Request for Myanmar Muslims' Ethnic Right and Human Right to protect

ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးႏွင့္တကြ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌႏွင့္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌတုိ႔ထံ တင္ျပေသာ

ျမန္မာႏြယ္ဖာြ းတုိင္းရင္းသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀ ာသာ၀င္မ်ား၏ဆုံး႐ႈံးေနေသာ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရးမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေ႐ွာက္ေပးပါရန္ ပန္ၾကားတင္ျပခ်က္။

ဦးခင္ေမာင္ခ်ဳိ(တရားလႊတ္ေတာ္ေ႔႐ွေန)တင္ျပသည္။

၂၀၁၂-ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ(၁၅)ရက္

1

သုိ႔ (၁)

ဦးသိန္းစိန္ သမၼတႀကီး ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရအဖြ႕ဲ

(၂)

သူရဦးေရႊမန္း ဥကၠဌ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္၊ ေနျပည္ေတာ္။

(၃)

ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ ဥကၠဌ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္၊ ေနျပည္ေတာ္။ ရက္စဲြ ။ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ (၁၅)ရက္။

အေၾကာင္းအရာ ။

။

ျမန္မာႏြယ္ဖြားတုိင္းရင္းသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀ ာသာ၀င္မ်ား၏ ဆုံး႐ႈံးေနေသာ တုိင္းရင္းသားအား သားအား အခြင့္အေရးမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ကာကြယ္ ေစာင့္ေ႐ွာက္ေပးပါရန္ ပန္ၾကားတင္ျပျခင္း။

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီႏွင့္တကြ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌႀကီးႏွင့္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ဥကၠဌႀကီးခင္ဗ်ား -

အထက္အေၾကာင္းအရာပါကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍

ကၽြန္ေတာ္ဦးခင္ေမာင္ခ်ဳိ(တရားလႊတ္ေတာ္ေ႔႐ွေန)မွ

ေအာက္ပါအတိင ု ္း ႐ုိးသားစြာအႀကံျပဳတင္ျပအပ္ပါသည္။

၁။

ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးတြင္

လြန္ခ့ေ ဲ သာ

ႏွစ္ေပါင္း

တည္႐ွိခဲ့ေသာ

ျမန္မာႏြယ္ဖြားတုိင္းရင္းသားအစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏

အခြင့္အေရးမ်ား၊

လူ႔အခြင့္အေရး

တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔၏

မ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္းၿပီး

အနႏၲသူရိယ

အမတ္ႀကီး၏

တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးမ်ား၊

၁၀၀၀

ေက်ာ္က

ဆုံး႐ႈံးေနေသာ

ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲမ်ားအား

စတင္

တုိင္းရင္းသား

ယုံၾကည္အားထား၍

မ်က္ေျဖလကၤာကုိ

ဖတ္႐ႈရသကဲ့သုိ႔သေဘာပိုက္ကာ

လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကုိ

ကာကြယ္ေစာင့္ေ႐ွာက္ေပးပါရန္

ေမတၱာရပ္ခံ ပန္ၾကားအပ္ပါသည္။ (မွတ္စု ၁ မွ ၂၅ အထိ ႐ႈပါ။)

2

၂။

ထုိေခတ္ထုိအခါမ်ားက ေ႐ွးျမန္မာႏြယ္ဖာြ း တုိင္းရင္းသားအစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ျမန္မာဘုရင္မ်ား

ထံ သစၥာခံ၍ စစ္ဗုိလ္၊ စစ္မွဴး၊ ေသြးေသာက္ႀကီး၊ နာခံစစ္သား၊ ကုိယ္ရံေတာ္၊ စသည့္ ရာထူးရာခံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အသက္စြန္႔ကာ

က်ရာႏိုင္ငံတာ၀န္မ်ားကုိ

ရြပရ ္ ပ ြ ္ခၽြံခၽြံ၊

စြမ္းစြမ္းတမံ

ထမ္းေဆာင္ခ့ၾဲ ကသျဖင့္

အမ်ဳိးသား

အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဦးရာဇတ္အမိန္႔႐ွိခ့ဖ ဲ ူးသကဲ့သုိ႔ စစ္သားမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ခ့ၾဲ ကပါသည္။ (မွတ္စု - ၅၄ ႐ႈပါ။)

၃။

ထုိစဥ္က

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တုိင္းရင္းသားမ်ားအနက္

ျမန္မာစာေပ၊

ဂႏၲ၀င္၊

ပါဠိ၊

ရာဇ၀င္၊

ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘ႕ြဲ ၊ သဒၵါ၊ သၿဂိဳဟ္၊ ဆန္း၊ အလကၤာ၊ အဘိဓါန္၊ ဧခ်င္း၊ ရတု၊ ကဗ်ာလကၤာ၊ ပ်ဳိ႕၊ အတတ္မ်ားကုိ ကၽြမ္းက်င္

တတ္ေျမာက္ၾကသူမ်ား

ေပၚထြန္းခဲ့ရာ

ျမန္မာစာေပသမုိင္းတြင္

အေစာဆုံးေသာ

ႏိုင္ငံျခား

ခရီးသြားမွတ္တမ္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရသည့္ စာဆုိေတာ္ ေ႐ႊေတာင္သာဂသူဦးႏု၏ ဗဒုံမင္းတရားႀကီးထံ တင္ဆက္ေသာ

ဘဂၤလားသြား

အေက်ာ္အေမာ္မ်ား

မွတ္တမ္း

အမ်ားအျပားလည္း

လကၤာ(၅၅)ပုိဒ္သည္ ေပၚထြန္းခဲ့ပါသည္။

အထင္အ႐ွားျဖစ္ၿပီး စာေပတြင္သာမက

အျခားစာဆုိေတာ္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ

အ၀တ္တန္ဆာမ်ားျဖစ္ေသာ ေမာက္တုိေ႐ႊပိန္း၊ မ်ဥ္းတုိ သကၠလပ္စိမ္း၊ သကၠလပ္ျပာ၊ မ်ဥ္း႐ွည္သကၠလပ္နီ စသည္တုိ႔ကုိ ၀တ္စားဆင္ယင္၍ ဂုဏ္ယ၀ ူ င့္ၾကြားစြာ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈကုိ အျပည့္အ၀ လက္ခံက်င့္သုံးခ့ၾဲ က ပါသည္။

ျမန္မာဘုရင္မ်ားကလည္း

ရာထူး၊

ရာခံ၊

ဘြ႕ဲ ၊

ၿမိဳ႕စား၊

နယ္စား၊

အပိုင္စားမ်ားအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ

ေက်ာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ ခ်ီးျမႇင့္ေျမႇာက္စားခဲ့ပါသည္။ (မွတ္စု - ၂၁၊ ၂၂၊ ၂၆ မွ ၃၀ အထိ ႐ႈပါ။)

၄။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္က

ဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ ဦးစြန္းေဒါင္းတံဆိပ္

ပဥၥမသဂၤါယနာတင္

မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးသည္

စတုဒီသာတည္းခုိႏိုင္ရန္

ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏိုင္ငံ၊

ခတ္ႏွိပ္ထားေသာ

ကုသုိလ္ေတာ္ဇရပ္ႀကီးတစ္ေဆာင္

မိမိ၏ႏိုင္ငံသား

အစၥလာမ္

မကၠာဟ္ၿမိဳ႕တြင္

ျမန္မာ့

ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။

မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ မႏၲေလးၿမိဳ႕သစ္တည္ရာတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားေနထိုင္ရန္ ရပ္ကက ြ (္ ၁၆)ကြက္ သတ္မွတ္ေပးၿပီး ရပ္ကြက္တုိင္း တြင္ ဗလီေဆာက္လုပ္ရန္ေျမေနရာ သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါသည္။ အမရပူရေခတ္ ေနျပည္ေတာ္တင ြ ္လည္း အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မိသားစု(၉၀၀၀)ကုိးေထာင္ခန္႔႐ွိၿပီး ဗလီေပါင္း(၄၀)ခန္႔ရွိခ့ပ ဲ ါသည္။ ဘုိးေတာ္မင္းတရားႀကီးသည္

အင္း၀မွ

အမရပူရသုိ႔

ေျပာင္းေ႔ရႊစံေတာ္မူရာ

မိမိ၏

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္

အမႈေတာ္ထမ္းမ်ားအတြက္ ဘုံးအုိး၊ စားၾကင္၀၊ ၾကည့္ျမင္တိုင္၊ ကုိယ္ရံေတာ္၊ အပ္ခ်ဳပ္ရပ္ကက ြ ္ဟူ၍ ရပ္ကက ြ ္မ်ား သီးသန္႔သတ္မွတ္ေနရာခ်ေပးထားၿပီး

ရပ္ကက ြ ္တုိင္း

တြင္လည္း

ဗလီမ်ားေဆာက္လုပ္ရန္

ေျမေနရာမ်ား

သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါသည္။ ေရႊဘုိနယ္ေျမထူးၿမိဳ႕မွာလည္း မွန္စီ ေ႐ႊခ်ဗလီႀကီး(၄)လုံး႐ွိခ့ပ ဲ ါသည္။ ဘုရင့္ကုိယ္ရံေတာ္ တပ္မွ

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၀တ္ျပဳႏိုင္ရန္

နန္းၿမိဳ႕႐ုိးအတြင္း

အေ႔႐ွေတာင္ေထာင့္တင ြ ္

ဗလီတစ္လုံး

ေဆာက္ေပးခဲ့ၿပီး မင္းတုန္းမင္းကုိယ္တုိင္ ပႏၷတ္႐ိုက္ခ့၍ ဲ ‘ေ႐ႊပႏၷတ္ဗလီ’ဟု အမည္တင ြ ္ခ့ပ ဲ ါသည္။ အမႈအခင္း မ်ားကုိလည္း အစၥလာမ္ဘာသာတရားဥပေဒအရ ဆုံးျဖတ္ေစခဲ့သည္။ သာသနာပိုင္ မ်ားလည္း ခန္႔ထားခဲ့သည္။ ျမန္မာဘုရင္မ်ားအဆက္ဆက္တင ြ ္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရးမ်ား၊ လြတ္လပ္စာြ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္ခင ြ ့္သာမက ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခင ြ ့္မ်ား တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ရ႐ွိခ့သ ဲ ည္ဟု ဆုိႏိုင္ပါသည္။ (မွတ္စု ၃၁ မွ ၄၂ အထိ ႐ႈပါ။) 3

၅။

ျမန္မာႏြယ္ဖြား

အဆက္ဆက္တင ြ ္

တုိင္းရင္းသားအစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္

သာမက

အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊

သက္ဦးဆံပိုင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္

ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး၊

ျမန္မာ့လတ ြ ္လပ္ေရး

ႀကိဳးပမ္းမႈတိုက္ပအ ြဲ သီးသီးတြင္လည္း ျမန္မာ့လတ ြ ္လပ္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား အသက္စေတး၍ အမ်ားအျပားပါ၀င္ခဲ့ၾကပါသည္။ ျမန္မာ့ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအျဖစ္ တုိင္းျပည္အတြက္ အသက္စန ြ ္႔လွဴခဲ့ၾက ပါသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ အဂၤလန္တင ြ ္ ျမန္မာ့လတ ြ ္လပ္ေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးေနစဥ္ ႐ွမ္းျပည္လူထုက ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား

ေထာက္ခံ

ေၾကာင္း

ေၾကးနန္းပုိ႔ခ့ၾဲ ကသကဲ့သုိ႔

ထုိစဥ္က

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္

တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရး အဖြ႕ဲ အစည္းျဖစ္သည့္ ဖဆပလတပ္ေပါင္းစု၀င္ ဗ.မ.က သည္ ဗမာမြတ္စလင္မ္ လူထု၏ကုိယ္စား ေ႐ႊတိဂုံဘုရား

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား

လုံး၀ေထာက္ခံေၾကာင္း

အလယ္ပစၥယံတင ြ ္က်င္းပေသာ

ဖ.ဆ.ပ.လ

ေၾကးနန္းေပးပုိ႔ခ့ပ ဲ ါသည္။

ညီလာခံႀကီးတြင္

၁၉၄၆-ခုႏွစ္

ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိတင္သင ြ ္းေသာ

အဆုိအမွတ-္ ၆ ျဖစ္သည့္ ‘တုိင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား အေရး’အဆုိတင ြ ္ ဗမာမြတ္စလင္မ္လူထုသည္ ၎တုိ႔ကုိ လူနည္းစုမ်ားရသင့္ရထိုက္ေသာ အဆုိတင္သင ြ ္းဆုံးျဖတ္

အခြင့္အေရးမ်ားတန္းတူ

လက္ခံခဲ့ၾကပါသည္။

ေပးရန္

လြတ္လပ္ေရးရၿပီး

ဖ.ဆ.ပ.လ

မွ

တာ၀န္ယူေၾကာင္း

ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း

ျမန္မာအစၥလာမ္

ဘာသာ၀င္တုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအရလည္း အခြင့္အေရးအျပည့္အ၀ရ႐ွိခ့ၾဲ က ပါသည္။ (မွတ္စု ၄၃ မွ ၅၁ အထိ၊ ၅၅၊ ၅၆၊ ၆၂၊ ၆၄၊ ၆၅၊ ၆၆၊ ၆၇၊ ၆၈ ႐ႈပါ။)

၆။

သုိ႔ေသာ္ ယခုအခါ ျမန္မာႏြယ္ဖာြ း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရးမ်ား၊

လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ဆုံး႐ႈံးလ်က္႐ွိေၾကာင္း ေအာက္ပါအတုိင္းစိစစ္ေတြ႕႐ွိရပါသည္။ (က)

-

သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ပသီလူမ်ဳိးဟု တရား၀င္ သတ္မွတ္ခံရျခင္း။

(ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မွတ္စုမ်ား) -

၁၉၄၁-ခုႏွစ္တင ြ ္ အဂၤလိပ္ေရာ ဂ်ပန္ကပါ ဗမာမြတ္စလင္မ္ဟု တရား၀င္သတ္မွတ္ျခင္း (မွတ္စု ၅၂၊

၅၃) - လက္ေတြ႕သေဘာ (de facto)အရ ‘ဗမာ’ဟု တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳခံခ့ရ ဲ ျခင္း။ (မွတ္စု ၅၅၊ ၆၃) - ၁၉၄၈-ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ အက္ဥပေဒပုဒ္မ-၃(၁)အရ ‘တုိင္းရင္းသား’အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆုိခ်က္တင ြ ္ ဥပေဒသေဘာ(de jure)အရ အက်ဳံး၀င္ခ့ျဲ ခင္း။

လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ (၃၁) ၃၁)ရက္ေန႔၌

ျပည့္သူ႔အင္အား၀ ား၀န္ႀကီးဌာန

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊

အထူးသတင္းစာ႐ွင္းလင္းပြဲတင ြ ္ မ႐ွိေၾကာင္း’ေျပာၾကားခဲ့ရာ

၀န္ႀကီး

ဦးခင္ရီသည္

ႏိုင္ငံျခားေရး၀ ခားေရး၀န္ႀကီးဌာန႐ုံး၌က်င္းပေသာ ‘ျမန္မာႏိုင္ငံတင ြ ္

၁၈၂၄၁၈၂၄-ခုႏွစ္မတုိင္မီက

သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ

၂၀၁၂၂၀၁၂-ခုႏွစ္

ဇူလိုင္လ

ရခိုင္ျပည္နယ္အေရး မည္သည့္ႏိုင္ငံျခားသားမွ်

ျမန္မာႏြယ္ ယဖ ္ ာြ းအစၥလာမ္သာသနာ၀ ာသနာ၀င္မ်ားသည္

တုိင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အျငင္းပြားဖြယ္ရာ မ႐ွိေတာ့ပါ။ သုိ႔ေသာ္ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ ပထမတန္းစားႏိုင္ငံသားႏွင့္

ဒုတိယတန္းစားႏိုင္ငံသားဟူ၍

ခြျဲ ခားမႈေပၚေပါက္ေနပါသည္။

ပထမတန္းစား 4

ႏိုင္ငံသားသည္

ေမြးရာပါအခြင့္အေရးအရ

ႏိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ၿပီး

ဒုတိယတန္းစားႏိုင္ငံသားသည္

ဥပေဒအရ

ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ကြာျခားခ်က္မွာ ပထမတန္းစားႏိုင္ငံသားကုိ တုိင္းတစ္ပါး ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူျခင္း၊ တိုင္းတစ္ပါးသုိ႔ အၿပီးအပိုင္ထက ြ ္ခာြ ျခင္းကိစၥမ်ားမွအပ အျခားမည္သည့္ အေၾကာင္း ႏွင့္မွ် ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ႐ုပ္သိမ္း၍မရပါ။ ဒုတိယတန္းစားႏိုင္ငံသားကုိ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ပါသည္။ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ေသာ္

ထုိသူမ်ားသည္

ႏိုင္ငံသားဥပေဒသည္

ႏိုင္ငံတကာ

ႏိုင္ငံမ့ဲ

(Stateless)မ်ားျဖစ္သာြ းႏိုင္ပါသည္။

ကြန္ဗင္း႐ွင္းမ်ား၊

ဤတြင္

၁၉၈၂-ခုႏွစ္

စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ားႏွင့္ညီညတ ြ ္ရန္လုိအပ္လာပါသည္။

ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတကာမိသားစုအတြင္း ေႏြးေထြးစြာဆက္ဆံလ်က္႐ွိၿပီး ကုလသမဂၢအဖြ႕ဲ ၀င္ ႏိုင္ငံလည္းျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒမ်ားႏွင့္ညီညတ ြ ္ရန္လုိအပ္ပါသည္။ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံသားဥပေဒအရ မည္သည့္လူမ်ဳိးသည္ တုင ိ ္းရင္းသားျဖစ္/မျဖစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီက ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ဥပေဒပုဒ္မ(၄)တြင္ ေဖာ္ျပထားရာ ‘တုိင္းရင္းသား’ အဓိပၸါယ္ဖင ြ ့္ဆုိခင ြ ့္အာဏာႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ဖြ႕ဲ စည္းပုံအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ညီညတ ြ ္ေစရန္ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသားဥပေဒကုိ ေခတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီစာြ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးဆြရ ဲ မည္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏြယ္ဖြား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ တုိင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္ပါလ်က္ ဤ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ား ဆုံး႐ႈံးနစ္နာလ်က္႐ွိပါသည္။ ေ႐ွးအစဥ္အဆက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရ႐ွိခံစားခဲ့ရ ေသာ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ား ဆုံး႐ႈံးနစ္နာလ်က္႐ွိပါသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္လွ်င္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ တြင္ ပါ၀င္ခင ြ ့္မရ႐ွိျခင္း၊ ရာထူး ဌာနႏၲရမ်ားခန္႔ထားရာတြင္ ခြျဲ ခားမႈမ႐ွိျခင္း၊ ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ျပားမ်ား ထုတ္ေပးရာတြင္ ခြဲျခားမႈမ်ား႐ွိလာပါသည္။ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ဖြ႕ဲ စည္းပုံအေျခခံပုဒ္မ-၂၁(က)၊ ၃၄၈ မ်ားႏွင့္လည္း ဆန္႔က်င္လ်က္႐ွိပါသည္။ အထက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားအရ ဤသုိ႔ေသာသမုိင္းေၾကာင္း႐ွိခ့၍ ဲ ယခုက်င္းပလ်က္႐ွိေသာ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ စတုတၳပုံမွန္အစည္းအေ၀းတြင္ ‘တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ အခြင့္အေရးကာကြယ္ ေစာင့္ေ႐ွာက္သည့္ ဥပေဒျပ႒ာန္းေရး’အဆိုကုိ လက္ခံေဆြးေႏြးလ်က္႐ွိရာ ‘တုိင္းရင္းသား’ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ဖင ြ ့္ဆုိရာ တြင္ ျမန္မာႏြယ္ဖာြ း တုိင္းရင္းသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ တရား၀င္လူမ်ဳိးေရးအသုံးအႏႈန္းကုိ ေနာက္ဆုံးသတ္မွတ္ခ့သ ဲ ည့္ အတုိင္း တေျပးညီျဖစ္ေစရန္အတြက္ ထည့္သင ြ ္းေဆြးေႏြးစဥ္းစားေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံပန္ၾကားအပ္ပါသည္။

(ခ)

ျမန္မာႏိုင္ငံတင ြ ္

ျမန္မာႏြယ္ဖာြ းတုိင္းရင္းသား

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္

လြတ္လပ္စာြ

ယုံၾကည္ကုိးကြယ္ခင ြ ့္သာမက ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခင ြ ့္မ်ား တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ရ႐ွိခ့ေ ဲ ၾကာင္း ျမန္မာ့သမုိင္းအရ ထင္႐ွားပါသည္။

ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခင ြ ့္ဟုဆုိရာတြင္

အျခားဘာသာတရားမ်ား

ကုိးကြယ္သူမ်ားအား

မထိခိုက္ေစရန္တာ၀န္ခံရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာသေဘာေပါက္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဗလီမ်ားေဆာက္လုပ္ခင ြ ့္၊ တုိးခ်ဲ႕မြမ္းမံျပင္ဆင္ခင ြ ့္မ်ား၊ ဘာသာေရးစာသင္ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္လွစ္ျခင္းမ်ား ကန္႔သတ္ခံရျခင္းမ်ား ႐ွိေနပါသည္။ သာဓကအားျဖင့္ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီး၊ ေ႐ႊျပည္သာၿမိဳ႕နယ္ကသ ့ဲ ုိ႔ေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္အိမ္ေျခ(၂၈၀၀) ေက်ာ္၊ မြတ္စလင္မ္လူဦးေရ (၁၄၀၀၀)ေက်ာ္ခန္႔႐ွိရာ ၎တု၀ ိ႔ တ္ျပဳရန္အတြက္ ဗလီေနရာသတ္မွတ္ေပးျခင္း မ႐ွိသျဖင့္ ဘာသာေရးစာသင္ၾကားျခင္း၊ ၀တ္ျပဳျခင္းမ်ားျပလုပ္ေသာေနရာမ်ားကို ခ်ိတ္ပိတ္ခံရျခင္မ်ားႀကံဳေတြ႕

5

ေနရပါသည္။ အခ်ဳိ႕ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ဗလီမ်ားခ်ိတ္ပိတ္ခံရျခင္း၊ ဘာသာေရးစာသင္ေက်ာင္းမ်ား ခ်ိတ္ပိတ္ခံရျခင္း မ်ား မၾကာခဏ ၾကားသိေနရပါသည္။

(ဂ)

၂၀၁၄-ခုႏွစ္သန္းေခါင္စာရင္း

(လူဦးေရစာရင္း)ေကာက္ယူရာတြင္

ျမန္မာႏိုင္ငံ႐ွိ

အစၥလာမ္

ဘာသာ၀င္မ်ား၏အေရအတြက္ကုိ သိ႐ွိႏိုင္ရန္ ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာတြင္ ‘အစၥလာမ္’ဟူ၍ စာလုံးေပါင္းပီပီသသ ေရးသားေဖာ္ျပၾကရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ (မုိဟာေမဒင္၊ မုိဟာမက္ဘာသာ၊ မူစလင္၊ မဟာေမဒင္၊ ေဇဘာဒီဟူ၍ မေဖာ္ျပမိရန္ အထူးသတိျပဳရပါမည္။)

(ဃ)

လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းမ်ားတြင္ ‘အစၥလာမ္’ဘာသာႏွင့္သက္ဆုိင္ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား ေပၚေပါက္

လာခဲ့လွ်င္လည္း ေဆြးေႏြးေမးျမန္းခြင့္ျပဳေစလုိပါသည္။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းတစ္ရပ္တင ြ ္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ားသည္

ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏိုင္ငံ

မကၠာဟ္ၿမိဳ႕သုိ႔

ဟဂ်္ဘုရားဖူးသြားေရာက္ရာတြင္ ေတြ႕ႀကံဳ

ရေသာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမြးခြန္းမ်ားတင္သင ြ ္းခဲ့ရာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ ေျဖၾကားျခင္း မ႐ွိဘဲ ‘ထိပ္တန္းလွ်ဳိ႕၀ွက’္ ေခါင္းစီးျဖင့္ ေရးသားေျဖၾကားခဲ့ျခင္း ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါသည္။

(င)

အဓိက႐ုဏ္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း

တင္ျပလုိပါသည္။

အဓိက႐ုဏ္းမ်ားသည္

မလုိလားအပ္ေသာ

ကိစၥမ်ားျဖစ္ပါသည္။ လူနည္းစုမ်ားအေနႏွင့္ စုိးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား႐ွိပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးအာ႐ုံေျပာင္းလဲေစရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊

လူမ်ဳိးေရးအရေသာ္လည္းေကာင္း၊

ဘာသာေရအရေသာ္လည္းေကာင္း၊

မုန္းတီးမႈမ်ား

ဖန္တီးလႈံ႕ေဆာ္သူမ်ားအား ဟန္႔တားအေရးယူႏိုင္ရန္ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ဖြ႕ဲ စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၃၆၄ႏွင့္အညီ ဥပေဒျပ႒ာန္းရန္အခ်ိန္သင့္ေနပါၿပီ။

စီမံခ်က္မ်ားေရးဆြဲလ်က္႐ွိေၾကာင္း

သိ႐ွိရပါသျဖင့္

ယင္းဥေပဒျပ႒ာန္းရန္

ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။

၇။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္တင္ျပရလွ်င္ တစ္ခ်ိန္ကသုံးႏႈန္းခဲ့ေသာ ဗမာမြတ္စလင္မ္ (ခ) ျမန္မာႏြယ္ဖာြ းတုိင္းရင္းသား

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္

ႏိုင္ငံေတာ္အက်ဳိးကုိ

အစဥ္အၿမဲသယ္ပုိးထမ္းေဆာင္ခ့သ ဲ ူမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဟူ၍ ေပၚေပါက္လာျခင္း၏ ပင္ပမ်ဳိးေစ့ျဖစ္ေသာ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆုိရာတြင္ ထုိစဥ္က ျမန္မာႏြယ္ဖြား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးအဖြ႕ဲ အစည္းျဖစ္သည့္ ဗမာမြတ္စလင္မ္ကန ြ ္ဂရက္ (ဗမက)သည္ အျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားကဲ့သုိ႔ အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ခ့ပ ဲ ါသည္။ (မွတ္စု - ၅၇၊ ၅၈၊ ၅၉၊ ၆၀၊ ၆၁ ႐ႈပါ။)

၈။

မ႑ပ္တုိင္တက္ျပေနျခင္းမဟုတ္ပါ။

ဤမွ်

ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚ

သစၥာေစာင့္သိ႐ုိေသၿပီး

ႏိုင္ငံေတာ္၏

အက်ဳိးအတြက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ပါ၀င္၍ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားႏွင့္ အမ်ဳိးသားစည္းလုံး ညီညတ ြ ္ေရး အတြက္ စြမ္းစြမ္းတမံပါ၀င္ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္ပါလ်က္ ယခုေခတ္အခါတြင္ ခြျဲ ခားဆက္ဆံခံရျခင္းအတြက္ ရင္ထုမနာ ျဖစ္ရပါသျဖင့္

ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲမ်ားအား

ေမတၱာရပ္ခံ၍

ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရေသာ

ျမန္မာႏြယ္ဖာြ းတုိင္းရင္းသား 6

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏

တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးမ်ား၊

လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကုိ

ကာကြယ္ေစာင့္ေ႐ွာက္

ေပးပါရန္ အႏူးအညြတ္ပန္ၾကားအပ္ပါသည္။

၉။

ျပန္ေျပာင္းသတိရေစရန္

၁၉၄၈-ခုႏွစ္

ဇန္န၀ါရီလ(၄)ရက္ေန႔တင ြ ္

ထုတ္ျပန္ခ့ေ ဲ သာ

‘လြတ္လပ္ေရး

ေၾကညာစာတမ္း’ပါ အပိုဒ(္ ၆)ကုိ ေဖာ္ျပ၍ နိဂုံးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။

“လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္း” ၆။

သိၾကကုန္ေလာ့၊ ယေန႔မဂၤလာအေပါင္းႏွင့္ျပည့္စုံေသာ ဤအခ်ိန္မွစ၍ ငါတု႔ိ၏ မူလအပိုင္ျဖစ္ေသာ

လုံး၀လြတ္လပ္ေရးကုိ

ငါတုိ႔ျပန္၍

အဆင့္အတန္းတူညီသည့္

ယူၿပီ။

တုိင္းရင္းသားအေပါင္းတုိ႔

ေသြးစည္းညီညတ ြ ္လ်က္

ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကုိတည္ေထာင္ၿပီး

ငါတုိ႔ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး၏သစၥာကုိ

ကမာၻဆုံးတုိင္

မယိမ္းမယိုင္တည္မည္။

ငါတုိ႔သည္

အခြင့္အေရး

ငါတုိ႔လတ ြ ္လပ္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ

ႏိုင္ငံ

ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ကမာၻ႔လြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံအေပါင္းတုိ႔ တရားသျဖင့္ က်င့္ေဆာင္အပ္ေသာ လူ႔က်င္၀ ့ တ္ကုိ ေစာင့္ေ႐ွာက္က်င့္ေဆာင္မည္။ လြတ္လပ္ေရးကုိလည္း

ငါတုိ႔၏

ငါတုိ႔ေလးစား

လြတ္လပ္ေရးကုိ ေစာင့္စည္းမည္။

ငါတုိ႔ခ်စ္ျမတ္ႏို္းသည္ႏွင့္အညီ

ငါတုိ႔သည္

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ

သူတစ္ပါးတုိ႔၏

အလုိ႐ွိသည္ႏွင့္အညီ

ငါတုိ႔ကဲ့သုိ႔ လုိလားသူမ်ားႏွင့္လက္တ၍ ြဲ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေ႐ွာက္မည္။ ဤငါတုိ႔ ေၾကညာခ်က္ကုိ တစ္ကမာၻလုံး တစ္ေယာက္မက်န္ သိၾကားေစသတည္း။

႐ုိေသေလးစားစြာျဖင့္

ခင္ေမာင္ခ်ဳိ ၁၂/ဥကတ(ႏိုင)္ ၀၀၇၃၇၈ တရားလႊတ္ေတာ္ေ႔႐ွေန အမွတ(္ ၆)၊ ၈-လႊာ(၀ဲ)၊ ၁၀၁-လမ္း မဂၤလာေတာင္ညန ြ ္႔ၿမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕။

******

7

‘ျမန္မာႏြယ္ဖာြ းတုိင္းရင္းသားအစၥလာမ္ဘာသာ၀ ာသာ၀င္မ်ား’ ်ား’ သမုိင္းမွတ္စုမ်ား ၁။

ေအဒီ ၇၈၈ မွ ၈၁၀ ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း မဟာတုိင္စျႏၵာမင္းလက္ထက္တင ြ ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းအနီး၌ အာရဗ္ သေဘၤာမ်ားပ်က္၍ ထိုစဥ္ကပင္ ရခိုင္ျပည္၊ ရမ္းၿဗဲကၽြန္း (ရမၼာ၀တီ)တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား စတင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း (၁၈၉၇)ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ် ဘာမားေဂဇတ္အရ သိ႐ွိရသည္။ (ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမ အဆင္၊့ ပါတီစုံ ဒီမုိကေရစီအေထြေထြေရြးေကာက္ပေ ဲြ ကာ္မ႐ွင္အဖြ႕ဲ ဆရာခ်ယ္ (ခ) ဦးဘုိးခ်ယ္ေရး ‘ဗမာမြတ္စလင္မ္တုိ႔၏ ေ႐ွးေဟာင္း အတၳဳပၸတၱိစာအုပ္၊ စာ - ၂၅’

၂။

အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔ လြန္ခ့ေ ဲ သာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ၁၂၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ကစ၍ အုပ္စုလိုက္လည္းေကာင္း တစ္ဦးခ်င္းႏွစ္ဦးခ်င္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း ျပန္႔ႏ၀ ွံ႔ င္ေရာက္ခ့ပ ဲ ါသည္။ သမုိင္း အေထာက္အထားမ်ားအရ

အစၥလာမ္ဘာသာ

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔

စတင္ေရာက္႐ွိလာခဲ့ျခင္းမ်ဳိးမဟုတ္ပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔ အစၥလာမ္ဘာသာေရာက္႐ွိလာပုံႏွင့္ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါသမုိင္းမွတ္တမ္း အေထာက္ အထားမ်ားအရ

ေလ့လာသိရွိရပါသည္။

(သာသနာေရာင္၀ါထြန္းေစဖုိ႔၊

ဒုတိယဗုိလ္မွဴးႀကီး၀င္းေမင္

ဦးစီးအရာ႐ွ(ိ ပထမတန္း) ညႊန္ၾကားေရးမွဴး႐ုံး၊ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန၊ စာ-၆၅) ၃။

သကၠရာဇ္ ၈-ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း ပုဂံတင ြ ္စုိးစံခ့ေ ဲ သာ ပိႆုံမင္းလက္ထက္၌ အာရဗ္သေဘၤာမ်ားသည္ ဒမတ္စကတ္ကၽြန္းမွ အေ႔႐ွအိႏၵိယကၽြန္းစုမ်ားႏွင့္ တ႐ုတ္ျပည္အထိ အ၀င္အထြက္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ သထုံ၊ မုတၱမဆိပ္ကမ္းမ်ားတြင္ ရပ္နားခဲ့ၾကသည္ဟု ေ႐ွးအာရဗ္မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေတြ႕႐ွိရသည္။ (ဦးၾကည္ ရာဇ၀င္ ဂုဏ္ထူးေရး၊ ျမန္မာ့ရာဇ၀င္မွ သိမွတ္ဖယ ြ ္ရာအျဖာျဖာစာအုပ္၊ စာ - ၁၅၆၊ ၁၅၇)

၄။

သကၠရာဇ္

(၇၃၅

-

၇၃၆)ခုႏွစ္တင ြ ္

ေရးသားခဲ့ေသာ

စစ္ကိုင္းရတနာေစတီေက်ာက္စာတြင္

‘ျမင္စိုင္းေရာက္ တ႐ုတ္မင္းကုိ ခန္းတ႐ုတ္မင္းႀကီး’ဟုဆုိသည္။ ခန္းကာဘြ႕ဲ ျဖစ္သည္။ ကုဘလုိင္ခန္ကုိ ဆုိလုိဟန္တူသည္။ တ႐ုတ္ကား ကာရကီဆုိေသာ စကားမွ ပ်က္ဟန္တူသည္။ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးတုိ႔ကုိ မြန္ဂုိ (ေမာင္းဂြတ)္ လူမ်ဳိး၊ မန္ခ်ဴးရီးယားလူမ်ဳိး၊ မဟာမက္ဘာသာ၀င္ျဖစ္ေသာ တ႐ုတ္ပန္းေသးလူမ်ဳိး စသည္ ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးယူဆေခၚေ၀ၚသည္။ (ဦးဘသန္းေရး ေက်ာင္းသုံး ျမန္မာရာဇ၀င္၊ စာ - ၉၆) ၅။

အေနာ္ရထာဘုရင္ (၁၀၄၄ - ၁၀၇၇) နန္းသက္စံ (၁၄)ႏွစ္အၾကာ မိတၳီလာကန္ ဆယ္ဖုိ႔ရာတြင္ ပသီ လက္နက္ကိုင္ တပ္သားမ်ားပါ၀င္သည္။ (ဟံသာ၀တီဦးဘရင္ေရး၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ လယ္သမား ေရးရာ စာအုပ္၊ စာ - ၂၅)

၆။

သကၠရာဇ္ (၁၂၀၃)ခုႏွစ္တင ြ ္ သာယာ၀တီမင္းတရားႀကီး ဥကၠလာပသုိ႔ခ်ီတက္ေတာ္မူရာ တပ္ေရးဆင္၍ အစုအေ၀းႏွင့္လိုက္ၾကရသည္တင ြ ္

အေျမာက္သုံးဆယ္ေက်ာ္ႏွင့္

ပသီကုလား

အေျမာက္အျမားျဖင့္

အမႈထမ္း လူတစ္ရာေက်ာ္ပါ၀င္ခသ ့ဲ ည္။ (ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ တတိယတြ၊ဲ စာ - ၆)

8

၇။

ပုဂံေခတ္အတြင္း နရသီဟပေတ့မင္း (၁၂၅၄ - ၁၂၈၇)ခုႏွစ္ လက္ထက္ တရုတ္တုိ႔ႏွင့္စစ္ျဖစ္ၾကရာ ၁၂၇၇-ခုႏွစ္ ငေဆာင္ခ်မ္းတိုက္ပတ ဲြ င ြ ္ တတာတုိ႔က အႏိုင္ရလိုက္သည္။ ဗုိလ္မွဴးနဇရြတ္ဒင္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ တာတာစစ္သည္မ်ား (တူရကီႏယ ြ ၀ ္ င္မ်ား)သည္ ေကာင္းစင္ၿမိဳ႕ (ယခု ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕)ကုိ သိမ္းပိုက္အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း

စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕

ရတနာေစတီေက်ာက္စာတြင္

ပါ႐ွိသည္။

(ဦးၾကည္

(ရာဇ၀င္ဂုဏ္ထူး)ေရး၊ ျမန္မာ့ရာဇ၀င္မွ သိမွတ္ဖယ ြ ္ရာအျဖာျဖာစာအုပ္၊ စာ ၈၂-၈၃) (ရာဇ၀င္ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းေရး၊ ေက်ာင္းသုံးျမန္မာရာဇ၀င္စာအုပ္ စာ ၁၉၅-၁၉၆) ၈။

၁၃-ရာစုႏွစ္အတြင္း ပါရွင္းလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ပုသိမ္ၿမိဳ႕ကုိသိမ္းပိုက္ၾကၿပီး (၁၂)ႏွစ္တုိင္ မင္းသုံးဆက္က မင္းလုပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။

ကုလားပသီမင္းတုိ႔ကုိစ၍ ဲြ

ပသီၿမိဳ႕ဟု

ေခၚတြင္ခ့သ ဲ ည္။

ပသီမင္သားကုိ

မြန္ညီေနာင္တုိ႔ လုပ္ႀကံၾကၿပီးေနာက္ ပုသိမ္ဟုေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚခဲ့သည္။ (ျမန္မာ့စယ ြ ္စုံက်မ္း၊ အတြဲ-၆၊ စာ ၃၅၀၊

ရန္ကုန္တကၠသုိလ္

ပုသိမ္ေက်ာင္းသား/သူမ်ား

မဂၢဇင္း

(၁၉၅၅-၅၆)ခုႏွစ္၊

စာ-၅

ႏွင့္

စာေရးဆရာႀကီး ဦးမာဃေရး ပုသိမ္ရာဇ၀င္၊ စာ - ၁၃၇) ၉။

ေတာင္ငူေခတ္၊ တပင္ေရႊထီးလက္ထက္တင ြ ္ မင္းေခါင္ေနာ္ရထာ (၁၄၀၁-၁၀၁၂)ဦးေဆာင္သည့္ ဒုတိယ အႀကိမ္

မိတၳီလာကန္ဆယ္ဖုိ႔ရာတြင္

ပသီေသနတ္ကိုင္

တပ္သားတစ္ေထာင္၊

ေ႐ြးလက္်ာတပ္သား

တစ္ေထာင္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ (ကင္း၀န္မင္းႀကီး စာေပါင္းစု၊ စာ - ၈၆) ၁၀။

တပင္ေ႐ႊထီးလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၈၉၇ က ဟံသာ၀တီသုိ႔ စစ္ခ်ီရာ ပသီကုလားပန္းေသးတုိ႔ တစ္ဖက္မွ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ (မွန္နန္းရာဇ၀င္ ၁၂ ဒုတိယတြ၊ဲ စာ ၁၈၆)

၁၁။

၁၄-ရာစုမ်ားအတြင္း အာရဗ္ကုန္သည္မ်ားက ၿမိတ္ၿမိဳ႕ (ယခု ေနာက္လယ္ရပ္)တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခ့ဲ သည္။ (ေမာရစ္ေကာလစ္ေရး၊ Into Hidden Burma)စာအုပ္၊ ဦးခင္ေမာင္ႀကီး ဘာသာျပန္၊ စာ - ၂၁၁)

၁၂။

ပဲခူးဘုရင္ ‘ဗ်ားငယားဦး’မက်န္းမမာစဥ္ သားေတာ္ ‘ဘားဂရားေငြ’မင္းသားသည္ ပဲခူး၊ မာတပင္လမ္းေျမ တေလွ်ာက္႐ွိ အထက္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက လာေရာက္ေနထိုင္လ်က္႐ွိေသာ မြတ္စလင္မ္လူမ်ဳိးတုိ႔အား အေၾကာင္းၾကားေခၚယူၿပီး ၎တုိ႔၏အကူအညီျဖင့္ တလိုင္းစစ္သည္တုိ႔ကုိေအာင္ႏိုင္ကာ ‘ရာဇဓိရာဇ္ဘ႕ဲြ အမည္ခံယူ၍

ပဲခူးဘုရင္အျဖစ္

ထီးနန္းစုိးစံမင္းျပဳေတာ္မူသည္။

(ေဂဇက္တီးယား

ေအာ္ဖ္ဘားမား၊

ၿမိဳ႕႐ြာမွတ္တမ္း၊ စာ-၂၆၂၊ ေ႕႐ွေနႀကီးဦးျမေရး၊ ဗမာမြတ္စလင္မ္သမုိင္း၊ စာ-၁၃) ၁၃။

သကၠရာဇ္(၁၅၅၀) မွ (၁၅၈၁)ခုတိုင္ ထီးနန္းစုိစံေတာ္မူခ့ေ ဲ သာ ျမန္မာဘုရင္တုိ႔တင ြ ္ ထင္႐ွားေသာ ဘုရင့္ေနာင္ (ခ) ဟံသာ၀တီဆင္ျဖဴ႐ွင္ မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ေတာ္တင ြ ္ ျမန္မာျပည္အတြင္း ေနထိုင္ ၾကေသာ ပသီလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ႏြား၊ ဆိတ္တုိ႔ကုိသတ္၍ ကြရ္ဘာနီျပဳေသာ ဘကၠရီအစ္ပေ ဲြ တာ္ကုိ တားဆီ ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ (မစၥတာ ဟာေဗးေရး၊ ျမန္မာရာဇ၀င္အက်ဥ္းခ်ဳပ္၊ စာ - ၁၉၁)

9

၁၄။

ထုိမင္းတရားႀကီးလက္ထက္ေတာ္မွာပင္ ကာလကတၱားသံစာေရာက္႐ွိေလလွ်င္ ေလွာ္ကားႏွင့္ ငွက္ႀကီး သိုက္စားႏွင့္ ဇင္းမယ္ကုလား၊ ပီယာမဟာမက္ႏွစ္ေယာက္တုိ႔ တင္ရသည္။ (မွန္နန္းရာဇ၀င္ တတိယတြ၊ဲ စာ ၁၈၇)

၁၅။

၁၇-ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း

ေညာင္ရမ္းေခတ္တင ြ ္

အေနာက္ဘက္လန ြ ္မင္း

(၁၆၁၂

-

၁၆၂၈)ခုႏွစ္

လက္ထက္၌ ငဇင္ကာႏွင့္ စစ္ျဖစ္ပာြ းၿပီ သေဘၤာ ၄-စီးပါ အိႏၵိယသား (၃၀၀၀)ေက်ာ္ ဖမ္းဆီးရမိရာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားပါ၀င္ခဲ့သည္။ ၁၆။

ေညာင္ရမ္းေခတ္ သာလြန္မင္းတရားႀကီး (၁၆၂၈ - ၁၆၄၆)လက္ထက္ စစ္သုံ႔ပန္းလူသူတုိ႔ကုိ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕ အရြာရြာတုိ႔တင ြ ္ ေနရာခ်မႈမ်ားလွ၏။ ပဲခူးတိုက္၊ သံလ်င္တိုက္၊ ရခိုင္တိုက္တ႔မ ုိ ွရေသာ ကုလားပန္းေသး တုိ႔ကုိ ေ႐ႊဘုိနယ္၊ စစ္ကိုင္းနယ္၊ ရမည္းသင္းနယ္၊ ေက်ာက္ဆည္နယ္တုိ႔တင ြ ္ လုပ္ေျမေနေျမေပး၍ ေနထိုင္ေစသည္။ ၎ကုလားတုိ႔အား အစဥ္အဆက္ ကုိယ္ရံေတာ္တပ္တင ြ ္ ေသနတ္ကိုင္အမႈထမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ (ဦးဘသန္း ေက်ာင္းသုံးျမန္မာရာဇ၀င္၊ စာ - ၂၇၀)

၁၇။

အေနာက္ဘက္လြန္မင္းလက္ထက္တင ြ ္

ငဇင္ကာႏွင့္စစ္ျဖစ္ရာ

ဖမ္းဆီးရမိသည့္

စစ္သုံ႔ပန္း

(၃၀၀၀)အနက္ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္တုိ႔ကုိ အင္း၀ၿမိဳ႕အနီး ျမစ္သာၿမိဳ႕၏ေျမာက္ဘက္တင ြ ္ လုပ္ေျမ ေနေျမေပး၍ အတည္တက် ေနထိုင္ေစခဲ့သည္။ မင္းမႈထမ္းမ်ားအျဖစ္ ခန္႔ခ့သ ဲ ည္။ (မွန္နန္းရာဇ၀င္၊ တတိယတြ၊ဲ စာ - ၁၇၂) ၁၈။

အင္း၀ေခတ္အစ စေနမင္း (၁၆၉၈ - ၁၇၁၄)တြင္ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္တုိ႔ကုိ ေနရာခ်ထားေပးေသာ ၿမိဳ႕ (၁၂)ၿမိဳ႕မွာ (၁) ေတာင္ငူ (၂) ရမည္းသင္း (၃) ေညာင္ရမ္း (၄) ယင္းေတာ္ (၅) မိတၳီလာ (၆) ပင္းတလဲ (၇) တဘက္ဆြဲ (၈) ေဘာဓိ (၉) စည္သာ (၁၀) စည္ပုတၱရာ (၁၁) ေျမထူး (၁၂) ဒီပယ ဲ င္း ၿမိဳ႕ေပါင္း (၁၂)ၿမိဳ႕တြင္

ေနရာခ်ထားခဲ့သည္။

(အိႏၵိယႏိုင္ငံ

နယူးေဒလီၿမိဳ႕တြင္က်င္းပေသာ

‘အာ႐ွ

သမုိင္း

ကြန္ဂရက္’တြင္ ဗုိလ္မွဴးဘ႐ွင္ တင္သင ြ ္းေသာစာတမ္း) ၁၉။

အင္း၀ေခတ္ စေနမင္းလက္ထက္၌ အုပ္စု (၃၇)စုတုိ႔ကုိ ေနရာခ်ထားရာ မြတ္စလင္မ္တုိ႔ကုိ ေတာင္ငူ၊ ရမည္းသင္း၊ ေညာင္ရမ္း၊ ယင္းေတာ္၊ မိတၳီလာ၊ ပင္းဒလဲ၊ တဘက္ဆ၊ဲြ ေဗာဓိ၊ စည္သာ၊ စည္ပုတၱရာ၊ ေျမထူး၊ ဒီပရ ဲ င္း တုိ႔ပါ၀င္သည္။ (၁၈၀၁-ခုႏွစ္ အမရပူရဘုရင္၏ ပိဋကတ္တိုက္ေတာ္မွ ေက်ာက္တစ္လုံး ဗုိလ္မ်ဳိး ရဲမင္းလွေက်ာ္ထင္ ကူးယူေသာစစ္တမ္း)

၂၀။

အင္း၀ေခတ္တင ြ ္

ပသီကုလားတပ္သားေပါင္း

(၃၀၀၀)ႏိုင္ငံေတာ္၏

စစ္မႈထမ္း႐ြက္လ်က္႐ွိၾကၿပီး

ကုလားပ်ုိစ၀ ု န္ဟူ၍ ခန္႔ထားခဲ့သည္။ (ေလာကဗ်ဴဟာက်မ္း)

10

၂၁။

ျမန္မာဘုရင္မ်ားလက္ထက္ ခ်ီးျမႇင့္ေျမႇာက္စားခံရေသာ ပသီမ်ား (၁)

မင္းႀကီးမဟာမင္းထင္ရာဇာ

ငယ္မည္ ဦးခ်ဳံ

အကၠပတ္ျမင္း၀န္ပင္လယ္ၿမိဳ႕စား

(၂)

မဟာမင္းေက်ာ္သီဟမင္းထင္

ငယ္မည္ ဦးဘုိရစ္

တပယ္ၿမိဳ႕စား

(၃)

မင္းလွမင္းထင္ရာဇာ

ငယ္မည္ ဦးေနထြန္း

ကုလား၀န္

(၄)

မဟာေဘာဂဓန သီရိရာဇာ

ငယ္မည္မလ ြ ႅာအစၥမာအီလ္ အေကာက္၀န္ေက်ာက္ရၿဲ မိဳ႕စား

(၅)

မဟာမင္းလွမင္းထင္ရာဇာ

ငယ္မည္ ဦးေနာ္ခန္

(၆)

ေရႊေတာင္သာဂသူ

ငယ္မည္ ဦးႏု

ရမၼာ၀တီၿမိဳ႕၀န္

(၇)

မဟာမင္းေခါင္ေက်ာ္ထင္

ငယ္မည္ ဦးျပား

စဥ့္ကူၿမိဳ႕၀န္

(၈)

မင္းလွမင္းထင္သူရိန္

ငယ္မည္ ဦးအုံး

အေနာက္ျပင္ေထာင္မွဴး

(၉)

မင္းထင္ရာဇာ

ငယ္မည္ ဦးတာ

အသည္စာေရး

(၁၀)

ေနမ်ဳိးသီဟေက်ာ္ထင္

ငယ္မည္ ဦးပန္းညိဳ

အမိန္႔ေတာ္ရ

(၁၁)

ေနမ်ဳိးရာဇာသခၤရာ

ငယ္မည္ မာမက္အီဗရာဟင္

အမိန္႔ေတာ္ရ

(၁၂)

ေနမ်ဳိးရာဇာသခၤရာ

ငယ္မည္ ဦးအပဒူရာမန္

အမိန္႔ေတာ္ရ

(၁၃)

ေနမ်ဳိးမင္းလွရာဇသူ

ငယ္မည္ ဦးက်င္ဥ

ေ႐ြးလက္်ာဗုိလ္

(၁၄)

မင္းထင္သိဒၶိရာဇာ

ငယ္မည္ ဦးေခါင္

ေ႐ြးလက္်ာဗုိလ္

(၁၅)

မဟာသု၀ဏၰေသ႒

ငယ္မည္ ဦးေမာင္ႀကီး

သူေ႒း

(၁၆)

မဟာေဘာဂဓနေသ႒သီရိရာဇာ ငယ္မည္ ဦးရန္ေအာင္

သူေ႒း

(၁၇)

မဟာသီရိသုခေသနအနာထပိန္ ငယ္မည္ ဦးေမာင္စိန္

သူေ႒း

(၁၈)

ေမ႑ကမဟာသလ

သူၾကြယ္

ကေလးထိန္းညင္ရာဇဂ်ဳိၿမိဳ႕၀န္

ငယ္မည္ ဦးစံေပ်ာ္

(ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ တတိယတြပ ဲ ါ စာရင္းအရ) ၂၂။

သူရေ ဲ သနတ္ေထာင့္သုံးရာ၊ ေသနတ္ကုလားပ်ဳိ၊ ေသနတ္အစုသားတုိ႔ကုိ ေမာက္တုိေ႐ႊပိန္း၊ မ်ဥ္းတုိ၊ သကၠလပ္စိမ္း၊

သကၠလပ္ျပာ၊

မ်ဥ္း႐ွည္၊

သကၠလပ္နီ

စသည္တုိ႔ျဖင့္

ဆင္ယင္ခင ြ ့္ျပဳခဲ့သည္။

(ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ ဒုတိယတြ၊ဲ စာ - ၄၄၇) ၂၃။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဦး ၁၈-ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ် (၁၇၅၃ - ၁၇၆၀) လက္ထက္တင ြ ္ ဟိုင္းႀကီးကၽြန္းကုိ

ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ရာ ေအာင္ျမင္သျဖင့္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ခ့က ဲ ာ

သုံ႔ပန္းမ်ားတြင္ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္မ်ား ပါ၀င္သည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး ပထမတြ၊ဲ စာ - ၁၄၄) ၂၄။

အေလာင္းမင္းတရားႀကီး

သံလ်င္ကုိေအာင္ႏိုင္၍

ရန္ကုန္သုိ႔ေရာက္လွ်င္

သံလ်င္ရန္ကုန္တင ြ ္႐ွိသည့္

ပသီစု ပီယာမာမက္(ပီရ္မာမက္)ႏွင့္ ဒါ၀တ္တုိ႔ကုိ ေသြးေသာက္ႀကီးမ်ားခန္႔၍ သကၠရာဇ္ (၁၁၁၈)ခု ၀ါေခါင္လဆန္း (၃)ရက္၊ အဂၤါေန႔တင ြ ္ ကုိယ္ရံေတာ္ ေသနတ္အစုကုိ ဖြ႕ဲ ေတာ္မူသည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး ပတြ၊ဲ စာ ၁၄၈၊ ၁၈၅၊ ၁၈၆)

11

၂၅။

အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ပါ၀င္ခဲ့ရာ

မဏိပူရကသည္းျပည္ကုိ

အစၥလာမ္သာသနာ၀င္မ်ား

ေအာင္ျမင္ရာ

ပါခ့သ ဲ ျဖင့္

ကသည္းလူမ်ဳိး

ေျခေတာ္ရင္း၌

(၄၀၀၀)ေက်ာ္

ခုိလႈံခင ြ ့္ေပးေတာ္မူသည္။

(ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ စာ ၂၉၈၊ ၂၉၉) ၂၆။

‘ဗဒုံမင္း (၁၁၄၃ - ၁၁၈၁)လက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၁၆၇၊ နတ္ေတာ္လဆန္း ၁၀-ရက္ စေနေန႔ (၃၀ ႏိ၀ ု င္ဘာ ၁၈၀၅)မွ ဘဂၤလားကုိ သြားခဲ့တ့ဲ ဦးႏုရ႕ဲ ခရီးစဥ္မွတ္တမ္း လကၤာ ၅၅-ပုိဒ္ကုိ ဆက္လက္တင္ျပ လုိပါေသးတယ္။ ဗမာစာေပေလာကမွာ အေစာဆုံး ႏိုင္ငံျခားသြားမွတ္တမ္းလုိ႔ဆုိရမွာပဲ။ ဒီမွတ္တမ္းဟာ ၀န္ႀကီးမဟာသည္သူဦးရြရ ဲ ႕ဲ လန္ဒန္ၿမိဳ႕သြား ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းတုိ႔ထက္ အဆင့္အတန္းမနိမ့္ဘူးလုိ႔ ဆုိခ်င္ပါ တယ္။

ဦးႏုရ႕ဲ

မွတ္တမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး

ေျပာဖုိ႔လုိပါဦးမယ္။

ဦးႏုဟာ

ဆက္စပ္ပါ၀င္ေနတဲ့

မြတ္စလင္မ္တစ္ဦးပါ။

အဲဒါေၾကာင့္လဲ

ဘာသာေရးအေၾကာင္းကုိလည္း သူ႔ရ႕ဲ ခရီးစဥ္

မွတ္တမ္းထဲမွာ

အစၥလာမ္ဘာသာရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႔ တရားေတာ္ေတြအေၾကာင္း ႏွလုံးသြင္းစပ္ဆုိသာြ းခဲ့တာျဖစ္ပါ တယ္။’ (သမုိင္းသုေတသီ တုိးလွ၏ လူမႈဘ၀ပုံေဖာ္တံဲ ေခတ္ေဟာင္းစာေပေတြ ေဖာ္ထုတ္ေရး စာတမ္း၊ စာေပအင္အားစာအုပ္၊ ပုံႏွိပ္သူဦးလွ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၄၄-၃၄၈) ၂၇။

ဦးႏုသည္ ေ႐ႊေတာင္သာဂသူဘ႕ဲြ ခ်ီးျမႇင့္ခံရသည့္အျပင္ ရမၼာ၀တီၿမိဳ႕၀န္အျဖစ္လည္း ခ်ီးျမႇင့္ေျမႇာက္စားခဲ့ သည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ ဒုတိယတြ၊ဲ စာ ၁၆၆)

၂၈။

ဗဒုမင္းလက္ထက္တင ြ ္ ကုလားျပည္သုိ႔သာြ း၍ ေက်ာက္ဆင္းတု (၂)ဆူ သကၠတက်မ္း၊ ဟိႏၵဴက်မ္းႏွင့္ ပသီက်မ္းမ်ား

စုေဆာင္းေရးအတြက္

တာ၀န္ေပးအပ္ခဲ့သည္။

(ပါေမာကၡ

ေစလႊတ္ရာတြင္

ဆရာႀကီးဦးႏုကုိ

ေဒါက္တာေအာင္ေဇာ္ေရး၊

ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ႏွင့္

တုိင္းရင္းသားမြတ္စလင္မ္စာျပဳစာဆုိ

ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား၊ စာ - ၁၂) ၂၉။

ဦးႏုသည္က်မ္းဂန္စုေဆာင္းေရးတာ၀န္အျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးတာ၀န္ကုိပါ ထမ္းေဆာင္ရသည္။ ဗာရာဏသီ၊ ကာသိ၊ ပဥၥာလ၊ လကၡေနာင္ ေနပံစေသာ မင္းမ်ားႏွင့္ဆက္သယ ြ ္ၿပီး ျမန္မာမင္းမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ အဂၤလိပ္ကုိ ႏွင္ထုတ္ရန္ အႀကံျပဳၾကသည္။ (ပုဂ၀ ံ န္ေထာက္မင္း ဦးတင္၊ ျမန္မာအုပ္ခ်ဳပ္ပုံစာတမ္း၊ တတိယတြ၊ဲ စာ - ၆၂)

၃၀။

ဘုိးေတာ္ဦး၀ိုင္းေခတ္မွာ စာဆုိေတာ္ႀကီး မုဟမၼဒ္ကာစင္ (ခ) ဆရာႀကီးဦးႏုက အစၥလာမ္သာသနာေရးရာ တုိ႔ကုိ ‘သံေတာ္ဦးတင္လႊာ’အျဖစ္ေရးၿပီး ဘုိးေတာ္ႀကီးဦး၀ိုင္းသုိ႔ ဆက္သင ြ ္းခဲ့သည္။ ဘုရင္က လက္ခံ ၾကားနာခဲ့ပါသည္။ ၁၁၇၉-ခု (၁၈၁၈ ေအဒီ)တြင္ ေရးသား၍ ဆဒၵန္မင္းသခင္ဘ၀႐ွင္မင္းတရားႀကီး စစ္ကိုင္း ေတာင္႐ုိး ဧရာ၀တီျမစ္ဆိပ္ (ၾကက္ ေထာင္)့ အရပ္တင ြ ္ စံေတာ္မူစဥ္ တင္သင ြ ္းသည္။ (ေခါင္းမင္း သိဒိၶရာ ဆရာဦးရစ္ႀကီး၏ လက္ေရးမူအရ ၁၉၆၀-ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ အစၥလာမ္သာသနာေရးရာ ေကာင္စီ ဌာနခ်ဳပ္မွ ၃၀၀၀ ျဖန္႔ခ်ီသည္။)

12

၃၁။

‘ဦးႏုဟာ ခုလုိ ဗမာစာေပထဲ အစၥလာမ္ဘာသာအယူ၀ါဒကုိ သြတ္သင ြ ္းလာႏိုင္တ့အ ဲ ေၾကာင္းကေတာ့ ဗဒုံမင္းအေနနဲ႔ ဗမာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ေနထုိင္ၾကသူအားလုံးကုိ လြတ္လတ ြ ္လပ္လပ္ပဲ ႀကိဳက္ရာအယူ၀ါဒကုိ ကုိးကြယ္ယု့ၾကည္ခင ြ ့္ျပဳခဲ့လုိ႔ပါပဲ။ ခြင့္ျပဳ႐ုံမက အားလဲအားေပးခဲ့ပါေသးတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ (၁)

၁၁၄၉-ခု၊ တန္ခူးလဆန္း ၁-ရက္၊ (၇ မတ္ ၁၇၈၇) ဗုဒၶသာသနာလႊအ ဲ ပ္တ့ဲ အမိန္႔ေတာ္

(၂)

၁၁၆၇-ခု၊ တန္ခူးလဆန္း ၆-ရက္၊ (၂၄ မတ္ ၁၈၀၆) ဟိႏၵဴသာသနာလႊအ ဲ ပ္တ့ဲ အမိန္႔ေတာ္

(၃)

၁၁၆၉-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၃-ရက္ (၁၇ ႏု၀ ိ င္ဘာ ၁၈၀၇) ပသီ(မြတ္စလင္မ)္ ဘာသာ လႊအ ဲ ပ္တဲ့ အမိန္႔ေတာ္’ ေတြ ထုတ္ျပန္ခ့ၿဲ ပီး ဗုဒၶဘာသာနဲ႔တန္းတူ အခြင့္အေရးေပးခဲ့

တယ္။ ဒါတင္မကေသးဘူး။ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြန႔ပ ဲ တ္သက္ၿပီး ေပၚေပါက္လာတဲ့ တရားအမႈအခင္း ေတြကုိလည္ မြတ္စလင္မ္ထုံးစံအရသာ စစ္ေဆးေစခဲ့တယ္။ မြတ္စလင္မ္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးကုိ လက္ထပ္ လုိသူကုိလည္း

မြတ္စလင္မ္ထုံးစံအရ

လိုက္နာေစခဲ့ပါတယ္။

အဲေလာက္ထိ

ဘာသာလြတ္လပ္ခင ြ ့္

ေပးခဲ့ပါတယ္။” (ျမန္မာမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံစာတမ္း(ဒု) ဦးတင္၊ အစုိးရပုံႏွိပ္တိုက္၊ ၁၉၆၅၊ စာ-၂၇၅၊ ၂၇၆) (ေရစႀကိဳခုံေတာ္ျဖတ္ထုံး၊ ရႏၲမိတ္ေက်ာ္ထင္၊ ဟံသာ၀တီတိုက္ ဒုတိယအႀကိမ္၊ ၁၉၆၄၊ စာ ၂၁၊ ၂၃၊ ၃၀၊ ၃၁) (စာေပအင္အားစာအုပ(္ အထက္ဗမာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း) ၁၉၇၀၊ ဒုတိယအႀကိမ္၊ ပုံႏွိပ္သူ ဦးလွ၊ စာ - ၃၄၉) ၃၂။

ဗဒုံမင္းလက္ထက္၌ အာဗစ္႐ွားဟူစိုင္နီသခင္ႀကီးသုိ႔ ၁၁၁၆-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၃)ရက္၊

(၁၈၀၇-ခု၊ ႏိ၀ ု င္ဘာလ ၁၇-ရက္)ေန႔ ပသီ(အစၥလာမ္ဘာသာ)လႊအ ဲ ပ္သည့္ အမိန္႔ေတာ္ကုိ ေအာက္ပါအတိုင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ‘အာဗစ္႐ွာဟုိစိုင္နီတပည့္ ငေ႐ႊလူး ၊ ငေ႐ႊေအးတုိ႔က ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အရပ္ရပ္ၿမိဳ႕႐ြာမ်ားမွာ ႐ွိေနသည့္ ပသီကုလားတုိ႔ကုိ ဘာသာက်မ္း႐ွိအတုိင္း အာဗစ္႐ွာဟုိစိုင္နီျပသရာနာခံၾကေစ (အမိန္႔ေတာ္ထုတ္ျပန္ ခ်က္) ထုိ႔ေနာက္ အမိန္႔ေတာ္ထုတ္ျပန္သည္မွာ ရခိုင္ ၄-ၿမိဳ႕၊ ပုသိမ္ ၄-ၿမိဳ႕၊ ဟံသာ၀တီ ၃၂-ၿမိဳ႕၊ ေရး၊ ၿမိတ္၊ ထား၀ယ္၊ တနသၤာရီ၊ အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ယုိးဒယား၊ ကင္းမင္၊ ႐ွမ္းျပည္ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း႐ွိ ကုလားမ်ားအေပၚ ယေန႔မွစ၍ ဆရာေတာ္ဘုရားဟုေခၚေစ၊ အာဗစ္႐ွားဟ္ဟုေခၚလွ်င္ လွ်ာကိုျဖစ္ေစ၊ ေက်ာက္စီေတာင္ေ၀ွးႏွင့္ ေက်ာက္စီေျခနင္းစီးနင္းေစ၊ ဆရာေတာ္ဘုရားအလုိ႐ွိ၍ ဆင့္ေခၚလွ်င္ နန္ေတာ္တုိင္ကုိ ဖက္ျငားေသာ္လည္း ခြာယူေစ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အရပ္ရပ္ ၿမိဳ႕႐ြာမ်ားမွာ႐ွိေနသည့္ ပသီကုလားတုိ႔ကုိ ဘာသာက်မ္း႐ွိသည္အတုိင္း (အာဗစ္႐ွာ ဟုိ႔သိႏ)ၵီ ျပသရာ နာခံၾကေစ (အမိန္႔ေတာ္) ၁၁၆၉-ခု တန္ေဆင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၃)ရက္၊ ၁၈၀၇-ခု၊ ႏိ၀ ု္ င္ဘာလ (၁၇)ရက္ေန႔မွာ

နာခံေတာ္ဘယေက်ာ္ထင္တင ြ ္ျပန္သည္။

(ယဥ္ေက်းမႈဌာန၊

ယဥ္ေက်းမႈဗိမာန္ဦးစီးဌာနမွ

ထုတ္ေ၀သည့္ ျမန္မာမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံစာတမ္း၊ အတြ-ဲ ၄၊ ဦးတင္၊ စာ - ၂၇၆ ႏွင့္ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ ရာဇသတ္ ေခၚေသာ အမိန္႔ေတာ္ႀကီး၊ အတြ-ဲ ၄၊ စာ-၂၇၆) ၃၃။

ငျမတ္ေထြးသမိး မိရမၻီ (မရ္ရမ္ဘ)ီ ႏွင့္ ငဦးတုိ႔ သူငယ္ခ်င္းရည္ငံ၍ အိမ္ေအာက္တင ြ ္ ငဦးကုိဖမ္းမိရာ

စစ္ေမးလွ်င္ လူဆုိးသူခုိးမဟုတ္ေၾကာင္းအစစ္ခံ၍ ေထာင္မွလတ ြ ္သည္၊ မိရမၻီႏွင့္ ငဦးခ်စ္ႀကိဳက္ေၾကာင္းကုိလည္း ႏွစ္ဦးအဆုိတင ြ ္

ေျဖာင့္ညီၾကသည္။

မိရမၻီအဖ

ငျမတ္ေထြးက

အမ်ဳိးဇာတ္ဘ၀မတူ

ကြျဲ ပားသူကုိမေပး

မထိမ္းျမားလုိ၊ ႀကိဳက္သည္မွန္လွ်င္ ဇာတ္အစကု၀ ိ င္၍ သင္ေန၀့ံမွ ေပးစားလုိသည္အဆုိ႐ွိ၍ ငဦးကုိစစ္ျပန္လွ်င္ ကာလအဓြန္႔႐ွည္စြာ

ႀကိဳက္ခ်စ္၍႐ွိသည္။

မိရမၻီႏွင့္

မကြမ ဲ ကြာလုိပါဟုဆုိ၍

ကုလားတုိ႔ဘ၀ထုံးစံကုိစစ္လွ်င္

ငျမတ္ေထြးသမီးႏွင့္ ထိမ္းျမားရမည္မွာ မင္းဘူးအရပ္တင ြ ္ မဂၤလ၊ အမဂၤလကုိ ကၽြမ္းသိသူကုလားဆရာမ႐ွိ၊ 13

ေ႐ႊဖ၀ါးေတာ္ေအာက္မွသာ႐ွိသည္။ ကုလားဆရာ႐ွိရာ ငဦးကုိေခၚသြားၿပီးလွ်င္ ကုလားတုိ႔ထုံးစံ႐ွိရာ နာခံ၍ၿပီးမွ ေပးစားျခင္းျပဳေစ (အိမ္ေထာင္မႈတရားျဖတ္ထုံး၊ ေရစႀကိဳ ခုံေတာ္ျဖတ္ထုံး - ၃၀) ၃၄။

ဗဒုံမင္းသည္ ျပည္သူျပည္သားအမ်ားစု ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရာျဖစ္ေသာ ဗုဒၶသာသနာကုိ (စင္ၾကယ္

သန္႔႐ွင္းေအာင္) လ်စ္လ်ဴမ႐ႈပဲ

ေဆာင္႐ြက္သကဲ့သုိ႔

လူနည္းစုမ်ားအတြက္

သာသနာေရးဦးစီးေခါင္းေဆာင္တုိ႔အား

သက္ဆုိင္ရာ

တာ၀န္လေ ႊဲ ပးလ်က္

သာသနာေရးရာကိစၥမ်ားတြင္ မိမိတုိ႔သာသနာ၀င္မ်ားအတြက္

အကြအ ဲ ျပားမ႐ွိေစရန္ စီံေဆာင္ရြက္ေစသည္။ ထုိ႔ျပင္ ထုိသာသနာေရးအႀကီးအကဲတုိ႔၏ ဆုံးမၾသ၀ါဒေပးသည့္ အတိုင္း လိုက္နာက်င့္သုံးၾကေစရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ေပးသည္။ ၁၁၄၉-ခုႏွစ္ထုတ္ အမိန္႔တင ြ ္ ဗုဒၶဘာသာကုိ လိုက္နာေသာ သံဃာမႈမ်ားမွာ သံဃာအမွဴးအႀကီးတုိ႔က ဟိႏၵဴဘာသာလိုက္နာေသာ ဟိႏၵဴအႀကီးအမွဴးတုိ႔က ပသီ သာသနာကုိ လိုက္နာေသာ အယူ၀ါဒအမႈမ်ားမွာ ပသီအႀကီးအမွဴးတုိ႔က ဆုံးျဖတ္စီရင္ေစရန္ လႊေ ဲ ပးခဲ့သည္။ (ဗဒုံမင္းေခၚ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ေတာ္တင ြ ္ လြတ္လပ္စာြ ကုိးကြယ္ခင ြ ”့္ ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ လုပသ ္ ား ျပည္သူ႔ေန႔စဥ္ (၆-၁၂-၁၉၆၈)ေသာၾကာေန႔ထုတ္ သတင္းစာ၊ စာ-၆) ၃၅။

အမရပူရ

ျမန္မာ

အေျမာက္တပ္တင ြ ္

စစ္သည္ေတာ္

အမႈထမ္း

၅၀၀-႐ွိသည္။

၎တုိ႔အနက္

႐ွစ္ေယာက္မွာ အမရပူရၿမဳိ႕တြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ ကုလားစစ္ပါရီမ်ားျဖစ္သည္။ က်န္သူမ်ားမွာ ကသည္းႏွင့္ ပသီ ကုလားမ်ားျဖစ္သည္။ (၎တုိ႔သည္ ဗုံးအုိးေက်း႐ြာတြင္ေနထိုင္သူမ်ားလည္းပါသည္။)ကသည္းမ်ားႏွင့္ မြတ္စလင္မ္ စစ္မႈထမ္းမ်ားသည္ တစ္လွ်င္ ရိကၡာဆန္ ႏွစ္တင္းသာရသည္။ ျမန္မာမ်ားမွာ လယ္ေျမမ်ားကုိ အခမဲ့ ထြက္ယက္ စားေသာက္ခင ြ ့္ရသည္။ ပသီကုလားမ်ားကုိမူ အခြန္ေတာ္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပး၍ စစ္မႈထမ္းေစ ပါသည္။ (ကပၸတိန္အာသာယူးလ္၏ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ထံ ျမန္မာျပည္ အေျခအေနအရပ္ရပ္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အစီရင္ခံစာ) ၃၆။

အမရပူရေခတ္၌ ေနျပည္ေတာ္တင ြ ္ပင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မြတ္စလင္မ္ အိမ္ေထာင္စု မိသားစု (၉၀၀၀)

ကုိးေထာင္ခန္႔႐ွိ၍ ဗလီေပါင္း(၄၀)ခန္႔႐ွိသည္။ (Captain Henry Yule ေရး တကၠသုိလ္ေန၀င္း ဘာသာျပန္၊ အင္း၀ ေ႐ႊနန္းေရာက္ ၿဗိတိသွ် သံအဖြ႕ဲ မွတ္တမ္း) ၃၇။

ဘုိးေတာ္မင္းတရားႀကီး အင္း၀မွ အမရပူရသုိ႔ ေျပာင္းေ႔႐ႊခ့ရ ဲ ာ ဘုရင့္အမႈထမ္းမ်ားအတြက္ အတည္တက်

ေနထိုင္ရန္ ဗုံးအုိး၊ ဆက်င္၀၊ ၾကည့္ျမင္တိုင္၊ ကုိယ္ရံေတာ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ရပ္ႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ သီးသီးသန္႔သန္႔ ရပ္ကြက္မ်ား သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ရပ္ကက ြ ္တုိင္းတြင္ ဗလီမ်ားေဆာက္လုပ္ရန္ ေျမေနရာမ်ား သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ေတာင္သမန္ရာြ အုပ္ႀကီး ဦးပိန္၏ ထင္ေပၚေက်ာ္ေစာေသာ အလွဴသည္ကား အမရပူရ ေတာင္သမန္အင္းႀကီးကုိ ျဖတ္ကူးရန္ တံတားႀကီးတစ္ခု ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ (ရတနာသိခၤ မဟာရာဇ၀င္ ၃၆၈) ၃၈။

ေ႐ွးျမန္မာဧကရာဇ္တုိ႔လက္ထက္အခါက

ေဒါနပန္းေတာ္

(၁၇)ဦးကုိ

တစ္လလွ်င္

စပါးတင္းေရ

(၁၉၀)ေပး၍ ခန္႔ထားေၾကာင္း ႏွစ္စဥ္ တန္ေဆာင္မုန္း နတ္ေတာ္ျပာသုိ တပုိ႔တလ ဲြ မ်ားတြင္ (ေဒါနၿခံရပ္) (မႏၲေလး ေတာင္ျပင္အမရပူရကားလမ္း အေနာက္ဘက္၌ ေဒါနပန္းေတာ္မ်ားကုိ စိုက္ပ်ဳိး၍ ဥယ်ာဥ္အုပ္က တဆင့္ဆက္သ 14

ရေၾကာင္းကုိ ၀န္ေထာက္မင္းဦးေမာင္ေမာင္တင္၏ ေရႊနန္းသုံးေ၀ါဟာရ အဘိဓါန္တင ြ ္ ျပဆုိလ်က္႐ွိသည္။ ေဒါန ပန္းေတာ္မ်ားကုိစိုက္ပ်ဳိးေသာ အမႈထမ္းမ်ားမွာ အားလုံး ပသီကုလားမ်ားျဖစ္ၾကေလသည္။ (ဆရာမင္းသု၀ဏ္၏ ျမန္မာစာ ျမန္မာမႈက်မ္း၊ စာ - ၃၂၆) ၃၉။

၁၈-ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း အိႏၵိယမွ ရခိုင္ျပည္နယ္သ၀ ုိ႔ င္ေရာက္လာၾကသူမ်ားတြင္ မ်ားစြာေသာ မြတ္စလင္မ္

မ်ား ပါ၀င္ခဲ့သည္။ (အိႏၵိယႏိုင္ငံ ေဒလီၿမိဳ႕တြင္က်င္းပေသာ အာ႐ွသမုိင္းဆုိင္ရာ ကြန္ဂရက္တင ြ ္ ဗုိလ္မွဴးဘ႐ွင္ တင္သင ြ ္းေသာ Coming of Islam to Burma Down စာတမ္း၊ စာ-၆) ၄၀။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဘုရင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္ေတာ္တင ြ ္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာ္သစ္တည္ရာတြင္

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္

ရပ္ကက ြ ္ႀကီးမ်ား

သီးသန္႔သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါသည္။

စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ကက ြ ္

(၈)ကြက္၊ ကုိယ္ရံေတာ္ရပ္ကြက္၊ အပ္ခ်ဳပ္ရပ္ကက ြ ္၊ ေတာင္ပလူရပ္ကက ြ ္၊ ဂၽြန္းတန္းရပ္ကက ြ ္၊ စစ္ကိုင္းတန္း ရပ္ကက ြ ္၊ ကုန္း႐ုိးရပ္ကြက္၊ ၀လီခန္ရပ္ကက ြ ္၊ ကင္းတားကုလားပ်ဳိရပ္ကက ြ ္ဟူ၍ ရပ္ကက ြ ္ေပါင္း (၁၆)ကြက္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့ၿပီး

ရပ္ကြက္တုိင္းတြင္

ဗလီေဆာက္လုပ္ရန္ေျမေနရာမ်ား

သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါသည္။

ထုိစဥ္က

အဆက္အႏြယ္မ်ား ယေန႔တိုင္ အေျခတက်ေနထိင ု ္လ်က္ ႐ွိၾကပါသည္။ (ဦးေမာင္ေမာင္တင္ (မဟာ၀ိဇၨာ)၊ ျမန္မာ မင္းလက္ထက္ေတာ္စာတမ္း၊ စာ-၇၂) ၄၁။

မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ သံ၀စၥရ အလွဴေတာ္စာရင္း၌ မကၠဟ္ၿမိဳ႕႐ွိ ပသီလူမ်ဳိးတုိ႔ ကုိးကြယ္သည့္

ပသီေက်ာင္းႀကီးအနီး စတုဒီသာတည္းခုိရန္ အုတ္ဇရပ္ေတာ္ႀကိးေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေတာ္မူသည္။ (ကုန္းေဘာင္ ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ တတိယအုပ္၊ စာ - ၄၄) ၄၂။

ဘုရင့္ကုိယ္ရံေတာ္တပ္က အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား ၀တ္ျပဳႏိုင္ရန္ နန္းတြင္းၿမိဳ႕႐ုိးအတြင္း အေ႔႐ွေတာင္

ေထာင့္မွာ ဗလီတစ္လုံးေဆာက္လုပ္ၿပီး မင္းတရားႀကီးကုိယ္တုိင္ ေ႐ႊပႏၷတ္႐ိုက္ေပးခဲ့လုိ႔ ‘ေ႐ႊပႏၷတ္ဗလီ’ဆုိၿပီး အမည္တင ြ ္ခဲ့တယ္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးေရး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ၊ စာ - ၃၅) ၄၃။

၀န္ႀကီးသတုိး မဟာဗႏၶဳလသည္ ကုလားတုိ႔၏ ဗုံးအေျမာက္တုိ႔ကုိ လက္နက္မမွတ္၊ ေ႐ႊထီးျဖန္႔လ်က္

တပ္ထိပ္သုိ႔လွည့္ကာပတ္ကာမျပတ္သာြ းလာ၏။ တင္ျပင္သုိ႔လည္း ျမင္းႏွင့္ ျမင္းစီးသူရတ ဲ ုိ႔ကုိ လွံ႐ည ွ ္အေ ဲ မာင္း တုိ႔ကုိစက ဲြ ိုင္လ်က္

တပ္ဗုိလ္ေနမ်ဳိးဂုဏ္နရတ္ႏွင့္

ျမင္းစီးေရ(၇၀)ေက်ာ္တုိ႔

ျမင္းေရးကစားေစသည္။

(ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၊ ဒု-တြ၊ဲ စာ-၃၉၂) (ေနမ်ဳိးဂုဏ္နရတ္မွာ ခန္ဆပ္ဗုိလ္ဆုိသူျဖစ္ၿပီး မင္းတုန္းမင္းႏွင့္ သီေပါင္မင္းႏွစ္ဆက္ နာမည္ေက်ာ္ ျမင္းတပ္ဗုိလ၀ ္ လီခန္၏ဖခင္ျဖစ္သည္။) ကုန္းေဘာင္ဆက္ ဘႀကီးေတာ္မင္း (၁၈၁၉ - ၁၈၃၇) ေခတ္ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶုလဦးေဆာင္ေသာ ရမူး-ပန္း၀ါတုိက္ပမ ဲြ ွာ ခန္ဆပ္ဗုိလ္ (၀လီခန္၏ဖခင္)ဦးေဆာင္ေသာျမင္းတပ္ပါ၀င္ခ့သ ဲ ည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္၊ ဒုတိယတြ၊ဲ စာမ်က္ႏွာ ၃၇၇) ၄၄။

မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး

ဘုရင္ျဖစ္လာခဲ့ၿပီးေနာက္

ညီေတာ္

ကေနာင္မင္းသားႀကီးႏွင့္တိုင္ပင္၍

စပါးႀကိတ္စက္၊ စာပုံႏွိပ္စက္၊ ရကၠန္းစက္၊ လႊ၀ိုင္းစက္၊ ပဲနက္လုပ္စက္မ်ားကုိ အေနာက္ႏိုင္ငံႏွင့္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕ 15

မ်ားမွ၀ယ္ယူၿပီး စက္မႈႏိုင္ငံထူေထာင္ရာတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အလုပ္သမားမ်ားပါ၀င္၍ မာလာမြန(္ ခ)ဦးပြင့္ (အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္)သည္

အတတ္ပညာသင္သာြ းရၿပီး

ပညာသင္ျပန္လာေသာအခါ

ယမ္းခ်က္၀န္အျဖစ္

တာ၀န္

ယင္းစက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္သာမက ပသီမ်ားျဖစ္ၾကေသာ

ကုလားပ်ဳိကင္းတား

ေပးအပ္ခံခဲ့ရသည္။

အမႈထမ္းတုိ႔သည္ (၁) ရန္ၿပိဳအေျမာက္ (၂) ရန္ပုံခင ြ ္းအေျမာက္ (၃) ရန္ကင္းအေျမာက္ (၄) ရန္လင္းႀကီး အေျမာက္

(၅)

လက္မႏွိပ္အေျမာက္စေသာ

အေျမာက္စုအမႈေတာ္ထမ္းတုိ႔၌တစ္သင္းတြင္

လူ(၁၀၀၀)ခန္႔

အမႈေတာ္ထမ္း႐ြက္ၾကသည္။ ကုလားအမႈထမ္းတုိ႔မွာကား ကုလားပ်ဳိ ကင္းတားအေျမာက္စစ္သည္တုိ႔အျဖစ္ မိမိတုိ႔ တတ္စမ ြ ္းရာက

အမႈထမ္းရြက္ေစခဲ့ပါသည္။

(ဦးေမာင္ေမာင္တင္(မဟာ၀ိဇၨာ)၊

ပုဂံစာအုပ္တိုက္ထုတ္၊

ျမန္မာမင္းလက္ထက္ေတာ္စာတမ္းမ်ားစာအုပ္၊ စာ ၆၆၊ ၇၁၊ ၇၂) ၄၅။

၁၈၈၅-ခု

အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံကုိသိမ္းရန္

သရက္ၿမိဳ႕မွ

အဂၤလိပ္တပ္မ်ား

ခ်ီတက္လာေသာအခါ

သီေပါဘုရင္က စစ္ေၾကာင္းသုံးေၾကာင္း (၁) ေတာင္ငူစစ္ေၾကာင္း (၂) ေအာက္ျမစ္စစ္ေၾကာင္း၊ (၃) ဧရာ၀တီ စစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ခုခံရန္ အမိန္႔ေတာ္ထုတ္ျပန္ခ့ရ ဲ ာ အကၠပတ္ျမင္း၀န္၊ ပင္လယ္ၿမိဳ႕စားႀကီး မဟာမင္းထင္ရာဇာ (ငယ္မည္ - ဦးခ်ဳံ၊ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္)က ေတာင္ငူစစ္ေၾကာင္းကုိ ဦးေဆာင္ေစခဲ့သည္။ (ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကိး တတိယတြဲ စာ-၇၀၀) ၄၆။

၁၈၈၅-ခု၊ ႏု၀ ိ င္ဘာလ (၂၉)ရက္ေန႔မွာ သီေပါဘုရင္ပါေတာ္မူၿပီး ေခတ္ဦးနယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ေရး

ကာလမွာ (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏အဘုိး ဗုိလ္မင္းေရာင္တုိ႔ႏွင့္ေခတ္တ)ူ ပခုကၠဴ၊ မိတၳီလာ၊ ေက်ာက္ဆည္နယ္ တစ္၀ိုက္မွာ သူပုန္အျဖစ္ တာ၀န္ယူ ထမ္းေဆာင္ခ့သ ဲ ူ ဗုိလ္ရာကြတ္ကုိ အဂၤလိပ္က ဖမ္းမိသည့္အခါ သစၥာခံလွ်င္ ရာထူးေပးမည္ဟု ကမ္းလွမ္းခဲ့ျခင္းကုိလက္မခံဘဲ ဘုရင္ခ်ီးျမႇင့္ထားေသာ ကတၱီပါအကၤ် ီစိမ္းကု၀ ိ တ္ၿပီး ႀကိဳးစင္ တက္ခ့သ ဲ ည္။ (ဆင္ျဖဴကၽြန္းေအာင္သိန္းေရး ‘နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ဦးေတာ္လွန္ေရးသမားႀကီးမ်ား’စာအုပ)္ ၄၇။

ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ)တုိ႔တင ြ ္ သိ႐ွိရ

သေလာက္ စာရင္းမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။ (၁)

ရဲေဘာ္ေမာင္ေမာင္ (ဗုိလ္ေမာင္ေမာင္)သည္ ဒုတိယပတ္ဗုိလ္သင္တန္းဆင္းၿပီး ဘီဒီေအ တပ္ရင္း(၆)တြင္ တာ၀န္က်၍ အဓိပတိတပ္ ကုိယ္ရံေတာ္တပ္တင ြ ္ ကင္းဗုိလ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခ့သ ဲ ည္။

(၂)

ရဲေဘာ္ဘလွ(ကန္႔ဘလူ)သည္ တတိယပတ္ဗုိလ္သင္တန္းဆင္း၍ တုိင္း(၇)၌ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး တြင္ ပါ၀င္ခသ ့ဲ ည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီး တပ္မေတာ္မွ အနားယူခ့သ ဲ ည္။

(၃)

ကု၀ ိ င္းေမာင္(ကသာ)သည္

တတိယပတ္ဗုိလ္သင္တန္းဆင္း၍

အေမရိကန္တပ္ဦးႏွင့္

ဆက္သြယ္ေရးတာ၀န္ေပးအပ္ခံခ၇ ့ဲ သည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီးတြင္ တပ္မေတာ္မွ အနားယူခ့သ ဲ ည္။ (၄)

ဗိုလ္ေအာင္ေဇယ် (ကုိတင္ႀကီး)သည္ ဘီဒီေအတြင္ပါ၀င္ခ့၍ ဲ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ပါ၀င္ခ့ၿဲ ပီး ဂ်ပန္မ်ား ဖမ္းမိ၍ သတ္ပစ္ခံခဲ့ရသည္။

(၅)

ဗုိလ္ဘ႐ွင္ (သမုိင္းေကာ္မ႐ွင္ ဗုိလ္မွဴးဘ႐ွင)္ သည္ ဂ်ပန္ေခတ္တင ြ ္ အာ႐ွလူငယ္အဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္၏ ဥာဏဗလ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ဘီဒီေအသု၀ ိ႔ င္ေရာက္၍ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ တုိင္း(၄)တြင္ တာန္ယူခ့သ ဲ ည္။

(၆)

ဗုိလ္တင္ေမာင္(ပ်ဥ္းမနား)သည္ ဘီဒီေအတြင္ ဗုိလ္အဆင့္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည္။ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး တြင္ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး ဗမာ့တပ္မေတာ္တင ြ ္ဆက္လက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည္။ 16

(၇)

ရဲေဘာ္ဦးသည္

ဘီဒီေအတြင္ပါ၀င္ခ့၍ ဲ

အထက္ဗမာျပည္ဗုိလ္မွဴးဗထူး၏

ဗုိလ္အာဠာ၀ကတပ္တင ြ ္

တာ၀န္ယူ၍ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ပါ၀င္ခ့သ ဲ ည္။ (၈)

ရဲေဘာ္လွျမင္(့ ေပါင္းတည္)သည္ ဘီဒီေအတြင၀ ္ င္ေရာက္ခ့ၿဲ ပီး ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚတုိင္း၌ ပါ၀င္ထမ္းေဆာင္၍ တပ္မေတာ္၌ ဆက္လက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခ့သ ဲ ည္။

(၉)

ရဲေဘာ္ဘူ႐ွန(္ လယ္ေ၀း)သည္ ဘီဒီေအတြင္ ပါ၀င္ခ့ၿဲ ပီး ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး တုိင္း(၆)၌ တာ၀န္က်ခဲ့သည္။

(၁၀)

ဗုိလ္ေက်ာ္ျမ(လယ္ေ၀း)သည္ ဘီဒီေအတြင္ပါ၀င္ခ့ၿဲ ပီး ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ တုိင္း(၄)၌ တာ၀န္ထမ္း ေဆာင္ခဲ့သည္။

(၁၁)

ရဲေဘာ္လွေအာင္(အင္းစိန္)သည္ ဘီဒီေအတြင္ပါ၀င္ခ့ၿဲ ပီး ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးတုိင္း (၄)၌ ပါ၀င္ခ့သ ဲ ည္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးျပဳစုေသာ ‘ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ’စာအုပ္၊ စာ ၁၂၆ - ၁၂၇)

၄၈။

၁၉၀၆-ခုႏွစ္တင ြ ္ ‘ဗုဒၶကလ်ာနယု၀အသင္း’(၀ိုင္အမ္ဘီေအ)ကဲ့သုိ႔ ၁၉၀၉-ခုႏွစ္မွာ ‘ဘားမားမြတ္စလင္မ္

ဆုိဆိုက္တ’ီ က ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးေရး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ၊ စာ - ၃၈) ၄၉။

ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၈)၇က္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၃)ရက္ေန႔တင ြ ္

ေ႐ႊတိဂုံေစတီရင္ျပင္ေတာ္စေနေထာင့္၌ စည္းေ၀းတုိင္ပင္လ်က္ သစၥာဆုိ လက္မွတ္ေရးထုိးၿပီး သပိတ္ေမွာက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ၾကသည္။ ထုိေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ (၁၁)ဦးအား (၁) ဦးဘဦး (၂) ကုိဘုိးဘကြန္း (၃) သံတဲြ ကုိဘ႐ွင္ (၄) ေတာင္ငူကုိသာညြန္႔ (၅) ကုိလွတင္ (၆) ကုိေအး (၇) ကုိညီပိုက္ (၈) ကုိေအာင္ဒင္ (၉) ကုိေဖသိန္း (၁၀) ကုိဘ႐ွင္ (၁၁) ကုိထြန္း၀င္းတုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ (၁၉၂၀-ျပည့္ႏွစ္ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ ဦးေဆာင္ ခဲ့သ(ူ ၁၁)ဦးတါင္ ဦးဘ႐ွင-္ သံတဲြ သည္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္သည္။) (ျမန္မာ့ဆုိ႐ွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ပါတီထုတ္ ‘ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအေျချပသမုိင္း၊ စာ-၂၀၀) (အုိးေ၀၏ ေ႐ႊရတုသဘင္ လက္ေ႐ြးစင္ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဒုႀကိမ္၊ စာ - ၂၀၁) ၅၀။

ဤဆုံးျဖတ္ခ်က္အရ

ဘီေအတန္းမွ

ေက်ာင္းသား(၈၀)ဘီဘက္စီအထက္တန္းမွ

ကုိဘဦး၊

ကုိလူေဖ၀င္း၊

ကုိဘုိးကြန္းအပါအ၀င္

(၃၀)၊

မစၥတာရာဇတ္တုိ႔အပါအ၀င္

ဘီေအ

ေအာက္တန္းမွ

(၂၈)၊

ဘီအက္စီေအာက္တန္းမွ (၁၃)၊ အိုင္ေအအထက္တန္းမွ (၇၈)၊ ဘီအက္စီအထက္တန္းမွ (၇၈)၊ ဘီအက္စီ အထက္တန္းမွ(၈၆)၊ အိုင္ေအေကာက္တန္းမွ (၃၇)၊ အိုင္အက္စီေအာက္တန္းမွ (၁၀၀)ေက်ာ္တသ ုိ႔ ည္ အာဏာပိုင္ တုိ႔အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔ လုိလားခ်က္မ်ားကုိ လိုက္ေလ်ာသည္ျဖစ္ေစ။ မလိုက္ေလ်ာသည္ျဖစ္ေစ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် သပိတ္မလွန္ (Unconditional Boycott) ေတာ့ရန္ဆုံးျဖတ္လိုက္ၾကသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ တင္းလြန္းေတာ့ ျပတ္ခ့ၾဲ ကေပသည္။ (အုိးေ၀၏ ေ႐ႊရတုသခင္ လက္ေ႐ြးစင္ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဒုႀကိမ္၊ စာ-၂၀၂) ၅၁။

၁၉၃၀-ျပည့္ႏွစ္

ဆရာစံေတာင္သူလယ္သမား

ပုန္ကန္မႈတင ြ ္ပါ၀င္ခ့သ ဲ ည့္

ဆရာစံ

သူပုန္ဌာနခ်ဳပ္

အလံေတာင္အနီး႐ွိ ၀ံကိုက္႐ြာ (ဥကၠံၿမိဳ႕ေျမာက္ဖက္ သူပုန္ဌာနခ်ဳပ္၏ အေနာက္ဖက္)မွ ‘ဦဒူဒူး’ဆုိသူသည္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္သည္။ ၎႐ြာတြင္ အိမ္ေျခ(၁၈၀)႐ွိၿပီး၊ ဗလီႏွစ္လုံး႐ွိသည္။ (ႀကိဳးက်ကၽြန္းျပန္ ဦးဘုိးျဖဴ ျပဳစုေသာ ၿဗိတိသွ်အစိုးရအား ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ ေတာ္လွန္ခ့စ ဲ ဥ္က စာအုပ္၊ စာ ၄၁၊ ၄၆-၄၇)

17

၅၂။

ကုိယ္စားလွယ္လူႀကီးမ်ားက ျမန္မာမြတ္စလင္မ္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေဇရ္ဘာဒီဟုေခၚေ၀ၚျခင္းကုိ အၿမဲပင္

မႏွစ္သက္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊

၎တုိ႔မွာ

ျဖစ္လုိေသာဆႏၵအၿမဲ႐ွိခဲ့ၾကသျဖင့္

ျမန္မာျပည္တင ြ ္

ဆင္းသက္ေပါက္ပာြ းလာခဲ့၍

သန္းေခါင္စာရင္းႏွင့္ပတ္သက္၍

၎တုိ႔အား

ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္အတူ ျမန္မာမြတ္စလင္မ္လူမ်ဳိးဟု

ေခၚေ၀ၚေစလုိေၾကာင္းေျပာျပၾက၍ ဦးေစာ နန္းရင္း၀န္ျဖစ္စဥ္က ‘ျမန္မာမြတ္စလင္မ’္ ဟု ေခၚေ၀ၚသုံးစြရ ဲ န္ ျပန္တမ္း တစ္ေစာင္ တရား၀င္ေၾကညာခဲ့သည္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးေရး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာစာအုပ္၊ စာ-၁၅၈) ၅၃။

၁၉၄၁-ခုႏွစ္

စက္တင္ဘာလ(၂၇)ရက္ေန႔စျဲြ ဖင့္

ေနာင္အခါတြင္

ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ

ဘုရင္ခံမင္းႀကီး

ဆာေဒၚမန္စမစ္က ‘ေဇတဘာဒီ’ဟူသည္ စကားရပ္အစား ‘ဗမာမြတ္စလင္မ’္ ဟု ေခၚေ၀ၚသုံးစြရ ဲ န္ ျပန္တမ္း တစ္ေစာင္ တရား၀င္ေၾကညာခဲ့သည္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးေရ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာစာအုပ္၊ စာ-၁၅၈) ၅၄။

၁၉၄၁-ခုႏွစ္ ေမလ(၃)၇က္ေန႔တင ြ ္ ရမည္းသင္းခ႐ိုင္ ယင္းေတာ္႐ာြ ႀကီး၌ တတိယအႀကိမ္ ႏုိးၾကားေရး

ညီလာခံႀကီးကုိက်င္းပခဲ့ရာ ထုိညီလာခံႀကီးတြင္ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ဦးေဆာင္ေသာ အမႈေဆာင္အဖြ႕ဲ ကုိ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ၾကသည္။

ထုိညီလာခံတင ြ ္

ဆရာႀကီးက သဘာပတိမိန္႔ခန ြ ္းေျပာၾကားရာတြင္

ေအာက္ပါအတုိင္း

ေျပာၾကားခဲ့သည္။ “ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္၏မိန္႔ခြန္းတြင္ ဗမာမြတ္စလင္မ္တုိ႔သည္ စစ္သားမ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္း၊ မႏၲေလး႐ွိ ဗမာမြတ္စလင္မ္ မ်ား

ေနထုိင္ရာရပ္ကြက္ႀကီးမ်ား၏

အမည္မ်ားကုိ

ေထာက္ျပသြားေၾကာင္း၊

ဗမာဘုရင္လက္ထက္က

ဗမာမြတ္စလင္မ္ အေျမာက္တပ္သားမ်ားေနထိုင္ခ့ရ ဲ ာကုိ ဂၽြန္းတန္းဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ကင္းတားကုလားပ်ဳိစစ္သား မ်ားေနထိုင္ခဲ့ရာရပ္ကြက္ကုိ ကုလားပ်ဳိတန္းဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ဗုံးတပ္သားမ်ားေနထိုင္ရာအရပ္ကုိ ဗုံးအုိးဟူ၍ လည္းေကာင္း စသည္ျဖင့္ေခၚတြင္ခဲ့ရာ ယခုထက္တိုင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ တုိင္းရင္းသားမ်ား ေနထိုင္လ်က္ ႐ွိေၾကာင္း ေထာက္ျပသြားခဲ့ေလသည္။ (ဆရာခ်ယ္(ခ)ဦးဘုိးခ်ယ္ေရး ‘ကၽြႏ္ုပ္အေၾကာင္းမွ သိေကာင္းစရာမ်ား၊ စာ ၁၈၄-၁၈၅) ၅၅။

၁၉၄၆-ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၁၈)ရက္မွ (၂၁)ရက္အထိ ေ႐ႊတိဂုံအလယ္ပစၥယံတင ြ ္က်င္းပေသာ ဖဆပလ

ညီလာခံႀကီးမွာ (က)

အဆုိအမွတ(္ ၁) - လုံး၀လြတ္လပ္ေရးအဆုိကုိ သခင္ျမက တင္သင ြ ္းၿပိး၊ သခင္စိုး၊ သခင္ေအာင္စိန္ (ဗမက)ႏွင့္ ျမင္းၿခံကုိယ္စားလွယ္ ဦးၾကည္လင ြ ္တုိ႔က ေထာက္ခံၾကသည္။

(ခ)

ဘိလပ္သြားအဆုိကုိ ဦးဘဦး(မႏၲေလး)ကတင္သင ြ ္းၿပီး ဦးညီည(ီ ဗမက)က ေထာက္ခံခ့သ ဲ ည္။

(ဂ)

အဆုိအမွတ(္ ၆) - တုိင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားအေရးကုိ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိက တင္သင ြ ္းခဲ့သည္။ ၎အဆုိ တြင္ ‘ဗမာမြတ္စလင္မ္လူထုသည္ အိႏၵိယသားမ်ားႏွင့္ လမ္းခြၾဲ ကၿပီး ျမန္မာမ်ားအျဖစ္ ခံယူလာၾကသည္ကုိ ႀကိဳဆုိေၾကာင္း၊ ၎တုိ႔ကုိ လူနည္းစုမ်ား ရသင့္ရထိုက္သည့္ အခြင့္အေရးမ်ား တန္းတူေပးရန္ ဖဆပလမွ တာ၀န္ယူေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။

(ဃ)

ျပည္နယ္ျပည္မ မခြဲထားေရးအဆုိကုိ ဦးေဖခင္ (သံအမတ္ႀကီး-ၿငိမ္း) (ဗမက)က အဆုိတင္သင ြ ္းခဲ့သည္။

(င)

ႏိုင္ငံတကာေရးရာအဆုိကုိ

ဦးသိန္းေဖက

တင္သင ြ ္းၿပီး

ဦးၾကြယ၀ ္

(ဗမက)က

ေထာက္ခံခ့သ ဲ ည္။

(ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္စဥ္မွတ္တမ္းစာအုပ္၊ စာ-၂၅၅၊ ေမၿမိဳ႕ခ်စ္ေဆြေရး၊ ၁၉၈၁-ခု၊ ပုဂံစာအုပ္တိုက)္ 18

၅၆။

ဖဆပလညီလာခံႀကီးမွာ ဆရာႀကီးဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိတင္သင ြ ္းေသာ အဆုိအမွတ(္ ၆)တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ

‘ဗမာမြတ္စလင္မ’္ ဆုိသူတုိ႔ကုိ လူနည္းစုမ်ား ရသင့္ရထိုက္သည့္ အခြင့္အေရးမ်ားေပးရန္ ဖဆပလအဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္ႀကီးက တာ၀န္ယူသည္’အဆုိႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ၁၉၄၆-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္က်င္းပေသာ ဗမကအဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္ ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံႀကီးတြင္ လူနည္းစုအခြင့္အေရးယူလုိသူမ်ားက (၃၇)မဲ၊ လူနည္းစု အခြင့္အေရးမယူလုိသူမ်ားက (၃၇)မဲ ႏွင့္ မဲခ်င္းတူေနရာ သဘာပတိအဆုံးအျဖတ္မက ဲ ုိ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္က လူနည္းစု အခြင့္အေရးမယူသင့္သည့္ ဘက္မွ မဲေပးဆုံးျဖတ္ခဲ့သည္။ (ပသီဦးကုိကုိေလးေရး၊ တုိင္းရင္းသား ႏိုင္ငံသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တုိ႔အတြက္ ေခါင္းစဥ္(၄)ရပ္၊ စာ-၄၅) ၅၇။

ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာေရးမွာ လူအသီးသီးတုိ႔၏ သက္၀င္ယုံၾကည္မႈျဖစ္၏။ ႏိုင္ငံေရးမွာကား လူအသီးသီး

တုိ႔၏ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈ သိပၸံအတတ္သာလွ်င္ျဖစ္၏။ သိပၸံအတတ္အေနအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးသည္ လူအသီးသီး တုိ႔၏ အခြင့္အေရးကုိ ေစာင့္ေ႐ွာက္ရေပလိမ့္မည္။ အခြင့္အေရးမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စာြ ဘာသာကုိးကြယ္ႏိုင္မႈလည္း ပါ၀င္ေလ၏။ ဤအခြင့္အေရးေပးရာ၌ပင္ ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔သည္ ႏိုငင ္ ံေရးႏွင့္ ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာေရးႏွစ္႒ာနစပ္ၾကား တြင္ စည္းထားရေပလိမ့္မည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးမွာ သေဘာမတူမႈ အမႈ ကြျဲ ပား တစ္ျခားစ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္တည္း။ ဘာသာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကုိ ေရာစပ္ပါမူ ဘာသာေရး၏ သေဘာတရားကုိ ဆန္႔က်င္ရာေရာက္ေပ၏။” (၁၉၄၆-ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၂၀)ရက္ေန႔တင ြ ္က်င္းပေသာ ပထမအႀကိမ္ ဖဆပလ ညီလာခံမွ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ မိန္႔ခန ြ ္းမွ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္) ၅၈။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔တုိင္းျပည္မွာ အေလာင္းဘုရားလက္ထက္ကတည္းက မူဆလင္ေတြ႐ွိတယ္။ ဘရင္ဂ်ီေတြ

႐ွိတယ္။ အစတုံးက ႐ွိလာၾကတဲ့ နတ္ကုိးကြယ္တ့ဲ ေတာင္တန္းသားေတြ႐ွိတယ္။ အဲဒီ ေတာင္တန္းသားေတြဟာ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္တုန္းက အခ်ဳိ႕ခရစ္ယာန္ေတြျဖစ္ၿပီး အ႐ုိးစြေ ဲ နၾကတာ႐ွိတယ္။ သူတုိ႔တေတြဟာ အားလုံး ႏိုင္ငံသားေတြပါပဲ။ တုိင္းျပည္ကုိ ကၽြန္တင ြ ္းက လြတ္ေအာင္တိုက္ၾကတုန္းက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ခ်ည္းမဟုတ္ဘူး။ သူတုိ႔တစ္ေတြပါ

ပါၾကတယ္။

အခုကၽြန္တင ြ ္းက

လြတ္မည္မႀကံေသးဘူး။

သူတုိ႔တေတြေပၚမွာအႏိုင္က်င့္ၿပီး

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ တုိင္းျပည္တစ္ခုလုံး စည္းလုံးၾကဖုိ႔လုိတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ လုိခ်င္တာက ျပည္ေထာင္စုထမ ဲ ွာ ႐ွိေနၾကတဲ့ လူမ်ဳိးအားလုံး ဘာသာအားလုံး ဘယ္ေတာ့မွ မၿပိဳကြဘ ဲ ဲ ခြထ ဲ က ြ ္သာြ းမယ့္လူေတြ မလာေစဘဲ ႏိုင္ငံစိတ္ဓါတ္ တစ္ခုတည္း႐ွိေအာင္ သြင္းၿပီး၊ စည္းလုံးဖုိ႔။ (၁၉၄၇-ခုႏွစ္ ေမလတြင္က်င္းပေသာ ဖဆပလျပင္ဆင္မႈ ညီလာခံတင ြ ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ေျပာၾကားခ်က္) ၅၉။

႐ွမ္းျပည္ အထူးသျဖင့္ ေတာင္ႀကီးက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ားႏွင့္လည္း ခင္မင္ရင္းႏွီးသျဖစ္

ေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တုိင္းရင္းသားခ်စ္ၾကည္ ညီညတ ြ ္ေရး ပင္လုံစာခ်ဳပ္ႀကီးကုိ ခ်ဳပ္ဆုိႏိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ၾကရာ၌ ဦးေဖခင္သည္ ဖဆပလအဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ႐ွမ္းျပည္လတ ြ ္လပ္ေရး အဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္တုိ႔ၾကား ေအာင္သြယ္ေတာ္ႀကီးသဖြယ္ျဖစ္ခ့ေ ဲ ပသည္။ (ပင္လုံစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထုိးသူတစ္ဦးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စ၀ ီ င္(အၿငိမ္းစား)ဦးတင္ဧ၊ ပင္လုံ ကုိယ္ေတြ႕၊ စာ-၁၅)

19

၆၀။

ဤစာအုပ္တင ြ ္ သံအမတ္ႀကီး(အၿငိမ္းစား)ဦးေဖခင္သည္ ေ႐ြတိဂုံအလယ္ပစၥယံညီလာခံႀကီးမွသည္ ၁၂-

၂-၄၇ ေန႔ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထုိး ခ်ဳပ္ဆုိၿပီးသည္အထိ သူကုိယ္တုိင္ ေတာက္ေလွ်ာက္ပါ၀င္ခ့ေ ဲ သာ တုိင္းရင္းသား စည္းလုံးညီညြတ္မႈ တည္ေဆာက္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈအေၾကာင္းကုိ ကြက္ကက ြ ္ကင ြ ္းကြင္း အေသးစိတ္ ေရးသားေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ အပါးေတာ္ၿမဲ အတြင္း၀န္ေဟာင္း၊ ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမအဆင့္ ဗုိလ္ထြန္းလွ(တကၠသုိလ္ေန၀င္း) ပင္လုံကုိယ္ေတြ႕၊ စာ-၁၉) ၆၁။

ကၽြန္ေတာ္သည္

ဖဆပလအဖြ႕ဲ ခ်ဳပ္၏

ေတာင္တန္းနယ္ေဒသေရးရာဌာနတြင္

အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္

ေဆာင္႐ြက္ရသူျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ အစည္းအေ၀းတုိင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ အလြတ္သေဘာ ေတြ႕ဆုံမႈမ်ား တြင္လည္းေကာင္း ပါ၀င္ခဲ့ရေပသည္။ ယင္းသုိ႔ ပါ၀င္ရာတြင္ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ သေဘာထားအျမင္မ်ား ညႇိႏႈိင္း ေပါင္းစပ္ေပးရျခင္း၊

႐ွင္းလင္းေဆြးေႏြးရျခင္းမ်ား

ေဆာင္႐က ြ ္ခရ ့ဲ ပါသည္။”

(မဟာသေရစည္သူ

အၿငိမ္းစား

သံအမတ္ႀကီး ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမအဆင့္၊ ဦးေဖခင္ေရး၊ ပင္လုံ ကုိယ္ေတြ႕၊ စာ-၇၈) ၆၂။

တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္၏ ေ႐ြးေကာက္ပႀဲြ ကီးၿပီးသည့္ေနာက္ ဖြ႕ဲ စည္းသည့္ ဖဆပလအစုိးရအဖြ႕ဲ တြင္

(ဗမကဥကၠဌ)ဆရာႀကီး ဦးရာဇတ္သည္ အမ်ဳိးသားစီမံကိန္းႏွင့္ ပညာေရး႒ာန၀န္ႀကီးျဖစ္လာၿပီး ဦးခင္ေမာင္လတ္ သည္ ပညာေရးပါလီမန္အတြင္း၀န္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ (တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ ညီလာခံမွတ္တမ္း အတြဲ(၁)၊ အစည္းအေ၀းအမွတ-္ ၄) ၆၃။

ဗမာေတြဟာ ဗမာေတြပါ။ မြတ္စလင္မ္ဘာသာယူထားတဲ့ဗမာေတြပါ။ မြတ္စလင္မ္ဘာသာယူထား ပုိလုိ႔

သီးျခားဖြ႕ဲ သင့္တယ္လုိ႔ ခင္ဗ်ားတုိ႔က ေျပာလာရင္၊ ဗမာခရစ္ယာန္ေတြကလည္းဖြ႕ဲ ၊ ဗမာဟိႏၵဴေတြကလည္းဖြ႕ဲ လာ လိမ့္မယ္။

ဗမာဗုဒၶဘာသာေတြကလည္းဖြ႕ဲ လာၾကလိမ့္မယ္။

ဘာသာေရးကုိျပၿပီး

စည္း႐ုံးတာက

ပုိၿပီးလြယ္ကူပါတယ္။

ျပည္ေတာ္သာလုပ္ငန္းေတြျပၿပီး ဘာသာျပၿပီး

စည္း႐ုံးတာနဲ႔

စည္း႐ုံးတဲ့အဖြ႕ဲ အစည္းေပၚလာရင္

တုိင္းျပည္ အတြက္ မေကာင္းပါ။ ဘာသာေရးကုိ လြတ္လပ္စာြ ကုိးကြယ္ႏိုင္ေပမယ့္ ဘာသာေရးညီညတ ြ ္မႈမ႐ွိရင္ ဘသာေရးအဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ၿပီး တုိင္းျပည္အတြင္း ေသြးေခ်ာင္းစီးပါလိမ့္မယ္။ ဗမကေတြထမ ဲ ွာ႐ွိတ့အ ဲ ယူသည္းတဲ့ လူေတြကုိ ထိန္းသိမ္းထားဖုိ႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဗမကကုိ အခ်ိန္မီ မဖ်က္သိမ္းရင္ အျခားဘာသာေရးအဖြ႕ဲ အစည္းေတြ မႈိလုိေပါက္လာၿပီး လြတ္လပ္ေရးကုိ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက ဗမက မ႐ွိသင့္ေတာ့ေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ (ဗမကကုိဖ်က္သိမ္းရန္ ၁၉၅၅-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၇ရက္ေန႔တင ြ ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ညႊန္ၾကားခဲ့၍ ေျပာၾကားေသာ မိန္႔ခန ြ ္း) ၆၄။

တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္တင ြ ္ ဖဆပလအမတ္မ်ားအျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံရသူမ်ား (၁)

ဦးရာဇတ္

(မႏၲေလး၊ ၿမိဳမေ႔႐ွပိုင္း)

(၂)

ဦးသန္းညြန(္႔ ေမၿမိဳ႕)

(မႏၲေလး၊ ေက်းလက္ေတာင္ပိုင္း)

(၃)

ဦးခင္ေမာင္လတ္

(ေျမာင္းျမ၊ ေက်းလက္ေတာင္ပိုင္း)

(၄)

ဦးေဖခင္

(ရမည္းသင္း၊ ေက်းလက္ေျမာက္ပိုင္း)

(၅)

ဦးသန္းျမင့္

(ေမာ္လၿမိဳင္၊ ေျမာက္ပိုင္း)

(၆)

ေဒၚေစာေ႐ႊ

(ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ၊ လမ္းမေတာ္) 20

(ပသီဦးကုိကုိေလးေရး၊ တုိင္းရင္းသားႏိုင္ငံသား အစၥလာမ္သာသနာ၀င္တုိ႔အတြက္ ေခါင္းစဥ္(၄)ရပ္၊ စာ-၂၀) ၆၅။

တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္မွ

စဥ္းစားၾကသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္ဖ႕ဲြ စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ

လႊတ္ေတာ္က်င္းပခဲ့ၾကသည္။

အေျခခံဥပေဒ

လႊတ္ေတာ္တင ြ ္

အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္

တုိင္းျပည္၏

အနာဂတ္ အတြက္ ဥပေဒၾကမ္းကုိ တင္ခ့သ ဲ ည္။ အမတ္မ်ားက ေထာက္ခံခ့ၾဲ ကသည္။ ဆရာမႀကိး ေဒၚေစာေ႐ႊ၏ ေထာက္ခံမႈတင ြ ္ “ဗမာအမ်ဳိးသမီးေတြကုိ ကမာၻ႔အဆင့္အတန္းမီေအာင္ လိုက္ႏိုင္ဖုိ႔ ဥပေဒမွာ ျမႇင့္တင္ေပးထားတာ ထင္႐ွးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအဆုိကုိ လုံး၀ေထာက္ခံပါတယ္။ အျခားတခ်က္ကေတာ့ က်မတုိ႔ ဗမာမြတ္စလင္မ္ ေတြဟာ ဗမာပါလုိ႔ေၾကျငာၿပီး ဗမာတုိင္းရင္းသားေတြန႔ဲ ရင္ေပါင္တန္းၿပီး ဗမာျပည္ႀကီးရဲ႕ လုံး၀ လြတ္လပ္ေရးရဖုိ႔ အသက္ကုိ ပဓါနမထားဘဲ ႀကိဳးစားေဆာင္႐က ြ ္ပါ့မယ္ဆုိတ့က ဲ တိေပးပါတယ္။ (တုိင္းျပဳျပည္ျပုလႊတ္ေတာ္ ညီလာခံ မွတ္တမ္း အတြဲ(၁)၊ အစည္းအေ၀းအမွတ(္ ၄)မွ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္) ၆၆။

ဤကား အမ်ဳိးသားေအာင္ပြဲေန႔၏ ၉-ႀကိမ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္အခမ္းအနားတြင္ ကၽြန္ေတာ္မွတ္မိသမွ်

တင္ျပျခင္းျဖစ္၏ အျဖစ္အပ်က္အားလုံးကုိကား ေသခ်ာက်န မမွတ္မိေတာ့ေပ။ အမွန္ဆုိေသာ္ သပိတ္ေမွာက္ ခဲ့ေသာ ေန႔မ်ားကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သည္ အစဥ္သတိရေနလ်က္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားအတြက္ ဂုဏ္ယ၀ ူ င့္ၾကြားေနရဦး မည္ျဖစ္၏။ ဤ ၉-ႀကိမ္ေျမာက္ အမ်ဳိးသားေအာင္ပေ ဲြ န႔တင ြ ္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သပိတ္ေမွာက္ရေ ဲ ဘာ္ ေက်ာင္းသားမ်ား အားလုံး

႐ႊင္ၿပံဳးခ်မ္းသာရွိၾကေစရန္

ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးတစ္ဦးအေနျဖင့္

ဆုေတာင္းေမတၱာပုိ႔သလိုက္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ေက်ာင္းမွ

အမ်ဳိးသားအထက္တန္းေက်ာင္း၏

ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားသည္

အမိႏိုင္ငံႏွင့္

အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ တုိးတက္ျမင့္မားေရးတာ၀န္မ်ားကုိ ထမ္းေဆာင္လုိေသာစိတ္ဓါတ္ျမင့္မားလာေစရန္ အတတ္ႏိုင္ ဆုံး ႀကိဳးပမ္းတာ၀န္ယူ ေဆာင္႐ြက္မည္ျဖစ္ပါသည္။ (“ဗမာဆုိတာ ဘယ္မွာစည္းကမ္းမဲ့လုိ႔လ”ဲ ေရးသူ ဦးရာဇတ္၊ အုိးေ၀၏ ေ႐ႊရတုသဘင္ လက္ေ႐ြးစင္ေဆာင္းပါးမ်ား၊ စာ-၂၄) ၆၇။ ေက်ာင္းသားရဲေဘာ္အေပါင္းတုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ဒီေနရာကေနၿပီး စကားအနည္းငယ္ေျပာပါရေစ။ ဒီမွာေရာက္ေန ၾကတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တု႔ိတစ္ေတြဟာ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္ကလာၿပီး စာသင္ေနၾကတဲ့ အဂၤလိပ္မ်က္ႏွာျဖဴလူမ်ဳိး ေက်ာင္းသားရယ္လုိ႔

တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ်

မ႐ွိပါဘူး။

ယခု

ျမန္မာတုိင္းရင္းသား

ေက်ာင္းသားေတြရ႕ဲ အစည္းအေ၀းမဖြင့္ခင္ ခင္ဗ်ားတုိ႔သီဆုိခ့ၾဲ ကတဲ့ အမ်ဳိးသားသီခ်င္းဆုိတာက (ဘုရားသခင္ သည္ ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔၏ ဘုရင္ျမင္းျမတ္ကုိ ကယ္တင္ႏိုင္ပါေစသတည္း)တဲ့။ ေသခ်ာစဥ္းစားၾကည့္စမ္းပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆုိတ့ဲ စကားတစ္လုံးဟာ အင္မတန္မွ အေရးႀကီးပါတယ္။ အဂၤလန္မွာ႐ွိေနတဲ့ အဂၤလိပ္ဘုရင္ဟာ မ်က္ႏွာျဖဴ လူမ်ဳိးေတြရ႕ဲ ဘုရင္ျဖစ္တယ္။ ဗမာတုိင္းရင္းသားေတြရ႕ဲ ဘုရင္မဟုတ္ပါဘူး ဆုိတာစဥ္းစားၿပီး အမွန္တရားကုိ ျမင္တ့အ ဲ တုိင္း

အလြယ္တကူႏွင့္ပင္

သိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔

ဗမာတုိင္းျပည္ႀကီးကုိ

အႏိုင္က်င့္ၿပီး

သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ နယ္ခ်ဲ႕ေတြရ႕ဲ ဘုရင္မင္းျမတ္ကုိကယ္တင္ပါေစလုိ႔ ဆုေတာင္းေနၾကတာဟာ အလြန္တရာမွ ႐ွက္စရာေကာင္းလွပါတယ္ဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္ရေ ဲ ဘာ္တုိ႔အားလုံးကုိ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ သည္အေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ယခုေရာက္႐ွိလာၾကတဲ့ ရဲေဘာ္ေက်ာင္းသားအားလုံး ဤေန႔ဤရက္ ဤအခ်ိန္မွစၿပီး ေက်ာင္းသားသမဂၢအေဆာက္အဦး အစည္းအေ၀းပြမ ဲ ွာျဖစ္ေစ၊ အျခားေသာ ေက်ာင္းသား ပြလ ဲ မ္း သဘင္မွာျဖစ္ေစ

ဒီသီခ်င္းကုိ

လုံး၀မဆုိဘေ ဲ နၾကရန္

အဆုိတင္သင ြ ္းပါတယ္။

(ရန္ကုန္တကၠသုိလ္သမဂၢ၏

ပထမဆုံး ဥကၠဌ ကုိထြန္းစိန္၏ ေျပာၾကားခ်က္၊ အုိးေ၀၏ ေ႐ႊရတုသဘင္ လက္ေ႐ြစင္ေဆာင္းပါးမ်ား၊ စာ ၆၄-၆၅) 21

၆၈။

“အေၾကာင္း(၄)က

အဲဒီလုိ

ဦးႏုေရာ၊

ကုိေအာင္ဆန္းေရာ

ေက်ာင္းထုတ္ၿပီးခ်ိန္မွာ

တစ္ဗုိလ္က်

တစ္ဗုိလ္တက္ဆုိသလုိ သမဂၢ ဒု-ဥကၠ႒ျဖစ္သူ ဦးရာ႐ွစ္က ေခါင္းေဆာင္တာ၀န္မ်ားကုိ ခံယူတယ္။ ေက်ာင္းသားထု စည္းေ၀းပြဲႀကီးက်င္းပတယ္။

သပိတ္ေမွာက္ဖုိ႔

လႈံ႔ေဆာ္တယ္။

သပိတ္ေမွာက္ေတာ့လည္း

ရြပ္ရပ ြ ္ခၽြံခၽြံ

ေခါင္းေဆာင္မႈ ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီ အဓိကသပိတ္တရားခံ (၄)ဦးဟာ ၁၉၃၆-ခု တကၠသုိလ္သပိတ္အေရးေတာ္ပုံရ႕ဲ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ဇာတ္လိုက္ႀကီးေတြလုိ႔ မဆုိလုိပါဘးခင္ဗ်ား။ ရင္ဘတ္စည္တီး ပါၾကြားျခင္းမဟုတ္ပါခင္ဗ်ားး၊ ျဖစ္ပုံျဖစ္ရပ္ကုိ အ႐ွင္းဆုံးနားလည္ေအာင္သာတင္ျပျခင္းပါ။ အမွန္မွာ တရားခံ(၄)ဦးဟာ စစ္ဦးဘီလူးဆုိသလုိ ပြဥ ဲ ီးထြက္ ဇတ္ေကာင္မ်ားသာျဖစ္ပါတယ္။”

(‘ကၽြန္ေတာ္ ငရဲေခြးေဆာင္းပါးေရးစဥ္က’ ေရးသူ ညိဳျမ၊ အုိးေ၀၏

ေ႐ႊရတုသဘင္ လက္ေ႐ြးစင္ေဆာင္းပါမ်ား၊ စာ-၇၆) ၆၉။

“သာသနာေရာင္၀ါထြန္းေစဖု”ိ႔ ကုိ ဒုတိယဗုိလ္မွဴးႀကီး၀င္းေမာင္၊ ဦးစီးအရာ႐ွိ (ပထမတန္း) ျပန္လည္ေနရာ

ခ်ထားေရး၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး႐ုံး၊ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး႒ာနက ၁၉၉၇-ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာ ‘အစၥလာမ္ ဘာသာႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္င’ံ အေၾကာင္း ေနာက္ဆက္တ(ဲြ က)အျဖစ္ ပူးတြတ ဲ င္ျပအပ္ပါသည္။

22

ေနာက္ဆက္တ(ြဲ က)

အစၥလာမ္ဘာသာႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစၥလာမ္ဘာသာစတင္၀င္ေရာက္ပုံ အစၥလာမ္ဘာသာသည္

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔

အုပ္စုလိုက္လည္းေကာင္း၊

တစ္ဦးခ်င္း

အေထာက္အထားမ်ားအရ

အစၥလာမ္ဘာသာ

သာသနာျပဳမ်ားက

လြန္ခ့ေ ဲ သာ

ႏွစ္ေပါင္း(၁၀၀၀)ေက်ာ္

ႏွစ္ဦးခ်င္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔

ပ်ံ႕ႏံ၀ ွ႔ င္ေရာက္ခ့ပ ဲ ါသည္။

စတင္ေရာက္႐ွိလာခဲ့ပုံမွာ

လာေရာက္သာသနာျပဳသျဖင့္

(၁၂၀၀)ခန္႔ကစ၍ ျပည္ပ

သမုိင္း အစၥလာမ္

ေရာက္႐ွိလာခဲ့ျခင္းမ်ဳိးမဟုတ္ပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔ အစၥလာမ္ဘာသာေရာက္႐ွိလာပုံႏွင့္ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါ သမုိင္းမွတ္တမ္း အေထာက္အထား မ်ားအရ ေလ့လာသိ႐ွိပါသည္။ ေအဒီ ၁၄-ရာစုႏွစ္မ်ားအတြင္း စုမားၾတား၊ ဂ်ာဗား၊ မာလာယု ကၽြန္းဆြယ္မ်ား မွတစ္ဆင့္ အာရဗ္ကုန္သည္မ်ားသည္ ၿမိတ္ၿမိဳ႕သုိ႔ ေရာက္႐ွိေနၾကၿပီးျဖစ္သည္။ (ဦးခင္ေမာင္ႀကီး ျမန္မာျပန္၊ ေမာရစ္ေကာလစ္ေရး Into Hidden Burma စာ-၂၁၁) ေအဒီ ၇၀၀ ႏွင့္ ၁၅၀၀ အၾကားတြင္ အေနာက္တိုင္းမွ အာရဗ္ကုန္သည္၊ ပါ႐ွင္းကုန္သည္ႏွင့္ ေရာမကုန္သည္ တုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ ပင္ရင္းတုိင္းျပည္မ်ားမွ ႐ြက္သေဘၤာမ်ား ျဖင့္

ျမန္မာႏိုင္ငံ

ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းကုိလည္းေကာင္း၊

ယင္းကုိေက်ာ္လန ြ ္ကာ

အေ႔႐ွဘက္

တ႐ုတ္ျပည္

ကမ္းေျခသုိ႔လည္းေကာင္း ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအတြက္ ေရာက္႐ခ ွိ ့ၾဲ ကသည္။ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းအနီး ပ်က္စီးေသာ အာရဗ္သေဘၤာ႐ွိ မြတ္စလင္မ္တုိ႔သည္ ထုိအခါကပင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခ့ေ ဲ ၾကာင္း ေတြ႕ရေပသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ ပ်က္စီးခဲ့ေၾကာင္း

မဟာတုိင္စႏၵလက္ထက္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္

ေအဒီ

၇၈၈-၈၁၀

သေဘၤာသားမ်ားအား

တြင္

ရမ္းၿဗဲကၽြန္းအနီး

ရခိုင္ျပည္မသုိ႔ပုိ႔ကာ

သေဘၤာမ်ားစြာ ေက်းရြာမ်ားတြင္

အတည္တက် ေနရာခ်ထားေပးခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရ၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္ေသာ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ပုသိမ္၊ သန္လ်င္၊ မုတၱမ၊ ၿမိတ္ စသည္တုိ႔တင ြ ္ အလားတူ သေဘၤာမ်ားပ်က္ျပားျခင္းဆုိင္ရာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ အခ်ိန္ကာလေစာစြာကပင္ ရွိခဲ့သည္။ မြန္ႏွင့္ျမန္မာ ရာဇ၀င္မ်ားႏွင့္ အခ်ဳိ႕ေသာဘုရားသမုိင္းမ်ားတြင္ သေဘၤာပ်က္ စစ္သားမ်ား၊

ကုန္သည္မ်ား၊

သေဘၤာသားမ်ားအေၾကာင္း

ေရးသားထားသည္ကုိ

ေတြ႕႐ွိရပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းတစ္ေလွ်ာက္ အစၥလာမ္ဘာသာ ဒါရ္ဂါမ်ားေခၚ သူေတာ္စင္မ်ား၏ ဂူဗိမာန္မ်ားက သက္ေသခံေနသည္။ (၁၈၇၉-ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ်ဘားမား ေဂဇက္ကုိ ကုိးကား၍ ဆရာခ်ယ္ေရး ဗမာမြတ္စလင္မ္ ေ႐ွးေဟာင္း အတၳဳပၸတၱိ စာ-၁၆) သကၠရာဇ္ ၈-ရာစုအတြင္းက ပုဂံဘုရင္ပိတ္သုံမင္းလက္ထက္ သထုံ၊ မုတၱမေဒသမ်ားသုိ႔ အာရဗ္ကုန္သည္မ်ား ေရာက္႐၀ ွိ င္ထက ြ ္ သြားလာေလ့႐ွိေၾကာင္း အာရဗ္သေဘၤာမ်ား သည္ အေနာက္ဘက္ ဒမတ္စတကတ္ကၽြန္းမွ အေ႔႐ွအိႏၵိယကၽြန္းစုမ်ားႏွင့္ တ႐ုတ္ျပည္မအထိ အာရဗ္မ်ား ခရီးေပါက္ေရာက္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ (ဦးၾကည္၊ ဘီေအ၊ ရာဇ၀င္ဂုဏ္ထူးေရး၊ ျမန္မာရာဇ၀င္မွ သိေကာင္းစရာမ်ား၊ စာ ၁၅၆-၁၅၇) တပင္ေ႐ႊထီးလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၈၉၇ က ဟံသာ၀တီသုိ႔ စစ္ခ်ီရာ ပသီကုလားပန္းေသးတုိ႔ တစ္ဖက္မွ တိုက္ခိုက္ခုခံျခင္း (မွန္နန္းရာဇ၀င္(ဒုတိယတြ)ဲ စာ ၁၈၆) အရလည္းေကာင္း သမုိင္းသုေတသီ

ပညာ႐ွင္မ်ား၏

ေရးသားျပဳစုထားေသာ

မွတ္တမ္းမ်ားအရ

အစၥလာမ္ဘာသာသည္

ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ၁၂၀၀ ခန္႔မွစ၍ ေရာက္႐ွိ အေျခခ် ေနထိုင္ခ့ၾဲ ကေၾကာင္း သိ႐ွိရပါသည္။ 23

ျပန္႔ႏွံ႔ပုံ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အစၥလာမ္ဘာသာ ျပန္႔ႏွံ႔ပုံကုိ ေလ့လာခဲ့ရာ ေအဒီ ၈-ရာစုႏွင့္ ၁၆-ရာစုအတြင္း ပါ႐ွန္းႏွင့္ အာရဗ္သေဘၤာမ်ား ေရေၾကာင္းသြားလာျခင္းသည္ အေ႔႐ွဖ်ားပင္လယ္မ်ားတြင္ လႊမ္းမုိးခဲ့သည္။ ၎ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရာင္း၀ယ္ေရးစခန္းမ်ားသုိ႔လည္း ပါ႐ွန္ႏွင့္ အာရဗ္ကုန္သည္တုိ႔ အေျခခ်ေနထိုင္ခ့သ ဲ ည္။ ေအဒီ ၁၆၆၀ တြင္ အိႏၵိယျပည္၌ ႐ွာဂ်ဟန္ဘုရင္ ကြယ္လန ြ ္ခ့ရ ဲ ာ သားေတာ္ ႐ွာ႐ႈဂ်ာသည္ ေနာင္ေထာင္ ၾကရန္အဇစ္ႏွင့္ နန္းလုခဲ့ရာ အေရးနိမ့္သျဖင့္ ရခိုင္ဘုရင္ စႏၵသုဓမၼမင္း (၁၆၅၂-၁၆၈၄)ထံ အကူအညီေတာင္း ခု၀ ိ င္လာခဲ့သည္။ စႏၵသုဓမၼမင္းအား ကတိမတည္ဟုဆုိရာ ႐ွာ႐ႈဂ်ာက ပုန္ကန္ခ့ရ ဲ ာ ႐ွာ႐ႈရ်ာက်ဆုံးခဲ့ၿပီး သူ၏ အေျခြအရံမ်ား ကမန္(ေလးသည္ေတာ္)တုိ႔အား

ရခိုင္ဘုရင္၏

ကုိယ္ရံေတာ္တပ္ဖ႕ဲြ

ခန္႔ထားခဲ့သည္။

စႏၵ၀ိဇယ

(၁၇၁၀-

၁၇၃၁)လက္ထက္က်မွ ထုိကမန္တုိ႔အား ႏွိပ္ကပ ြ ္ခ့သ ဲ ည္။ မ်ားစြာေသာ ကမန္တုိ႔အား ရမ္းၿဗဲကၽြန္း၊ စစ္ေတြအနီး သင္းဂနက္၊ သာယာကုန္းေက်း႐ြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႔ထားခဲ့သည္။ ရခိုင္ ျပည္နယ္ ကမန္ မြတ္စလင္မ္တုိ႔အျပင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အေ႔႐ွပိုင္းေဒသမ်ား၊

ရမ္းၿဗဲကၽြန္းႏွင့္

သံတဲြ

တစ္၀ိုက္တင ြ ္

တုိင္းရင္းသား

ျဖစ္ၾကေသာ

အစၥလာမ္ဘာသာ

ကုိးကြယသ ္ ည့္ ရခိုင္မ်ား အႏွံ႔အျပား႐ွိေနသည္။ ၁၅၃၉ ေအဒီတင ြ ္ တပင္ေ႐ႊထီး ပဲခူးကုိ တိုက္ခိုက္ခ့စ ဲ ဥ္ ၁၅၉၉ ေအဒီတင ြ ္ ေတာင္ငူဘုရင္ ပဲခူးကုိ တိုက္ခိုက္ခ့စ ဲ ဥ္တင ြ ္ ဖမ္းဆီးရမိေသာ မြတ္စလင္မ္မ်ား ၁၅၄၇ ေအဒီတင ြ ္ တပင္ေရႊထီး

ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕ကုိ

၀င္တိုက္ခ့စ ဲ ဥ္ႏွင့္

၁၇၀၇

ေအဒီတင ြ ္

စေနမင္း၏

အရာ႐ွိမ်ား

သံတက ဲြ ုိ

တုိက္ခိုက္ခဲ့စဥ္ ဖမ္းဆီးရမိခဲ့ေသာ မြတ္စလင္မ္မ်ား၊ ၁၆၁၃ ေအဒီတင ြ ္ အေနာက္ဘက္ လြန္မင္း သန္လ်င္ကုိ တိုက္ခိုက္ခဲ့စဥ္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕ က်ၿပီးစအခါ ဒီဗရစ္တုိ၏ ေနာက္လိုက္ မြတ္စလင္မ်ား (သုိ႔မဟုတ)္ စစ္ပၿဲြ ပီးစ အခ်ိန္ေနွာင္းမွ ေရာက္႐ွိလာေသာ သေဘၤာမ်ားမွ မြတ္စလင္မ်ားအား ေ႐ႊဘုိခ႐ိုင္၊ ေျမဒူး၊ စစ္ကိုင္းခ႐ိုင္၊ ပင္းယႏွင့္ ခံလူး၌လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္ဆည္ခ႐ိုင္ လက္ပံ၌လည္းေကာင္း၊ ရမည္းသင္းခ႐ိုင္ ယင္းေတာ္တုိ႔၌လည္းေကာင္း ေနရာခ်ထားခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ဘုိးေတာ္ဘုရား လက္ထက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၆၃-ခုႏွစ္ (၁၈၀၁ ေအဒီ) နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၂-ရက္တင ြ ္ ေ႐ႊတိုက္ပုရပိုက္မွ ေက်ာက္တစ္လုံးကုိ ဗုိလ္မင္းရဲလွေက်ာ္ထင္ ေရးကူးေသာ စစ္တမ္းတြင္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၀၆၀ မွ ၁၀၇၆ အထိ နန္းစံေသာ အင္း၀ စေနမင္း လက္ထက္တင ြ ္ ရခိုင္ဘက္မွ ၀င္ေရာက္လာေသာ မြတ္စလင္ ၃၀၀၀ ေက်ာ္အား ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၀၇၀ (၁၇၀၉ ေအဒီ)တြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ၁၂-ေနရာ၌ ေနရာခ်ထားခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ (၁) ေတာင္ငူ (၂) ရမည္းသင္း (၃) ေညာင္ရမ္း (၄) ယင္းေတာ္ (၅) မိတၳီလာ (၆) ပင္းတလဲ (၇) တဘက္ဆဲြ (၈) ေဘာဓိ (၉) သာစည္ (၁၀) စည္ပုတၱရာ (၁၁) ေျမဒူး (၁၂) ဒီပယ ဲ င္း စသည္တုိ႔တင ြ ္ ျဖစ္သည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါအတုိင္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တ႔သ ုိ ည္ အာရဗ္သေဘၤာမ်ား ပ်က္၍ ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္ခဲ့ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အာရဗ္ပါ႐ွန္ ကုန္သည္မ်ား ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးစခန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာသုိ႔ ေ႔႐ႊေျပာင္းေနထိုင္ခ့ျဲ ခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ ေၾကာင္း သိ႐ွိရသည္။ ၁၉၉၃-ခုႏွစ္ ေကာက္ယူရ႐ွိသည့္ သန္းေခါင္းစာရင္းအရ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္နယ္ တုိင္းမ်ားတြင္ လူဦးေရ ၁၆,၂၀,၂၃၃ ဦး ႐ွိသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူဦးေရ၏ ၃ ဒႆမ ၇၉ % မွ်႐ွိေလသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား တစ္ေန႔ ငါးႀကိမ္ ၀တ္ျပဳႏိုင္ရန္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဗလီေက်ာင္း ၁၇၁ေက်ာင္းႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးတြင္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေပါင္း ၂,၂၆၆ ခန္႔႐ွိပါသည္။ (သာသနာေရာင္၀ါထြန္းေစဖုိ႔စာအုပ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၆၅-၆၈)မွ ****** 24