Prirucnik Za Prevodjenje Pravnih i Drugih Akata

VLADA CRNE GORE MINISTARSTVO ZA EVROPSKE INTEGRACIJE

PRIRUČNIK ZA PREVOĐENJE PRAVNIH I DRUGIH AKATA U PROCESU EVROPSKIH INTEGRACIJA

Podgorica, 2010. godine

PRIRUČNIK ZA PREVOĐENJE PRAVNIH I DRUGIH AKATA U PROCESU EVROPSKIH INTEGRACIJA

Izdavač MINISTARSTVO ZA EVROPSKE INTEGRACIJE, STANKA DRAGOJEVIĆA 2, PODGORICA Za izdavača MINISTAR ZA EVROPSKE INTEGRACIJE PROF.DR. GORDANA ĐUROVIĆ Dizajn ATEL Štampa ATEL Tiraž 550

Priručnik za prevođenje pravnih i drugih akata u procesu evropskih integracija

SADRŽAJ: I. SPECIFIČNOSTI PREVOĐENJA PRAVNIH PROPISA II. PRAVNI SISTEM CRNE GORE 1. Izvori prava Crne Gore 2. Postupak donošenja zakona 3. Posebna uputstva – struktura pravnih akata 4. Obaveze Crne Gore shodno članu 72 SSP-a III. PRAVNI SISTEM EVROPSKE UNIJE 1. Izvori prava Evropske Unije 2. Postupak donošenja pravnih akata EU IV. POSEBNA UPUTSTVA ZA PREVOĐENJE AKATA EVROPSKE UNIJE 1. Naziv pravnog akta 2. Preambula 3. Naziv organa koji donosi akt 4. Uvodne izjave 5. Polazne osnove za donošenje akta 6. Donošenje 7. Tekst pravnog akta 8. Način izmjene pravnih akata 9. Pozivanje 10. Nabrajanje i definicije 11. Završne odredbe 12. Datiranje i potpisi 13. Upotreba skraćenica i skraćenih izraza 14. Valuta 15. Latinski izrazi u engleskom jeziku V. TEHNIČKA I PRAVOPISNA PRAKTIČNA UPUTSTVA 1. Pravopisna pravila VI. OBRASCI AKATA EVROPSKE UNIJE VII. OBRASCI PRAVNIH PROPISA CRNE GORE SA PREVODOM VIII. ENGLISH STYLE GUIDE – FOR MONTENEGRIN LEGISLATION 1. Spelling 2. Punctuation 3. Italics 4. Numbers 5. Abbreviations, Acronyms And Symbols 6. Foreign Imports 7. Personal Names And Titles 8. Gender Neutral Language 9. Geographical Names 10. Scientific Names 11. Lists And Tables 12. Footnotes And Endnotes 13. Diagrams 14. Verbs IX. GLOSAR

7 13 15 20 24 31 37 39 41 45 47 52 52 53 54 56 56 64 68 70 72 77 78 78 78 81 83 87 151 165 167 175 179 179 184 187 188 189 189 193 194 194 194 194 195 5

I. SPECIFIČNOSTI PREVOĐENJA PRAVNIH PROPISA

Specifičnosti prevođenja pravnih propisa

O

vaj priručnik namijenjen je prevodiocima i drugim stručnim licima koja se bave prevođenjem pravnih propisa s crnogorskog na engleski jezik i obratno. Budući da prevodioci i druga stručna lica, uglavnom nijesu i pravnici, neophodno je istaći osnovne specifičnosti, po osnovu kojih se pravni propisi razlikuju od drugih tekstova. Ovo je drugo izdanje priručnika za prevođenje koji je izmijenjen, između ostalog, kao posljedica okončanja višegodišnje ratifikacije Lisabonskog ugovora, koji je stupio na snagu 1. decembra 2010. godine. Kroz izmjene Ugovora o Evropskoj uniji unaprijeđen je i proces donošenja odluka i institucionalno ustrojstvo Unije, a Ugovor o osnivanju EZ postao je Ugovor o funkcionisanju Evropske unije. U svim pravniim aktima „Unija“ je zamijenila „Zajednice“. Kako se proces evropskih integracija odvija u dva smjera, nije značajno samo prevesti pravnu tekovinu Evropske unije na crnogorski jezik radi njenog kasnijeg prenošenja u domaće zakonodavstvo, već je izuzetno značajno i prevesti propise Crne Gore na jedan od službenih jezika Evropske unije, najčešće – engleski jezik. U slučaju prevođenja naših propisa na engleski jezik, prevodi neće imati pravno dejstvo za građane Evropske unije, već će služiti kao izvor informacija o crnogorskom pravnom sistemu. To ne znači, naravno, da ne treba posvetiti najveću moguću pažnju preciznosti prevoda. I u ovom slučaju, kao i u procesu prevođenja acquis communautaire-a na crnogorski jezik, radi se o pravnim tekstovima koji podliježu značajnim ograničenjima zbog specifične terminologije i često komplikovanih struktura i koncepata. Da bi prevodioci mogli na pravi način da se izbore sa tim, neophodno je da poznaju ne samo jezik, već i osnove pravnog sistema Crne Gore, vrste pravnih akata, funkciju nekih njihovih djelova, te da savladaju pravnu terminologiju na crnogorskom i engleskom jeziku. Ovaj priručnik nastao je u pokušaju da im se u tome pomogne. Prevodioci imaju obavezu da naprave „vjeran“ prevod, ali ne prenoseći svaku riječ izvornog teksta i preslikavajući njegovu sintaksu, tj. stvarajući prevod koji će biti u potpunosti orijentisan ka jeziku izvoru. Fokus je na ciljnom jeziku i crnogorske propise treba na engleski prevoditi “u duhu“ engleskog jezika. Pri tome je od suštinskog značaja upravo obezbijediti da su prevodi dovoljno transparentni da omogućavaju uvid u specifičnosti crnogorskog sistema, a da su pri tome razumljivi i pitki čitaocima i da ne odaju utisak bukvalnog prevoda. Možemo reći da je transparentnost od suštinskog značaja pri izboru terminologije. Treba svakako izbjegavati engleske pravne nazive tehničke prirode da se ne bi čitaoci prevoda dovodili u zabludu da kod nas postoje apsolutno isti instituti kao u anglosaksonskom pravu. Na primjer, crnogorski Osnovni sud nikada ne treba prevoditi engleskim terminom Magistrates Court, iako se može reći da se u hijerarhiji sudova ova dva suda nalaze na istom nivou. To bi bilo pogrešno najprije u samom značenju, jer se ova dva suda suštinski razlikuju, a s druge strane moglo bi dovesti čitaoce prevoda do uvjerenja da je naš sistem identičan anglosaksonskom. Zato je bolje odlučiti se za ekvivalent Basic Court, iako takav termin u engleskom jeziku ne postoji, jer on odslikava osobenosti crnogorskog sistema. S druge strane, premda je neophodno koristiti obrasce za formu pravnih akata koji su ponuđeni u ovom priručniku na nivou sintakse, iako nije preporučljivo rečenice dijeliti u više ili kraće rečenice spajati, pravim odabirom sintaksičkih obrazaca može se omogućiti da prevod bude pitak i blizak ciljnom jeziku.

9

Specifičnosti prevođenja pravnih propisa

Neophodno je, zatim, da prevodilac u potpunosti razumije normu napisanu na izvornom jeziku, ali i da ne bude opterećen njenom formom, već da njeno značenje prenese na ciljnom jezik u formi koja se u ciljnom jeziku koristi. To zahtijeva poznavanje osnova nomotehnike kako u sistemu izvornog jezika tako i u sistemu ciljnog jezika. Od velike pomoći u razumijevanju i pronalaženju rješenja u ovoj oblasti je upravo poglavlje ovog priručnika koje govori o pravnim normama, njihovoj prirodi i načinu na koji se one najbolje prevode na engleski jezik. Na primjer, za odredbe koje se na crnogorskom jeziku pišu u prezentu a izražavaju imperativ, u engleskom treba koristiti glagol shall koji u tom slučaju izražava upravo imperativ. Prevodilac je dužan prevoditi i nikako ne smije tumačiti tekst. Zato, ako u tekstu naiđe na nejasnoće ili dvosmislenosti, obaveza mu je da traži službeno tumačenje, a ako takvo tumačenje ne pomogne, nejasnoću tj. dvosmislenost treba sačuvati u prevodu. Ukoliko se u tekstu nalazi izvorni navod iz nekog drugog već prevedenog pravnog akta, prevodilac treba da iskoristiti već postojeći prevod. Stvaranje baze već prevedenih pravnih akata u tome će mu biti od velike pomoći.

10

II. PRAVNI SISTEM CRNE GORE

Pravni sistem Crne Gore

Crnogorski pravni sistem primjer je nacionalnog pravnog sistema koji ima dugu tradiciju razvoja i usaglašavanja sa najboljim međunarodnim principima i standardima, pa otud i evropskim standardima. Uporedno (komparativno) pravo je još znatno ranije prepoznato kao izvorni metod za uvođenje evropskih standarda, a kao primjer posljednjih godina razvoja korišćeni su zakonski tekstovi starijih država članica, ali i zemalja iz regiona koje su brže napredovale na tom putu. Samo usklađivanje pravnog sistema sa pravom EU sveobuhvatan je i važan zadatak svih zemalja koje streme članstvu u Evropskoj uniji. Za Crnu Goru, osnovu usklađivanja zakonodavstva sadrži sam tekst Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, kroz jasno postavljenu obavezu postepenog usaglašavanja sa pravom Evropske unije, dajući prioritet određenim oblastima unutar SSP-a. Bitno je istaći da usklađivanje zakonodavstva ne podrazumijeva puko prenošenje odgovarajućih normi komunitarnog prava u nacionalni pravni sistem, već i njegovu naknadnu primjenu i efikasno sprovođenje, odnosno primjenu zakona i dugih propisa u praksi. Ispravan pristup može obezbijediti pozitivne rezultate, naročito na dugoročnom planu, kod ocjene nivoa usklađenosti prava Crne Gore sa pravom Evropske unije. U tom smislu, a za potrebe što kvalitetnijeg prevođenja domaćih propisa, kojim putem će se evropskom partneru na najtransparentniji način pokazati uspješnost preuzimanja evropskih normi u domaće zakonodavstvo, daje se prikaz i pojednostavljeno značenje najkarakterističnijih pravnih akata koji se srijeću u crnogorskom pravnom sistemu.

1. IZVORI PRAVA CRNE GORE 1.1. MEĐUNARODNI AKTI Međunarodni pravni akti sastavni su dio crnogorskog pravnog sistema. Naime, brojni međunarodni ugovori i konvencije kojima je Crna Gora pristupila ili ih preuzela još iz vremena SFRJ, SRJ i naposljetku SCG, imaju udio u uređivanju odnosa, na unutrašnjem i međunarodnom planu. U članu 9 Ustava Crne Gore („Službeni list CG”, broj 01/07) jasno je utvrđen primat međunarodnog prava nad domaćim zakonodavstvom, čime je potvrđena evropska perspektiva crnogorskog društva: „Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva.” Vrste međunarodnih pravnih akata su: CRNOGORSKI

ENGLESKI

ugovor

Treaty

sporazum

Agreement

okvirni sporazum

Framework Agreement

konvencija

Convention

povelja

Charter

protokol

Protocol

deklaracija

Declaration

modus vivendi

Modus vivendi

memorandum o razumijevanju

Memorandum of Understanding

razmjena pisama, odnosno nota

Exchange of Notes/Letters

13

Pravni sistem Crne Gore

Međunarodni ugovori (International Treaties) U svom opštem značenju ugovor je generički pojam za sve vrste samostalnih međunarodnih akata, obavezujućih prema međunarodnom pravu, zaključenih između međunarodnih subjekata u načelu u pisanom obliku, kojim se stvaraju prava i obaveze između stranaka. U svom posebnom značenju ugovor obično označava „značajnije” međunarodne akte, na primjer ugovore o miru, o granicama, o prijateljstvu, o slobodnoj trgovini i saradnji itd. U međunarodnoj praksi ovaj se naziv sve više zamjenjuje drugim nazivima. Treba naglasiti da svaki međunarodni ugovor, odnosno sporazum koji su ratifikovala, odnosno potvrdila zakonodavna tijela država ugovornica po svojoj pravnoj snazi jeste iznad domaćih zakona i podzakonskih akata1 (član 9 Ustava Crne Gore). Međunarodni sporazumi (International Agreements) U svom opštem značenju sporazum je generički pojam za sve vrste međunarodnih akata koji ne pripadaju međunarodnim ugovorima, dok u posebnom značenju predstavlja manje formalan akt koji uređuje uže područje od ugovora. Pojam sporazum najčešće se koristi za bilateralne ili ograničene multilateralne ugovore. Posebno se upotrebljava za akte tehničke ili administrativne prirode koje potpisuju Vladini predstavnici ili predstavnici Vladinih institucija, a za koje nije potrebno potvrđivanje od strane Skupštine Crne Gore, npr. sporazumi o privrednoj, naučnoj ili tehničkoj saradnji itd. Takođe, sporazumima se uređuju i finansijski odnosi, kao što su sporazumi o izbjegavanju dvostrukoga oporezivanja, finansijskoj pomoći, itd, a za koje postoji potreba potvrđivanja od strane Skupštine Crne Gore, ukoliko njihovo dejstvo ima finansijski uticaj na Budžet Crne Gore. Većina međunarodnih akata naziva se sporazumom. Konvencija (Convention) Konvencija je sporazum ili dogovor o modalitetima i pravilima ponašanja, koji se u savremenom značenju odnosi na međudržavne sporazume čiji se efekti odnose na sve zemlje potpisnice. Obično su otvorene cijeloj međunarodnoj zajednici ili većem broju država koje joj pristupaju i najčešće su dogovorene pod okriljem tijela međunarodnih organizacija ili su ih ona i donijela (npr. UN i EU2). Povelja (Charter) Povelja označava posebno formalan i službeni akt kojim se, na primjer, ustanovljava međunarodna organizacija - Povelja Ujedinjenih nacija. Protokol (Protocol) Protokoli su manje formalni akti od ugovora, sporazuma ili konvencija. Kada se međunarodna konferencija završi sporazumom o glavnim pitanjima, protokol često sadrži razne odluke koje nijesu unijete u glavni instrument. U tom slučaju protokol predstavlja diplomatski instrument u kome se registruje sporazum po izvjesnim tačkama određenog pitanja, ali nema naziv ugovora ili konvencije. Dodatno, ovaj pojam pokriva niz međunarodnih akata, kao što su akti koji uređuju tumačenje određenih odredaba koje su uređene ugovorom, koji sadrže formalne odredbe koje nijesu ugrađene u sam ugovor, ali i akti koji rješavaju tehnička ili pitanja sprovođenja odredaba samog ugovora. S obzirom da je protokol sastavni dio ugovora, njegovo potvrđivanje uključuje i potvrđivanje samog protokola. Deklaracija (Declaration) Deklaracija je izjava kojom se u načelu na jasan, javan i nedvosmislen način nešto daje do znanja. Deklaracijom se može dati saopštenje jedne države kojom ona daje objašnjenja ili opravdanja za određene radnje iz prošlosti ili namjere za svoje buduće radnje. Isto tako, deklaracija je uobičajen naziv za kolektivni akt tijela UN-a koji nema obavezujuću snagu. Konačno, njeno značenje može biti i naziv ugovornih odredaba na osnovu kojih se stranke obavezuju da će se u budućnosti držati izvjesnih pravila ponašanja, npr. Pariska deklaracija iz 1896. 1 2

Ovo prvenstveno u zavisnosti od ustavnih rješenja država pojedinačno. Evropska povelja o ljudskim pravima iz 2000. godine.

14

Pravni sistem Crne Gore

Memorandum o razumijevanju (Memorandum of Understanding) Memorandum o razumijevanju predstavlja pismenu izjavu o usmeno postignutom međunarodnom sporazumu, odnosno ispravu o tačnom tekstu postignutog usmenog sporazuma. Često se upotrebljava za utvrđivanje operativnih pravila na osnovu okvirnog međunarodnog sporazuma, ali i za uređenje tehničkih ili usko stručnih pitanja. Razmjena pisama/nota (Exchange of Letters/Notes) U najvećem broju slučajeva nota ima karakter jednostranog saopštenja. Međutim, sve češća je praksa da se sklapanje međunarodnih ugovora vrši putem razmjene nota, jer je to najbrži i najpraktičniji put međunarodnog ugovaranja koji ima isto međunarodno dejstvo kao bilo koji drugi ugovor. Obično država koja prihvata notu ponavlja tekst note države koja je uputila notu, kako bi na taj način potvrdila svoj pristanak. 1.2. PRAVNI AKTI SKUPŠTINE CRNE GORE U sistemu uređenja vlasti u Crnoj Gori, Skupština je nosilac zakonodavne vlasti. Otuda su značaj, broj i vrsta akata Skupštine Crne Gore veliki, a najvažniji su: Ustav, zakoni, Poslovnik Skupštine, pravilnik, odluka, deklaracije, rezolucije, preporuke, zaključci, autentična tumačenja zakona i priznanja. Ustav (Constitution) Ustav je najviši pravni akt kojim se utvrđuje pravno uređenje države Crne Gore. U skladu sa odredbama Ustava Crne Gore, zakon mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a drugi propis mora biti saglasan sa Ustavom i zakonom. Zakon (Law) Zakon je akt s najvišom pravnom snagom nakon Ustava. U skladu sa odredbama Ustava Crne Gore, zakon mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a drugi propis mora biti saglasan sa Ustavom i zakonom. Zakon i drugi propis objavljuje se u Službenom listu Crne Gore, prije stupanja na snagu, a stupa na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja (javni interes), zakon i drugi propis može stupiti na snagu najranije danom objavljivanja. Pravo predlaganja zakona Skupštini imaju Vlada i poslanik, kao i najmanje šest hiljada birača, preko poslanika koga ovlaste. Zakon o izmjenama i dopunama zakona (Law on Amendments to the Law.../ Law Amending the Law…) Zakon o izmjenama i dopunama je zakonski akt čijim se odredbama mijenjaju i dopunjavaju odredbe nekog postojećeg zakona. U smislu prethodnog, kao što je i dato u praktičnim primjerima akata Skupštine, ovakvi zakonski akti mogu se usvojiti i samo u obliku zakona o izmjenama zakona ili zakona o dopunama zakona. Prethodno navedeno za zakon važi i za zakone o izmjenama i dopunama ili navedene varijaciije. Zakon o budžetu (Budget Law) Državni budžet je akt kojim se procjenjuju primici i izdaci države za jednu godinu, u skladu sa zakonom koji donosi Skupština (Zakon o budžetu Crne Gore). Budžet se donosi za fiskalnu godinu, važi u godini za koju je donesen i njime se detaljno, u odgovarajućim iznosima, utvrđuju primici budžeta po izvorima i vrstama, kao i izdaci po osnovnim namjenama. Poslovnik (Rules of Procedures) Poslovnik je akt kojim se uređuju organizacija, način rada i odlučivanja Skupštine Crne Gore. Preciznije, njime se uređuju prava i dužnosti poslanika, postupci u Skupštini, odnos Skupštine i drugih državnih organa, saradnja Skupštine sa parlamentima drugih država, kao i sva druga pitanja koja su od značaja za rad i ostvarivanje funkcija Skupštine.

15

Pravni sistem Crne Gore

Odluka (Decision) Odluka se donosi kao akt uređivanja unutrašnje organizacije i načina rada Skupštine Crne Gore. Odlukom se odlučuje o izboru, odnosno imenovanju, razrješenju i opozivu, o imenovanju lica u određena tijela, o potvrdi akata o osnivanju ili organizaciji određenih institucija, ili davanju saglasnosti na takve akte kad je to određeno zakonom. Deklaracija (Declaration) Deklaracija je akt kojim se izražava opšti stav Skupštine Crne Gore od važnosti za državu i društvo u cjelini, kao i kod pitanja unutrašnje i spoljne politike. Rezolucija (Resolution) Rezolucija je akt kojim Skupština Crne Gore ukazuje na stanje i probleme u određenom području i mjere koje bi trebalo preduzeti. Preporuka (Recommendation) Preporuka je akt kojim se ukazuje na podnešene predstavke i pritužbe o nepravilnostima u radu tijela koja imaju javna ovlašćenja, sa predlogom za njihovo razrješenje. Zaključak (Conclusion) Zaključak je akt kojim Skupština Crne Gore zauzima stav o određenim događajima i pojavama. Na osnovu ocjene stanja u određenoj oblasti zaključkom se zauzima stav, izražava mišljenje ili utvrđuju obaveze Vlade Crne Gore, ministarstava i drugih tijela državne uprave. Radna tijela Skupštine Crne Gore takođe mogu, u okviru svog djelokruga rada, donositi zaključke kojima zauzimaju stav, izražavaju mišljenja i podnose predloge. Zaključke koje donose radna tijela potpisuje predsjednik tijela koje ih je donijelo. Autentično tumačenje (Authentic Interpretation) Autentično tumačenje zakona daje Skupština Crne Gore na osnovu predloga koji sadrži odredbe za koje se predlaže davanje autentičnog tumačenja, ali i razloge zbog kojih se tumačenje predlaže. Predsjednik Skupštine dostavlja predlog za davanje autentičnog tumačenja poslanicima i Odboru za ustavna pitanja i zakonodavstvo koji, ako ocijeni da je potrebno, utvrđuje predlog autentičnog tumačenja i dostavlja ga Skupštini na razmatranje. 1.3. AKTI VLADE CRNE GORE U sistemu uređenja vlasti u Crnoj Gori, Vlada je nosilac izvršne vlasti. U skladu sa Ustavom, Vlada utvrđuje predloge zakona, i donosi uredbe, odluke, rješenja, zaključke i druge akte u skladu sa zakonom, zatim poslovnik i godišnji program rada, druge programe, ocjene i stavove o određenim pitanjima. Ipak, za potrebe informisanja prevodilaca obradićemo samo pojedine. CRNOGORSKI

ENGLESKI

uredba

Decree

odluka

Decision

poslovnik

Rules of Procedure

rješenje

Decision3

zaključak

Conclusion

Kao što smo već naveli, zakon je akt s najvišom pravnom snagom i mora biti saglasan sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima.

3

! ali Rješenje suda = Ruling (ponekad Order).

16

Pravni sistem Crne Gore

Procedura usvajanja zakona podrazumijeva više aktivnosti institucija sistema, počev od obrađivača zakona (ministarstvo, poslanik ili 6000 građana posredstvom ovlašćenog poslanika), međuresorske konsultacije, pribavljanje odgovarajućih mišljenja od nadležnih organa, razmatranja na nadležnim sjednicama Komisija Vlade, do konačnog teksta predloga zakona (proposal for a Law), koji razmatra i utvrđuje Vlada. U nastavku, utvrđen predlog zakona dalje se upućuje u skupštinsku proceduru, koja podrazumijeva prvo, drugo i treće čitanje, razmatranje na nadležnim odborima i konačno usvajanje od strane Skuštine Crne Gore4. Uredba (Decree) Uredba je pravni akt Vlade i u hijerarhiji pravnih propisa predstavlja najviši podzakonski akt nakon zakona. Uredbe se objavljuju u Službenom listu Crne Gore i stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja, uredba može stupiti na snagu najranije danom objavljivanja. Treba istaći da, u skladu sa Ustavom, Vlada može - za vrijeme ratnog ili vanrednog stanja, ako Skupština nije u mogućnosti da se sastane - donositi uredbe sa zakonskom snagom, i dužna je da ih podnese Skupštini na potvrđivanje čim ona bude u mogućnosti da se sastane. Poslovnik (Rules of Procedure) Poslovnik je akt Vlade kojim se bliže uređuju organizacija, način rada i odlučivanja Vlade Crne Gore, način rada njenih komisija i druga pitanja od značaja za njen rad. Odluka (Decision) Odluka je akt Vlade kojim se uređuju pojedina pitanja iz nadležnosti Vlade, daje saglasnost, određuju mjere ili potvrđuju akti drugih tijela ili pravnih lica. Odlukom se, na primjer, mogu urediti i određena pitanja koja se odnose na način rada Vlade, koja nijesu uređena Poslovnikom. Odluke koje donosi Vlada potpisuje predsjednik, odnosno potpredsjednik Vlade. Rješenje (Decision)5 Rješenje je akt koji Vlada donosi kada rješava pitanja iz svoje nadležnosti u skladu sa zakonom. Na primjer, Vlada donosi rješenja u upravnom postupku iz svoje nadležnosti, kao i u oblasti administrativnih pitanja, kojima odlučuje o imenovanjima i razrješenjima, postavljenjima, obrazovanju i sastavu raznih radnih tijela, drugim pojedinačnim stvarima i sl. Zaključak (Conclusion) Zaključak je akt Vlade kojim se uređuju pojedina pitanja iz njene nadležnosti. Zaključkom se mogu utvrditi poslovi stalnih radnih tijela Vlade (komisija), utvrditi smjernice za pripremu programa rada Vlade ili utvrditi određene pozicije o sprovođenju određene politike Vlade. Zaključak koji donosi Vlada potpisuje predsjednik, odnosno potpredsjednik Vlade. 1.4. AKTI MINISTARSTAVA Ministarstva donose pravilnike, naredbe i uputstva. Zajednička karakteristika tih akata je da se njima ne mogu ustanovljavati prava i obaveze za fizička i pravna lica. Kao i ostali pravni akti, tako se i pravilnici, naredbe i uputstva objavljuju u Službenom listu Crne Gore i stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja, pravilnici, naredbe i uputstva mogu stupiti na snagu najranije danom objavljivanja.

4 5

CRNOGORSKI

ENGLESKI

pravilnik

Rulebook

naredba

Order

uputstvo

Instructions

Detaljan šematski prikaz procedure dat je u tabeli 1, str. 12. ! ali Rjesenje suda = Ruling (ponekad Order).

17

Pravni sistem Crne Gore

Pravilnik (Rulebook) Pravilnik je akt kojim se detaljnije razrađuju pojedine odredbe zakona i drugih propisa. Ministarstva donose pravilnike kad su na osnovu zakona za to ovlašćena i uvijek u granicama ovlašćenja sadržanih u tom zakonu. Pravilnikom se ne mogu ustanovljavati prava i obaveze za fizička i pravna lica. Naredba (Order) Naredba je akt ministarstva kojim se naređuje ili zabranjuje postupanje u određenoj situaciji koja ima opšti značaj. Uputstvo (Instructions) Uputstvom se propisuje način rada i vršenja poslova organa uprave, lokalne samouprave i drugih pravnih lica u vršenju prenijetih, odnosno povjerenih poslova. 1.5. NEKI AKTI SUDSKE VLASTI CRNOGORSKI

ENGLESKI

presuda

Judgment

rješenje

Ruling (ponekad Order)

zaključak

Conclusion

Presuda je pojedinačni akt suda. Rješenje je pojedinačni akt suda i upravnih organa. Zaključak je pojedinačni akt suda.

2. POSTUPAK DONOŠENJA ZAKONA Sam postupak donošenja zakona (priprema, predlaganje, usvajanje i objavljivanje) u Crnoj Gori uređen je odredbama više pravnih akata, od onih sa najvišom pravnom snagom (Ustav Crne Gore), preko onih koji bliže uređuju organizaciju, način rada i odlučivanja Vlade Crne Gore, odnosno Skupštine Crne Gore (odgovarajući poslovnici), do onih koji bliže uređuju način objavljivanja zakona (Zakon o objavljivanju propisa i drugih akata). Zvanični predlagači zakona su Vlada CG, poslanik Skuštine CG ili najmanje 6.000 birača koji ovo pravo ostvaruju preko poslanika koga ovlaste. Budući da je u najvećem broju slučajeva Vlada CG predlagač zakona, slijedi kratak presjek i šematski prikaz postupka donošenja zakona. Rad na zakonu počinje donošenjem godišnjeg programa rada Vlade, kojim se utvrđuju osnovni zadaci, nosioci tih zadataka, rokovi i način njihovog izvršavanja, a samim tim preciznije uređuje i zakonodavni dio programa rada Vlade6. Ministarstvo, odnosno obrađivač u čijoj nadležnosti je priprema predloga zakona, uz prethodno pribavljeno mišljenje nadležnih organa (Sekretarijata za zakonodavstvo; Ministarstva za evropske integracije kao organa nadležnog za potvrđivanje obrasca izjave i tabele usklađenosti tog predloga akta sa odgovarajućim propisima Evropske unije; Ministarstva pravde za zakone kojima se uređuje postupak pred sudovima, kao i odredbe zakona kojima se uređuju sankcije i poseban upravni i prekršajni postupak; ministarstva nadležnog za poslove javne uprave za zakone kojima se uređuje postupak pred državnim organima, sistem državnih organa i lokalne samouprave; i Ministarstva finansija kod procjene fiskalnog uticaja koji sprovođenje tog akta ima na budžet), dostavlja ga Vladi na utvrđivanje, radi daljeg podnošenja, odnosno predlaganja Skupštini Crne Gore. 6

Program obuhvata obaveze zasnovane na NPI kao strateškom dokumentu za proces evropskih integracija, godišnjim izvještajima Evropske komisije o napretku Crne Gore, drugim strateškim dokumentima i usvojenim zakonima, članstvu u međunarodnim organizacijama, ratifikovanim konvencijama i sl.

18

Pravni sistem Crne Gore

Postoje dva „izuzetka” od ove uobičajene procedure - u dijelu postupka i forme utvrđivanja teksta zakona i forme podnošenja Skupštini - koje je vrijedno istaći.

1. U slučaju kada Vlada ocijeni da je u postupku donošenja pojedinih zakona ili drugih akata potrebno

obaviti javnu raspravu, ona će utvrditi nacrt zakona, program rasprave, organ koji je sprovodi i rokove za njeno održavanje koji ne mogu biti kraći od 15 dana. 2. Zakon kojim se uređuju pitanja od naročitog značaja (npr. za građane, privredna društva i druge subjekte) Vlada može podnijeti Skupštini u formi nacrta, a ne predloga. Imajući u vidu obaveze koje proizilaze iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju Crne Gore u EU, važno je još jednom istaći da je obrađivač akta dužan da pribavi mišljenje Ministarstva za evropske integracije, kao organa nadležnog za potvrđivanje obrasca izjave i tabele usklađenosti sa odgovarajućim propisima Evropske unije. Za te potrebe obrađivač je dužan da popuni obrazac i tabelu usklađenosti, čime potvrđuje tačnost navoda u izjavi i tabeli, nakon čega slijedi potvrđivanje stepena uskladjenosti tog akta sa relevantnim propisima EU. Na ovaj način omogućava se detaljno upoređivanje stepena usklađenosti pojedinih članova domaćeg propisa sa odgovarajućim članovima primarnog i sekundarnog izvora prava EU, odnosno praćenje stepena usklađivanja domaćih propisa već u ovoj fazi postupka njihove pripreme.

19

Pravni sistem Crne Gore

Tabela 1 – postupak donošenja zakona

20

Pravni sistem Crne Gore

Table 1 – Procedure for passing laws

21

Pravni sistem Crne Gore

3. POSEBNA UPUTSTVA – STRUKTURA PRAVNIH AKATA 3.1. STRUKTURA ZAKONA I GRUPISANJE, ODNOSNO PODJELA ODREDABA ZAKONA Pri samom pisanju zakona ili dugog propisa polazi se od pitanja koje treba da uredi obrađivač, odnosno pisac zakona. Najvažnija su: odnosi koji se žele urediti (područje primjene zakona); struktura zakona, odnosno funkcionalni djelovi; definicije pojedinih određenja koja će se koristiti u zakonu; osnovni principi, odnosno regulativa; prelazne odredbe i, konačno, stupanje na snagu. Iz prethodnog jasno proizilazi da je pitanje sistematike i strukture jednog zakona, dakle i podjela grupisanja njegovih odredaba, od posebnog značaja, kako iz razloga jasnije preglednosti, odnosno lakše primjene, tako i iz razloga preciznog utvrđivanja osnovnih principa i budućeg tumačenja samog zakona. Za sistematiku, odnosno strukturu zakona ili drugog propisa bitno je da se podjela, a samim tim i grupe njegovih odredaba, prikažu prema sadržini koju relevantne odredbe obuhvataju, omogućavajući da u istoj grupi budu odredbe koje su povezane istom prirodom odnosa koje regulišu. Po pitanju pregleda strukture zakona sa najširom prisutnošću različitih grupacija (djelovi, glave, odsjeci i sl), ipak treba imati na umu da njihova zastupljenost, odnosno primjena zavisi od veličine zakona, odnosno drugog propisa (v. Primjere dalje u tekstu). U tom smislu, dolje prikazani sastav različitih grupacija je najširi primjer koji može biti prisutan kod zakona sa najrazrađenijom strukturom, gdje ipak treba imati na umu da pojedine grupacije neće biti prisutne u onim zakonima, a naročito drugim propisima (podzakonskim aktima) koji imaju manji stepen razrađenosti svoje strukture. Na osnovu prethodno rečenog dajemo prikaz uobičajene strukture jednog zakona i logičnog rasporeda, odnosno grupisanja i podjele njegovih odredaba. Struktura zakona I. Odluka o proglašenju II. Naziv zakona III. Uvodni dio - opšte, odnosno osnovne odredbe (svrha i cilj zakona) - značenje pojedinih izraza IV. Središnji dio - materijalno-pravne odredbe - organizacione (institucionalne) odredbe - procesno-pravne odredbe V. Kaznene odredbe VI. Prelazne i završne odredbe Prelazne odredbe sadrže: - odredbe o donošenju podzakonskih akata - odredbe o primjeni zakona na već stvorene odnose - druge odredbe od značaja za primjenu zakona Završne odredbe sadrže: - odredbe o odnosu prema drugim propisima - odredbe o stupanju na snagu - odredbe o početku primjene Grupisanje i podjela odredaba zakona Dio (Part) Glava (Title) Odjeljak (Subtitle) Odsjek (Section) Poglavlje (Chapter)

22

Pravni sistem Crne Gore

Naziv člana (Heading) Član - Article Stav - Paragraph Tačka ili alineja - Item or indent Prilog7 - Annex

Dodatak ili aneks – Schedule or Appendix

Dio u odredbama prava EU – podstav (subparagraph) Prije nego što se osvrnemo na primjere u kojima su dati tekstovi izabranih propisa koji sadrže pojedine grupacije i djelove odredaba zakona, ukazali bismo na jednu specifičnost EU prava, koja odstupa od djelova odredaba svojstvenih crnogorskom pravnom sistemu. Naime, za razliku od crnogorskih odredaba gdje članovi sadrže stavove, a stavovi mogu sadržati tačke, odnosno alineje, kod sekundarnih izvora prava EU ustaljena je praksa podjele stava (odgovarajućeg člana) i na podstav. Iako će preuzimanje takvog dijela norme EU (podstava) u domaći pravni sistem vjerovatno rezultirati propisivanjem jednog stava u crnogorskom propisu, smatramo korisnim da sugerišemo prevođenje ipak kao u originalu evropskog propisa, dakle: podstav. Dodatno, radi jasnijeg razumijevanja navedene problematike, dajemo i prikaz navedenog slučaja evropskog podstava, na primjeru Direktive o opštoj bezbjednosti proizvoda. DIREKTIVA O OPŠTOJ BEZBJEDNOSTI PROIZVODA

7

Prilog se najčešće javlja kod pravilnika, kao akta ministarstva, u kom smislu određenu normu prati adekvatni program, obrazac ili sl. koji se daje u prilogu predmetnog pravilnika i čini njegov sastavni dio (v. Primjer 3)

23

Pravni sistem Crne Gore

24

Pravni sistem Crne Gore

3.2. VRSTE PRAVNIH NORMI Neophodnost ostvarenja različitih ciljeva i vrijednosti u društvu prav­nom regulativom uslovila je nastanak raznovrsnih pravnih normi. Te norme razvrstavaju se u određene tipove pravnih normi prema subjektima koji ih stvaraju (državne norme, norme drugih organizacija i norme građana); pre­ma vrstama državnih djelatnosti (legislativa, egzekutiva i sudstvo - zakono­davne norme, norme izvršne i upravne vlasti, sudske norme); prema vrstama društvenih odnosa koje uređuju (ustavne, finansijske, trgovinske, građanske, krivične, upravne i druge norme); prema tome da li su stvorene u bližoj ili daljoj vezi s konkretnom situacijom na koju se odnose (uslovne i bezuslovne pravne norme); da li se odnose na neodređeni broj slučajeva ili na konkretan slučaj (opšte i pojedinačne norme); prema obliku jezičkog formulisanja nor­me (naređujuće, zabranjujuće, ovlašćujuće i dopuštajuće) i prema stepenu određenosti norme, odnosno obimu slobode koju ostavljaju adresatima čije ponašanje uređuju (norme s neodređenim pojmovima, kategoričke i disjunktivne norme, prinudne i dispozitivne norme). Za pravnu teoriju, poseban značaj ima podjela pravnih normi na uslovne i bezuslovne, opšte i pojedinačne, kategorične i disjunktivne, prinudne i dispozitivne.

25

Pravni sistem Crne Gore

3.2.1. USLOVNE I BEZUSLOVNE NORME Djelotvornost prava pretpostavlja da se pravne norme donose unaprijed i prije nego što je nastala konkretna situacija na koju se odnose. Tvorac pravne norme predviđa da će takva situacija nastati ili da može nastati i unaprijed je uređuje zbog njene važnosti. Ta vrsta pravnih normi naziva se uslovnim pravnim normama. Unaprijed donijeta pravna norma ne može se primijeniti ako ne nastupi situacija koja je predviđena u njoj. Nastupanje takve situaci­je uslov je za primjenu date norme. Kada nastane određena konkretna situacija, kada se činjenice na koje se norma odnosi već nalaze pred stvaraocem norme, taj stvaralac donosi bezuslovnu normu za tu konkretnu situaciju. 3.2.2. OPŠTE I POJEDINAČNE NORME Opšte pravne norme odnose se na neodre­đeni broj slučajeva, odnosno lica koja se nalaze u istoj situaciji ili mogu doći u istu situaciju predviđenu normom. Pojedinačne norme odnose se samo na jedan, tačno određeni slučaj. Tim slučajem može biti obuhvaćeno jedno ili više lica. Presudno za pojedinačnu normu nije koliko je lica obuhvaćeno tom nor­mom, već da se odnosi na jedan određeni slučaj. Obično se opšte norme smatraju uslovnim normama, a pojedinačne bezuslovnim. U opšte pravne norme spadaju i pravna načela (pravni principi). To su osnovna i najapstraktnija pravila određenog pravnog poretka, najviše opšte pravne norme koje izražavaju vrijednosti na kojima je taj pravni poredak ute­meljen i čijem ostvarenju teži u realnim društvenim odnosima. Ta pravna načela utvrđuju se, po pravilu, u najvišim pravnim aktima (naročito u Ustavu). Naročit značaj imaju načela pravne sigurnosti, pravednosti, zakonitosti, narodne i nacionalne suverenosti, nezavisnosti sudova, autonomije volje i druga pravna načela. Norme se različito jezički formulišu i prema oblicima tih formulacija (upotrijebljenih jezičkih iskaza), dijele se na naređujuće, zabranjuju­će, ovlašćujuće i dopuštajuće pravne norme. Naređujuće (preceptivne) norme obavezuju adresate na određeno či­njenje ili nečinjenje. Ova vrsta normi javlja se najčešće u upravnom pravu. U našem jeziku se ove norme (commands) izražavaju prezentom, a u engleskom se koristi riječ shall koja na području prava izražava pravni imperativ. Shall se koristi samo u dispoziciji, ali ne i u hipotezi. U novije vrijeme, u EU se pokušava jezik prava učiniti razumljivijim običnom čovjeku, pa se predlaže da se umjesto shall koristi must, ali predlog nije šire prihvaćen. Primjer: Visina naknade štete određuje se prema cijenama u vrijeme donošenja sudske odluke, osim slučaja kad zakon određuje nešto drugo.

The amount of compensation shall be determined in accordance with the prices at the time the court decision is rendered, unless otherwise provided by law.

Novčana renta plaća se mjesečno unaprijed.

Annuity payments shall be made monthly in advance.

Glagol must po pravilu se koristi za iskazivanje odredaba kod kojih vršilac radnje nije naveden, niti se iz konteksta može utvrditi, uglavnom u pasivnim rečenicama. Must se takođe koristi u odredbama koje zahtijevaju ispunjavanje ili udovoljavanje nekim uslovima, a subjekt nije živo biće: Vrijednosni papir mora sadržati sljedeće bitne sastojke:

Securities must fulfil the following essential requirements:

Ispitivanje treba obavljati tako da se u potpunosti poštuje ličnost optuženog.

The interrogation must be conducted with full respect for the personality of the person charged.

26

Pravni sistem Crne Gore

Zabranjujuće (prohibitivne) norme usmjerene su na zabranu određenog ponašanja, da se nešto ne čini (nečinjenje, uzdržavanje). Ta zabrana može biti izričita, indirektna i nesankcionisana. Propis koji sadrži pravnu zabranu, ali ne i sankciju u slučaju njene povrede, naziva se „nesavršenim zakonom” („lex imperfecta”). Za iskazivanje zabrane koristi se negativni imperativ – shall not – ili se negira subjekt, npr. No person shall ... Kad se izričito navodi da je nešto zabranjeno („zabranjuje se”, „zabranjeno je”), prevodi se sa it is prohibited. Vlasnik stvari ne smije vršiti svoje pravo vlasništva preko granica koje su svim vlasnicima takvih stvari propisane ovim zakonom.

The owner of a thing shall not exercise his right of ownership beyond the limits placed on all owners by this Law.

Niko ne smije ugroziti zdravlje drugih.

No person shall endanger the health of others.

Zabranjena je upotreba ličnih podataka suprotna utvrđenoj svrsi njihovog prikupljanja.

It is prohibited to use personal data contrary to the purpose for which they were collected.

Odredba kojom se ukida neko ovlašćenje, dozvola ili pravo takođe predstavlja zabranu koja se često izriče sa „ne može se” ili „nije dopušteno”, odnosno sa may not u engleskom. Sličnim odredbama izražava se da neki subjekt ili javna vlast nema ovlašćenje, dozvolu ili pravo da nešto čini: Odricanje ili odustanak od žalbe ne može se opozvati.

The waiver or withdrawal of an appeal may not be revoked.

Ako je materinstvo, odnosno očinstvo utvrđeno odlukom suda, osporavanje nije dozvoljeno.

A court decision establishing maternity or paternity may not be contested.

Za negiranje obaveze ispunjavanja ili udovoljavanja u crnogorskom jeziku upotrebljava se „nije potrebno” ili „ne treba”, a u engleskom need not ili no person must: Za pravovaljanost ovog sporazuma nije potrebno da bude zaključen u obliku u kojem je sklopljen posao iz kojeg je obaveza nastala.

In order to be valid, this agreement need not be concluded in the same form as the transaction from which the obligation arose.

Ovlašćujuće (permisivne) norme ne sadrže ni naredbu ni zabranu, nego daju ovlašćenje licu ili grupi lica da stvaraju pravne norme ili druge pravne akte (zaključenje ugovora), odnosno da preduzimaju radnje izvršenja. Ako ovlašćena lica ne pristupe upotrebi ovlašćenja koja su im priznata, neće zbog toga trpjeti nikakvu pravnu sankciju. Odredbe o nadležnostima organa svojevrstan su primjer ovlašćujućih normi. Ponekad je teško razlikovati dopuštenje od ovlašćenja, ali to ne stvara problem za prevodioca jer, iako je njihova funkcija različita, u engleskom se pretežno upotrebljava may za izricanje i dopuštenja i ovlašćenja. Dopuštenje se iskazuje sa „može se”, „smije se” ili „dopušteno je”. U odredbama o postupku „dopušteno je” znači it is admissible, dok se izrazi it is permitted i it is allowed ne koriste u pravnim propisima u engleskom jeziku. Ovlašćenje se u propisima izražava sa „ovlašćen je” ili „može se”. Za izricanje ovlašćenja u engleskom jeziku se, osim may, upotrebljava is authorised to, is empowered to, has the power to. Ako je ovlašćenje obavezujuće, odnosno ako traži neku određenu radnju, prevodilac treba da upotrijebi shall. Dopuštenje Ugovor, kao i drugi pravni posao, može se zaključiti, odnosno izvršiti i preko zastupnika.

Contracts and other transactions may also be concluded or performed through an agent.

Protiv drugostepene presude o utvrđivanju ili osporavanju materinstva ili očinstva revizija je dopuštena.

Appeal is admissible against the judgment of a court of second instance establishing or contesting maternity or paternity.

Ko ima pravo na zaštitu posjeda, smije svoj posjed zaštititi…

Persons having the right of possession may protect their possession…

27

Pravni sistem Crne Gore

Ovlašćenje Vlada može raspustiti Skupštinu (član 92 Ustava CG).

The Government is empowered to dissolve the Parliament.

Zastupnik je ovlašćen da, radi očuvanja prava svog nalogodavca, daje potrebne izjave njegovom saugovaraču.

In the interest of safeguarding the rights of the principal, agents are authorised to make necessary statements to the other party.

Osnovna prava i slobode koje su zajemčene Ustavom Crne Gore iskazuju se u obliku naredbi koje obavezuju državu da obezbijedi zaštitu tih prava i sloboda, npr.: „Crna Gora jemči i štiti prava i slobode; prava i slobode su nepovrjedive; svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih’’ – član 6 Ustava CG; „Država jemči ravnopravnost žene i muškarca i razvija politiku jednakih mogućnosti’’ – član 18 Ustava CG. Najčešće se ova prava određuju putem indikativnog iskaza “imati pravo”, odnosno has the right to: „Svako ljudsko biće ima pravo na život” - Every human being has the right to life. U drugim pravnim propisima najčešći oblik za određivanje nekih prava je takođe “imati pravo”, dok se u engleskom upotrebljava has the right to, is entitled to, ili čak may. Povjerilac ima pravo na zatezne kamate, bez obzira na to je li pretrpio kakvu štetu zbog dužnikovog zakašnjenja.

The creditor is entitled to interest on arrears regardless of whether any damage was suffered due to the delay.

Protiv rješenja vijeća privatni tužilac ima pravo žalbe.

A private plaintiff may appeal the decision of the court chamber. / A private plaintiff has the right to appeal the decision of the court chamber.

Dopuštajuće norme niti naređuju niti zabranjuju određeno ponaša­nje, a ne daju ni ovlašćenje za stvaranje normi, već dozvoljavaju (dopuštaju) određeno ljudsko ponašanje (u članu 46 stav 1 Ustava Crne Gore propisuje se: „Svakome se jemči pravo na slobodu misli, savjesti i vjeroispovijesti, kao i pravo da promijeni vjeru ili uvjerenje i slobodu da, sam ili u zajednici sa drugima, javno ili privatno, ispoljava vjeru ili uvjerenje molitvom, propovijedima, običajima ili obredom”). Pri tom, moguće je razlikovati dva oblika tog dopuštenja: dopuštenje utemeljeno neposredno na opštem pravnom propisu (na primjer, zakonu), ili zasnovano na aktu nadležne državne službe (kad su is­punjeni uslovi utvrđeni u zakonu). S druge strane, građani su ovlašćeni za vršenje određenih djelatnosti u zakonu, ali vršenju tih djelatnosti ne mogu pristupiti prije dobijanja određene dozvole nadležnog organa (baviti se advokaturom, pružanjem zdravstvenih usluga, uslugama obezbjeđenja itd.). Interpretativne norme, odnosno norme definicije, posjeduju preskriptivnu funkciju jer njima tvorac norme ili stvara nova značenja ili značenja koja prilikom tumačenja i primjene obavezuju formalno-pravno. Pri tome, treba imati na umu da značenje istog termina u različitim pravnim aktima može biti različito, zavisno od definicije propisane datim aktom. Prilikom utvrđivanja značenja termina treba obratiti naročitu pažnju na to da li su značenja data „primjera radi’’, pa se značenje može proširiti i na situacije koje nijesu nabrojane, ili je u pitanju „taksativno nabrajanje’’ kada izvan datih propisanih značenja nije moguće dodavati nova značenja, pa je tumač (primjenjivač) vezan datim značenjima. Danas se za formulisanje definicija sve više upotrebljava prezent i u našem i u engleskom jeziku, npr: „pojmovi u ovome zakonu imaju sljedeće značenje” i For the purpose of this Law, the following terms mean. Za određivanje pojedinih oznaka nekog pojma ili pojedinih elemenata nekog činjeničnog stanja, odnosno kriterijuma za postojanje nekog stanja, često se u pravnom jeziku upotrebljava „smatrati se”, odnosno is deemed to be. U pravnim propisima indikativni i preskriptivni stavovi prepliću se i međusobno dopunjuju. Tako ima odredaba koje imaju deskriptivnu ili konstativnu funkciju. One uglavnom opisuju neko činjenično stanje ili konstatuju postojanje nekih entiteta kao što su države, upravna tijela itd. Značenje indikativnih stavova iskazuje se pomoću funktora iz glagola biti i njegovih zamjenskih glagola postojati, nalaziti se, imati itd. Dok se prije u takvim odredbama uglavnom upotrebljavao shall u engleskom jeziku, danas se sve više iskazuju u prezentu. Na primjer, odredbe o stvaranju nekog entiteta ili tijela u starijim propisima su se izražavale

28

Pravni sistem Crne Gore

sa There shall be…, a danas sa There is hereby established … (npr. There is hereby established a corporation. umjesto There shall be a corporation.). Međutim, prevodilac treba da bude oprezan. Na primjer, „Nema smrtne kazne” prevodi se There shall be no death penalty, jer je to zabrana. Danas je upotreba prezenta široko prihvaćena i za formulisanje odredaba kojima se određuje područje primjene nekog zakona, dakle This Law applies umjesto This Law shall apply: Crna Gora je nezavisna i suverena država republikanskog oblika vladavine.

Montenegro is an independent and sovereign state with a republican form of government.

Skupština ima 81 poslanika.

The Parliament consists of 81 representatives.

Objekt prava svojine je pojedinačno određena stvar.

The object of the right of ownership is an individually identifiable thing.

Na trgovca pojedinca na odgovarajući način primjenjuju se odredbe prvog dijela ovog Zakona.

The provisions of the first part of this Law apply analogously to a sole trader.

4. OBAVEZE CRNE GORE SHODNO ČLANU 72 SSP-a CRNOGORSKI

ENGLESKI

1. Ugovorne strane potvrđuju važnost približavanja važećeg zakonodavstva u Crnoj Gori zakonodavstvu Zajednice, kao i njegovog efikasnog sprovođenja. Crna Gora će nastojati da osigura postepeno usklađivanje svojih važećih zakona i budućeg zakonodavstva s acquis-em Zajednice. Crna Gora će osigurati pravilno sprovođenje i izvršavanje važećeg i budućeg zakonodavstva. 2. Približavanje će započeti danom potpisivanja ovog sporazuma i postepeno će se proširivati na sve elemente acquis-a Zajednice iz ovog sporazuma do kraja prelaznog perioda iz člana 8 ovog sporazuma. 3. Približavanje će se, u ranoj fazi, usredsrijediti na osnovne elemente acquis-a koji se odnosi na unutrašnje tržište, uključujući zakonodavstvo u oblasti finansija, pravosuđa, slobode i bezbjednosti, kao i na oblasti trgovine. U kasnijoj fazi, Crna Gora će se usredsrijediti na ostale djelove acquis-a.

1. The Parties recognise the importance of the approximation of the existing legislation in Montenegro to that of the Community and of its effective implementation. Montenegro shall endeavour to ensure that its existing laws and future legislation will be gradually made compatible with the Community acquis. Montenegro shall ensure that existing and future legislation will be properly implemented and enforced. 2. This approximation shall start on the date of signing of this Agreement, and shall gradually extend to all the elements of the Community acquis referred to in this Agreement by the end of the transitional period defined in Article 8 of this Agreement. 3. Approximation will, at an early stage, focus on fundamental elements of the Internal Market acquis, including financial sector legislation, Justice, Freedom and Security as well as on trade‑related areas. At a further stage, Montenegro shall focus of the remaining parts of the acquis.

4.1. USKLAĐIVANJE ZAKONODAVSTVA Pravo EU predstavlja vrlo specifičan pravni okvir koji se formira na različitim nivoima i konstantno evoluira. S obzirom da je ono posebno i autonomno u odnosu na međunarodno pravo i na pravo država članica, da ima veću pravnu snagu u odnosu na pravo država članica i da je neposredno primjenjivo na cijelom prostoru EU na države članice, na fizička i pravna lica, države članice EU usklađuju, tj. harmonizuju svoje pravo sa pravom EU. Pod pojmom usklađivanje zakonodavstva podrazumijeva se postupak usklađivanja propisa država članica sa pravom EU. U osnivačkim ugovorima postoje različiti termini za izražavanje stepena integracionih procesa: usklađivanje (harmonisation), približavanje (approximation) ili koordinacija (coordination), koji se takođe koriste radi izražavanja cilja odredaba komunitarnog prava za pojedine oblasti.

29

Pravni sistem Crne Gore

Usklađivanje zakonodavstva je, dakle, politika EU koja služi postizanju cilja, odnosno ujednačavanju prava u državama članicama u obimu i u mjeri koji treba da omoguće uspostavljanje i funkcionisanje zajedničkog tržišta. Usklađivanje nije samo prosta formalna procedura, niti je samo sebi cilj. To je instrument za ostvarivanje širokog spektra pravno-tehničkih, ekonomskih i političkih ciljeva. Takođe, usklađivanje nije prosto transponovanje komunitarnih pravnih normi u domaće zakonodavstvo. Kvalitet procesa usklađivanja mjeri se i dokazuje primjenom ovih propisa u unutrašnjem pravnom poretku. Zbog toga proces usklađivanja, pored aktivnosti legislativnih organa, podrazumijeva i izgradnju neophodne prateće infrastrukture koju čine profesionalna i djelotvorna javna uprava i nezavisno i nepristrasno pravosuđe. 4.2. PREVOĐENJE ACQUIS COMMUNAUTAIRE-a Unutar EU obezbijeđena je jednakost i pravna valjanost svih službenih jezika, a definisana su i pravila njihove upotrebe u institucijama EU. Posljednji član (član 55) Ugovora o EU utvrđuje da su sve jezičke verzije Ugovora jednako autentične u pravnom smislu, dok član 24 daje pravo građanima da se na službenom jeziku svoje države pismeno obraćaju institucijama ili tijelima Unije i da na istom jeziku dobiju odgovor. Pored toga, na osnovu člana 342 Ugovora o funkcionisanju EU, donesen je poseban pravni akt (službeni broj u EURLex-u 31958R00018), koji se smatra svojevrsnom jezičkom poveljom EU, a kojim je propisana upotreba službenih i radnih jezika institucija EU, kao i obaveza sastavljanja pravnih tekstova na službenim jezicima i njihovo objavljuje u Službenom listu EU9. Prevođenje pravne tekovine EU spada u prevođenje pravnih tekstova i kao takvo mora se povinovati nizu posebnih pravila i ograničenja. Od opštih uputstava za prevođenje pravne tekovine Evropske unije najprije treba naglasiti da se odustalo od pristupa da se pravna sigurnost i preciznost može postići samo doslovnim prevodom izvornog teksta, tj. da proces prevođenja treba da bude orijentisan prema izvornom jeziku. To ipak ne znači da se može prevoditi sasvim slobodno. Kao što je već navedeno u nizu priručnika i uputstava na nivou Evropske unije, pisanje i prevođenje pravnih akata normirano je. Propisana je struktura akata Unije, koja mora biti ista u svakom jeziku, te sintagme i rečenice koje izražavaju određene pravne radnje i koje moraju biti normirane u svim jezicima. Takođe, propisan je i način pisanja mjernih i novčanih jedinica, datuma, vremena, te upotrebe znakova navoda, brojeva i slova u nabrajanju odredaba, način navođenja različitih akata i slično. Ali, koliko god ograničavajuće izgledalo tako detaljno propisivanje svih pomenutih aspekata, ono u velikoj mjeri čini posao prevodioca lakšim, jer je broj situacija u kojima je prevodilac prepušten sam sebi u donošenju važnih prevodilačkih odluka sveden gotovo na minimum. Osim toga, kada se govori o prevođenju tako velikog korpusa tekstova kao što je acquis communautaire, onda je gotovo najzahtjevniji zadatak obezbijediti ujednačenost i dosljednu upotrebu terminologije i strukturu prevedenih tekstova. A to se može postići ukoliko se utvrdi što više pravila i pripremi što veći broj glosara, na čije će se korišćenje prevodioci obavezati. Pravna terminologija na nivou Evropske unije veoma je specifična, što ima odraza i na izbor prevodnih ekvivalenata. Naime, da bi se obezbijedilo da se pravni termini Evropske unije ne tumače jednako kao pravni termini iz domaćeg zakonodavstva država članica, svjesno su uloženi napori da se stvore novi termini na nivou Evropske unije, pri čemu su glavni kriterijumi da novi termin bude prevodljiv i transparentan. Još jedan izazov u prevođenju predstavlja učestala upotreba skraćenica. Iako se u dokumentu Manual of Precedents for Acts Established within the Council of the European Union jasno navodi da upotrebu skraćenica treba izbjegavati kad god je moguće, osim u posebnim slučajevima kao što su nabrajanja, tabele, grafikoni i slično, ipak smo svjedoci da se u praksi skraćenice izuzetno često koriste. Ono što za nas predstavlja veći problem od njihove česte upotrebe jeste činjenica da ne postoje pravila koja bi nam pomogla da 8 9

EEC Council: Regulation No 1 determining the languages to be used by the European Economic Community, http://eurlex.europa.eu/Result.do?code=31958R0001&Submi t=Search&RechType=RE CH_c elex&_submit=Search Jezik ima izuzetno važnu ulogu u procesu formiranja i održanja nacionalnog identiteta. Napori na građenju nadnacionalnog evropskog identiteta podrazumijevaju da je višejezičnost demokratska nužnost koja garantuje ravnopravnost svih građana Evropske unije. Evropska svijest o tome da je Evropska unija, ne samo ekonomska već i politička zajednica i zajednica vrijednosti i dalje je vrlo snažna. Sloboda, jednakost i solidarnost osnovne su vrijednosti suživota u društvu. Tolerancija, pravna država i pravda određuju ustrojstvo moderne demokratije koja se doživljava kao vrijednost za sebe, ne samo kao oblik državnog uređenja nego i kao način života. EU je nastala iz želje za „produbljivanjem solidarnosti naroda, uz poštovanje njihove istorije, kulture i njihovih tradicija“. Odluke evropskih institucija utiču na svakodnevni život građana Unije i da bi one imale legitimitet neophodno je da građani aktivno učestvuju u procesima odlučivanja o njima i to bez ikakve jezičke barijere.

30

Pravni sistem Crne Gore

odlučimo kako da se sa njima nosimo u prevođenju. Naime i u engleskom jeziku, koji smo uzeli kao izvorni, pojavljuju se i koriste akronimi koji nijesu nastali iz punog naziva na engleskom jeziku10. Neophodno je da prevodioci u potpunosti razumiju tekst koji prevode, ali ga oni ne smiju tumačiti u pravnom smislu. Prevodilac treba da izrazi „ono što je u tekstu rečeno”, a ne ono što „misli da bi trebalo biti rečeno”. Ako se jave nejasnoće u izvornom tekstu, prevodioci moraju konsultovati tekst na nekom drugom jeziku Evropske unije, po mogućnosti francuskom, jer je veliki dio acquis communautaire u originalu nastao upravo na francuskom jeziku. Ukoliko i nakon provjere teksta na više jezika nedoumice ostanu neriješene, prevodilac je dužan da na to skrene pažnju. Ovaj priručnik sadrži primjere obrazaca pravnih akata EU sa primjerima odredaba koje su normirane gdje prevodioci treba da koriste tačno definisane formule (npr. prelazne i završne odredbe). Međutim, kada se radi o odredbama koje se tiču predmeta akta, područja primjene, značenja izraza, te prava i obaveza, tada treba prevoditi u duhu crnogorskog jezika, u mjeri u kojoj je to moguće. Sa aspekta forme, potrebno je naglasiti da prevodilac ne smije da mijenja osnovnu strukturu originala: raspored poglavlja, članova, stavova. Čak i kada se pojave duge i nerazumljive rečenice, prevodilac ne bi trebalo da ih dijeli na više cjelina, niti da spaja kraće rečenice u jednu, jer bi se time poremetio broj rečenica, pa bi pozivanje na neku od njih u daljem tekstu bilo pogrešno. Ipak, ako je nužno, a ponekad zaista jeste, može se duža rečenica prekinuti i sljedeća smislena cjelina nastaviti iza tačke i zareza. Shodno proceduri, pravnici će vršiti pravno tehničku redakturu prevedenog teksta i eventualno ukazati na propuste u prevođenju značajne za dalji rad. Samo u ovakvoj interakciji i razmjeni informacija može se ostvariti napredak i olakšati posao prevođenja pravne tekovine EU svima koji u tom procesu učestvuju. 4.3. PREVOĐENJE POMOĆU RAČUNARA Prevođenje je danas, kao i većina djelatnosti, pod snažnim uticajem razvoja teleinformatičkih tehnologija. Time se mijenjaju mjesto i uloga prevođenja i prevodioca u savremenom svijetu. Mijenja se i brzina procesa prevođenja (uvođenjem mašinskog prevođenja), cijena prevođenja kao intelektualne usluge (po jednoj riječi), ali i kvalitet odnosno vrjednovanje prevoda kao proizvoda. Kao ideja, prevođenje pomoću mašine datira još od 17. vijeka, a postaje realnost tek krajem 20. vijeka. Računarski programi stvaraju nesavršene prevode, zbog toga nijesu podesni za književne prevode, ali jesu za prevođenje tehničkih priručnika, naučne dokumentacije, komercijalnih prospekata, poslovnih pisama, medicinskih izvještaja i slično. Termin „mašinsko prevođenje” (Machine Translation – MT) odnosi se na kompjuterizovane sisteme odgovorne za stvaranje prevoda sa ili bez čovjekove pomoći. Granica između čovjekovog prevođenja uz pomoć mašine (machine-aided human translation – MAHT) i mašinskog prevođenja uz pomoć čovjeka (human-aided machine translation – HAMT) često je neizvjesna i zato bi termin prevođenje uz pomoć računara mogao da obuhvati oboje. U najširem smislu, mašinsko prevođenje (machine translation, MT): • obezbjeđuje dosljednost u upotrebi terminologije, • eliminiše dosadno i sporo otklanjanje pravopisnih i slučajnih grešaka, • može se lako prilagoditi zahtjevima naručioca različitim stepenima dovršenosti teksta, • veza on-line putem interneta omogućava prevodiocima direktan pristup: (a) pomoćnim sredstvima i alatima za prevođenje (on-line rječnici), (b) tekstovima istog ili sličnog sadržaja, pojmovnicima i leksičkim bazama podataka, dvojezičnim paralelnim korpusima, • brzim pregledom i pretraživanjem „radne” verzije prevoda (draft), korisniku se omogućava racionalan pristup odgovarajućem dijelu prevedenog teksta, a zatim i kvalitetna obrada tog dijela teksta. 10

Uz to, u našem jeziku postoji niz skraćenica koje su nastale od prevoda punog naziva nekog organa ili dokumenta, kao što su STO – akronim za Svjetsku trgovinsku organizaciju, ili OEBS – za Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju. Međutim, postoji još veći broj skraćenica koje su nastale od punog naziva na stranom jeziku i kao takve ušle u naš jezik, gdje su se odomaćile.

31

Pravni sistem Crne Gore

No, ono što je za nas vrlo bitno jeste takozvano automatsko i poluautomatsko prevođenje teksta uz pomoć računara (Computer Aided Translation - CAT) koje je postalo dio naše svakodnevice. Na tržištu se nude programi u rasponu od jednostavnih rječnika, koji se koriste za traženje prevodnih ekvivalenata i sinonima pojedinih termina, do programa koji analiziraju gramatičku i sintaksičku strukturu teksta i automatski prevode pojmove, fraze i rečenice, uzimajući u obzir jezičke i gramatičke različitosti jezika izvora i jezika prava. Na internetu se mogu naći online obrasci za prevođenje tekstova i čitavih web stranica. Poznatiji programi ove vrste su Word Translator, NeuroTran, Deja Vu, Wordfast i program koji je postao svojevrsni standard za automatsko prevođenje – TRADOS. Ovaj program, proizvod jedne njemačke firme, razvijen je tokom protekle decenije i danas nudi zaista mnogo korisnih mogućnosti. On kombinuje dvije tehnologije, segmentaciju i prevodilačku memoriju, radi na principu neuralnih mreža i aktivno pretražuje internu bazu podataka, tzv. Translation Memory (TM – prevodilačka memorija). TM se popunjava tokom prevođenja, a program munjevito pretražuje svoju radnu memoriju i nudi moguće prevode rečenica, fraza i pojedinih riječi po obrascu “poklapanja”, tj. stepena podudaranja izvornih i ciljnih termina. TRADOS se isporučuje u obliku modula: • Trados WorkSpace integrisano je okruženje koje vam omogućava da pokrenete razne komponente Trados paketa i organizujete projekte, kao i datoteke unutar projekata; • Translator’s Workbench (objedinjava sve funkcije programa i to je ono što većina ljudi zove Trados. On opslužuje prevodilačku memoriju, omogućava vam da analizirate svoja dokumenta, da ih segmentirate i “sređujete”. Radi u kombinaciji sa ostalim Trados modulima i obično sa Wordom.); • MultiTerm (to je neka vrsta rječnika, tj. pretražuje pojedine djelove rečenice ili “segmente”, tj. fraze i riječi); • TagEditor (dozvoljava prevođenje HTML, XML, ... dokumenata); • Winalign (omogućava automatsko generisanje prevodilačkih memorija (TM-a) poređenjem izvornih i već prevedenih dokumenata). Trados, po mogućnostima i cijeni, spada u tzv. tešku artiljeriju. Na tržištu se može naći jedan manji program koji je u velikoj mjeri kompatibilan sa njim, po funkcionalnosti veoma sličan a višestruko jeftiniji i zato ga prevodioci sve više koriste. To je Wordfast. Wordfast radi iz MS-Worda, ali i dokumenti iz MS-Excela, MS-Accesa, MS-PowerPointa i HTML datoteke takođe mogu da se prevode. Wordfast TM format je otvoren – i može da se vidi ili uređuje sa Wordom, Excelom, Accessom i drugim popularnim programima. Pored toga, Wordfast otvara prevodilačke memorije TMX tipa, kao što su one koje stvaraju TWB (Trados Translator’s Workbench), Deja Vu, Star Transit itd. Wordfast je veoma moćna alatka spakovana u kompaktan Wordov šablon (template). Radi sa MS-Wordom 97, 2000, XP i 2003 na PC platformi, a na Macu sa MS-Wordom 98, 2001 i 2004. Do 20 korisnika može da dijeli istu prevodilačku memoriju preko lokalne računarske mreže. Ministarstvo za evropske integracije Vlade Crne Gore, koje je nosilac koordinacije prevođenja u vezi sa EU, u posljednje vrijeme daje prednost Wordfast-u kao prevodilački alat koji zadovoljava potrebe spoljnih i internih prevodilaca. Zbog povoljne cijene nabavke i mogućnosti brze obuke, postaje nezaobilazan dio kako individualnih prevođenja tako i prevođenja za koja je potrebno koristiti umrežene računare i zajedničku prevodilačku memoriju. Mašinsko prevođenje ograničeno je nealgoritmičkom prirodom teorije prevođenja, pa sva ograničenja izražena još pedesetih godina prošlog vijeka, ostaju da važe i danas. Ipak, napredak statistike, informatike i vještačke inteligencije, s jedne strane i lingvističkih teorija, računarske i korpusne lingvistike, prepoznavanja ljudskog govora itd. s druge strane, obezbjeđuju mašinskom prevođenju sve veći, iako ograničen uspjeh u vrlo strogo ograničenim uslovima (novi tageri i parseri, programi za rješavanje leksičke višeznačnosti, leksička semantika, leksičke baze podataka i pojmovnici, baze znanja, unošenje pragmalingvističkih i tekstualnih informacija u programe, prevodilačka memorija itd.). Zbog toga se možemo nadati da prevodilački programi neće predstavljati samo pomoćni alat ljudskom prevođenju (npr. CAT/MT) ili brze postupke koji prethode ljudskom prevođenju, već da će u strogo ograničenim, unaprijed poznatim ili pripremljenim leksičkim, morfosintaksičkim, pragmalingvističkim i diskursnim uslovima (npr. institucionalni tekstovi, uputstva za upotrebu mašina i uređaja, bezbjednosne komunikacije u pomorskom i vazdušnom saobraćaju, apstrakti naučnih

32

Pravni sistem Crne Gore

članaka) biti u stanju da naprave prevod koji će zahtijevati minimum čovjekove intervencije. Istraživanja na planu mašinskog prevođenja stalno će doprinositi boljem razumijevanju procesa ljudskog prevođenja i jasnijem lingvističkom opisu teksta, vrjednovanju prevoda i podučavanju prevođenja. Tako će postepeno nestajati ili pak slabiti neke od predrasuda o mašinskom prevođenju.

33

III. PRAVNI SISTEM EVROPSKE UNIJE

Pravni sistem Evropske unije

Evropska unija danas je zajednica 27 država, u kojoj na 4,4 miliona km2 živi oko 501 miliona stanovnika i u kojoj se službeno komunicira na 23 jezika, gdje se zajedničke politike sprovode preko veoma razgranatog mehanizma institucija koje objedinjava i uređuje pravna tekovina Unije, tzv. acquis communautaire. Istorijat: Od samog početka njenog stvaranja, u temelje Evropske (ekonomske) zajednice ugrađene su sve osnovne velike ideje i vrijednosti: garancija mira, jednakost, sloboda, solidarnost, lična i kolektivna bezbjednost. Da bi se takva, ipak uopštena načela ostvarivala, morala su biti stavljena u okvir vladavine zakona, u osnovne dokumente EU: od Pariskog i Rimskih ugovora, preko Jedinstvenog evropskog akta, do Ugovora o Uniji, koji je dopunjen ugovorima iz Amsterdama i Nice, kao i Lisabonskim ugovorom. Sve to zajedno čini evropsko primarno zakonodavstvo. Na osnovama takve regulative, a za potrebe složene ekonomske, političke, monetarne i socijalne integracije, „proizvode” se zatim brojni drugi propisi (dugoročnijeg ili privremenog karaktera). To je sekundarno zakonodavstvo EU, koje prije stupanja na snagu prolazi i složenu proceduru odlučivanja u institucionalnom trouglu: Savjet – Evropska komisija – Parlament. Iako je u osnovi riječ o nadnacionalnim propisima, oni uvijek moraju uvažavati nacionalni suverenitet zemalja članica Evropske unije i njihove interese. Tu spadaju: regulative (ili uredbe), direktive i odluke – kao obavezujući pravni akti za sve države članice; te preporuke i mišljenja – kao neobavezujući pravni akti. Sveukupno evropsko pravo najčešće se naziva acquis communautaire i predstavlja širok pojam koji obuhvata: • načela i političke ciljeve ugovora o osnivanju, • zakonodavstvo koje je donijeto radi primjene ugovora i praksu Suda pravde, • deklaracije i rezolucije EU, • mjere koje se odnose na zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku, • mjere koje se odnose na pravosuđe i unutrašnje poslove, • međunarodne sporazume u nadležnosti EU koje su zaključile Unija i države članice.

1. IZVORI PRAVA EVROPSKE UNIJE Pravni sistem EU razlikuje se od nacionalnog i međunarodnog prava i označava se kao pravni sistem sui generis. Komunitarno pravo ne odnosi se samo na države članice, već i na fizička i pravna lica u njima. Pravo EU čini skup propisa koji se dijeli u dvije grupe - primarne i sekundarne. Primarne izvore stvaraju države članice EU prilikom uređivanja međusobnih odnosa i sama EU zaključivanjem sporazuma sa trećim državama i međunarodnim organizacijama. Primarno zakonodavstvo ima prednost u odnosu na sekundarno. Primarne izvore prava čine: a) Osnivački ugovori kojima su uređena osnovna pitanja nastanka i rada Unije, te samim tim predstavljaju osobeni ustavni okvir njihovog postojanja. Osnovni ugovori su: Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik (zaključen na period od 50 godina, prestao da važi 2002. godine); Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice; Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju; Jedinstveni evropski akt kojim su izmijenjeni i dopunjeni osnivački ugovori; Ugovor o osnivanju Evropske unije; Ugovor iz Amsterdama; Ugovor iz Nice; Lisabonski ugovor; ugovori o spajanju organa tri zajednice i ugovori o pristupanju novih država članica tokom procesa evropskih integracija od početnih šest do današnjih 27 država članica. b) Opšta pravna načela koriste se prilikom primjene prava EU u popunjavanju pravnih praznina i prilikom utvrđivanja pravog značenja nejasnih odredaba pozitivnog prava EU. Polaznu osnovu za utvrđivanje opštih pravnih načela predstavljaju načela koja su zajednička za pravne poretke država članica. c) Međunarodni sporazumi Evropske unije čine sporazume koje Evropska unija zaključuje sa trećim državama i međunarodnim organizacijama. Najznačajniji međunarodni sporazumi su trgovinski sporazumi, sporazumi o saradnji i sporazumi o pridruživanju, odnosno o stabilizaciji i pridruživanju.

37

Pravni sistem Evropske unije

Pored tzv. primarnog zakonodavstva, najobimniji dio posla na prevođenju odnosi se na tzv. sekundarno zakonodavstvo, odnosno propise koje donose institucije EU. Danas se u EU primjenjuje više od 20.000 različitih akata sekundarnog prava. Sekundarni izvori prava EU su propisi opšte primjene, a razvile su ih institucije EU u okviru ovlašćenja koja su im povjerena. Ti propisi mogu biti obavezujući i neobavezujući, u skladu sa članom 288 Lisabonskog ugovora. Obavezujuće sekundarne izvore prava čine regulative, direktive i odluke. a) Regulative, koje se ponekad u literaturi navode i kao pravila, pravilnici ili uredbe11 (engleski: regulation, francuski: règlement, njemački: Verordnung) imaju opštu primjenu, obavezujuće su u cjelini i neposredno se primjenjuju. One uređuju materiju na opšti način i zbog toga se javlja potreba za dodatnim mjerama za njihovo sprovođenje. Regulative imaju opšti, normativni karakter i sadrže apstraktne pravne norme. One se odnose na neodređeni broj lica i situacija i ne prestaju primjenom u jednom konkretnom slučaju. Po tome su veoma slične zakonima u unutrašnjem pravu države. Za regulative je karakteristično da se neposredno primjenjuju na teritoriji država članica. Njihovoj primjeni ne prethodi neka druga vrsta legislativne intervencije organa država članica. Regulative su obavezujuće u cjelini i obavezuju sve subjekte, počevši od organa država članica, pa sve do fizičkih i pravnih lica. Iz njih se direktno izvode prava i obaveze za sve subjekte, bez ikakve razlike jer sadrže opšta pravila i direktno se primjenjuju. One imaju najveću pravnu snagu i obavezuju sve, kako na komunitarnom, tako i nivou država članica. b) Direktive12 (engleski: directive, francuski: directive, njemački: Richtlinie), prema članu 288 Lisabonskog ugovora, opisuju cilj koji je obavezan za države članice i rok za njihovo postizanje (uvođenje određene zabrane, promjena standarda i slično), ali je u nadležnosti država da odaberu oblik i način postizanja tog cilja. Direktive dolaze kao kompromis između potrebe za ujednačenim zakonodavstvom unutar Unije i potrebe da se zadrži što veća raznolikost pravnih sistema država članica. Direktive, dakle, ne obavezuju u cjelini, već samo u pogledu cilja, roka i rezultata koje treba postići. Državama članicama ostavlja se sloboda u pogledu izbora sredstava, oblika i metoda za izvršavanje obaveza koje proističu iz direktive. Pored toga, legislativna intervencija države članice kod direktive ne samo da nije zabranjena nego je nužna i potrebna. Ovdje država mora donijeti neki propis, npr. zakon ili uredbu, da bi sprovela direktivu. Bez toga se direktiva ne može implementirati na nacionalnom planu. Takođe, direktive nijesu upućene svim subjektima, već samo državama članicama. U načelu, one su bez značaja za individualne subjekte, što znači da se fizička i pravna lica ne bi mogla pozvati na direktive pred domaćim sudovima i drugim organima. Međutim, Sud pravde je dopustio individualnim subjektima da se u postupcima za zaštitu svojih prava pozivaju i na direktive, iako su one upućene samo članicama, a ne i pojedincima. Naravno, direktive nemaju uvijek neposredno dejstvo kao što je to slučaj sa regulativama. To je moguće samo izuzetno i pod određenim uslovima, od kojih je najvažniji da država članica kojoj je direktiva upućena nije u određenom roku sprovela potrebne mjere. U tom slučaju pojedinci se mogu i pred domaćim organima vlasti pozvati na prava iz direktive. Direktive, dakle, obavezuju samo u pogledu cilja i rezultata. No, bez obzira na to, države nemaju potpunu slobodu u sprovođenju direktiva. Prema stavu Evropskog suda pravde, one moraju da izaberu onu mjeru, sredstvo ili formu implementacije koja treba da obezbijedi korisno dejstvo direktive. Na primjer, država će morati da donese zakon, a ne podzakonski akt, ako je za izvršenje direktive potrebno ukidanje ili izmjena postojećih zakona. U tom slučaju donošenje pravilnika ili uputstva ne bi bilo dovoljno. 11 12

38

Više pokušaja da se ovakvim izrazima prevede naziv regulativa (kao posebna vrsta pravnog akta EU) nije dalo rezultate. Jednostavno, takvi prevodi naziva ove vrste akta nisu zaživjeli u praksi. Zbog toga su se većina autora Priručnika, na osnovu potrebe da se koriste što transparentniji prevodi, opredijelili za termin “regulativa“ kao najbliži izvornom terminu na engleskom jeziku. Ovdje se autori Priručnika opredjeljuju za izraz koji je u praksi najčešće u upotrebi, s obzirom da je izraz “uputstvo“, koji se često olako miješao sa ostalim uputstvima ili uputstvima za upotrebu nekih proizvoda, u suprotnosti sa važnošću koju ima direktiva u evropskom pravnom poretku.

Pravni sistem Evropske unije

Takođe, države moraju da poštuju rok koji je dat u direktivi zbog istovremene i ujednačene primjene komunitarnog prava u svim državama članicama. Njima se zabranjuje da uvode izuzetke i odstupanja koja nijesu predviđena direktivom. Radi obezbjeđenja jednoobraznosti u primjeni, nekad se donose toliko detaljne i precizne direktive da države članice gotovo da nemaju izbora. c) Odluka (engleski: decision, francuski: décision, njemački: Entscheidung) pojedinačni je administrativni akt koji obavezuje samo one kojima je upućen - države, pravna i fizička lica. Prema pravnom dejstvu, odluke se mogu podijeliti na izvršne, upravne i kvazi sudske. Odluke, dakle, nemaju opšti karakter. One obavezuju u cjelini i neposredno se primjenjuju. Regulišu konkretne situacije i upućene su pojedinačnim subjektima, državama članicama ili fizičkim i pravnim licima. Istina, treba imati u vidu da pravni akti organa EU nijesu uvijek i do kraja jasno razdvojeni po nazivu, funkcijama i hijerarhijskom ustrojstvu. Neobavezujući sekundarni pravni akti su: a) Preporuka (engleski: recommendation, francuski: recommandation, njemački: Empfehlung) i mišljenje (engleski: opinion, francuski: avis, njemački: Stellungnahme) pravno su neobavezujući akti i više predstavljaju „korisne smjernice” Sudovi ih uzimaju u obzir u postupku tumačenja i primjene domaćeg prava. b) Ostali sekundarni pravni akti su pravila kojima se uređuje način rada organa EU, uputstva, preporuke ili mišljenja jednog organa upućena drugom organu Unije, zatim odluke o osnivanju raznih odbora i pomoćnih tijela, kao i statuti tih tijela i drugo. Presude Suda pravde Evropske unije S obzirom na važnu ulogu koju imaju u tumačenju prava Unije i ustanovljavanju nepisanih pravnih principa, kao izvori prava nezaobilazno se moraju istaći i interpretativni instrumenti Suda pravde Evropske unije i Prvostepenog suda. U tom smislu, presude Suda pravde Evropske unije detaljnije razrađuju ideje zakonodavca i pomažu u određivanju djelokruga i načina primjene propisa. Evropski sud pravde ima zadatak da nadgleda sprovođenje komunitarnog prava, ima mogućnost da objašnjava i dopunjava osnivačke ugovore i komunitarno pravo, odnosno da preciznije definiše pojedine aspekte komunitarnog prava. Praksa Suda pravde Evropske unije definisala je primat komunitarnog prava nad domaćim pravom. Pored primata komunitarnog prava, druga njegova odlika jeste princip neposredne primjenljivosti. Ovaj princip odnosi se na mogućnost individualnih subjekata komunitarnog prava da zahtijevaju od domaćeg suda da zaštiti njihova prava koja proističu neposredno iz ugovora ili drugih komunitarnih akata.

2. POSTUPAK DONOŠENJA PRAVNIH AKATA EU 2.1. PRINCIPI PRI DONOŠENJU PRAVNIH AKATA U stvaranju komunitarnog prava, tj. postupku donošenja odluka od predloga do konačne odluke, bitna su dva principa kojima se rukovodi Unija: princip subsidijarnosti i princip proporcionalnosti, koji su definisani članom 5 Ugovora o Evropskoj uniji. Princip subsidijarnosti podrazumijeva da u oblastima podijeljene nadležnosti između Unije i država članica djeluje samo ako ciljeve i mjere predloženog djelovanja ne mogu u zadovoljavajućoj mjeri - znači, bolje i efikasnije - ostvariti same države članice. Pri tome je rukovodeći princip da se odluke donose što je moguće bliže samim građanima Unije. Da bi se ovaj princip implementirao neophodno je da se radi o oblasti konkurentskih nadležnosti (znači o pitanjima u kojima Unija dijeli nadležnost sa državama članicama) i da ovo pitanje nije već regulisano propisima država članica. Princip proporcionalnosti, odnosno primjerenosti, obezbjeđuje da Unija normativno ne interveniše više nego što je potrebno za ostvarivanje njenih ciljeva i mjera. To znači da se aktima organa Unije mogu sužavati, odnosno ograničavati prava građana Unije samo kada to ograničenje služi legitimnom cilju i kada je to ograničenje proporcionalno cilju koji se njime želi postići.

39

Pravni sistem Evropske unije

Pored dva ključna principa koja karakterišu komunitarno pravo u različitim oblastima, još jedno značajno načelo je i fleksibilnost. Ona omogućava bližu bilateralnu saradnju između država članica, pod uslovom da se ta saradnja ostvaruje uz promociju ciljeva Unije i zaštite njenih interesa, poštovanje principa utvrđenih osnivačkim ugovorima, nemogućnost postizanja ciljeva postojećim mehanizmima Unije, obuhvatanje većine država članica, poštovanje komunitarnog prava, poštovanje nadležnosti, prava i obaveza država koje nijesu obuhvaćene saradnjom i otvorenost za kasnije učešće ostalih država članica. 2.2. POSTUPCI DONOŠENJA PRAVNIH AKATA Pravni akti u EU donose se na specifičan način putem više razrađenih postupaka. Postupak saodlučivanja danas je najznačajniji postupak donošenja pravnih akata u Uniji. Postepeno je razvijan kroz revizije osnivačkih ugovora, obuhvatajući sve više područja djelovanja Unije, čineći samu proceduru jednostavnijom i obezbjeđujući veći demokratski legitimitet odluka. Prema ovom modelu, Savjet EU i Evropski parlament su ravnopravni partneri u zakonodavnom procesu. Tako pravni akt može biti donesen samo ako se ovi akteri slažu po pitanju konačne odluke. Postupak savjetovanja zahtijeva mišljenje Parlamenta prije nego što Savjet EU donese odluku o pravnom aktu koji predlaže Komisija. Međutim, ni Komisija niti Savjet EU nijesu obavezni da prihvate izmjene koje se predlažu u mišljenju Parlamenta. U oblastima odlučivanja koje karakteriše konsenzus, u donošenju odluka primjenjuje se postupak pristanka Parlamenta. Ovaj postupak primjenjuje se kada Parlament ne učestvuje u zakonodavnoj proceduri, ali je njegov naknadni pristanak uslov za stupanje na snagu određenog akta. Ovaj postupak primjenjuje se u oblastima koje se odnose na organizaciju i ciljeve strukturnih i kohezionih fondova, određene poslove Evropske centralne banke, zatim zaključivanje važnih međunarodnih sporazuma sa trećim državama i postupak pristupanja novih država članica. Postupak saradnje uveden je Jedinstvenim evropskim aktom 1987. godine, a proširen na više oblasti Ugovorom iz Mastrihta 1992. godine. Međutim, ovaj trend promijenjen je Ugovorom iz Amsterdama promovisanjem principa saodlučivanja. Zbog toga se metod saradnje primjenuje samo u oblasti ekonomske i monetarne unije. Osim ovih oblika, unutar pojedinih institucija postoji niz pravila u donošenju odluka kojima se utvrđuju posebni oblici kvalifikovane većine kod odlučivanja.

40

IV. POSEBNA UPUTSTVA ZA PREVOĐENJE AKATA EVROPSKE UNIJE

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

1. NAZIV PRAVNOG AKTA Naziv pravnog akta sastoji se iz sljedećih djelova: • vrste akta, • datuma akta, • predmeta akta, • informativnog dodatka. 1.1. VRSTA AKTA Regulative 1.

Council Regulation No 29

Regulativa Savjeta br. 29

2.

Commission Regulation No 64

Regulativa Komisije br. 64

3.

Council Regulation No 219/66/EEC

Regulativa Savjeta br. 219/66/EEZ

4.

Commission Regulation No 131/64/EEC

Regulativa Komisije br. 131/64/EEZ

5.

Council Regulation (EEC) No 918/83

Regulativa Savjeta (EEZ) br. 918/83

6.

Commission Regulation (EEC) No 3020/77

Regulativa Komisije (EEZ) br. 3020/77

7.

Council Regulation (EC) No 314/2000

Regulativa Savjeta (EZ) br. 314/2000

8.

Commission Regulation (EC) No 1250/1999

Regulativa Komisije (EZ) br. 1250/1999

9.

Council Regulation (ECSC, EC, Euratom) No 3163/94

Regulativa Savjeta (EZUČ, EZ, Euroatom) br. 3163/94

10.

Commission Regulation (Euratom) No 3137/74

Regulativa Komisije (Euroatom) br. 3137/74

11.

Regulation (EC) No 1783/1999 of the European Parliament and of the Council

Regulativa Evropskog parlamenta i Savjeta (EZ) br. 1783/1999

12.

Regulation (EC) No 2818/98 of the European Central Bank

Regulativa Evropske centralne banke (EZ) br. 2818/98

13.

Financial regulation

Finansijska regulativa

Direktive 1.

Council Directive

Direktiva Savjeta

2.

Commission Directive

Direktiva Komisije

3.

Second Commission Directive

Druga direktiva Komisije

4.

Council Directive 92/12/EEC

Direktiva Savjeta 92/12/EEZ

5.

Commission Directive 91/356/EEC

Direktiva Komisije 91/356/EEZ

6.

Directive 98/34/EC of the European Parliament and of the Council

Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta 98/34/ EZ

7.

Council Directive 97/43/Euratom

Direktiva Savjeta 97/43/Euroatom

43

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Odluke 1.

Decision No 22/66

Odluka br. 22/66

2.

Commission Decision No 2233/97/ECSC

Odluka Komisije br. 2233/97/EZUČ

3.

Decision No 818/95/EC of the European Parliament and of the Council

Odluka Evropskog parlamenta i Savjeta br. 818/95/EZ

4.

Council Decision 1999/198/JHA

Odluka Savjeta 1999/198/PUP

5.

Decision of the representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council (and of the Commission)

Odluka predstavnika vlada država članica, koji zasijedaju u Savjetu (i predstavnika Komisije)

6.

Decision of the Council and of the representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council

Odluka Savjeta i predstavnika vlada država članica, koji zasijedaju u Savjetu

7.

Decision of XXX

Odluka XXX13

Preporuke 1.

High Authority Recommendation No 1/64

Preporuka Visoke vlasti br. 1/64

2.

Commission Recommendation No 245/78/ECSC

Preporuka Komisije br. 245/78/EZUČ

3.

Recommendation of XXX

Preporuka XXX

Drugi akti 1.

Common Strategy 1999/66/CFSP of the European Council

Zajednička strategija Evropskog savjeta 1999/66/ ZSBP

2.

Joint Action 2000/6/CFSP of the Council

Zajednička akcija Savjeta 2000/6/ZSBP

3.

Common Position 2000/45/CFSP of the Council

Zajednički stav Savjeta 2000/45/ ZSBP

4.

Common Position 1999/302/JHA of the Council

Zajednički stav Savjeta 1999/302/PUP

5.

Framework Decision 2000/105/JHA of the Council

Okvirna odluka Savjeta 2000/105/PUP

6

act

akt

7.

action programme

akcioni program

8.

communication/notice

saopštenje

9.

interinstitutional agreement

međuinstitucionalni sporazum

10.

interpretative communication

interpretativna izjava

11.

conclusions

zaključci

12.

general programme

opšti program

13.

green paper

zelena knjiga

14.

guideline(s)

smjernica (-e)

15.

initiative

inicijativa

16.

opinion

mišljenje

17.

pact

pakt

18.

priority programme

program prioriteta

13

44

XXX zamjenjuje naziv organa.

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

19.

report

izvještaj

20.

final report

završni izvještaj

21.

resolution

rezolucija

22.

statement

izjava

23.

white paper

bijela knjiga

24.

declaration

deklaracija

25.

corrigendum

ispravka

26.

code of conduct

kodeks ponašanja

27.

treaty

ugovor

28.

convention

konvencija

29.

agreement

sporazum

30.

framework agreement

okvirni sporazum

31.

cooperation agreement

sporazum o saradnji

32.

Europe agreement

evropski sporazum

33.

interim agreement

privremeni sporazum

34.

agreement in the form of an exchange of letters/notes

sporazum u obliku razmjene pisama/nota

35.

protocol

protokol

36.

memorandum of understanding

memorandum o razumijevanju

37.

agreed minutes

usaglašeni zapisnik

1.2. DATUM DOKUMENTA of 24 May 1978

od 24. maja 1978. godine

Izbjegavati da se u datumu mjesec piše brojem. U tekstu pravnih akata mjesec se piše slovima (tim prije što se i u originalu piše slovima), u fusnotama prilikom pozivanja piše se brojem (kao i u originalu). 1.3. PREDMET PRAVNOG AKTA Kod prevoda naziva pravnog akta treba izbjegavati relativne rečenice i uvijek ih zamijeniti odgovarajućim predlogom. Po pravilu to je predlog „o“, osim u slučaju propisa za sprovođenje drugog propisa kada se koristi predlog „za“.

(Regulation) establishing the standard import values… Treba prevesti: Regulativa o utvrđivanju standardnih uvoznih vrijednosti ...

45

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Directive ... concerning urban waste water treatment Treba prevesti: Direktiva ... o prečišćavanju komunalnih otpadnih voda A NE: Direktiva koja se odnosi na...

Primjeri za akte o izmjenama i dopunama, prestanku važenja i za sprovođenje drugih akata: 1.

Directive A amending Directive B

Direktiva A o izmjenama i dopunama Direktive B

2.

Directive A amending and consolidating Directive B

Direktiva A o izmjenama i dopunama i o utvrđivanju prečišćene verzije Direktive B

3.

Directive A repealing Directive B

Direktiva A o prestanku važenja Direktive B

4.

Directive A amending Directive B and repealing Directive C

Direktiva A o izmjenama i dopunama Direktive B i o prestanku važenja Direktive C

5.

Directive A on .. and amending/repealing Directive B

Direktiva A o….i o izmjenama i dopunama / prestanku važenja Direktive B

6.

Directive A implementing Directive B

Direktiva A za sprovođenje Direktive B

7.

Directive A adapting to technical progress Directive B

Direktiva A o prilagođavanju Direktive B tehničkom napretku

8.

Directive A laying down provisions for implementation of Directive B

Direktiva A za sprovođenje Direktive B

9.

Directive A laying down detailed rules for the application / implementation of Directive B

Direktiva A o utvrđivanju detaljnih pravila za primjenu/sprovođenje Direktive B

10.

Council Directive XXX (amended and consolidated)

Direktiva Savjeta XXX (izmijenjeno i dopunjeno i prečišćeno)

1.

Regulation A concerning the derogation(s) ... from Regulation B

Regulativa A o odstupanju(ima) ... od Regulative B

2.

Regulation A laying down derogations/measures derogating from …

Regulativa o odstupanjima/ mjerama koje odstupaju od ...

3.

Regulation A derogating /providing for a derogation from Regulation B

Regulativa A o odstupanju od Regulative B

4.

Regulation A granting Portugal a derogation from Regulation B

Regulativa A o odobravanju Portugalu da odstupi od Regulative B

5.

Regulation A derogating from and amending Regulation B

Regulativa A o odstupanju od i izmjenama i dopunama Regulative B

Pravni osnov zajedničkih stavova i zajedničkih akcija 1.

defined by the Council on the basis of Article X of the Treaty on European Union

koji je definisao Savjet na osnovu člana X Ugovora o Evropskoj uniji

2.

adopted by the Council on the basis of Article X of the Treaty on European Union

koji je donio Savjet na osnovu člana X Ugovora o Evropskoj uniji

46

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Akti koji se odnose na ugovore, sporazume i odluke mješovitih organa 1.

2. 3. 4.

5. 6.

7.

on the conclusion (signature) of the agreement (between the European Community and...) ... and laying down provisions for its implementation approving the conclusion by the Commission of the Agreement X based on (drawn up on the basis of) Article K.3 (34) of the Treaty on European Union, on drawing up the Convention on drawing up the Convention based on Article K.3 (34) of the Treaty on European Union, on on the application of Decision / Recommendation

...o zaključivanju (potpisivanju) sporazuma (između Evropske zajednice i ...) ...i o odredbama za njegovo sprovođenje... ...kojim se Komisiji odobrava da zaključi Sporazum X... ...(sačinjen) na osnovu člana K.3 (34) Ugovora o Evropskoj uniji o... izrada Konvencije o… izrada Konvencije, na osnovu člana K.3 (34) Ugovora o Evropskoj uniji, o... …o primjeni Odluke/Preporuke…

1.4. INFORMATIVNI DODATAK Postoje četiri tipa informativnih dodataka: a) Informacija o notifikaciji adresata notified under document number C(1998) 3154

notifikovano kao dokument pod brojem C(1998) 3154

b) Informacija od značaja za Evropski ekonomski prostor Text with EEA relevance

Tekst od značaja za EEP

c) Informacija o obaveznom jeziku teksta Only the XXX text is authentic

Autentičan je jedino tekst na XXX jeziku

d) Broj dokumenta, ukoliko nije naveden u dijelu I 1.

97/83/EC

97/83/EZ

2.

84/255/EEC

84/255/EEZ

3.

95/614/ECSC

95/614/EZUČ

4.

92/547/Euratom

92/547/Euroatom

5.

95/1/EC, Euratom, ECSC

95/1/EZ, Euroatom, EZUČ

6.

97/105/JHA

97/105/PUP

7.

99/12/CFSP

99/12/ZSBP

8.

ECB/1998/17

ECB/1998/17

9.

93/C 225/04

93/C 225/04

10.

COM(93) 299 final

KOM(93) 299 konačni (konačni predlog Komisije)

11.

PE 220.895/fin.

EP 220.895/ konačni (konačni predlog Evropskog parlamenta)

12.

ESC 236/94

ESK 236/94

47

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

e) Podaci o postupku Adopted unanimously/with two abstentions/during the 337th session of 10 October 1997

Usvojeno jednoglasno/sa dva uzdržana/ na 337. sjednici od 10. oktobra 1997. godine

2. PREAMBULA Preambula je sastavljena od: • naziva organa koji donosi akt, • uvodnih izjava, • polazne osnove za donošenje akta, • donošenja.

3. NAZIV ORGANA KOJI DONOSI AKT 1.

European Council

Evropski savjet

2.

Council of the European Union

Savjet Evropske unije

3.

Council of the European Communities

Savjet evropskih zajednica

4.

Council of the European Economic Community

Savjet Evropske ekonomske zajednice

5.

Council of the European Atomic Energy Community

Savjet Evropske zajednice za atomsku energiju

6.

European Parliament

Evropski parlament

7.

European Parliament and the Council of the European Union

Evropski parlament i Savjet Evropske unije

8.

Commission of the European Communities

Komisija evropskih zajednica

9.

European Commision

Evropska komisija

10.

Commission of the European Economic Community

Komisija Evropske ekonomske zajednice

11.

Commission of the European Atomic Energy Community

Komisija Evropske zajednice za atomsku energiju

12.

Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council

Predstavnici vlada država članica koji zasijedaju u Savjetu

13.

Governing Council of the European Central Bank

Upravni savjet Evropske centralne banke

14.

General Council of the European Central Bank

Generalni savjet Evropske centralne banke

15.

Board of Governors (of the European Investment Bank)

Savjet guvernera (Evropske investicione banke)

16.

Court of Justice

Sud pravde

17.

Court of First Instance

Prvostepeni sud

18.

Economic and Social Committee

Ekonomsko-socijalni komitet

19.

Committee of Regions

Komitet regiona

20.

Court of Auditors

Revizorski sud

21.

Management Board (of Europol)

Upravni odbor (Europola)

22.

Supply Agency (of the European Atomic Energy Community)

Agencija za nabavke (Evropske zajednice za atomsku energiju)

23.

Consultative Committee (of the European Coal and Steel Community)

Konsultativni odbor (Evropske zajednice za ugalj i čelik)

48

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

4. UVODNE IZJAVE a) Moguća forma Meeting in the composition of the heads of State or Government

U sastavu šefova država ili vlada...

b) Uputstvo za primarno zakonodavstvo 1.

Having regard to the Treaty XXX, and in particular Article 28 thereof,

Imajući u vidu Ugovor XXX, a naročito14 član 28,

2.

Having regard to the Treaty XXX, and in particular Articles 121 and 122 thereof, in conjunction with Article 300(1),

Imajući u vidu Ugovor XXX, a naročito čl. 121 i 122, u vezi sa članom 300 stav 1,

3.

Having regard to the 1979 Act of accession, and in particular Article 26(1) thereof,

Imajući u vidu Akt o pristupanju iz 1979. godine, a naročito član 26 stav 1,

4.

Having regard to Article 29 of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank (hereinafter referred to as the “Statute”),

Imajući u vidu član 29 Statuta Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke (u daljem tekstu: Statut),

c) Uputstvo za sekundarno zakonodavstvo Having regard to Regulation (Directive, Decision…) XXX, and in particular Article 9 thereof,

Imajući u vidu Regulativu (Direktivu, Odluku …) XXX, a naročito član 9,

Recalling Council Decision XXX...

Pozivajući se na Odluku Savjeta XXX,

d) Uputstvo za pripremni postupak 1.

Having regard to the proposal from the Commission,

Imajući u vidu predlog Komisije,

2.

Having regard to the proposal submitted by the Commission after consultation with the Advisory Committee set up by (provided for in) the above Regulation,

Imajući u vidu predlog Komisije podnesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom osnovanim (predviđenim) navedenom regulativom,

3.

Having regard to the proposal from the Commission submitted after consultation within the Advisory Committee,

Imajući u vidu predlog Komisije podnesen nakon konsultacija Savjetodavnog odbora

4.

Having regard to the draft Regulation (Directive, Decision...) submitted by the Commission,

Imajući u vidu Nacrt regulative (direktive, odluke ...) koji je podnijela Komisija,

5.

Having regard to the Recommendation of the Commission,

Imajući u vidu Preporuku Komisije,

6.

Having regard to the Recommendation (of the Governing Council) of the European Central Bank,

Imajući u vidu Preporuku (Upravnog savjeta) Evropske centralne banke,

7.

Having regard to the request made by XXX

Imajući u vidu zahtjev XXX,

8.

Having obtained the agreement of the Member States,

Po dobijanju saglasnosti država članica,

9.

In cooperation with the European Parliament,

U saradnji sa Evropskim parlamentom,

10.

Having regard to the opinion of the European Parliament,

Imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,

11.

Having regard to the assent of the European Parliament,

Imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,

14

A ne posebno!

49

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

12.

Having regard to the opinion of the Economic and Social Committee,

Imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,

13.

Having regard to the opinion of the Committee of the Regions,

Imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,

14.

Having regard to the opinion of the Court of Justice,

Imajući u vidu mišljenje Suda pravde,

15.

Having regard to the opinion of the Court of Auditors,

Imajući u vidu mišljenje Revizorskog suda,

16.

Having regard to the opinion of the Monetary Committee,

Imajući u vidu mišljenje Monetarnog odbora,

17.

Having regard to the opinion of the Economic and Financial Committee,

Imajući u vidu mišljenje Ekonomsko finansijskog odbora,

18.

Having regard to the opinion of the Staff Regulations Committee,

Imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,

19.

Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 (189c) of the Treaty,

Postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 (189c) Ugovora,

20.

Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 (189b) of the Treaty, in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on XXX,

Postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 (189b) Ugovora, a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje XXX,

21.

Acting in accordance with the voting rules laid down in...

Postupajući prema pravilima glasanja iz ...

22.

Having regard to the contribution of the General Council of the European Central Bank provided in accordance with Article 47.2 of the Statute,

Imajući u vidu doprinos Generalnog savjeta Evropske centralne banke, u skladu sa članom 47.2 Statuta,

23.

Having consulted (After sonsultation of) the Consultative Committee,

Nakon konsultacija sa Konsultativnim odborom,

24.

...and with the (unanimous) assent of the Council,

... i uz (jednoglasnu) saglasnost Savjeta,

25.

In agreement with the Commission,

U saglasnosti sa Komisijom,

26.

Having taken into account XXX,

Uzevši u obzir XXX,

5. POLAZNE OSNOVE ZA DONOŠENJE AKTA Stari sistem za propise izdate do 1. juna 1999. godine:

• uređuje se prema francuskoj verziji, uz određene izmjene prema engleskoj verziji, dok se njemačka verzija razlikuje; • tačke polaznih osnova počinju malim slovima, a završavaju se tačkom i zarezom, izuzev posljednje tačke polaznih osnova koja se završava zarezom; • pojedine rečenice u okviru tačke polaznih osnova odvajaju se tačkom i zarezom; • tačke polaznih osnova numerišu se ako su numerisane u originalu. Whereas AAA; whereas BBB and whereas CCC; whereas DDD;

50

S obzirom na to da AAA; s obzirom na to da BBB i s obzirom na to da CCC; s obzirom na to da DDD;

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Novi sistem kod propisa koji važe od 1. juna 1999. godine:

• polazne osnove počinju riječima: „s obzirom (na to) da”, nakon čega slijede dvije tačke; • tačke polaznih osnova počinju malim slovima, a završavaju se tačkom i zarezom, izuzev posljednje tačke polaznih osnova koja se završava zarezom; • pojedine rečenice u okviru tačke polaznih osnova odvajaju se tačkom i počinju velikim slovima; • ne upotrebljavaju se uvodni izrazi; • tačke polaznih osnova su numerisane. Whereas

S obzirom na to da:

Uobičajeni oblici polaznih osnova 1. (Whereas) Adoption of this Directive constitutes the most appropriate means of attaining the desired objectives; whereas this Directive is limited to the minimum necessary to attain these objectives and does not go beyond what is needed for this purpose; (S obzirom na to da) Donošenje ove direktive predstavlja najprikladniji način za postizanje željenih ciljeva; (da) se ova direktiva ograničava na minimum neophodan za postizanje ovih ciljeva i da ne prevazilazi okvir potreban za tu svrhu; 2. (Whereas) This Directive concerns the European Economic Area (EEA) and whereas the procedure under Article 99 of the Agreement on the European Economic Area has been complied with; (S obzirom na to da) Ova direktiva odnosi se na Evropski ekonomski prostor (EEP), a da su ispunjeni uslovi postupka iz člana 99 Sporazuma o Evropskom ekonomskom prostoru; 3. (Whereas) The measures provided for in this Regulation (Directive) are in accordance with the opinion of the XXX Committee, (S obzirom na to da) Mjere predviđene ovom regulativom (direktivom) usklađene su sa mišljenjem XXX odbora, 4. (Whereas) The XXX Committee has not delivered an opinion within the time limit set by the chairman, (S obzirom na to da) XXX odbor nije dao mišljenje u roku koji je odredio predsjedavajući, 5. (Whereas) The measures necessary for the implementation of this directive should be adopted in accordance with Council Decision 1999/468/EC of 28 June 1999 laying down the procedures for the exercise of implementing powers conferred on the Commision; (S obzirom na to da) Mjere potrebne za sprovođenje ove direktive treba da budu utvrđene15 u skladu sa Odlukom Savjeta 1999/468/EZ od 28. juna 1999. godine o postupcima za vršenje ovlašćenja za sprovođenje prenijetih na Komisiju;

15

Mjere se propisuju ili utvrđuju, a ne usvajaju!

51

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

6. (Whereas) In accordance with Article(s) 12.1 and (Article) 14.3 of the Statute (of the European System of Central Banks and of the European Central Bank), ECB guidelines form an integral part of Community law, (S obzirom na to da) U skladu sa čl. 12.1 i 14.3 Statuta (Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke), smjernice ECB predstavljaju sastavni dio prava Zajednice, 7. In agreement with the Commission U saglasnosti sa Komisijom 8. After consulting the Commission Nakon savjetovanja sa Komisijom

6. DONOŠENJE 1.

has (have) adopted this Regulation

donio je (Donijeli su) ovu regulativu.

2.

has adopted this Financial Regulation

donio je (Donijeli su) ovu finansijsku regulativu.

3.

has (have) adopted this Directive

donio je (Donijeli su) ovu direktivu.

4.

has (have) adopted this Decision

donio je (Donijeli su) ovu odluku.

5.

has (have) decided as follows

odlučio je (odlučili su)…

6.

has adopted this Common Strategy (Joint Action, Common Position, Framework Decision)

donio je ovu zajedničku strategiju (zajedničku akciju, zajednički stav, okvirnu odluku).

7.

hereby recommends (Member States)

preporučuje (državama članicama)…

8.

hereby invites the Commission to

poziva Komisiju da…

9.

hereby adopts this Resolution

donosi ovu rezoluciju

10.

has (have) agreed as follows

saglasio (saglasili su) se o sljedećem:

11.

have decided to conclude the following agreement

odlučili su da zaključe sljedeći sporazum:

12.

have agreed on following dispositions

saglasili su se o sljedećim odredbama:

7. TEKST PRAVNOG AKTA 7.1. STRUKTURA TEKSTA a) Osnovna struktura Tekst dokumenta raščlanjuje se prema originalu, pri čemu se za pojedine djelove upotrebljavaju sljedeći nazivi:

52

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

1.

Part

Dio

2.

Title

Glava

3.

Subtitle

Odjeljak

4.

Chapter

Poglavlje

5.

Section

Odsjek

6.

Subsection

Pododsjek

7.

Article

Član

8.

Sole Article

Jedini član

9.

Point

Tačka

10.

Paragraph

Stav

11.

Subparagraph

Podstav

12.

Indent

Alineja

13.

Subindent

Podalineja

14.

Phrase

Rečenica

Ponekad se različiti izvorni termini prevode istom riječju, npr. point, item = tačka. b) Posebni djelovi pravnih akata i njihova podjela Propisi često imaju anekse: 1.

Annex

Aneks

2.

Annex I / Annex A

Aneks I/ Aneks A

3.

Annex B to / of Directive X

Aneks B Direktive X

Forma aneksa slobodnija je od forme osnovnog teksta; upotrebljava se gorenavedena podjela, pri čemu osnov raščlanjivanja nije član, već tačka. Aneksi sadrže tekstove različite prirode, npr: 1.

Appendix

Dodatak

2.

Appendix B2 to Annex B to Directive X

Dodatak B2 uz Aneks B Direktive X

3.

List

Lista

4.

Schedule

Dodatak

5.

Timetable

Dinamika

6.

Table

Tabela

7.

Correlation table

Uporedna tabela

c) Kombinovana nomenklatura, Taric i harmonizovani sistem Kombinovana nomenklatura i Taric dijele se na: 1.

Section

Odjeljak

2.

(tariff) heading

Tarifni broj

3.

Subheading

Podbroj

4.

CN/ Taric subheading

CN Taric podbroj

53

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

d) Statistička klasifikacija EZ (npr. NACE rev. 1, COICOP) Statistička klasifikacija Abecedni kod 1

Section

Sektor

2

Subsection

Podsektor

1.

2-digit level (division)

Oblast

2.

3-digit level (group)

Grana

3.

4-digit level (class)

Grupa

4.

5-digit level (sub-class)

Podgrupa

7.2. NAZIVI ODREDBI 1.

Aim

Cilj

2.

Scope/ Field of application

Područje primjene

3.

Definitions

Značenje izraza

4.

Subsidiary definitions

Dopunska značenja izraza

5.

Basic provisions

Osnovne odredbe

6.

General provisions

Opšte odredbe

7.

Miscellaneous provisions

Ostale odredbe

8.

Other provisions

Ostale odredbe

9.

Notification and reporting

Notifikacija i izvještavanje

10.

Technical adjustments

Tehnička prilagođavanja

11.

Advisory Committee

Savjetodavni odbor

12.

Advisory (Committee) procedure

Savjetodavni postupak (postupak Savjetodavnog odbora)

13.

Management Committee

Upravni odbor

14.

Management (Committee) procedure

Postupak Upravnog odbora

15.

Regulatory Committee

Regulatorni odbor

16.

Regulatory (Committee) procedure

Regulatorni postupak (Postupak Regulatornog odbora)

17.

Safeguard procedure

Postupak zaštite

18.

Liaison with the authorities of the Member States

Veza sa nadležnim organima država članica

19.

Transitional provisions

Prelazne odredbe

20.

Final provisions

Završne odredbe

21.

Review

Pregled, ocjena

22.

Transposition

Prenošenje

23.

Implementing provisions

Odredbe za sprovođenje

24.

Entry into force

Stupanje na snagu

25.

Publication

Objavljivanje

26.

Addressees 

Adresati

54

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

7.3. ODREDBE KOJE SE ODNOSE NA KOMISIJU 1. The Commission shall be assisted by a (advisory) (implementation) (management) (regulatory) committee (of an advisory nature) composed of the representatives of the Member States and chaired by the representative of the Commission. Komisiji pomaže (savjetodavni) (za sprovođenje) (upravni) (regulatorni) odbor (koji ima savjetodavnu ulogu), koji čine predstavnici država članica i kojim predsjedava predstavnik Komisije. 2. The Commission shall be assisted by the XXX Committee established by Decision YYY. Komisiji pomaže XXX odbor, osnovan Odlukom YYY. 3. A Committee XXX, hereinafter referred to as the ”Committee", shall be set up, consisting of representatives of the Member States and chaired by a representative of the Commission. Osniva se Odbor XXX (u daljem tekstu: Odbor) koji čine predstavnici država članica i kojim predsjedava predstavnik Komisije. 4. The Committee shall adopt its Rules of Procedure. Odbor usvaja svoj poslovnik. 5. Where the procedure laid down in this Article is to be followed, the chairman shall, (without delay), refer the matter to the Committee XXX (hereinafter called the ''Committee'', either on his own initiative or the request of the representative of a Member State. U slučaju primjene postupka iz ovog člana, predsjedavajući (bez odlaganja) upućuje predmet Odboru XXX (u daljem tekstu: Odbor) na svoju inicijativu ili na zahtjev predstavnika države članice. 6. The representative of the Commission shall submit (to the Committee) a draft of measures to be adopted. Predstavnik Komisije dostavlja (Odboru) nacrt mjera koje treba utvrditi. 7. The Committee shall deliver its opinion on such measures (on the draft) within a time limit which the chairman may lay down (within a time limit set by the Chairman) according to the urgency of the matter, (if necessary by taking a vote) (within a period of two months). Odbor daje svoje mišljenje o tim mjerama (nacrtu) u roku koji odredi predsjedavajući, u zavisnosti od hitnosti predmeta (ako je potrebno – i glasanjem) (u roku od dva mjeseca). 8. The Committee shall deliver its opinion on such measures (on the draft) within a period of two months. Komitet daje svoje mišljenje o tim mjerama (o nacrtu) u roku od dva mjeseca.

55

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

9. Opinions shall be adopted by a majority of XXX votes. Mišljenja se usvajaju XXX većinom glasova. 10. The opinion shall be delivered by the majority laid down in Article 148 (205) (2) of the Treaty in the case of decisions which the Council is required to adopt on a proposal from the Commission. U slučaju kada Savjet donosi odluku na predlog Komisije, mišljenje se usvaja većinom glasova propisanom članom 148 (205) stav 2 Ugovora. 11. Opinions shall be adopted by a majority of XXX votes, the votes of the Member States being weighted as provided in Article 148 (2) of the Treaty. Mišljenja se usvajaju XXX većinom glasova, pri čemu se glasovi država članica odmjeravaju saglasno članu 148 stav 2 Ugovora. 12. (Within the Committee) The votes of (the representatives of) the Member States within the Committee shall be weighted in the manner set out in that Article (as provided in Article 148 (2) of the Treaty). Prilikom glasanja u Odboru glasovi (predstavnika) država članica odmjeravaju se na način iz tog člana (iz člana xxx) (na način utvrđen članom 148 stav 2 Ugovora). 13. The Chairman shall not vote. Predsjedavajući ne učestvuje u glasanju. 14. The opinion shall be recorded in the minutes; each Member State shall have the right to ask to have its position recorded in the minutes. Mišljenje se unosi u zapisnik; svaka država članica ima pravo da zatraži da se njen stav unese u zapisnik. 15. The Commission shall take the utmost account of the opinion delivered by the Committee. Komisija u najvećoj mogućoj mjeri uzima u obzir mišljenje Odbora. 16. It shall inform the Committee of the manner in which its opinion has been taken into account. Ona obavještava Odbor o tome kako je njegovo mišljenje uzeto u obzir. 17. The Commission shall adopt measures which shall apply immediately. Komisija utvrđuje mjere koje se primjenjuju odmah.

56

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

18. The Commission shall adopt the measures envisaged (and shall implement them immediately) if they are in accordance with the opinion of the Committee. Komisija utvrđuje predviđene mjere (i odmah ih sprovodi) ukoliko su one u skladu sa mišljenjem Odbora. 19. However, if these measures are not in accordance with the opinion of the Committee, they shall forthwith be communicated by the Commission to the Council. Međutim, ako ove mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora, Komisija odmah obavještava Savjet. 20. If measures envisaged are not in accordance with the opinion of the Committee, or if no opinion is delivered, the Commission shall, without delay, submit to the Council a proposal relating to the measures to be taken. Ako predviđene mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora ili ako mišljenje nije dato, Komisija – bez odlaganja – podnosi Savjetu predlog o mjerama koje treba preduzeti. 21. In that event the Commission may defer application of the measures which it has adopted for not more than one month from the date of such communication. U tom slučaju, Komisija može odložiti primjenu mjera koje je utvrdila, ali ne duže od mjesec dana od dana dostavljanja saopštenja. 22. The Council, acting by a qualified majority, may take a different decision within the time limit (referred to in the previous paragraph) (of one month). Savjet može, kvalifikovanom većinom glasova, donijeti drugačiju odluku u utvrđenom roku (iz stava xxx) (od jednog mjeseca). 23. The Commission shall (may) defer application of the measures which it has decided for a period to be laid down in each act adopted by the Council (basic instrument), but which may in no case exceed three months from the date of communication. Komisija odlaže (može odložiti) primjenu mjera koje je utvrdila na period koji se utvrđuje u svakom aktu Savjeta posebno (osnovnom instrumentu), a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana dostavljanja saopštenja. 24. The Council shall act by a qualified majority. Savjet odlučuje kvalifikovanom većinom glasova.

57

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

25. If, on the expiry of a period to be laid down in each act to be adopted by the Council under this paragraph but which may in no case exceed three months from the date of referral to the Council, the Council has not acted, the proposed measures shall be adopted by the Commission, (save where the Council has decided against the said measures by a simple majority). Ako Savjet ne postupi po isteku perioda koji se utvrđuje posebno u svakom aktu koji donosi Savjet u skladu sa ovim stavom, a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana upućivanja Savjetu, predložene mjere utvrđuje Komisija (osim u slučaju kada je Savjet odluku protiv navedenih mjera usvojio prostom većinom glasova). 26. If the Council has not adopted any measures within XXX of the date on which the matter is referred to it, the Commission shall adopt the proposed measures and shall implement them immediately unless the Council has voted against the measures by a simple majority. Ako Savjet ne utvrdi mjere u roku od XXX od dana kad mu je predmet upućen, Komisija utvrđuje predložene mjere i odmah ih sprovodi, osim ako Savjet nije glasao protiv tih mjera prostom većinom glasova. 27. If the measures envisaged are not in accordance with the opinion of the Committee, or if no opinion is delivered, the Commission shall, without delay, submit to the Council a proposal relating to the measures to be taken and shall inform the European Parliament. Ako predviđene mjere nijesu u skladu sa mišljenjem Odbora ili ako mišljenje nije dato, Komisija bez odlaganja podnosi Savjetu predlog o mjerama koje treba preduzeti i obavještava Evropski parlament. 28. If the European Parliament considers that a proposal submitted by the Commission pursuant to a basic instrument adopted in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty exceeds the implementing powers provided for in that basic instrument, it shall inform the Council of its position. Evropski parlament o svom stavu obavještava Savjet ako smatra da predlog koji je podnijela Komisija, u skladu sa nekim osnovnim instrumentom usvojenim u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, prevazilazi ovlašćenja za sprovođenje predviđena tim osnovnim instrumentom. 29. The Council may, where appropriate in view of any such position, act by qualified majority on the proposal, within a period to be laid down in each basic instrument but which shall in no case exceed three months from the date of referral to the Council. Savjet može, kada je to potrebno radi takvog stava, kvalifikovanom većinom glasova odlučivati o predlogu, u roku utvrđenom u svakom osnovnom instrumentu posebno, a koji ne može biti duži od tri mjeseca od dana upućivanja Savjetu. 30. If within that period the Council has indicated by qualified majority that it opposes the proposal, the Commission shall re-examine it. It may submit an amended proposal to the Council, re-submit its proposal or present a legislative proposal on the basis of the Treaty. Ako se u tom roku Savjet kvalifikovanom većinom glasova izjasni protiv predloga, Komisija preispituje predlog. Komisija može podnijeti Savjetu izmijenjeni i dopunjeni predlog, ponovo podnijeti svoj predlog ili podnijeti novi predlog pravnog akta na osnovu Ugovora.

58

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

31. If on the expiry of that period the Council has neither adopted the proposed implementing act nor indicated its opposition to the proposal for implementing measures, the proposed implementing act shall be adopted by the Commission. Ukoliko po isteku tog roka Savjet ne usvoji predloženi akt za sprovođenje, niti se izjasni protiv predloženih mjera za sprovođenje, predloženi akt za sprovođenje donosi Komisija. 32. The Commission shall notify the Council and the Member States of any decision regarding safeguard measures. Komisija obavještava Savjet i države članice o svakoj odluci o zaštitnim mjerama. 33. (It may be stipulated that) Before adopting this decision the Commission shall consult the Member States in accordance with procedures to be determined in each case. (Može biti predviđeno da) Komisija prije donošenja ove odluke konsultuje države članice, u skladu sa postupcima koji se utvrđuju za svaki slučaj posebno. 34. Any Member State may refer the Commission's decision to the Council within a time limit to be determined in the act (within the basic instrument) in question. Svaka država članica može odluku Komisije uputiti Savjetu u roku koji se utvrđuje u predmetnom aktu (osnovnom instrumentu). 35. The Council, acting by a qualified majority, may take a different decision within a time limit to be determined in the act (in the basic instrument) in question. Savjet, kvalifikovanom većinom glasova, može donijeti drugačiju odluku u roku koji se utvrđuje u predmetnom aktu (osnovnom instrumentu). 36. The Council, acting by a qualified majority, may confirm, amend or revoke the decision adopted by the Commission. Savjet, kvalifikovanom većinom glasova, može potvrditi, izmijeniti i dopuniti ili ukinuti odluku koju je donijela Komisija. 37. The Council, acting by a qualified majority, may confirm, amend or revoke the decision adopted by the Commission. Savjet, kvalifikovanom većinom glasova, može potvrditi, izmijeniti i dopuniti ili ukinuti odluku koju je donijela Komisija.

59

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

38. Alternatively, it may be stipulated in the basic instrument that the Council, acting by qualified majority, may confirm, amend or revoke the decision adopted by the Commission and that, if the Council has not taken a decision within the above mentioned time-limit, the decision of the Commission is deemed to be revoked. Može se i osnovnim instrumentom propisati da Savjet može, kvalifikovanom većinom glasova, potvrditi, izmijeniti i dopuniti ili ukinuti odluku koju je donijela Komisija i da se odluka Komisije smatra ukinutom ako Savjet ne donese odluku u utvrđenom roku16. 39. Where reference is made to this paragraph, Articles XXX and XXX of Decision 1999/468/EC shall apply, having regard to the provisions of Article 8 thereof. Kada se upućuje na ovaj stav, primjenjuju se čl. XXX i XXX Odluke 1999/468/EZ, a imajući (pri tome) u vidu odredbe člana 8 te odluke. 40. The period laid down in Article XXX (XXX) of Decision 1999/468/EC shall be set at three months. Rok iz člana XXX stav XXX Odluke 1999/468/EZ određuje se na tri mjeseca.

8. NAČIN IZMJENE PRAVNIH AKATA Načini na koje se formulišu izmjene pravnih akata često se razlikuju u pojedinim jezicima i nijesu ujednačeni, naročito ako je riječ o dokumentima različite starosti. Zbog toga, prilikom njihovog prevođenja treba prije svega imati u vidu smisao, a naročito treba poštovati pravila formulacije koja važe u jeziku cilju. Najčešće formulacije kojih prevodioci treba strogo da se pridržavaju nalaze se u ovom poglavlju Priručnika. Izrazi kojima se mijenja ili prestaje da važi pravni akt 1.

Regulation (Directive, Decision...) XXX is hereby amended as follows:

Regulativa (Direktiva, Odluka ...) XXX mijenja se i glasi:

2.

Regulation (Directive, Decision...) XXX is hereby repealed.

Regulativa (Direktiva, Odluka...) prestaje da važi.

3.

The following Regulations and Directives are hereby repealed:

Prestaju da važe sljedeće regulative i direktive:

4.

Directive XXX shall cease to have effect/ to apply on 31 December 1992

Direktiva XXX prestaje da važi / da se primjenjuje od 31. decembra 1992. godine

5.

Council recommendation XXX shall cease to have effect as from the date on which this Directive is applied by the Member States.

Preporuka Savjeta XXX prestaje da važi danom primjene ove direktive u državama članicama.

6.

Regulation XXX shall be repealed with effect from the date of entry into force of this regulation.

Regulativa XXX prestaje da važi danom stupanja na snagu ove regulative.

7.

Regulation XXX shall be repealed with retroactive effect from 1 January 1995.

Regulativa XXX prestaje da važi sa retroaktivnim dejstvom od 1. januara 1995. godine.

16

60

U utvrđenom roku, a nikako u gore navedenom roku.

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

References made to the repealed Directive shall be construed (shall read) (shall be understood) as (being made) to this Directive (and should be read in accordance with the correlation table set out in Annex).

Pozivanja na Direktivu koja prestaje da važi tumače se (glase) (podrazumijevaju se) kao pozivanja na ovu direktivu (i tumače se u skladu sa uporednom tabelom koja se nalazi u Aneksu).

Izrazi kojima se navode izmjene djelova pravnih akata a) Izmjena u cjelini Kao uvod za izmjenu dijela pravnog akta u cjelini koristi se opšta formula: (Naziv odredbe koja se mijenja) mijenja se i glasi: 1.

Article 3 is amended/reworded as follows: paragraph 1 is replaced by the following: paragraphs 2 and 3 become paragraphs 3 and 4;

Član 3 mijenja se i glasi: stav 1 zamjenjuje se ... st. 2 i 3 postaju st. 3 i 4;

2.

Annex I to Directive XXX, is hereby amended in accordance with the Annex to this Directive.

Aneks I uz Direktivu XXX mijenja se u skladu sa Aneksom uz ovu direktivu.

b) Brisanje odredaba Brisanje (repealing, deleting) odredbe koja se ne zamjenjuje drugom izražava se formulacijom: (Naziv odredbe koja je predmet izmjene) briše se. Ukoliko je u pitanju samo dio jedne odredbe koristi se formulacija: U (naziv odredbe koja je predmet izmjene) (naziv dijela odredbe na koju se izmjena odnosi ili riječ „...“ odn. riječi: „...“) briše(u) se. Za eventualnu renumeraciju – v. dio d) Dopuna. 1.

Articles 141, 142 and 143 (of Regulation XXX) are hereby repealed.

Čl. 141, 142 i 143 (Regulative XXX) brišu se.

2.

Article 6 of Directive XXX shall be repealed as from 1 January 1993.

Član 6 Direktive XXX prestaje da važi od 1. januara 1993. godine.

3.

Articles 7 and 11 are (hereby) deleted.

Čl. 7 i 11 brišu se.

4.

in Article 13(2), point (c) shall be deleted.

U članu 13 stav 2 tačka c briše se.

5.

in point (a) of Article 83,“in accordance with Article 66” shall be deleted

U članu 83 tačka a riječi: „u skladu sa članom 66“ brišu se.

6.

Article 6 shall be deleted and Article 7 shall become Article 6.

Član 6 briše se a član 7 postaje član 6.

c) Djelimična izmjena Djelimična izmjena odredbe izražava se formulacijom: … (Odredba koja je predmet zamjene) mijenja se i glasi: „ … “. Izuzetak su riječi, brojevi i iznosi kada se upotrebljava formulacija:

61

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Riječ (riječi:) „ … “ (riječ(i) koja(e) se mijenja(ju) u odgovarajućem padežu) zamjenjuje(u) se riječju (riječima:) „ … “ (nove riječi u odgovarajućem padežu)17 Broj „ … “ (broj koji se mijenja) zamjenjuje se brojem „ … “ (novi broj). Iznos „ … “ (iznos koji se mijenja) zamjenjuje se iznosom „ … “ (novi iznos). Brojevi i iznosi, isto kao i riječi koje se mijenjaju, stavljaju se pod navodnike. Ukoliko se neki izraz mijenja u čitavom tekstu akta, a više puta se ponavlja, koristi se sljedeća formulacija: U … (naziv akta ili dijela akta koji se mijenja) riječ(riječi:) „ … “ zamjenjuje(u) se riječju (riječima:) „ … “ u odgovarajućem padežu. 1.

Article 47 shall be replaced by the following:

Član 47 mijenja se i glasi:

2.

Article 56(2) shall be replaced by the following:

U članu 56 stav 2 mijenja se i glasi:

3.

In Article 2 (b) and (f) are replaced by the following:

U članu 2 tač. b i f mjenjaju se i glase:

4.

The fïrst subparagraph of Article 118a(2) shall be replaced by the following:

U članu 118a stav 2 podstav 1 mijenja se i glasi:

5.

The final part of point 5 shall be replaced by the following:

Završni dio tačke 5 mijenja se i glasi:

6.

The fïrst indent of point 7 shall be replaced by the following:

U tački 7 alineja 1 mijenja se i glasi:

7.

Item 4.2.1.1 shall be amended to read:

Tačka 4.2.1.1. mijenja se i glasi:

8.

The title of Chapter 4 shall be replaced by the following:

Naziv Poglavlja 4 mijenja se i glasi:

9.

In Article 55, ”43” shall be replaced by “42”

U članu 55 broj „43“ zamjenjuje se brojem „42“.

10.

In paragraph 1 , “ECU 105” is replaced by “ECU 95“

U stavu 1 iznos „105 ekija” zamjenjuje se iznosom „95 ekija”.

11.

The following shall be substituted for paragraph 12 (c)

U stavu 12 tačka c mijenja se i glasi:

12.

The introductory sentence in Article 10(1) is hereby amended as follows:

U članu 10 stav 1 uvodna rečenica mijenja se i glasi:

13.

The reference to Articles 129 and 130 shall be replaced by a reference to Articles 198d and 198e

Pozivanje na čl. 129 i 130 zamjenjuje se pozivanjem na čl. 198d i 198e.

d) Dopuna 1. Dodavanje nove odredbe: Dodavanje odredbe ili odredaba izražava se formulacijom: Poslije (prethodna odredba) dodaje se novi/a (nova odredba, eventualno sa brojem) koji/a glasi: „...”. Poslije (prethodne odredbe) dodaju se novi/e (nove odredbe) koji/e glase: „...”. U (naziv cijele odredbe) dodaje se novi/a (nova odredba) koji/a glasi: „...”. U (naziv cijele odredbe) dodaju se novi/e (nove odredbe) koji/e glase: „...” i navodi se tekst dodate (dodatih) odredbe/aba. 17

62

Riječi pod navodnicima treba staviti u odgovarajući padež, zavisno od teksta koji se mijenja. Treba, dakle, uz prevod konsultovati i tekst akta koji se mijenja.

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Dopuna je često praćena renumeracijom: Dosadašnji/e (odredbe numerisane starim brojevima) postaju (odredbe renumerisane novim brojevima). Uvodna rečenica mora jasno upućivati na koji dio odredbe se odnosi (član, stav, riječi...). Ukoliko u originalnoj rečenici ne postoji odgovarajući izraz (npr. engleski tekst sadrži samo the following ili the following text), potrebno je taj izraz u prevodu dopuniti prema stvarnom smislu i prema kontekstu, tj. prema prirodi umetnute odredbe. The following se prevodi kao riječ/riječi/broj i sl. 1.

The following shall be inserted:

Dodaju se riječi:

2.

The following Article (87a) shall be inserted:

Dodaje se član (87a) koji glasi:

3.

In Article 15 (2), the following (new) point (g) shall be inserted

U članu 15 stav 2 dodaje se (nova) tačka g:

4.

After the words “XXX", the words “YYY" shall be inserted

Poslije riječi: „XXX“ dodaju se riječi: „YYY“.

5.

A new point 5 shall be added, worded as follows:

Dodaje se nova tačka 5 koja glasi:

6.

After point 4 a new point shall be added, worded as follows:

Poslije tačke 4 dodaje se nova tačka koja glasi:

7.

Articles 8, 8a, 8b and 8c shall become respectively Articles 7, 7a, 7b and 7c.

Čl. 8, 8a, 8b i 8c postaju čl. 7, 7a, 7b i 7c.

8.

In Article 92(3) the present point (d) shall become (e).

U članu 92 stavu 3 dosadašnja tačka d postaje tačka e.

9.

Items “2.1.2.2, 2.1.2.3, and 2.1.2.4“ are “2.1.2.1, 2.1.2.2 and 2.1.2.3“ respectively

Tač. 2.1.2.2, 2.1.2.3 i 2.1.2.4 postaju tač. 2.1.2.1, 2.1.2.2. i 2.1.2.3.

10.

The second subparagraph of Article 144 shall be supplemented by the following sentence:

U članu 144 podstav 2 dodaje se rečenica:

11.

The second subparagraph of Article 144 shall be supplemented by the following sentences:

U članu 144 podstav 2 dodaju se rečenice:

12.

Paragraph 17 shall be renumbered 22, and the following shall be added thereto:

U dosadašnjem stavu 17, koji postaje stav 22, dodaju se riječi:

13.

In Article 31(1), "of 1994" shall be added at the end of the first indent

U članu 31 stav 1 na kraju alineje 1 dodaju se riječi: „iz 1994. godine“.

14.

The following shall be added to point (r):

U tački r dodaju se riječi:

15.

The Annex shall become Annex I and the following point shall be added to paragraph 1:

Aneks postaje Aneks I, a stavu 1 dodaje se tačka:

16.

Annexes II and III attached hereto shall be added to Directive 00/000/EEC.

Aneksi II i III uz ovu direktivu dodaju se Direktivi 00/000/EEZ.

63

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

9. POZIVANJE18 Pri prevođenju pozivanja naročitu pažnju treba posvetiti nazivima dokumenata i podjeli teksta. a) Pozivanje na akt Unije Puni nazivi osnivačkih ugovora Unije pišu se velikim početnim slovom prve riječi u nazivu. Kratko označavanje the Treaty / le traité / der Vertrag, koje se pojavljuje u kontinuiranom tekstu kod pozivanja na odgovarajući ugovor, na crnogorski jezik prevodi se kao Ugovor i piše velikim početnim slovom. 1.

Directive A as amended by Directive B

Direktiva A izmijenjena i dopunjena Direktivom B,

2.

Directive A as last amended by Directive B

Direktiva A, kako je posljednji put izmijenjena i dopunjena Direktivom B,

3.

Directive X and amendments (thereof / Direktiva X i (njene) izmjene i dopune Direktive X i thereto / to it) Directive X and subsequent odredbe o naknadnim izmjenama i dopunama, provisions amending it Ukoliko je citiran cio naziv propisa, radi bolje preglednosti dobro je da se odvoji zarezom od izraza „glasi” ili „posljednji put izmijenjen”. b) Pozivanje na djelove akata i pojedinih odredaba Unije Na naziv i na preambulu obično se poziva riječima: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

title title of Directive XXX citation first and second citations recital twenty-fifth recital recitals 11 and 12 recitals 9 to 13 the recitals / the statement of the reasons of the Regulation XXX

naziv naziv Direktive XXX citat prvi i drugi citat uvodna izjava uvodna izjava 25 uvodne izjave 11 i 12 uvodne izjave 9 do 13 uvodne izjave / razlozi za donošenje Regulative XXX

Za pozivanje na pojedine odredbe važe sledeća pravila: Odredba, odnosno odredbe na koje se upućuje, označavaju se navođenjem oznaka cjelina od većih ka manjim. Ako želimo da uputimo samo na jednu tačku onda će upućivanje na određenu tačku nekog člana glasiti npr. u članu 33 stav 5 tačka f. Ako se navodi više cjelina iste vrste na koje se upućuje onda se skraćuje naziv te cjeline i to na sljedeći način:

• • • • • •

Treba pisati čl. 2 i 3, a ne članovi 2 i 3! Treba pisati st. 2 i 3, a ne stavovi 2 i 3! Treba pisati podst. 2 i 3, a ne podstavovi 2 i 3! Treba pisati tač. a i b, a ne tačke a i b! Treba pisati al. 2 i 3, a ne alineje 2 i 3!

Međutim, kad se upućuje na više većih cjelina iste vrste kao što su poglavlja, glave, djelovi itd. nema skraćivanja, npr. poglavlja 2 i 3.

18

64

Bolje nego upućivanje!

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Primjenom istih ovih pravila primjeri za “složenije“ upućivanje bi glasili:

• član 100 st. 2 i 3, stav 5 tač. 7 i 8... • čl. 1, 2, 3, 45, član 48 stav 1 tač. 3, 4 i 5, čl. 58, 62, 73 ... Ako upućujemo na pojedine rečenice u pojedinoj cjelini važi isti princip (npr. u članu 3 stav 2 podstav 5 u prvoj rečenici...). Ako se upućuje na jednu cjelinu prema prethodno navedenim pravilima ni slučajno ne treba odvajati cjeline zarezom. Npr. pravilno je član 3 stav 5 tačka 9, a nikako ne treba pisati član 3, stav 5, tačka 9. U izvornim tekstovima, naročito starijim, upućivanja često počinju riječju “odredba“ (provisions – dispositions – Bestimmungen). Često je to nepotrebno pa se preporučuje da se izostavi, ukoliko nije bliže određena. 1.

Article 2

član 2

2.

Article 2 (1)

član 2 stav 1

3.

Article 2 (a)

član 2 tačka a

4.

Article 2 (1) (a)

član 2 stav 1 tačka a

5.

Article 2 (1) (a) (i)

član 2 stav 1 tačka a podtačka i

6.

Article 2a

član 2a

7

Article 2 (2) and (3)

član 2 st. 2 i 3

8.

Articles 2 (2) and 3

član 2 stav 2 i član 3

9.

Articles 2 and 4

čl. 2 i 4

10.

Articles 2 to 5

čl. 2 do 5

11.

paragraphs 1, 2, 3, 4 and 6

st. 1, 2, 3, 4 i 6

12.

the first and second indents of the first subparagraph of Article 5 (1) of Regulation (EEC) No 1837/80

član 5 stav 1 podstav 1 al. 1 i 2 Regulative (EEZ) br. 1837/80

13.

In the third subparagraph of Article 2 (1)

u članu 2 stav 1 podstav 3

14.

in the first and second sentences of the first subparagraph of Article 7 (1)

u članu 7 stav 1 podstav 1 u prvoj i drugoj rečenici

Ukoliko se upućuje na odredbe određenog pravnog propisa ili nekog njegovog samostalnog dijela (aneks, protokol), naziv tog propisa ili njegovog dijela dodaje se poslije upućivanja na konkretnu odredbu (nezavisno od redosljeda originala). 1. 2. 3.

Article 189b of the Treaty Annex I point 21.1 Chapter 1 of Directive X Annex B

Član 189b Ugovora tačka 21.1 Aneksa I Poglavlje 1 Aneksa B Direktive X

c) Upućivanje pomoću riječi ovaj (član, aneks...) i navedeni Upućivanje na tekst ili na dio teksta (član, stav, aneks, direktiva, regulativa...) koji se nalazi u istom tekstu u kome se vrši upućivanje, obično u obliku: “this Directive”, - prevodi se samo onda kad bi moglo doći do zamjene. Tada se upotrebljava zamjenica ova (ova direktiva i slično).

65

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Upućivanje na tekst ili na dio teksta koji se nalazi u drugom tekstu, a ne u onom u kome se vrši upućivanje, obično u obliku: “that /the said/the above mentioned Directive”, prevodi se pomoću riječi: navedeni ili taj: navedena direktiva, ta direktiva i slično. d) Upućivanje u fusnotama 1.

OJ L 300, 19.11.1994, p. 86.

Sl. list L 300, 19.11.1994, str. 86.

2.

OJ 35, 19.4.1964, p. 753/64.

Sl. list 35, 19.4.1964, str. 753/64.

3.

OJ C 139, 5.6.1989, pp. 23 and 31.

Sl. list C 139, 5.6.1989, str. 23 i 31.

4.

See page 23 in this Official Journal

V.19 str. 23 ovog Službenog lista.

5.

OJ C 84, 28.3.1991, p. 9 and amendments forwarded on 13 December 1991.

Sl. list C 84, 28.3.1991, str. 9 i izmjene i dopune dostavljene 13. decembra 1991. godine

6.

OJ C 284, 12.11.1990, p. 80, and Decision of 12.2.1992 (not yet published in the Official Journal).

Sl. list C 284, 12.11.1990, str. 80 i Odluka od 12.2.1992. (još nije objavljena u Službenom listu).

7.

Opinion submitted/delivered on 12 December 1975 (not yet published in the Official Journal).

Mišljenje dostavljeno/dato 12. decembra 1975. godine (još nije objavljeno u Službenom listu).

8.

Assent of 29.1.1998.

Saglasnost od 29.1.1998. godine

9.

Opinion of the European Parliament of 18 December 1997 (OJ C 14, 19.1.1998), Council Common Position of 9 March 1998 (OJ C 135, 30.4.1998, p. 7) and Decision of the European Parliament of 30 April 1998 (OJ C 152, 18.5.1998), Council Decision of 19 May 1998.

Mišljenje Evropskog parlamenta od 18. decembra 1997. godine (Sl. list C 14, 19.1.1998), Zajednički stav Savjeta od 9. marta 1998. godine (Sl. list C 135, 30.4.1998, str. 7) i Odluka Evropskog parlamenta od 30. aprila 1998. godine (Sl. list C 152,18.5.1998), Odluka Savjeta od 19. maja 1998. godine.

10.

OJ L 281, 1.11.1975, p. 1. Regulation last amended by Regulation (EEC) No 3653/90 (OJ No L 362, 27.12.1990, p. 28).

Sl. list L 281, 1.11.1975, str. 1. Regulativa, posljednji put izmijenjena i dopunjena Regulativom (EEZ) br. 3653/90 (Sl. list L 362, 27.12.1990, str. 28).

11.

OJ L 316, 31.10.1992, p.19. Directive as amended by Directive 94/74/EC (OJ No L 365, 31.12.1994, p. 46).

Sl. list L 316, 31.10.1992, str.19. Direktiva izmijenjena i dopunjena Direktivom 94/74/EZ (Sl. list L 365, 31.12.1994, str. 46).

12.

OJ L 181, 4.7.1986, p. 16, as subsequently amended

Sl. list L 181, 4.7.1986, str. 16, sa naknadnim izmjenama i dopunama.

10. NABRAJANJE I DEFINICIJE a) Nabrajanje * Interpunkcija u uvodnom tekstu Dvije tačke su obavezne ako je početak niza formalno obilježen najavnim riječima (ovi, sljedeći i slično): „Od poreza se oslobađa sljedeća roba:“ Kada nema formalnog obilježja početka niza, dvije tačke ne treba pisati ako tekst ispred nabrajanja ne čini posebnu sintaksičku cjelinu, te se u govoru nastavlja daljim kazivanjem. Niz se tada uklapa u rečenicu kao njen normalni nastavak, pa je znak ispred njega suvišan: 19

66

See je najbolje prevoditi sa v. a ne sa vidi, pogledaj i sl.

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

„Organ odgovoran za kontrolu • ima pravo da zahtijeva pristup (...); • može da zahtijeva (...); • može izabrati probni uzorak (...).“ * Interpunkcija pri nabrajanju Djelovi nabrajanja završavaju se: • zarezom, ako nabrajanja nijesu u vidu rečenice; • tačkom i zarezom ili zarezom, ako bar neki djelovi nabrajanja predstavljaju cijele rečenice ili rečenične cjeline.

•

Ako se nabrajanje sastoji od više rečenica, pri njihovom odvajanju može se koristiti tačka i zarez ili tačka. Ako je nabrajanje na kraju rečenične cjeline, na kraju nabrajanja stavlja se tačka. Primjer 1. Norme kvaliteta utvrđuju se za: rezano cvijeće i pupoljke za bukete za dekoraciju, svježe, broj 06.03 A zajedničke carinske tarife; lišće, listove, grane i druge djelove bilja, svježe, broj 06.04 A II zajedničke carinske tarife. Primjer 2. Ako pravnim propisima Unije nije uređeno drugačije, na obalsku plovidbu odnose se pravni i administrativni propisi koji važe u državi domaćinu za: tarife i uslove prema kojima su zaključeni ugovori o transportu; mase i dimenzije drumskih vozila; uslove za transport određenih kategorija robe, naročito opasne robe, kvarljivih prehrambenih proizvoda, živih životinja itd; vrijeme vožnje i odmora; porez na dodatu vrijednost za transportne usluge i na ovu oblast usluga navedenih u prilogu 1 ove direktive, odnosi se član 2 stav 1 tačka a Regulative Savjeta 77/388/EEZ. * Nabrajanje na početku pasusa Ako poslije nabrajanja slijedi kraj rečenice, potrebno je ovaj završetak premjestiti u poseban pasus na početku, na primjer: Where (a) ... (b) ... (c) ...

U slučaju da (a) ... (b) ... (c) ...

the consumer shall have the right to pursue remedies against the grantor of credit.

potrošač ima pravo da traži primjenu odgovarajućeg pravnog lijeka protiv davaoca kredita.

b) Značenje izraza Značenje izraza piše se u obliku nabrajanja i za njih važe gorenavedena pravila. Definisani izrazi ne stavljaju se pod navodnike i ne pišu se velikim slovom u početnoj riječi. U određenim slučajevima, naravno prema pravopisu, definisani izraz treba pisati velikim slovom (ako je u pitanju lično ime, naziv pravnog lica, naziv dokumenta itd.).

67

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

Standardna uvodna formulacija je: Za svrhe ove direktive podrazumijeva se da je: • vozilo - svako vozilo sa motorom sa unutrašnjim sagorijevanjem, namijenjeno drumskom saobraćaju, sa karoserijom ili bez nje, sa najmanje četiri točka i maksimalnom brzinom od 250 km/h; • tip motora sa unutrašnjim sagorijevanjem - motor sa unutrašnjim sagorijevanjem kome može biti dodijeljena homologizacija samostalne tehničke cjeline, prema članu 9a Direktive 70/156/EEZ.

11. ZAVRŠNE ODREDBE a) Odredbe za sprovođenje regulativa, odluka i okvirnih odluka 1.

Member States shall bring into force (adopt) the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before (not later than) 1 March 1997 ... as from 1 March 1997. ... within 24 months of its entry into force /adoption / notification.

Države članice dužne su da usvoje zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom ... (najkasnije) do 1. marta 1997. godine....od 1. marta 1997. godine....u roku od 24 mjeseca od stupanja na snagu /donošenja/ notifikacije.

2.

Member States shall take measures necessary to comply...

Države članice preduzimaju mjere potrebne za usklađivanje ...

3.

Member States shall amend their national provisions to comply…

Države članice mijenjaju i dopunjavaju domaće propise kako bi sprovele...

4.

The Commission shall inform the other Member States thereof.

Komisija o tome obavještava ostale države članice.

5.

Member States shall (after consulting the Commission) adopt and publish the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive by 1 March 1997 at the latest.

Države članice (nakon savjetovanja sa Komisijom) donose i objavljuju zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom najkasnije do 1. marta 1997. godine.

6.

Not later than 1 March 1996 Member States shall adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive not later than 1 March 1997.

Najkasnije do 1. marta 1996. godine države članice donose i objavljuju propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do 1. marta 1997. godine.

7.

They shall (forthwith) inform the Commission thereof.

One o tome (odmah) obavještavaju Komisiju.

8.

They shall apply these measures from (not later than) 1st January 1997.

One primjenjuju ove mjere od (najkasnije do) 1. januara 1997. godine.

9.

They shall apply these measures 18 months after the date of the entry into force of this Directive.

One primjenjuju ove mjere po isteku 18 mjeseci od dana stupanja na snagu ove direktive.

10.

When Member States adopt these provisions, they shall contain a reference to this Directive or be accompanied by such reference on the occasion of their official publication.

Kada države članice usvoje ove propise, ti propisi sadržaće pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja.

11.

The methods of making such a reference hall be laid down by the Member States.

Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice.

68

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

12.

Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law, whether laws, regulations or administrative provisions, which they adopt in the field covered by this Directive.

Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava, bilo da su to zakoni ili drugi propisi, koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.

13.

(As soon as this Directive has entered into force / been notified,) Member States shall also inform the Commission, in sufficient time for it to submit its comments of any draft (major) laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.

(Čim ova direktiva stupi na snagu / se izvrši notifikacija,) države članice o tome obavještavaju i20 Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih (značajnih) zakona i drugih propisa koje namjeravaju da donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.

14.

Member States shall immediately inform the Commission of the measures taken pursuant to this Directive.

Države članice odmah obavještavaju Komisiju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.

15.

The Member States shall notify the Commission and the other Member States of the provisions under which they make use of the authorization granted in Article 1.

Države članice upućuju notifikaciju Komisiji i drugim državama članicama o odredbama na osnovu kojih one primjenjuju ovlašćenje propisano članom 1.

16.

The Commission shall publish (in the Official Journal of the European Communities) and keep up to date...

Komisija objavljuje (u Službenom listu evropskih zajednica) i ažurira...

17.

The Member States and the Commission shall cooperate closely to ensure that this Decision is complied with.

Države članice i Komisija tijesno sarađuju kako bi obezbijedile usklađenost sa ovom odlukom.

18.

The Member States shall, in close cooperation with the Commission, take all necessary measures to ensure that this Decision is applied.

Države članice, u tijesnoj saradnji sa Komisijom, preduzimaju sve potrebne mjere da se obezbijedi primjena ove odluke.

19.

The Member States (and the Commission) shall take all measures necessary for the implementation of this Decision.

Države članice (i Komisija) preduzimaju sve potrebne mjere za sprovođenje ove odluke.

20.

Member States shall take the necessary measures to comply with the provisions of this Framework Decision by 1 April 2001.

Države članice preduzimaju sve potrebne mjere da se obezbijedi usklađenost sa odredbama ove okvirne odluke do 1. aprila 2001. godine.

21.

Member States shall transmit to the General Secretariat of the Council, the Commission of the European Communities and,.. (the European Central Bank) the text of the provisions transposing into their national law the obligations imposed on them under this Framework Decision.

Države članice dostavljaju Generalnom sekretarijatu Savjeta, Komisiji evropskih zajednica i ... (Evropskoj centralnoj banci) tekst odredaba kojima obaveze utvrđene ovom okvirnom odlukom prenose u svoje domaće zakonodavstvo.

22.

On the basis of this information, the Council will, by 1 April 2003 at the latest, assess the extent to which Member States have complied with this Framework Decision.

Na osnovu ove informacije, Savjet će najkasnije do 1. aprila 2003. godine procijeniti u kojoj mjeri države članice postupaju po ovoj okvirnoj odluci.

23.

An evaluation, notably also of the practical application of the provisions of this Framework Decision, shall be carried out by 1 January 2002 at the latest.

Ocjena, a naročito i praktične primjene odredaba ove okvirne odluke, sprovešće se najkasnije do 1. januara 2002. godine.

20

U normativi nemamo takođe.

69

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

b) Odredbe o izvještajima i provjerama 1.

The Commission shall submit to the Council, within six years from the date of notification of this Directive, a report on...

Komisija u roku od šest godina od dana notifikacije ove direktive podnosi Savjetu izvještaj o ...

2.

The Commission shall submit, on a yearly basis, a progress report on the implementation of... to the European Parliament and the Council.

Komisija jednom godišnje dostavlja Evropskom parlamentu i Savjetu izvještaj o napretku u sprovođenju ....

3.

(Not less frequently than) Every three years, and for the first time not later than 31 December 2000, the Council, acting on the basis of a report and, where appropriate, a proposal from the Commission, shall examine XXX and, acting unanimously after consulting the European Parliament, shall adopt the necessary measures.

(Najmanje) svake tri godine, a prvi put najkasnije do 31. decembra 2000. godine, Savjet, postupajući po izvještaju, a u datom slučaju po predlogu Komisije, razmatra XXX i jednoglasno – nakon savjetovanja sa Evropskim parlamentom – utvrđuje neophodne mjere.

4.

The report by the Commission and the examination by the Council shall take into account the proper functioning of the internal market and the wider objectives of the Treaty.

U izvještaju Komisije i prilikom razmatranja u Savjetu vodiće se računa o neometanom funkcionisanju unutrašnjeg tržišta i širim ciljevima Ugovora.

5.

Not later than 31 December 1993 the Commission shall present to the Council a progress report on the implementation of this Directive and shall, where appropriate, submit proposals...

Najkasnije do 31. decembra 1993. godine, Komisija dostavlja Savjetu izvještaj o napretku u sprovođenju ove direktive, a po potrebi podnosi i predloge ...

6.

Member States shall communicate to the Commission, every two years, a report on the application of the system introduced.

Države članice svake dvije godine dostavljaju Komisiji izvještaj o primjeni uvedenog sistema.

c) Odredbe koje se odnose na akte zajedničkih organa u okviru sporazuma sa trećim zemljama 1.

Decision No 2/88 of the EEC-XY Joint Committee shall apply in the Community.

Odluka br. 2/88 Zajedničkog komiteta EEZ i XY21 primjenjuje se u Zajednici.

2.

The measures provided for in Recommendation No ... of the ACP-EC Council of Ministers XXX shall apply in the Community.

Mjere propisane Preporukom Savjeta ministara AKP i EZ XXX br. ... primjenjuju se u Zajednici.

3.

The text of the recommendation is attached to this Decision.

Tekst preporuke dat je u prilogu ove odluke.

4.

The ACP States, the Member States and the Community shall be bound, each to the extent to which it is concerned, to take the measures necessary to implement this Decision.

Zemlje AKP, države članice i Zajednica dužne su da, u mjeri u kojoj se to na njih odnosi, preduzmu mjere neophodne za sprovođenje ove odluke.

21

70

XY odnosi se obično na neku državu, grupu država i sl.

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

d) Odredbe koje se odnose na ugovore i sporazume 1.

The Community shall be represented in XXX set up by Article 5 of the Agreement by the Commission assisted by representatives of the Member States.

Komisija će, uz podršku predstavnika država članica, zastupati Zajednicu u XXX, kako je utvrđeno članom 5 Sporazuma.

2.

The Agreement XXX (between the Community and...) are hereby approved on behalf on the (European) Community

U ime (Evropske) Zajednice, odobrava se Sporazum XXX (između Zajednice i ...)

3.

...between the Community, of the one part, and A, of the other art...

... između Zajednice, s jedne strane i A, s druge strane ...

4.

...and (together with) the protocols and declarations annexed thereto

... zajedno sa priloženim protokolima i deklaracijama...

5.

...and the declarations attached to the Final Act...

...i deklaracijama priloženim uz Završni akt...

6.

...and the exchange of letters relating hereto...

... i razmjena pisama/nota u vezi sa njom ...

7.

The text of the Agreement is attached to this Regulation.

Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove regulative.

8.

The text of the acts referred to in the first paragraph are attached to this Decision.

Tekst akata iz stava 1 dat je u prilogu ove odluke.

9.

The President of the Council is hereby authorized to designate the person(s) empowered to sign the Agreement in order to bind the Community.

Ovim se ovlašćuje predsjednik Savjeta da odredi lice(a) koje(a) će biti opunomoćeno(a) da potpiše(u) Sporazum kojim se obavezuje Zajednica.

10.

The President of the Council shall, on behalf of the Community, give the notification provided for in Article A of the Agreement.

Predsjednik Savjeta u ime Zajednice upućuje notifikaciju predviđenu članom A Sporazuma.

11.

The President of the Council shall deposit the acts as provided for in Article X of the Agreement.

Predsjednik Savjeta deponuje akte kako je predviđeno članom X Sporazuma.

12.

The President of the Council shall take the measures necessary for the exchange of instruments provided for in Article X of the Agreement.

Predsjednik Savjeta preduzima mjere neophodne za razmjenu instrumenata, kako je predviđeno članom X Sporazuma.

e) Odredbe koje se odnose na važenje i stupanje propisa na snagu 1.

This Regulation (Directive, Decision, Joint Action, Framework Decision) shall enter into force on 9 January 1998.

Ova regulativa (direktiva, odluka, zajednička akcija, okvirna odluka) stupa na snagu 9. januara 1998. godine.

2.

This Regulation shall enter into force on the day of its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu danom objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

3.

This Regulation shall enter into force on the day following that of its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu sljedećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

4.

This Regulation shall enter into force on the third day following its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova regulativa stupa na snagu trećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

71

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

5.

It shall apply as from 1 January 1982 (until 1 January 1987).

Primjenjuje se od 1. januara 1982. godine (do 1. januara 1987. godine).

6.

It shall apply from 1 January 1982 until 1 January 1987.

Primjenjuje se od 1. januara 1982. godine do 1. januara 1987. godine.

7.

It shall expire on 31 September 1995.

Prestaje da važi 31. septembra 1995. godine.

8.

It shall apply until 31 December 1992.

Primjenjuje se do 31. decembra 1992. godine.

9.

It shall apply from 1 July 1989 with the exception of Articles 15 and 16 which shall be applied as from the entry into force of this Regulation.

Primjenjuje se od 1. jula 1989. godine, osim čl. 15 i 16, koji se primjenjuju od dana stupanja na snagu ove regulative.

10.

It shall apply from 1 July 1995, with the exception of Articles 1, 2 and 3, which shall apply immediately.

Primjenjuje se od 1. jula 1995. godine, osim čl. 1, 2 i 3, koji se primjenjuju odmah.

11.

It shall apply from the first day of the month following its entry into force.

Primjenjuje se od prvog dana sljedećeg mjeseca od stupanja na snagu.

12.

However, Member States may, after consulting the Commission, postpone the application of Article 5 until 31 December 1986.

Međutim države članice mogu, nakon savjetovanja sa Komisijom, odložiti primjenu člana 5 do 31. decembra 1986. godine.

13.

Regulation A shall cease to have effect when this Regulation enters into force.

Stupanjem na snagu ove regulative prestaje da važi Regulativa A.

14.

This decision shall enter into force on the third day following its publication in the Official Journal of the European Communities.

Ova odluka stupa na snagu trećeg dana od dana objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.

15.

This Decision shall take effect (enters into force) on the day following its adoption

Ova odluka stupa na snagu sljedećeg dana od dana donošenja.

16.

This Decision shall apply from 15 October 2000.

Ova odluka primjenjuje se od 15. oktobra 2000. godine.

17.

This Common Strategy shall apply from 10 June 2000.

Ova zajednička strategija primjenjuje se od 10. juna 2000. godine.

18.

It may be prolonged, reviewed and, if necessary, adapted by the European Council on the recommendation of the Council.

Evropski savjet, na preporuku Savjeta, može je produžiti, preispitati i, ako je to potrebno, prilagoditi.

19.

This Common Position shall take effect on 1 July 1998.

Ovaj zajednički stav važi od 1. jula 1998. godine.

f) Odredbe koje se odnose na objavljivanje (odredbe koje se odnose na važenje i stupanje na snagu) This Decision (Common Strategy, Joint Action, Common Position) shall be published in the Official Journal.

Ova odluka (zajednička strategija, zajednička akcija, zajednički stav) objavljuje se u Službenom listu.

g) Objavljivanje Izraz publish/publication - prevodi se kao objavljuje/objavljivanje a ne publikuje/publikovanje. Direktive, regulative, odluke, preporuke i ostali akti se objavljuju.

72

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

h) Završne rečenice direktiva i regulativa 1.

This Regulation (Decision) shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States.

Ova regulativa (odluka) obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama.

2.

This Directive (Decision) is addressed to the Member States.

Ova direktiva (odluka) upućena je svim državama članicama.

3.

This Directive (Decision) is addressed to the United Kingdom

Ova direktiva (odluka) upućena je Ujedinjenom Kraljevstvu.

12. DATIRANJE I POTPISI 12.1. DATIRANJE 1.

Done at Brussels (Luxembourg, Frankfurt am Main), 12 October 1992.

Sačinjeno u Briselu (Luksemburgu, Frankfurtu na Majni) 12. oktobra 1992. godine.

2.

This Decision was considered and adopted by the High Authority at its meeting on 25 June 1954.

Ovu odluku razmatrala je i usvojila Visoka vlast na sjednici održanoj 25. juna 1954. godine.

12.2. POTPISI a) Institucija u čije ime se potpisuje akt 1.

For the Council

Za Savjet

2.

For the Commission

Za Komisiju

3.

For the European Parliament

Za Evropski parlament

4.

For the High Authority

Za Visoku vlast

5.

On behalf of the Governing Council of ECB

U ime Upravnog savjeta ECB

6.

For and on behalf of the General Council

Za Generalni savjet i u njegovo ime

7.

For and on behalf of the Governing Council

Za Upravni savjet i u njegovo ime

8.

For the Government

Za Vladu

9.

For the ACP-E(E)C Council of Ministers

Za Savjet ministara AKP i E(E)Z

10.

By the ACP-E(E)C Committee of Ambassadors

Komitet ambasadora AKP i E(E)Z

11.

For the Association Council

Za Savjet za pridruživanje

12.

For the Cooperation Council

Za Savjet za saradnju

13.

For the (EEA) Joint Committee

Za Zajednički komitet (EEP)

b) Ime potpisanog lica (prema originalu; ženska prezimena se ne mijenjaju) c) Funkcija lica potpisnika 1.

The President

Predsjednik

2.

The Vice-President

Potpredsjednik

3.

Member of the Commission

član Komisije

4.

The President of the ECB

predsjednik ECB

73

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

13. UPOTREBA SKRAĆENICA I SKRAĆENIH IZRAZA Kako crnogorski jezik nema toliku sklonost ka formiranju i korišćenju skraćenica kao engleski, kada se u tekstu na engleskom jeziku pojavljuju skraćenice preporučuje se sljedeći pristup: ukoliko nije nužno, ne koristiti skraćenicu već puni naziv kroz čitav tekst prevoda. Ukoliko je moguće treba skratiti naziv na način koji je više u duhu našeg jezika, tj. koristiti prvu riječ iz naziva (npr. Agencija za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja – u daljem tekstu: Agencija). Ukoliko je, pak, iz nekog razloga neizbježno koristiti skraćenice, pri prvom pominjanju termina (naziva institucije, konvencije, ugovora, udruženja i sl.) u prevodu treba upotrijebiti prevod punog naziva. Nakon prevoda punog naziva u zagradu se stavlja skraćenica koja će se koristiti (služeći se pri tom listom akronima iz ovog priručnika), te puni naziv na engleskom jeziku, ukoliko je skraćenica nastala skraćivanjem engleskog naziva. 1.

SME (SMEs)

MSP (mala i srednja preduzeća)

2.

MEP (MEPs)

— (poslanici Evropskog parlamenta)

3.

NCB (NCBs)

NCB (Nacionalna centralna banka)

4.

CIS

ZND (Zajednica nezavisnih država22)

Prilikom skraćivanja treba voditi računa da se u našem jeziku prilikom skraćivanja skraćeni oblik u zagradama ne stavlja pod navodnike kao u engleskom jeziku. 1.

signatories of the Treaty on the non-proliferation of nuclear weapons, hereinafter referred to as ”the Treaty’’

potpisnice Ugovora o neširenju nuklearnog oružja (u daljem tekstu: Ugovor)

2.

public access to documents of the Committee of the Regions (hereinafter ”the Committee")

pristup građana dokumentima Komiteta regiona (u daljem tekstu: Komitet)

14. VALUTA 1.

unit of account

obračunska jedinica

2.

European unit of account (EUA)

evropska obračunska jedinica (EUA)

3.

European Currency Unit (ECU/ecu)

evropska novčana jedinica (eki)

4.

euro (EUR)

euro (EUR)

15. LATINSKI IZRAZI U ENGLESKOM JEZIKU Latinski izrazi koji se pojavljuju u engleskim tekstovima obično se naglašavaju kurzivom. Pri prevodu takvi izrazi obično se zamjenjuju crnogorskim ekvivalentima, bez upotrebe kurziva. Pojedini latinski izrazi, koji su uobičajeni i u drugim jezicima, u principu se ne prevode sem nekoliko izuzetaka. Navodimo primjere nekih uobičajenih latinskih izraza i mogućih ekvivalenata u našem jeziku. ex officio

po službenoj dužnosti

bona fide

u dobroj vjeri

a posteriori

aposteriori

a priori

apriori

22

74

bivšeg SSSR-a

Posebna uputstva za prevođenje akata Evropske Unije

mutatis mutandis

mutatis mutandis/shodno

de jure

de jure

de facto

de facto

ad hoc

ad hoc

modus vivendi

modus vivendi

pro rata

pro rata

i.e. (id est)

tj. (to jest)

e.g. (exempli gratia)

npr. (na primjer)

i.a. (inter alia)

između ostalog

75

V. TEHNIČKA I PRAVOPISNA PRAKTIČNA UPUTSTVA

Tehnička i pravopisna praktična uputstva

1. PRAVOPISNA PRAVILA Analizom i obradom prevoda u ovoj oblasti, ali i šire, može se uočiti da se neke pravopisne i gramatičke greške češće ponavljaju. Nije nam, naravno, cilj da ovim priručnikom rješavamo jezičke nedoumice, te se njima nećemo baviti. Mnogih se pravopisnih i gramatičkih pravila nećemo doticati, svjesni da je proces standardizacije crnogorskog jezika još u toku. Ovdje ćemo, stoga, navesti samo neke najčešće greške i dati jezičke savjete kako se one mogu izbjeći. a) Upotreba velikog i malog slova U crnogorskom jeziku, za razliku od engleskog, velikim početnim slovom piše se samo prva riječ imena ustanova, naziva propisa, zakona i dokumenata, a od ostalih riječi velikim se slovom pišu samo one koje su i same vlastita imena: npr. Methodological Guide for EU Regulation Impact Assessment ali: Metodološki priručnik za procjenu učinaka propisa Evropske unije npr. Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju ali: Stabilisation and Association Agreement nikako: Evropska Unija, već Evropska unija!!! ali naravno: Savjet Evrope, a ne Savjet evrope!!! U crnogorskom jeziku opšte imenice pišu se malim slovom, dok se u engleskom one često pišu velikim slovima: npr: Member States - države članice Stabilisation and Association Process - proces stabilizacije i pridruživanja Article - član b) Pisanje brojeva Decimalni brojevi u engleskom jeziku odvajaju se tačkom, a u crnogorskom jeziku zarezom. Kod pisanja cijelih brojeva u engleskom jeziku se ispred svake treće cifre (s desna nalijevo) piše zarez, a u crnogorskom stoji tačka. Posebnu pažnju treba posvetiti pisanju brojeva, jer pogrešno napisan zarez ili tačka mogu dovesti do potpuno drugačije vrijednosti broja: 5.8 per cent - 5,8 procenata 10,781.9 – 10.781,9 c) Pravopisni znaci Pravopisne znakove treba koristiti prema pravopisnim pravilima jezika cilja, tj. crnogorskog jezika. U engleskom se često upotrebljava zarez, što svakako olakšava razumijevanje dugačkih rečenica, ali se mjesto zareza ne može doslovno preslikavati u prevođenju. Iako se u potpunosti treba pridržavati strukture izvornog teksta, ponekad je neophodno u prevodu rečenicu koja je preduga prekinuti i sljedeću smislenu cjelinu nastaviti iza tačke-zareza. Ne preporučuje se umetanje nove rečenice jer to remeti broj rečenica, npr. u nekom članu, pa u tom slučaju pozivanje na neku od njih može biti pogrešno. Treba razlikovati crtu i crticu. d) Pasiv U engleskim pravnim tekstovima pasiv se često koristi, dok je u crnogorskom jeziku mnogo prirodnije koristiti aktivnu rečenicu. npr. NE: prevod je prihvaćen od institucija EU; DA: prevod prihvataju institucije EU.

79

Tehnička i pravopisna praktična uputstva

e) Shall Kako je već i ranije istaknuto u ovom priručniku, upotreba modalnog glagola shall karakteristična je za pravne tekstove pisane na engleskom jeziku. Ovdje se ne radi o futuru, već o izricanju obaveze, gdje se pomoću shall jasno kazuje da se radi o obavezujućoj odredbi. U crnogorskom jeziku se za izricanje obaveze koristi prezent i stoga shall u najvećem broju slučajeva treba i prevoditi prezentom: it shall apply from - primjenjuje se od f) Red riječi U engleskom jeziku red riječi manje je slobodan nego u crnogorskom. Ograničenja u redu riječi u crnogorskom jeziku odnose se na položaj enklitika. One se najčešće stavljaju iza prve naglašene cjeline: npr. NE: ova regulativa se primjenjuje... DA: ova regulativa primjenjuje se... g) Nizanje imenica U engleskom jeziku često se niže i po nekoliko imenica zaredom. U prevodu na crnogorski jezik taj problem treba riješiti pridjevom, genitivom, predloškim izrazom ili odnosnom rečenicom: npr. community co-insurance contracts - ugovori o saosiguranju na nivou Zajednice U tako nastalim imenskim grupama prisvojni genitiv treba zamijeniti prisvojnim pridjevom, ako se time ne mijenja značenje: npr. NE: Sud revizora DA: Revizorski sud ali: pravo mora (law of the sea) NE: morsko pravo (što je pogrešno) DOK JE POTPUNO DRUGI POJAM: pomorsko pravo (maritime law) h) Akronimi Akronimi u engleskom jeziku stoje ispred imenice, dok u crnogorskom mogu stajati ispred imenice bez crtice i sa crticom ili iza imenice: npr. CARDS programme - program CARDS, a ne: CARDS program nije dobro: EU propisi, EU Komisija, treba: propisi EU, Komisija EU i) Nominalizacija U crnogorskom jeziku sve češće se (vjerovatno usljed interferencije engleskog jezika) umjesto glagolskih konstrukcija koriste nominalne. Prednost treba dati glagolskom iskazu: NE: ova je regulativa primjenjiva... DA: ova regulativa primjenjuje se... j) Internacionalizmi Načelno, domaća riječ ima prednost pred internacionalizmima: npr. (in)direktno - (ne)posredno implementacija – sprovođenje

80

Tehnička i pravopisna praktična uputstva

Pri zamjeni treba biti izuzetno oprezan jer je značenje često određeno kontekstom. Posebno treba obratiti pažnju na tzv. lažne parove (false friends), tj. kad internacionalizam u crnogorskom ima drugačije značenje nego u engleskom jeziku: npr. eventually nije eventualno, već konačno, na kraju; actual nije aktuelno već stvarno (dok je aktuelno - topical)

81

VI. OBRASCI AKATA EVROPSKE UNIJE

Obrasci akata Evropske Unije

1. 1.1.

I. ACTS OF THE COUNCIL

REGULATIONS Regulations (general)

COUNCIL REGULATION (…) No…/… of............. ................................................ THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) ................. thereof,] [Having regard to ................ ,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [presented following consultation with (following consultations within) the Advisory Committee, set up (provided for) by .......... (the said Regulation),] [Having regard to the draft Regulation submitted by the Commission,]23 [Having regard to the recommendation from the Commission,] [Having regard to the initiative of . . . . (Member State),]24 [Having regard to the recommendation from the European Central Bank,] [After consulting the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the assent of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the Court of Justice,] [Having regard to the Opinion of the European Central Bank,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Financial Committee,] [Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,] [Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]25

23 24 25

84

This citation is used in place of the preceding one when, in the absence of any formal right of initiative to make a proposal or recommendation, the Commission submits a draft text. This citation is used when a Member State presents an initiative pursuant to Title IV of Part Three of the EC Treaty. So called “cooperation” procedure introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union.

Obrasci akata Evropske Unije

1. 1.1.

I. AKTA SAVJETA

REGULATIVE Regulative (opšte)

REGULATIVA SAVJETA (…) br…/… od............. ................................................ SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor..................... , [a naročito član/čl.................. ,] [imajući u vidu................ ,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [iznesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom (nakon konsultacija unutar Savjetodavnog odbora), osnovanim (predviđenim).......... (Regulativom xxx26),] [imajući u vidu nacrt regulative koji je podnijela Komisija,]27 [imajući u vidu preporuku Komisije,] [imajući u vidu inicijativu ... (države članice),]28 [imajući u vidu preporuku Evropske centralne banke,] [nakon konsultacija s Komisijom,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Suda pravde,] [imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-finansijskog odbora,] [imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,] [postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]29

26 27 28 29

Uvijek navesti tačan naziv uredbe o kojoj je riječ. Ovaj citat upotrebljava se umjesto prethodnog kad Komisija, ako ne postoji formalno pravo inicijative da podnosi predlog ili preporuku, podnosi nacrt teksta. Ovaj citat upotrebljava se kad država članica iznosi inicijativu na osnovu Dijela 3 Glave IV Ugovora o EZ. Tzv. postupak saradnje uveden je Jedinstvenim evropskim aktom i izmjenjen Ugovorom o Evropskoj uniji.

85

Obrasci akata Evropske Unije

Whereas: (1)........... (2)........... (3)........... HAS ADOPTED THIS REGULATION: Article 1 ………………………… This Regulation shall enter into force on………….. [This Regulation shall enter into force on the (….) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]30 [It shall apply from…….

(to……..

[It shall expire on………

]

).]

This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States.31 [This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in the Member States in accordance with the Treaty establishing the European Community”.]32 Done at Brussels33



30 31 32 33

86



For the Council



The President …………………………

This wording in square brackets, followed by the wording “It shall apply from (future date)”, is used when the Regulation requires imple menting texts which must be published and enter into force before its effective application. If such is not the case, only the wording “This Regulation shall enter into force on the .....” is used, indicating the effective date of its application, since the very fact of the adoption of the Regulation confers the necessary powers on the institutions for all preparatory measures other than the abovementioned implementing texts. Where the Regulation has retroactive effect, the wording “It shall apply from (date in the past)” is used. This sentence, which appears in every Regulation, does not form part of the last Article. This wording is to be inserted instead of the usual wording when the Regulation is not applicable to, or in, all Member States (e.g. Member States not taking part in the euro, Protocol integrating the Schengen acquis into the framevvork of the European Union, strengthened cooperation etc). In the statement concerning Annex IIA to its Rules of Procedure, the Council pointed out that in these cases it is necessary to make clear the territorial application in the reasons given for, and content of, the act concerned. Usually Brussels, except for April, June and October, when Council meetings are held in Luxembourg.

Obrasci akata Evropske Unije

S obzirom na to da: (1)........... (2)........... (3)........... DONIO JE OVU REGULATIVU: Član 1 ………………………… Ova regulativa stupa na snagu (dana) ………….. [Ova regulativa stupa na snagu danom (...dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]34 [Primjenjuje se od ..................... (do .....................).] [Prestaje da važi ………] Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama 35. [Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u državama članicama, u skladu sa Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice”.]36 Sačinjeno u Briselu,37

34 35 36 37

Za Savjet Predsjednik

…………………………

Ovakva formulacija u uglastim zagradama, iza koje slijedi “Primjenjuje se od (neki budući datum)”, upotrebljava se kad se regulativom predviđaju akta za sprovođenje koja se moraju objaviti i stupiti na snagu prije primjene same regulative. Ako to nije slučaj, upotrebljava se samo formulacija: “Ova regulativa stupa na snagu ...”, čime se označava stvarni datum njene primjene, s obzirom na to da se samim donošenjem regulative institucijama daju potrebna ovlašćenja za sve pripremne mjere osim navedenih akata za sprovođenje. Kad regula tiva ima retroaktivno dejstvo, upotrebljava se izraz: “Primjenjuje se od (prošli datum)”. Ova rečenica, koja se pojavljuje u svakoj regulativi, nije dio posljednjeg člana. Ova formulacija upotrebljava se umjesto uobičajene kad se regulativa ne primjenjuje na sve države članice ili u svim državama članicama (npr. države članice koje nemaju euro, ne učestvuju u Protokolu o uključivanju šengenske pravne tekovine u okvir Evropske unije, jačanju saradnje itd.). U izjavi koja se odnosi na Aneks IIA Poslovnika Savjeta, Savjet je ukazao da je u tim slučajevima potrebno jasno odrediti područje primjene, u obrazloženju i u sadržaju odgovarajućeg akta. Obično Brisel, osim u aprilu, junu i oktobru kad se sastanci Savjeta održavaju u Luksemburgu.

87

Obrasci akata Evropske Unije

1.2. Regulations concerning the conclusions of international agreements 1.2.1. Two-stage procedure38 COUNCIL REGULATION39 (EC) No .......... /.......... of ............. concerning (relating to) the conclusion of the Agreement [between the European Economic Community and ..................... ]...40 [and laying down provisions for its application] THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Articles (133), (181), (308), (310) ( ... ) thereof, in conjunction with Article 300(2), (and the … subparagraph41 of Article 300 (3),] thereof, [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft Regulation presented by the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,]42 [Having regard to the assent of the European Parliament,]43 Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., [( ) The Agreement ..................... should be approved]44, HAS ADOPTED THIS REGULATION: Article 1 The Agreement (between the European Community and ..................... )...45 is hereby approved on behalf of the (European) Community.46 The text of the Agreement is attached to this Regulation.

38 39 40 41 42 43 44 45 46

88

The first stage being the decision for the signing of the agreement within the meaning of the first subparagraph of Article 300(2) of the EC Treaty (see point 2.2 Decisions concerning the signing and provisional application of international agreements). The fact that the instrument takes the form of a Regulation is exceptional; international agreements are normally concluded by a “sui generis” Decision. The whole title of the Agreement should appear here. Where appropriate, the expression “conclusion” is replaced by “acceptance” or “accession”. In addition to paragraph 2, reference should be made to: - “the first subparagraph of paragraph 3” in the case of consultation of the European Parliament (including agreements based on Article 133, in the case of optional consultation) or - “the second subparagraph of paragraph 3” in the case of assent by the European Parliament. Citation used for the conclusion of agreements referred to in the first subparagraph of Article 300(3). Citation used for the conclusion of agreements referred to in the second subparagraph of Article 300(3). Since the title of the Agreement in question appears in full in the title and Article 1 of the Regulation, it is advisable either to paraphrase it in the recitals or, if there is no ambiguity, to use wording such as “the Agreement referred to in this Regulation”. The title of the Agreement should be quoted in full here If “European Community” already appears in the title, “Community” suffices here.

Obrasci akata Evropske Unije

1.2. Regulative koje se odnose na zaključivanje međunarodnih sporazuma 1.2.1. Dvostepeni postupak47 REGULATIVA SAVJETA48 (EZ) br. .......... /.......... od ... o zaključivanju Sporazuma [između Evropske ekonomske zajednice i ..................... ]...49 [kojim se utvrđuju odredbe za njegovu primjenu] SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito čl. 133, 181, 308, 310 ( … ), u vezi sa članom 300 stav 2 (i članom 300 stav 3 podstav50... ], [imajući u vidu predlog Komisije,] [imajući u vidu nacrt regulative koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,]51 [imajući u vidu saglasnost Evropskog parlamenta,]52 s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., [( ) Sporazum ..................... treba odobriti]53, DONIO JE OVU REGULATIVU: Član 1 Odobrava se Sporazum (između Evropske zajednice i ...) 54 u ime (Evropske) Zajednice55 ... Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove regulative.

47 48 49 50 51 52 53 54 55

Prvi stepen je odluka o potpisivanju sporazuma u smislu člana 300 stav 2 podstav 1 Ugovora o EZ (v. dio 2.2 Odluke o potpisivanju i privremenoj primjeni međunarodnih sporazuma). Činjenica da instrument ima oblik regulative je izuzetak; međunarodni sporazumi redovno se zaključuju odlukom sui generis. Ovdje treba navesti puni naziv sporazuma. Ako je potrebno, izraz “zaključivanje” zamjenjuje se izrazima “prihvatanje” ili “pristupanje”. Uz stav 2 treba uputiti na: - “stav 3 podstav 1” u slučaju konsultacija sa Evropskim parlamentom (uključujući sporazume zaključene na osnovu člana 133, u slučaju konsultacija koje nijesu obavezne) ili - “stav 3 podstav 2 ” u slučaju pristanka Evropskog parlamenta. Citat koji se upotrebljava pri zaključivanju sporazuma iz člana 300 stav 3 podstav 1. Citat koji se upotrebljava pri zaključivanju sporazuma iz člana 300 stav 3 podstav 2. S obzirom na to da se u nazivu i u članu 1 Regulative navodi pun naziv sporazuma o kome je riječ, poželjno ga je parafrazirati u uvodnim izjavama ili, ako nema dvosmislenosti, upotrijebiti izraz kao što je “sporazum iz ove regulative”. Ovdje se mora navesti puni naziv sporazuma. Ako se izraz „Evropska zajednica“ već pojavljuje u nazivu, ovdje je dovoljno navesti izraz „Zajednica“.

89

Obrasci akata Evropske Unije

[Article 1 The Agreement (between the European Community and ..................... )…56 and the Protocols, declarations and ......... annexed thereto, (together with the declarations ( ..................... ) attached to the Final Act,)57 are hereby approved on behalf of the (European) Community58. The texts of the acts referred to in the first subparagraph are attached to this Regulation.] [Article … The President of the Council shall, on behalf of the Community, give the notification provided for in Article... of the Agreement59.] [Article … The President of the Council shall, on behalf of the Community, deposit the acts provided for in Article … of the Agreement.] [Article.., The President of the Council shall take necessary measures for the exchange of the acts provided for in Article...of the Agreement.] [Article... The Commission, assisted by the representatives of the Member States, shall represent the Community within (the Joint Commission) (the Joint Committee) (the Committee) set up by Article...of the Agreement. Article... This Regulation shall enter into force on ..................... [This Regulation shall enter into force on the (…) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.] This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States. Done at

For the Council



The President



56 57 58 59

90

…………………………

The title of the Agreement should be quoted in full here. In addition to the Agreement, acts that do not form an integral part of the Agreement should be indicated. If “European Community” already appears in the title, “Community” suffices here. The following footnote shall appear in the Official Journal: “The date of entry into force of the Agreement will be published in the Official Journal of the European Communities by the General Secretariat of the Council.”

Obrasci akata Evropske Unije

[Član 1 U ime (Evropske) Zajednice60, odobrava se Sporazum (između Evropske zajednice i...) ...61 te protokoli, deklaracije i..... dati u prilogu ove regulative (zajedno s deklaracijama (......) priloženim uz Završni akt)62. Tekstovi akata iz podstava 1 dati su u prilogu ove regulative.] [Član … Predsjednik Savjeta, u ime Zajednice, vrši notifikaciju predviđenu članom ... Sporazuma.]63 [Član … Predsjednik Savjeta, u ime Zajednice, deponuje akta iz člana ... Sporazuma.] [Član... Predsjednik Savjeta preduzima mjere potrebne za razmjenu akata iz člana ... Sporazuma.] [Član... Komisija će, uz pomoć predstavnika država članica, predstavljati Zajednicu u (Zajedničkoj komisiji) (Zajedničkom odboru) (Odboru) osnovanom članom ... Sporazuma.]

Regulativa stupa na snagu (dana) ... ]

Član...

[Ova regulativa stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.] Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama. Sačinjeno u

60 61 62 63

Za Savjet Predsjednik

…………………………

V. napomenu u fusnoti 58. V. napomenu u fusnoti 59. Uz Sporazum treba navesti akta koja ne čine sastavni dio Sporazuma. U Službenom listu pojaviće se sljedeća fusnota: “Generalni sekretarijat Savjeta objavljuje datum stupanja Sporazuma na snagu u Službenom listu evropskih zajednica.”

91

Obrasci akata Evropske Unije

2. SUI GENERIS DECISIONS64 2.1. Decisions (general)

COUNCIL DECISION of ............. THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,] [and in particular Article(s) ..................... thereof,] [Having regard to the Staff Regulations ..................... ,] [Having regard to .....................,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft Decision submitted by the Commission,] [Having regard to the Recommendation from the Commission,] [Having regard to the recommendation from the European Central Bank,] [Having regard to the report from the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the European Central Bank,] [Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,] [After consulting the Staff Committee,] [Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]65 Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., HAS DECIDED AS FOLLOWS:

Article 1 (Sole Article) .....................

[Article… (This Decision shall take effect (come into force)66 on the day of its publication in the Official Journal of the European Communities.) It shall apply as from ..................... (It shall apply until ..................... ) (from ..................... to ..................... ]. Done at

64 65 66

92

For the Council The President …………………………

Certain Decisions sui generis are entirely free as to form and are simply entered in the Council minutes. They are often termed “Conclusions”. So-called “cooperation procedure” introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union The normal wording is “take effect”. “Come into force” is used, by way of exception, in Council decisions taken with regard to the Member States concerned under the ACP-EC Convention.

Obrasci akata Evropske Unije

2. ODLUKE SUI GENERIS67 2.1. Odluke (opšte)

ODLUKA SAVJETA od ............. SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ...,] [a naročito član (čl.) ...,] [imajući u vidu propise za službenike......,] [imajući u vidu...,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [imajući u vidu nacrt odluke koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu preporuku Komisije,] [imajući u vidu preporuku Evropske centralne banke,] [imajući u vidu izvještaj Komisije,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,] [imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,] [nakon Savjetovanja sa Odborom za službenike] [postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]68 s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... (3) ..................... , ODLUČIO JE:

Član 1 (jedini član) .....................

[Član … (Ova odluka stupa na snagu69 danom objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.) Primjenjuje se od ..................... (Primjenjuje se do ..................... ) (od ..................... do ..................... ]. Sačinjeno u

Za Savjet



Predsjednik



67 68 69

…………………………

Neke odluke sui generis potpuno su slobodne u pogledu oblika i samo se unose u zapisnik Savjeta. Često se nazivaju “zaključcima”. Tzv. postupak saradnje koji je uveden Jedinstvenim evropskim aktom i izmijenjen Ugovorom o Evropskoj uniji. Uobičajena je formulacija na engleskom jeziku “take effect “. “Come into force” upotrebljava se izuzetno u odlukama Savjeta koje se odnose na države članice u okviru Konvencije između AKP i EZ, ali u prevodu na crnogorski jezik ne treba praviti razliku.

93

Obrasci akata Evropske Unije

2.2. Decisions concerning the signing and provisional application of international agreements70 COUNCIL DECISION of ............. on the signing [, on behalf of the (European)71 Community,] [and provisional application]72 of the Agreement [between (the European Communities) and ..................... ] …73 THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article … (Articles (95 and 133) (170) ( … ) thereof, (in conjunction with Article 300(2) thereof)], Having regard to the proposal from the Commission, Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., [( ) the Agreement ..................... should be signed,] [and the attached declaration on ..................... be approved],74 [(certain provisions of) the Agreement should be applied on a provisional basis, pending the completion of the procedures for its formal conclusion,] HAS DECIDED AS FOLLOWS: Article 1 The signing of the Agreement (between the European Community (the European Communities) and .....................)75 is hereby approved on behalf of the (European) Community, subject to the Council Decision concerning the conclusion of the said Agreement. [The text of the Agreement is attached to this Decision.] [Article… The Declaration attached to this Decision shall be approved on behalf of the (European) Community.] [Article … The President of the Council is hereby authorized to designate the person(s) empowered to sign the Agreement on behalf of the (European) Community subject to its conclusion.] [Article… Subject to reciprocity, the Agreement shall be applied on a provisional basis (as from … /signature thereof),76 pending the completion of the procedures for its formal conclusion]. [Article … The Community shall notify ..................... (the United Nations Secretary-General) of its intention to apply the agreement provisionally, in accordance with Article … thereof.

70 71 72 73 74 75 76

94

In what follows, the usual form is reproduced. Where the title of the agreement already comprises the expression “European Community”, “Community” suffices here. The full name is, however, necessary if the European Communities or several of these Communities are mentioned as contracting parties to the Agreement. Provisional application may also be the subject of a Decision by itself. The title of the Agreement should be quoted in full here. In addition to the Agreement, acts that do not form an integral part of the Agreement should be indicated. The title of the Agreement should be quoted in full here If no date is given or if the Article refers to an event the date of which is as yet unknown, the following footnote will appear: “The date from which the Agreement will be provisionally applied (or, e.g., “The date of signature of the Agreement”) will be published in the Official Journal of the European Communities by the General Secretariat of the Council.”

Obrasci akata Evropske Unije

2.2. Odluke o potpisivanju i privremenoj primjeni međunarodnih sporazuma77 ODLUKA SAVJETA od ............. o potpisivanju [, u ime (Evropske)78 Zajednice,] [i privremenoj primeni]79 Sporazuma [između (evropskih zajednica) i ..................... ] …80 SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član … (čl. (95 i 133) (170) (...), (u vezi sa članom 300 stav 2 Ugovora], imajući u vidu predlog Komisije, s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., [( ) Sporazum ..................... treba potpisati,] [a priloženu deklaraciju o ..................... odobriti],81 [(određene odredbe) Sporazuma treba primjenjivati privremeno do okončanja postupaka za njegovo formalno zaključivanje,] ODLUČIO JE:

Član 1 U ime (Evropske) Zajednice, odobrava se potpisivanje Sporazuma (između Evropske zajednice (evropskih zajednica) i ...),82 u skladu sa odlukom Savjeta o zaključivanju navedenog sporazuma. [Tekst Sporazuma dat je u prilogu ove odluke.] [Član ... U ime (Evropske) Zajednice odobrava se Deklaracija data u prilogu ove odluke.] [Član ... Predsjednik Savjeta ovlašćen je da odredi lice(a) koje(a) će biti opunomoćeno(a) da potpiše(u) Sporazum u ime (Evropske) Zajednice, a u skladu sa zaključkom Savjeta.] [Član … Uz uslov uzajamnosti, Sporazum se primjenjuje privremeno (od ... /njegovog potpisivanja)83 do okončanja postupaka za njegovo formalno zaključivanje]. [Član … Zajednica upućuje notifikaciju ..................... (generalnom sekretaru Ujedinjenih nacija) o svojoj namjeri da privremeno primjenjuje Sporazum u skladu s članom … .

77 78 79 80 81 82 83

U nastavku se navodi uobičajena forma. Ako se izraz „Evropska zajednica“ već nalazi u nazivu, ovdje je dovoljno navesti izraz „Zajednica“. Međutim, pun naziv je potreban ako su evropske zajednice ili neke od njih pomenute kao ugovorne strane. Privremena primjena može i sama biti predmet odluke. Ovdje treba navesti pun naziv sporazuma. Uz sporazum, treba navesti akte koji ne čine sastavni deo sporazuma. Ovdje treba navesti puni naziv sporazuma. Ako nije naznačen datum ili se u članu upućuje na događaj čiji je datum još nepoznat, pojaviće se sljedeća fusnota: „Generalni sekretarijat Saveta objaviće datum od kojeg će se sporazum privremeno primenjivati (ili npr. „datum potpisivanja sporazuma“) u Službenom listu evropskih zajednica.“

95

Obrasci akata Evropske Unije

or The President of the Council shall deposit a declaration of provisional application as provided for in Article … of the Agreement with ..................... (the Secretary-General of the United Nations) on behalf of the European Community. Done at

96



For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

ili U ime Evropske zajednice predsjednik Savjeta deponuje deklaraciju o privremenoj primjeni u skladu sa članom… Sporazuma kod ..................... (generalnog sekretara Ujedinjenih nacija). Sačinjeno u



Za Savjet Predsjednik

97

Obrasci akata Evropske Unije

3. DIRECTIVES COUNCIL DIRECTIVE ..../.../...84 of ..................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,] [and in particular Article(s) ..................... thereof,] [Having regard to ..................... ,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft Directive submitted by the Commission,] [Having regard to the initiative of the ..................... (Member State),] [After consulting the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the European Central Bank,] [Acting in accordance with the procedure laid down in Article 252 of the Treaty,]85 Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., HAS ADOPTED THIS DIRECTIVE: [Article 1 This Directive shall apply to (concern) (The purpose of this Directive is to ............) Article... 1. Member States shall bring into force the laws, regulations and administrative provisions necessary (take the necessary measures) to comply with this Directive before ...(with effect from ...86) (within a period of … from the date of its entry into force (adoption) (notification)). They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive (together with a table showing how the provisions of this Directive correspond to the national provisions adopted). (The Commission shall inform the other Member States thereof.)

84 85 86

98

The placing of an ordinal (“first”, “second”, etc.) before “Council Directive” is not to be recommended. (Such numbering, which may be of use to experts before the Directive is adopted, is superfluous since the Directive is given an official number when it is adopted; moreover, numbering may give rise to confusion if the sequence originally envisaged is not respected chronologically when the Directives are adopted.) So-called “cooperation procedure” introduced by the Single European Act and amended by the Treaty on European Union. The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. “1 January 2002” and not “31 December 2001”).

Obrasci akata Evropske Unije

3. DIREKTIVE DIREKTIVA SAVJETA..../.../...87 od ..................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ..................... ,] [a naročito član (čl.)…,] [imajući u vidu ..................... ,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [imajući u vidu nacrt direktive koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu inicijativu ..................... (države članice),] [nakon konsultacija sa Komisijom,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Evropske centralne banke,] [postupajući u skladu sa postupkom iz člana 252 Ugovora,]88 s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ....................., DONIO JE OVU DIREKTIVU: [Član 1 Ova direktiva primjenjuje se na (odnosi se na) (Svrha ove direktive je ...)] Član... 1. Države članice donose zakone i druge propise (preduzimaju mjere) potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... (koji važe od ...89) (u roku od ... od dana stupanja na snagu (donošenja) (notifikacije). One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva (zajedno sa tabelom koja sadrži uporedni prikaz odnosa odredaba ove direktive i odredaba donesenih domaćih propisa). (Komisija o tome obavještava druge države članice.)

87 88 89

Ne preporučuje se upotreba rednog broja (“prvi”, ‘’drugi” itd.) ispred riječi “Direktiva Savjeta”. (Takvo numerisanje, koje može biti korisno stručnjacima prije donošenja direktive, suvišno je jer direktiva po donošenju dobija službeni broj; takođe, numerisanje može izazvati zabunu ako se prvobitno predviđeni redosljed ne poštuje hronološki prilikom donošenja direktiva.) Tzv. postupak saradnje uveden Jedinstvenim evropskim aktom i izmijenjen i dopunjen Ugovorom o Evropskoj uniji. Datum koji treba navesti je datum stupanja na snagu novih rješenja propisanih direktivom (tj. “1. januar 2002. godine”, a ne “31. decembar 2001. godine”).

99

Obrasci akata Evropske Unije

[Article … 1. Before ..................... Member States shall (, after consulting the Commission,) adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive. They shall forthwith inform the Commission thereof. They shall apply these provisions from ...90(at the latest). When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. As soon as this Directive has entered into force, Member States shall ensure that the Commission is informed, in sufficient time for it to submit its comments, of any draft laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.] [Article... Member States shall adopt and publish, not later than ..................... , the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before ................. . They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States.] [Article... Member States shall communicate to the Commission their laws, regulations and administrative provisions with regard to the application of this Directive.] [Article... Member States shall immediately inform the Commission of measures taken pursuant to this Directive.]91 [Article...92 This Directive shall enter into force on ..................... ] [This Directive shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities] [It shall apply until ..................... ] [It shall expire on ..................... ] [Article... This Directive shall apply from ..................... (until ..................... ) (from .................. to .................. )] Article... This Directive is addressed to the Member States. (This Directive is addressed to ..................... )

90 91 92

100

The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. “1 January 2002” and not “31 December 2001”). This wording is used when the Directive makes provision simply for the right to take measures. This Article is used for Directives addressed to all Member States. Since the entry into force of the Treaty on European Union, such directives no longer have to be notified to the Member States, but have to be published in the Official Journal of the European communities. They enter into force in accordance with the same rules as Regulations (see Article 254(2) of the EC Treaty). For Directives addressed to individual Member States or those falling within the Euratom Treaty, the notification procedure must always be applied (see Article 254(3) of the EC Treaty and Article 163, second subparagraph, of the ECSC Treaty).

Obrasci akata Evropske Unije

[Član... 1. Do ... države članice (nakon savjetovanja sa Komisijom,) usvajaju i objavljuju potrebne odredbe, kako bi se uskladile sa ovom direktivom. One o tome odmah obavještavaju Komisiju. One ove odredbe primjenjuju (najkasnije) od ...93 Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Čim ova direktiva stupi na snagu, države članice o tome obavještavaju Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih zakona i drugih propisa koje namjeravaju da donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva.] [Član... Države članice dužne su da donesu i objave zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ...... One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice]. [Član... Države članice Komisiji dostavljaju svoje zakone i druge propise koji se odnose na primjenu ove direktive.] [Član... Države članice odmah obavještavaju Komisiju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.]94 Ova direktiva stupa na snagu ...]

[Član...95

[Ova direktiva stupa na snagu (danom) (...dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.] [Primjenjuje se do ...] [Prestaje da važi ...] Direktiva se primjenjuje od ... (do ...) (od... do)] Ova direktiva upućena je državama članicama.

[Član... Član...

(Ova direktiva upućena je...)

93 94 95

Datum koji treba navesti je datum stupanja na snagu novih rješenja propisanih direktivom (tj. “1. januar 2002. godine”, a ne “31. decembar 2001. godine”). Ova formulacija upotrebljava se kad direktiva predviđa samo pravo na preduzimanje mjera. Ovaj se član upotrebljava kod direktiva upućenih svim državama članicama. Nakon stupanja na snagu Ugovora o Evropskoj uniji, o tim direktivama ne treba više obavještavati države članice, ali se one moraju objaviti u Službenom listu evropskih zajednica. One stupaju na snagu prema istim pravilima koja važe za regulative (v. član 254 stav 2 Ugovora o EZ). Za direktive upućene pojedinim državama članicama ili onim državama članicama na koje se primjenjuje Ugovor o Euroatomu, postupak notifikacije mora se uvijek sprovesti (v. član 254 stav 3 Ugovora o EZ i član 163 podstav 2 Ugovora o EZUČ).

101

Obrasci akata Evropske Unije

[This Directive is addressed to the Member States in accordance with the Treaty establishing the European Community.] Done at

102

For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

[Ova direktiva upućena je državama članicama u skladu sa Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice.] Sačinjeno u

Za Savjet Predsjednik

103

Obrasci akata Evropske Unije

4. RECOMMENDATIONS96 4.1. Recommendations in simple form COUNCIL RECOMMENDATION of............... ................................................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Approving ..................... ,] [Noting that ..................... ,] [Desirous of ..................... ,] HEREBY RECOMMENDS Member States: [(l) to ..................... (2) to ..................... ] [HEREBY RECOMMENDS: (1) that Member States ..................... ; (2) that Member States ..................... (;)] [HEREBY INVITES the Commission to ..................... ] Done at

96

104

For the Council The President

The form of recommendations is variable. However, recommendations always have the closing formula (“Done at ...”) and the signature of the President.

Obrasci akata Evropske Unije

4. PREPORUKE97

4.1. Preporuke – jednostavne forme PREPORUKA SAVJETA od............... ................................................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, [Odobravajući ..................... ,] [Primjećujući da..................... ,] [S namjerom..................... ,] PREPORUČUJE državama članicama: [(l) da ..................... (2) da ..................... ] [PREPORUČUJE: (1) da države članice..................... ; (2) da države članice..................... (;)] [POZIVA Komisiju da..................... ] Sačinjeno u

97

Za Savjet Predsjednik

Preporuke mogu imati različitu formu. Ipak, preporuke uvijek sadrže završnu izjavu (“Sačinjeno u ...”) i potpis predsjednika.

105

Obrasci akata Evropske Unije

4.2. Recommendations in more elaborate form COUNCIL RECOMMENDATION of............... ................................................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article … thereof,] [Having regard to the Treaties establishing the European Communities,] [Having regard to the proposal from the Commission,] [Having regard to the draft recommendation submitted by the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Approving ..................... ,] [Noting that ..................... ,] [Desirous of ..................... ,] [Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... ,] HEREBY RECOMMENDS ..................... Done at

106



For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

4.2. Preporuke – složenije forme PREPORUKA SAVJETA od............... ................................................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član …,] [imajući u vidu Ugovore o osnivanju evropskih zajednica,] [imajući u vidu predlog Komisije,] [imajući u vidu nacrt preporuke koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [odobravajući ..................... ,] [primjećujući da ..................... ,] [s namjerom ..................... ,] [s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... ,] PREPORUČUJE:……………………………………………….. Sačinjeno u



Za Savjet Predsjednik

107

Obrasci akata Evropske Unije

5. RESOLUTIONS98 99 COUNCIL RESOLUTION of.............. ...................................................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty ..................... ,] [Having regard to the draft Resolution submitted by the Commission,] [Having regard to the Opinion of the European Parliament,] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Anxious to ..................... ,] [Noting that ..................... ,] [Aware ..................... ,] [Desirous of ..................... ,] [Having noted ..................... ,] [Convinced that ..................... ,] [Considering that ..................... ,] [Whereas ..................... ,] [HEREBY ADOPTS THIS RESOLUTION:] HEREBY AGREES to ..................... ] [HAS AGREED AS FOLLOWS:] [INVITES ..................... ] [NOTES ..................... ] [...................]

98 99

108

The form of Resolution varies. Some Resolutions have a more formal structure than others, containing citations, recitals and enacting terms introduced by the phrase “HEREBY ADOPTS THIS RESOLUTION” and sometimes being divided into points (I, II, etc. or A, B, etc., - these numerals or letters usually appearing above the corresponding text - or 1, 2, etc., these figures appearing on the left of the corresponding text, as for numbered paragraphs) or into Articles. Resolutions contain no closing formula and are not signed. In Resolutions, “will” is used rather than “shall”.

Obrasci akata Evropske Unije

5. REZOLUCIJE100 101 REZOLUCIJA SAVJETA od .............. .................................................................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor ..................... ,] [imajući u vidu nacrt rezolucije koji je podnijela Komisija,] [imajući u vidu mišljenje Evropskog parlamenta,] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [u velikoj želji da ..................... ,] [primjećujući da ..................... ,] [upoznat sa ..................... ,] [želeći ..................... ,] [primjetivši ..................... ,] [uvjeren da ..................... ,] [smatrajući da ..................... ,] [s obzirom na to da ..................... ,] [DONOSI OVU REZOLUCIJU:] [SAGLASAN JE da ..................... ] [SAGLASIO SE:] [POZIVA ..................... ] [PRIMJEĆUJE ..................... ] [...................]

100 101

Rezolucije mogu imati različitu formu. Za neke je propisana stroža forma, pa sadrže citate, uvodne izjave i odredbe kojima prethodi rečenica: DONOSI OVU REZOLUCIJU, a ponekad se dijeli na tačke (I, II itd. ili A, B itd. - s tim što te brojke ili slova obično stoje ispred odgovarajućeg teksta - ili 1, 2 itd., - s tim što se ovi brojevi stavljaju na lijevu stranu odgovarajućeg teksta, kao za numerisane stavove) ili na članove. Rezolucije ne sadrže završne izjave i ne potpisuju se. U rezoluciji se u engleskom jeziku češće koristi oblik will u futurskom značenju nego oblik shall u zapovjednom značenju.

109

Obrasci akata Evropske Unije

6. CONCLUSIONS102 COUNCIL CONCLUSIONS of..................... ................................ THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Having regard to the Treaty establishing the European Community,] [Whereas ..................... ,] [(1) APPROVES ..................... ; (2) CONSIDERS ..................... ; (3) EMPHASISES the interest in ..................... ; (4) RECORDS ..................... ; (5) NOTES ..................... ; (6) INVITES ...............]

102

110

The form of conclusions varies. Conclusions do not have a closing formula and are unsigned.

Obrasci akata Evropske Unije

6. ZAKLJUČCI103 ZAKLJUČCI SAVJETA od..................... ................................ SAVJET EVROPSKE UNIJE, [imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice,] [s obzirom na to da ..................... ,] [(1) ODOBRAVA ..................... ; (2) SMATRA ..................... ; (3) NAGLAŠAVA svoju zainteresovanost za ..................... ; (4) BILJEŽI ..................... ; (5) PRIMJEĆUJE ..................... ; (6) POZIVA ..................... ]

103

Zaključci mogu imati različitu formu. Zaključci ne sadrže završne izjave i ne potpisuju se.

111

Obrasci akata Evropske Unije

7. STATEMENTS AND DECLARATIONS104 7.1. Statements

STATEMENTS [to be recorded in the minutes of the Council meeting on ..................... ] 1. Statement by the Council [the Commission] [the ..................... delegation] [ ..................... ] re Article ... ‘’.............................................................’’ 2. [Re Article …] [The ..................... delegations state .....................] [With reference to Regulation ..., the ..................... Governments state that .....................] [The Council invites the Commission to .....................] [The Commission states that it is prepared to .....................] [The Council and the Commission state that (the wording of Article … is to be understood as meaning that) ...................] [The Council considers that the main aims of this review should be .....................] [The Council requests the Commission to .....................] [The Council and the Commission recall the provisions applicable .....................]

104

112

The word “Declaration” should be confined to Treaties and Agreements. Entries in the minutes of a meeting are “statements”. The titles of declarations vary: - Declaration - Joint Declaration - Declaration of Intent - Declaration of Principle, etc. The form of declarations also varies.

Obrasci akata Evropske Unije

7. IZJAVE I DEKLARACIJE105 7.1. Izjave

IZJAVE [koje se unose u zapisnik sa sastanka Savjeta održanog...] 1. Izjava Savjeta [Komisije] [ ..................... delegacije] [ ..................... ] u vezi sa članom … ‘’.............................................................’’ 2. [U vezi sa članom …] [ ..................... delegacije izjavljuju ..................... ] [Pozivajući se na Regulativu ..................... , ..................... vlade izjavljuju da ..................... ] [Savjet poziva Komisiju da ..................... ] [Komisija izjavljuje da je spremna da ..................... ] [Savjet i Komisija izjavljuju da (tekst člana … treba razumjeti u smislu) ..................... ] [Savjet smatra da glavni ciljevi ovog razmatranja treba da budu .....................] [Savjet zahtijeva od Komisije da ..................... ] [Savjet i Komisija podsećaju na odredbe koje se primjenjuju ..................... ]

105

Riječ “deklaracija” treba ograničiti na osnivačke ugovore i međunarodne sporazume. Unosi u zapisnik sa sastanaka nazivaju se “izjave”. Deklaracije mogu imati različite nazive: - deklaracija - zajednička deklaracija - deklaracija namjere - deklaracija načela itd. Deklaracije takođe mogu imati različitu formu.

113

Obrasci akata Evropske Unije

7.1. Declarations COUNCIL DECLARATION of ........................ .................................................................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, [Noting that ..................... ;] [Considering that ..................... ;] [Anxious to ..................... ;] [Having regard to the Resolution of the European Parliament on ..................... ,] [Having regard to the Judgment of the Court of Justice of ..................... ,] [NOTES THAT ..................... ;] [INVITES ..................... ]

114

Obrasci akata Evropske Unije

7.1. Deklaracije DEKLARACIJA SAVJETA od ........................ .................................................................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, [primjećujući da ..................... ;] [smatrajući da ..................... ;] [u želji da ..................... ;] [imajući u vidu Rezoluciju Evropskog parlamenta o ..................... ,] [imajući u vidu presudu Suda pravde od ..................... ,] [PRIMJEĆUJE DA .....................;] [POZIVA ..................... ]

115

Obrasci akata Evropske Unije

I. ACTS COMMON TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL106 1. REGULATIONS REGULATION (EC) No .../.... OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of ........................ .................................................................... THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) …..thereof,] [Having regard to ..................... ,] Having regard to the proposal from the Commission, [presented following consultation with (following consultations within) the Advisory Committee, set up (provided for) by ..................... (the said Regulation),] [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] [Having regard to the Opinion of the Court of Justice,] [Having regard to the Opinion of the Staff Regulations Committee,] Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , HAVE ADOPTED THIS REGULATION:

Article 1 .........................................

Article… ……………………………… This Regulation shall enter into force on.......... [This Regulation shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.] [It shall apply from ..................... (until ..................... ) (from ..................... to ..................... ).] [It shall expire on ..................... ] This Regulation shall be binding in its entirety and directly applicable in all Member States. Done at For the European Parliament The President

106

116



For the Council The President

Acts adopted according to the so-called “codecision procedure” introduced by the Treaty on European Union.

Obrasci akata Evropske Unije

II. ZAJEDNIČKA AKTA EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA107 1. REGULATIVE REGULATIVA (EZ) br..../... EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od ........................ .................................................................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor ..................... ,[a naročito član (čl.) …,] [imajući u vidu ..................... ,] imajući u vidu predlog Komisije, podnesen nakon konsultacija sa Savjetodavnim odborom (nakon konsultacija unutar Savjetodavnog odbora), osnovanim (predviđenim)... (navedenom regulativom),] [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] [imajući u vidu mišljenje Suda pravde,] [imajući u vidu mišljenje Odbora za propise za službenike,] postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje........ ,] s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , DONIJELI SU OVU REGULATIVU:

Član 1 .........................................

Član … ........................................ Ova regulativa stupa na snagu ..................... [Ova regulativa stupa na snagu (danom) (… dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.] [Regulativa se primenjuje od ..................... (do ..................... ) (od ..................... do ..................... ).] [Regulativa prestaje da važi ..................... ] Ova regulativa obavezujuća je u cjelini i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama. Sačinjeno u Za Evropski parlament Predsjednik

107

Za Savjet Predsjednik

Akta donesena u skladu s tzv. postupkom saodlučivanja koji je uveden Ugovorom o Evropskoj uniji.

117

Obrasci akata Evropske Unije

2. DECISIONS WITHIN THE MEANING OF ARTICLE 249 EC TREATY DECISION No .../.. ../EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of ........................ .................................................................... THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) … thereof,] [Having regard to the ..................... ,] Having regard to the proposal from the Commission, [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , HAVE ADOPTED THIS DECISION:

Article 1 .........................................

[Article … This Decision shall enter into force on ...............]108 [This Decision shall enter into force on the ( ...............) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]109 [It shall apply from ............... (until .............. ) (from ............ to ........ ).] [It shall expire on ............... ] Article … This Decision is addressed to the Member States. [This Decision is addressed to ..................... ]. Done at For the European Parliament The President

108 109

118

See Article 254(1) of the EC Treaty. See Article 254(1) of the EC Treaty.





For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

2. ODLUKE U SMISLU ČLANA 249 UGOVORA O EZ ODLUKA br. .../.../EZ EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od ........................ .................................................................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član (čl.)… ,] [imajući u vidu ..................... ,] [imajući u vidu predlog Komisije,], [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje... ,] s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , DONIJELI SU OVU ODLUKU:

Član 1 .........................................

[Član … Ova odluka stupa na snagu ...]110 [Ova odluka stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]111 [Primjenjuje se od ... (do ...) (od ... do ...).] [Prestaje da važi...] Član … Ova odluka upućena je državama članicama. [Ova odluka upućena je..................... ]. Sačinjeno u Za Evropski parlament Predsjednik

110 111



Za Savjet Predsjednik

V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ. V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ.

119

Obrasci akata Evropske Unije

3. SUI GENERIS DECISIONS DECISION No .../ .. ../EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of........................ .................................................. THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty ..................... , [and in particular Article(s) ..................... thereof,] [Having regard to ..................... ,] Having regard to the proposal from the Commission, [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Committee of the Regions,] Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty, [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , HAVE DECIDED AS FOLLOWS:

Article 1 .....................

[Article … This Decision shall enter into force on ..................... ]112 [This Decision shall enter into force on the ( … ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]113 [It shall apply from ...(until...) (from ..................... to ..................... ).] [It shall expire on ..................... ] Done at For the European Parliament The President

112 113

120

See Article 254(1) of the EC Treaty. See Article 254(1) of the EC Treaty.



For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

3. ODLUKE SUI GENERIS ODLUKA br. .../.../EZ EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od ..................... ..................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor ..................... , [a naročito član/čl.… ,] [imajući u vidu ..................... ,] imajući u vidu predlog Komisije, [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje..................... ,] s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , ODLUČILI SU:

Član 1 .........................................

Ova odluka stupa na snagu ..................... ]114

[Član …

[Ova odluka stupa na snagu (danom) ( … dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]115 [Primjenjuje se od ..................... (do ..................... ) (od ..................... do ..................... ).] [Prestaje da važi ..................... ] Sačinjeno u Za Evropski parlament Predsjednik

114 115



Za Savjet Predsjednik

V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ. V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ.

121

Obrasci akata Evropske Unije

4. DIRECTIVES DIRECTIVE ..../.../EC116 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of.............. .................................................................... THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) … thereof,] [Having regard to ..................... ,] Having regard to the proposal from the Commission, [Having regard to the Opinion of the Economic and Social Committee,] [Having regard to the Opinion of the Committee of the Regions,] Acting in accordance with the procedure laid down in Article 251 of the Treaty, [in the light of the joint text approved by the Conciliation Committee on ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , HAVE ADOPTED THIS DIRECTIVE: [Article 1 The purpose of this Directive is to ..................... This Directive shall apply to (concern) (The purpose of this Directive is to .....................)] Article … 1. Member States shall bring into force the laws, regulations, and administrative provisions necessary (take the necessary measures) to comply with this Directive before ..................... (with effect from .....................)117 (within a period of ..................... as from the date of its entry into force (adoption) (notification)). They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. Member States shall communicate to the Commission the text of the (main) provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive, together with a table showing how the provisions of this Directive correspond to the national provisions adopted). (The Commission shall inform the other Member States thereof.) [Article … 1. Before ..................... Member States shall (, after consulting the Commission,) adopt and publish the provisions necessary to comply with this Directive. They shall forthwith inform the Commission thereof.

116 117

122

The placing of an ordinal (“first”, “second”, etc.) before “Council Directive” is not to be recommended. Such numbering, which may be of use to experts before the Directive is adopted, is superfluous, since the Directive is given an official number when it is adopted; moreover, numbering may give rise to confusion if the sequence originally envisaged is not respected chronologically when the Directives are adopted. The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. “1 January 2002” and not “31 December 2001”).

Obrasci akata Evropske Unije

4. DIREKTIVE DIREKTIVA .../.../EZ118 EVROPSKOG PARLAMENTA I SAVJETA od....................... ............................................................... EVROPSKI PARLAMENT I SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član/čl.…,] [imajući u vidu...,] imajući u vidu predlog Komisije, [imajući u vidu mišljenje Ekonomsko-socijalnog komiteta,] [imajući u vidu mišljenje Komiteta regiona,] postupajući u skladu sa postupkom iz člana 251 Ugovora, [a imajući u vidu zajednički tekst koji je odobrio Odbor za usaglašavanje...,] S obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , DONIJELI SU OVU DIREKTIVU: [Član 1

Svrha ove direktive je ... Ova direktiva primjenjuje se na (odnosi se na) (Svrha ove direktive je ...)] Član … 1. Države članice donose zakone i druge propise (preduzimaju mjere) potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... (koje stupaju na snagu...)119 (u roku od ... dana od dana stupanja na snagu (donošenja) (notifikacije) ove direktive). One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2. Države članice Komisiji dostavljaju tekst (glavnih) odredaba domaćeg prava koje donesu u oblasti na koju se odnosi ova direktiva, zajedno s tabelom koja sadrži uporedni prikaz odnosa odredaba ove direktive i odredaba donesenih domaćih propisa. (Komisija o tome obavještava druge države članice.) [Član … 1. Do ... države članice (nakon konsultacija sa Komisijom,) usvajaju i objavljuju potrebne odredbe, kako bi se uskladile sa ovom direktivom. One o tome odmah obavještavaju Komisiju.

118 119

Ne preporučuje se upotreba rednog broja (“prvi”, drugi” itd.) ispred riječi “Direktiva Savjeta”. Takvo numerisanje, koje može biti korisno stručnjacima prije donošenja direktive, suvišno je jer direktiva po donošenju dobija službeni broj; takođe, numerisanje može izazvati zabunu ako se prvobitno predviđeni redosljed ne poštuje hronološki prilikom donošenja direktiva. The date to be indicated is that of the start of the new arrangements (i.e. “1 January 2002” and not “31 December 2001”).

123

Obrasci akata Evropske Unije

They shall apply these provisions from ..................... (at the latest). When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States. 2. As soon as this Directive has entered into force, Member States shall ensure that the Commission is informed, in sufficient time for it to submit its comments, of any draft laws, regulations or administrative provisions which they intend to adopt in the field covered by this Directive.] [Article … Member States shall adopt and publish, not later than ............, the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive before .......... . They shall forthwith inform the Commission thereof. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such reference shall be laid down by Member States.] [Article … Member States shall communicate to the Commission their laws, regulations and administrative provisions with regard to the application of this Directive.] [Article … Member States shall immediately inform the Commission of measures taken pursuant to this Directive.]120 [Article … This Directive shall enter into force on ............... ].121 [This Directive shall enter into force on the ( ..................... ) day (following that) of its publication in the Official Journal of the European Communities.]122 [It shall apply until ..................... ] [It shall expire on ..................... ] [Article … This Directive shall apply from .............. (until ................ ) (from ..................... to ..................... )] Article … This Directive is addressed to the Member States. (This Directive is addressed to ............... ). Done at For the European Parliament The President

120 121 122

124



This wording is used when the Directive makes provision simply for the right to take measures. See Article 254 (1) of the EC Treaty. See Article 254 (1) of the EC Treaty.

For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

One ove odredbe primjenjuju (najkasnije) od... Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice. 2 Čim ova direktiva stupi na snagu, države članice o tome obavještavaju Komisiju, ostavljajući joj dovoljno vremena da dostavi svoje primjedbe na nacrte svih zakona i drugih propisa koje namjeravaju da usvoje u oblasti na koju se odnosi ova direktiva]. [Član … Države članice donose i objavljuju, najkasnije do ..., zakone i druge propise potrebne za usklađivanje sa ovom direktivom do ... One o tome odmah obavještavaju Komisiju. Kada države članice utvrde ove mjere, one će sadržati pozivanje na ovu direktivu ili se pozivanje na ovu direktivu navodi prilikom njihovog službenog objavljivanja. Načine takvog pozivanja utvrđuju države članice.] [Član … Države članice Komisiji dostavljaju svoje zakone i druge propise koji se odnose na primjenu ove direktive.] [Član … Države članice Komisiju odmah obavještavaju o mjerama preduzetim na osnovu ove direktive.]123 Ova direktiva stupa na snagu ...]

[Član … 124

Ova direktiva stupa na snagu (danom) (... dana od dana) objavljivanja u Službenom listu evropskih zajednica.]125 [Primjenjuje se do ...] [Prestaje da važi...] [Član … Ova direktiva primjenjuje se od ... (do ...) (od... do).] Ova direktiva upućena je državama članicama.

Član …

(Ova direktiva upućena je...) Sačinjeno u Za Evropski parlament Predsjednik

123 124 125



Za Savjet Predsjednik

Ova formulacija upotrebljava se kad direktiva predviđa samo pravo na preduzimanje mjera. V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ. V. član 254 stav 1 Ugovora o EZ.

125

Obrasci akata Evropske Unije

III. ACTS OF THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBERSTATES 1.

INTERNAL AGREEMENTS INTERNAL AGREEMENT [AGREEMENT BETWEEN THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBER STATES (, MEETING WITHIN THE COUNCIL,)] of …… …………………………………..

THE REPRESENTATIVES OF THE GOVERNMENTS OF THE MEMBER STATES OF THE EUROPEAN COMMUNITIES [OF THE ..................... COMMUNITY], [MEETING WITHIN THE COUNCIL,] [Having regard to the Treaty ..................... ,] [Having regard to ..................... ,] Whereas: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , [After consulting the Commission,] HAVE AGREED AS FOLLOWS: Article 1 ......................................... Article 2 ......................................... Article … ......................................... IN WITNESS WHEREOF, the undersigned ..................... have hereunto set their hands. Done at (venue), (date)126 For the government ..................... For the government ..................... For the government .....................

126

126

The date appears here written out in full.

Obrasci akata Evropske Unije

III. AKTA PREDSTAVNIKA VLADA DRŽAVA ČLANICA 1.

UNUTRAŠNJI SPORAZUMI UNUTRAŠNJI SPORAZUM [SPORAZUM IZMEĐU PREDSTAVNIKA VLADA DRŽAVA ČLANICA (, KOJI SU SE SASTALI UNUTAR SAVJETA,)] od …… …………………………………..

PREDSTAVNICI VLADA DRŽAVA ČLANICA EVROPSKIH ZAJEDNICA [... ZAJEDNICE], [KOJI SU SE SASTALI UNUTAR SAVJETA,] [imajući u vidu Ugovor ..................... ,] [imajući u vidu ..................... ,] s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , [nakon savjetovanja sa Komisijom,] SPORAZUMJELI SU SE: Član 1 ......................................... Član 2 ......................................... Član … ......................................... KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani ..................... potpisali su ovaj sporazum. Sačinjeno u ................... (mjesto), ....................... (datum)127 Za Vladu..................... Za Vladu..................... Za Vladu.....................

127

Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine.

127

Obrasci akata Evropske Unije

IV. INTERNATIONAL AGREEMENTS 1. TEXTS OF INTERNATIONAL AGREEMENTS128 1.1. Treaties and Conventions

TREATY [CONVENTION] ………………………………….. (Heads of State)129 [Community] ..................... ..................... [DETERMINED TO .....................;] [DESIROUS OF .....................;] [RESOLVED TO .....................;] [CONSIDERING that .................... ,] HAVE DECIDED to ..................... and to this end have designated as their Plenipotentiaries: (Heads of State) ..................... ..................... .....................

(Plenipotentiaries) ..................... ..................... .....................

WHO, having exchanged their Full Powers, found in good and due form, HAVE AGREED AS FOLLOWS: [Article 1 ..................... [Article ... This Treaty (Convention) shall apply, on the one hand, to the territories in which the Treaty establishing the European Community is applied and under the conditions laid down in that Treaty and, on the other hand, to the territory of the ..................... .] [Article... Either Contracting Party may denounce this Treaty (Convention) by notifying the other Contracting Party. This Treaty (Convention) shall cease to be in force ..................... months after the date of such notification.] [Article... The Annexes to this Treaty (Convention), together with the Declarations ..... (, the Exchange of Letters ....) (, the Protocols .......) (....) which are annexed to the (this) Treaty (Convention) shall form an integral part thereof.]

128 129

128

On the copies submitted for signature, the title of an Agreement is placed on a special cover page. The order to be followed is the order of protocol.

Obrasci akata Evropske Unije

IV. MEĐUNARODNI SPORAZUMI 1. TEKSTOVI MEĐUNARODNIH SPORAZUMA130 1.1. Međunarodni ugovori i konvencije

UGOVOR [KONVENCIJA] ………………………………….. (Šefovi država)131 [Zajednica] ..................... ..................... [ODLUČNI DA I .....................;] [S NAMJEROM DA.....................;] [RIJEŠENI DA .....................;] [SMATRAJUĆI da.................... ,] ODLUČILI SU da..................... i u tu su svrhu odredili kao svoje punomoćnike: (Šefovi država) ..................... ..................... .....................

(Punomoćnici) ..................... ..................... .....................

KOJI su se, razmjenivši svoja punomoćja, za koja je utvrđeno da su u propisanoj formi, SAGLASILI O SLJEDEĆEM: [Član 1 ..................... [Član ... Ovaj ugovor (konvencija) primjenjuje se, s jedne strane, na područjima na kojima se primjenjuje Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, i pod uslovima utvrđenim tim ugovorom, a s druge strane, na područje ..................... .] [Član... Svaka ugovorna strana može otkazati ovaj ugovor (konvenciju) notifikacijom/obavještenjem upućenom(im) drugoj ugovornoj strani. Ovaj ugovor (konvencija) prestaje da važi ...... mjeseci od dana notifikacije.] [Član... Aneksi ovog ugovora (konvencije), zajedno sa deklaracijama ...... (razmjenom nota/pisama ...) (, protokolima) priloženim (uz ovaj) ugovor (konvenciju) čine njegov/njen sastavni dio.]

130 131

Na primjercima podnesenim na potpis naziv sporazuma nalazi se na posebnoj naslovnoj strani. Treba poštovati protokolarni redosljed.

129

Obrasci akata Evropske Unije

[Article... 1. This Treaty (Convention) shall be subject to ratification, acceptance or approval in accordance with the Contracting Parties’ own procedures and the Parties shall notify one another at .... (venue) ....... of the completion of the procedures necessary for that purpose (shall carry out at ...... (venue) ...... the exchange of acts necessary for that purpose) (shall deposit with ..... the acts necessary for that purpose.) 2. This Treaty (Convention) shall enter into force on the first day of the (.....................) month following that during which the notifications [the exchange of acts] [the deposit of acts,] provided for in paragraph 1 (has) have been carried out.] Article... This Treaty (Convention), drawn up in a single original in the ..................... languages, each text [all ..................... texts] being equally authentic, shall be deposited in the archives of ..., which shall transmit a certified copy to...................... IN WITNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries have hereunto set their hands.132 Done at this ...... day of ...... in the year133 134 For ..................... 135 For ..................... For .....................

132 133 134 135

130

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the alphabetical order. This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the alphabetical order. The date appears here written out in full. In the case of Member States, the alphabetical order is to be followed. The names of the Contracting Parties should be entered here as they appear at the beginning of the preamble.

Obrasci akata Evropske Unije

[Član... 1. Ovaj ugovor (konvencija) potvrđuje se136, prihvata ili odobrava u skladu sa postupcima ugovornih strana, a ugovorne strane će se međusobno u (mjesto) ... obavijestiti o okončanju postupka potrebnog za tu svrhu (obaviće u.............(mjesto) razmjenu akata potrebnih za tu svrhu) (deponovaće kod .......... akta potrebna za tu svrhu.) 2. Ovaj ugovor (konvencija) stupa na snagu prvog dana (...) mjeseca nakon mjeseca u kojem su izvršene notifikacije [razmjena akata] [deponovanje akata] iz stava 1 ovog člana.] Član... Ovaj ugovor (konvencija), sačinjen u jednom izvornom primjerku na .....jeziku, s tim da je svaki tekst jednako autentičan [da su svi ... tekstovi jednako autentični], deponuje se u arhivu ..........., koja dostavlja ovjereni primjerak... KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani punomoćnici potpisali su ovaj ugovor (konvenciju)137. Sačinjeno u ..................... , (datum).138 139 Za .....................140 Za ..................... Za .....................

136 137 138 139 140

! a ne ratifikuje! Ovaj dio teksta nalazi se na višejezičnoj stranici koja treba da prati abecedni redosljed jezika. Ovaj dio teksta nalazi se na višejezičnoj stranici koja treba da prati abecedni redosljed jezika. Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine. Ovdje se mora poštovati abecedni redosljed imena država članica. Imena ugovornih strana ovdje treba unijeti redom kojim se pojavljuju na početku preambule.

131

Obrasci akata Evropske Unije

1.2. Final acts141 FINAL ACT The representatives [The Plenipotentiaries]142 of ..................... ,143 and of ..................... ,

[on the one part,] [on the other part,]

meeting in (at) ..................... on144 ..................... in the year one thousand nine hundred and ..................... for the signature of ..................... , have at the time of signature of this ..................... : - adopted the [following texts] [following declarations (statements)] attached to this Final Act145 ..................; - taken note of the [exchange(s) of letters] [of the following declaration(s)] attached to this Final Act146: ..................... ; [- ..................... ] [In witness whereof, the undersigned representatives (Plenipotentiaries) have hereunto set their hands.] Done at ..................... this ..................... day of ..................... in the year .....................147 For ..................... For ..................... For .....................

141 142 143 144 145 146 147

132

The texts of Final Acts vary. The term “Plenipotentiaries” is used if plenipotentiaries are in fact mentioned in the Preamble to the Agreement concerned. In the case of Member States, the alphabetical order is to be followed. The names of the Contracting Parties should be entered here as they appear at the beginning of the preamble. The date appears here written out in full. For protocols and joint declarations (statements). For agreements in the form of exchanges of letters and unilateral declarations (statements). The date appears here written out in full.

Obrasci akata Evropske Unije

1.2 Završni akti148 ZAVRŠNI AKT Predstavnici [punomoćnici]149 .....................150, I ..................... ,

[s jedne strane,] [s druge strane,]

koji su se sastali u..................... dana151 ..................... 152

... godine ... radi potpisivanja..................... ,

u trenutku potpisivanja ovoga..................... : - donijeli su [sljedeće tekstove][sljedeće deklaracije (izjave)] priložene uz ovaj završni akt153; ..................; - primili k znanju [razmjenu/razmjene pisama/nota][sljedeću deklaraciju/sljedeće deklaracije] priloženu/ priložene uz ovaj završni akt28: ..................... ; [- ..................... ] [Kao potvrdu navedenog doljepotpisani predstavnici (punomoćnici) potpisali su ovaj akt.] Sačinjeno u..................... (datum).154 Za ..................... Za ..................... Za.....................

148 149 150 151 152 153 154

Tekstovi završnih akata se razlikuju. Izraz „punomoćnici“ upotrebljava se ako se punomoćnici spominju u preambuli odgovarajućeg sporazuma. Ovdje se mora poštovati abecedni redosljed imena država članica. Imena ugovornih strana ovdje treba unijeti redom kojim se pojavljuju na početku preambule. Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine. Za protokole i zajedničke deklaracije (izjave). Za sporazume u obliku razmjene nota i jednostrane deklaracije (izjave). Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine.

133

Obrasci akata Evropske Unije

1.3. International agreements AGREEMENT BETWEEN THE EUROPEAN COMMUNITY (COMMUNITIES)155 [AND (ITS) (THEIR) MEMBER STATES, ON THE ONE PART,)] AND ..................... [ON THE OTHER PART] [CONCERNING] ..................... THE EUROPEAN COMMUNITY, [THE EUROPEAN COAL AND STEEL COMMUNITY] [THE EUROPEAN ATOMIC ENERGY COMMUNITY] [hereafter referred to as the “Community”]156 [AND (ITS) (THEIR) MEMBER STATES,] [THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION,] [on the one part,] THE ..................... ,

[hereafter referred to as “ ..................... “,] [on the other part,]

[DESIROUS of ..................... ;] [RESOLVED to ..................... ;] [CONSIDERING THAT ..................... ,] [ ..................... ,] HAVE DECIDED TO CONCLUDE THIS AGREEMENT: HAVE DECIDED to ..................... and to this end have designated as their Plenipotentiaries: THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION:157 (name(s)) ..................... , ..................... , THE ..................... : (name(s)) ..................... , ..................... , WHO (, having exchanged their Full Powers, found in good and due form,) HAVE AGREED AS FOLLOWS: Article 1 .....................

155 156 157

134

The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule). The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule). The Community is cited first in the copy of the Agreement which is intended for it and last in the copy intended for the other party to the Agreement (Alternance rule).

Obrasci akata Evropske Unije

1.3. Međunarodni sporazumi SPORAZUM IZMEĐU EVROPSKE ZAJEDNICE (ZAJEDNICA)158 [I (NJENIH) (NJIHOVIH) DRŽAVA ČLANICA, S JEDNE STRANE,] I ..................... [S DRUGE STRANE] [O] ..................... EVROPSKA ZAJEDNICA, [EVROPSKA ZAJEDNICA ZA UGALJ I ČELIK] [EVROPSKA ZAJEDNICA ZA ATOMSKU ENERGIJU] [u daljem tekstu: Zajednica]159 [I (NJENE) (NJIHOVE) DRŽAVE ČLANICE,] [SAVJET EVROPSKE UNIJE,] [s jedne strane,] ....................................... ,

[u daljem tekstu: ..................... ,] [s druge strane,]

[S NAMJEROM DA ..................... ,] [RIJEŠENI DA ..................... ,] [SMATRAJUĆI DA ..................... ,] [ ..................... ,] ODLUČILI SU DA ZAKLJUČE OVAJ SPORAZUM: ODLUČILI SU da..... i za tu svrhu odredili su za svoje punomoćnike: SAVJET EVROPSKE UNIJE:160 (ime/imena) ..................... , ..................... , …....................... : (ime/imena) ..................... , ..................... , KOJI SU SE (, razmijenivši svoja punomoćja za koja je utvrđeno da su u propisanoj formi,) SPORAZUMJELI: Član 1 .....................

158 159 160

Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije). Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije). Zajednica se navodi prva na primjerku sporazuma koji je namijenjen njoj, a posljednja na primjerku koji je namijenjen drugoj ugovornoj strani (pravilo alternacije).

135

Obrasci akata Evropske Unije

Article ... This Agreement shall be drawn up in duplicate in the Danish, Dutch, English, Finnish, French, German, Greek, Italian, Portuguese, Spanish, Swedish and ..................... languages, each text [all ..................... texts] being equally authentic. [IN WITNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries, have hereunto set their hands (the undersigned Plenipotentiaries, duly empowered to this effect, have signed this Agreement).161 Done at…………… , this ..................... day of ..................... in the year ...............162 163 For .....................164 For ...................... For ...................... ]

161 162 163 164

136

This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the language order. This part of the text is incorporated into a multilingual page which follows the language order. The date appears here written out in full. The order to be followed is the order of protocol. The alternance rule applies.

Obrasci akata Evropske Unije

Član ... Ovaj sporazum sačinjen je u dva primjerka na danskom, holandskom, engleskom, finskom, francuskom, njemačkom, grčkom, italijanskom, portugalskom, španskom, švedskom, i ... jeziku, pri čemu je svaki tekst jednako autentičan [su svi tekstovi jednako autentični ]. [KAO POTVRDU NAVEDENOG doljepotpisani punomoćnici potpisali su ovaj sporazum (doljepotpisani ovlašćeni punomoćnici potpisali su ovaj sporazum).165 Sačinjeno u ..................... , (datum).166 167 Za .....................168 Za ...................... Za ...................... ]

165 166 167 168

Ovaj dio teksta dio je višejezične stranice koja treba da poštuje redosljed jezika. Ovaj dio teksta dio je višejezične stranice koja treba da poštuje redosljed jezika. Datum treba pisati na uobičajen način, npr. 2. februar(a) 2009. godine. Treba poštovati protokolarni redosljed. Primjenjuje se pravilo alternacije.

137

Obrasci akata Evropske Unije

2. PROCEDURAL ACTS LINKED WITH INTERNATIONAL AGREEMENTS 2.1. Decision authorising the Commission to negotiate an international agreement 2.1.1. Usual form169

The Council, on the recommendation of the Commission, has authorised the Commission to negotiate an Agreement between the European Community and ..................... [to take part in the negotiation of an Agreement ..................... ]. The Commission shall conduct the negotiations in consultation with the Special Committee provided for in Article 133 of the Treaty [a special committee designated by the Council] [and in accordance with the directives contained in ..................... ] [, subject to any directives which the Council may issue to the Commission subsequently].

169

138

Decisions in this form are recorded in the minutes of Council Meetings.

Obrasci akata Evropske Unije

2. PROCESNI AKTI VEZANI ZA MEĐUNARODNE SPORAZUME

2.1. Odluka kojom se Komisija ovlašćuje da pregovara o međunarodnom sporazumu 2.1.1. Uobičajena forma170 Na preporuku Komisije, Savjet je ovlastio Komisiju da pregovara o Sporazumu između Evropske zajednice i ..................... [učestvuje u pregovorima o Sporazumu ..................... ]. Komisija vodi pregovore u konsultaciji sa Posebnim odborom predviđenim članom 133 Ugovora [posebnim odborom koji je odredio Savjet] [i u skladu sa smjernicama iz .............] [, u skladu sa svim smjernicama koje Savjet naknadno izda Komisiji].

170

U ovoj formi odluke se unose u zapisnik sa sastanaka Savjeta.

139

Obrasci akata Evropske Unije

2.1.2. Exceptional form COUNCIL DECISION of ..................... authorising the Commission to negotiate [take part in the negotiation of] an Agreement ..................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Article(s) 133 (308) (310) (...) thereof,] in conjunction with Article 300(1) thereof, Having regard to the Recommendation from the Commission, Whereas: (1) ..................... . (2) ..................... . ( ) ..................... , HAS DECIDED AS FOLLOWS: Sole Article The Commission is hereby authorised to negotiate an Agreement [between the European Community and ..................... ] ..................... . [The Commission is hereby authorised to take part in the negotiation of an Agreement ............. .] The Commission shall conduct the negotiations in consultation with the Special Committee provided for in Article 133 of the Treaty [a special committee designated by the Council] [and in accordance with the directives contained in the Annex] [, subject to any directives which the Council may issue to the Commission subsequently]. [The Commission shall conduct the negotiations with the assistance of representatives of the Member States and in accordance with the directives appearing in the Annex.] Done at



140

For the Council The President

Obrasci akata Evropske Unije

2.1.2. Posebna forma ODLUKA SAVJETA od ..................... kojom se Komisija ovlašćuje da pregovara [učestvuje u pregovorima] o Sporazumu ..................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, Imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito član/čl. 133, (308,) (310,) (... ,)] a u vezi sa članom 300 stav 1, imajući u vidu preporuku Komisije, s obzirom na to da: (1) ..................... (2) ..................... ( ) ..................... , ODLUČIO JE: Jedini član Komisija se ovlašćuje da pregovara o Sporazumu [između Evropske zajednice i ..................... ] ..................... [Komisija se ovlašćuje da učestvuje u pregovorima o Sporazumu ..................... .] Komisija vodi pregovore u konsultaciji sa Posebnim odborom predviđenim članom 133 Ugovora [posebnim odborom koji je odredio Savjet] [i u skladu sa smjernicama iz Aneksa ] [, u skladu sa svim smjernicama koje Savjet naknadno izda Komisiji]. [Komisija vodi pregovore uz pomoć predstavnika država članica i u skladu sa smjernicama iz Aneksa.] Sačinjeno u Za Savjet Predsjednik

141

Obrasci akata Evropske Unije

2.2. Decision concerning negotiating directives 2.1.1. Usual form171 The Council, on the recommendation of the Commission, has adopted the negotiating directives contained in..................... [The Council, on the recommendation of the Commission, has amended (replaced) (supplemented) the negotiating directives adopted by the Council Decision of ..................... in accordance with (by those contained in) (by the addition of those contained in) the Annex [Annex ..................... ] to the minutes of the Council (or: in document ..................... ).]

171

142

Decisions in this form are recorded in the minutes of Council meetings.

Obrasci akata Evropske Unije

2.2. Odluka o pregovaračkim smjernicama 2.1.1. Uobičajena forma172 Na preporuku Komisije, Savjet utvrđuje pregovaračke smjernice sadržane u..................... [Na preporuku Komisije, Savjet je izmijenio i dopunio (zamijenio) (dopunio) pregovaračke smjernice koje su utvrđene Odlukom Savjeta od..................... u skladu sa (onim sadržanim u) (dodavanjem smjernica sadržanih u) Aneksom [Aneksu ..................... ] zapisniku Savjeta (ili: u dokumentu......................).]

172

U ovoj formi odluke se unose u zapisnik sa sastanaka Savjeta.

143

Obrasci akata Evropske Unije

2.2.2. Exceptional form COUNCIL DECISION of ..................... adopting [amending the] [replacing the] [supplementing the] directives for the negotiation of an Agreement ..................... THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Having regard to the Treaty establishing the European Community, [and in particular Articles (133) (308) (310) (...) thereof,] in conjunction with Article 300(1) thereof, Having regard to the Recommendation from the Commission, Whereas: By Decision of ........ , the Council authorised the Commission to negotiate [take part in the negotiation of] an Agreement ......... Directives should be adopted for that purpose [and the Council has adopted directives for that purpose.] Those directives should be amended (replaced) (supplemented)], HAS DECIDED AS FOLLOWS: Sole Article The Commission shall conduct the negotiations concerning an Agreement ..................... in accordance with the directives contained in the Annex. [The negotiating directives adopted by the Decision of ..................... shall be amended (replaced) (supplemented) in accordance with (by the directives contained in) (by the addition of those contained in) the Annex.] Done at For the Council The President

144

Obrasci akata Evropske Unije

2.2.2. Posebna forma ODLUKA SAVJETA od ..................... kojom se utvrđuju [mijenjaju i dopunjavaju][zamjenjuju][dopunjavaju] pregovaračke smjernice za Sporazum ..................... SAVJET EVROPSKE UNIJE, imajući u vidu Ugovor o osnivanju Evropske zajednice, [a naročito čl. 133, 308, 310, ... ,] a u vezi sa članom 300 stav 1, imajući u vidu preporuku Komisije, s obzirom na to da je: odlukom od ..................... Savjet ovlastio Komisiju da pregovara [učestvuje u pregovorima] o Sporazumu ..................... , u tu svrhu treba utvrditi smjernice [Savjet je za tu svrhu utvrdio smjernice.] Te smjernice bi trebalo izmjeniti i dopuniti (zamjeniti) (dopuniti)], ODLUČIO JE: Jedini član Komisija vodi pregovore o Sporazumu ..................... u skladu sa smjernicama sadržanim u Aneksu. [Pregovaračke smjernice usvojene Odlukom od ..................... mijenjaju se i dopunjavaju (zamjenjuju) (dopunjavaju) u skladu sa (smjernicama sadržanim u) (dodavanjem smjernica sadržanih u) Aneksom.] Sačinjeno u

Za Savjet

145

VII. OBRASCI PRAVNIH PROPISA CRNE GORE SA PREVODOM

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

1. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA SKUPŠTINE CRNE GORE a) ZAKON

a) LAW

UKAZ O PROGLAŠENJU ZAKONA DECREE PROMULGATING THE LAW Na osnovu člana 95 tačke 3 Ustava Crne Gore Pursuant to Article 95 item 3 of the Constitution of donosim Montenegro, I hereby issue the Ukaz o proglašenju Zakona o patentima

Decree Promulgating the Law on Patents

Proglašavam Zakon o patentima, koji je donijela Skupština Crne Gore 23. saziva, na četvrtoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2008. godini, dana 22. oktobra 2008. godine.

I hereby promulgate the Law on Patents passed by the 23rd Parliament of Montenegro at the fourth sitting of the second ordinary session in 2008 on 22 October 2008.

Broj: 01-1854/2 Podgorica, 24. oktobra 2008. godine Predsjednik Crne Gore,

No 01-1854/2 Podgorica, 24 October 2008 The President of Montenegro

ZAKON O PATENTIMA

LAW ON PATENTS

I. OPŠTE ODREDBE

I. GENERAL PROVISIONS

Član 1

Article 1

ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA

FINAL PROVISIONS

Primjer 1

CASE 1: Član xy Article xy Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana This Law shall enter into force on the eighth day folobjavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. lowing that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. Primjer 2

CASE 2: Član xy Article xy Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana This Law shall enter into force on the eighth day folobjavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”, a lowing that of its publication in the Official Gazette primjenjivaće se od 1. januara 2010. godine. of Montenegro and it shall apply from 1 January 2010. Primjer 3 Član xy CASE 3: Ovaj zakon stupa na snagu danom objavljivanja u Article xy “Službenom listu Crne Gore”. This Law shall enter into force on the day of its publication in the Official Gazette of Montenegro. ZAVRŠETAK ZAKONA SU-SK No 01-819/06 SU-SK Broj 01-819/6 Podgorica, 22 October 2008 Podgorica, 22. oktobra 2008. godine The Parliament of Montenegro Skupština Crne Gore The Speaker, Predsjednik,

149

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA Primjer 1

TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS

CASE 1: Član 105 Article 105 Javne nabavke za koje su javni pozivi objavljeni prije Public procurements for which the invitations for stupanja na snagu ovog zakona sprovešće se po tender were published before this Law entered into propisima po kojima su započeti. force shall be completed according to the legislation on the basis of which they were initiated. Član 111 Podzakonski akti čije donošenje je predviđeno ovim Article 111 zakonom donijeće se u roku od 90 dana od dana Secondary legislation whose adoption is provided stupanja na snagu ovog zakona. for hereby shall be passed within 90 days from the day of entry into force of this Law. Član 112 Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje Article 112 da važi Zakon o javnim nabavkama (“Službeni list The Law on Public Procurement (Official Gazette of RCG”, broj 40/01). the Republic of Montenegro 40/01) shall be rePodzakonski akti doneseni na osnovu Zakona o ja- pealed on the day of entry into force of this Law. vnim nabavkama (“Službeni list RCG”, broj 40/01) Secondary legislation adopted on the basis of the primjenjivaće se do donošenja podzakonskih akata Law on Public Procurement (Official Gazette of the predviđenih ovim zakonom. Republic of Montenegro 40/01) shall apply until the secondary legislation provided for hereby is adPrimjer 2 opted. Član 122 (1) Propisi na osnovu ovlašćenja sadržanih u ovom CASE 2 zakonu donijeće se u roku od tri mjeseca od dana Article 122 njegovog stupanja na snagu. (1) Legislation based on authorizations conferred (2) Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana, hereby shall be adopted within three months from primjenjivaće se propisi doneseni na osnovu Zakona the day of entry into force of this Law. o patentima (“Službeni list SCG”, broj 32/04) ukoliko (2) The legislation adopted on the basis of the Law nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom. on Patents (Official Gazette of Serbia and Montenegro 32/04) shall apply until the legislation referred to Član 123 in paragraph 1 hereof is adopted unless it is conDanom stupanja na snagu ovog zakona neće se trary to this Law. primjenjivati Zakon o patentima (“Službeni list SCG”, broj 32/04). Article 123 The Law on Patents (Official Gazette of Serbia and Montenegro 32/04) shall not apply from the day of entry into force of this Law.

150

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

b) ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

b) LAW ON AMENDMENTS TO THE LAW

UKAZ O PROGLAŠENJU ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA Na osnovu člana 95 tačke 3 Ustava Crne Gore donosim

DECREE PROMULGATING THE LAW ON AMENDMENTS TO THE LAW Pursuant to Article 95 item 3 of the Constitution of Montenegro I hereby issue the

Ukaz o proglašenju Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o privrednim društvima

Decree Promulgating the Law on Amendments to the Law on Business Organisations

Proglašavam Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o privrednim društvima koji je donijela Skupština Crne Gore na drugoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2007. godini, dana 18. decembra 2007. godine.

I hereby promulgate the Law on Amendments to the Law on Business Organisations adopted by the Parliament of Montenegro at the second sitting of its second ordinary session in 2007 on 18 December 2007.

Broj: 01-1470/2 Podgorica, 26. decembra 2007. godine Predsjednik Crne Gore,

No 01-1470/2 Podgorica, 26 December 2007 The President of Montenegro

ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O PRIVREDNIM DRUŠTVIMA

LAW ON AMENDMENTS TO THE LAW ON BUSINESS ORGANISATIONS

Član 1

Article 1

Član 2 U članu 2 u stavu 1 tačka 6 mijenja se i glasi: “6) dio stranog društva.”

Article 2 In Article 2 paragraph 1, item 6 shall be replaced by the following “6) a branch of foreign company “.

Poslije stava 2 dodaje se novi stav koji glasi:

After paragraph 2 the following paragraph shall be inserted: “(3) Paragraph 2 of this Article shall not apply in case of failure to extend the registration of the jointstock company.” Paragraph 3 shall become paragraph 4.

“(3) Stav 2 ovog člana ne primjenjuje se u slučaju propuštanja produženja registracije akcionarskog društva.” Dosadašnji stav 3 postaje stav 4. Član 3 U članu 3 u stavu 2 druga rečenica briše se. Član 4 Poslije člana 4 dodaju se naslovi i dva nova člana koja glase: “Sjedište Član 4a (1) Sjedište je mjesto u kome preduzetnik i privredno društvo obavljaju djelatnost. Član 5 U članu 5 i drugim odredbama ovog zakona riječ “profit” zamjenjuje se riječju “dobit”, u odgovarajućem padežu.

Article 3 In Article 3 paragraph 2, the second sentence shall be deleted. Article 4 After Article 4 the following headings and two new Articles shall be added: “Registered office Article 4a (1) Registered office is the place where entrepreneur and business organisation perform their business activities. Article 5 In Article 5 and other provisions of this Law, the Montenegrin word translated as “profit” shall be replaced by another Montenegrin word, with no relevance to the English translation.

151

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

Article 9 Član 9 U članu 15 u stavu 4, na kraju teksta, tačka briše se In Article 15 the full stop shall be deleted and the words “in civil procedure” shall be added at the end i dodaju riječi: “u parničnom postupku.” of paragraph 4. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE ZAKONA O TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS OF IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA THE LAW AMENDING THE LAW Član 66 Article 66 Postupci restrukturiranja započeti do stupanja na snagu ovog zakona završiće se po propisima koji Restructuring procedures initiated before the entry into force of this Law shall be completed pursuant su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona. Postojeća akcionarska društva dužna su da usklade to the legislation in force before the entry into force svoje akte sa ovim zakonom, najkasnije do 30. juna of this Law. 2008. godine. The existing joint-stock companies shall harmonize their acts with this Law no later than 30 June 2008. Član 67 Article 67 Ovlašćuje se Odbor za ustavna pitanja i zakonoThe Constitution and Legislation Committee of the davstvo Skupštine Crne Gore da utvrdi prečišćeni tekst ovog zakona. Parliament of Montenegro shall hereby be authorized to draw up consolidated text of this Law. Član 68 Article 68 Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana This Law shall enter into force on the eighth day objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro.

c) ISPRAVKA ZAKONA PROGLAŠENJE ISPRAVKE ZAKONA ISPRAVKA ZAKONA Po izvršenom sravnjenju sa izvornim tekstom, utvrđeno je da se u tekstu Zakona o obeštećenju korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, objavljenog u “Službenom listu Crne Gore”, broj 40/08, potkrala tehnička greška, pa se daje ISPRAVKA ZAKONA O OBEŠTEĆENJU KORISNIKA PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA U članu 10 u stavu 1 al. 1 i 2, umjesto u objavljenom tekstu, treba da glase: “- plaćanje računa utrošene električne energije; - plaćanje poreskih obaveza koje pripadaju budžetu Crne Gore.” Iz službe Skupštine Crne Gore

c) CORRIGENDUM TO THE LAW PROMULGATION OF THE CORRIGENDUM TO THE LAW CORRIGENDUM TO THE LAW Upon a comparison with the original text, it was established that an error found its way into the text of the Law on Indemnification of the Beneficiaries of the Rights Stemming from Pension and Disability Insurance, published in the Official Gazette of Montenegro 40/08, resulting in the following CORRIGENDUM TO THE LAW ON INDEMNIFICATION OF THE BENEFICIARIES OF THE RIGHTS STEMMING FROM PENSION AND DISABILITY INSURANCE In Article 10 paragraph 1 the first and the second indents shall be replaced by the following: “-payment of electricity bills: - payment of taxes into the Budget of Montenegro.” Service of the Parliament of Montenegro

152

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

ISPRAVKA ZAKONA O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA

CORRIGENDUM TO THE LAW AMENDING THE LAW

Po izvršenom sravnjenju sa izvornim tekstom, utvrđeno je da su se u tekstu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, objavljenom u “Službenom listu RCG”, broj 78/06, potkrale tehničke greške, pa se daje

Upon a comparison with the original text, it was established that errors found their way into the text of the Law Amending the Law on Personal Income Tax, published in the Official Gazette of the Republic of Montenegro 78/06, resulting in the following

Ispravka Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica

Corrigendum to the Law amending the law on Personal Income TAx

1) U članu 29, umjesto riječi: “člana 2” treba da stoje riječi: “člana 3”, a član 29 treba da stoji ispred člana 30 u poglavlju “Prelazne i završne odredbe”; 2) U članu 30, umjesto riječi “čl. 6, 21 stav 2 i 26” treba da stoje riječi: “čl. 7, 22 stav 2 i 27”.

1) In Article 29, the words “Article 2” shall be replaced by “Article 3” and Article 29 shall be placed before Article 30 in the Chapter “Transitional and Final Provisions”; 2) In Article 30 the words “Article 6, Article 21 paragraph 2 and Article 26” shall be replaced by the words “Article 7, Article 22 paragraph 2 and Article 27”. Parliament of Montenegro

Skupština Republike Crne Gore PRAKTIČNI PRIMJERI ISPRAVKE ZAKONA U članu 56 umjesto riječi “do” treba da stoji riječ “od”. U članu 15 u stavu 2 umjesto riječi: “unosi se i na” treba da stoje riječi: “unosi se na”. U članu 115 stav 3 poslije riječi: “u pravnom licu” umjesto zareza treba da stoji slovo “i”, a poslije riječi “poslovođu” treba da stoje riječi: “i fizičko lice”. U članu 5 u stavu 2 umjesto riječi: “stav 4” treba da stoje riječi: “stav 5”.

EXAMPLES OF CORRIGENDUM TO THE LAW In Article 56 the word “by” shall be replaced by “from”. In Article 15 paragraph 2, the words “shall also be inserted into” shall be replaced by “shall be inserted into”. In Article 115 paragraph 3, the comma after the words “in the legal person” shall be replaced by “and”, and the words “natural person” shall be added after the word “manager”.

U članu 29 u stavu 1, kojim se dodaje član 45a, umjesto riječi: “Komisija iz člana 34 ovog zakona In Article 5 paragraph 2, the words “paragraph 4” vodi” treba da stoje riječi: “komisije iz člana 28 ovog shall be replaced by “paragraph 5”. zakona vode”. In Article 29 paragraph 1, inserting Article 45a, the words “the Commission referred to in Article 34 hereof shall conduct” shall be replaced by “commissions referred to in Article 28 hereof shall conduct”.

153

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

2. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA VLADE CRNE GORE a) UREDBA

a) DECREE DONOŠENJE UREDBE

Na osnovu člana 123 stav 2 Zakona o zaštiti potrošača (“Službeni list RCG”, broj 26/07), Vlada Crne Gore, na sjednici od 20. marta 2008. godine, donijela je UREDBU o bližim kriterijumima, načinu i postupku pružanja finansijske pomoći organizacijama potrošača iz Budžeta Crne Gore Član 1 Ovom uredbom uređuju se bliži kriterijumi, način i postupak pružanja finansijske pomoći organizacijama potrošača iz Budžeta Crne Gore (u daljem tekstu: Budžet). ZAVRŠNA ODREDBA UREDBE Član 9 Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. Broj: 03-2538 Podgorica, 20. mart 2008. godine Vlada Crne Gore Predsjednik,

b) ODLUKA Na osnovu člana 12 Zakona o mirnom rješavanju radnih sporova (“Službeni list CG”, broj 16/07), Vlada Crne Gore na sjednici od 23. oktobra 2008. godine donosi ODLUKU o osnivanju Agencije za mirno rješavanje radnih sporova Član 1 -------------------------------------Član 10 Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. Broj: 03-10335 Podgorica, 23. oktobar 2008. godine Vlada Crne Gore Predsjednik,

154

ADOPTION OF DECREE Pursuant to Article 123 paragraph 2 of the Consumer Protection Law (Official Gazette of the Republic of Montenegro 26/07), at its session held on 20 March 2008 the Government of Montenegro adopted the following DECREE on more detailed criteria, manner and procedure for providing financial support from the Budget of Montenegro to consumer organizations Article 1 This Decree shall regulate in more detail the criteria, manner and procedure for providing financial support from the Budget of Montenegro (hereinafter referred to as the “Budget”) to consumer organizations. FINAL PROVISION OF DECREE Article 9 This Decree shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 03-2538 Podgorica, 20 March 2008 Government of Montenegro Prime Minister, b) DECISION Pursuant to Article 12 of the Law on Amicable Settlement of Labour Disputes (Official Gazette of Montenegro 16/07), at its session held on 23 October 2008 the Government of Montenegro adopted the following DECISION Establishing the Agency for Amicable Settlement of Labour Disputes Article 1 -------------------------------Article 10 This Decision shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 03-10335 Podgorica, 23 October 2008 Government of Montenegro Prime Minister,

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

3. OBRASCI PREVODA ODREĐENIH AKATA MINISTARSTAVA a) PRAVILNIK

a) RULEBOOK

Na osnovu člana 111 Zakona o zaštiti potrošača (“Službeni list RCG”, broj 26/07), Ministarstvo za ekonomski razvoj donijelo je

Pursuant to Article 111 of the Consumer Protection Law (Official Gazette of the Republic of Montenegro 26/07), the Ministry of Economic Development hereby issues the

PRAVILNIK o Arbitražnom odboru za rješavanje sporova potrošača Predmet pravilnika Član 1 Ovim pravilnikom utvrđuju se bliži kriterijumi o načinu izbora članova Arbitražnog odbora za rješavanje sporova potrošača (u daljem tekstu: Odbor), načinu pokretanja postupka i postupku pred Vijećem. Stupanje na snagu Član 44 Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. Broj: 01-3214/3 Podgorica, 23. april 2008. godine Ministar,

RULEBOOK on Arbitration Committee for Resolution of Consumer Disputes Subject matter Article 1 This Rulebook shall lay down more detailed criteria for the appointment of the members to the Arbitration Board for resolution of consumer disputes (hereinafter referred to as the “Board”), the manner of initiating procedeedings and the proceedings before the Panel. Entry into force Article 44 This Rulebook shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 01-3214/3 Podgorica, 23 April 2008 Minister,

155

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

b) NAREDBA

b) ORDER

Na osnovu člana 137 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju (“Službeni list RCG”, br. 64/02, 31/05 i 49/07), a u vezi sa čl. 38 i 39 stav 2 Zakona o državnoj upravi (“Službeni list RCG”, broj 38/03 i “Službeni list CG”, broj 22/08), Ministarstvo prosvjete i nauke donosi

Pursuant to Article 137 of the General Law on Education (Official Gazette of the Republic of Montenegro 64/02, 31/05 and 49/07), and in conjunction with Articles 38 and 39 paragraph 2 of the Law on State Administration (Official Gazette of the Republic of Montenegro 38/03 and the Official Gazette of Montenegro 22/08), the Ministry of Education and Science hereby adopts the

NAREDBA O ZABRANI UTVRĐIVANJA PARTICIPACIJE TROŠKOVA OBRAZOVANJA UČENIKA Član 1 U javnim ustanovama predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja zabranjuje se da se za pokriće troškova obrazovanja (nastavne i vannastavne aktivnosti) obezbjeđuju sredstva, od učenika i roditelja, odnosno staratelja. Član 2 Za sprovođenje ove naredbe staraće se direktori ustanova iz člana 1 ove naredbe i Prosvjetna inspekcija. Član 3 Ova naredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. Broj: 01-79 Podgorica, 14. januar 2009. godine Ministar,

ORDER ON PROHIBITION TO IMPOSE PARENTAL OR STUDENTS’ CONTRIBUTION TO COVERING EDUCATION COSTS Article 1 It is hereby prohibited for the public institutions of pre-school, primary school and secondary school education to secure funds from students and parents i.e. custodians for the purposes of covering education costs. Article 2 Headmasters of the institutions refered to in Article 1 hereof and the Education Inspectorate shall be responsible for the implementation of this Order. Article 3 This Order shall enter into force on the eighth day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 01-79 Podgorica, 14 January 2009 Minister,

156

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

c) UPUTSTVO

c) INSTRUCTIONS

Na osnovu člana 34 stav 7 Zakona o finansiranju lokalne samouprave (“Službeni list RCG”, broj 42/03 i “Službeni list Crne Gore”, broj 5/08), Ministarstvo finansija donijelo je

Pursuant to Article 34 paragraph 7 of the Law on Local Self-Government Financing (Official Gazette of the Republic of Montenegro 42/03 and the Official Gazette of Montenegro 5/08), the Ministry of Finance hereby issues the

UPUTSTVO o načinu i postupku raspodjele sredstava Egalizacionog fonda opštinama Opšta odredba Član 1 Ovim uputstvom propisuje se bliži način i postupak raspodjele sredstava Egalizacionog fonda opštinama. ………………. Član 7 Ovo uputstvo stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore”. Broj: 01-1753/1 Podgorica, 15. aprila 2008. godine Ministarstvo finansija Ministar

INSTRUCTIONS on the manner and procedure for allocating funds from the Equalization Fund to municipalities General Provision Article 1 These Instructions shall regulate in more detail the manner and the procedure for allocating funds from the Equalization Fund to municipalities. …………………………. Article 7 These Instructions shall enter into force on the day following that of its publication in the Official Gazette of Montenegro. No 01-1753/1 Podgorica, 15 April 2008 Ministry of Finance Minister,

NAPOMENA: Pri prevođenju izmjena i dopuna zakona potrebno je uvijek konsultovati original i prevod osnovnog teksta zakona i voditi računa da smisao izmjene zakonske norme bude vjerodostojno prenesen, čak i u slučaju kada je, usljed razlike u sintaksi engleskog i crnogorskog jezika, potrebno u prevodu izmijeniti samu odredbu kojom se mijenja osnovni tekst zakona.  Primjer: Član 20 stav 4 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskom potpisu: „U članu 32 tačka 6, poslije riječi „periodu“ dodaju se zarez i riječi: „osim ako usluge certifikovanja ne prenese na drugog davaoca tih usluga“. Član 32 stav 6 Zakona o elektronskom potpisu: „Davalac usluga certifikovanja dužan je da prekine uslugu certifikovanja, odnosno izvrši opoziv certifikata u slučajevima kada: ... 6) prestaje sa radom ili mu je rad zabranjen, a izdati certifikati su u važećem periodu.“ Njegov doslovni prevod bi glasio: “In item 6, after the word “period” a comma shall be added followed by: “except if certification services are transferred to another provider of those services.” Ovaj doslovni prevod, međutim nije moguće primijeniti na engleski prevod Zakona o elektronskom potpisu koji se mijenja, zbog razlike u sintaksi engleskog i crnogorskog jezika.

157

Obrasci pravnih propisa Crne Gore sa prevodom

Engleski prevod člana zakona koji se mijenja glasi: Article 32 paragraph 6 of the Law on Electronic Signature: “Certification service provider shall terminate the certification service, i.e. revoke certificates, in cases when: … 6) it has ceased to operate or its work has been banned and the validity period of the certificates issued has not yet expired.” Potrebno je, dakle, da bi se sačuvao smisao zakonske norme, prevesti član 20 stav 4 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskom potpisu na sljedeći način: “In item 6, after the word “expired” a comma shall be added followed by: “except if certification services are transferred to another provider of those services.”

158

VIII. ENGLISH STYLE GUIDE – FOR MONTENEGRIN LEGISLATION

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

1. SPELLING 1.1. CONVENTIONS British spelling and usage Give preference in your work to British English usage. Where there is a choice, spelling should follow the first entry in the Oxford English Dictionary. Influences are crossing the Atlantic in both directions all the time (the spellings program and disk have become required British usage in data processing, for example). Words that end in -ise/-ize Both spellings are correct in British English. However, the -ise form is much more common. When translating Montenegrin legislation, the -ise form should be used. Words that end in -yse/-yze The -yse form for such words as paralyse and analyse is the only correct spelling in British English. Digraphs Keep the digraphs in aetiology, caesium, foetus, oenology, oestrogen, etc. (etiology, etc. are US usage), but note that a number of such words (e.g. medieval) are now normally spelt without the diagraph in British English. Words with -ct/-x In connection, reflection, etc. use -ct. But note complexion and flexion, some of the few words ending in -exion. Metric units Write gram, kilogram, litre, metre (not kilogramme, liter). However, use tonne not ton (ton refers to the nonmetric measure). Write metre for the unit of length, meter for measuring instruments. Programme vs. program Use program for computer software, programme elsewhere. Plurals For plurals of words of Latin origin, follow the list below: addendum apparatus appendix bacillus bacterium consortium corrigendum criterion curriculum focus

formula forum genus

Addenda Apparatus appendices (books) appendixes (anatomy) Bacilli Bacteria Consortia Corrigenda Criteria Curricula Focuses focal points foci (mathematics, science) formulas (politics) formulae (science) fora or forums Genera

163

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

indexes (books) indices (science, economics) maximums or maxima Media mediums (spiritualism) Memoranda Phenomena Pluses Premiums referenda or referendums spectra (science) spectrums (politics) symposia or symposiums

index maximum medium memorandum phenomenon plus premium referendum spectrum symposium

Words that end in -able When adding -able, drop a final silent -e (debatable, conceivable), unless it affects the pronunciation of a preceding consonant (changeable, traceable); the only common exceptions are sizeable and saleable. Confusion between English words Guard against errors involving the words below: dependent (adj.) license (verb) counsel (verb) practise (verb) principal (adj.) principal (noun) stationary (adj.). dependence all together (in a body) discreet (prudent) elicit (verb - draw forth)

dependant (noun) licence (noun) council (noun) practice (noun) principle (noun - thought; approach) = a person represented by an agent stationery (noun) NOTE ALSO Dependency altogether (entirely) discrete (separate) Illicit (adj. - unlawful)

1.2. CAPITALISATION Capitalise specific references, but lower-case general references. a) Specific institutions Capitalise all nouns and adjectives in designations of specific institutions, their subdivisions (directorates, departments, sections), committees, working parties and the like: Ministry for European Integration Ministry of Foreign Affairs Tax Administration Institute for Standardisation of Montenegro Maritime Safety Administration

164

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

In cases where this rule would produce a long series of capitalised words, use discretion, especially where the name of a department, committee or programme reads more like a description of its function than a real title: Committee for the adaptation to technical progress of the Directive on the introduction of recording equipment in road transport (tachograph). Joint MAFWM/MEPPPC working party on forest and forest product statistics The general rule is ‘the longer the title, the fewer the capitals’. b) Non-specific references Use lower case for non-specific references: The Ministry of Justice is one of the 17 ministries. The European Affairs Committee is one of the parliamentary committees. The Court of Justice rules on matters referred to it by courts or tribunals in the Member States. It was decided to set up a number of working groups. c) Legislative instrument Capitalise references to specific laws, rulebooks, decrees: The Rulebook on measures for the control and eradication of honeybee diseases entered into force in 2004. On 27 July 2009 the Parliament of Montenegro adopted the Criminal Procedure Code. BUT USE LOWER CASE FOR GENERAL REFERENCES: It was felt that a law rather than a rulebook was the appropriate instrument. Volume, chapter, section, article should have an initial capital when followed by a numeral, whereas paragraph, subparagraph and item should have a lowercase letter. Payment of the tax referred to in Article 16 paragraph 2 item 4 of this Law… The payment referred to in other articles... Note: the words draft and proposal should always be written in lower case when referring either specifically or generally to draft legislation. d) Montenegrin legislation titles Be aware that Montenegrin laws are capitalised in full, whereas rulebooks, decrees, decisions, etc. are only capitalised in the first word. Note the form of the title itself, i.e. how the position of the word law is optional whereas subordinate legislation has the obligatory form: type of the legal act + on….. : Law on General Product Safety but for shorter acts it is possible to pre-modify the word Law: Criminal Code Public Procurement Law and:

165

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

• Rulebook on the method of and requirements for verification of measuring instruments, • Decree on notification procedure in the field of technical regulations, standards and conformity assessment procedures,

e) Official titles Capitalise the titles of officials and their offices: The current President of the Council is the Prime Minister of the Netherlands. Director-General for Translation is Juhani Lönnroth. Andrija Lompar, Minister of Transport, Maritime Affairs and Telecommunication, visited the European Individual Chess Championship in Budva. NB: The word “Ministry” is usually followed by of something “Ministry of …” Ministers always have a responsibility for a particular area. However, of is more frequently used, therefore we have opted for of: Minister of Foreign Affairs Minister of Defence Minister of Interior and Public Administration, etc. NOTE ALSO: The meeting opened at 10:00 with Ms Smith presiding. The Chair asked … The usage ‘Chair’ is now the rule in the European Parliament for all its committees. f) Political entities Capitalise references to specific political entities; use lower case when the reference is general, e.g.: the (Montenegrin) Government the Member States (of the EU) the Baltic States the State (where reference is to a specific state, e.g. the Republic of Montenegro) BUT nation states a matter for governments the Montenegrin authorities state-owned Capitalise names of political parties and organisations: the Socialist Group the Liberal Party BUT a liberal a conservative, etc.

166

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

g) International agreements, conferences etc. Follow the same specific/general rule for treaties, conventions, arrangements, understandings, protocols, etc.: Stabilisation and Association Agreement Treaty of Paris International Tin Agreement European Partnership Conference on Security and Co-operation in Europe BUT by treaty under an agreement the parties agreed to a memorandum of understanding NB: Titles of important international documents should normally be checked in the original. In such cases, back-translation is not an option, as for the titles as for the parts of these documents such as the titles of the chapters, subchapters, etc. Therefore, the basic documents concerning European integration such as the European Partnership, SAA, National Programme for the Integration of Montenegro into the European Union, the Opinion on the application of Montenegro for membership of the European Union (Avis) and similar are necessary as reference. Also, in references to the institutions or documents whose name has been changed, it is vital that the name in force at the time is used and not replaced by the new name. h) Permanent and ad hoc bodies Distinguish between the Commission Delegation in the United States, the UK Commission, etc. (permanent), and delegation to a meeting (ad hoc group of persons). NB: The title European Commission is current usage, but in legal texts, the form Commission of the European Communities must be used. i) Religious references Capitalise references to religions and specific institutions: the Roman Catholic Church, the Orthodox Patriarchy, St Michael’s Church; however, the church charities takes lower case. j) Compass points No capitals are used for north, north-west, north-western, etc. unless they form part of an administrative or political unit or a distinct regional entity. Hence South Africa, Northern Ireland but southern Africa, northern France. Note, however, Central and Eastern European countries (capitalised because the connotations are more political than geographic). Compass bearings are abbreviated with a capital and without a full stop (54°E). Compound compass points are hyphenated and, in official designations, each part is capitalised (SouthWest Germany, the North-West Frontier); always abbreviate as capitals without space between the letters (NWFrance). k) Proprietary names Proprietary names (or trade names) are normally capitalised, unless they have become generic terms, such as aspirin, gramophone, linoleum, nylon, celluloid. Thus, capitalise registered trade names such as Airbus, Boeing, Land-Rover, Polaroid. l) Place names Capitalise all parts of recognised geographical names and political divisions: North Pole, Northern Ireland, River Plate, Scandinavian Peninsula, the Baltic States, Lower Bavaria.

167

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

m) Quotations Start with a capital in running text only if the quotation is a complete sentence in itself: Aristotle once said “Law is order, and good law is good order.” BUT The American Government favours “a two-way street in arms procurement”. n) Derivations from proper nouns Words derived from proper nouns usually take a capital (e.g. Bunsen burner, degrees Fahrenheit). Consult an up-to-date dictionary. However, not all such adjectives take a capital: arabic (numerals) french (chalk, polish, windows) morocco (leather) roman (type) 1.3. HYPHENS AND COMPOUND WORDS a) General Compounds may be written as two or more separate words, or with hyphen(s), or as a single word; many compounds have followed precisely those steps: (data base - data-base - database). Use hyphens sparingly but to good purpose: the phrase crude oil production statistics needs a hyphen to tell the reader whether ‘crude’ applies to the oil or to the statistics. Thus crude-oil production statistics (applies to the oil) and crude oil-production statistics (applies to the statistics). Sometimes hyphens are essential to clarify the sense: re-cover

recover

re-creation

recreation

re-form

reform

re-count

recount

Some examples The rules for hyphenation are complex and not always helpful. The primary purpose of hyphenation should be to enhance clarity. Avoid overuse of hyphens. Compound terms used before a noun (attributively) tend to be hyphenated more frequently than similar terms used following the noun. Note the following examples: well-known problem

balance-of-payments policy

broad-based programme

cost-of-living index

two-day meeting

long-term investment

user-friendly software

non-co-operation

large-scale project BUT policy for the long term

168

production on a large scale

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Adverbs that end in -ly In adverb-participle modifiers, no hyphen is used when the adverb ends in -ly. a fully indexed pension

a beautifully phrased sentence

a broadly based programme

Chemical terms Note that open compounds designating chemical substances do not take a hyphen in the attributive position: boric acid solution

sodium chloride powder

Prefixes Prefixes are usually hyphenated in recent or ad hoc coinages: anti-smoking campaign

co-responsibility levies

co-sponsor

ex-army

non-resident

non-flammable

pre-school

quasi-autonomous

If prefixes are of Latin or Greek origin, however, they tend to drop the hyphen as they become established: antibody

subparagraph

subcommittee

Two-word terms are more resistant to losing the hyphen: end-user case-law

all-embracing off-duty

end-product off-market operations BUT

endgame

Waterproof

overalls

Words with co- still retain the hyphen in British spelling: co-operation

non-co-operation

co-produce

co-administration

co-ordinate

Nouns formed from phrasal verbs These are often hyphenated, but the situation is fluid and US usage (no hyphen) is increasingly being adopted in British English: handout follow-up

Takeover BUT run-up

comeback spin-off

Present participles of phrasal verbs When used attributively these are generally hyphenated: cooling-off period

setting-up stage

Avoiding double consonants and vowels Hyphens are often used to avoid juxtaposing two consonants or two vowels: aero-elastic

anti-intellectual

part-time

re-entry

re-examine

re-election

169

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Hyphen omitted As compounds become established, the hyphen is often omitted in frequently used words: bookkeeping

macroeconomic

radioactive

Subsection

socioeconomic

Numbers and fractions Numbers take hyphens when they are spelled out. Fractions take hyphens when used attributively, but not when used as nouns: twenty-eight, two-thirds completed BUT an increase of two thirds Prefixes before proper names Prefixes before proper names are hyphenated: pro-American

intra-Community

mid-Atlantic

trans-European (exception: transatlantic)

Co-ordination of compounds Hyphenated compounds should be co-ordinated as follows: gamma- and beta-emitters

acid- and heat-resistant

hot- and cold-rolled products

Where compounds are not hyphenated (closed compounds), they should not be coordinated but written out in full: macrostructural and microstructural changes macro- and micro-structural changes macro- and microstructural changes mini- and microcomputers

prenatal and postnatal effects OR pre- and post-natal effects NOT pre- and postnatal effects agricultural in- and outputs

Closed compounds in technical texts There are two major categories. Firstly, those that consist of pairs of short native English words: sugarbeet

groundwater

foodstuffs

yellowcake

wetfish

shortgrasses

Secondly, there is the highly productive category of compounds derived from Greek or Latin stems: keratoderma

170

keratomalacia

keratolytic

phyllophaga

phyllopod

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

2. PUNCTUATION Do not feel bound by the punctuation of the original document, as far as the inner structure of a sentence is concerned. Punctuation rules and conventions vary from one language to another. However, as opposed to other categories of translating where sentences can be combined, cut and similar, when translating legal documents it is unacceptable to do so. 2.1. FULL STOP a) Avoidance of double punctuation If a sentence ends with an abbreviation that takes a full stop (e.g. “etc.”) or a quotation complete in itself that ends in a full stop, question mark or exclamation mark before the final quotation marks, no further full stop is required: Winston Churchill once said, “Numbers do not daunt us.” b) Headings The full stop is normally deleted from headings. An exception is run-in side headings, which are followed by a full stop in English typographical practice. c) Contractions A full stop follows abbreviations unless the last letter of the word is included: No

Mrs

Ltd

BUT

Co.

d) Latin abbreviations Write all Latin abbreviations in roman type, followed by a full stop: i.e.

e.g.

op. cit. ibid.

et al.

et seq.

exception NB (v. Poglavlje IV.15 ovog priručnika) 2.2. COLON a) No preceding space Colons should be closed up to the preceding word: The United Kingdom comprises four countries: England, Wales, Scotland and Northern Ireland. 2.3. SEMICOLON Use a semicolon rather than a comma to combine two sentences into one without a linking conjunction: The committee dealing with the question of commas agreed on a final text; however, the issue of semicolons was not considered. You may also use semicolons instead of commas to separate items in a series, especially phrases that themselves contain commas. 2.4. COMMA a) Clarity Rules for the use of the comma are vague and include many exceptions. Personal judgement is often required and should be guided by considerations of clarity.

171

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Meaning of sentence changed On occasion, the insertion or deletion of commas can completely change the meaning of a sentence: The ambassador did not die as reported. (i.e. the circumstances were different from those reported) The ambassador did not die, as reported, (i.e. he is still living)

c) Non-defining relative clauses Non-defining relative clauses must be set off by commas to distinguish them from relative clauses that define the preceding noun: The translations, which have been revised, can now be typed. (Adds detail — they have all been revised.) The translations which have been revised can now be typed. (Defines the subset that is to be typed — only those that have been revised are to be typed.) NB: In defining relative clauses, that often reads better than which. ‘That’ reads more naturally. It also helps make the meaning clearer, reinforcing the lack of commas, since it is used as a relative pronoun only in defining clauses. Unlike ‘which’, however, ‘that’ needs to be close to the noun to which it refers. The translations that have been revised can now be typed. d) Inserted phrases Use two commas, or none at all, for inserted text. Local self-governments may, in compliance with the provisions of this Law, issue binding regulations... e) Strings of adjectives Several adjectives all modifying a later noun but not each other should be separated by commas: …moderate, stable prices…. Where the last adjective is part of the core, however, it is not preceded by a comma: …moderate, stable agricultural prices….. Here, moderate and stable each separately modify the core agricultural prices. Insert an additional comma before the final ‘and’ (or ‘or’) if needed for clarification: Sugar, beef and veal, and milk products f) Parenthetic and introductory phrases If a phrase is intended to complement or introduce the information in a sentence and has a separate emphasis of its own, it is set off by a comma, or by a pair of commas if inside the sentence: Mindful of the need to fudge the issue, the committee on commas never came to a conclusion. The committee on commas is composed of old fogeys, as you know. The committee on commas, however, was of a different opinion. Note that the sentence must remain a complete sentence even if the parenthetic or introductory phrase is omitted.

172

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Parenthetic phrases may also be created by setting off part of the sentence with a comma (or commas) while retaining the normal word order. Both of the following are possible: The President was a great man despite his flaws. The President was a great man, despite his flaws. Without the comma, the phrase ‘despite his flaws’ forms part of the statement. With the comma, the phrase complements it, i.e. the sentence retains its sense if the phrase is omitted. The comma is therefore correctly left out in the following sentence: Phrases must not be set off by commas if this changes the intended meaning of the sentence. However, a comma is required if the phrase has a separate emphasis simply by virtue of being moved out of position, for example to the beginning of the sentence: If this changes the intended meaning of the sentence, phrases must not be set off by commas. Note, though, that short introductory phrases need not have any separate emphasis of their own, i.e. they may be run into the rest of the sentence. Both the following are possible: In 2003, the committee took three decisions. In 2003 the committee took three decisions. Parenthetic phrases (but not introductory phrases) may sometimes be marked by dashes or brackets. g) Combined uses of commas The uses of commas described above can of course be combined. Worth noting is that an initial comma is not needed before introductory phrases in linked sentences: The committee dealing with the question of commas agreed on a final text, but despite the importance of the matter, the relationship with semicolons was not considered. h) Avoiding commas Avoid liberally sprinkling sentences with commas, but do so by constructing sentences so as to minimise the number of commas required rather than by breaching the comma rules described above. For example, inserted phrases can often be moved to the beginning of the sentence. Parenthetic phrases can also be rendered with brackets or dashes. Finally, a complex sentence can be divided by a semicolon or even split into two or more sentences. 2.5. BRACKETS a) Round brackets Also known as parentheses, round brackets are used much like commas, except that the text they contain has a lower emphasis. They are often used to expand on or explain the preceding item in the text: ARZOD (an employment service) is based in Ruritania. b) Square brackets Square brackets are used to make insertions in quoted material. They are also used by convention in administrative drafting to indicate optional passages or those still open to discussion, so do not replace with round brackets. When translating, also use square brackets to insert translations or explanations after names or titles left in the original language.

173

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

2.6. DASH VS. HYPHEN Hyphens are shorter than dashes. Both hyphens (-) and dashes (−) are available in modern word processors. A hyphen is used to join co-ordinate or contrast pairs (a current-voltage graph; the height-depth ratio). These are not subject to hyphenation rules. 2.7. QUOTATION MARKS Use quotation marks as sparingly as possible for purposes other than actual quotation. NB: The Official Gazette of the Republic of Montenegro is called and translated in many ways, in both italics and quotation marks. However, regardless of the original style, it SHOULD always be translated in this form: Official Gazette of (the Republic of) Montenegro + the number itself (words No and Nos are unnecessary, as is the comma) e.g. Official Gazette of the Republic of Montenegro 25/05 or OGRM 25/05 or Official Gazette of Montenegro 48/08 or OGM 48/08 NB: Do not enclose titles of books, newspapers or foreign-language expressions in quotation marks, since they are usually displayed in italics. a) Back-translating of quotes Avoid if possible. However, if you cannot find the original English version, turn the passage into indirect speech without quotation marks. The same applies where the author has applied quotation marks to a nonverbatim reference. b) So-called Quotation marks are preferable to so-called, which has pejorative connotations, to render soi-disant, sogenannt, etc. c) Double vs. single quotation marks Use double quotation marks as the first choice and single marks for quotations within these. The Minister noted: “In the text of the new act ‘a four-wheeled vehicle’ means...”. 2.8. APOSTROPHE a) Words ending in -s Common and proper nouns and abbreviations ending in -s form their singular possessive with -’s (the plural remains -s’), just like nouns ending in other letters. Mr Jones’s paper

hostesses’ duties (plural)

a hostess’s pay (singular)

UNIX’s success

MS-DOS’s outlook

Helios’s future is uncertain

Note that some place names omit the apostrophe (Earls Court, Kings Cross). Possessives of proper names in titles (e.g. Chambers Dictionary) sometimes also omit the apostrophe. There is no apostrophe in Achilles tendon. See the Oxford Writers’ Dictionary for individual cases. Contractions are common in informal texts, but not in formal texts.

174

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Plurals of figures Plurals of figures do not require an apostrophe: Pilots of 747s undergo special training. c) Plurals of abbreviations Plurals of abbreviations (MEPs, OCTs, SMEs, UFOs, VDUs) do not take an apostrophe. d) Plurals of single letters The plurals of single lower-case letters may, however, take an apostrophe to avoid misunderstanding: Dot your i’s.

Mind your p’s and q’s

2.9. THE OBLIQUE or SOLDIUS a) Alternatives, per, fractions The oblique stroke, also known as the diagonal, solidus or slash, is used for alternatives (and/or), to mean “per” (km/day) and with fractions (19/100). b) Years Marketing years, financial years, etc. that do not coincide with calendar years are denoted by a forward slash, e.g. 2001/02, which is 12 months, rather than by a dash, e.g. 2001-02, which means two years.

3. ITALICS Italics must not be used simultaneously with quotation marks. To cite quotations from books and periodicals, use quotation marks rather than italics. NB: Always use italics with the phrase acquis communautaire. Quotations Quotations that are not being translated, such as the actual wording of other documents, should be placed in quotation marks without italicising the text. A translation of the quotation should follow in quotation marks, in square brackets. U lijevom gornjem dijelu adresne strane malog paketa pošiljalac je dužan da stavi oznaku „MALI PAKET” i svoju adresu. The sender shall write the words “MALI PAKET” [SMALL PARCEL] and his/her address in the upper left-hand corner of the small parcel’s address side.

4. NUMBERS 4.1. NUMBERS WRITTEN OUT a) General rule Both cardinal and ordinal numbers one to nine inclusive are written out in full one, two, three, four, five, six, seven, eight, nine first, second, third, fourth, fifth, sixth, seventh, eighth, ninth Except in ranges: 9-11 Articles 19-21

175

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

This rule does not apply to statistical documents, where figures are preferred. Ordinal numbers 10 and above are expressed by means of superscript letters: 10th, 11th… 22nd, 23rd, 24th, etc. Groups of three figures must be separated by a space (specific or fixed space if possible) and not a comma e.g. 300 000 Years and page folios are written without a space, e.g. 1991, p. 2064, decimals are written with a full stop, not a comma e.g. 13.6. NB: The comma is used in all languages, except English, to separate the whole numbers from the decimals. The whole numbers are presented in series of three, each series separated by a thin space (and not by a point). Decimals are grouped in a single block: 152231.324 b) Consistency In deciding whether to write numbers as words or figures, the first consideration should be consistency within a document. For a series of numbers in running text, use figures: The ages of the eight members of the city council are 69, 64, 58, 54 (two members), 47, 45 and 35. If there are several numbers applicable to the same category in a paragraph and numerals must be used for one of them then, for consistency’s sake, numerals should be used for all the numbers in the paragraph: There are 6 graduate students in the philosophy department, 56 in the classics department and 117 in... c) With symbols and abbreviations Always use figures with units of measurement denoted by symbols or abbreviations: EUR 50 250 kW 205 µg

O R

fifty euro two hundred and fifty kilowatts two hundred and five micrograms

The converse does not hold, however; numbers qualifying units of measurement that are spelled out may be written with figures: 250 kilowatts

500 miles

d) Currency - The euro According to the European Council conclusions reached in Madrid in December 1995, the single currency will be known as the ‘euro’. The ISO code for the euro is EUR. The euro is divided into 100 cent. In English the terms ‘euro’ and ‘cent’ are invariable (no plural). NB: The euro sign € is only used in a limited number of promotional publications (e.g. key publications of the European Union). - Start of sentence Do not start a sentence with a figure or a symbol followed by a figure. Either move it further back in the sentence, or write it out. Useful devices include inversions, such as:

176

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

In all...,

Of the total, 55 million ...

- Currency abbreviation The currency abbreviation precedes the amount and is followed by a space: EUR 2 million The currency symbol, however, if it must be used is closed up: €2m - Currency written out In running text, currencies are written in lower case: two million euro - Currency sub-units Use a full stop to separate units from sub-units (in Montenegrin a comma is used): In English: 1 000.00

In Montenegrin: 1.000,00

NB: One of the most common mistakes made by translators is not translating the numbers from Montenegrin into English, i.e. not replacing decimal commas with points. e) Figures and words combined Do not combine single-digit figures and words by means of hyphens but write them out: a two-hour journey

a three-year period

a five-door car

NOT a 2-hour journey

a 3-year period

a 5-door car

f) Compound attributes Compound attributes that include numbers must be hyphenated: a seven-year-old wine

two four-hectare plots

g) Compound numbers Compound numbers that are to be written out (e.g. in treaty texts) take a hyphen, whether cardinal or ordinal: the thirty-first day of December

nineteen hundred and eighty-one

h) Adjacent numbers When two numbers are adjacent, it is often preferable to spell out one of them: ninety 50-gram weights

seventy 25-cent stamps

i) Large numbers With hundreds and thousands, etc. there is a choice of using figures or words: 300 or three hundred

EUR 3 000 or three thousand euro NOT

3 hundred

EUR 3 thousand

177

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Million and billion, however, may be combined with figures: 2.5 million EUR

3 million

31 billion

j) Grouping of thousands Do not use either commas or full stops but insert protected spaces. 4 000 000 NB: Serial numbers (such as pages) are not grouped in thousands, except for money. k) Obligatory use of figures Use figures, not words, for temperatures, times, distances (about 5 kilometres), percentages, people’s ages and votes (2 delegations were in favour, 7 against, and 1 abstained). Legal references should also be in figures (Chapter 5, Section 9, Article 4). l) Billion Be careful to note the difference between the use of billion and million. Billion is used to designate thousand million and is now officially recognised by the European Commission. It is standard usage in official Community publications. This is also North American usage. However, use 1 000 million in preference to billion when a single billion is mentioned. m) Abbreviations for million and billion The letters m and bn can be used for sums of money to avoid frequent repetitions of million, billion; this applies particularly in tables, where space is limited. The letters should be closed up to the figure: EUR 230m 4.2. FRACTIONS a) Written out Insert hyphens in fractions used as adverbs or adjectives but not if they are nouns: a two-thirds increase

two-thirds completed

an increase of two thirds

b) Figure-word combinations Avoid combining figures and words: two-thirds finished

NOT

2/3 finished

c) Decimal point When translating, replace decimal commas with points. d) Accuracy In quoting statistics, 3.5 (as in 3.5%) is not the same as 3.50; each decimal place, even if zero, adds to accuracy. 4.3. INCLUSIVE NUMBERS a) Written out To indicate a range of numbers in a sentence, repeat the symbols and multiples (i.e. thousand, million, etc.): from EUR 20 million to EUR 30 million

178

between 10°C and 70°C

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Abbreviated form (with a hyphen) If the symbol or multiple remains the same, a closed-up hyphen may be inserted between the figures: 10-70°C

EUR 20-30 million

Leave a blank space on either side of the hyphen if the symbol or multiple changes: 100kW - 40MW c) Patterns Note the following patterns: from 1990 to 1995 between 1990 and 1995 1990 to 1995 inclusive

N O T

from 1990-95 between 1990-95 1990-95 inclusive

d) Years For a series of consecutive years, use a closed-up hyphen, after which the decade is repeated. If more than two figures change, use all four: 1870-1901

1980-86

1996-2006

2002-10

e) Approximation Use a closed-up hyphen for such expressions as: The Minister will be back in 40-45 minutes. 4.4. ROMAN NUMERALS Roman numerals are used in Montenegrin legislation usually to number Parts, Titles or Chapters. As is the case with ordinal Arabic numerals in English, a full stop is not written after Roman ordinals. The seven Roman numerals are: I=1 V=5 L = 50 X = 10 C = 100 D = 500 M = 1000

4.5. DATES a) Month written out Within a sentence, write out the month, preceded by a simple figure for the day, e.g. 23 July 1997, not July 23, 1997. Use all four digits when referring to specific years (i.e. 1997 not ’97).

179

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Note: In the international dating system 23 July 1997 is 1997-07-23. (In American usage it is 7.23.97.) b) Decades When referring to decades, write the 1990s (no apostrophe) and not the nineties. c) Eras The letters AD come before the year number (AD 2000), as do AH (anno Hegirae) in the Islamic calendar. Note that BC follows the numeral (347 BC). 4.6. TIME a) The 24-hour system Use the 24-hour system in preference to the 12-hour system. When writing times, use a colon in preference to a point between hours and minutes, without adding hrs or o’clock: 11:30. For midnight, either write the word midnight or use 24:00 (for periods ending then) or 00:00 (for periods starting then). For duration use h The time allowed for the test is 2½ h. b) Summer time Distinguish summertime (the season) from summer time: e.g. Central European Summer Time (CEST) c) Calendar vs. financial year Note that 1990-91 is two years. Single marketing years, financial years, etc. that do not coincide with calendar years, are denoted by a forward slash, e.g. 1990/91, which is 12 months or less.

5. ABBREVIATIONS, ACRONYMS AND SYMBOLS 5.1. ABBREVIATIONS AND ACRONYMS a) Definition An acronym is defined as a word formed from the initial letters of other words (e.g. NATO, UNESCO). Acronyms, in which each letter or part is pronounced separately, are called initialisms (e.g. BBC, DNA). In this Handbook initialisms are not treated separately. b) Capitalisation Most acronyms of five or fewer letters take the upper case throughout, without full stops. ACP

EIB

COST

R&D

NASA

EFTA

CCC

EMS

ISDN

AIDS

NOW

FAST

EEA

ERDF

MCA

NET

PACE

EMU

EEC

FADN

OECD

ECHO

SALT

USSR

c) Longer acronyms Lower-case those with six letters or more, with initial capital, provided that they can be pronounced. Some with five letters are also written lower case. Thus: Benelux

Esprit

Helios

Interreg BUT

180

Phare

Resider

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

EAGGF

UNRWA

UNHCR

Computer and some other terms are exceptions: ASCII

BASIC

CELEX

CRONOS

d) Indefinite article Apply the rule “a before a consonant, an before a vowel”. Note that some consonants, pronounced as if they had an initial vowel, also take an, and some vowels pronounced with an initial consonant take a: a UN resolution

an EDF project

a NATO decision

an MP

e) Plurals of abbreviations Plurals of abbreviations do not take an apostrophe: MEPs

OCTs

SMEs

UFOs

VDUs

f) Viz. and cf. Use namely as opposed to viz. (videlicet) which means “that is to say” and is used in much the same way as a colon. The abbreviation cf. (confer - compare) is acceptable (do not change it to see). g) Foreign-language abbreviations Do not translate foreign-language abbreviations concerning commercial entities. They should retain the capitalisation and punctuation conventions of the original, such as GmbH (German). In general, abbreviations denoting the nature of a commercial entity should not be translated. The same is, of course, with the name of the Montenegrin companies containing the abbreviations d.o.o. or a.d., e.g. Crnogorska komercijalna banka a.d. NB: Ukoliko nazivu institucije prethodi JU (javna ustanova) ili JP (javno preduzeće), u engleskoj verziji obavezno prevesti u PI (public institution) odnosno PE (public enterprise). h) Contact The following abbreviations are used: Tel. with full stop and without colon;

Telex without colon

Fax without colon

E-mail without colon

NB Abbreviate Nota Bene as NB (not N.B.). No and Nos ‘No’ as in ‘No 1’ (a contraction of ‘numero’, not an abbreviation) is never followed by a full stop. 5.2. MATHEMATICAL SYMBOLS a) General The range of mathematical symbols available on most word processors is probably sufficient for most practical purposes. Where an original document is available in electronic form, mathematical formulae should be copied over, or your translation should be inserted into a copy of the original, leaving the mathematical parts to stand.

181

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Per cent and % The per cent sign (%) is closed up to the figure (33% not 33 %). Note that percentage is one word, but per cent is written as two words. In legal texts use per cent rather than the symbol, unless the original uses the symbol. Be very careful to cite the figure exactly as in the original! Observe the distinction between per cent (or %) and percentage point(s): an increase from 5% to 7% is an increase of two percentage points (or an increase of 40%), not an increase of 2%. c) Technical tolerances Do not use “±” to mean about or approximately. Use it only for technical tolerances. Multiplication sign. Change points used as a multiplication sign to ‘x’ or ‘*’, e.g. 2.6 . 1018 becomes 2.6 x 1018 or 2.6 * 1018. 5.3. SCIENTIFIC SYMBOLS AND UNITS OF MEASUREMENT a) General Most scientific symbols in current use are interlingual forms and one should normally be able to reproduce them as they appear in the source document. In the specific case of weights and measures, the International System of Units (SI - Systeme international d’unites) has now been adopted in most realms of science and technology. b) Names of units of measurement Names of basic and derived units of measurement are always lower-cased, even if they are derived from a personal name: Ampere

kelvin

hertz

newton

pascal

watt

siemens

They have normal plurals in -s: 250 volts

50 watts

c) Symbols for units of measurement These are normally abridged forms of the unit names. They are written without full stops, are not closed up to figures and do not have plurals: 4 ha

9m

60 Hz

20 m/s

55 dB

2 000 kc/s

d) Capitalisation of units of measurement The initial letter of symbols for SI units derived from personal names is always capitalised: Hz (hertz)

Bq (becquerel)

N (newton)

K (kelvin)

Symbols derived from generic nouns are always lower-cased: 1m (lumen)

lx (lux)

mol (mole)

cd (candela)

* Ohm - The ohm symbol is capital omega (Ω). All other SI symbols for units of measurement are formed from unaccented Latin characters. e) Prefixes used with units of measurement Prefixes and their symbols are used to designate decimal multiples and sub-multiples of units of measurement. All symbols for prefixes are unaccented Latin characters except for H, the symbol for micro. f) Radiation protection In 1985 the derived units curie (Ci), rad (rad) and rem (rem) were officially superseded by the Becquerel (bq),

182

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

gray (Gy) and sievert (Sv) respectively, but many scientists continue to use the older terms. Follow the usage of the source document. NB: The name and symbol are identical in the case of the rad and rem. g) Quantities and values The quantity length is measured with the unit metre (m), and a value is an instance of such a measurement, e.g. 350. Likewise the quantity absorbed dose is measured with the unit gray (Gy); 207 Gy is a value instantiating such a measurement. h) Internal capitals Symbols for units of measurement that start with a capital letter keep the capital internally when used with a prefix: KHz

MHz

eV

i) Electric power Kilowatt (kW) and megawatt (MW) are used for generating capacity; kWh (kilowatt hours) and MWh for output over a given period. j) Nuclear reactors Nuclear reactor types are identified by upper case abbreviations: LWR, AGR, etc. Note that there is no hyphen in fast breeder reactor (a fast reactor that also breeds fissile material). k) Chemical elements The names of the chemical elements start with a lower-case letter, including elements whose designations are derived from proper names: californium

einsteinium

nobelium

Their symbols (which are interlingual) consist either of a single capital or a capital and small letter (N, Sn, U, Pb, Mg, Z) without a full stop. A list of English names of 106 elements and their symbols is provided as Annex 9 of the European Commision’s English Style Guide. l) Radioisotopes When written out, radioisotopes are indicated by the name of the element followed by the mass number separated by a closed-up hyphen: uranium-232

plutonium-236

carbon-14

Science publications now use the new convention in which the mass number is raised and immediately precedes the element’s name: 14C

239 plutonium

Follow the convention in the source document.

6. FOREIGN IMPORTS 6.1. FOREIGN WORDS AND PHRASES IN ENGLISH TEXT a) Foreign words and phrases used in an English text should be italicised (no inverted commas) and should have the appropriate accents, e.g. inter alia, raison d’être. Exceptions: words and phrases now in common use and/or considered part of the English language, e.g. role, ad hoc, per capita, per se, etc.

183

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Personal names should retain their original accents, e.g. Grybauskaitė, Potočnik, Wallström. c) Quotations. Place verbatim quotations in foreign languages in quotation marks without italicising the text. d) Latin. Avoid obscure Latin phrases if writing for a broad readership. When faced with such phrases as a translator, check whether they have the same currency and meaning when used in English. e) The expression ‘per diem’ (‘daily allowance’) and many others have English equivalents, which should be preferred e.g. ‘a year’ or ‘/year’ rather than ‘per annum’. 6.2. ROMANISATION SYSTEMS a) Greek. Use the ELOT phonetic standard for transliteration, except where a classical rendering is more familiar or appropriate in English. Both the ELOT standard and the classical transliteration conventions, along with further recommendations and notes, are reproduced in the Transliteration Table for Greek annexed to the English Style Guide. b) Cyrillic. When transliterating for EU documents, use the scheme set out in the Transliteration Table for Cyrillic annexed to the English Style Guide. (Note that the ‘soft sign’ and ‘hard sign’ should be omitted.) Remember that the EU languages have different transliteration systems (DE: Boschurischte, Tschernobyl; FR: Bojourichté, Tchernobyl; EN: Bozhurishte, Chernobyl). An internet search will normally reveal whether there is a more commonly used English transliteration which is acceptable for particular proper names. For other languages, see e.g. the Wikipedia entry on Cyrillic. c) Arabic. There are many different transliteration systems, but an internet search will normally reveal the most commonly used English spelling convention. When translating, do not always rely on the form used in the source text. For example, French, German or Dutch writers may use j where y is needed in English or French (e.g. DE: Scheich Jamani = EN: Sheikh Yamani). Note spellings of Maghreb and Mashreq. The article Al and variants should be capitalised at the beginning of names but not internally: Dhu al Faqar, Abd ar Rahman. Do not use hyphens to connect parts of a name. d) Chinese. The pinyin romanisation system introduced by the People’s Republic in the 1950s has now become the internationally accepted standard. Important new spellings to note are: Beijing (Peking)

Guangzhou (Canton)

Nanjing (Nanking)

Xinjiang (Sinkiang)

The spelling of Shanghai remains the same. Add the old form in parentheses if you think it necessary.

7. PERSONAL NAMES AND TITLES Translating personal academic titles presents a great difficulty mostly due to the fact that educational systems vary from country to country. Most of these translations cannot transpose the academic level of the subject. The mission of the department translating the Montenegrin legislation is to present the normative texts of the Montenegro to the institutions of the European Union in English language. Our legal experts agree on the fact that this difficulty can be avoided and omitted as this will present no harm to the document as regards the abovementioned mission. However, there are cases when titles need to be translated. Here are some of the most frequently used titles:

184

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

MONTENEGRIN

ENGLISH

dipl. ing.

BSc

dipl. prav.

LLB

dr

Dr (of medicine)

mr sc.

MSc (for a degree in the technical sciences; there is no proper equivalent in English, because the title depends on the subject matter of the Masters, e.g. LLM, MA, MBA, etc.)

dr sc.

DSc (for a degree in the technical sciences; the same as above, e.g. JD, PhD, etc.)

prof.

Prof.

NB: When translating normative texts into English, such as Montenegrin legislation, omit all degree titles listed with a personal name (e.g. the Montenegrin titles: prof., dr, mr sc., dipl. ing., etc.). Of course, everything else in the text must be translated as in the original.

8. GENDER NEUTRAL LANGUAGE a) General The most usual problem is the legal or natural person, which is neutral in Montenegrin language. When pronouns are used the best solution is often both pronouns, i.e. he/she. Other solutions include the following: 1. eliminate the pronoun completely; 2. repeat the noun; 3. use a neutral word such as one, individual; and 4. use both pronouns, i.e. he/she. 5. however, do not use s/he! b) Gender-specific In gender-specific contexts, such as “mother of the child”, use of appropriate masculine or feminine pronouns is a matter of common sense.

9. GEOGRAPHICAL NAMES a) Country names Recommended English spellings of country names (full and shortened forms), currencies, and ISO codes for countries and currencies are given in the Interinstitutional Style Guide173. Many place names have an anglicised form, but as people become more familiar with these names in the language of the country concerned, so foreign spellings will gain wider currency in written English. As a rule of thumb, therefore, use the native form for geographical names except where an anglicised form is overwhelmingly common. If in doubt as to whether an anglicised form is in widespread use, use only those given in this Guidebook.

173 The abbreviation to use = ISO code, except for Greece and the United Kingdom, for which EL and UK are recommended (instead of the ISO codes GR and GB). The former abbreviations (generally taken from the international code for automobiles) were used until the end of 2002.

185

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Short name, source language(s) (geographical name) Belgique/België

България Česká republika Danmark Deutschland

Eesti Éire/Ireland Ελλάδα  España France Italia Κύπρος/Kıbrıs Latvija Lietuva Luxembourg

Magyarország Malta Nederland Österreich Polska Portugal România

186

Official name, source language(s) (protocol name) Royaume de Belgique/ Koninkrijk België Република България Česká republika Kongeriget Danmark Bundesrepublik Deutschland

Short name in English (geographical name)

Official name in English (protocol name)

Country code

Puni i skraćeni naziv na crnogorskom jeziku

Belgium

Kingdom of Belgium

BE

Kraljevina Belgija (Belgija)

BG

Republika Bugarska (Bugarska) Republika Češka Kraljevina Danska (Danska) Savezna Republika Njemačka (Njemačka) Republika Estonija (Estonija) Irska Republika Grčka (Grčka) Kraljevina Španija (Španija) Republika Francuska (Francuska) Republika Italija (Italija) Republika Kipar (Kipar) Republika Letonija (Letonija) Republika Litvanija (Litvanija) Veliko Vojvodstvo Luksemburg (Luksemburg) Republika Mađarska (Mađarska) Republika Malta (Malta) Kraljevina Holandija (Holandija) Republika Austrija (Austrija) Republika Poljska (Poljska) Republika Portugal (Portugal) Rumunija

Bulgaria

Republic of Bulgaria Czech Republic Czech Republic Denmark Kingdom of Denmark Germany Federal Republic of Germany Eesti Vabariik Estonia Republic of Estonia Éire/Ireland Ireland Ireland Ελληνική Greece Hellenic RepubΔημοκρατία lic Reino de Spain Kingdom of España Spain République fran- France French Repubçaise lic Repubblica Italy Italian Republic italiana Κυπριακή Cyprus Republic of Δημοκρατία Cyprus Latvijas Repub- Latvia Republic of lika Latvia Lietuvos Lithuania Republic of Respublika Lithuania Grand-Duché de Luxembourg Grand Duchy of Luxembourg Luxembourg Magyar Köztársaság Repubblika Ta’ Malta Koninkrijk der Nederlanden Republik Österreich Rzeczpospolita Polska República Portuguesa România

Hungary Malta Netherlands Austria Poland Portugal Romania

Republic of Hungary Republic of Malta Kingdom of the Netherlands Republic of Austria Republic of Poland Portuguese Republic Romania

CZ DK DE

EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU

HU MT NL AT PL PT RO

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Slovenija Slovensko Suomi/Finland

Sverige United Kingdom

Republika Slovenija Slovenská republika Suomen tasavalta/ Republiken Finland Konungariket Sverige United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

Slovenia Slovakia

Republic of SI Slovenia Slovak Republic SK

Finland

Republic of Finland

Sweden

Kingdom of SE Sweden United Kingdom UK of Great Britain and Northern Ireland

United Kingdom

FI

Republika Slovenija (Slovenija) Republika Slovačka (Slovačka) Republika Finska (Finska)

Kraljevina Švedska (Švedska) Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske (Ujedinjeno Kraljevstvo)

NB: Ireland is the full name laid down in the Irish Constitution; ‘Eire’ (the name in Irish) and ‘Republic of Ireland/Irish Republic’ are incorrect in English. Use ‘the Netherlands’ not Holland, which is only part of the Netherlands (the provinces of North and South Holland); a capital T is not necessary on ‘the’. In tables ‘Netherlands’ will suffice. Use ‘United Kingdom’ for the Member State, not ‘Great Britain’, which comprises England, Scotland and Wales; these three together with Northern Ireland are the constituent parts of the United Kingdom. The purely geographical term ‘British Isles’ includes Ireland and the Crown Dependencies (the Isle of Man and the Channel Islands, which are not part of the United Kingdom). b) Orthography. Recommended spellings of countries (full names and short forms), country adjectives, capital cities, currencies and abbreviations are given in Annex 5 of the Interinstitutional Style Guide. Geographical names frequently contain pitfalls for the unwary, particularly in texts dealing with current events. Check carefully that you have used the appropriate English form. Examples: Belén/Bethlehem; Hong-Kong/Hong Kong; Irak/Iraq; Mogadiscio/Mogadishu; Karlsbad/ Karlovy Vary; Naplouse/Nablus; Saïda/Sidon. c) Scandinavian/Nordic. When referring to the countries of the Nordic Council, i.e. Denmark (including the Faeroes and Greenland), Finland (including Åland), Iceland, Norway and Sweden, use ‘Nordic’ rather than ‘Scandinavian’ in terms such as ‘Nordic countries’ or ‘Nordic cooperation’. However, you may use ‘Scandinavia(n)’ if you do not need to be specific, though bear in mind the following points. In its narrow geographical interpretation, ‘Scandinavia’ refers to the two countries of the Scandinavian peninsula, i.e. Norway and Sweden. In practice, however, it includes Denmark and is often stretched to cover Finland. As a cultural term, ‘Scandinavian’ also embraces Iceland and the Faeroes. Note that ‘Scandinavian languages’ refers to the northern Germanic languages, i.e. Danish, Faeroese, Icelandic, Norwegian, and Swedish, but not of course Finnish. d) Names of regions. Regional names fall into three types. • Administrative units. Anglicise only those names given in the list in Annex 1 of the English Style Guide.

• Traditional geographical names. Anglicise if the English has wide currency, e.g. the Black Forest, the Ruhr. Otherwise retain original spelling and accents. Regional products are a frequent example: a Rheinhessen wine, the eastern Périgord area, the Ardèche region (NB: it is useful to add ‘region’ or ‘area’ in such cases), Lüneburger Heide

• Officially designated development areas. Designated development areas are mostly derived from names of administrative units or from traditional geographical names, often with a defining adjective. Fol-

187

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

low the appropriate rule above, e.g.: Lower Bavaria; the Charentes development area The name of the cross-border region Euregio is written with an initial capital only. e) Rivers. Moselle always for wine, and for the river in connection with France and Luxembourg; Mosel may be used if the context is Germany. Use Meuse in French/Belgian contexts, Maas for the Netherlands; Rhine and Rhineland for Rhein, Rhin, Rijn, Rheinland; Tiber for Tevere; Tagus for Tajo/Tejo. f) Seas. Anglicise seas (e.g. the Adriatic, the North Sea, the Baltic); Greenland waters implies official sea limits; use ‘waters off Greenland’ if something else is meant. g) Lakes. Anglicise Lake Constance, Lake Geneva, Lake Maggiore. But note Königssee. h) Strait/straits. The singular is the form commonly used in official names, for example: Strait of Dover or Strait of Gibraltar. i) Other bodies of water. Write Ijsselmeer (without capital J), Wattenmeer, Kattegat (Danish), Kattegatt (Swedish), Great/Little Belt. j) Islands. Islands are often administrative units in their own right, so leave in original spelling, except Corsica, Sicily, Sardinia, the Canary Islands, the Azores and Greek islands with accepted English spellings, such as Crete, Corfu, Lesbos. Use Fyn rather than Fünen in English texts and use West Friesian Islands for Waddeneilanden. k) Mountains. Anglicise the Alps, Apennines (one p), Dolomites, Pindus Mountains, and Pyrenees (no accents). Do not anglicise Massif Central (except for capital C), Alpes Maritimes (capital M) or Schwäbische Alb. Alpenvorland should be translated as the foothills of the Alps. l) Valleys. Words for valley should be translated unless referring to an official region or local produce: the Po valley, the Valle d’Aosta, Remstal wine. m) Cities Austria

Use Vienna for Wien

Belgium

Use the forms Antwerp, Bruges, Brussels, Ghent, Ostend.

Flemish v. French forms

Use Flemish names of places in Dutch-speaking provinces and French for French-speaking areas.

Denmark

Note Copenhagen, Aarhus, Aalborg.

Finland174

Write Helsinki, Oulu, Tampere, Turku, not Helsingfors, Uleåborg, Tammerfors, Åbo

France

Write Lyon, Marseille, Strasbourg

Germany

Use the forms Cologne and Munich

Greece

Use traditional English spellings for well-known cities, regions, islands, etc. — the officially recommended transcription system has not found acceptance even within the European Union and is unknown elsewhere. However, use transliteration for unfamiliar localities, and note that preference should always be given to the demotic forms of place names (where known).

Ireland

Use the English names of cities and towns, except for those in an Irishspeaking area (Gaeltacht). A list of English and Irish names can be found at http://en.wikipedia.org/wiki/Place_names_in_Irish#Names_of_Irish_cities.

174 Finland is a bilingual country, and many cities and localities have official names in both Finnish and Swedish. When translating from either language, remember that the form to be used depends on the local language situation, not on the text you are translating. A full list of the Finnish/ Swedish names which take precedence is kept by the Research Institute for the Languages of Finland. Note in particular that for all major cities the Finnish name must be used.

188

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Italy

Use the English spellings Florence, Genoa, Milan, Naples, Rome, Turin, Venice. Take care not to use the French spelling of other towns, which may differ only slightly from the Italian.

Luxembourg

Use the French spelling for Luxembourg (country and city).

Netherlands

Always write The Hague with a capital T except when used attributively (e.g. the Hague Convention).

Portugal

Use Lisbon.

Spain

Write Seville. Otherwise use Spanish spelling, e.g. Córdoba, La Coruña.

Sweden

Note Gothenburg for Göteborg. However, the Swedish form should be used in some EU-specific contexts, e.g. the Göteborg summit/process.

n) Non-literal geographical names. Geographical names used in lexicalized compounds tend to be lowercased, as they are no longer considered proper adjectives: roman numerals, gum arabic, prussic acid. Consult an up-to-date reliable dictionary in cases of doubt.

10. SCIENTIFIC NAMES a) Biological sciences Given that the binomial system for classifying living organisms is used in all languages, it is normally sufficient to reproduce the original Latin terms. Note that the initial letter of the scientific name is capitalised, while species epithets are always lower-cased, even if derived from proper names (e.g. Manes americana, Degenia velebitica). b) Abbreviating genus name Most text references are to genus or species (i.e. the name of the genus followed by an epithet). The genus name should be spelled out in full on first occurrence and subsequently abbreviated: Escherichia coli

E. coli

Italics The names of genera, species and subspecies (varieties, cultivars) are always italicised. c) Non-technical usage Some scientific plant names are identical with the vernacular name and should not be capitalised or italicised when used non-technically: rhododendron growers but Rhododendron canadens d) Geology Use initial capitals for formations: and for geological time units:

Old Red Sandstone

Tertiary period but not for the words era, period, etc.

Eldon formation Holocene epoch

e) Chemical compounds For details see Einecs (European inventory of existing commercial chemical substances). Einecs is a multi-volume work (1808 pages in each language version) published by the EC Office for Official Publications.

189

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

11. LISTS AND TABLES a) Lists When translating lists, you should always use the same type of numbering as in the original, e.g. Arabic numerals, small letters, Roman numerals. If the original has bullets or dashes, use these. Also, take care not to change syntactical horses in midstream, e.g. from noun to verb, even if the original does so. b) Tables In general, follow the format of the original. Tables inset in text matter should never be introduced with a colon. c) Figures and symbols in tables Figures and internationally recognised symbols in tables are language-independent elements and should not normally have to be retyped if the original is available in electronic format. square metre

m²

kvadratni metar

hour

h

Sat

megawatt

MW

Megavat

12. FOOTNOTES AND ENDNOTES Follow the original, noting a difference between footnotes and endnotes (notes placed at the end of a document). a) Punctuation in footnotes Begin the text with a capital letter (the footnote indicator being automatically supplied by the word processor), and end with a full stop (whether the footnote is a single word, a phrase or one or more complete sentences).

13. DIAGRAMS Translations must respect the physical layout of the original text. Legal texts, especially subordinate legislation often contain diagrams. Inside these diagrams there is normally some text to be translated which may present complications for some translators. As regards these issues, feel free to consult your coordinator in the Translation Centre.

14. VERBS 14.1. SINGULAR OR PLURAL AGREEMENT a) Collective nouns. Use the singular when the emphasis is on the whole entity: The Government is considering the matter. The Commission was not informed. Use the plural when the emphasis is on the individual members: The police have failed to trace the goods. A majority of the Committee were in favour.

190

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

b) Countries and organisations with a plural name take the singular: The Netherlands is reconsidering its position. The United Nations was unable to reach agreement. c) Use a singular verb when a multiple subject clearly forms a whole: Checking and stamping the forms is the job of the customs authorities. d) Words in -ics. These are singular when used to denote a scientific discipline or body of knowledge (mathematics, statistics, economics) but plural in all other contexts. Economics is commonly regarded as a soft science. The economics of the new process were studied in depth. e) A statistic. The singular statistic is a back-formation from the plural and means an individual item of data from a set of statistics. f) ‘Data’ is properly a plural noun and therefore goes with a plural verb. g) The word none takes either a singular or plural verb, depending on sense. h) Percentages and money Percentages can be treated as either singular or plural. Sums of money can take a singular or plural verb: Only 10 per cent of those eligible were likely to ... EUR 2 million was made available, of which 56 per cent has been... 14.2. PRESENT PERFECT/SIMPLE PAST When writing from the standpoint of the present moment in time, the present perfect is used to refer to events or situations in the period leading up to that time: The Commission is meeting to consider the proposal. It has (already) discussed this several times in the past. The Commission is meeting to consider the proposal. It has been discussing this since 2001. The Commission is meeting to consider the proposal. It discussed this last week. Dr Nolde said the tests had been a failure. Chair: ‘Last year, if you remember, we referred this problem to the subcommittee because we felt that legislation was inappropriate. It looks now, however, as if tougher measures may be needed, and I propose that we discuss these at tomorrow’s session.’ This could become, for example: The Chair reminded delegates that in 2003 the problem had been referred to the subcommittee, since legislation was then felt to be inappropriate. Now, however, she thought tougher measures might be needed and proposed that the committee discuss them at the following day’s session.’

191

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

14.4 VERBS IN LEGISLATION a) The use of verbs, in particular the modal verb shall, in legislation often gives rise to problems, since such uses are rarely encountered in everyday speech. Consequently, writers may lack a feel for the right construction. The following section is intended to provide guidance. b) Use of verbs in enacting terms. The enacting terms of binding EU legislation, i.e. the articles of EU treaties and of EU regulations, directives and decisions, can be divided broadly into two linguistic categories: imperative terms and declarative terms. Imperative terms can in turn be subdivided into positive and negative commands and positive and negative permissions. Declarative terms are terms that are implemented directly by virtue of being declared, for example definitions or amendments. Note that the explanations here apply only to the main clauses of sentences in enacting terms. For subordinate clauses, see Use of verbs in non-enacting terms below. c) For a positive command, use shall: This form shall be used for all consignments. Note that this provision expresses an obligation. However, this is not always the case: This Decree shall enter into force on ... In the first but not the second case, must could be used instead of shall. However, this is not the convention in EU legislation. d) Where a negative command expresses a prohibition, use may not: This additive may not be used in foods. Linguistically speaking, shall not or must not could also be used to express a prohibition, but this is not the convention in EU legislation. Note, however, that shall not is used where no prohibition is meant, for example: The contract shall not be valid in any of the cases below: This agreement shall not enter into force until/if ... e) For a positive permission, use may: This additive may be used ...: f) For a negative permission, use need not: This test need not be performed in the following cases: g) For declarative terms, use the simple present (together with an optional ‘hereby’ where the declaration constitutes an action, as in the first three examples): Decree … is (hereby) repealed. A committee … is (hereby) established. Article 3 of Decree …is (hereby) amended as follows: This Decree applies to aid granted to enterprises in the agriculture or fisheries sectors. For the purpose of this Decree, ‘abnormal loads’ means …

192

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Note that shall be could be used in the first four examples (without hereby), but the meaning would be different: instead of declaring something to be so, this would be ordaining that something is to be so at some point or in some event (Two years after the entry into force of this Regulation/Should the Member States so decide, ...). In the last example as well, shall mean would in effect be instructing people how to use the term ‘abnormal loads’ from now on, rather than simply declaring what it means in the regulation. Consequently, where no futurity or contingency is intended, the correct form here is a declarative term using the simple present. h) Use of verbs in non-enacting terms. Do not use shall in non-enacting terms, for example recitals or points in annexes. This is because these are not normally imperative terms (but see point i) below) and shall is not used with the third person in English except in commands (and to express resolution as in it shall be done). Use other verbs such as will or must as appropriate. Note that this also applies to subordinate phrases in enacting terms, since these refer or explain and do not in themselves constitute commands (e.g. where applicants must/have to/are to [not shall] submit documentation under paragraph 1, ...). Avoid also the archaic use of shall in subordinate clauses to express contingency: use instead the present tense (e.g. if an application is [not shall be] submitted after the deadline, ...) or the inverted construction with should (e.g. should an application be submitted after the deadline, ...). Do not use may not in non-enacting terms to express a prohibition since it will often be interpreted as expressing possibility: use, for example, must not instead. i) Instructions in annexes to legislation. While instructions will contain imperative terms, they often contain descriptions and statements of fact as well. For the sake of clarity, therefore, you should use the second person imperative rather than shall for commands: Place a sample in a round-bottomed flask … Use must to express objective necessity: The sample must be chemically pure (i.e. if it isn’t, the procedure won’t work properly) 14.5. SPLIT INFINITIVE This refers to the practice of inserting adverbs or other words before an infinitive but after the ‘to’ that usually introduces it, as in ‘to boldly go where no-one has gone before’. Although there is nothing wrong with this practice from the standpoint of English grammar, there are still many who think otherwise. One way of encouraging such readers to concentrate on the content of your text rather than on the way you express it is to avoid separating the ‘to’ from its following infinitive. Note, however, that this does not justify qualifying the wrong verb, as in ‘we called on her legally to condemn the practice’. In these and similar cases, either split the infinitive with a clear conscience or move the qualifying adverb to the end of the phrase. 14.6. SPELLING a) Doubling of consonants In British usage (unlike US), a final -/ is doubled after a single vowel when -ing or -ed is added (sole exception: parallel, paralleled): Total

totalling

totalled

Level

levelling

levelled

193

English Style Guide – for Montenegrin Legislation

Other consonants are doubled only if the last syllable of the root verb is stressed or carries a strong secondary stress: admit

admitting

admitted

refer

referring

referred

format

formatting

formatted

handicap

handicapping

handicapped

BUT benefit

benefiting

benefited

combating

combating

combated

target

targeting

targeted

focus

focusing

focused

develop

developing

developed

b) Input and output In a data processing context, avoid the forms input(t)ed and output(t)ed; write input and output: 70 000 records were input last month. c) Ageing Note the spelling of age, ageing.

194

IX. GLOSAR

Glosar

1. INSTITUCIJE CRNE GORE INSTITUCIJE VLADE CRNE GORE - ORGANI DRŽAVNE UPRAVE MINISTARSTVA

MINISTRIES

MP

Ministarstvo pravde

Ministry of Justice

MUPJU

Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave

Ministry of Interior and Public Administration

MO

Ministarstvo odbrane

Ministry of Defence

MF

Ministarstvo finansija

Ministry of Finance

MIP

Ministarstvo inostranih poslova

Ministry of Foreign Affairs

MPN

Ministarstvo prosvjete i nauke

Ministry of Education and Science

MKSM

Ministarstvo kulture, sporta i medija

Ministry of Culture, Sports and Media

ME

Ministarstvo ekonomije

Ministry of Economy

MSPT

Ministarstvo saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija

Ministry of Transport, Maritime Affairs and Telecommunications

MPŠV

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management

MT

Ministarstvo turizma

Ministry of Tourism

MZ

Ministarstvo zdravlja

Ministry of Health

MLjMP

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava

Ministry of Human and Minority Rights

MID

Ministarstvo za informaciono društvo

Ministry for Information Society

MUPZŽS

Ministarstvo uređenja prostora i zaštite životne sredine

Ministry of Spatial Planning and Environmental Protection

MRSS

Ministarstvo rada i socijalnog staranja

Ministry of Labour and Social Welfare

MEI

Ministarstvo za evropske integracije

Ministry for European Integration

PRETHODNI NAZIVI MINISTARSTAVA MTZŽS

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine

Ministry of Tourism and Environmental Protection

MER

Ministarstvo za ekonomski razvoj

Ministry of Economic Development

MZLjMP

Ministarstvo za zaštitu ljudskih i manjinskih prava

Ministry for Protection of Human and Minority Rights

MZRSS

Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja

Ministry of Health, Labour and Social Welfare

MUP

Ministarstvo unutrašnjih poslova

Ministry of Interior

MEOIEI

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije

Ministry for International Economic Relations and European Integration

MKM

Ministarstvo kulture i medija

Ministry of Culture and Media

MPS

Ministarstvo pomorstva i saobraćaja

Ministry of Maritime Affairs and Transport

MZŽSUP

Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora

Ministry of Environmental Protection and Spatial Planning

MZPPNEG

Ministarstvo za zaštitu prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa

Ministry for Protection of Rights of Members of National and Ethnic Groups

197

Glosar

SZ

SEKRETARIJATI

SECRETARIATS

Sekretarijat za zakonodavstvo

Secretariat for Legislation

PRETHODNI NAZIVI SEKRETARIJATA SEI

Sekretarijat za evropske integracije

Secretariat for European Integration

SR

Sekretarijat za razvoj

Secretariat for Development

UPRAVE

ADMINISTRATIONS

FU

Fitosanitarna uprava

Phytosanitary Administration

PU

Poreska uprava

Tax Administration

UN

Uprava za nekretnine

Real-Estate Administration

UC

Uprava carina

Customs Administration

UPS

Uprava pomorske sigurnosti

Maritime Safety Administration

VU

Veterinarska uprava

Veterinary Administration

UAI

Uprava za antikorupcijsku inicijativu

Administration for Anti-Corruption Initiative

USPN

Uprava za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma

Administration for Prevention of Money Laundering and Terrorism Financing

UŠ

Uprava za šume

Forest Administration

UV

Uprava za vode

Water Administration

UK

Uprava za kadrove

Human Resources Administration

UP

Uprava policije

National Police

LU

Lučka uprava

Port Administration

UZK

Uprava za zaštitu konkurencije

Administration for Protection of Competition

UIS

Uprava za igre na sreću

Administration for Games of Chance

UI

Uprava za imovinu

Public Property Administration

PRETHODNI NAZIVI UPRAVA UCV

Uprava za civilno vazduhoplovstvo

Civil Aviation Administration

USO

Uprava za sport i omladinu

Administration for Youth and Sports

USPN

Uprava za sprječavanje pranja novca

Administration for Prevention of Money Laundering

ULMS

Uprava za ljekove i medicinska sredstva

Administration for Pharmaceuticals and Medical Devices

ZAVODI

OFFICES

ZIS

Zavod za intelektualnu svojinu

Intellectual Property Rights Office

ZIKS

Zavod za izvršenje krivičnih sankcija

Institution for Enforcement of Criminal Sanctions

ZAMTES

Zavod za međunarodnu naučnu, prosvjetno-kulturnu i tehničku saradnju

Office for International Scientific, Educational, Cultural and Technical Cooperation

ZM

Zavod za metrologiju

Metrology Office

ZŠ

Zavod za školstvo

Education Office

MONSTAT

Zavod za statistiku

Statistical Office

198

Glosar

ZZI

Zavod za zbrinjavanje izbjeglica

Refugee Care and Support Office

HMZ

Hidrometeorološki zavod

Hydrometeorological Office

SZ

Seizmološki zavod

Seismological Office

DA

Državni arhiv

State Archives

DIREKCIJE

DIRECTORATES

DJR

Direkcija javnih radova

Public Works Directorate

DJN

Direkcija za javne nabavka

Public Procurement Directorate

DRMSP

Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća

Directorate for Development of Small and Medium Sized Enterprises

DS

Direkcija za saobraćaj

Transport Directorate

DZTP

Direkcija za zaštitu tajnih podataka

Directorate for Protection of Classified Data

DŽ

Direkcija za željeznice

Railways Directorate

PRETHODNI NAZIVI DIREKCIJA DDP

Direkcija za državne puteve

Public Roads Directorate

DIAP

Direkcija za izgradnju auto-puteva

Highway Construction Directorate

AGENCIJE

AGENCIES

AD

Agencija za duvan

Tobacco Agency

AZŽS

Agencija za zaštitu životne sredine

Environmental Protection Agency

Generalni sekretarijat Vlade Crne Gore

General Secretariat of the Government of Montenegro

Kancelarija za borbu protiv trgovine ljudima

Office for Fight against Trafficking in Human Beings

Kancelarija za održivi razvoj

Sustainable Development Office

Kancelarija za saradnju s nevladinim organizacijama

Office for Cooperation with Non-Governmental Organizations

Kancelarija za ravnopravnost polova

Gender Equality Office

NAZIVI ORGANIZACIONIH JEDINICA ORGANA DRŽAVNE UPRAVE CRNOGORSKI sektor odjeljenje odsjek služba referat biro područna jedinica filijala ekspozitura ispostava

ENGLESKI department section division service desk bureau regional unit branch office outpost field office

199

Glosar

INSTITUCIJE VAN DRŽAVNE UPRAVE AKCG

Advokatska komora Crne Gore

Bar Association of Montenegro

AGENTEL

Agencija za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost

Agency for Electronic Communications and Postal Services

ALMS

Agencija za lijekove i medicinska sredstva

Agency for Pharmaceuticals and Medical Devices

ANB

Agencija za nacionalnu bezbjednost Crne Gore

National Security Agency of Montenegro

ANO

Agencija za nadzor osiguranja

Insurance Supervision Agency

AMRRS

Agencija za mirno rješavanje radnih sporova

Agency for Amicable Settlement of Labour Disputes

APPSU

Agencija Crne Gore za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja

Agency of Montenegro for Restructuring of Economy and Foreign Investments

ARD

Agencija za radio-difuziju

Broadcasting Agency

ATCG

Akreditaciono tijelo Crne Gore

Accreditation Body of Montenegro

AZLP

Agencija za zaštitu ličnih podataka

Personal Data Protection Agency

CAICG

Centar za arheološka istraživanja Crne Gore

Archaeological Research Centre of Montenegro

CANU

Crnogorska akademija nauka i umjetnosti

Montenegrin Academy of Sciences and Arts

CBCG

Centralna banka Crne Gore

Central Bank of Montenegro

CDA

Centralna Depozitarna Agencija a.d. Podgorica

Central Depository Agency a.d. Podgorica

CENPF

Centar za edukaciju nosilaca pravosudne funkcije

Judicial Training Centre

CETI

Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore

Ecotoxicological Examination Centre of Montenegro

CIRK

Centar za istraživanje i razvoj kulture Crne Gore

Montenegrin Centre for Cultural Research and Development

CORKM

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore

Montenegrin Centre for Preservation and Development of Minority Cultures

CI

Centar za iseljenike

Diaspora Centre

CP

Centar za posredovanje

Centre for Mediation

CSO

Centar za stručno obrazovanje

Vocational Education Centre

DRI

Državna revizorska institucija

State Audit Institution

ESSCG

Ekonomsko-socijalni savjet Crne Gore

Economic and Social Council of Montenegro

FKCG

Farmaceutska komora Crne Gore

Chamber of Pharmacists of Montenegro

FO

Fond za obeštećenje

Compensation Fund

FPIO

Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore

Pension and Disability Insurance Fund of Montenegro

FZD

Fond za zaštitu depozita

Deposit Insurance Fund

FM

Fond za manjine

Fund for Minorities

200

Glosar

FZO

Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore

Health Insurance Fund of Montenegro

FR

Fond za razvoj Crne Gore

Development Fund of Montenegro

IC

Ispitni centar

Examination Centre

IJZ

Institut za javno zdravlje Crne Gore

Public Health Institute of Montenegro

IKCG

Inženjerska komora Crna Gore

Chamber of Engineers of Montenegro

ISME

Institut za standardizaciju Crne Gore

Institute for Standardization of Montenegro

KHOV

Komisija za hartije od vrijednosti Crne Gore

Securities Commission of Montenegro

KKDP

Komisija za kontrolu državne podrške i pomoći

State Aid Control Commission

KKPJN

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki

Commission for Control of Public Procurement Procedure

KKCG

Komisija za koncesije Crne Gore

Montenegrin Commission for Concessions

KKBA

Komisija za koncesije i BOT aranžmane

Commission for Concessions and BOT Arrangements

KSSI

Komisija za sprječavanje sukoba interesa

Commission for Prevention of Conflict of Interest

LjKCG

Ljekarska komora Crne Gore

Chamber of Physicians of Montenegro

MIPA

Agencija Crne Gore za promociju stranih investicija

Montenegrin Investment Promotion Agency

NTOCG

Nacionalna turistička organizacija Crne Gore

National Tourism Organisation of Montenegro

PKCG

Privredna komora Crne Gore

Chamber of Commerce of Montenegro

RAE

Regulatorna agencija za energetiku

Energy Regulatory Agency

SOB

Savjet za odbranu i bezbjednost

Defence and Security Council

SOOCG

Savjet za opšte obrazovanje Crne Gore

Montenegrin Council for General Education

SSCG

Socijalni savjet Crne Gore

Social Council of Montenegro

SSOCG

Savjet za stručno obrazovanje Crne Gore

Montenegrin Council for Vocational Education

SVO

Savjet za visoko obrazovanje

Higher Education Council

SOOCG

Savjet za obrazovanje odraslih Crne Gore

Montenegrin Council for Adult Education

SP

Savjet za privatizaciju

Privatisation Council

VKCG

Veterinarska komora Crne Gore

Veterinary Chamber of Montenegro

UPCG

Unija poslodavaca Crne Gore

Union of Employers of Montenegro

ZTKCG

Zavod za transfuziju krvi Crne Gore

Blood Transfusion Institute of Montenegro

ZZZCG

Zavod za zapošljavanje Crne Gore

Employment Office of Montenegro

201

Glosar

NEKI PRAVOSUDNI ORGANI I INSTITUCIJE Ustavni sud Crne Gore

Constitutional Court of Montenegro

Vrhovni sud Crne Gore

Supreme Court of Montenegro

Upravni sud Crne Gore

Administrative Court of Montenegro

Apelacioni sud Crne Gore

Appelate Court of Montenegro

privredni sud

Commercial Court

osnovni sud

Basic Court

Osnovni sud u Podgorici

Basic Court in Podgorica

viši sud

High Court

Sudski savjet

Judicial Council

Tužilački savjet

Prosecutorial Council

Državno tužilaštvo

Public Prosecution Office

Vrhovno državno tužilaštvo

Supreme Public Prosecutor’s Office

više državno tužilaštvo

High Public Prosecutor’s Office

osnovno državno tužilaštvo

Basic Public Prosecutor’s Office

Vrhovni državni tužilac

Supreme Public Prosecutor

viši državni tužilac

High Public Prosecutor

osnovni državni tužilac

Basic Public Prosecutor

zamjenik državnog tužioca

Deputy Public Prosecutor

Odjeljenje za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina

Division for suppressing organised crime, corruption, terrorism and war crimes

Specijalni tužilac za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina

Special prosecutor for suppressing organised crime, corruption, terrorism and war crimes

Opšta sjednica Vrhovnog suda

Supreme Court Bench

Disciplinsko vijeće Tužilačkog savjeta

Disciplinary Committee of the Prosecutorial Council

2. NAZIVI OSNOVNIH DOKUMENATA EVROPSKE UNIJE ENGLESKI

CRNOGORSKI

Treaty establishing the European Community of Coal and Steel (ECSC Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik (Ugovor o EZUČ)

Treaty of Paris

Pariski ugovor

Treaty establishing the European Community (EC Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice (Ugovor o EZ)

Treaty establishing the European Economic Community (EEC Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice (Ugovor o EEZ)

202

Glosar

Treaty establishing the European Atomic Energy Community (EAEC Treaty, Euratom Treaty)

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju (Ugovor o EZAE, Ugovor o Euroatomu)

Treaties of Rome

Rimski ugovori

Treaties establishing the European Communities

ugovori o osnivanju evropskih zajednica

Treaty on European Union (EU Treaty)

Ugovor o Evropskoj uniji (Ugovor o EU)

Maastricht Treaty / Treaty of Maastricht

Ugovor iz Mastrihta

Amsterdam Treaty / Treaty of Amsterdam

Ugovor iz Amsterdama

Treaty of Nice

Ugovor iz Nice

Single European Act (SEA)

Jedinstveni evropski akt (JEA)

Treaty between the AAA (Member States of the European Union) and the BBB concerning the accession of the BBB to the European Union (to the European Economic Community and the European Atomic Energy Community)

Ugovor između AAA (država članica Evropske unije) i BBB o pristupanju BBB Evropskoj uniji (Evropskoj ekonomskoj zajednici i Evropskoj zajednici za atomsku energiju)

Treaty concerning the accession of the BBB to the European Union

Ugovor o pristupanju BBB Evropskoj uniji

Treaty of Accession from 19../ 19.. Accession Treaty

Ugovor o pristupanju iz 19..

Treaty of Accession of BBB

Ugovor o pristupanju BBB

Act concerning the conditions of the accession of the BBB and the adjustment to the Treaties (on which the European Union is founded)

Akt o uslovima pristupanja BBB i prilagođavanja ugovorima (na kojima se zasniva Evropska unija)

Act concerning the conditions of accession and the adjustments to the Treaties

Akt o uslovima pristupanja i prilagođavanja ugovorima

Act of Accession from 19..

Akt o pristupanju iz 19..

Act of Accession of BBB

Akt o pristupanju BBB

Protocol on the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank

Protokol o Statutu Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke

203

Glosar

Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank

Statut Evropskog sistema centralnih banaka i Evropske centralne banke

Protocol on the Statute of the Court of Justice of the European Communities

Protokol o Statutu Suda pravde evropskih zajednica

European agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the XXX, of the other part

Evropski sporazum o pridruživanju između evropskih zajednica i njihovih država članica, s jedne strane i XXX, s druge strane

Fourth ACP-CE Convention of Lomé

Četvrta konvencija iz Lomea između AKP i EZ

3. NAZIVI PUBLIKACIJA EVROPSKE UNIJE Official Journal of the European Communities (OJ)

Službeni list evropskih zajednica (Sl. list)

Official Journal of the European Union (OJ)

Službeni list Evropske unije (Sl. list)

European Court Reports (ECR)

Zbirka sudskih odluka (ZSO)

204

Glosar

205