Regulamin służby polowej 1929

MINISTERSTWO

SPRAW

WOJSKOWYCH

O. 2 1921

RE GUL AMI N SŁUŻBY POLOWEJ P R Z E D R U K poprawiony według D z. Rozk. Nr. 17/27 p o z. 163.

W A R S Z A W A

1929

G ŁÓ W NA KSIĘGARNIA W O J SK O W A

CENTRALNA

biblioteka w o j s k o w a

/

30010

M IN IS T E R S T W O

SPRA W

W O JS K O W Y C H

O. 2 19 2 1

R

S

E

Ł

U

G

Ż

U

B

Y

L

P

A

O

M

L

O

I

W

N

E

J

P R Z E D R U K p o p raw io n y w edług D z. R ozk. Nr. 17/27 poz. 163.

W A R S Z A W A 1929 GŁÓWNA KSIĘGARNIA W OJSKOW A

" CZĘŚĆ VIII. WA L K A .

3 0.01 0

R O Z D Z IA Ł A.

Wiadomości ogólne o walce. a) Ogólne zasady walki.

Zatwierdzone przez Ministerstwo Spraw Wojskowych pismem L. 146 O ddz. III Szt. Gen. z dn. 3 II 1921 r.

1.

Bitwa jest zmaganiem się woli przeciwników. Do zwycięstwa potrzebna jest silna wola zwyciężenia wroga. Wola zwy­ G dy słabnie w o l a z w y c i ę s t w a , gdy wkrada się cięstwa. w serce dowódcy zwątpienie we własne siły, decyzja staje się niepewną i klęska jest nieunikniona. Ostatecznym zwycięzcą nie jest ten, który miał mniejsze straty lub większe zdobycze, lecz len, którego wola była silniejsza, siła moralna większa.

2

Celem walki czyto zaczepnej, czy obronnej, jest . zewsze zniszczenie nieprzyjaciela, lub przynajmniej czę­ Cel walki. ści jego żywych sił. Należy zatem dążyć do zadania nie­ przyjacielowi jak największych strat. 3. Każda jednostka, mająca brać udział w walce, musi Zadanie bo­ otrzymać zadanie, które określa jej rolę w działaniu jowe, jako ogólnem. podstawa działania

Druk. L. W olnickiego, Warszaw.a, Poznańska Nr. 29.

Działanie ma tem więcej widoków powodzenia, wojsk. im lepiej jest przygotowane. Im więcej środki natarcia i obrony są udoskonalone tem trudniej będzie improwi­ 4. zować podczas samego działania bojowego. Przygotowa­ Nieodzowna nie do działania polega przedewszystkiem na stworzeniu potrzeba planu działania. planu dzia­ Każde działanie powinno być wykonane według łania. myśli przewodniej i planu tego d-cy, który otrzymał roz­ kaz zadanie to przeprowadzić. Obowiązkiem d-cy jest natychmiast po otzymaniu zadania ustalić myśl przewod­ nią, aby go nie zaskoczyły nieprzewidziane wydarzenia i nie narzuciły mu obcej inicjatywy. ,

4

Regulamin s użby polowej. Część V III.

M y ś l p r z e w o d n i a d-cy, który dąży do wyko­ nania powierzonego zadania, stanowi podstawę p i a n u d z i a ł a n i a , według którego ma być działanie podjęte i przeprowadzone. Zasadniczo, powinno posiadać każde d-two przed wykonaniem większych działań pisemnie opracowany p l a n działania. R o z k a z e m o p e r a c y j n y m poleca d-two pod­ władnym wojskom i służbom wykonanie swego p l a n u działania.

P l a n d z i a ł a n i a wyłania się z zadania i myśli przewodniej d-cy, a ponadto opiera się na: a) położeniu taktycznem i materjalnem wojsk własnych; b) położeniu, zamiarach oraz zasobach nieprzyja­ ciela; c) charakterze terenu działań. |Znajomość położenia taktycznego i materjalnego wojsk własnych jest obowiązkiem służbowym każdego dowódcy. W iadomości o nieprzyjacielu zawsze będą nie­ pewne, więc konieczne stanie się ciągłe, metodyczne i wytrwałe rozpoznawanie nieprzyjaciela. Zarządzenia ty­ czące się rozpoznawania nieprzyjaciela i .zebrania w ia­ domości, stanowić będą ważną część planu walkiTj P l a n d z i a ł a n i a zawiera następujące części: a) określenie powierzonego zadania; b) myśl przewodnią dowódcy; c) zarządzenia prowadzące do wykonania tejże; d) przewidywania ułatwiające wykonanie powie­ rzonego zadania flm więcej pozostaje czasu między otrzymaniem rozkazu, a jego wykonaniem, tem lepiej obmyślony i do­ skonalszy będzie plan działania, Jeżeli wykonanie zadania następuje bezzwłocznie po jego poleceniu, p l a n d z i a ­ ł a n i a stanie się r o z k a z e m o p e r a c y j n y m . Ale i w tym wypadku musi d-ca wykonawcom rozkazu wy­ jaśnić swą myśl p r z e w o d n i ą działania. Im trudniejsze są warunki wykonania i im łatwiej mogą wykonawcy roz­ kazu znaleźć się w położeniu nieprzewidzianem lub krytycznem, tem lepiej muszą znać myśl przewodnią działa­ nia. Tylko wówczas będą oni mogli działać samodzielnie, w ramach ogólnego planu dowódcy. Plan będzie tem lepiej wykonany, im więcej wy­ konawców' go zna. Dowodca podaje oo wiadomości pod-

W alk a.

5

•egłym mu wojskom i służbom ustnie lub pisemnie te części planu działania, które ich w szczególności dotyczą. Mimo to, trzeba jednak zachować tajemnicę przygotowań, wyznaczając czasem odprawę, na której^podaje się ogólne objaśnienie planu. Niekiedy warunki zmuszają dowódcę do zachowa­ n ia w tajemnicy swoich zamiarów. Plan walki dywizji musi jednak dowódca zawsze podać do wiadomości swe­ mu szefowi sztabu, lub swemu ewentualnemu zastępcy. Udoskonalone uzbrojenie, jako też ruchliwość w manewrowanju powodują, że zwykle, mimo silnego dążenia zwycięzcy, nie uda się wywalczyć przewagi za pierwszem ■uderzeniem. W alka przedstawia się raczej jako szereg leonsenkwentnie i logicznie przeprowadzonych wysiłków, dążących do ostatecznego zniszczenia nieprzyjaciela. T ak też zwycięstwo daje się odczuć jedynie przez z u ­ ż y c i e nieprzyjaciela, spowodowane pobiciem jego ż y ­ w y c h si ł .

5. Stopniowa­ nie w ysił­ ków do zniszczenia nieprzyja­ ciela.

Aby móc zużyć nieprzyjaciela, aby móc stopniować 6. jw e wysiłki, tak w przestrzeni, jak też w czasie, trzeba Ugrupowanie wszystkie walczące oddziały ugrupować w głąb. To u g r u w głąb. p o w a n i e w głąb ma na celu zachowanie części sił świe­ żych aż do końca walki, tem bardziej, że zwykle ostatni -wysiłek jest najcięższy i decydujący. Nie może to być jednak powodem do nieużycia wszystkich świeżych sił w decydującej chwili, bo przedewszystkiem chodzi o wyonanie powierzonego zadania. Żadnemu dowódcy nie wolno odstąpić do wykonania swego zadania zanim ostatni karabin z odwodu stanął do walki. Aby zwyciężyć, nie trzeba być zawsze i ciągle 7. Wybór silniejszym od nieprzyjaciela, wystarczy być silniejszym punktów w obr3nem miejscu i w obranej chwili. Ta zasada dotyczy tak całego działania danej jed­ walki; sku­ pienie wy­ nostki, jak też jej poszczególnych części. siłków na Każdy wysiłek bojowy, każde działanie zbrojne decydującem przygotowuje się ruchami czyli manewrami wojsk. miejscu. Tak w' natarciu jak i w obronie, działania wojsk m ają na celu: a) przedewszystkiem, zniszczenie tych żywych sjł nieprzyjaciela, których pobicie powoduje nie­ powodzenie sąsiednich;

6

Regulamin służby polowej. Część V III.

b) zawładnięcie decydującemi częściami terenu, których utrata zmusza nieprzyjaciela do wal­ czenia w taktycznie niepomyślnych warunkach. W miejscu, z którego rozwinie się natarcie, lub którego ma się bronić, należy zgromadzić jak najwięcej sił i użyć wszelkich sposobów, aby osiągnąć nad nieprzy­ jacielem przewagą fizyczną i moralną. 8. Ekonomja

sił.

Każde wydzielenie części wojsk osłabia siły po­ trzebne do głównego zadania. Siły należy oszczędzać, aby do decydującej walki i na decydującem miejscu mieć ich jak najwięcej. Wydzielanie części wojsk i odtrywanie ich od głównego działania jest usprawiedliwione ylko w razie konieczności, jeżeli w walce wiążą one siły przynajmniej równe swoim. W innym wypadku oddział wydzielony jest niedostatecznie wyzyskany. D ążąc do możliwej ekonomji swych sił, każdy dowódca dba o to, aby ściągnąć oder­ wane oddziały, jak tylko znikną przyczyny, które spowo­ dowały ich wysłanie.

9

Żaden rodzaj broni nie może samodzielnie przepro­

W spółdzia­ wadzać działań bojowych od początku do końca, z wy­ łanie jątkiem szczególnych wypadków. Tylko ściśle harmonijne wszystkich współdziałanie rozmaitych rodzajów broni prowadzi do rodzajów skutecznych wyników, przy jednoczesnem ^zmiejszeniu strat. broni.

Wszyscy oficerowie, bez względu na ich stopnie i funkcje, muszą znać sposoby współdziałania wszystkich broni.

10.

Zaskoczenie taktyczne ma tem większe znaczenie, doskonalsze jest uzbrojenie własne, które umożliwia szybkie rozstrzygnięcie walki przez wyrządzenie znacz­ nych strat w krótkim czasie. Należy wszelkiemi sposo­ bami dążyć do zaskoczenia nieprzyjacielu przez niespo­ dziewane natarcie. Powodzenie może być tak znaczne, że dla zaskoczenia przeciwnika można nieraz zmienić wysiłek. Zaskoczenie strategiczne zależy od tajemnicy przygotowań. Zachowanie tajemnicy planów i przygotowań do działań jest podstawowym obowiązkiem. N i e z a c h o ­ w a n i e t a j e m n i c y , bez względu na motywy, j e s t zbrodnią.

Zaskoczenie. im

7

W alka.

11

.

Powyżej wymienione ogólne zasady walki muszą być stosowane do położenia. Część z nich — konieczność Względność posiadania planu działania — nie zależy od warunków; zasad tak­ inne zaś podlegają wpływom, jakie wywierają stan liczeb­ tycznych. ny i materjalny wojsk własnych, właściwości terenu (pusz­ cze, lasy, bagna, góry), oraz wartość bojowa nieprzyja­ ciela. Ten ostatni czynnik nabiera zasadniczego znaczenia w Polsce, która może być zmuszona do walki z rozmaity­ mi przeciwnikami, a mianowicie? a) nieprzyjacielem bitnym, bardzo wyszkolonym* dobrze zorganizowanym, dobrze zaopatrzonym materjalnie i opartym na silnym przemyśle krajowym; b) nieprzyjacielem, którego ambicje polityczne przewyższają organizację wewnętrzną i siłę prze­ mysłową kraju, lecz który nie pozbawiony jest wytrzymałości i ruchliwości. W jednym i drugim wypadku żołnierz polski musi się liczyć naogół z przewagą liczebną nieprzyjaciela; musi jednak również pamiętać, że ta przewaga istniała w wyż­ szym stopniu we wszystkich polskich rozprawach zbroj­ nych, minionych dni, lat i epok, i nigdy narodu aie zastra­ szyła i nie pokonała. W ojsko obowiązane jest znać formy walki z prze­ ciwnikiem nowoczesnym, zorganizowanym i uzbrojonym. Regulamin służby polowej dotyczy zasadniczo działań tego rodzaju, zwracając jednak uwagę na warunki walk na rozległych frontach, z nieprzyjacielem niedostatecznie wyposażonym.

b) Dywizja w walce.

12.

Dywizja jest organicznym związkiem .wszystkich rodzajów broni. Może ona samodzielnie pod kierunkiem Charaktery­ swego dowódcy, przeprowadzić własnemi środkami każde styka dywi­ zji piechoty. działanie bojowe od początku aż do końca. Dywizja jest podstawową jednostką działania tak ­ tycznego. S k ł a d b o j o w y dywizji ustalony jest regulami­ nowo, z zastosowaniem do przeciętnych warunków walki. W pewnych szczególnych warunkach, odpowiednio do jej zadania, przydziela się do dywizji, jako wzmocnienie, siły dalsze, a mianowicie: ja z d ą — jeżeli dywizja działa samodzielnie, lub na bardzo rozległym froncie;

8

Regulam in s łu żb y polow ej. C zęść VIII.

a r t y l e r j ę — jeżeli dywizja ma nacierać na sil­ nie umocnionione pozycje lub przedmioty, których posia­ danie decydować może o losie bitwy i o które walka będzie przypuszczalnie szczególnie zawzięta. Przydział samochodów pancernych powiększy w dużej mierze zdolność bojową dywizji, tak w walce ruchowej, jak też pozycyjnej. Organizacyjnie dywizja nie posiada własnego lot­ nictwa. W walce z silnie umocnionym nieprzyjacielem tak dowództwo dywizji jak też artylerja nie mogą obejść się bez obserwacji powietrznej. Eskadry lotnicze oddane do dyspozycji dywizji, sposób obserwacji lotniczej, lub też współdziałanie bojowe lotnictwa wyższych do­ wództw, mnszą być określone w każdym poszczególnym wypadku. 13.

D y w i z j a

walczy zwykle w składzie

armji.

Pas (odci­ Otrzymuje ona od swego przełożonego dowództwa rów­ nek) działań. nocześnie z zadaniem taktycznem, swój p a s d z i a ł a ń ,

czyli granice oddzielające ją od jednostek sąsiednich. W walce obronnej pas działań nazywa się „odcinkiem”. Rozc ągłość pasa działań zależy od warunków, taktycznych, od terenu, a głównie od położenia nieprzy­ jaciela. Jednostka, której powierza się przerwanie frontu, będzie miała wąski pas działań, a dywizja mająca dzia­ łać ruchem oskrzydlającym, otrzyma pas działań tak roz­ legły, by móc wykonać to zadanie. W walce z przeciw^' om ilościowo słabszym, pa­ sy działań można bez ..bezpieczeństwa rozszerzyć — ich rozległość ułatwia tylko działanie; — w walce z prze­ ciwnikiem działającym zwarcie pasy działań należy zm niej­ szyć, celem uniknięcia możliwego niebezpieczeństwa przerwania własnego frontu. W wypadkach gdy teren jest niedogodny dla dzia­ łań piechoty i arty erji, pas działań może być odpowied­ nio zwiększony. Należy odróżniać pas działań od frontu bojowego.

9

W alka

wego. Gdzie teren nadaje się szczególnie do samodziel­ nego działania piechoty, tam front bojowy będzie szer­ szy; — gdzie zaś piechota bez mocnego wsparcia arty­ lerji obejść się nie może, front bojowy będzie zwężony. W walce z nieprzyjacielem rozciągniętym w jed­ nej łącznej linji, front bojowy może być szerszy. Jednak­ ie w punktach, w których chce się osiągnąć wynik de­ cydujący, siła liczebna wojsk musi być większa od nie­ przyjacielskiej. W ten sposób przygotowuje się przerwa­ nie frontu przeciwnika i uzyskanie powodzenia. W walce z nieprzyjacielem ugrupowanym w głąb, front bojowy musi być zwężony, aby w natarciu być zdolnym do kolejnych wysiłków, zmierzających do rozbi­ cia przeciwnika, w obronie zaś znaleźć siły do odparcia kolejnych natarć nieprzyjacielskich. Front bojowy dywizji lub mniejszych jednostek, waha się w ramach ograniczonych, gdyż zależy on od danych stałych, jak skuteczna donośność karabinów i dział. W walce z silnie umocnionym nieprzyjacielem, na terenie, nadającym się do współdziałania wszystkich ro­ dzajów broni, front bojowy dywizji nie powinien prze­ kraczać: i f 4-ch km dla działań zaczepnych, ( 5— 6 „ „ „ obronnych. Jeśli front bojowy przekracza te granice, to ogól­ ne kierownictwo staje się trudne, w działaniu zaczepnem — natarcie traci na sile i dywizja może stracić roz­ pęd, w obronie dywizja zaangażowana na całym fron­ cie przez liczebnie większe siły może się zachwiać w oporze. W walce pozycyjnej, udoskonalenie umocnień obronnych może spowodować ścieśnienie frontu bojowe­ go nacierającej dywizji do 2 km, a w obronie — rozsze­ rzyć do 10 — 12 km. Pasy działania zmieniają się w s t o s u n k u o w i e-

14. Front bojowy.

Dla dywizji, jednostki taktycznej, złożonej z ró ż­ nych rodzajów broni, frontem bojowym jest ta część pasa działań, na której artylerja może z korzystnym wynikiem wspierać piechotę. Teren i ” znajomość ugrupowania nieprzyjaciela w głąb, wpływają na oznaczenie szerokości frontu bojo­

15.

Stosunek W walce z nieprzyjacielem silnie umocnionym, pasa dzia­ w punktach decydujących o bitwie pasy działań są pra­ łan ia do frontu bo­ wie równe frontom bojowym. jowego. Jeżeli chodzi o to, aby dywizjom działającym dać

1 e większym aniżeli fronty bojowe.

możność oskrzydlenia lub obejścia nieprzyjaciela, wraż­ liwego na takie działanie, pasy działań i fronty bojowe rozszerza się. Ma to miejsce i w tych wypadkach, kiedy

Regulamin służby polowej. Część V III.

10

ogólny front w stosunku do sił będących w rozporządze­ niu jest bardzo długi. W ówczas dywizja może w natarciu działać na 15 km — w obronie na 30 km, a nawet w wy­ padkach szczególnie korzystnych na 40 — 50 km. W tych wypadkach fronty bojowe bądą tylko małą cząstką pasa działań. Na całej szerokości swego odcinka dywizja stacza jedną lub więcej bitew,— oddziały, których zadaniem jest walczyć, przyjmują front bojowy odpowiedni do swvch stanów liczebnych. W olne przestrzenie, które się wytwa­ rzają, będą jedynie przesłaniane, lub nawet świadomi* nie strzeżone. Mimo to dowódca odpowiedzialny jest za całość pasa działań. Zaniedbanie obszarów leżących poza wła­ ściwym frontem bojowym może stać się przyczyną nie­ powodzeń jednostki sąsiedniej, 16.

Rozległość

pasa

działań

wpływa

zasadniczo

na

Bospodarka ugrupowanie i prowadzenie dywizji. Jednolitość działania siłami w roz­ dywizji jest jeszcze zapewniona, jeżeli łączność bojowa ciągłym pa­ między poszczególnemi członami dywizji da się utrzymać. sie działań. Jeżeli łączność bojowa nie da się utrzymać, działanie

rozpada się na samodzielne działania poszczególnych członów (brygad, pułków), które muszą być zespolone rozkazami dowódcy dywizji. W tym wypadku należy czło­ nom tym wyznaczyć dalej idące cele i zadania samodzielne. Rozległość pasa działań nie może być powodem rozproszenia dywizji na drobne oddziały. Dowódca ma tylko wtedy wpływ na przebieg działania, jeżeli rozpo­ rządza odwodami i jeżeli elementy natarcia, czy obrony (brygady, pułki), są tak skupione, że mogą wykonywać jego rozkazy. W jakichkolwiek warunkach i z jakimkolwiek nieprzyjacielem dywizje walczą, wyższe dowództwa muszą wszelkiemi sposobami dążyć do tego, aby tym jednostkom które wykonywają ważniejsze zadania, lub których powo­ dzenie^ może być najszerzej wyzyskane, zmniejszyć pasy działań na niekorzyść tych jednostek, które mają zadania drugorzędne. R O Z D Z IA Ł B. ,7. W spólność działania.

Poszczególne rodzaje broni w walce. Wszystkie rodzaje broni przyczyniają się do roz­ boju czynności bojowych i wpływają na ich przebieg.

11

W alka

Zadaniem dowództwa jest łączyć je materjalnie i m oral­ nie. Zespolenie sił do wspólnego celu jest najważniejszem zadaniem wyższego dowództwa.

a) Piechota. 18. Piechota zdobywa teren i utrzymuje zajęte obszary. Przypadają jej najcięższe, ale też najszczytniejsze zada­ Charaktery­ styka i za­ nia w walce. dania Piechota walczy dwoma środkami: ogniem i ru­ chem naprzód. Tylko ruch naprzód prowadzi do zwy­ piechoty. cięstwa; jest on jednak nieraz tylko wtedy możliwy, je­ żeli siła ognia artylerji i piechoty nieprzyjacielskiej nie przekroczy ustalonej doświadczeniem miary natężenia, oraz Ofilności. ^Broń palna, szczególnie samoczynna o dużej wy­ dajności strzałów, zyskała tak dalece rozstrzygający wpływ na przebieg walki, że na przestrzeni będącej całkowicie pod silnym ogniem wszystkich broni piecho­ ty (karabiny, kar. masz., broń samoczynna, działka i d. t.), która odpowiednio niemi włada i zachowuje zimną krew, posuwanie się naprzód jest niemożliwe, bo pociąga za sobą, bez względu na rodzaj przyjętych szyków, nad­ mierne straty. Z drugiej zaś strony, dobrze posuwająca się piechota posiada, dzięki swej sile ogniowej, tak znacz­ ną siłę zaczepną, że potrafi samodzielnie przezwyciężyćnieprzyjaciela, gorzej zorganizowanego i broniącego się nieumiejętnie stosowanym ogniem. Doświadczenia ostatniej wojny dowodzą, że gdzie­ kolwiek chodziło o poważne walki z dobrze zorganizowa­ nym przeciwnikiem, piechota bez poparcia przez inną broń obejść się nie może. W szczególności podczas na­ tarcia, ogień piechoty jest tylko jakby uzupełnieniem ognia artylerji, której zadaniem jest zniszczyć, lub przynajmniej obezwładnić nieprzyjaciela. Wobec przeciwnika nie umiejącego u r z ą d z a ć obrony w całej pełni, oraz przy spotkaniu, piechota prąca niepowstzymanie naprzód stwarza tem samem podstawo­ we warunki zwycięstwa. W e wszystkich wypadkach piechota musi być. chętna i zdolna do walki wręcz, która często jest o s ta j tecznym środkiem zgniecenia nieprzyjaciel^^ Czołgi zwalczają ogień nieprzyjacielskiej piechoty na krótką metę i są przez to cenną pomocą dla naciera­ jącej piechoty. Znaczenie czołgów wzrasta stale. Ścisłe współdziałanie piechoty bądźto z samą arty-

Regulamin służby polowej. Część VIII.

12

13

Walka lerją, bądź z samemi czołgami, bądź też artylerją i czoł­ gami, jest ząsadniczym warunkiem zwycięstwa. 19.

Kierowanie piechotą w walce nowoczesnej staje się

Dowództwa. coraz trudniejsze.

W walce 7. nieprzyjacielem, obsadzającym pozycję silnie umocnioną, trzeba powstrzymać niecierpliwość żoł­ nierza i działać metodycznie. W wypadkach zaś, gdy nie­ przyjaciel nie znajduje się na pozycji umocnionej, gdy artylerja jego nie rozwinęła się jeszcze do boju, w razie niespodziewanego spotkania nieprzyjaciela lub podczas pościgu — błyskawiczna ocena położenia i śmiałość dzia­ łania decydują zawsze o zwycięstwie. fPiechota, która potrafi ryzykować w podobnych wy­ padkach, zyskuje przewagę, której materjalne i moralne znaczenie daje się uczuć w całej walce. Wielka ilość nowych, udoskonalonych broni spec alnych w piechocie i rozmaite charakterystyczne ich właściwości — umożliwiają w walce nowoczesnej piechoty przeprowadzenie rozmaitych kombinacyj, przez co walka ta staje się sztuką, nie znaną w dawnych czasach. Jednakże nigdy nie należy zapominać, że jak dawniej, tak i dzisiaj ostatnim okresem walki jest dla piechoty uderzenie na bagnety! Wszelkie ulepszenia w uzbrojeniu są bez war­ tości, o ile żołnierz nie będzie tak w natarciu, jak i w prze­ ciwnatarciu dążył silnie do uderzenia na bagnety, a w obro­ nie nie będzie oczekiwał nieprzyjaciela z zimną krwią i stanowczością na\v;et wtedy, gdy nieprzyjaciel dotrze do samej linji obronnej-? W ciężkim boju, piechota zużywa się, tak fizycznie jak też moralnie, bardzo szybko, Należy więc chronić ją więcej niż inne bronie od przemęczenia i niepotrzebnych strat. Trzeba zatem liczyć się z naturalnem zużyciem pie­ choty w długich bojach i ciężkich warunkach, i dążyć wszelkiemi sposobami do terminowej zmiany jednostek zużytych przez wypoczęte. Ugrupowanie wojska w głąb ułatwia taką wymianę. 20.

Czynniki wartości bojowej piechoty.

Wartość własnej i nieprzyjacielskiej piechoty wpły­ wa decydująco na przebieg działania wszystkich rodzajów broni. Wartość piechoty zależy: od jej wyposażenia w sprzęt wojenny, a szczególnie w broń samoczynną.

Od wyszkolenia całych jednostek i ich sprawnego współdziałania z innemi rodzajami broni. Przedewszystkiem jednak od siły moralnej, wy­ szkolenia i uzbrojeni* pojedyńczego piechura. Im doskonalsza jest broń, tem lepsze musi być wy­ ćwiczone żołnierza^ Piechota składa się z przedstawicieli różnych warstw społeczeństwa. W jej wytrzymałości, bitności i zdolności do poświęcenia odbija się więc duch wojskowy narodu i jego zdolność do zwycięstwa, b) Artylerja. Artylerja działa przez daleki i potężny ogień, jest ona w cnłem tego słowa znaczeniu narzędziem niszczy21. cielskiem. Charakte­ W natarciu rola artylerji polega na torowaniu rystyka. drogi dla nacierającej piechoty (lub jazdy) ^ przez ni­ i rola szczenie żywych sił nieprzyjaciela, pizeszkód i urzą­ artylerji.dzeń powstrzymujących natarcie. Żywe siły nieprzyja­ cielskie stanowi nietylko piechota i jazda, lecz także i w równej mierze artylerja. Im nieprzyjaciel jest obfi­ ciej wyposażony w sprzęt wojenny, tem trzeba szybciej zapanować nad jego artylerją, bo straty od ognia arty­ lerji są znacznie większe od wyrządzonych ogniem pie­ choty. W obronie, rola artylerji polega na uniemożliwie­ niu, a w niektórych wypadkach na zniszczeniu w zarodku przygotowań zaczepnych nieprzyjaciela i na szybkiem wy­ równaniu sił na korzyść obrony. Jeżeli środki i czas nie wystarczą na przeprowa­ dzenie zniszczenia, to zadaniem artylerji będzie obez-władnić ogniem te załogi, które przeciwdziałają naszym działaniom, n?namionami działania artylerji są: a) potęga ognia. b) Donośność ognia. c) Giętkość ognia, dzięki której artylerja, częstobez zmiany stanowiska, działać może nietylko na korzyść jednostek sąsiednich, lecz także ma* są swego ognia, skupiając go na odpowiedniej, przestrzeni. Wyzysicanie tych przedmiotów za­ leży jednak od sprawnej organizacji dowodzd) Możnoćć otoczenia się sztuczną mgłą i chro—

14

Regulamin służby polowej. Część VIII. nienia się tym sposobem od obserwacji, a cza­ sami nawet od strzałów nieprzyjacieia, * e) Znaczna ruchliwość sprzętu, zależna od kalibru i drog.

Podczas marszu, postoju i zbiórki jest artyleria dla nieprzyjaciela łatwym i pożądanym celem; należy wiec dbać o jej ubezpieczenie przez inne bronie, Podczas ostatniej wojny artylerja rozwinęła się w sposob nieoczekiwanej Od stosunku ilościowego i ja­ kościowego artylerji i piechoty obu stron walczących za­ leżeć będą sposoby prowadzenia walki.

.

22

Siła

czynności: Czynniki s iły bojowej artylerji.

bojowa

artylerji

zależy

od

następujących

dział, które mogą być stale uzupełniane. b) biły^ pojedynczego strzału (donośność, skutecz­ ność, szybkość strzału). c) Ruchliwości jednostek artylerji, tak pod wzglę­ dem taktycznym, jak też strategicznym. d) Zaopatrzenie w amunicję i możliwości dostawy sprzętu technicznego, strzelniczego i kartogra­ ficznego, przy użyciu których można osiągnąć szybkość i dokładność strzałów we względnie bezpiecznych warunkach. Można posiadać dobrą piechotę, a napotykać na trudności w tworzeniu dobrej artylerji, bo wartość jej jest ściśle uza­ leżniona od warunków gospodarczych, stanu przemysłu kraju, jak też od przeciętnego pozio­ mu oświecenia narodu. a) Ja zd a .

23.

Jazda działa przez swą łączność i szybkość poru­

C haraktery­ szania się,^ jej przypadają w walce te [zadania, których sty k a jazdy . inne rodzaje broni z powodu braku tych zalet wykonać

nie potrafią.

Jazda liczyć się musi z siłą ognia nowoczesnego przeciwnika i umieć walczyć pieszo w łączności z własną artylerją. Konno walczy jazda, jeżeli położenie tego wymaga i i warunki temu rodzajowi walki odpowiadają, jeżeli jaz­ da^ nieprzyjacielska tę walkę przyjmuje lub jej szuka> jeżeli można zaskoczyć piechotę, która uległa rozluźnie­ niu, zdemoralizowaniu, lub cierpi na brak amunicji, jeżeli

15

Walka.

można zaskoczyć artylerję w marszu, lub natrzeć na baterje od skrzydła, lub ztyłu. Jazda niszczy się prędko, tworzy się zaś długo i trudno. Nie należy więc używać jej w warunkach, w któ­ rych nie potrafi ona zużytkować swych właściwości, a może ponieść porażkę. Głównemi zadaniami jazdy, tak przed jak i w cza­ sie bitwy i po jej ukończeniu, jest rozpoznanie nieprzy­ jaciela i utrzymanie łączności. -D* ozpoznanie i stałe tropienie nieprzyjaciela jest tem ważniejsze, im więcej wojsk wprowadzono w bój oraz im trudniejsze jest ich ubezpieczenie. W tych wypadkach bowiem napady i zaskoczenia są możliwe i mogą osiąg­ nąć nieprzewidziane skutki dzięki sile nowoczesnej broni palnej. Jazda musi być stale w gotowości do walki. Będzie ona mogła najkorzysniej działać albo na początku bitwy, zanim nieprzyjaciel zdoła rozwinąć swe siły, lub też po zachwianiu się przeciwnika, spowodowanem natarciem innych broni/J W walce zaczepnej zadaniem jazdy jest wyzyska­ nie powodzenia innych broni. Działa ona wspólnie z nie­ mi jak długo to jest możliwe i przystępuje do samodziel­ nego działania, do pościgu, gdy współdziałanie ze wzglę­ du na odległość jest już wykluczone — zawsze jednak rozpoznając i ubezpieczając tę jednostkę, do której przynależy. W walce obronnej, jazda może być użyta odpo­ wiednio do swego stanu ogniowego — do zapełnienia przerw we froncie, spowodowanych nagłemi i gwałtownemi natarciami. 0J7spółudział w bitwie będzie tem łatwiejszy i sku­ teczniejszy, im nieprzyjaciel jest mniej bitny, słabiej zor­ ganizowany i wyszkolony ora* gorzej uzbrojony. Skuteczne użycie jazdy polega na szybkiem rozpo­ znaniu położenia i szybkiej decyzji. Wartość jazdy zależy od jej bitności i śmiałości, opartej na tradycji dostosowa­ nej do wymagań nowoczesnej walkiTj

24. Zadania jazdy.

d) Lotnictwo. 25. Zadaniem lotnictwa jest obserwować łączność i wal­ Istota i za ­ czyć. O ruchach i przesunięciach nieprzyjaciela, o jego dania przygotowaniach, jako też o położeniu wojsk własnych lotnictwa.

16

Regulamin służby polowej. Część VIII.

dowiaduje się dowództwo od swego lotnictwa, które objaśnia swe raporty fotografjami. Lotnictwo współdziała w kierowaniu ogniem artylerji wszelkiego kalibru i utrzy­ muje podczas bitwy łączność między dowództwami jed­ nostek, między poszczególnemi rodzajami broni, głównie między piechotą i artylerją, oraz między dowództwem i jego jednostkami. Lotnictwo współdziała w walce na ziemi z innemi broniami przez ostrzeliwanie ważnych i czutych punktów, względnie leżących poza skutecznym ogniem artylerji cięż­ kiej, oraz przez zwalczanie piechoty i artylerji; aby jed­ nak otrzymać w walce na ziemi odpowiednie wyniki, trzeba rozporządzać silnem lotnictwem. Jeżeli obaj przeciwnicy posiadają bogato wyposa­ żone lotnictwo, zadaniem lotnictwa będzie zniszczenie lotnictwa nieprzyjacielskiego, aby zapewnić sobie moż­ ność obserwacji powietrznej i uniemożliwić ją nieprzyja­ cielowi. W tem położeniu eskadry myśliwskie i bombar­ dujące napadają na samoloty, balony oraz podstawy lot­ nicze nieprzyjaciela. Z wyjątkiem znacznej ilościowej przewagi sił po­ wietrznych, przewaga uzyskana w boju jest zawsze tyl­ ko przejściowa. W poszczególnych chwilach i przez pe­ wien ograniczony czas, nawet ilościowo najsłabsze lot­ nictwo potrafi opanować powietrze, jeżeli jest karne i umie manewrować. Eskadry muszą jednak korzystać z każdej^ chwili, kiedy powietrze jest odpowiednie, aby wywiązać się chociażby tylko z najważniejszych części swego zadania. Jeżeli obaj przeciwnicy są w równej mierze słabo wyposażeni, głównem zadaniem lotnictwa będzie obser­ wacja i utrzymanie łączności, które to czynności może zawsze z korzyścią spełniać. e) Saperzy. 26. Zadania saperów.

Czynność saperów w walce polega na wykonaniu tych robót technicznych, które wymagają fachowego wy­ kształcenia i nie mogą być przez inne bronie wykonane. W walce zaczepnej większa część saperów buduje lub polepsza komunikacje, któremi przesuwają się wojska, a szczególni e artylerja. (Por. Cz. XII). Jeżeli natarcie piechoty spotkać się może z prze­ szkodami, do których usunięcia wyszkolenie kompanji

Walka.

17

technicznaj piechoty nie wystarczy, należy przydzielić grupom uderzeniowym jednostki saperskie. W walce obronnej współdziałają saperzy z innemi broniami przy przysposobieniu terenu do obrony, wykonywając szczególnie trudne roboty, jak urządzenie schro­ nisk dla wyższych dowódców i obserwatorów, budowę schronisk przeciw najcięższym kalibrom, budowę punk­ tów flankujących przedpole, niszczenie mostów, i t. d. Przy podziale prac należy unikać rozdrobnienia sa­ perów i rozrywania ich organizacyjnych związków. f) Czołgi. Zadaniem czołgów jest niszczenie technicznych 27. urządzeń nieprzyjaciela i złamanie żywych sił obrońców Zadanie przez nagłe, nieoczekiwane natarcie z niewielkiej odle­ i charakte­ głości. n_ rystyka. Czołgi są opancerzone bronią pomocniczą, która działa na małą odległość i zaw'sze w ścisłej łączności: z nacierającą piechotą. j Użycie czołgów wskazane jest w następujących wypadkach: jeżeli chodzi o zaskoczenie nieprzyjaciela, którego ostrzegłoby przygotowanie artyleryjskie, lub też o natych­ miastowe natarcie na następne linje obronne, wreszcie o wsparcie piechoty w natarciu na te pozycje nieprzyja­ cielskie, których poprzednio nie można było zniszczyć ogniem artyleryjskim. Artylerja nieprzyjacielska jest najniebezpieczniej­ szym przeciwnikiem czołgów, tak że ich skuteczne użycie jest tylko wówczas możliwe, jeżeli własna artylerja po­ trafi uniemożliwić działalność nieprzyjacielskiej, chroniąc przez to czołgi przed ostrzeliwaniem. Dla wykonania tego zadania, winna własna artylerja mieć do dyspozyc/i dobie i przedewszystkiem czujne lotnictwo. Tam gdzie nieprzyjaciel posiada w terenie dużo dobrych punktów obserwacyjnych, których nie można było zniszczyć, użycie czołgów nie jest wskazane. Działanie czołgów jest tylko wttdy skuteczne, jewspółdziałająca piechota bezzwłocznie je wyzyskuje, p ia zapewnienia tej łączności i współpracy, podlegają Jednostki nacierających czołgów bezpośrednio odnośnym dowódcom nacierającej piechoty, którzy są w całej pełni 2

.

28

Zasady użycia czołgów.

18

Regulamin służby polowej. Część V III.

odpowiedzialni za sprawne współdziałanie tych dwóch rodzajów broni. Czołgi mogą działać tylko masowo. W walce z bitnym i wyszkolonym przeciwnikiem, użycie pojedynczych czołgów kończy się zwykle nietylko zniszczeniem lub utratą materjału i załogi czołgów, lecz też krwawą porażką współdziałającej piechoty, na którą nieprzyjaciel skoncentruje cały swój ogień artyleryjski. Z tej przyczyny użycie czołgów w wr.lce obronnej ogra­ nicza się do prowadzenia przeciwnatarć lub też ogólnego zwrotu zaczepnego. 29. Zwalczanie

czołgów.

Jeżeli nieprzyjaciel posiada dużą ilość czołgów, konieczne jest zorganizowanie specjalnej obrony. Najsku­ teczniejszemu środkami tej walki w otwartem polu okatały się jak dotąd: k. m. oraz inne bronie strzelające nabojami o twardych, przewiercających pancerz pociskach, pojedyncze działa odpowiednio zastosowane, a wreszcie ogień artyleryjski wielkiej ilości dział. W szystkie bronie przeciwczołgowe muszą być w terenie tak rozmieszczone, aby nie mogły być dostrzeżone przez nieprzyjacielskich lotników lub obserwatorów. Masa artylerji działa przeciw czołgom ogniem za­ porowym lub ześrodkowanym. Dobre wyniki mogą też osiągnąć pojedyncze działa, rażąc czołgi celnemi strza­ łami. Niespodziewane natarcie czołgów sprawia nawet na dobrej piechocie bardzo niepokojące wrażenie, a woj­ sko nieprzyzwyczajone do tego środka walki może ulec p ariice. Należy więc przy każdej nadarzającej się spo­ sobności ćwiczyć piechotę tak we współdziałaniu z czoł­ gami, iak też w walce przeciw nim. Każdy piechur musi przyjść do przekonania, że załogi czołgów mają, wskutek budowy czołgów, bardzo ograniczone pole widzenia i że wobec tego, zachowując zimną krew, można ukryć się podczas przejścia czołgów, aby następnie rzucić się z ca­ łym impetem na piechotę za niemi postępującą. Ucieczka przed czołgami to zguba. R O Z D Z IA Ł C.

30.

W alka zaczepna.

a) Uwagi ogólne. Cel i środki Celem walki zaczepnej jest rozbicie nieprzyjaciela. walki z a ­ czepnej. Tylko przełamując wolę przeciwnika i narzucając Emu

W alka

19

własną inicjatywę można w walce osiągnąć decydujące wyniki. Natarcie jest formą działania zaczepnego. Posunięciami — czyli manewrami — wstępnemi wprowadza się wojska wszystkich rodzajów broni w ta­ kie położenie, aby ich natarcie mogło mieć największe powodzenie i najlepsze skutki. Bez natarcia dostatecznie starannie obmyślonego, odpowiednio wyposażonego w siły i środki, zorganizo­ wanego i aż do końca przeprowadzonego śmiało i sta­ nowczo, nie można osiągnąć wyników rozstrzygających. Skomplikowane działania, posunięcia, zagrożenia, nie po­ parte poważnem natarciem, zmuszą czasami nieprzyja­ ciela do odwrotu, lecz wówczas nie należy się łudzić, że nieprzyjaciel jest rozbity,’ albo znacznie osłabiony. W ten sposób nie osiąga się rozstrzygnięcia, lecz od­ wleka się je tylko wraz z całą połączoną z niem niepew­ nością. Ażeby zwyciężyć, wystarczy być silniejszym w obra31. nem miejscu i w obranym czasie. Nacierając na nieprzy­ Natarcie jaciela na określonym froncie, wybiera się tę jego część, główne i po­ gdzie cios będzie miał największy wynik. Tu zgromadza mocnicze. się jak największe siły. Cios ten będzie miał w pojęciu •dowódcy — znaczenie g łó w n e g o n a t a r c i a . Inne natarcia mają na celu przygotowanie, ułat­ wienie lub uzgodnienie natarcia głównego, przez w iąza­ nie nieprzyjaciela i zmuszenie go do użycia rezerw. N a­ tarcia te wykonywa się mniejszemi siłami. O ile ostateczne rozbicie nieprzyjaciela wymaga kilku natarć kolejnych, stanowiących jedn^ całość, o tyle znowu każde poszczególne natarcie może się składać z natarcia głównego i natarć pomocniczych. W innych wypadkach dywizja wykonywa tylko jedno natarcie, używając doń wszystkich sił, jakiemi roz­ porządza. j^ozróżn ie nie znaczenia i ważności poszczególnych natarć może istnieć tylko w wyobraźni dowódcy, który odpowiednio do uznania rozdziela siły. Dla oddziałów nacierających niema różnicy w w a ż­ ności natarć — każdy oddział winien iść w bój z tem przekonaniem, że właśnie on przyczyni się najbardziej do^ zwycięstwa. W szystkie oddziały nacierające muszą dążyć do przeprowadzenia natarcia aż do ostatecznego Cyniku, z ciągłem drżeniem do starcia się ż nieprzyja­ cielem na białą b r o ń j

20

Regulamin służby polowej. Część V III.

Jeżeli na teren między natarciem głównem i pomoniczem zostały skierowane oddziały, to muszą one otrzymać ściśle określone zadanie. Mogą one bowiem podsuwać się do nieprzyjaciela z zamiarem uderzenia na niego w odpowiedniej chwili, lub też zachowywać się obronnie. To przejściowe działanie obronne w niektórych częściach pasa działania ma na celu zaoszczędzenie wojsk, szczególnie artylerji, na korzyść natarcia głów­ nego. 32. Ciągłość natarcia.

33. la d a n ie .

3) Ewentualne działów ubezpieczających.

b) D ziałania wstępne. W alkę poprzedzają pewne działania wstępne, ma­ jące na celu: 1) doprowadzenie dywizji do ścisłej styczności z nieprzyjacielem i w takie położenie wyjściowe, aby wszystkich rodzajów broni można było . następnie użyć według myśli przewodniej dowódcy. 2) W razie potrzeby, dostarczenie dowódcy dy­ wizji uzupełniających danych o nieprzyjacielu, w celu ostatecznego i ścisłego określenia przedmiotów natarcia, w ten sposób, aby żaden cios nie trafił w próżnię

odrzucenie

nieprzyjacielskich od­

W działaniach wstępnych biorą udział: a) siły główne, które przechodzą z szyków marszo­ wych, albo nawet z postoju, w szyk bojowy. b) Jazda i oddziały ubezpieczające, straże przed­ nie i boczne, które nawiązują styczność z nieprzyjac elem. c) Ą rtylerja (całość, lub większa część), d) W ojska techniczne. e) W ojska lotnicze. Mogą mieć tu miejsce dwa zasadnicze wypadki: działania wstępne przeciw nieprzyjacielowi p r z y g o ­ t o w a n e m u do obrony i działania wstępne w walce ruchowej.

Powodzenie natarcia, głównie doprowadzenie go aż do ostatecznego, stanowczego rozstrzygnięcia zależy w bardzo znacznej mierze od nieprzerwanego zachowa­ nia inicjatywy w rękach nacierającego. W alkę raz roz­ poczętą należy zawsze doprowadzić do końca. I"W tym celu musi dowódca i jego sztab wszystko przewidzieć i dołożyć energicznych starań, ażeby jak najbardziej skrócić czas potrzebny do wprowadzenia wojsk (artylerji i piechoty) mających przedłużyć lub wznowić natarcie. Jeżeli w natarciu * jakiś poszczególny oddział zo­ stanie wstrzymany przez siły przeważające, stara się on wszelkiemi siłami utrzymać raz zdobyty teren i jak naj­ rychlej wznowić natarcie. W skazów ki podane niżej odnoszą się do natarcia na dobrze zorganizowanego i bojowo wyrobionego nieprzyjaciela. Z nieprzyjacielem mniej bitnym walka będzie lżejsza, jej przebieg szybszy, lecz nigdy nie można za­ niedbać łączności między wojskami, albo też zostawiać piechotę bez wsparcia artylerji, gdy warunki wykazują, że tylko wspólny wysiłek wszystkich rodzajów broni do­ prowadzi do pewnego zwycięstwa?)

21

W alka.

J ('

Dowódca dywizji wie, gdzie się rozpocznie walka, posiadając od lotnictwa i od jazdy wiadomości o nie­ przyjacielu i mając możność zbadania terenu, może do­ kładnie ustalić zasadnicze części swego planu walki, a przynajmniej przedmioty natarcia. Dywizja posuwa się ku n eprzyjacielowi w szyku zastosowanym do myśli przewodniej natarcia, tak by pod koniec marszu oddziały nacierające znalazły się naprze* ciw swych przedmiotów natarcia, odwody zaś w przewi­ dzianych dla nich rejonach. Posunięcia wykonywa dywizja maszerując drogami lub naprzełaj, zachowując środki ostrożności,raby ani po­ szczególne kolumny, ani też ich części nie aostały się w szykach zwartych w ogień dalekonośnej artylerji. Jeżeli nieprzyjaciel posiada silne lotnictwo, trzeba wydać szczegółowe zarządzenia w celu ochrony wojsk przed zdenerwowaniem i stratami wskutek napadów lotniczych. W wykonaniu tych zasad, zwykle będzie musiało dowództwo zarządzić marsze nocne, aby ukryć przed nieprzyjacielem obszar ugrupowania sił głównych. Jest to najlepszy sposób zachowania tajemnicy i bezpieczeń­ stwa. Jeżeli marsze muszą być wykonane za dnia, należy "Wybierać drogi możliwie skryte i jak najbardziej unikać 2hytkiego nagromadzenia wojska| ! Marsze te ubezpiecza się wysuniętemi częściami jednostek czołowych, dając im zadania straży przednich. W walce w otwartem polu muszą te straże przed-

34Przepro­ wadzenie.

35. Działania wstępne przeciwko nieprzyja­ cielowi przy­ gotowanemu do obrony.

22

Regulamin służby polowej. Część VIII.

nie odrzucić ubezpieczenia nieprzyjacielskie i nawiązać styczność bojową z głównym frontem przeciwnika. * W walce pozycyjnej, gdy nieprzyjacielskie oddziały ubezpieczające zajmą stanowiska technicznie umocnione, odrzucanie tych oddziałów może być przedmiotem osobnei, w*tępnej walki, w której oprócz straży przednich weźmie też udział główna masa dywizji. Przeciw nieprzyjacielowi, zajmującemu teren zna­ ny mu i umocniony, trzeba walkę wstępną straży przed­ nich prowadzić metodycznie, aby uniknąć niepotrzebnych strat, obowiązkiem artylerji będzie wspierać posuwanie piechoty. Tak regularnie i metodycznie prowadzone działa­ nia mogą trwać pewien czas. Trzeba zatem wyzyskać go, by najdokładniej urządzić sieć łączności i obserwacji, oraz szczegółowo rozpoznać przez nacierające jednostki— przed­ mioty .jiatarć, punkty wyjścia i kierunki natarcia. f Rozpoznania te przeprowadzają oficerowie wszyst­ kich rodzajów broni, zaopatrzeni w dobre lunety. Wy­ wiady uzupełnia się raportami lotniczemi, zdjęciami fotograficznemi, szkicami i t. d71 . 36,. D ziałania wstępne w walce ruchowej.

Gdy dywizja w pochodzie z zamiarem zaczepnym - t - f ia na nieprzyjaciela ciągnącego również w zamia­ rach zaczepnych, dążeniem dowódcy dywizji musi być uprzedzenie inicjatywy nieprzyjaciela w przyjęciu szyku bojowego, zdając sobie sprawę, że konieczność szybkie­ go i stanowczego działania góruje tu nad wszelkiemi innemi względami. Może ona nawet zmusić dowódcę do ułożenia planu walki bez dokładniejszego rozpoznania położenia. Z wiadomości, które dowódca posiada, w.yciąga on wnioski co do obszaru całego starcia z nieprzy* jacielem. . leP,ei mus‘ dowódca dywizji znać w każdej chwili położenie wszystkich części nadciągającej dywizji własnej. Biorąc to położenie za podstawę, nawiązując do niego dalsze ruchy wojsk, oraz wyzyskując właściwości te­ renu przyszłego starcia, decyduje dowódca w jaki sposób może osiągnąć rozstrzygające wyniki walkiT^ Dowódca dywizji ustala tedy myśl przewodnią pierwszego, wstępnego natarcia, ewentualnie zaś cza­ sowej obrony tych części terenu, w których w czasie tego natarcia wypadnie mu się bronić. Następnie zarzą^ za mimo przypuszczalnego przeciwdziałania nieprzy­

Walka

23

jaciela—przejście dywizji z szyku marszowego w ugrupo­ wanie bojowe. Najważniejsze z tych zarządzeń dotyczą szybkiego opanowania tych części terenu, które w przyszłych wal­ kach odgrywać mogą rolę decydującą. Będą to ważne punkty, mające znaczenie obronne, wyloty ciaśnin, mostów, lasów, punkty obserwacyjne potrzebne dla rozwoju natar­ cia i wprowadzenia w bój artylerji, lub wreszcie takie części terenu, które będąc w naszem ręku przeszkodzą ko­ rzystnemu rozwinięciu nieprzyjaciela. [Jeżeli dywizja maszeruje w kilku kolumnach lub wydzieliła partje, dowódca dywizji znajduje się w zasa­ dzie przy kolumnie głównej i rozporządza przedewszystkiem strażą przednią i artylerją tej kolumny. Następnie uzupełnia on w miarę konieczności bezpośredniemi osobistemi rozkazami ubezpieczenie dywizji, rozporządza­ jąc w tym celu częściami innych kolumn, lub oddziałami oderwanemi. Jeżeli dowódca dywizji chce, aby podwładni do­ wódcy kolumn nie zużyli wszystkich swych sił, lecz za­ chowali część ich do rozporządzenia dowódcy dywizji, musi to wyraźnie rozkazać. Dowódcy poszczególnych kolumn prowadzą swe wojska w sposób określony rozkazem dywizji7| W natarciu podczas spotkania muszą straże przed­ nie działać ze szczególną energją, inicjatywą i z wiel­ kim rozmachem; muszą one, wprowadzając bez wahania wszystkie oddziały w bój, starać się możliwie najszyb­ ciej zająć punkty przedpola potrzebne dla rozwinięcia sił głównych, względnie wyznaczone im przedmioty na­ tarcia. Również i artylerja przyśpiesza zajęcie swych stanowisk. Pod osłoną tego wstępnego boju, zdążają siły głów­ ne dywizji do osiągnięcia obszaru, z którego mają na­ stępnie ruszyć do głównego natarcia, lub też w którym mają pozostać i oczekiwać dalszych rozkazów. Walki wstępne mogą w spotkaniu często rozwinąć sie do większych działań i zmusić nawet do rzucenia do boju czołowych części głównych sił dywizji. 37. Zadania Piechota zajmuje lub zdobywa teren potrzebny do ugrupowania własnej artylerji i do rozwinięcia jednostek artylerji przeinaczonych do natarcia. Wychodzi ona z pod rozka­ w d ziała­ niach zów dowódcy dywizji i przestaje być rozporządzalna 2 chwilą, gdy wejdzie w bój; trzeba więc początkowo wstępnych.

Regulamin służby polowej. Część VIII. wprowadzić tylko część jej koniecznie niezbędną, nato­ miast silnie wspierać ją artylerją, by oszczędzić jej siły. Artylerja ma dwa ważne zadania: a) wspierać piechotę, b) wszcząć walkę z artylerją nieprzyjacielską. Jest rzeczą pierwszorzędnej wagi, by już w działa­ niu wstępnem uzyskać taką przewagę ogniową nad arty­ lerją nieprzyjacielską, by zmusić ją do walczenia cały czas w gorszych warunkach materjalnych i moralnych. Zyska na tem zarówno artylerja, jak piechota. lTPowodzenie walki artyleryjskiej zależy wogóle od następujących warunków: a) od przewagi liczebnej. b) Od jakości ognia, co wymaga dobrej obserwacji. c) Od łatwości kierownictwa, dającej możność ześrodkowania ognia, jest to kwestja łącz­ ności. d) Od wartości stanowisk ogniowych; wobec ar­ tylerji nowożytnej, każda baterja, zmuszona do odsłonięcia się, narażona jest na szybkie zniszczenie. By móc sprostać tym zadaniom nie wystarcza, by artylerja dywizyjna weszła w bój pod osłoną wysu­ niętych oddziałów piechoty, lecz trzeba jeszcze przed przybyciem baterji na stanowiska rozpoznać je urządza­ jąc obterwację i łączność. Walka z artylerją nieprzyjacielską zmusza czasem baterje do poprzestania na bezpośredniem wsparciu pie­ choty straży przednich. Jeżeli więc straż przednia ma opanować kilka przedmiotów, to trzeba tę czynność w czasie tak rozłożyć, aby każdy kolejny wysiłek piechoty mogła popierać cała artylerja będąca w rozporządzeniu^ W walce w otwartem polu pozostaje cała artylerja dywizyjna pod rozkazami dowódcy dywizji, o ile ugru­ powanie dywizji to umożliwia. Bezwarunkowo rozpo­ rządza dowódca dywizji artylerją tej kolumny, przy któ­ rej się znajduje. Baterje przydzielone na czas marszu do straży przednich pozostają zasadniczo pod rozkazami dowodcy artylerji dywizyjnej. Jeżeli dywizja wchodzi w bój podzielona na kilka kolumn, dowódca dywizji ustala warunki wspólnej czyn­ ności całej artylerji, szczególnie dla zwalczania artylerji nieprzyjacielskiej. Tylko te oddziały, które z powodu zbyt wielkiej odległości nie mogą współdziałać w walce sil głównych, kierują swemi baterjami samodzielnie.

Walka.

25

38. Lotnictwo informuje d-two nietylko o położeniu nieprzyjaciela, lecz także o położeniu własnych oddzia­ Zadania łów czołowych. Utrzymuje ono łączność między temi lotnictwa oddziałami i artylerją. Zadania te nabierają szczególnego w działa­ znaczenia w spotkaniu ze względu na szybko następu­ niach wstęp nych. jące zmiany frontu. Działania wstępne stanowią najbardziej czynny okres lotnictwa. Pomoc przy wstrzeliwaniu artylerji i kontrola jej ognia służą nietylko działaniom wstępnym lecz sj|_także podstawą do późniejszej pracy bojowej. |Od lotnictwa zależy też w większości wypadków skuteczność walki artylerji własnej z nieprzyjacielską, ponieważ zwykle tyl^o lotnicy mogą odkryć pewien cel i obserwować jego ostrzeliwanie. Zadania te są wykonalne, o ile lotnictwo własne zdobędzie przewagę nad nieprzyjacielskiemu W równej mierze jak lotnictwo obserwacyjne, winno działać lot­ nictwo bojowe. Organizacyjnie dywizja nie posiada jednostek lot­ niczych do swej dyspozycji. Dowódca dywizji będzie więc musiał zwrócić się we właściwym czasie do Głów­ nej Kw atery Armji, wyszczególniając z jak największą dokładnością swoje żądania. Prócz tego, jest ogromnie ważne, żeby dowódca dywiji utrzymał całą łączność z pomocą wszelkich możliwych śiodków z obserwacyjnemi oddziałami lot­ nictwa armji. P^ażnym warunkiem sprawnego działania lotnic­ twa jest doskonała łączność między Główną Kwaterą Dywizji a lotniskiem, aby nietylko obserwatorzy natych­ miast po wylądowaniu mogli bezpośrednio meldować, lecz aby Główna Kwatera Dywizji mogła nawet podczas walki bezzwłocznie zażądać wykonania pilnych zwia­ dów lotniczych]) 39. Jazda stara się określić ogólny zarys ugrupowa­ Zadania nia nieprzyjaciela. , jazdy. Bierze ona czynny udział we wszystkich działa­ niach wstępnych, uzupełniając wynik walk straży przed­ nich i przyczyniając się do ubezpieczenia artylerji. Ważnem jej zadaniem jest stałe utrzymywanie łączno­ ści między poszczególnemi jednostkami natarcia i od­ 40. działami w^isk sąsiednich. Zadania Wojska techniczne wykonywają wszelkie roboty, które ułatwiają posuwanie się wojsk, szczególnie arty­ wojsk te c h ­ lerji. Część oddziału saperów otrzyma zadanie urządze- nicznych.

26

Regulamin służby polowej. Część VIII-

nia stanowiska bojowego sztabu dywizji i ważnych ośrodków łączności. W ykonanie tych robót wymaga czasu; przydzielając strażom przednim oddziały sape­ rów czyni się to nietylko dla wsparcia ich, lecz głów­ nie dla zyskania czasu potrzebnego do robót technicz­ nych, związanych z wprowadzeniem w bój głównych sił dywizji. W ojska łączności i oddziały łączności poszczegól­ nych pułków i t. d. budują nietylko połączenia natych­ miast potrzebne piechocie i artylerji pierwszej linji, lecz i te, które będą potrzebne oddziałom wchodzącym we­ dług planu walki dopiero później w bój. Należy też po­ łączyć poszczególne dowództwa, jednostki natarcia, oraz jednostki sąsiednie. 41. Czynność dowódcy.

Działania wstępne są dla wszystkich rodzajów broni i służb okresem najbardziej intensywnej działal­ ności; jest to ostatni moment, w którym dowódca dy­ wizji jest władcą wszystkich swych sił. Ażeby działal­ ność ta dała dodatnie wyniki, trzeba żeby ona była jedj .ą ..* zdyscyplinowaną, trzeba więc, żeby dowódca dywizji sam kierował działaniami wstępnemi. O d jasnosci, z jaką on oceni położenie i od dokładności, z ja­ ką wyłoży i poda do wiadomości wszystkim swój plan walki, zależy często jej przyszły wynik. Jeżeli dowód­ ca dobrze ocenił położenie, walka rozwinie się bez trud­ ności i ^wpłynie dodatnio na stan moralny wojska; je­ żeli zaś dowódca się omylił, podwładni, znając jego iam ary i zadanie dywizji, będą mogli okazać własną inicjatywę. Dowódca dywizji maszeruje pr/y straży przedniej razem ze ścisłym sztabem, z dowódcą artylerji dywizyj­ nej i z szefami tych służb, które podczas przygotowań wstępnych muszą powziąć dalsze decyzje.

c) Plan walki i ugrupowanie dywizji do boju. 42. Natarcie czołowe.

Ugrupowanie dywizji do boju wynika z myśli prze­ wodniej planu przyszłej wałki. Przewidziane w planie tym formy natarcia dadzą się sprowadzić do kilku za­ sadniczych kombinacyj. Natarcie czołowe jest to sposób najprostszy, wymaga jednak w walce przeciw nieprzy­ jacielowi zaopatrzonemu w broń nowoczesną znacznej przewagi środków. Celem natarcia czołowego jest przer­ wanie frontu przeciwnika; może ono dać decydujące wyniki, jeżeli się uda wyłom rozszerzyć. Do tego trze­

W alka

27

ba zdążać zawsze, zwykle w ten sposób, że wojska, które przerwały pozycje, rzucają się w prawo i w lewo, w celu zajścia z boku rozdzielonym częściom Hieprzyjaciela; inne zaś części wojsk własnych uderzają wprost na tyły nieprzyjacielskiego ugrupowania z zadaniem wstrzymania nadchodzących odwodów Jeżeli nie uda się rozszerzyć wyłomu frontu, to wojska, które wtargnęły klinem w pozycje nieprzyja­ cielskie, mogą się wkońcu znaleźć w położenin tak ­ tycznie bardzo niekorzystnem. 43. Przy natarciu oskrzydlającem i bocznem można Natarcie się oprzeć na jednem z poniższych założeń: 1) P o ł ą c z e n i e natarcia c z o ł o w e g o o s k rz y d la ją ­ z bocznem lub oskrzydlającem. W tym ice boczne. szyku naciera zwykle dywizja, walcząca na skrzydle armji, lub wtedy, gdy front nieprzyjacielski nie jest jed­ nolity, lecz poszczególne człony jego ugrupowania są znacznie oddalone od siebie. Jedno z tych dwóch na­ tarć musi być główne; zwykle jest niem to, którego wyniki dadzą się lepiej wyzyskać. 2) P o ł ą c z e n i e natarcia czołowego ż dwoma natarciami bocznemi, lub o s k r z y d l a j ą c e m i. Działania takie można zasto­ sować przeciw wystającym kątom frontu lub też przeciw odosobnionym członom ngrupowania nieprzyjacielskiego. Wyiconywa się je według poprzednich wskazówek. 3) P o ł ą c z e n i e dwóch natarć bocz­ nych lub o s k r z y d l a j ą c y c h p r z y o b r o n h e m z a c h o w a n i u s i ę ś r o d k a . W arunkiem po­ dobnego planu jesi zupełne związanie nieprzyjaciela n» froncie przez środek własny: w wykonaniu tego zada­ nia może się też wiążąca część frontu posuwać w stro­ nę nieprzyjaciela. Powodzenie działań oskrzydlających daje zawsze znakomite wyniki, tak materjalne jak i^ moralne. Lecz w wykonaniu tych natarć trzeba zwrocic wielką uwagę na właściwości i charakter przeciwnika. Niektóre oddzia­ ły są nadzwyczaj wrażliwe na najmniejsze zagrożenie boków lub tyłów i niezwłocznie się wycofują: aby w nie uderzyć, trzeba je zatrzymać w miejscu. D a się to usku­ tecznić przez zaskoczenie. W ojska bitne i mężne bronią się do ostateczności, nawet gdy są zupełnie otoczone: aby je znieść, trzeba czasem zużyć tyle sił jak do na­ tarcia czołowego. W y n ik działań oskrzydlających może się bardzo

28

Regulamin służby polowej. Część V III.

/

W alka.

mniejszyc, albo nawet pójść zupełnie na marne, jeżeli nieprzyjaciel, nacierający gwałtownie na obronną część frontu, zagraza jego przerwaniem. Ażeby zmniejszyć o niebezpieczeństwo, nacierający bywa zmuszony do 44.

k“

r m~

ow oslcrzydle,,ia' * prl" l° i

Ugrupowanie bojowe w walce zaczepnej obejmujeUgrupowa­ oddziały nacierające, nie sił. odwody, ewentualnie wojska broniące pewnej części frontu. Aależnie od otrzymanego zadania, oddziały wszyst­ kich rodzajów brom, które dotąd maszerowały w skła­ dzie straży przedniej, wchodzą obecnie w szyk bojowy dywizn, lub pozostają w służbie ubezpieczeń. Oddziały przeznaczone do odwodu rozpoczynają swe przegrupom in ą j

r° Wtedy’ * dy

oddzia*y nacierające je wy.

Odwody mogą się składać z oddziałów wszyst­ kich rodzajow broni Pierwotny skład odwodów zależy sz^^wallcę1' W

dowódca

z m ie r z a

prowadzić przy.

Jeżeli położenie pozwala na rozwinięcie głównego natarcia natychmiast po ukończeniu działań wstępnych, wyznacza się do odwodu wojska przeznaczone do wy­ zyskania powodzenia natarcia i do przeciwdziałania w jakimS' wypadku nieprzewidzianym. Jeżeli zaś dowódca dywizji chce rozpocząć natar­ cie główne dopiero, gdy da się odczuć natarcie pomoc­ nicze, siły przeznaczone do głównego natarcia pozostają w odwodzie dywizji. Odwody rozmieszcza się tam, skąd mogą najdo­ godniej podjąć wykonanie swych przewidzianych zadań. Jeżeli przewiduje się użycie odwodu w kilku miejscach i do kilku zadań, to trzeba części ich tak rozłożyć, by g ówna masa odwodu miała w każdym przewidzianym kierunku straż przednią. 3 Każdy dowódca odwodu powinien być zgóry zo­ rientowany i stale powiadamiany w jaki sposób dowód­ ca zamierza użyc jego oddziałów^) ., . Ugrupowanie bojowe tworzy się rozwijając jed­ nostki obok siebie; zapobiega to pomieszaniu związków taktycznych i zapewnia ciągłość działania w głąb. Rozwinięcie jednostek za sobą nadaje się do m a­ newrowania podczas walki i wskazane jest dla dywizyj skrzydłowych lub odosobnionych.

*V

__________________________________^9

W iadomości uzyskane przez działania wstępne są często niedostateczne i niezupełne, jednak czekając na zupełne ich wyświetlenie, straciłby dowódca zyskaną w boju wstępnym inicjatywę. W obec tego powinien on rozpocząć natarcie, gdy ugrupowanie do boju jest ukonczone.

45, W szystkie natarcia wykonywa się według tych sa­ W ażneść mych zasad; różnica między natarciem głównem a pomocu niczem leży w rozmiarach oraz skutkach, jakie przewiduje natarcia,, a ugrupo­ x się dla wyniku walki. wanie Dowódca dywizji ma możność podkreślenia waż­ wojsk. ności natarć przez odpowiedni rozkład ilości sił biorą­ cych w nich udział, a szczególnie ilości artylerji. Naj­ większe siły trzeba ześrodkować w pasie natarcia głów­ nego i uszykotoać je ten sposób, żeby wywrzeć naj­ większy nacisk, zapewniając równocześnie wprowadzenie świeżych oddziałów w bój, ciągłość działania, a wkońcu szybkie wyzyskanie osiągniętego położenia. 46. Głównego celu rozbicia nieprzyjaciela nie osiąga się Wybór zwykle jednym wysiłkiem, lecz przez systematyczne i ko­ lejne osiąganie przedmiotów pośrednich. Przedmiotami przedmiotów pośredniemi nazywamy te linje wzgl. punkty, które woj- na ta rc ia . lk a mają osiągnąć w poszczególnych fazach natarcia. Q e że li nieprzyjaciel posiada swobodę ruchu, czyli' nie jest unieruchomiony siłą naszego ognia, ani też tere­ nem, celem natarcia może być ściśle określona część nie­ przyjacielskiego szyku bojowego, jak naprzykład skrzy­ dła nieprzyjacielskie, lub jakaś kolumna w marszu. Dowódca musi dokładnie wskazać, jak się mąją zachowywać wojska nacierające po osiągnięciu poszcze­ gólnych przedmiotów, czy się mają zatrzymać dla umoc­ nienia, czy też dalej prowadzić natarcie, wyzyskując swe powodzenie. W takim razie należy wojskom określić na­ stępny przedmiot, lub przynajmniej ogólny kierunek dal­ szego natarci aTJ Przedmioty natarcia zależą od taktycznego zadania' danej jednostki; jako też od położenia wywołanego dzia­ łaniem wstępnem. Zależą one też od terenu, który wpły­ wa na sposób użycia poszczególnych rodzajów broni,, a wkońcu od własnych, sił, oraz od środków, któremi rozporządzamy. Przedmioty natarcia głównych sił mogą się różnić od przedmiotów działań wstępnych, lecz mają być także dalszym ciągiem tych działań, dając im większy' rozmach i siłę.

—-------------- Re?ulamin służby poIowej.C^zęść V III. o iU ° i em natarc,a tfownego powinna być TikT j i* ~ P0 2 * 0 ! 3 artylerji polowej przeciw­ nika, bez wzlędu bowiem na to, czy nacierający zdoła te artylerję zdobvc, czy też zmusi ją tylko do cofnięcia sie wywoła dezorganizację w jej działaniu, co o d b i j e ^ u j e m ­ nie na rozwoju walki nieprzyjaciela. 47.

Siły i środki potrzebne do natarcia

będą zależały

15iły i środki od wielu zmiennych czynników. Dowódca, planując ude^ potrzebne «do natarcia. w "" nico":5' Zd“6 SObiC ;na określo­ p rf n.u \ewentualnych jego umocnień. ny przed­ I) rofozenia nieprzyjacielskiego, przyczem trzehn miot.

zwrócić uwagę na oddziały na pozycjach,7 jak również i odwody, które mogą byc niezwłocznie użyte. W art°ści bojowej nieprzyjaciela w chwili wła-

z w o is k a lT h !; 8 m,aUOWici° :. CZy si Łjórego pierwsze linje zostały przed rnSnm-