Research 112

 

i

 

Isang Isa ng Pagsusurin g Re Realismo alismo u kol s a mga Awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa mga Isyung Panlip Panlip unan

Pananaliksik na Iniharap Bilang Bahagi ng mga Gawaing Kailangan sa Pagtatamo ng Asignaturang Res 112 – Pananaliksik sa Filipino

nina

Castillo, Clarence R. Ramirez, Rose Ann R.

Marso 2021

 

ii

 

PASASALAMAT  Ang mga mananaliksik mananaliksik ng paksang ay “ISANG PAGSUSURING REALISMO UKOL SA MGA AWITIN NI FRANCIS MAGALONA NA TUMATALAKAY SA MGA ISYUNG PANLIPUNAN PANL IPUNAN” taos pusong nagpapasalamat sa mga sumusunod na indibidwal dahil sa pamamahagi ng kanilang suporta, tulong at kontribusyon na naghantong sa matagumpay na pagbuo ng pamanahong papel na ito:  ito:   Sa mga magulang, magu lang, Na hindi nagsawang sumuporta at gumabay sa amin sa mga oras na ginagawa naming ang pamanahong papel na ito. Sa lahat ng naitulong nila partikural na sa pinansyal na pangangailangan. Sa aming aming guro, Partikular na sa aming tagapayo sa asignaturang Res 112 Pananaliksik na si Propesor Glenda Castillo na gumabay at tumulong sa amin upang malaman ang lahat ng proseso sa pagsasagawa ng isang pagsusuri. Pati na rin sa pagbibigay-aliw at kasiyahan

sa mga oras na kami’y nahihirapan sa aming tesis.   Sa aming aming mga kaibigan, Na dumamay at tumulong upang maisagawa ng maayos at wasto ang aming pagsusuri sa pamamagitan ng n g pagbibigay ng mga suhestiyon at ideya tungo sa tagumpa tagumpay y ng aming pagsisiyasat. Sa makabagong teknolohiyaa, Na nagsilbing daan upang mapadali ang pagsusuri at pagsisisyasat sa kabuuang tapik ng aming pagsusuri, at higit sa lahat, Sa Poong Maykapal, Sa pagdinig sa aming mga dalangin, sa mga pagpapala at sa pagbibigay sa amin ng kalakasan.

 

iii

 

PAGHAHANDOG ISANG PAGSUSURING REAL REALISMO ISMO UKOL SA MGA A AWITIN WITIN NI FRANCIS MAGALONA NA TUMATALAK TUMATALAKAY AY SA MGA ISYUNG ISYUNG P PANLIPUNAN ANLIPUNAN

Buong puso na inihahandog ng mga tagapagsaliksik ang pag-aaral na ito sa mga

taong tumulong, gumabay at naging bahagi’t inspirasyon upang matagumpay na maisagawa ang pananaliksik na ito. Sa aming propesor sa Res 112 Pananaliksik, Prof. Glenda castillo na siyang gabay

upang ito’y maisakatuparan.  Inihahandog din naming ang pananaliksik na ito sa mga susunod pang mananaliksik na may kaugnayan sa aming paksa.

C. R. C. R. R. R.

 

iv

 

TALAAN NG NILALAMAN

Pahina PAHINA NG TITULO

i

PASASALAMAT

ii

PAGHAHANDOG

iii

TALAAN NG NILALAMAN

iv

TALAAN NG MGA PIGURA

vi

KABANATA 1

2.

3.

ANG SULIRANIN NG PAG-AARAL PAG-AA RAL  

1

Panimula

1

Balangkas Konseptwal

3

Paglalahad ng Suliranin

4

Saklaw, Limitasyon at Delimitasyon ng Pag-aaral

5

Kahalagahan ng Pag-aaral

5

Katuturan ng mga katawagang Ginamit

6

MGA KAUGNAY KA UGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA LITERATURA

9

Kaugnay na Literatura

9

Kaugnay na Pag-aaral

13

Sintesis

15

PAMAMARAA NG GINAMIT PAMAMARAANG GINAMIT NG PANANALIKSIK PANANALIK SIK

17

Disenyo ng Pananaliksik

17

 

v

 

4.

Instrumento ng Pag-aaral

17

Pamamaraan ng Pagkuha ng Datos

19

PAGLAL PAGL ALAHAD, AHAD, PAGSUSURI AT

21

INTERPRETASYON NG DATOS 5. 5.  

PAGLAL AHAT, KINALABA KINAL ABASAN, SAN, KONKLUSYON AT

45

REKOMENDASYON Paglalahat

45

Kinalabasan

46

Kongklusyon

48

Rekomendasyon LIRIKO NG MGA KANTA BIBLIOGRAPI PERSONAL NA DATOS

49-50 51 - 65 66 67-68

 

vi

 

TALAAN TALA AN NG MGA PIGURA PIGURA

Blg.

Pigura

Pahina

1

Balangkas Konseptwal

4

2

Nilamon ng Sistema

28

3

Ito ang Gusto Ko

29

4

1-800-Ninety-Six 1-800-Ninety-S ix

29

5

Halalan

30

6

Ayoko sa Dilim

31

7

Three Stars and a Sun

31

8

Watawat

32

9

Baw-waw-waw

33

10

Bading ang Dating

33

11

Mga Praning

34

 

1

 

KABANATA I INTRODUKSYON Panimula  Ang musika ay may malaking impluwensya impluwensya sa ating buhay, nagiging parte na ito ng ating pagkatao dahil sa mga naidudulot nitong kasiyahan, kalungkutan, at higit sa lahat binibigyan tayo nito ng boses upang mailahad ang ating gustong ipahayag sa pamamagitan ng mga linyang nagmumula sa mga awitin. Ang musika ay isa ring anyo ng sining na gumagamit ng tunog bilang medium. Ang musika ay binubuo ng mga elemento, ito ay ritmo, melodiya, anyo, timbre, daynamika, tempo, tekstura, at harmonya. Ang salitang musika ay hango sa salitang Griyego na “ mousike” na nangangahulugang ‘ang sining ng mga Musa o muses  mula sa pag-aaral ng  AMA Computer College, (DepEd, 2010).  Ang musika ay nagiging nagiging daan din u upang pang makapagmakapag-isa ang iba’t ibang tao. Iba-iba ang ating mga wika ngunit napagkakaisa tayo ng musika katulad sa panahon ngayon mayroong mga awitin tayong nagugustuhan katulad ng “K -Pop”   na hindi natin maintindihan subalit gusto natin ang musika at gagawa tayo ng paraan upang maintindihan ito, mula sa pag-aaral ng AMA Computer College, (Orejas, 2017). Gamit ang musika nalalabas natin ang ating damdamin nang hindi nahihirapan sa pagpapahayag ng sariling salita. Nakakatulong rin ang mga awitin sa paglutas ng mga suliranin gaya ng ang pag-iisip ng negatibo ay magiging positibo (Wixom, 2013) gaya ng mga awiting isinulat ni Francis Magalona para sa ating bayan, naliliwanagan ang mga mata ng mga mamamayang Pilipino upang maghanap ng kasagutan sa mga suliranin ng ating bansa.

 

2

 

Magkaagapay ang awit at wika sa pagbuo ng pagkakakilanlan ng kulturang Filipino. Maihahalintulad sa kaluluwa ng isang tao ang ugnayan ng dalawa kahit masalimuot at hindi eksaktong maipapaliwanag ang kahulugan nito. Bunga nito, mauuwi lamang sa mahabang pag-aaral at diskurso ang anumang usaping nahihinggil dito. Hindi rin maitatanggi na halos karamihan ng tao ay hindi mabubuo ang araw ng walang naririnig na musika o awitin. Tunay na napakahusay at magaling ang mga kompositor ng mga awitin na naririnig ng lahat ng tao. Nakalilikha sila ng awitin sa pamamagitan ng kanilang karanasan, imahinasyon, pagkakaroon ng malawak nga pag-iisip, at mga nakikita sa paligid. Mula sa mga ideyang naiisip ukol sa inspirasyon ng bawat manunulat ang bawat lirikong naisusulat ng bawat manunulat kaya't inspirasyonal ang bawat awitin ng mga manunulat. Sa pag-aaral na ito, ang nag-udyok sa mga mananaliksik na aralin ang paksa at nilalaman ng mga awitin ni Francis Magalona ay upang maimulat ang mga tagapakinig ng musika na ang mga awitin ni Francis Magalona ay hindi lamang musika na masarap pakinggan kundi musika na may nilalamang mga makabuluhang mensahe na nais iparating sa mga tagapakinig.

Ilan sa mga awiting nilikha ni Francis Magalona ay ang “ Three Stars and A Sun”, “Mga Praning”, “Ito ang Gusto Ko”, “Nilamon ng Sistema”, “Bading ang Dating”, “Bawwawwaw”, “Ayoko sa Dilim”, “1 “1-800-Ninety-800-Ninety-Six”, Six”, “Halalan”, at ‘Watawat”. Ang mga awiting ito ay sumasalamin sa mga isyung panlipunang kinakaharap ng ating bansa. Hangad niya na ang mga mamamayan ng ating bansa ay magkaroon ng tinig o boses upang maipaabot ang bawat mensahe sa kanyang kapwa at sa lipunang kaniyang

 

3

 

ginagalawan. Hangad ng pagsusuring ito na imulat ang mga tao sa mga nagaganap at kinakaharap na suliranin ng ating bansa. BALANGKAS KONSEPTWAL  Ang pag-aaral na ito ay pinagtibay ng mga ilang teorya sa iba’t ibang larangan na nagbibigay impormasyon sa pagsusuri sa mga awitin ni Francis Magalona Magalon a na tumatalakay sa mga isyung panlipunan.  Ang teoryang teoryang kinasasandigan kinasasandigan ng pag-aaral na ito ay ang ang teoryang teoryang Realismo. Ang Ang teoryang ito ay akma sa mga awitin ni Francis Magalona sapagkat hango ito sa mga kaganapang panlipunan na kanyang nasaksihan. Ito ay hango sa totoong buhay sapagkat maraming isyung panlipunan ang kinakaharap ng ating bansa sa ngayon katulad ng kahirapan, droga, politika, diskriminasyon sa ikatlong kasarian, karapatan ng mga hayop at pananakop.  Ang teoryang nabanggit nabanggit ang naging batayan ng mga mananaliksik mananaliksik upang maisagawa nang maayos at makabuluhan ang pananaliksik na ito. Makikita sa Pigura 1 ang balangkas ng pag-aaral. Ang input ng pag-aaral ay mga awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa mga isyung panlipunan. Ang prosesong magaganap sa pag-aaral ay ang pangangalap ng impormasyon at pagsusuri sa mga awitin ni Francis Magalona. Ang awtput naman ng pag-aaral ay makapaglimbag ng pananaliksik sa isang website upang magamit pa ng mga susunod na mananaliksik.

 

4

Input

 

Mga

Process

 Awtp  Aw tp ut

awitin ni

Francis Magalona na

Pangangalap ng

tumatalakay sa

impormasyon o datos

isyung panlipunan: 1.1 Pananakop 1.2 Droga 1.3 Kahirapan 1.4 Politika

Pagsusuri sa

Makapaglimbag ng

nilalaman ng mga

isang pananaliksik

awitin ni Francis

sa isang website

Magalona 

1.5 Karapatan ng mga Hayop 1.6 Diskriminasyon sa Ikatlong Kasarian

Pigura 1: Balangkas Konseptwal PAGLAL AHAD NG SULIRANIN SULIRANIN 

 Ang panlahat panlahat na layunin layunin ng pag-aaral pag-aaral na na ito ay ilahad at suriin ang ang mga nilalaman nilalaman ng mga ni Francis Magalona. Upang maging ispisipik ang mga pag-aaral na ito, ang mga mananaliksik ay naglalayong humanap huma nap ng kasagutan sa mga sumusunod na katanungan: 1.

Anu-anong mga awitin ni Francis Magalona ang sumasalamin sa mga sumusunod

na isyung panlipunan? 1.2 Kahirapan 1.2 Politika

 

5

 

1.3 Pananakop 1.4 Karapatan 1.5 Droga 2. Paano maiuugnay ang mga awitin ni Francis Magalona sa tunay na nangyayari sa lipunan? 3. Ano-ano ang positibo at negatibong epekto ng mga awiting ito? Saklaw, Sa klaw, Limi tasyon at Delimi Delimi tasyon n g Pag-aa Pag-aaral ral  Ang sakop ng pag-aaral pag-aaral na ito ay nakapokus nakapokus lamang sa mga piling awitin ni Francis Magalona. Sa pagsusuring ito ng mga piling awitin ni Francis Magalona ay matutuklasan ang ideya ng pagmamahal sa sariling bayan ng manunulat. Masasalamin dito ang mga isyung panlipunan na kinakaharap ng mga mamamayang Pilipino. Susuriin nito ang mga nilalaman ng mga awitin na sumasaklaw sa mga isyung panlipunan na kinakaharap ng Pilipino.  Ang limitasyon ng pag-aaral na ito ay sa pagsusuri sa nilalaman lamang ng sampung (10) awiting nilikha ni Francis Magalona na: Three Stars and A Sun, Mga Praning, Ito ang Gusto Ko, Nilamon ng Sistema, Bading ang Dating, Baw-waw-waw,  Ayoko sa Dilim, Dilim, 1-800-Ninety-Six, Halalan, at Watawat. Kahalagahan ng Pananaliksik  Ang pag-aaral pag-aaral na ito ay naglalayong naglalayong masuri ang nilalaman nilalaman,, paksa at mensahe mensahe ng mga awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa mga isyung panlipunan sa ating bansa. Ang pag-aaral na ito inaasahang maging kapaki-pakinabang sa mga sumusunod: Sa mga Mag-aaral- nakakatulong Mag-aaral- nakakatulong ito upang mapalawak ang kanilang kaalaman tungkol sa musika, sa nilalaman o mensahe ng isang kanta, partikular sa mga musikang isinulat

 

6

 

ni Francis Magalona at makakatulong rin ito sa kanilang isasagawang pananaliksik at magagamit ito sa hinaharap. Sa mga Mamamayang Mamamayang Mahil ig sa Musik a- nakakatulong a- nakakatulong ito sa kanila upang mapalawak ang kanilang kaalaman tungkol sa musika lalo na sa henerasyon ni Francis Magalona. Mahalaga ito upang malaman nila ang mga magagandang mensaheng inilahad ni Francis Magalona sa kanyang mga piling awitin. Sa mga Mananaliksik- makakatulong Mananaliksik- makakatulong ito sa kanila upang mas mapalawak ang kanilang kaalaman tungkol sa musika, partikular sa mga musikang nilikha ni Francis Mgalona at makilala rin nila kung sino si Francis Magalona at upang malaman ang mga mensahe sa likod ng mga kanta ni Francis Magalona. Sa mga Susunod na mga Mananaliksik-  Mananaliksik-  ang datos mula sa pananaliksik na ito ay magiging benepisyal sa mga sususnod na mananaliksik dahil sa mga impormasyong nakasaad ditto tungkol sa mga awiting naisulat ni Francis Magalona. Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito mas mapapalawak ang kaalaman nila tungkol sa mga isyung panlipunan o suliranin na kinakaharap ng ating bansa ngayon. Sa bawat awitin ni Francis Magalona na ibabahagi ng pag-aaral na ito, may iba’t ibang mensahe na maaari nilang magamit upang maging mas epektibo ang kanilang pananaliksik sa hinaharap. Katuturan ng mga Katawagang Katawagang Ginamit Upang maging malinaw ang paglalahad ng pag-aaral, ang mga sumusunod na terminolohiya ay binigyan ng katuturan ayon sa pagkagamit sa pag-aaral na ito: Bading- tumutukoy sa mga indibidwal na iba ang piniling kasarian sa kasarian na mayroon sila ng sila ay pinanganak.  pinanganak. 

 

7

 

Daynamika- ang Daynamika ang paglakas at paghina o pagbaba ng himig. Ito ay ang komposisyon na malaks at mahina ay may malawakang daynamiks at ang pagbabago ng paunti-unti at pabigla-bigla; crescendo, decrescendo. Droga- ito Droga ito sy isang substance na kapag kapa g ipinapasok sa katawan ng isang tao ay ma maaaring aaring may magbago sa kanyang pag-iisip (mental) o pisikal na kakayahan. Elemento-  tumutukoy sa mga pangunahing bahagi ng isang bahagi o nilalang o Elemento-  kaganapan. Halalan-  isang pagpapasya hinggil sa isang usapin o sa pagpili ng mga pinuno sa Halalan-  pamamagitan ng boto. Kahirapan- isang Kahirapan isang kalagayan kung saan hindi nakakamtan ng nakakaranas nito ang mga pangunahing pangangailangan sa pang-araw-araw. Kompositor- ang Kompositor ang taong lumilikha ng musika na binubuo ng mga sangkap na kanyang pinili upang makapagbigay-buhay sa kanyang mga ideya at damdamin. K-Pop-   ang mga awiting nagmula sa bansang Korea partkular sa bahaging Timog ng K-PopKorea. Melodiya- ito ang kombinasyon ng mga ritmo at tono. Musika- isang Musika isang simpleng depinisyon ay ang tunog na maaaring kinakanta o sinasabayan ng pangmusikang instrument. Karaniwang isinusulat bago lagyan ng tono. Ito ay isang sining o kasanayan sa paglikha o pag-awit ng isang musika. Nilalaman- isang Nilalaman isang bagay na nakapaloob sa isang bagay. Pananakop-   tumutukoy sa akto ng tuwiran, tahasan, ‘di -tuwiran, marahas, o tahimik na Pananakoppagkuha o pag-angkin ng isang teritoryo o pagsupil sa mga grupo ng tao.

 

8

 

Pananaliksik-  isang sistematiko at siyentipikong proseso ng pangangalap, pagsusuri, Pananaliksik-  pag-aayos, pag-oorganisa at pagpapakahulugan ng mga datos tungo sa paglutas ng suliranin, pagpapatotoo ng prediksyon at pagpapatnubay sa imbensyong nagawa ng tao. Praning- madalas Praning madalas ginagamit upang ilarawan ang mga taong nakakaranas ng hallucinations dahil sa pagkalulong sa illegal na droga. Ritmo-   may kauganayan sa metro, tempo at artilulasyon. Naglalarawan sa tiyempo o Ritmokumpas ng musika. Tekstura- tumutukoy sa kapal at tinis ng musika . Tekstura- tumutukoy Tempo- element Tempo element ng musika na tumutukoy sa bilis o bagal ng pag-awit at pagtugtog. Teoryang Realismo- paniniwala Realismo- paniniwala hinggil sa realidad na nagaganap sa mundong ito. Timbre-   ang kalidad ng isang tunog. Nagpapakita ng kaibahan sa mga intrumento at Timbrekaibahan sa patinig. Tinig- boses Tinig boses ng tao na binubuo ng tunog na gawa ng isang tao. Watawat- binubuo Watawat binubuo ng tatlong kulay, ang asul, pula at puti. Bumubuo ito sa simbolo ng watawat ng Pilipinas. At dahil ito ay simbolo ng bansa, ang mga kulay na ito ang nagbibigay ng kahulugan kung ano ang kalagayan ng bansa pagdating sa kasarinlan nito at ang sitwasyong sinasabi nito.

 

9

 

KABANATA II MGA KAUGNAY NA LITERATURA LITERATURA AT PAG-AARAL Inilahad sa kabanatang ito ang mga kaugnay na literatura, pag-aaral at sintesis ng pagsusuri na naisulat mula sa mga mananaliksik nang puspusan tungkol sa paksang tinatalakay ng kasalukuyang pag-aaral. Kaugnay na Literatura  Ang musika ay naging bahagi na ng buhay ng tao. Napakaraming Napakaraming mga Filipino songwriters ang naging malikhain sa paglikha ng mga awiting mula sa kwento o

karanasan ng tao sa buhay at sa lipunang kanilang kinabibilangan. Ang pakikinig sa musika ay nakapagpapagaan ng loob ng isang tao lalo na kung sila ay nakaka- relate o naaapektuhan nito.

 Ayon sa aklat ni Rivadelo, “Ang musika ay paraan n na a kung saan ipinapakita ang ating nararamdaman na kasiyahan, kalungkutan, pag-ibig sa bayan, pagsisisi at papuri. Ito ay tumutukoy din sa mahinahon, kalugod-lugod, nakagagaling na musika at naaayon sa pagkakasunod-sunod at patuloy na gumaganap hanggang sa kasalukuyan.” Masasabi na sa pamamagitan ng musika nailalahad natin ang ating mga saloobin at ating mga nararamdaman at nararanasan na kung saan ay nakaka pagdulot sa tao ng iba’t ibang pakiramdam lalo na kung sila ay naaapektuhan nito o nadadala dahil sa kaparehas na karanasan. Tinalakay ni Pen sa kanyang aklat na Introduction to Music, isang uri ng lenggwahe ang musika. Giinagamit ito sa komunikasyon. Kaya nitong maapektuhan at pukawin ang emosyon ng tao. Musika ang naging boses ng higit sa karamihan ng mga Pilipinong may kanya-kanyang kwento ng buhay sa lipunan at mula dito ay naipapakita ng musika ang

 

10

 

mga pangyayaring hindi makita o problemang hindi marinig o dili kaya ay masolusyunan dahil sa pagbubulag-bulagan. Dagdag pa rito, ang mga awiting sinulat ng mga lokal na manunulat ay kakikitaan ng pagmamahal sa bayan, pagpapakita ng katotohanan sa buhay at pagbabahagi ng kani-kanilang karanasan, maging mga kwento ng buhay ng mga ordinaryong mamamayan na may mga problemang pinagdaanan pati na rin ang kanilang mga opinyon at nasaksihang isyu sa lipunan na kadalasan ay hindi napapansin o nakikita ng mga taong nagbubulag-bulagan kung kaya’t may mga mang -aawit ang malayang naglalahad naglalaha d ng mga problemang nakikita sa lipunan mula sa pagsusulat ng awitin upang maging boses ng karamihang hindi napapakinggan at nagsisilbing tagapagbukas ng mata at isipan ng mga mamamayan sa mga mali o katotohanan sa lipunan. Isa sa mga tanyag na Pinoy rapper, mang-aawit at manunulat ng kanta na sumikat noong taong 2000 ay si Francis Magalona, kilala sa tawag na Francis M, Kiko at The Mouth at dahil sa pagiging bantog ay binansagang “Hari ng Rap”. Katulad ni Gloc -9 na

isa ring rapper  at  at manunulat ng kanta, ang mga awitin ni Francis Magalona ay kakikitaan din ng mga pangyayari sa totoong buhay at mga katotohanan sa lipunang kanyang kinabibilangan. Dahil sa kanyang pagpapahayag ng mga katotohanan sa kanyang mga awitin, isa siya sa tinaguriang “most politically conscious voices of his generation” . Kung

kaya’t napili naming suriin ang kanyang mga awitin dahil sa naglalaman din ito ng makabuluhang mensahe at pangyayari sa ating lipunan. Pinaliwanag ni Laughey sa aklat na Music and Youth Culture   (2006), na ang musika ang sinasabing pinakamataas pinakamataa s na uri ng sining at kultura. Ang musika ang madalas ginagawa o binubuo sa kadahilanang naiimpluwensyahan ito ng panahon. Ang mga

 

11

 

awitin nilikha ng ilan sa mga sikat na mang-aawit sa Pilipinas ay naimpluwensyahan din ng panahon lalo kung may isang pangyayari sa buhay ng mga tao sa lipunan ang naganap sa panahong iyon. Gaya na lamang sa panahon ngayon na kung saan tayo ay nasa gitna ng pakikipagdigma sa pandemya at musika ang isa sa naging paraan upang maipakita ang nangyayari sa lipunan at maipadama ang pagmamahal at suporta sa mga taong nakikipaglaban sa panahong ito. Ilan sa mga halimbawa ng mga awitin sa

panahong ito ay ang “Kulungan” ni Bayang Barrios, “Manalangin” ng The Juans, “We Heal As One” na sinulat ni Ryan Cayabyab at marami pang iba. Samantala, inilahad naman ni Pedro Chirino sa Kapitulo XV, “It is not found that these nations had anything written about their religion or about their government, or of their old-time history. All that we have been able to learn has been handed down from father to son in tradition and is preserved in their customs; and in some songs that they retain in their memory and repeat when go on the sea, sung to the time of their rowing, and in their merrymaking, feasts, and funerals and even in their work, when many of them work together. In those songs are recounted the fabulous genealogies and vain deeds of their gods.  Ang musika ay lumil lumilikha ikha ng koneksyon sa iba’t ib ibang ang panahon at henerasyon. Ito rin ang kumakatawan at sumisimbolo sa mga pangyayari at damdamin sa panahong

iyon. Ang isang awitin ay nagiging representasyon ng isang partikular na tao sa bawat panahon. At ang awiting ito na kumakatawan sa bawat henerasyon ay naisasalin din sa susunod na mga henerasyon. Halimbawa nito ay ang mga awitin ni Freddie Aguilar na kung saan ay tumatalakay sa mga pangyayari noong kanyang kapanahunan at maging mga nakaraang pangyayaring patuloy pa ring nangyayari sa kasalukuyan. Gaya na

lamang ng kanyang awitin na “Magdalena” na kung saan ay pumapatungkol sa isang

 

12

 

babaeng bayaran at ipinagbebenta ang katawan sa sekswal na paraan upang kumita lamang at mabuhay. Isang representasyon ng isang taong kapus-palad at kumakapit sa patalim mabuhay lamang at matustusan ang pangangailangan sa pang-araw- araw na buhay dahil sa kahirapan. Hanggang sa panahong kasalukuyan, may mga pangyayari pa ring ganito dahil sa hindi masolusyunang isyu sa lipunan na kahirapan.  At mula sa mga awiting mula sa mga legendary o mga batikang mang-aawit at manunulat noong nakaraang mga panahon, may mga bagong henerasyon ng mangaawit mangaa wit ang siya ring naging isa sa mga boses ng mga taong nakakaranas ng mga problema at mula sa kanilang talento sa larangan ng musika ay lumikha ng mga awiting magpapakilala sa mga pangyayari sa buhay ng tao sa lipunang kanilang kinabibilangan. Isang halimbawa nito ay si Gloc-9 Gloc -9 na kung saan ay sumulat din ng isang awiting hango sa kanta

ni Freddie na may pamagat na “Magda”. Isang modernong pagpapakilala sa isang babaeng bayaran at nakaranas ng mga problemang kahindik-hindik dahil sa matinding kahirapan. Mapapansin sa titulo ang salitang “realismo” na kung saan ay aming maiuugnay

sa mga salitang “isyung panlipunan” at ilalapat sa pagsusuri ng mga awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa mga isyu sa lipunan. Narito ang pagpapakahulugan ng Teoryang Realismo. Ayon kina (Villafuerte, Bernales at Protacio 2006), ang Realismo ay isang malaking kilusang umusbong sa larangan ng sining noong siglo 1900. Layon nitong ipakita ang karanasan ng tao at lipunan sa isang makatotohanang pamamaraan. Unang ginamit ang terminong realismo noong 1826 ng Mercure francais du XIX siècle  sa Pransya bilang paglalarawan sa doktrinang nakabatay sa

makatotohanan at wastong paglalarawan ng lipunan at buhay. Sinikap ng mga

 

13

 

realistikong Pranses na ipakita ang buhay ng mga panggitna at mababang uri ng tao, ng mga pangkaraniwan, ng mga di kagila-gilalas ng mga mapagkumbaba at ng mga hindi nakikita. Sa proseso inilabas ng realismo ang mga di-pinapansin at kinakalimutang bahagi ng buhay at lipunan. Nais ng mga mananaliksik na matuklasan at maisiwalat ang katotohanang nakapaloob sa mga awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa iba’t ibang isyu sa lipunan at mga kwento ng buhay ng bawat Pilipino na kung saan ay may ilang hindi nakakakita dahil sa ilang mga kadahilanan. Kaugnay na Pag-aaral Pag-aaral  Ang pag-aaral na ito ay nauugnay nauugnay sa ilang mga pag-aaral na isinaga isinagawa wa kaugnay sa pagsusuri ng mga awiting tumatalakay sa mga isyu sa lipunan. Ayon kay Nomee Fano, “Original Pilipino Music (OPM) have different variety. There are so many popular Filipino songs song s that is so beautiful, it is heartfelt.” (Connoisseur, 2017) lalo na kung ito ay

naglalaman ng katotohan at makabuluhang mensahe sa buhay at sa lipunan.

Napakarami na’ng mga awiting Pilipino ang ating narinig at halos lahat ay kakikitaan ng mga pangyayari sa buhay ng isang tao ngunit iilan ang mga awiting naglalaman ng mga problema o isyu sa lipunan. Napakahalaga na dapat nating napapansin at nakikita ang mga kamalian o problema sa lipunang ating kinabibilangan dahil tayo ay kasangkot dito ay may karapatan at kalayaan tayo na ipahayag ang ating opinyon sa katotohanang nangyayari sa ating buhay at sa lipunang kinabibilangan.  Ayon sa pag-aaral ni Giancarloblog, sa “Pagsusuri ng Kanta ni Abra Ft. Arci Muñoz problemang kinakaharap nito, araw-araw na (September 21, 2016), “Ang Pilipinas at ang problemang natin itong naririnig sa radyo at napapanuod sa telebisyon sa pamamagitan ng balita. Problemang matagal na nating pinapasan at ginagawan ng paraan ngunit hanggang

 

14

 

ngayon ay hindi pa din masolusyunan. Sa ganyang paraan ko nakikita ang kantang Ilusyon ni Abra.”  Abra.”  Totoo  Totoo nga namang napakaraming isyu sa lipunan simula pa noong mga

nakaraang panahon hanggang sa panahong kasalukuyan ang hindi masagot-sagot at masolusyunan dahil sa ilang mga kadahilanan.  Ayon naman naman sa pag-aaral na isinagawa ni Ivan Abalde sa “Pag susuri ng Kantang -9 ay napag-isipan kong suriin gamit ang Upuan ni Gloc-9, “Ang kantang Upuan ni Gloc -9 Marxismo sapagkat ipinapakita nito ang malaking agwat ng mayaman at mahirap sa ating bayan. Ang mensahe ng kanta ay nakasentro sa napakalaking n apakalaking isyu ng kahirapan sa ating bansa, nabigyang diin at lalong naipakita kung gaano kalaki ang epekto ng korupsyon at kahirapan sa Pilipinas.”  Halos  Halos lahat ng mga awitin ni Gloc-9 ay may ibig ipakahulugan at

may pinapakitang mensahe tungkol sa pangyayari sa buhay ng mga tao sa lipunan katulad nga ng kantang Upuan na pumapatungkol sa isyung panlipunan na napakahirap solusyonan – ang korapsyon at kahirapan. Sa pag-aaral na isinagawa ni Dyane Tamse T amse tungkol sa mga komposisyong ginawa man analiksik na kakikitaan ng mga ni Ryan Cayabyab, “Napatunayan ng mga mananaliksik pangyayaring hango sa tunay na buhay at kakikitaan din ng pagnanais na ihayag sa lahat ng makakarinig ang ilang bagay tungkol sa pangyayari sa buhay ng tao. Ang mga piling awitin na ito ay tunay na sumasalamin sa buhay, nagpapatunay lamang na sa paggawa ng awiting humahango sa tunay na buhay ang kompositor na si Ryan Cayabyab.”

Makikita na sa pamamagitan ng musika, inilalahad at ipinahahayag ng ilang mga kompositor ang tungkol sa tunay na pangyayari sa buhay ng tao at maging sa mga isyu sa lipunan na nag-iiwan ng isang mensahe sa mga tagapakinig at sa mga taong nasa

 

15

 

posisyon na magsilbing eye opener upang sila ay kumilos at masolusyonan ang problemang matagal nang hindi sinosolusyonan. Sintesis  Ang mga pag-aaral na nabanggit nabanggit ay nagbibigay nagbibigay sa mananalik mananaliksik sik ng direksyon sa kasalukuyang pag-aaral. Ayon A yon sa mga aklat ni Rivadelo at ni Pen, musika ang isa sa mga paraan natin upang ipahayag ang ating mga nasa damdamin dahil sa isang lenggwahe

ang musika kaya nitong pukawin ang ating puso’t isipan sa mga bagay -bagay na ating nakikita, nadarama at vice versa. Musika ang nagiging sandata o boses ng mga taong hindi kayang ipahayag ang sarili ng direkta at ginagamit gina gamit ang kakayahan sa musika upang doon ipakita ang nais nila. Maiuugnay din ang pag-aaral ni Nomee Fano sa mga sinabi nina Rivadelo at Pen, dahil marami raw uri ang musika at kahit ano man ang uri nito may kakayahan itong haplusin ang puso ng bawat tagapakinig lalo na kung ito ay nakapagbigay sa kanila ng kakaiba pakiramdam dahil nailalagay nila ang sarili sa kanta kung kaya’t parang sila ay nadadala nito o naaapektuhan. Sa pag-aaral naman nina Laughey at Pedro Chirino, sinabi nila na ang musika ay isang sining at kultura at may kinalaman sa panahon. Totoong ang musika ay hindi lamang nagpapakita ng kung ano ang nararamdaman ng isang tao. Ito rin ay maaaring magpakita ng kultura ng isang bansa maging ang pangyayari sa isang partikular na panahon katulad ng isa sa mga kanta ni Francis Magalona na Watawat na kung saan ay tungkol sa mga panahong tayo ay sinakop ng mga dayuhan at pagkatapos ng mga pagdurusa at naging matapang at nakipaglaban para sa kalayaan.

 

16

 

Sa kabilang banda naman, ang pag-aaral na isinagawa nina Giancarloblog at ni Ivan Abalde ay lubhang magkaugnay rin. Sa mga kantang kanilang sinuri na Ilusyon ni  Abra at Upuan ni Gloc-9, masasabi kong parehas may ibig ipakahulugan ang mga ito.  Ang mensaheng nilalaman ng dalawang kanta ay tungkol sa korapsyon o sa politika at sa kahirapan – isa sa mga halimbawa ng isyu sa lipunan. Samantala, ang pag-aaral naman na isinagawa ni Dyane Tamse ay kaugnay sa konsepto ng Realismo ayon kina Villafurte at ng kanyang mga kasama dahil sa napatunayan niya at natuklasan na naglalaman ng tunay na pangyayari sa buhay at sa lipunan ang mga kantang nilikha ni Ryan Cayabyab dahil sa may layuning siyang ipakita at iparinig ito sa kanyang mga tagapakinig at maging aware sila sa mga pangyayari sa lipunan katulad ng ginawa ng mga realistikong Pranses noong 1900 na siglo ayon sa aklat nina Villafuerte. Mula sa mga natuklasang pag-aaral, sa pamamagitan ng musika at pagiging malikhain sa musika, naipahayag at naipakita ang mga katotohanan sa buhay at pangyayari sa lipunan ng mga taong pinili na maging boses at maisiwalat ang lahat sa mga tao lalong lalo na sa mga taong nasa posisyon upang kumilos at masolusyonan ang mga problema sa lipunan bagaman ito ay mahirap isagawa lalo na kung walang pagkukusa.

 

17

 

KABANATA KAB ANATA III PAMAMARAANG GINAMIT SA PANANALIKSIK Sa kabanatang ito, makikita ang disenyo ng pag-aaral, lokal na pag-aaral at ang pangkalahatang pamamaraan na ginawa ng mga mananaliksik upang higit na maintindihan ang nagging takbo ng pag-aaral. Disenyo n g Pag-aaral Pag-aaral  Ang pag-aaral na ito ay isang kwalitatibong pag-aaral dahil sinusuri rito ang mga ideya, opinyon at kaalaman na nakapaloob sa mga awitin ni Francis Magalona: Three Stars and A Sun, Mga Praning, Ito ang Gusto Ko, Nilamon ng Sistema, Bading ang

Dating, Baw-waw-waw, Ayoko sa Dilim, 1-800-Ninety-Six, Halalan, at Watawat. Ilalahad ng pag-aaral na ito ang mga nilalaman at mensahe ng mga isinulat niyang kanta. Ginamit ng mga mananaliksik ang disenyong Deskriptib o palarawan sa pag-aaral na ito. Sa pagkalap ng datos, ginamit ang tuwirang pamamaraan sapagkat direktang kinalap sa internet ang mga kanta ni Francis Magalona na sinuri. Layunin nitong ilahad at tukuyin ang mga isyung panlipunan na nakapaloob sa mga awitin ni Francis Magalona. Realismong dulog o teoryang realismo at pagsusuring pangnilalaman ang ginamit sa pagsuri ng mga datos, dahil dito rin sinuri ang mga nilalaman at mensahe na nais ipabatid ng mga awitin ni Francis Magalona. Instrumento ng Panana Pananaliks liks ik  Ang pag-aaral pag-aaral na ito ay ay gagamit ng ng balangkas balangkas upang maging gabay gabay sa pagsusuri pagsusuri ng mga awitin ni Francis Magalona. Ang balangkas na ito ay naka-ayon sa mga tanong

 

18

 

na nasa bahaging Paglalahad ng Suliranin upang mas maging maayos ang pagsusuri sa mga awiting tumatalakay sa isyung panlipunan. Balangkas Balangka s ng Pagsusur Pagsusur i I. A. Ano-ano ang mga awitin ni Francis Magalona ang kakikitaan ng mga sumusunod na is yung panlipunan? panlipunan? I. A. 1 Kahirapan I. 1.1 Nilamon ng Sistema S istema I. 1.2 Ito ang Gusto Ko I. A. 2 Politi ka I. 2.1 1-800-Ninety-Six I. 2. 2 Halalan I. 2.3 Ayoko sa Dilim I. A. 3 Pananakop I. 3.1 Three Stars and a Sun I. 3.2 Watawat I. A. 4 Karapatan I. 4.1 Baw-waw-waw I. 4.2 Bading ang Dating I. A. 5 Drog a I. 5.1 Praning I. B. Anong mga linya sa kanta ang naglalarawan o nagpapakita ng isyung panlipunan? I. B. 1 Nilamon ng Sistema  Sistema 

 

19

 

I. B. 2 Ito ang Gusto Ko I. B. 3 1-800-Ninety-Six I. B. 4 Halalan Halalan   I. B. 5 Ayoko 5 Ayoko sa Dilim Dilim   I. B. 6 Three Stars and a Sun  Sun  I. B. 7 Watawat Watawat   I. B. 8 Baw-waw-waw Baw-waw-waw   I. B. 9 Bading ang Dating  Dating  I. B. 10 Praning II. Paano maiuugnay ang mga awitin ni Francis Magalona sa tunay na nangyayari sa lipunan? III. III. Ano-ano Ano-ano ang ang pos itib o at negatibong epekto ng mga awiting ito? III. 1 Positibong Epekto III. 1.1 Pagbabago III. 1.2 Paglutas sa Suliranin o Isyu III. 1.3 Pagbubukas ng Isip at Mata ng mga tao sa lipunan III III.. 2 Negatib Negatib ong Epekto III. 2.1 Kritisismo Pagkuha ng mga Datos  Ang sumusunod sumusunod ay mga hakbang na ginawa ng mananaliksik. mananaliksik. Una, ginawa ng

mga mananaliksik ang makinig ng iba’t ibang musika ni Francis Magalona. Pinili lamang ng mga mananaliksik ang mga susuriing musika base sa isyung panlipunan na makikita sa mga awitin ni Francis Magalona. Pinakinggan ng mananaliksik ng mabuti at paulit-ulit

 

20

 

ang musikang nilikha ni Francis Magalona. Pagkatapos ay tinukoy at sinuri ang linyang kinakikitaan ng mga isyung panlipunan gayundin ang kabuuang mensahe ng kanta. Pagkatapos makalap ang lahat ng datos, ang mga mananaliksik ay sumangguni sa kaniyang tagapayo upang masiguro ang kawastuhan at kaayusan ng ginawang pagsusuri.

 

21

 

KABANATA 4 PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT INTERPRETASYON NG DATOS Binasa at inunawang mabuti ng mga mananaliksik ang mga nakapaloob na mensahe, damdamin o kaisipan at mga pangyayari sa buhay ng tao at sa lipunang kanilang kinabibilangan sa mga awiting nilikha ni Francis Magalona. Sinuri ng mga mananaliksik ang mga nilalaman at mensahe ng mga nasabing awitin. Ginamitan ng Suring Palarawan o Descriptive ang mga datos na nakatala. Naglalaman ng resulta sa ginawang pag-aaral ang kabanatang ito na kung saan sinasagot ang mga suliraning nakalatha sa Kabanata 1. Pinag-aralan at ibinase sa totoong buhay ang mga resultang nakalap dito. PAGSUSURI UKOL SA MGA ISYUNG PANLIPUNAN NA NAKAPALOOB SA MGA  AWITIN NI FRANCIS MAGALONA I. A. Ano-ano ang mga awitin ni Francis Magalona ang kakikitaan ng mga sumusunod na is yung panlipunan? panlipunan? I. A. 1 Kahirapan I. 1.1 1.1 Nil Nilamon amon ng Sistema    Ang awiting “Nilamon ng Sistema” ay tumatalakay sa isyung

•

panlipunan na kahirapan. Ayon sa mga salita o pahayag na makikita mula sa mga liriko ng awiting ito, isinalaysay ni Francis Magalona ang naging buhay ng ilan sa mga menor de edad na kababaihan na kundi dahil sa kahirapan ay napipilitang magsakripisyo at maghanap maghanap-buhay upang makatulong sa mga gastusin sa bahay, na kung tutuusin ay hindi dapat sila ang nagpapagal sa trabaho kundi ang

 

22

 

mga taong may kakayahan o kakayanan. Kung kaya’t ilan sa kanila ay nasisira ang buhay dahil hindi nakakaya ang ganoong kabigat na tungkulin

tulad

na

lamang

ng

ilang

mga

probinsyana

na

nagpupuntang Maynila upang magtrabaho, ngunit dahil sa hindi pamilyado sa lugar na pinuntahan, ay kadalasang naloloko at nagiging

kalapating

mababa

ang

lipad

dahil

sa

tindi

ng

pangangailangan sa pera. Ngunit gaya ng sabi ni Francis Magalona sa kanta, masisisi ba sila o dapat kaawaan, kasalanan ba nila o kasalanan ng bayan? Kasalanan ba nilang mahirap ang kanilang pinagmulan? Hindi rin naman nila ginusto ang ganoong kalagayan,

kung kaya’t kahit mahirap, nagagawa nilang magtrabaho nang sa gayon, makaahon sila sa kahirapan. Ngunit dahil sa ang tao sa mundo ay iba-iba, may mga tao talagang sisira at yuyurak sa iyong pagkatao, gaya na lamang ng naranasan ng ilang mga kababaihan na kung saan ay pinagsamantalahan ang kanilang kahinaan kahina an na kung saan ay hindi nila dapat nararanasan. I. 1.2 1.2 Ito Ito ang Gusto K o   “Ito ang Gusto Ko” ay isang awiting tumatalakay din sa isyu ng

•

kahirapan. Mula sa mga pinahihiwatig ng mga liriko sa awiting ito, napakaraming bagay ang nais ng taong makamit, ngunit dahil sa kahirapan ito ay nagiging mahigpit. Kapag mahirap ka, wala kang karapatan sa ganito, ganyan, hindi ka makakaahon sa buhay dahil

 

23

 

simula pa lang mahirap ka na. Ang mga Pilipinas ang ilan sa may pinakaraming kaso ng kahirapan, na kung saan ay isa ring matagal nang isyu na hindi masolus-solusyonan. Ngunit ang mahalagang

konsepto ng awiting “Ito ang Gusto Ko”, mapamayaman man o mahirap, dapat ay pantay-pantay ang pagtrato at ang pagbibigay ng karapatan dahil lahat tayo ay taong nilikha ng Diyos at bilang mga tao, nararapat lamang na tayo ay nagtutulungan lalo na ang isang bansa upang sama-samang lumago at umangat nang sa gayon ay makaalis na sa laylayan ng lipunan ang mga taong nasasadlak sa lupa dahil sa matinding kahirapan. I. A. 2 Politi ka I. 2.1 1-800-Ninety-Six “1-800-Ninety-Six -800-Ninety-Six”  ”   na sinulat ni Francis Magalona ay isa   Ang “1

•

namang awiting tumatalakay sa isyu ng/sa politika. Ang pamagat at ang paksa ng awiting ito na kung saan ay matalinong/ mahusay na ginamit ni Francis Magalona upang mapalabas at mai-ugnay ang mga pangyayari sa kasalukuyang panahong nang sinulat niya ang kanta at ang pangyayari noong taong 1896 na kung saan ay naganap ang Himagsikang Pilipino laban sa mga Kastila. Nang dahil dito ay naging tuluyang malaya ang mga Pilipino mula sa kamay ng mga Kastila at nahirang ang ilan sa mga kilalang bayani dahil sa pakikipaglaban noong panahong iyon. Nang dumating ang taong 2000 na kung saan ay nagkaroon ng mga pangyayari sa politika na

 

24

 

naging dahilan upang sulatin ni Francis Magalona ang awiting 1-800Ninety-Six upang mamulat ang mga nakaupo sa gobyerno o pamahalaan na kung saan ay talamak ang samu’t saring pangangamkam sa kaban ng bayan o ang isyu sa korapsyon. I. 2. 2 Halalan Halalan    Ang awiting “Halalan” naman ay tumatalakay din sa isyu sa politika

•

na kung saan ay talamak lalo na kapag nalalapit na ang botohan o ang halalan. Ang awitin niyang ito na kung saan ay nakasalaysay ang ginagawa ng mga nangangandidato at humihingi ng suporta at boto upang mahirang sa kanilang minimithing puwesto. Nagbibigay at

nagpapahayag

ng

mga

plataporma

sa

mga

tao,

mga

mabubulaklak na salita ang binabato nila sa mga ito upang makuha

ang loob nila at sila’y iboto. Ngunit matapos na sila’y tulungan, suportahan, ipangampanya at iboto, sa bandang huli, walang nangyari. Sila lang ang nagwagi, naiwan sa ere ang mga duhaging umasa at nagtiwala sa kaniya/kanila at nandoon sila nakaupo lamang, nagpapakasasa sa kapangyarihan at sa kaban ng bayan. Nakalimutan na ang mga pangakong nasambit para sa mga kapwa kababayan. Sa una lang pala magaling at mabait. Sa huli ay walang silbi at nagmistulang haring walang pakialam sa taumbayan. I. 2.3 2.3 Ayoko sa Dili m   “Ayoko sa Dilim”, isang awiting tumatalakay rin sa isyu sa politika.

•

 Ayon sa mga pahiwatig pahiwatig o mensahe ng ng mga liriko sa awiting awiting ito, ang

 

25

 

problema o suliranin ay nagsimula lamang sa pagkawala ng kuryente sa ilang mga bayan na kung saan ay sinisisi ang gobyerno dahil sa paniniwalang ito ay kanilang tungkulin, obligasyon at trabaho. Ang isyu sa awiting ito tungkol sa mga politiko ay ang pagiging magaling lamang sa salita at wala sa gawa na kung tutuusin ay siyang dapat na kanilang pinag-tutuunan ng pansin dahil ang taumbayan ay

umaasa sa kanila kung kaya’t kaya sila ang kanilang binoto upang tulungan sila sa mga ganoong pagkakataon na nasasadlak sila sa kadiliman at silang mga politiko na magsisilbi sana nilang ilaw upang makakita at magpatuloy sa buhay. I. A. 3 Pananakop Stars and a Sun   I. 3.1 Three Stars

  Ang awiting “Three Stars and a Sun”  na  na sinulat ni Francis Magalona

•

ay tumatalakay naman sa isyu sa pananakop na kung saan ay nakasalaysay ang mga paghahangad ng kalayaan mula sa mga mananakop. Ang awiting ito na kung saan ay nakasaad ang mga pagtatanggol at pakikipaglaban ng mga mamamayang Pilipino mula sa mga dayuhang mananakop; Kastila, Amerikano at Hapon at kalaunan

ay

hinirang

ng

bayani

mula

nang

magwagi

sa

pakikipaglaban sa mga dayuhang mananakop. Ang pananakop na kung saan ay nagdulot sa mga Pilipino ng sakit at pagdurusa mula nang tumungtong sa ating bayan ang mga dayuhang mapaniil. Dahil sa pagmamahal sa sariling bayan, naroon ang paghahangad na

 

26

 

maipagtanggol o ipaglaban ang bayang minamahal mula sa mga mananakop, mapadayuhan man ito o kababayan dahil sayang naman ang pakikipagdigma, mga dugo at pawis na inialay ng mga magigiting nating bayani upang makalaya sa mga mananakop at makamit ang kalayaang minimithi. I. 3.2 Watawat Watawat    Ang awiting awiting “Watawat” ay isa ri ring ng katha ni Francis Magalona na kung

•

saan ay pumapatungkol rin sa isyu sa pananakop. Ayon sa mensahe o pahiwatig ng mga liriko sa kanyang awitin, nakasaad ang mga pasakit at pagdurusang sinapit ng mga Pilipino sa kamay pa rin ng mga dayuhan noong panahong una. Ang pananakop na hindi inaasahan at hindi dapat nangyayari o ginagawa sa anumang bansa dahil

walang

karapatan

ang

sinuman

upang

hamakin

ang

pagmamay-ari ng iba at ang mga taong naninirahan dito dahil may sarili silang pamumuhay doon at hindi nila dapat maranasan ang anumang pagmamalupit mula sa kamay ng ibang tao dahil sila ay tao at nasasaktan din. I. A. 4 Karapatan I. 4.1 Baw-waw-waw    Ang “Baw-waw-waw” ay isang awiting sinulat ni Francis Magalona

•

na tumatalakay naman sa isyu ng karapatan bilang hayop. Ang pamagat ng awiting ito na kung saan ay sumisimbolo sa isang aso na kung saan ay nakararanas ng pagpapahirap dulot ng pagbabago

 

27

 

ng panahon gaya ng sabi sa kanta na tayo’y sibilisado na at normal lamang ang pagkitil sa buhay ng mga hayop tulad ng aso, pusa at iba pa, na kung saan ay hindi ginagawa ng sinuman dahil ang mga hayop ay may karapatang mamuhay tulad rin ng mga tao.   I. 4.2 4.2 Bading ang Dating   “Bading ang Dating” naman ay isang awiting tumatalakay sa isyu din

•

sa karapatan at diskriminasyon sa ikatlong kasarian o sa mga bading. Ayon sa pahiwatig o mensahe mula sa mga liriko ng awiting ito ni Francis Magalona, makikita ang mga pagtatago sa totoong anyo o kulay ni Kulas na kung saan ay isa palang bakla, natatakot na lumabas at lumantad dahil baka hindi tanggap ng lipunan o madla. Ngunit gaya ng nasasaad sa kanta, hindi masama ang lumantad at magpakatotoo dahil mas mahirap kung ikikimkim ito at malalaman pa ng iba bago pa man ito tuluyang ilabas. Ang lahat ng tao ay may karapatan sa lipunan, mapababae, lalaki, tomboy man o bakla. Ang mahalaga ay nagpapakatotoo at walang nilolokong tao.  tao.   I. A. 5 Droga Drog a I. 5.1 Mga Praning    Ang kantang “Mga Praning” na kung saan ay naglalaman ng mga

•

kuwento ng buhay ng mga taong nasira ang buhay dahil sa pinagbabawal na gamot o droga. Ang droga na matagal na ring sakit/problema sa lipunan na hindi malunas-lunasan at masolus-

 

28

 

solusyonan dahil sa hindi malamang mga kadahilanan at mga pagbubula-bulaan. Ayon sa mga liriko ng awiting ito, nakalahad ang mga eksena o pangyayari sa buhay ng tao na nalululong sa droga dahil sa kung ano-anong bagay, mapamahirap man o mayaman, mapa-artista, politiko o simpleng mamamayan, kapag nasimulan ito, hindi na mapigilan hanggang sa masawi , ang buhay pa’y sinayang.   I. B. Anong mga linya sa kanta ang naglalarawan o nagpapakita ng isyung panlipunan? I. B. 1 Nilamon ng Sistema

“Ang ating kababaihan ay nagsisiliparan patungo sa ibang bansa saan sa Japan Matulungan lamang mai-ahon sa kahirapan ang pamilyang umaasa sa kanila lamang

Ito naman ang istorya nang isang batang gumagala, Sampung taong gulang pa lang nagkahinahinala,  Ang kilos ng ng musmos dahil lasing lasing nanaman si itay  At siya'y pinagbuhatan pinagbuhatan ng kamay, kamay,

Si inay nagsusugal doon sa madyungan Napakasakit kapag walang humahagkan, Lumayas sa kanila at nag-alsabalutan tumambay Kasama ng mga istambay sa lansangan, Diyan sa kanto sumasama kahit kanino Pigur a 2: 2: Nilamon ng Sist ema

Sa itaas ay nakalagay ang mga linya sa awiting “Nilamon ng Sistema” na kakikitaan ng isyung panlipunan na kahirapan na kung saan ang mga tauhan o persona

 

29

 

sa kanta ay nakipagsapalaran at nagtrabaho upang sa kabila ng kahirapang dinaranas ay makatulong kahit na mahirap at kailangang magsakripisyo. I. B. 2 Ito ang Gusto Ko Mabuhay nang maayos at lubos

 Ayoko sa dilim nagdidilim nagdidilim ang paningin

Magbigay sa kapwa, magmahal ng taos

 Ang kalay kalayaang aang inaasam inaasam ay ibigay ibigay mo na sa akin

Gusto kong tikman ang sarap ng buhay Hawakan ang bukas sa 'king mga kamay Makita (alin?), makita (alin?) Makita ang liwanag sa gitna ng dilim

Mabuhay (ng tunay) makulay (ang buhay)  Ang luha'y ialay sa mga mga buhay na hinalay  Ang buhay natin 'di kayang kayang hamakin

Pigura 3: Ito Ito ang Gusto Ko

 Ayon sa mga m ga lirikong nakalahad sa itaas, makikita ang isyu sa kahirapan at ang pag-asam na guminhawa ang buhay, makaalis mula sa madilim na pamumuhay at mabigyan ng karapatan sa kabila ng pagiging mahirap dahil lahat ay may pantay-pantay na karapatan, mapamahirap man o mayaman. I. B. 3 1-800-Ninety-Six

“Sa pagnanakaw ang nakaupo'y nawiwili...   Kapuna-puna ang mga anomalya  Ang kakapal kakapal nila mga mga walanghiya walanghiya Barong tagalog pa ang mga suot ng mga g***! Pag nagtagalog, bako-bako, ang labo... ("ilan sa liderato dapat sa krus ipako")

 Alam ba ninyo kung sino ang tinutukoy ko?”  Pigura 4: 1-800-Ninety-Six

 Ang mga liriko ng ng awiting awiting 1-800-Ninety-Six 1-800-Ninety-Six na nakalahad nakalahad sa itaas, itaas, ay nagpapak nagpapakita ita ng isyu sa politika partikular sa usapin sa korapsyon na kung saan ang mga politikong

 

30

 

nakaupo ay nagpapakasasa sa kapangyarihan at walang habas na nagnanakaw sa kaban ng bayan, masunod o maibigay lamang ang mga luho ng katawan maging ng

pamilya’t kamag-anak,

bagaman

hindi

lahat

ngunit

may

ilan

talagang

mga

mapanamantalang nilalang. I. B. 4 Halalan

“Magpapasamba pero hihingan ng pera?  Ang di daw magbigay sa simbahan, simbahan, etsapwera! Ganun ba ang salbasyon, ng bibliya?

“Eh kaso, ang hirap sa iba dahil sa pagsamba Parang nangongolekta, minamanipula

Ni minsan ang koleksyon Panginoon di humingi ng

na parang matrikula Di namin kilala pero di siya nag-iisa

Kaya sinong nagbigay sa inyo ng kapangyarihan

kasi ang dami-dami nila

Para sa lipunan maghari-harian!

Di ko nilalahat pero dead lahat sila”  

Kunwari maka-Diyos pero asan.”  Pigura 5: Halalan Halalan

Mula naman sa mga lirikong nakalahad sa itaas, makikita ang isyu pa rin sa politika lalong higit kapag dumarating na ang halalan na kung saan ay kaliwa’t kanan ang mga pangangampanya at bait-baitan upang mapusuan ng taumbayan at kanilang iboto sa halalan, na kung saan pagkatapos na maganap ang botohan, nagkalimutan ng mga pangako at platapormang binitawan, binit awan, pinabayaan ang an g mga umaasa sa kanya sa kanila na pinagkatiwalaan ng taumbayan upang maligtas sa kanilang kinasasadlakan.

 

31

 

I. B. 5 Ayoko 5 Ayoko sa Dilim Dilim

“Ayoko sa dilim, walang kuryente  

Edi uminom na lang ng bilog o lapad,

Mula sayis bente hanggang alas dose, Bukas walang ilaw at saka tubig Kase kase, atras abante Laging gumagalaw ay mga bibig  Ang bansa naten, mabagal ang ang abante, abante, Politika salita salita salita salita,

Kulang sa kilos,puro dada” 

 Ang atras ay matulin Pano uunlad kung tatamad tamad

Pigura 6: Ayoko sa Dilim Dilim

Mula naman sa liriko ng awiting “Ayoko sa Dilim” nakalahad sa itaas, ang isyu pa rin sa politika ang makikita, na kung saan dahil sa pagkawala ng kuryente mula sa

iba’t ibang bayan, samu’t saring mga reaksyon at paghingi ng tulong ang ipinapahiwatig ng taumbayan sa mga taong nakaupo sa gobyerno upang masolusyonan ang isyu o problemang kinakaharap ng mga mamamayan. Ngunit hindi lingid sa kaalaman ng lahat, may mga politikong magaling lamang sa salita at kulang sa gawa, kaya sa halip na makatulong at kumilos, ay walang nangyayari at nagiging kaawa-awa lamang ang mga tao. I. B. 6 Three Stars and a Sun “'Cause this land is sacred   Many a battle have been fought with hatred Don't tell me that you understand It's been four hundred years of tears for the brown man Still and all the fight has just begun The three stars and a sun!”   Pigura 7: Three Stars Stars and a Sun

 

32

 

 Ang mga liriko naman sa awiting “Three Stars and a Sun na nakalahad sa itaas ay kakikitaan ng isyu sa pananakop na kung saan ay mahigit apatnaraang taon tayong sinakop ng mga dayuhang Kastila, Amerikano at Hapon. At dahil dito ay matagal na nagdusa at nagpakahirap ang mga Pilipino sa kamay ng mga dayuhang mananakop dahil sa kanilang pagpapahirap at pagmamalupit maging ang pag-angkin sa mga bagay na hindi nila pag-aari, ngunit dahil sa mga magigiting na mamamayang Pilipino na nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa, nagwagi tayo laban sa mga kaaway na mapaniil at mapang-api. I. B. 7 Watawat

“Hinagpis ng lahi sayo binuhos  Luha'y tumulo dugo'y umagos Saksi ang langit sa mga pasakit Kung sino-sino ang mga gumamit Inapi ka inano ka sinaktan pa,

Bakit sino ba sila?”  Pigur a 8: Watawat Watawat

 Ayon naman sa lirikong nakalahad sa itaas, makikitang ang isyu pa rin sa pananakop ang tinatalakay na kung saan ang bansang Pilipinas ay nakaranas ng mga pasakit at kung sino-sino ang mga gumamit at lumapastangan lalong higit sa mga Pilipinong nakaranas ng mga pagmamalupit na ito.

 

33

 

I. B. 8 Baw-waw-waw

“Iba't iba ang trip ng bawat tao   One-day-old, at kalderetang aso Tao'y sibilisado raw Ngunit mga halimaw Sa inuman ang pulutan  A baw-waw-waw”  Pigura 9: B aw-waw-waw aw-waw-waw

 Ang mga liriko sa awiting “Baw-waw-waw” na nakalahad sa itaas ay pumapatungkol sa isyu sa karapatang pang-hayop na kung saan ay dahil sa

pagbabagong dulot ng panahon at pagiging sibilisado ng tao kung kaya’t nagiging pangkaraniwan na lamang ang pagpatay pagpata y o pagkitil sa mga hayop tulad ng mga aso, pusa atbp dahil gaya ng tao sila rin ay may karapatan sa kanilang buhay. I. B. 9 Bading ang Dating

…Ayaw pang aminin na sya ay pamintang durog…  

Wag ng itago kung berde ang inyong dugo

…O Kulas Kulas wala namang

Ilabas nyo na baka kayo ay mabuko

batas na huhuli sa isang katulad mong

Sumali na sa federasyon

madulas mahirap kumalas di ka na makaalpas… 

Ituloy lang ang ambisyon

Hoy Kulas sa aparador ay lumabas

Titibay yon pondasyon

pag

matigas

ang

 At iwanan mon nakabukas nakabukas nakabukas nakabukas Pigur a 10: 10: Bading ang Dating

Mula sa awiting “Bading ang Dating”, ang mga lirikong nakalahad sa itaas ay kakikitaan ng isyu sa karapatan karapa tan ng ikatlong kasarian na kung saan noon ay hindi gaanong gaa nong

 

34

 

suportado ang paglalantad o pagtangg ap sa ikatlong kasarian kung kaya’t nagkakaroon ng problema sa mga taong kabilang sa ganitong kasarian at pinagkakaitan ng karapatan na kung saan ay hindi dapat ginagawa dahil mapababae, lalaki, tomboy o bakla, lahat ay may karapatan dahil tayong lahat ay tao at nilikhang pantay-pantay sa mata ng Diyos. I. B. 10 Mga Mga  Praning He seduced and use and even introduce

…Nainggit, he tried it, gumamit, he took it 

girls to the boys while making them use the

Bumatak ng pahamak sa parak at sumabit

Drug, you can call it crystal methane

Gang busted at nasa kalaboso

You can call it want you want but it's all the same

Naging paranoid at naging suspityoso

One day, he was robbed and stabbed seven times

Ngayo'y nakakulong at kami'y nanghihinayang

His boyfriend left the scene of the crime Patay ang bading ng dahil lang sa shabu

Sayang, si Praning #1… 

'Wag sanang tularan si Praning #2

…Ng kakawang starlet ang kailangan niya'y gamot Na dapat ratratin upang siya'y makalimot Ng bagay na 'di nais na mangyari binabalak

Biglang napikutan ang barkadang praning Isa isang na-bust o pinasok ng magulang Pumiyok sa parak, nandamay ng pangalan

Sa sinapit ng ilan at siya'y biglang nawala  Ang isip kumitid, kumitid, sa shabu'y shabu'y sumisid sumisid  Ang isip ng ng flip ngayo'y ngayo'y lumiligid lumiligid Sa Ermita nagbebenta, 'di kaya

Ng source na may, basta't dinampot na lang Dinala sa dilim, walang awang pinaslang Nagtatago na siya't ayaw nang umiskor Sindikato ang kalaban ni Praning #4

Sa Mabini ang katawan ang kawawang Praning #3 Pigura 11: Mga Praning Praning

 Ang mga lirikong nakalahad nakalahad sa itaas ay ilan sa mga linyang kak kakikitaan ikitaan ng isyu sa drog droga a na kung saan ay ang pinakamatagal nang isyu sa lipunan na hindi malutas-lutas. Isa rin

 

35

 

marahil sa mga dahilan ng hindi pagkawala o paglaho ng isyung ito ay dahil sa kahirapan na kung saan natutukso ang mga tao na magbenta upang agarang kumita nang malaki dahil sa tindi ng pangangailangan at maaaring dahil rin sa mga malalaki at

makapangyarihang tao na nagpoprotekta sa mga shabu kung kaya’t hindi matapos ang laban sa pagpuksa sa drogang ito. II. Paano maiuugnay ang mga awitin ni Francis Magalona sa tunay na nangyayari sa lipunan? II. 1 Nilamo Nilamon n ng Sistema   Gaya ng mga linya sa awiting ito na nakalahad sa pagsusuri na nasa 1. B.

•

1, sa kasalukuyang panahon, karamihan sa mga babaeng Pilipino ang nakikipagsapalaran sa ibang bansa at nagiging isang OFW upang kumita nang

malaki

at

makatulong

sa

pamilya

dahil

sa

matinding

pangangailangan dala ng kahirapan. May mga ilan ring napapabalitang nasasawi

ang

buhay

dahil

sa

nakaranas

ng

pagmamalupit

at

pagmamaltrato ng kanilang amo, may mga babae ring inaabuso sa pisikal man o sekswal at tinitiis na lamang ang ganitong pangyayari dahil sa kailangan nilang magsakripisyo dahil kung lalaban sila, posibleng mawalan sila ng trabaho, kaya kahit ikasisira ng kanilang reputasyon at pagkatao ang kanilang trabaho, isinasawalang-bahala isinasawalang -bahala na lamang nila dahil sa pagmamahal sa pamilyang naiwan sa Pilipinas. Kagaya rin ng ilang mga kababaihang nagiging tagabenta ng aliw upang kumita nang mabilis sa isang madaling paraan. Kaya kahit ipakita at babuyin ng mga lalaki ang kanilang katawan, gagawin nila dahil wala silang magagawa sapagkat iyon

 

36

 

lamang ang naiisip nilang tanging paraan upang makatulong sa pamilya at kumita ng paraan kahit na sa maling pamamaraan. Ganyan ang reyalidad ng buhay ng mga kababaihan mula noon hanggang ngayon nang dahil lamang sa kahirapan, nagiging sanhi pa ito ng pagkadungis ng kanilang katauhan sa kabila ng paghahangad na makatulong sa pamilya at makaahon sa hirap. hirap.   II. 2 Ito ang Gusto K o   Mula sa mga liriko ng awiting ito, makikita ang pag-asam na guminhawa

•

ang buhay sa kabila ng pagiging mahirap. Ngayong sa kasalukuyang panahon, hindi pa rin nawawala ang matinding isyu sa kahirapan kung

kaya’t marami pa ring mga mamamayang Pilipino ang nagugutom, may namamatay rin dahil sa gutom kapag hindi na kinakaya, may mga walang

matinong trabaho kung kaya’t madalas walang kinikita, napagkakaitan ng mga karapatan at mga pribiliheyo dahil sa kanilang pagiging mahirap na kung tutuusin ay hindi dapat maging basehan dahil lahat ng tao ay may pantay-pantay na karapatan, magkakaiba magkakaib a man ang estado natin sa buhay.

Kung kaya’t hindi rin umaangat ang bansang Pilipinas dahil s a hindi pagtutulungan at pagpapabaya o pagsasawalang-bahala pagsasawalang -bahala ng ilang mga tao maging ng mga politiko sa mga taong nasa laylayan ng lipunan. II. 3 1-800-Ninety-Six    Ang awiting 1-800-Ninety-Six  na kung saan ay nakabatay o hango mula

•

sa tunay na nangyari sa bansang Pilipinas Pi lipinas noong taong 1896 na kung saan ay nagsimula ang Himagsikang Pilipino laban sa mga dayuhang Kastila,

 

37

 

na naging madugo at sa huli ay matagumpay na nabawi ang kalayaang matagal nang minimithi. Ang awiting ito na mahusay na naiugnay ni Francis Magalona sa mga anomalyang nangyayari sa taong 2000 sa politika na kung saan ay laganap ang pangangamkam sa kaban ng bayan at pagpapasasa sa kapangyarihan na hanggang sa kasalukuyang panahon ay patuloy na nangyayari at nagaganap sa alinmang lipunan dahil sa tukso na kanilang pinanan aig kung kaya’t nakagagawa ng mga bagay na hindi naman dapat na gawin.  gawin.   II. 4 Halalan   Sa awiting ito naman, mahihinuha mula sa mga liriko ang isyu pa rin sa

•

politika lalong higit sa mga pangyayaring nagaganap kapag papalapit na ang halalan na kung saan ay kayraming nagliliparang mga kandidato na nangangampanya, nagbabait-baitan upang makuha ang loob ng mga tao nang sa gayon ay makakuha sila ng maraming boto. Hanggang sa mabulag na at malito na ang mga tao kung sino nga ba ang karapat-dapat at matuwid dahil dito, mamamalayan na lamang nila na nagkamali sila ng napiling ipangampanya at iboto kapag lumantad ang tunay nilang kulay at intensyon. Sa kasalukuyang panahon, hinding-hindi mawawala ang ganitong eksena na kung saan ay madalas paulit-ulit na nagpapaloko ang mga tao sa mga politikong minsan nang nagloko, may mga ilan namang natatauhan mula nang malaman nila ang pinaggagagawa ng mga

politikong kanilang hinalal noon kung kaya’t sa pag -aasam na makabawi

 

38

 

at makahanap ng pag-asa, humahanap sila ng karapat-dapat at kinikilatis nang mabuti ang isang kandidato bago iboto nang sa gayon, sa bandang huli ay hindi sila magsisi.  magsisi.   II. 5 Ayoko sa Dilim Dili m

naman aman ay isang awiting p pumapatungkol umapatungkol muli    Ang “Ayoko sa Dilim” n

•

sa isyu sa politika na kung saan ay dahil sa kahirapan din at sa

pagkawala ng kuryente sa ilang mga bayan sa Pilipinas, samu’t saring mga reaksyon at reklamo ang ibinabato sa gobyerno na kung tutuusin ay siyang dapat nilang pakinggan at tulungan. Bagaman ito ay hindi lang naman nila kasalanan, maaaring may kasalanan rin ang

mga mamamayang hindi nakakapagbayad ng kuryente kung kaya’t napuputulan. Ngunit, dahil rin sa kahirapan at kawalan ng trabaho, may pagkakamali rin sa bahaging ito ang gobyerno na kung saan ay dapat na tinutulungan ang mga kapus-palad kapus -palad na mabigyan ng trabaho nang sa gayon, kahit papaano ay kumita sila ng pera. Pero gaya rin salita salita salita, kulang sa kilos, ng linya sa awiting ito na, “Politika salita  puro dada”,  karamihan sa kanila ay magaling lamang sa salita,

ngunit kapag dumating na ang problema, nawawalan ng pakialam bigla. Stars and a Sun   II. 6 Three Stars

  Ang kantang “Three Stars and a Sun”  naman ay tumatalakay naman

•

sa isyu ng pananakop na kung saan ay may kaugnayan rin sa mga

 

39

 

totoong nangyari sa bansang Pilipinas Pilipin as noong panahong sinakop tayo ng mga dayuhang Kastila, Amerikano at Hapon na nagpahirap at nagdulot ng sakit sa mga Pilipinong naging alila at utos-utusan ng mga mananakop sa loob ng mahigit na apatnaraang taon. Kundi dahil sa pagiging matapang ng mga mamamayang Pilipino Pilipin o na kalaunan ay hinirang na mga bayani ng bansang Pilipinas mula nang mabawi nila ang kalayaan mula sa kamay ng mga dayuhan. Sa kasalukuyang panahon, tayo ay muling sinasakop unti-unti ng ilang mga dayuhan nang hindi natin namamalayan dahil sa mga pagtangkilik pagtangkil ik o pagsunod o paggawa natin ng mga bagay na kanila ring ginagawa at naiimpluwensyahan ang lahat sa isang mabilis na paraan gamit ang teknolohiya. Gaya ng mensahe ng kanta na ipaglaban ang bansang Pilipinas sa mga magtatangkang muli na sakupin ang ating bansa, tayo bilang mga Pilipino nawa ay maging handang ipaglaban at ipagtanggol ang sarili nating bayan laban sa mga kaaway. II. 7 Watawat    Ang “Watawat” na tungkol pa rin sa isyu ng pananakop ay makikita

•

ang pangyayaring naganap at naranasan ng mga Pilipino sa kamay ng mga mananakop noong panahong una na kung saan naging makasaysayan dahil sa pagiging magiting at bayani ng mga bayang kabilang sa nakipaglaban para sa kalayaan ng bansa, ang Batangas, B atangas, Bulacan, Laguna, Nueva Ecija, Cavite, Maynila, Pampanga, Tarlac

 

40

 

na kung saan ay sumisimbolo sa 8 sinag ng araw na nasa Watawat ng Pilipinas, na sa kasalukuyang panahon ay masariwa at alalahanin natin ang pagkakagawa at pagtataas ng bandila ng Pilipinas tanda ng pagiging malaya natin mula sa kamay ng mga dayuhan. II. 8 Baw-waw-waw   Sa kantang “Baw-waw-waw” ni Francis Magalona, makikita naman

•

ang isyu sa karapatan ng mga hayop. Mula sa mga pahiwatig ng mga liriko ng kantang ito, ang karapatang ito ng mga hayop ay hindi pinapansin at sinasawalang-bahala na lamang dahil sa paniniwalang

ang tao’y sibilisado na raw at normal na lamang ang pagkitil o pagpatay sa mga hayop partikular sa mga aso, pusa atbp na kung saan ay kinakain at madalas pa’y ginagawang pulutan sa inuman. Sa kasalukuyan panahon, may batas nang umiiral umiir al para sa karapatan ng mga hayop, ngunit may ilan pa ring mga pasaway ang patuloy na lumalabag dito dahil sa mga hindi malamang mga kadahilanan. Ngunit dapat na maisip at tandaan tand aan na ang mga hayop ay parang mga tao rin na may karapatang mabuhay at may karapatan sa kanilang buhay dahil sila ay may damdamin din at dapat na itinuturing ring parang kapwa.  kapwa.  II. 9 Bading ang Datin Dating g   Ang awitin namang ito na kung saan ay pumapatungkol sa isyu ng

•

karapatan ng nasa ikatlong kasarian ay isang representasyon ng

 

41

 

totoong pangyayari sa buhay ng isang bading o bakla. Noon, ang pagiging bakla ay hindi katanggap-tanggap at tinuturing na salot sa

lipunan, kung kaya’t karamihan sa mga lalaking may babaeng puso ay napipilitang itago ang kanilang pagkatao at nagpapanggap upang mamuhay nang maayos bilang isang tao kahit mahirap. ma hirap. Ayon sa mga liriko ng kantang nakalahad rin sa pagsusuri na nasa I. B. 9, hindi masama o walang batas ang nagsasabi na bawal ang luman lumantad tad dahil tayong lahat ay may karapatan, ano pa man ang iyong kasarian dahil dah il tayo ay pantay-pantay lamang sa paningin ng Diyos na Lumikha. Sa kasalukuyang panahon, bagaman nagkalat na o parami na nang parami ang mg lumalantad na mga bading o bakla, may ilan pa ring hindi sang-ayon dito kung kaya’t nananatiling may isyu pa rin sa karapatan ng mga nasa ikatlong kasarian. II. 10 Mga Praning   Sa awiting “Mga Praning” naman na tumatalakay sa isyu sa droga

•

na kung saan ay matagal nang problema sa lipunan simula pa noon hanggang ngayon. Ang mga tauhan o persona na nasa awiting ito ay ilan lamang sa mga pangyayari o kuwento ng isang taong

nalululong sa ipinagbabawal na gamot dulot ng mga samu’t saring bagay o kadahilanan. Sa kasalukuyang panahon, marami na ang mga napapabalitang natokhang, namatay dahil sa kuno ay nakipaglaban sa pulis, sumuko at nahuli sa akto na kung saan ay

 

42

 

naging laman na ng mga balita at usap-usapan at hanggang ngayon hindi pa rin nasusugpo ang isyung ito dahil sa patuloy na pagdami ng kaso ng nagbebenta, gumagamit at bumibili nito na kung saan ay dapat matagal nang nahuli ang pinakang puno’t dulo ng lahat ng ito dahil sa napakaraming nahuli at mga naging kaso, ngunit dahil sa hindi malamang kadahilanan, hindi matapos-tapos ang isyung ito sa bansa.   bansa. III. III. Ano-ano Ano-ano ang ang pos itib o at negatibong epekto ng mga awiting ito?

Bagaman ang 10 awiting sinuri na tumatalakay sa isyung panlipunan ay magsisilbing daan upang magkaroon ng epekto sa lipunang ginagalawan ng mga tao, mayroong posibilidad na ito ay maganda at hindi magandang dulot. III. 1 Positibong Epekto III. 1.1 1.1 Pagbabago   Ang mga awiting sinuri ay maaaring magdulot ng pagbabago sa mga

•

tao sa lipunan na kung saan ay dahil sa ang layunin ng mga awiting ito kung bakit ito sinulat o nilikha ni Francis Magalona ay upang mabago ang sistema sa lipunang kaniya ring kinabibilangan mula sa pangit at magulo, patungo sa magandang pagbabago ng lipunang ito maging ng mga tao.  tao.  III III.. 1.2 1.2 Paglut Paglut as sa Sulirani n o Isyu

 

43

 

  Maaari din namang magbigay ng kalutasan sa suliranin o isyu ang

•

mga awiting sinuri dahil sa kanilang pakikinig at pag-unawa o pagintindi sa mga liriko ng bawat awitin, mahihinuha nila ang mga problemang dapat na masolusyunan at mabigyang-kalutasan, nang sa gayon ay matigil na ganito/ganiyang isyu sa lipunan na nagiging sanhi rin ng hindi pag-angat ng bansang Pilipinas.  Pilipinas.   III III.. 1.3 1.3 Pagbubuk as ng Isip at Mata Mata ng mg a tao sa lipunan lipu nan   Gaya ng mga nabanggit sa itaas, may malaking posibilidad na

•

makapagbukas ng isip at mata ng mga tao sa isang lipunan ang 10 awiting sinuri dahil sa ito ay tumatalakay sa mga isyu sa lipunan. Mahihinuha rin nila ang mga bagay na maaaring hindi nila ni la nalalaman ukol sa mga bagay-bagay at kapag dumating ang araw na mapunta sila sa ganoong sitwasyon, alam nila kung ano ang kanilang gagawin upang hindi mapagsamantalahan o maloko. Ang mga awiting sinuri ay hindi lamang may epekto sa mga tao sa lipunan dahil dahi l mayroon rin itong posibleng epekto sa mga m ga taong nakaupo sa gobyerno, na kung saan ay malalaman nila o mahihinuha nila mula sa mga awitin ang mga bagay na maaaring ginawa o ginagawa nila at dahil doon, maaaring makonsensya sila at magbagong-buhay kung sakali, nang sa gayon ay maging maayos ang takbo ng kanilang buhay sa gobyerno pati na rin ang mga taong kaniya/kanilang maiisip na matulungan o paglingkuran bilang isang lingkod-bayan.  lingkod-bayan. 

 

44

 

III III.. 2 Negatib Negatib ong Epekto III. 2.1 Kritisismo   Isa naman sa posibleng maging masamang epekto ng mga awiting

•

ito ni Francis Magalona tungkol sa mga isyung panlipunan ay ang pamumuna o kritisismo o pambabatikos mula sa mga tao sa lipunan at maging sa mga taong nakaupo sa gobyerno dahil may tendensiya na isipin ng karamihan na walang karapatan si Francis Magalona na mamuna o punahin ang mga nangyayari sa lipunan maging ang mga anomalyang nagaganap sa politika dahil siya ay isa lang ring mamamayan. Maaari ring baligtarin ng mga ilan ang mga nakalahad sa mga awitin ni Francis Magalona at mula rito ay magpapasimula sila ng gulo dahil sa pagiging makitid ng kanilang utak at hindi pagunawa o pag-intindi sa mga mensaheng nakapaloob sa mga awiting ito. Ang layuning maipaalam, mabago at magpabukas ng isip at mata ng mga tao ni Francis Magalona mula sa kanyang mga awitin ay hindi maiiwasang kwestyunin dahil hindi lahat ng tao ay pare-pareho ang opinyon at dahil sa hindi sila sang-ayon sa ganito o ganyan, nagagawa nilang magsimula magsimul a ng panibagong isyu hanggang sa ito ay

lumaki at lumala. Kung kaya’t ang salawikaing “Walang sumisira sa bakal, kundi ang sarili niyang kalawang” ay tunay na masasabi sapagkat sa halip na magtulong-tulong at magkaunawaan ang kapwa Pilipino, sila pa mismo ang sisira sisir a sa iyo at hihila sa iyo pababa sa kabila ng kabutihang ginawa mo sa kanila at sa mundo.

 

45

 

KABANATA 5  5  PAGLAL AHAT, KINALABA KINAL ABASAN, SAN, KONGKLUSYON AT REKOMEND REKOMENDASYO ASYON N Paglalahat   Paglalahat

 Ang pag- aaral na ito ay naglalayong masuri ang ilan sa mga awitin ni Francis Magalona, mauri ayon sa mga isyung panlipunan, masuri ng mga guro upang makapaglimbag ng pagsusuri tungkol sa mga awitin ni Francis Magalona na makatutulong sa susunod na mga mananaliksik.   Ginawa ang pag- aaral upang sagutin ang mga sumusunod na katanungan:   1. Ano-ano ang mga awitin ni Francis Magalona ang kakikitaan ng mga sumusunod na isyung panlipunan? 1.1 Kahirapan 1.2 Politika 1.3 Pananakop 1.4 Karapatan 1.5 Droga 2. Paano maiuugnay ang mga awitin ni Francis Magalona sa tunay na nangyayari sa lipunan? 3. Ano-ano ang positibo at negatibong epekto ng mga awiting ito?  Ang pag-aaral na ito ay isang kwalitatibong pag-aaral pag-aaral dahil sinusuri rito ang mga ideya, opinyon at kaalaman na nakapaloob sa mga awitin ni Francis Magalona: Three Stars and A Sun, Mga Praning, Ito ang Gusto Ko, Nilamon ng Sistema, Bading ang Dating, Baw-waw-waw, Ayoko sa Dilim, 1-800-Ninety-Six, Halalan, at Watawat. Ilalahad

 

46

 

ng pag-aaral na ito ang mga nilalaman at mensahe ng mga isinulat niyang kanta. Ginamit ng mga mananaliksik ang disenyong Deskriptib o palarawan sa pag-aaral na ito. Nilalayon ng pagsusuring ito na mailahad at matukoy ang mga isyung panlipunan na nakapaloob sa mga awitin ni Francis Magalona. Realismong dulog o teoryang realismo at pagsusuring pangnilalaman ang ginamit sa pagsuri ng mga datos, dahil dito rin sinuri ang mga nilalaman at mensahe na nais ipabatid ng mga awitin ni Francis Magalona. Gumawa ng balangkas ang mga mananaliksik upang maihalayhay ng maayos ang mga ilang awitin ni Francis Magalona upang mapadali ang pagsusuring gagawin. Isinagawa ng mga mananaliksik ang pagsusuri sa pamamagitan ng masusing pagbasa at pag-analisa sa mga nilalaman ng kanta ni Francis Magalona upang lubos na maging

ang siyang makabuluhan ang pagsasagawa ng pananaliksik. Ang mga nakalap na datos ang ginamit ng mananaliksik upang makabuo ng isang makabuluhang pagsusuri na maaring magamit o maging batayan ng susunod na mananaliksik.   Mga Kinalabasan 

Batay sa mga natuklasan ng pag- aaral, ang mga sumusunod ay ang kinalabasan na ibinigay ng mananaliksik:    Mula sa mga kanta ni Francis Magalona, ang mananaliksik ay pumili ng sampung

•

(10) kanta kung saan ay kakikitaan ng isyung panlipunan ayon sa nararanasan narara nasan ng mga tagapakinig at mambabasa, mensahe ng kanta na nais ipahiwatig sa mga tagapakinig at nilalaman ng bawat linya ng kanta.    Ang mananaliksik ay pumili ng sampung (10) kanta ni Francis Magalona at ang

•

mga ito ay iniugnay sa reyalidad na nangyayari sa buhay ng isang tao. Tunay

 

47

 

ngang makapangyarihan ang mga awitin sapagkat nailalabas, nailalarawan at naiuugnay ng mga manunulat ang mga nangyayari sa ating paligid sa pammaagitan ng kanta. Katulad ng mga kanta ni Francis Magalona na pumapatungkol sa isyung panlipunan na nagiging dahilan upang mamulat ang mga tao sa kanilang paligid, kung anong lipunan mayroon sila at paano ito masosolusyunan. Maraming tao ang nakikinig sa mga kanta ni Francis Magalona sapagkat karamihan sa mga tagapakinig ay nauunawaan, o nakakareleyt sa nilalaman ng kanta kaya naman masasabing epektibo at makabuluhan ang pagsusuring ito ng mananaliksik.   Sa pagsusuri ng mga kanta ni Francis Magalona tungkol sa mga isyung panlipunan

•

na nararanasan ng mga tao, napag-alaman ng mananaliksik na may positibo at negatibo itong epekto. Positibong epekto tulad ng pagbabago ng mga tao sa lipunan at sistema ng pamahalaan, paglutas sa mga sulirain o isyu sa lipunan na kanilang naririnig o nakikita at pagbubukas ng isip at mata ng mga tao sa lipunan kung saan matutukoy nila kung tama pa ba o mali na ang kanilang ginagawa nang sa gayon sa susunod na may kakaharapin silang problema o sulranin na katulad nito ay mabibigyang solusyon nila agad ito. Negatibong epekto naman ay ang kritisismo o pamumuna mula sa mga tao sa lipunan at maging sa mga taong nakaupo sa gobyerno dahil may tendensiya na isipin ng karamihan na walang karapatan si Francis Magalona na mamuna o punahin ang mga nangyayari sa lipunan maging ang mga anomalyang nagaganap sa politika dahil siya ay isa lang ring mamamayan.

 

48

 

Mga Konklusyon 

 Ang mga sumusunod na konklusyon ay ibinigay batay sa mga natuklasan ng pagaaral:    Sa pagsusuri ng mga awiting nilikha ni Francis Magalona, napatunayan ng mga

•

mananaliksik na ang mensaheng nangingibabaw sa mga awiting iyon ay tunay na nagpapakita o sumasalamin sa katotohanan sa buhay ng tao at sa lipunang kanyang kinabibilangan. Noon pa mang bago isilang si Francis Magalona ay napakarami nang isyu sa lipunan ang hindi masolusyonan hanggang sa ngayong kasalukuyang panahon ay tila nadaragdagan pa nga ang bilang ng mga problemang ito. Nariyan ang problema sa kahirapan, droga, sa politika, sa korapsyon at marami pang iba na sana ay nabibigyang pansin at nasosolusyonan kahit na napakahirap.    Mula sa isinagawang pagsusuri, napagtanto ng mananaliksik na maiuugnay ang

•

mga ilang awitin ni Francis Magalona sa isyung panlipunan ayon sa kinakaharap o nararanasan ng mga tao sa reyalidad. Lingid sa kanilang kaalaman na ang mga isyung panlipunan katulad ng kahirapan, droga, korapsyon, diskriminasyon at iba pa ay karaniwan ng nararanasan ng mga tao kaya naman ang mga tagapakinig ng mga kanta ni Francis Magalona ay nakakareleyt sa mensahe o nilalaman ng mga linya ng kanta. Nagsisilbi na rin itong boses at mata para dahil may karapatan tayong ilahad ang ating mga saloobin at ipagtanggol ang karapatan natin dahil tayo ay malaya. Tinutulungan niya tayong maging mulat at hindi maging isang nagbubulag-bulagan dahil tayo ay kasapi ng lipunan nang sa gayon ay hindi tayo maituring o mapasama sa problema sa lipunan. Ilan lamang iyan sa mensahe na

 

49

 

maiuugnay sa totoong nangyayari sa buhay o sa lipunan mula sa isinagawang pagsusuri.    Ang pakikinig at pag-intindi sa mga awitin ni Francis Magalona na tumatalakay sa

•

mga isyung panlipunan ay makapagbibigay ng epekto epe kto sa mga tao sa lipunan. Gaya ng mga paulit-ulit na nababanggit sa pagsusuring ito, ang kanyang mga awitin ay magsisilbing tagapagmulat sa mga tao sa mga katotohanang nangyayari sa lipunan at sa mundo na kung hindi natin papansinin ay pati tayo ay madadamay rin. Isa pa ay matutulungan tayong maging matapang na ilahad ang mga saloobin kahit na sa iba’t ibang pamamaraan dahil tayo ay may kalayaan at karapatan. Magsilbi tayong boses ng bawat isa ay hikayating ang lahat ay magtulong-tulong para sa paglutas sa problema dahil tayo kasangkot sa lipunan at kailangan nating makialam para sa kapakanan ng bawat isang nakatira sa lipunan. Magkakaroon ng pagbabago at kalutasan ang mga isyu o sulranin s ulranin na kakaharapin o kinakaharap kinakahar ap sa ngayon ng mga tao sa paligid.   Mga Rekomendasyon 

 Ang mga sumusunod na rekomendasyon ay ibinigay ng mananaliksik:    Batay sa isinagawang pagsusuri ng mananaliksik, iminumungkahi ko na

•

maghahanap o magsaliksik pa ng ibang mga kanta o awitin ni Francis Magalona na kakikitaan ng isyung panlipunan at suriin ito.   Magsaliksik ng mga kanta kaugnay ng isyung panlipunan at suriin ito ayon sa

•

teoryang realismo.   Magsagawa ng pananaliksik ukol sa positibo at negatibong epekto ng mga kanta

•

kaugnay ang isyung panlipunan sa mga tagapakinig at maging sa manunulat ng

 

50

 

kanta. Magsaliksik ng maaaring kagamitan o gabay na mabubuo mula sa mga kanta na iyong susuriin na kakikitaan ng teoryang pampanitikan.

 

51

 

LIRIKO NG MGA KANTA KA NTA NI FRANCIS FRANCIS MAGALONA THREE STARS AND A SUN  SUN  

 

52

 

MGA PRANING  Salamat, pareng Boy. May mga grupo ng mga kabataan iniibestigahan sa mga oras na ito

Multi-awarded, idolo ng karamihan ang

hinggil sa nakumpiskang apat na kilo ng shabu.  Ang mga kabataan na ito'y matagal nang under surveillance, pareng Boy.

'Di niya nakayanan ang fame at kayamanan ka yamanan Marahil insecure at balang araw masapawan Ng bago o mas gwapo at mas mabango m abango Sa producer at sa press, lalong na-depress

Magpasahanggang ngayon ay sinisiyasat pa ng mga awtoridad ang mga

Nainggit, he tried it, gumamit, he took it

pangalan ng suspects at kung saan nanggaling ang nasabing shabu.

Gang busted at nasa kalaboso

Ito po si Lenny Cruz nag-uulat para sa Brown Radio.

Bumatak ng pahamak sa parak at sumabit

Naging paranoid at naging suspityoso Ngayo'y nakakulong at kami'y nanghihinayang

I've got a story that I gotta tell

Sayang, si Praning #1

Kwentong pang-tropa but I only mean well

Praning #2, graduate ng beauty school

For the good of the kabataan, I mean m ean youth

Maraming bagets at boys, I mean new kids on the block

Who are wasting away dahil sa shabu Poor man's cocaine, some call it chase Puff the magic dragon all the way To your lungs, ito, anay sa laman May foil, may burner, tooter na lang ang kulang pwes, gumawa o manghiram  At 'pag ayos na'y ating sindihan sindihan

 At siya'y part-time pusher pusher bugaw ng babae, number one hairdresser He seduce and use and even introduce girls to the boys while making them use the Drug, you can call it crystal methane You can call it want you want but it's all the same

 Ang sarap, feel the rush rush to the head

One day, he was robbed and stabbed seven times

It makes you crave for more of it instead of food

His boyfriend left the scene of the crime

pagbilan ng piso o katorse

Patay ang bading ng dahil lang sa shabu

one half or one gram, tumataas ang dosage d osage

'Wag sanang tularan si Praning #2

Lalo lang nalunod at saka ka nabaon

CHORUS

Sa utang, kawawa naman at malaon  At patay ang utak ng tropang kupas

Tropang gising, tropang gising, tropang gisingsing

Makinig sa akin at ako ang lulutas

Mga praning, mga praning, mga praning-ning

Ng problema nila, ng tropang gising

Laging gising, laging gising, laging gising-sing

 Ang kasaysayan ng mga praning praning

Mga praning, mga praning, mga praning-ning Praning #3 ay gustong mag-artista

Praning #1 ay artista pa naman

 

53

 

Gustong maging bida, kay direk siya naniwala

ang utak ni sikat dahil sa lahat

Gumawa ng pelikula, ang tema ay bastos

inatake sa puso fifty-fity ang lagay

Isa palang pelikula ang dapat nang idaos

nasa basement naka ratay si praning #5

Ng kakawang starlet ang kailangan niya'y gamot

CHORUS 2x

Na dapat ratratin upang siya'y makalimot

Laging gising, laging gising, laging gising-sing

Ng bagay na 'di nais na mangyari binabalak

Mga praning, mga praning, mga praning-ning

Sa sinapit ng ilan at siya'y biglang nawala

Tropang gising, tropang gising, tropang gisingsing

 Ang isip kumitid, sa shabu'y sumisid  Ang isip ng flip ngayo'y lumiligid Sa Ermita nagbebenta, 'di kaya Sa Mabini ang katawan ang kawawang Praning #3

Mga praning, mga praning, mga praning-ning si praning #6 executive sa Makati mayaman ang pamilya kilala ng marami maraming trabaho't magaling sa negosyo

Praning #4 ay mahilig sa pagtulog

eh kaso meron palang itinatagong

Pero ayaw namang aminin na siya'y nalulong

baho gumagamit ng bato ang gagong

Patikim-tikim, kung tumira'y palihim

yuppie di matigil, nangigigil sa gramo

Pero 'di niya akalain na siya'y sasamain

ano kamo? "pare I'm on distress"

Palad, unti-unting sumabog ang lagim

pwes, "That's why I gotta use S"

Biglang napikutan ang barkadang praning

yes yes oy kahit maubos ang pera

Isa isang na-bust o pinasok ng magulang

imbes na ininvest, binatak ang kwarta

Pumiyok sa parak, nandamay ng pangalan

i guess business and vices just won't mix

Ng source na may, basta't dinampot na lang l ang

"I need a fix" that was praning #6

Dinala sa dilim, walang awang pinaslang

praning # 7 nakaupo sa pwesto

Nagtatago na siya't ayaw nang umiskor

malakas sa itaas kung humawak ng kaso

Sindikato ang kalaban ni Praning #4

walang talo lahat ay kaya niyang lagyan

Praning #5 ay magaling na musikero

ng ganito at ng ganon si ganyan

gitara o piyano magaling umareglo

may nahulik tulak sa aming bayan

ng musika, isang kinikilala sa industriya

dinala ng parak sa loob ng piitan

pero mahina ang tiwala sa sarili gumagamit g umagamit gabigabi

lumaya kaagad, kay bilis! nanaman?

di natutulog dahil trabaho ay marami nagpabaya sa katawan biglang pumayat kung kumain minsan, ngayong butot balat di makapag isip at ayaw nang umandar

gumawa ng paraan, paano? di ko alam. pero parang alam ko kung sino ang dapat ikulong kasi marami ang napapahamak. the war against drugs is lost once again.

 

54

 

clap your hands, praning #7

You gotta stop and not your gonna stumble

BRIDGE 2x

Down, walang maitutulong ang bato

Tropang gising ang mga praning

(Eh, gumamit na lang kayo ng pito-pito, eh)

Laging gising ang mga praning

O ano, tatanga ka lang ba d'yan

Ngayong alam n'yo na marahil ang istorya

Baka abutin ka lang ng siyam-siyam si yam-siyam

Ng mga taong nagpagamit sa droga

Umpisahan nang itigil ang salot ng bayan

Hindi lang isa, dalawa o tatlo

Titigil ka lang ba 'pag ika'y pinaglamayan

Hindi pito kundi libu-libo

Dinaanan ko na ang buhay ng patay

 Ang nasira, natalo, namatay, namatay, nagutom

Impiyerno ang hatid nito kapag ang panay

Nawalan, nakulong, nagpagamit at naloko

Gamit ng shabu, dumalangin

Shabu, batak, crystal methane

Na 'wag maging isa sa mga praning

 Anay sa laman, poor man's cocaine

CHORUS 2x

Sa unang tira, 'di mo mapapansin  Ang tama ng Methamphetamine Methamphetamine Hydrochloride, suicide at slow dead 'Yan ang mangyayari 'pag gumamit ka ng S (Yes, the rhythm, the rebel)

Tropang gising, tropang gising, tropang gisingsing Mga praning, mga praning, mga praning-ning Laging gising, laging gising, laging gising-sing Mga praning, mga praning, mga praning-ning

WATAWAT  

Hinagpis ng lahi sayo binuhos

Kalayaan ang isinisigaw

Luha'y tumulo dugo'y umagos

(Chorus)

Saksi ang langit sa mga pasakit

Watawat kay gandang tingnan  

Kung sino-sino ang mga gumamit Inapi ka inano ka sinaktan pa,

Watawat sa kalangitan 

Bakit sino ba sila?

Watawat itaas mo yan 

Nanumpa ng tapat sayo

Salubungin ang kaarawan ng bayan 

Sa papel luman at tsaka dugo

Watawat idad ay isang daan  

Sa pula sa pute sa bughaw sa dilaw Sa ilaw na hatid ng pagsilab ng araw Sa bawat katerba ng balingaw

Watawat makulay ang nakaraan   Watawat itaas mo yan 

 

55

 

Ipagdiwang natin ang ating kalayaan 

Sa pula sa pute sa bughaw sa dilaw  

Bughaw ang kulay ng katarungan, 

Salubungin ang kaarawan ng bayan 

kapayapaan at katotohanan. 

Ipagdiwang natin ang ating kalayaan  

Pula naman ang kulay ng kagitingan,  

Itaas mo yan, itaas mo dyan  

katapangan, pagkamakabayan. 

Ipantay ang badila ng bayang sinilangan  

Puti naman ang kulay ng kalinisan  

 Alab ng puso sa dibdib ay buhay

na tayong lahat ay pantay-pantay lamang 

hanggang mamatay 

 At ang sinag ng araw na kulay dilaw 

kahit kanino sasabay 

ay ang walong lalawigan na lumaban

Sana maintindihan at mabigyang pansin  

noong araw 

Suriin natin ang istorya ng bandila natin  

Batangas, Bulacan at Laguna sa Nueva

ang diwa sa disenyo sa mga nagtahi nito,  

Ecija 

nag-isip nito, nagtaas nito, nagtaas noo.  

at Pampanga Maynila, Cavite, Lalawigan

(repeat chorus 3x) 

ng Tarlac 

Batangas,

Ipagtanggol ka lamang oh mahal kong...  

Ecija, 

(repeat chorus) 

Cavite, Maynila, Pampanga, Tarlac. Tarlac. 

Tatlong Bituin at isang araw  

Bulacan,

Laguna,

Nueva

 

56

 

NILAMON NG SISTEMA Merong akong kilala ang pangalan ay

si itay 

Pamela,

 At siya'y pinag-buhatan ng kamay, kamay,

naghahanap ng trabaho lumuwas 

Si inay nagsusugal doon sa madyungan 

Siya ng maynila, ako'y nag-alala 

Napakasakit kapag walang humahagkan,

sapagkat hindi niya nalalaman na ang buhay  

Lumayas sa kanila at nag-alsabalutan

Sa maynila ay 'di basta-basta lang,

tumambay 

Mga buwitre ang nagliliparan lumilipad  

Kasama ng mga istambay sa lansangan,

Sa may siyodad nag-aantay na lamang,

Diyan sa kanto sumasama kahit 

Bubot inosente batang-bata wala pang 

Kanino isipin ninyo kung sino ang may sala

Bente katorse anyos lang at marami ng

dito 

kliyente,

 Ang ating kababaihan ay nagsisiliparan 

Niloko siya ng rekruter  

Patungo sa ibang bansa saan sa Japan 

Hinamak

at

wanasak

ang

kanyang

Matulungan lamang mai-ahon sa kahirapan 

kinabukasan 

 Ang pamilyang umaasa sa kanila lamang 

ay tuluyan ng nawarak 

Ilan sa kanila ang umuwing luhaan 

Ito naman ang istorya nang isang batang

Inabuso, minaltrato at saka sinaktan tigilan  

gumagala,

Na ang ganitong paraan nangpamumuhay

Sampung taong gulang pa lang nagka-

ng ating kababaihan,

hinahinala,

Masisisi ba sila o dapat kaawaan

 Ang kilos ng musmos dahil lasing nanaman nan aman

Kasalanan ba nila o kasalanan ng bayan?  

 

57

 

ITO ANG GUSTO KO  

Mabuhay nang maayos at lubos 

Sa buhay kong ito - ito ang gusto ko! 

Magbigay sa kapwa, magmahal ng taos  

[Verse 2] 

Gusto kong tikman ang sarap ng buhay 

Gusto kong lasapin ang tamis ng

Hawakan ang bukas sa 'king mga kamay 

panahon 

Makita (alin?), makita (alin?) 

Maniwalang

Makita ang liwanag sa gitna ng dilim  

kahapon 

 Ayoko sa dilim nagdidilim ang paningin 

 Ayokong mawalan ng pag-asa 

 Ang kalayaang inaasam ay ibigay mo na

Gusto ko nga masasayang alaala 

sa akin 

Sama-sama, sari-sari, sabay-sabay 

Mabuhay (ng tunay) makulay (ang

Mapaitaas o mapailalim 

buhay) 

 Ang tao ay natitibo pag tumakbo ng

 Ang luha'y ialay sa mga buhay na hinalay 

matulin 

 Ang buhay natin 'di kayang hamakin 

Relax ka lang at 'wag kumilos ng

Ipagtanggol ang karapatan natin 

madalos 

[Chorus 1:] 

Kumilos ng maayos at umiwas sa galos  

Katarungan - ito ang gusto ko! 

Iisa lamang ang ating katauhan  

Kalayaan - ito ang gusto ko! 

Bigyang kahulugan ang kasalukuyan 

Kapayapaan - ito ang gusto ko! 

[Chorus

Karapatang-pantao - ito ang gusto ko! 

Karangalan - ito ang gusto ko! 

Kalikasan - ito ang gusto ko 

Kalusugan - ito ang gusto ko! 

Kabataan - ito ang gusto ko! 

Kabutihan - ito ang gusto ko! 

Kaibigan - ito ang gusto ko! 

Sa buhay kong ito - ito ang gusto gus to ko! 

mahigitan

ko

pa

ang

 

58

 

Kagitingan - ito ang gusto ko! 

Yeah yeah... woh hoh...  

Kasipagan - ito ang gusto ko! 

Yeah yeah yeah... ... woh hoh... 

Kapatiran - ito ang gusto ko! 

[Repeat Chorus 1] 

Sa buhay kong ito - ito ang gusto ko  

[Chorus 3] 

Yeah! 

Karangalan - ito ang gusto ko! 

(Scratch) "Bring the noise!" 

Kalusugan - ito ang gusto ko! 

Yeah yeah... woh hoh...  

Kabutihan - ito ang gusto ko! 

Yeah yeah... woh hoh...  

Sa buhay kong ito - ito ang gusto gus to ko!   AYOKO SA DILIM DIL IM

 Ayoko sa dilim… 

Mabagal ang abante, 

Nagdidilim ang paningin, 

 Ang atras ay matulin, 

 Ang paningin nagdidilim(2x) 

Pano uunlad kung tatamad tamad  

Nagdidilim ang paningin, 

Edi uminom na lang ng bilog o lapad,  

 Ang paningin umiitim 

Bukas walang ilaw at saka tubig  

 Ayoko na dito, 

Laging gumagalaw ay mga bibig  

 Ayoko sa dilim… 

politika salita salita salita, 

Walang kuryente, 

kulang sa kilos, 

Mula sayis bente, 

puro dada, 

Hanggang alas dose, 

lahat ng makausap ko’y 

Kase kase, 

isa ang sinasabi 

 Atras abante 

gumawa ka ng kanta tungkol sa brown-

 Ang bansa naten, 

out palagi 

 

59

 

mula sa Marikina 

kase kase, 

hanggang sa Parañaque 

atras abante 

sa loob ng Caloocan, Mandaluyong at

ang bansa naten, 

 Arranque 

mabagal ang abante, 

iisa ang sinasabi 

ang atras ay matulin, 

sa brown-out palagi 

pano uunlad kung tatamad tamad  

#$%%%!@@@.. ang tagal nito pare. 

edi uminom n lang ng bilog o lapad,  

nagdidilim ang paningin, 

bukas walang ilaw at saka tubig  

ang paningin nagdidilim(2x

laging gumagalaw ay mga bibig  

nagdidilim ang paningin, 

politika salita salita salita, 

ang paningin umiitim 

kulang sa kilos, 

ayoko na dito, 

puro dada, 

ayoko sa dilim… 

lahat ng makausap ko’y 

nagdidilim ang paningin, 

isa ang sinasabi 

ang paningin nagdidilim(2x) 

gumawa ka ng kanta sa brown-out palagi pa lagi 

nagdidilim ang paningin, 

mula sa Marikina 

ang paningin umiitim 

hanggang sa Parañuque 

ayoko na dito, 

sa loob ng Caloocan, Mandaluyong  

ayoko sa dilim… 

iisa ang sinasabi 

(Clasical) 

sa brown-out palagi 

walang kuryente, 

#$%%%!@@@.. ang tagal nito pare. 

mula sayis bente, 

nagdidilim ang paningin, 

hanggang alas dose, 

ang paningin nagdidilim(2x) 

 

60

 

nagdidilim ang paningin, 

nagdidilim ang paningin, 

ang paningin umiitim 

ang paningin umiitim 

ayoko na dito, 

ayoko na dito, 

ayoko sa dilim… 

ayoko sa dilim… 

nagdidilim ang paningin, 

(rock)… 

ang paningin nagdidilim(2x)  1-800-NINETY-SIX Kastila ka bang umaalipin sa alila?

Shinjimai!

Sinakop ng puti ang mga kayumanggi

Dorobo kedo moto oto kumai!

Pinagnanakaw ang lahi at silay naghari...

Chorus:

Hanggang ngayon pa rin sila pa rin ang nakaupo

Dugo'y inialay, para sa bayan...

Ilang daang taon mula noon Nakagapos ang ating mga kamay Nakapiring ang mga mata Dila'y pinuputol pag ika'y nagsasalita... Tulad ni Rizal na panulat ang pinairal

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan... Dugo'y bumaha at naging pataba... Bulok ang bunga, tumulo ang luha... Dugo'y inialay, para sa bayan... Sayang naman ang kanilang pinaglabanan... Dugo'y bumaha at naging pataba...

Si Andres ay pinatay ng kanyang mga kakulay

Bulok ang bunga, tumulo ang luha

Yo! Hablo espanyol?

Perlas ng silangan kung tawagin ang Pinas

Si senior conio

Sinilang sa silangan angkan ni Malakas

 Ako ay isang mestisong indio po!

 Anak ni Bathala at ako'y nababahala

You a friend of Uncle Sam?

Di ako naniniwala, na ako ay malaya...

Yo! My man I am

 Akala ko ba Philippines 2000

I don't speak tagalog, but I try to understand

Pero bakit ganoon, patutunguhan...

Piripino ka ba?

Kung buhay lamang ang ating mga bayani

Banzai!

parang

walang

 

61

 

 Alam kong sila ang unang-unang

Dugo'y inialay, para sa bayan...

Magsasabi na kahit *kailanman*...

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan...

Bayan muna bago sarili...

Dugo'y bumaha at naging pataba...

Sa pagnanakaw ang nakaupo'y nawiwili...

Bulok ang bunga, tumulo ang luha...

Kapuna-puna ang mga anomalya

Dugo'y inialay, para sa bayan...

 Ang kakapal nila mga walanghiya

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan...

Barong tagalog pa ang mga suot ng mga gago!

Dugo'y bumaha at naging pataba...

Pag nagtagalog, bako-bako, ang labo...

Dugo'y inialay, para sa bayan...

("ilan sa liderato dapat sa krus ipako")

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan...

 Alam ba ninyo kung sino ang tinutukoy ko? [Chorus:]

Dugo'y inialay, para sa bayan...

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan...

Bulok ang bunga, tumulo ang luha...

Dugo'y bumaha at naging pataba... Bulok ang bunga, tumulo ang luha...

Dugo'y inialay, para sa bayan...

Dugo'y bumaha at naging pataba...

Bulok ang bunga, tumulo ang luha...

Sayang naman ang kanilang pinaglabanan... Dugo'y bumaha at naging pataba... Bulok ang bunga, tumulo ang luha. 

HALALAN Ikaw ba'y naniniwala na ika'y

Dinggin mo ang sinasabi, sinasalita ng

nagkakasala

bawat labi

Kung sinong mapagkumbaba ang siyang pinagpapala

Iminumungkahi mga adhikain ng ating lahi

O bathala, kaninong diyos ako maniniwala

Sumasamba pero hindi sumusunod Nakakakita pero hindi nanood

Maraming napipinsala sa mga maling akala

Nakakarinig pero mga bingi pareho

Milagro, ang nangyayari dito sa kanto

Tingala ang lahat dahil sa langit tumingin

Kung ano ang paniwalaan mo yun ang sundin mo

Kaligtasan, pangangailangan ng sangkatauhan

 

62

 

Kung ayaw mong maniwala wag ka ng mangialam

Walang saysay ang buhay kung walang gumagabay

Yan ang tanging paraan upang maintindihan

Iisa lang ang gusto kong malaman

 Ang pagkatao pagkatao ng bawat bawat nilalang nilalang

Kung nasaan, ang daan ng kaligtasan!!! (Repeat Ref)

(Ref) Nasaan? Nasaan? Ang Kaligtasan

Sinong tunay na ministro, sinong mahusay?

Nasaan? Nasaan? Ang Kaligtasan

Sinong aakayin o magdadala sa hukay?

Nasaan? Nasaan? Ang Kaligtasan

Magpapasamba pero hihingin ng pera?

Nasaan? Nasaan? Nasaan? Nasaan?

 Ang di daw magbigay sa simbahan, simbahan, etsapwera!

Nasaan? Nasaan? Ewan! Nasaan? Nasaan? Ewan! Nasaan? Nasaan? Ewan! Nasaan? Nasaan? Ewan!

Ganun ba ang salbasyon, ng bibliya? Ni minsan ang panginoon di humingi ng koleksyon

Nasaan? Nasaan? Nandyan!

Kaya sinong nagbigay sa inyo ng kapangyarihan

Nasaan? Nasaan? Nandyan!

Para sa lipunan maghari-harian!

Nasaan? Nasaan? Nandyan!

Kunwari maka-diyos pero asan. Adik!

Nasaan? Nasaan? Nandyan!

Nagpapayaman ng ka-demonyohan

Iisa ang diyos, pero ang taong napakarami napakaraming sinasabi at lahat handang sumali

Ni-rerespeto ko ang ministrong mahirap

Sa kulto, puro litrato at mga rebulto Simbolo pero walang pang-iinsulto Saan ba talaga ang daan, handa ka bang mahawaan? Kailangan bang malaman kung saan, kung saan? Ang pinagmulan ng buhay

Hindi nagpayaman, di rin nagpahirap Eh kaso, ang hirap sa iba dahil sa pagsamba Parang nangongolekta, minamanipula na parang matrikula Di namin kilala pero di siya nag-iisa kasi ang dami-dami nila Di ko nilalahat pero dead lahat sila

Kanino ka sasabay? Lalakad ng tuwid o may saklay?

Pero kahit na palihis kanta yan ni Francis

Iika-ika, na parang pilay

 Andrew E. wholsesome wholsesome,, maka-comedy maka-comedy Pero sila mismo wala kang remedy

 

63

 

100 % El filibusterismo filibusterismo

Kay Jose Rizal nga di ka nakapasa

Walang kaligtasan sa mga yamimismo

 Andrew E., Francis Francis M. pa, Ha-Ha!!!

BAW-WAW-WAW The answer or response

Iba't iba ang trip ng bawat tao

When the dog is hungry

One-day-old, at kalderetang aso

Or needs to go pee-pee or pooh-pooh

Tao'y sibilisado raw

It's your responsibility to answer to the dog's need!

Ngunit mga halimaw Sa inuman ang pulutan

Iba't iba ang trip ng bawat tao  Ay...Asusena...  Ay...Asusena ... Asusena... Asusena Asusena One-day-old, at kalderetang aso Baw-waw-waw Tao'y sibilisado raw Ngunit mga halimaw

 Asusena... Asusena... Asusena... Asusena Baw-waw-waw

Sa inuman ang pulutan  Asusena... Asusena... Asusena... Asusena  Ay baw-waw-waw baw-waw-waw Mga asong nakatali Mga asong nakatali Isa-isang nawawala sa kalye Isa-isang nawawala sa kalye Tiningnan ko sa may bakuran namin Tiningnan ko sa may bakuran namin Nawawala ang aso kong itim Nawawala ang aso kong itim  Ang pangalan niya'y Bantay  Ang pangalan niya'y Bantay  At kahit siya'y galisin  At kahit siya'y galisin Siya'y kaibigan at mabuting alipin Siya'y kaibigan at mabuting alipin May nagyaya sa amin ng inuman May nagyaya sa amin ng inuman  At ako'y hiningan ng pambili ng pulutan  At ako'y hiningan ng pambili ng pulutan  Agad ko namang ibinigay  Agad ko namang ibinigay Sabay tumoma habang naghihintay "Kampay!" Sabay tumoma habang naghihintay "Kampay!" Luto na raw ang aming hinihintay Luto na raw ang aming hinihintay Isang malaking aso na itim ang kulay Isang malaking aso na itim ang kulay  Ako'y napalunok at natuyuan natuyuan ng laway,(Yukkk!)  Ako'y napalunok at natuyuan ng ng laway,(Yukkk!) Sila ang kumatay kay Bantay!

Sila ang kumatay kay Bantay!

 

64

 

Iba't iba ang trip ng bawat tao

Ngunit mga halimaw

One-day-old, at kalderetang aso

Sa inuman ang pulutan

Tao'y sibilisado raw

 Ay baw-waw-waw baw-waw-waw

BADING ANG DATING Oy mga badush Pasa nyo 'to Si Kulas nag mamacho-machohan  Ang tigas ng mukha Pinipilit na umiwas sa lahat  Ang lakas ng loob mag asawa't asawa't bumukod  Ang galing kumanta lalo na't nakaluhod Lalo na kung in the mood puro sugat sa tuhod Band aid ang katapat para di mahalata Para di mapahiya para di rin mag wala Si misis pag narinig ang mga tsismis

Pagkatapos nang encash magnanakaw ng lakas Si Kulas mahilig talaga sa matigas  At pag nang lambot para syang syang minamanas  Alas ng apa ni Kulas ay ahas Nakikikagat sa pulang mansanas  Ang malas ni Kulas ng ang dila dila ay madulas Kay misis nalasing katotohanan ay lumabas Pati si papa ay gusto na ring kumalas Sumama sa iba iniwanan si Kulas at lumayas (lumayas) Yeah Bakit kailangan mong mag watch out

Tiyak patay si Kulas pag dating ng paglilitis Kasi naman di makatiis ni Kulas Sa twing dadaan ang mga pogi sa labas  Ay manash mahilig syang mag curl ng eyelash Oh my gosh Pag nagalit kilay nya'y nakataas Pero kung masaya nagbabayad sya ng cash

Kung ang dyowa mo ay badaf Bading bading ang dating (2x) Litong-lito ka na sa mali at tama Sino ba ang susundin si papa o si fafa Sugar papa my papa papa don't go preachin'  Ayaw pang aminin na sya ay pamintang durog Sige lang kahit sunog nagpapakabusog

 

65

 

Sa talong at itlog na pula

Isa ka ng super sereyna

Parang saging na sabang mataba

Ilabas nyo na ang iyong palda

Na parang lakatan pagsinukat mo ang haba

Bakit kailangan mong mag watch out

O Kulas Kulas wala namang batas na huhuli sa isang katulad mong madulas mahirap kumalas di ka na makaalpas

Kung ang dyowa mo ay badaf

Kapag nahimas ni Kulas ang butong matigas

Bading bading ang dating

Kutis ay flawless parang kay Rosanna Roces Ben David naman ang dating ng kanyang boses

Bading bading ang dating

Bakit kailangan mong mag watch out Kung ang dyowa mo ay badaf Bading bading ang dating Bading bading ang dating

Hoy Kulas sa aparador ay lumabas

Bakit kailangan mong mag watch out

 At iwanan mong nakabukas (naka bukas) bukas)

Kung ang dyowa mo ay badaf

Wag ng itago kung berde ang inyong dugo

Bading bading ang dating

Ilabas nyo na baka kayo ay mabuko

Bading bading ang dating

Sumali na sa federasyon

Watch out! Watch out!

Ituloy lang ang ambisyon

Badaf, badaf

Titibay yon pag matigas ang pondasyon

Watch out! Watch out!

Lumantad na para lahat ay masaya

Badaf, badaf

Di happy ending tuloy ang ligaya

 

66

 

Sanggunian 

Internet: https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url://www.academia.edu/3609460 9/Kabanata_I_Ang_Suliranin_At_Kaligiran_Nito&ved=2ahUKEwjtp_TR39jpAhUWVpqK   HcVfC5gQFjANegQIAxAB&usg=AovVaw35sprxuLN7xbxxWnOomkE9&ecshid=159074   4175006 https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Francis_Magalona 4175006  https://www.academia.edu/31330893/FINAL.docx https://www.google.com.ph/amp/s/vdocuments.site/amp/1073857483323511006878256   6779634n1.html   6779634n1.html https://www.lyricsfreak.com/f/francis+m/bading+ang+dating_20784621.html https://genius.com/Francis-m-baw-waw-waw-lyrics https://www.musixmatch.com/lyrics/Francis-M/Halalan https://genius.com/Francis-m-1800-ninety-six-lyrics http://www.songlyrics.com/francis-magalona/ayoko-sa-dilim-lyrics/ https://genius.com/Francis-m-ito-ang-gusto-ko-lyrics https://genius.com/Francis-mnilamon-ng-sistema-lyrics http://www.songlyrics.com/francis-magalona/watawat-lyrics/ https://www.allthelyrics.com/lyrics/francis_magalona/mga_praning-lyrics-528641.html https://www.azlyrics.com/lyrics/francism/threestarsandasun.html

 

67

 

Personal na Datos ng mga Mananaliksik  Pangalan: Clarence R. Castillo  Lugar ng Tirahan: Salong Calapan City City,, Oriental Mindoro   Kapanganakan: Lugar ng Kapanganakan:  Edad: 20  Katayuang Sibil: Single  Nationality: Filipino  Relihiyon: Katoliko 

Kaligiran ng Edukasyon  Kolehiyo 

: Mindoro State College of Agriculture and Technology, Calapan City Campus

Calapan City Oriental Mindoro Batsilyer ng Edukasyong Sekondarya Nagmamayorya ng Filipino Secondary

:

Oriental Mindoro National High School J.P Rizal St. Calapan City S.Y. 2017-2018

Elementary

:

Calapan Central School Ibaba Calapan CIty S.Y. 2011-2012

 

68

 

Personal na Datos ng mga Mananaliksik  Pangalan: Rose Ann R. Ramirez  Lugar ng Tirahan:

Pagkakaisa, Naujan, Oriental Mindoro  Kapanganakan: Disyembre 13, 1999  Lugar ng Kapanganakan: Pagkakaisa, Naujan, Oriental Mindoro   Edad: 21  Katayuang Sibil: Single  Nationality: Filipino  Relihiyon: Katoliko 

Kaligiran ng Edukasyon 

Kolehiyo 

: Mindoro State College of Agriculture and Technology, Calapan City Campus Calapan City Oriental Mindoro Batsilyer ng Edukasyong Sekondarya Nagmamayorya ng Filipino

Secondary

:

Doroteo S. Mendoza Sr. Memorial National High School Pagkakaisa, Naujan, Or. Mindoro S.Y. 2017-2018

Elementary

:

Don Vicente Delgado Memorial Elementary School Pagkakaisa, Naujan, Or. Mindoro S.Y. 2011-2012