprotno crkvenim) -služe za javna okupljanja – sudnice, tržnice *hram: u Grčkoj-dom boga, u Rimu-okupljanje naroda -najpoznatija je Konstantinova bazilika na Rimskom forumu (danas u ruševinama)

SVOD APSE - APSIDA 4.TERME (javna kupatila) -podeljene su na: -tople prostorije - kaldarijum -mlake prostorije – tepidarijum -hladne prostorije – frigidarijum -svlačionice, napolju bazeni -loše očuvane, bilo je jeftinije od hleba -Dioklecijanove terme 5.AKVADUKTI -spojeni lukovi i stubovi – arkade -vodovod na arkadama -Rimljani su i tome dali dekorativan izgled

6.SLAVOLUCI -imaju 1 ili 3 prolaza -Konstantinov slavoluk, pored Koloseuma; slavi pobedu nad Maksenijem na Mirvinskom mostu 312. godine; Konstantin je prvi hrišćanski car, priznao hrišćanstvo i napravio Konstantinopolj, rodom iz Niša; -slavoluk slavi i činjenicu da je hrišćanstvo prihvaćeno ali na njemu nema hrišćanskoh znakova

Konstantinov slavoluk

Hristov monogram

Tipovi kuća u Rimu: 1.DOMUSI 2.INSULE

Stambena arhitektura

Domusi: (najviše u Pompeji) -prizemna građevina -1 bogata porodica živi -etrurskog porekla -iz domusa će se kasnije razviti raskošne palate -sastoje se iz dva dela: -prizemlje: atrijum, bazen za sakupljanje kišnice, otvoreno, u uglu bazena se nalaze 4 stuba -dvorište sa tremom, zatvoreno, okolo su grupisane prostorije koje zatvaraju dvorište -tablinijum – deo u domusu gde čuvaju portrete i biste svojih predaka -biste-vosak, maska; kad umiru-posmrtna maska; teže ka realističnom prikazivanju

Insule: -za siromašne porodice -preteče stambenih zgrada -ima više spratova, do 6 -vodi se računa da fasada bude dekorativna -dole do ulice su trgovine, magacini … kao sada

Insula

POMPEJA -uništena; erupcija vulkana Vezuv konzervirala trenutak -otkrivena u 18. veku – inicira stvaranje neoklasicizma -slikarstvo iz Pompeje, detalji o životu Rimljana -20.000 ljudi je živelo, tada je nastradalo oko 2.000 -razvijen grad, otkrivanje Pompreje izazvalo oduševljenost Evropljana -gipsani odlivi: životinje, ljudi -Rimljani prave značajne mozaike

RIMSKA SKULPTURA -osnovni doprinos: kopije grčkih originala, na taj način ih preneli budućim generacijama -Rimljani razvijaju sklonost ka realizmu – posmrtne maske – kult predaka -od mermera, bronze, kamena 1. Bista nepoznatog Rimljanina -insistiranje na svakom detalju -verno prikazuju ono što život i vreme donosi – bore, ožiljci -umoran, razočaran, vidimo psihološki profil, ozbiljan 2. Filip Arabljanin / Plotin -F.A: vrlo prirodno, ljuto lice; brada, kosa; besan, ljutit, agresivan, nabujale emocije -P:sklon metafizici, ističu se duhovne vrednosti, asketski prikaz; izražene oči

3.Konstantin -glava mu je ogromna jer je bila deo kolosalne skulpture na rimskom forumu -donji deo lica ukočen, oči žive i velike -nije verni prenos

4.Okatavijan Avgust -prava, puna, stojeće skulptura -savršena anatomija, savršene proporcije – podseća na grčka dela -kontrapost-njime dobijamo prirodnu pozu mirovanja *postojale su radionice za pravljenje samo tela, glave kasnije dodavane

5.Car Trajan -ruka izdignuta, podseća na Kopljonošu, ali se po licu vidi da je to rimska skulptura

6.Konjanička skulptura Marka Aurelija -bronza -jedina konjanička skulptura iz antike koja je sačuvana -veliča vojničku sposobnost vladara -nekada je ispod simbolički bio varvarski poglavica kojeg je Marko pobedio -konj: napregnut; anatomija; zglobovi -M.A. donosi mir, veliko poštovanje prema skulpturi koja je očuvana samo zato što se mislilo da je to Konstantin 7.Reljef -skulptura koja je u vezi sa porodicom -Rimljani neguju stubove na kome su napisane priče -Trijumfalni stub (Trojanov stub) – na sredini trga, veliča pobedu, nema konstruktivnu ulogu, kao da je obavijen trakom, njegova svrha je da veliča pobedu nad Dačanima... *Konstantinov slavoluk isto ukrašen reljefom

SLIKARSTVO RIMA -najviše poznajemo zahvaljujući iskopinama u Pompeji -zidne slike u kućama -mozaik je sastavljen od sitnih kamena u malteru ili cementu; duga i zahtevna tehnika; može biti zidni i podni; inspiracija za srednjovekovne crkve -pompejsko slikarstvo je paznovrsno, bogato bojama, vedro, veselo – scene iz prirode, pejzaži, ptice, mitološke teme, istorijske teme, portreti... -iluzija: slika se arhitektura -iluzionizam-slika se nešto da bi se postigli neki efekti... stub, prozor i ono što se vidi kroz prozor, ram.. -efekat: veći, vedriji, osvetljeniji prostor; girlanda sa voćem, bele površine; mitološke teme, osvetljenje: prozori naslikani -Pompeja-crvena boja -umetnici su razlikovali planove: dvo, pregrada, pejzaž sa drvećem, ptice -nema perspektive=dubine prostora na slici – *tek u renesansi -portreti: realistični (koji put ovo već pišem? =.=) -raznovrsne teme mozaika blabla...

*imam tezu: - muž i žena, Pompeja, pekar i njegova žena, stradali u erupciji Vezuva al me stvaaaaarno mrzi da tražim sliku na netu, a kod normalnih profesora poput Olge to nije moralo da se zna x)

Rimski carski gradovi kod nas: 1.Felix Romuliana -kod Zaječara -Galerije-rimski car; govedar-nije bio plemenitog porekla -Romuliana - Galerijeva majka, grobnica nazvana po njoj -______ (ne znam reč stvarno) glava -mozaik: kvalitetno zbog senčenja u kamenu, predstava Dionisa, restaurirano 2.Najs = Niš -Konstantinova realistična glava, bronza -nalazi se u Narodnom muzeju -Medijana – luksuzno predgrađe Najsa -vile, žitnice, termalni izvori (Niška banja) 3.Viminacijum -kod Kostolca; rimski logor-kastrum 4.Sirmijum- Sremska Mitrovica -glavni grad rimske provincije; važno uporište hrišćanstva