Pravo Evropske Unije

Opšta pravna načela kao ustavni okvir Ni jedan pravni sistem ne može sva pitanja regulisati pisanim izvorima prava i sudovi u postupku tumačenja i prrimjene pravapozivaju se na izvore nepisanog prava i takvi izvori čine dio ustavnog okvira evropske zajednice i evropske unije. Ovi izvori su sadržani u opštim pravnim principima ili načelima i opštim pravilima međunarodnog prava. U opštem i opisnom smislu se označavaju kao opšta nepisana pravila koja se nalaze u osnovi pravne strukture zajednice. Pream sadržini i pravnoj snazi , načela su apstraktna pavila veće pravne snage od odredbi konkretnih skundarnih izvora komunitarnog prava. O postojanju opštih načela kao izvora komunitarnog prava govore članovi 220.i 230. Ugovora o osnivanju Evropske zajednice. Sud pravde je prilikom tumačenja ustanovio njihovu nepotpunost i izvukao ovlaštenje da takvui prazninu popuni stvaranjem opštih pravnih načela. Države članice su prihvatile tu djelatnost Suda pravde zato što su im takva načela bila poznata iz svojih (nacionalnih) unutrašnjih pravnih sistema. Njihova sadržina i značenja su se uglavnom poklapala sa postojećim u državama članicama. Na njihovu primjenu upućuje Ugovor o osnivanju Evropske unije tako što Sud pravde i Prvostepeni sud dužni da obezbjede poštovanje prava , a Sud pravde je nadležan da kontroliše zakonitost akata. U Ugovoru o osnivanju Evropske unije nisu bila formulisana opšta načela i sud pravde je praktično ih osmislio kroz tumačenje odredbi Ugovora o osnivanju. Sud pravde je stvarao opšta pravila u postupku konkretne primjene komunitarnog prava, nakon što je nastao konkretan spor, kao rješenje za konkretan slučaj. U postupku nastajanja razlikuju se 2 faze : faza osmišljavanja i faza primjene tj.induktivna i deduktivna faza. Sud se na opšta načela poziva samo kada ga na to izričito upućuje odredba u pravnom tekstu i po sopstvenom nahođenju da bi popunio prazninu u pisano izvoru prava. Podjela Opšta pravna načela se dijele na: 1. Konstitutivna načela ili načela koja čine osnovnu strukturu zajednice. Ona upućuju na odnose koji postoje između Zajednice i država članica, kao što je načelo supriornosti, dodjeljenih ovlaštenja supsidijarnosti i saradnje. 2. Načela koja potiču iz prava i tiču se odnosa između pojedinaca i komunitarne ili nacionalne vlasti. U ovu grupu spadaju : načelo jednakosti, pravne sigurnosti, proporcionalnosti, zaštite legitimnih očekivanja i osnova prava 3. Načela materijalnog komunitarnog prava i ona čine osnovu osnovnih sloboda ili specifične komunitarne politike Po prirodi i sadržini razlikuju se prinudna pravna načela, regulativna pravila i opšta načela svojstvena komunitarnom pravnom poretku. 1. prinudna pravna načela predstavljaju obavezujuća pravna pravila koja su sudovi dužni da primjenjuju bez obzira da li na njih upućuju Osnivački ugovori 2. regulativa pravila se primjenjuju u slučaju kada u pravu jedne države određeno pitanje nije pregulisano pozitivnim pravom, a odgovarajuća

rješenja postoje u pravu neke od država članica. Upućivanje na nacionalna prava država članica nije obavezno sud je iz pravnih sistema država članica razvio sleđeća načela: načelo nediskriminacije, načel proprcionalnosti, načelo pravne sigurnosti, načelo zaštite legitimnih očekivanja i načelo zaštite osnovnih ljudskih prava i pravo na odbranu. 3. opšta načela svojstvena komunitarnom pravnom poretku stvorio je i razvio Sud pravde u postupku tumačenja i primjene komunitarnog prava.u ova načela spadaju: načelo supsidijarnosti, načelo solidarnosti, načelo nediskriminacije po osnovu državljanstva, načelo slobode prometa robe, kretanja lica, pružanja usluga i osnivanje preduzeća i načelo sloboode kretanja kapitala. Funkciaj opštih načela u komunitarnom pravu Opšta načela imaju trostruku funkciju: da pomognu u tumačenju, da služe kao osnov za ispitivanje zakonitosti i da pruže pravni osnov za vanugovornu odgovornost. Na primjenu opštih pravnih načela sudovi se pozivaju u 2 slučaja: tumačenju postojećih odredbi i kod popunjavnja pravnih praznina. Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice Sud pravde nije ovlašten da stvara pravo tako da on svoju legislativnu funkciju maskira kroz proces tumačenja. Rezulatat tumačenja nije samo nalaženje pravog značenja već stvaranje pravila za rješenje konkretnog slučaja koje će imati opštu primjenu.. sud pravde je na početku svog rada suočen sa popunjavanjem brojnih pravnih praznina. Zato je aktivna uloga Suda obuhvatala ne samo rješavanje konkretnepravne praznine već i stvaranje pravila za buduće slučajeve. Opšta načela kao izvor za ocjenu zakonitisti komunitarnih propisa. U postupku za ocjenu zakonitosti komunitarnih akata sekudarnog zakonodavstva i drugih mjera i akcija koja preduzimaju organi Zajednice mogu pozivati države i pojedinci. Zainteresovani subjekti mogu zahtjevati prispitivanje zakonskih i upravnih akata koje su donijele države članice. Povreda opštih načela kao osnov vanugovorne odgovornosti. Opšta načela pružaju pravni osnov za vanugovornu odgovornost organa Zajednice u slučaju kaad su ih povrijedili svoji ponašanjem. Osnovna ljudska prava kao dio ustavnog okvira U Rimskom ugovoru o osnivanju iz 1957.god nije bilo odredbi o zaštiti osnovnih ljudski prava. Tako je i Sud pravde odbijao da ljudska prava tretira kao izvor komunitarnog prava. Sud pravde je 1966. god zauzeo stav da evropska zajednica ne raspolaže potrebnim nadlženostima da pristupi Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima. U slučaju Stauder Sud je priznao osnovna ljudska prava kao dio opštih pravnih načela Zajednice kojima je dužan da obezbijedi zaštitu. Sud nije odredio njihovu sadržinu i tako se problemu određivanja njihove sadržine pristupa na 2 načina:pozitivistički i objektivistički. Prema prvom pristupu, ljudskim pravima se smatraju ona koja su izričito navedena u ustavu. Prema drugom pristupu, ljudska prava određuju ustavne vlasti tj.legislativni organi i sudovi u procesu demokratske diskusije jer ona nisu unaprijed navedena. U slučaju Internacionale Handelsgesellschaft Sud pravde je ponovip da poštovanje osnovnih ljuskih prava čini

integralni dio opštih pravnih načela. Ova presuda je značajna jer se ponavlja stav da se superiornost komunitarnog prava odnosi na sve nacionalne propise, uključujući i ustave država članica i da njihova ustvane vrijednosti prdstavljaju inspiraciju za poštovanje ljuskih prava u komunitarnom poretku. U slučaju Nold, Sud je proširio izvore ljudskih prava i na međunarodne konvencije koji bi trebalo da posluže kao vodiči za njihovu zaštitu. U slučaju Hauer, Sud je prvi put ukazao na konvenciju o osnovnim ljudskim pravima i slobodama. Popravnoj prirodi i sadržaini ova prava se dijele na : ekonomska i svojinska prava, građanske i političke slobode i prava na odbranu. U ekonomska i svojinska prava spadaju: pravo svojine, sloboda trgovine, pravo preduzetništva i sloboda vršenja usluga. U građanske i političke slobode spadaju:ljudsko dostojanstvo, vjerska jednakost, sloboda izražavanja, zabrana diskriminacije na osnovu pola i dr. U Ugovoru o osnivanju Evropske unije 1992.god, Unija se obavezala da će poštovati osnovna prava koja su garantovana Evropskom konvencijom o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda. Ljudska prava i sud u Strazburu. Sud pravde je oklijevao da prihvati ljudska prava kao opšte načelo da se njegova nadležnost ne bi poklopila sa nadležnošću Suda za zaštitu ljudskih prava iz Strasbura. Sud pravde je ljudska prava štitio samo u okviru Zajednice i samo kao dio nepisanih opštih principa komunitarnog prava u granicama svoje nadležnosti jer Evropska zajednica nije pristupila Konvenciji o osnovnim ljudskim pravima i slobodama. Građani evropske unije su se obraćali Sudu iz Strazbura u slučajevima kada su smatrali da su im organi Zajednice oštetili prava po osnovu Konvencije o osnovnim ljudskim pravima. Povelja o ljudskim pravima kao izvor komunitarnog prava. Povelja je usvojena svečanom proklamacijom predstavnika Evropskog parlamenta, Savjeta i Komisije u Nici 7.12.2000. god i kao takav dokument ne predstavlja izvor komintarnog prava. Poveljom su predviđena prava kao minimalni standard u zaštiti ljudskih prava u okviru Evropske unije. Tako je Sud pravde obavezan da u tumačenju komunitarnog prava uzme u obzir i praksu Suda iz Strasbura. Povelja s esastoji od 6 obimnih naslova: dostojanstvo, sloboda, jednakost, solidarnost, građanska prava i pravda. U Povelji je napravljena razlika između prava, sloboda i načela. Tako su organi Unije i države članice dužne da poštuju prava, a da uzimaju u obzir načela. Načelo jednakosti Pojam jednakosti možemo posmatrati u formalnom i sadržinskom smislu. U formalnom smislu se pod ovim pojmom podrazumjeva jednaka i ili na isti način primjena pravnih propisa i isti položaj pred sudom odn.zakonom. Jednakost u materijalnom smislu znači da pravo ne smije praviti diskriminaciju između građana na arbiternoj osnovi. Ugovorom o osnivanju državama članicama je nametnuta obaveza da na jednak način postupaju prema državljanima država članica po razlčitim pitanjima. Priznavanje prava na jednak tretman je viđeno kao demokratska garancija koja sprečava Zajednicu i nacionalne vlasti od nametanja različitog tretmana bez opravdnaih razloga.Prema članu 14.Konvencije , uživanje prava i sloboda iz konvencije mora biti osigurano bez diskriminacije po bilo kojem osnovu.

Načelo pravne sigurnosti i zaštite legitimnih očekivanja Načelo pravne sigurnosti izražava pretpostavku da subjekti prava moraju znati za postojanje prava kako bi svoje ponašanje prilagodili njegovoj sadržini. Prana pravila moraju biti jasna i precizna kako bi osigurala da situacije i pravni odnosi regulisani komunitarnim pravom budu predvidivi. Poštovanje načela pravne sigurnosti garantuje da će pravni proposo za sve vrijeme važenja biti primjenjivani strogo u skladu sa njihovom formacijom. Iz načela pravne sigurnosti je izvedeno načelo legitimnih očekivanja . njegovu sadržinu čini očekivanje pravnih subjekata da se sadržina prava ne razlikuje od onog što se razmno očekuje.od ovog načela se očekuje da obezbijedi pravnu zaštitu samo protiv individualnih mjera, dok je u komunitarnom pravu Sud pravde proširio njihovu primjenu na ocjenu zakonitisti legislativnih mjera. Načelo pravne sigurnosti je formulisano sa većim stepenom apstrakcije i neodređenosti. Pravna priroda Evropske zajednice Priroda Evropske zajednice može se analizirati u ekonomskom, političkom i pravnom smislu. U ekonomskom smislu Evropska ekonomska zajednica je Rimskim ugovorom osnovana kao oblik međunarodne integracije čiji je nivo poznat kao ekonomsko tržište. Evropska zajednica je zajednica zasnovana na poštovanju prava i koja polaže računa svojim građanima tj.društveno odgovorna zajednica. Shvatanja o pravnom i političkom karakteru Evropske zajednice se grupišu u 3 grupe. Prvu grupu čine shavatanja prema kojima evropska zajednica predstavlja naddržavni i nadnacionalnu tvorevinu. Prema nadnacionalističkom shvatanju između Evropske zajednice i drugih međunarodnih organizacija postoje suštinske razlike koje se sastoje u tome što se kod međunarodnih organizacija odnosi država članica zasnivaju na načelima uzajamne saradnje i poštovanja neokrnjenog suveriniteta, dok u okviru Evropske zajednice dolazi do prenošenja ovlaštenja i dijela suveriniteta sa države članice na samu Zajednicu. Evropska ekonomska zajednica predstavlja integracionu zajednicu kojoj su države članice nepovratno dodijelile dio svojih suverenih prava i u tim okvirima je učinile nadnacionalnom ili autonomnom organizacijom. Države članice stupanjem u Zajednicu su joj dodijelile određenja ovlašćenja i u tim oblaszima ograničile svoja suverena prava. Prema drugom shvatanju evropska zajednica ima dvojnu (mješovitu) prirodu, pa se i u njenom pravnom sistemu prepliću međunarodni i nacionalni elementi. Pravna priroda Evropske unije Sporazumom iz Manstrihta Evropska unija je određena na dinamički način, ali pravno nerazumljivim jezikom, kao pojava u nastajanju i dogradnji. Nerazumjevanje odnosa između Evropskih zajednica i Evropske unije je uzrokovano činjenicomda su Evropske zajednice smatrane osnivačima, ali ne i dijelovima ili članovima Evropske unije. Ovu dilemu je na neki način riješio njemački Savezni ustavni sud stavom da je Evropska unija pravno odvojena od Evropskih zajednica i da ne predstavlja njihov prost zbirni pojam. U pogledu praneprirode Sud je zauzeo stav da ej Evropska unija jedinstveni entitet u političkom i pravnom smislu.

Razriješenje nije dato ni na Međuvladinoj konferenciji u Amsterdamu kaad ej odbijen prijedlog Holandije da se Unija tretira kao pravni slijedbenik Evropskih zajednica. U svakodnevnom političkom, pa čak i u stručnom govoru u državama članicama i u trećim državam, Evropska unija je shvatana kao kao nasljednica i zamjena postojećih Evropskih zajednica, kao vrlo speecifičan međunarodni entitet. Evropska unija bi se mogla shvatiti kao poseban politički okvir koji bi trebalo da omogući takvu saradnju država članica evropske unije koji bi u kasnijem periodu prerastao u funkcionalni pravno politički savez federativnog ili konfederativnog tipa. Pravni subjektivitet Evropske unije Pitanje utvrđivanja pravnog subjektiviteta Evropske unije ima teoretski i praktični značaj. U teorijskom smislu od odgovora na ovo pitanje zavisi pravna priroda evropske unije i priroda njenog odnosa prema Evropskim zajednicama i državama članicama, a posredno odnosa prema pojedincim-državljanima država članica. Normatini odnos. U Ugovoru o osnivanju Evropske unije pravni subektivitet je jedino bio priznat Evropskim zajednicama. Odredbama člana 281. Ugovora o osnivanju Evropske zajednice, Evropskoj zajednici je bilo izričito priznato svojstvo pravnog lica. Ugovorom o osnivanju Evropske unije se Uniji ne priznaje pravni subjektivitet ali se pred nju stavljaju zadaci koje treba da ostvari i data su joj određena ovlašćenja i to odredbama članova 2,6,24 i 38. Ugovora o osnivanju Evropske unije. Odredbama člana 2.pred Evropsku uniju je postavljen zadatak da na makro planu potvrđuje svoj identitet na međunarodnoj sceni vođenejm zajedničke spoljne i bezbjednosne politike, a na mikro planu da jača zaštitu prva i interesa državljan svojih država članica uspostavljanjem prava građanstva Unije. Odredbama člana 6. Ugovora , Uniji je biloo dato široko ovlašćenje da obezbjeđuje neophodna sredstva za ostvarivanje svojih ciljeva i za uspješno vođenje svojih politika. Odredbama članova 24.i 38. bil je dato Savjetu ovlašćenje, u slučajevima kada je u okviru primjene odredbi o zajedničkoj spoljnoj i bezbjednosnoj politici zaključi sporazum sa jednom ili više država ilimeđunarodnih organizacija i da ovlasti predsedavajućeg da u tom cilju otpočne pregovore. Shvatanja o teoriji. Jedni su smatrali da samo Evropske zajednice uživaju međunarodni pravni subjektivitet, a drugi da i da Zajednice i Unija imaju svojstva koja ih čine subjektima međunarodnog prava. Prema mišljnju autora iz prve grupe e u pravnom smislu tretirana kao tradicionalni mehanizam međunarodnog prava koji je zasnovan na pregovorima između država koje nastupaju kao strane ugovornice, a ne kao članovi organizacije. Prema drugom shvatanju, Unija je shavatan akao jedinstvena međunarodna organizacija koja objedinuje postojeće Evropske zajednice i mehanizme saradnje koji su obuhvaćeni drugim i trećim stubom. U teoriji međunarodnog prava prisutna u 3 shvatanja o pravnom subjektivitetu: teorija volje, objektivna teorija i teorija pretpostavljenog subjektiviteta.prema teoriji volje, organizacija ima pravni subjektivitet samo ako su države članice u tom smislu na izričit način iskazale svoju volju u osnivačkom aktu. Prema objektivnoj teoriji, subjektivitet se priznaje samo onoj međunarodnoj organizaciji koja ima najmanje jedan organ koji je različit od država članica.prema trećem shavtanju, organizacijama se pretpostavlja ili podrazumjeva pravni subjektivitet ako su im povjereni određeni spoljni poslovi, kao što je zaključivanje međunarodnih sporazuma.

Prema prvom shavtanju Evropskoj uniji se ne može priznati pravni subjektivitet jer takvu volju nisu imale države članice kao osnivači. U spoljnim odnosima, Unija može nastupati samo preko zajednica ili država članica. U trećim državama Evropska unija može djelovati samo preko konzularnih ili diplomatskih predstavništva dražava čalnica ili preko delegacije Komisije u tim državama. Ovoj grupi shavatnja pripadaju i ona koja prećutno postojanje pravnog subjektiviteta uslovljavaju ispunjenjem 3 uslova. Prvo, da je aktom o osnivanju organizacije predviđen takav postupak odlučivanja koji omogućuje da se odvojene volje članica vrate u jedinstvenu volju institucije. Drugo, da organizacija raspolaže spoljnim nadležnostima, i prema svojim članovima i prema treći državama i organizacijama. I treće, ako drugi međunarodni učesnicimoraju da prihvate pravni subjektivitet kako bi organizacija bila efikasna. Pravne i političke teorije pravni subjektivitet Unije izvalče iz postojanja Evropskog Savjeta kao sopstvenog organa i od ovlašćenja koja su mi povjerena odredbama člana 24. Ugovora koj glase: 1. kada je u okviru primjene ovog naslova neophodno da se zaključi sporazum između jedne ili više država ili međunarodnih organizacija, Savjet može da ovlasti predsjedavajućeg, kome će prema potrebi pomagati Komisija, da otpočne pregovore. 2. Savjet će donositi jednoglasne odluak kada sporazum obuhavata pitanje za koje je potreban jednoglasan kod donošenja internih odluka 3. kada se sporazumom predviđa primjena zajedničke akcije ili zajedničkog stava, Savjet će odlučivati kvalifikovanom većinom u skladu sa čalnom 23, tačka 4 4. kada sporazum obuhavata pitanje internih odluka, ili mjera za čije usvajanje je potrebna kvalifikovana većina, Savjet će odlučivati kvalifikovanom većinom u skaldu sa članom 34, tačka 3 5. nijedan sporazum neće biti obavezujući za onu državu članicu čiji prestavik u Savjetu izjavi da je ona obavezna da se povinuje zahtjevima svoje ustavne procedure 6. sporazumi koji se zaključe pod uslovima navedenim u ovom čalnu će biti obavezujući za organe Unije U pravnoj teoriji se postavljaju 3 pitanja:1. ko zaključuje međunarodne sporazume: Savjet kao organ Unije ili kao kolektivni organ država članica, 2.ko je vezan tako zaključeniim sporazumom: Unja, Unija i države članice ili samo države članice. I treće: precizirati odnos između članova 24 i 38 ugovora o Evrpskoj uniji. Pobornici postojanja subjektiviteta Evropske unije odgovor a prvo pitanje zasnivaju na činjenici da Predstavništvo nije organ Unije, u smislu člana 13. Ugovora o Evropskoj uniji, ali predstavljaa Uniju u pitanjiima zajedničke spoljne i bezbjednosne polituke. Protivnici ovakvog shvatanja smatraju da odredba člana 3 Ugovora o Evropskoj uniji objašnjava samo načina rada u Unji tj.da Unijau spoljnim odnosima može nastupati samo preko Zajednica i država članica. U unutrašnjim odnosima, nastupa preko organa koje pozamljuje od Zajednice i pravnih instrumenta Zajednice. Osnovni organi Evropski zajednica: Evropski parlamentz, Savjet, Komisija i Sud pravde vrrše svoja ovlašćenja u skladu sa ciljevima previđenim Ugovorom o osnivanju Evropskih zajednica i Ugovorom o osnivanju Evropske Unije.

Prema trećem shavatnju od presudnog značaja su zadaci koji su pred organizaciju postavljeni. Ako su zadaci karaktera da njihovo ostvarivanje pretpostavlja postojanje sopstvenog pravnog subjektiviteta onda se može priznati kao pretpostavljeni. Ugovorna sposobnost Unije se može proširiti i na one akte i radnje na koje Unija nije izričito ovlašćena osnivačkim aktom, ako se njihovo poduzimanje podrazumijeva prema statutu ili prozilazi iz postvaljenih zadataka. Subjektivitet se može priznati kaad nije izričito utvrđen u osnivačkom aktu ako je u tom pravcu postojala jasna namjera osnivača. Pošto je nesumnjivo da je Osnivačkim ugovorima pravni subjektivitet priznat Evropskim zajednicama iz odredbi člana 3(1) Ugovora o osnivanju , prema kojem Unija posuđuje jedinstvene institucije Zejdnica, može se izvesti jedinstvo Evropske unije i Evropskih zajednica. Nakon amsterdamskih izmjena, Ugovorom o osnivanju je prećutno priznato pravo Evropskoj uniji da u spoljnim poslovima preduzima neke mjere koje će postepeno legalizovati njen pravni subjektivitet. Pravni subjektivitet je shvaćen kao nezavisno postojanje međunarodnog pravnog sistema. Pod ugovornim kapacitetom je shvaćena sposobnom sticanja prava i preduzimanje obaveza sporazumima koji su regulisani međunarodni pravom. Sudska praksa. Sud pravde Evropskih zajednica nije zauzeo stav u pogledu pravnog subjektiviteta Unije. Njemački Savezni ustvni sud je zauzeo stav da odredbe člana F(3) Ugovora o osnivanju ne dodijeljuju Uniji ovlaćenja koja su potrebana za ostvarivanje Ugovorom postavljenih ciljeva, niti postoje dokazi da su ugovornice imale takvu namjeru, ni namjeru da stvore nezavisni pravni subjekt. Odnos Zajednice/Unije prema državama članicama i pojedincima Odnos Zajednice/Unije prema državama članicama je regulisan opštim načelom lojalnosti i saradnje država članica koji je konkretizovan načelima direktne primjene. Organi Evropske ekonomske zajednice ostvarivanja Ugovoro o osnivanju postavljenih ciljeva donijeli više od 20000 akata sekundarnog zakonodavstva, a sud preko 4000 presuda, dok su drćave članice u cilju njihovog sprovođenja donijele i niz propisa za sprovođenje. U državama članicama praktično primjenjuju 3 vrste propisa koje paralelno primjenjuju: komunitarni, unutrašnji implementirajući propisi i nacionalni propisi. Komunitarno pravo nastaje van države. Ono predstvalja strano pravo, pa se primjena njegovih normi u državama članicama ne podrazumjeva, već prethodono mora bitiunijeto od strane nacionalnih pravnih poredaka. Komunitarno pravo mora biti uvedeno u domaći pravni poredak jer zajednica ne raspolaže sopstveno amijom i policijom kojima bi na prinudan način obezbijedila primjenu tog prava. Primjena komunitarnog prava ostvaruju pred organima držaav članica, donošenje upranih akata po proceduri propisnoj u svakoj državi. Zajednica je ojačala svoju samostalnost svog pravnog poretka dobijanjem prava n afederalnu prinudnu tužbu. Odrebama clana 228(2) Ugovora o osnivanju , dato je pravo Komisijida u slučajevima kada ocijeni da država članica nije ostvarila odluku Suda pravde , o tome obavijesti Sud pravde i predloži visinu paušalnog iznosa ili novčane kazne. Primjena komunitarnog prava pred upravnim organima zajednice i Sudom pravde ide samo do stadija izvršenja odluke odn.presude.

Uneseno komunitarno pravo postaje dio unutrašnjeg pravnog sistema sopsobno da bude primjenjeno od nacionalni sudova. U riječniku komunitarnog prava to se označava kao direktna primjena. Načelo direktne primjene Primarni i sekundarni izvori komunitarnog prava mogu postati sastavni dio unutrašnjih pravnih sistema država članica ili prema pravilima međunarodnog prava ili prema sopstvenim pravilima. Pravnu prirodu komunitarnog prava je rješavao Sud pravde.sud pravde je u početku zauzeo stav da je komunitarno pravo dio međunarodnog prava ali je kasnije stvoren poseban sui generes sistem prava koji je nakon stupanja na snagu Ugovora o osnivanju postao sastavnio dio pravnih sistema država članica koji su njihovi sudovi obavezni da primjenjuju. Osobenost tako stvorenog komunitarnog prava se ogledala u i osobenom načinu njegovog inkorporisanja u unutrašnje sisteme država članica što je u pravnoj teoriji označeno pojmom direktna primjena. Pojam i svrha načela. Pod idrektnom primjenom se podrazumjeva podesnost odrebi pravnih normi komunitarnog prava da budu neposredno ili direktno unesene u unutrašenje pravne sisteme država članica, bez intervencije nacionalnih legislativnih ili upravnih vlasti. Državnim organima je zabranjeno da na bilo koji način spriječe njihovu primjenu ili da unošenjem u nacionalno pravo maskiraju komunitarno porijeklo tih normi Opštim pojmom direktne primjene objašnjava se način na koji izvori komunitarnog prava postaju važeće pravo u unutrašnjim pravima država članica, dok se pod pojmom direktno dejstvo objašnjava sudska primjena tih odredbi. Sud pravde u slučaju Simmenthal je direktnu prmjenu definisao kao potpunu i jednakobraznu primjenu propusa komunitarnog prava u svim državama članicama-od momenta stupanja do pa sve dok su na snazi.te odrebe su direktan izvor prava i obaveza za sve adresate-subjekte komunitarnog prava (države članice ili pojedinci). S obzorom da direktna primjena sranog prava dovodi u pitanje suverinitet odnosne države, Sud pravde je direktnu primjenu uredbi obrazložio osobenom prirodom Zajednice i tako stvorenog komunitarnog prava iz činjenice da su se države članice odrekle dijela suvereniteta, da bi prenjele potrebna ovlašćenja na organe Zajednice. Praktični razlozi za stavranje načela direktne primjene mogu se naći u nastojanju Zajednice da u svim državama članicama obezbijedi jedinstvenu i jednobraznu primjenu svojih propisa kako bi se njihovom primjenom ostvarili zajednički ciljevi. Reakcija država članica. Nakon što je Sud pravde osmislio načelo direktne primjene , bilo je neophodno da ga prihvate sudovi država članica. Osnov za priznavanje načela mogao se ralikovati zavisno od toga da li je komunitarno pravo tretirano na isti način kao i međunarodno pravo i zaviso od toga da li je u konkretnoj državi članici prihvaćena monistička ili dualistička koncepcija o odnosu međunarodnog iunutrašnjeg prava. Prvu dilemu ej riješio Sud pravde stavom da je komunitarno pravo sui generis i da pravni pojam evropske zajednice odražava monistički pristup. Sud pravde u slučaju Van Duyn ističe razliku između direktne primjene i direktnog dejstva stavom da su uredbe direktno primjenjive na osnovu člana 189.Ugovora o osnivanju, a da po samoj prirodi imaju direktno dejstvo.

Kada je u pitanju Ugovor o osnivanju, njegovo unošenje u unutrašnje pravne sisteme držaav članica je moglo biti objašnjeno samo u skladu sa monističkim ili u dualističkim shavatnjima odnosa međunarodnog i unutrašnjeg prava. Prema dualističkom shvatnju, međunarodno i nacionalno pravo postoje u dva nezavisna sistema.ako se ovo shvatanje proširi na komunitarno pravo njegova primjena u državama članica ne bi bila moguća. Prema monističkoj koncepciji međunarodno i unutrašnje pravo čine dijelove jedinstvenog pravnog sistema univerzalnog ili prirodnog prava. Inkorporacija Osnivačkih ugovora Osnivački ugovori po načinu postanka predstavljaju međunarodne ugovore koje su zaključile države članice prilikom osnivanja ili pristupanja Zajednici. Međunarodno pravo nije razvilo univerzalna prava o načinu unošenja sopstvenih normi u nacionalne pravne poretke i tako se te norme unose u skladu sa njihovim unutrašnjim ustavnim pravilima. Normama međunarodnog prava nametnuta je obaveza državama da obezbjede njegovo poštovanje na sopstvenoj teritoriji. Međunarodni ugovori podsjećaju na komunitarna upustva kao sekundarne izvore komunitarnog prava. Kod unošenja međunarodnih ugovora koriste se 2 metoda: metod transformacije i metod adopcije. Uvođenje Osnivačkih ugovora u unutrašnja prava predstavlja preduslov za priznanje komunitarnog prava kao važećeg ili pozitivnog prava, kao i za priznanje direktnog dejstva. Metod transformacije Prema metodu transformacije, prema dualističkom shavatnju, međunarodno pravo ne obavezuje države prema svojoj prirodi, niti čini dio njihovih unutrašnjih pravnih sistema.da bi međunarodno pravo bilo uvedeno u unutrašnje pravo mora se trnsformisati tj,donijeti poseban akt kojim država izjavljuje da odobrava njegovu primjenu na svojoj teritoriji.. to čine predstavnička tijela po unutrašnjooj ustavnoj proceduri. Ovlašćenja nacionalnih vlada su sužena i iscrpljuju se u pravi na vođenje pregovora i zaključivanje ugovora. Nacionalni organi primjenjuju nacionalne propise u kojima su transformisane norme međunarodnog prava. Ovakav metod ispoljava niz nedostatka, koji se ispoljavaju u tome što: 1. proces transformacije zahtjeva određeno vrijeme, a to odlaže primjenu zaključenog međunarodnog prava 2. postoji realna opasnost da parlamenti dopune ili izmjene usvojene međunarodne sporazume 3. usvojena međunarodna prava nemaju svoj posebni status, već predstavljaju dio unutrašenjeg prava 4. ovakav metod se ne može prmjeniti u slučajevima kad transformacijom treba izvršiti obavezujuću odluku međunarodne organizacije Praktične posljedice su što međunarodno pravo unošenjem u unutrašnje pravo države članice gubi elemente međunarodnog prava i postaje dio unutrašnjeg prava. U okviru Zajednice ovaj metod ne koristi ni jedna od država članica, mada su tipični

predstavnici dualističkog shavatanja Velika Britanija, Danska i Irska, a ublaženu varijantu koriste italija i Njemačka. Ublaženja se sastoje što vlade ovih posljednjih država članica nisu slobodne da pristupe međunarodnim ugovorima dok ne obezbjede odobrenje svojih parlamenta. Parlamenti mogu u potpunosti odobriti ili odbiti, ali ne i mijenjati međunarodni sporazum. U Njemačkoj se odobrenje daje u formi zakona, koji se međunarodno pravo inkorporiše u unutrašnje pravo. Nakon toga, pravila eđunarodnog prava postaju obavezujuća u nacionalnim pravima i priznata im je superiornost u odnosu na unutrašnje pravo. Pošto međunarodni sporazumi imaju istu pravnu snagu kao i unutrašnji zakoni, ustavni sudovi oviih država su morali da cijene njihovu ustavnost i zakonitost u skladu sa unutrašnjim pravom. U Danskoj se takođe zahtijeva saglasnoost parlamenta, ali dobijanje saglasnosti ne znači da je međunarodni akt uveden u unutrašnji pravni sistem. Metod adopcije Ovaj metod se koristi u državama članicama u kojima je prihvaćeno monističko shvatanje prava. Prema monističkom shavatnju, pravo se tretira kao univerzalna jedinstvena pojava, čije dijelove čine unutrašnje i međunarodno pravo. Ustavima država članica koje imaju ovakvo shavatanje (Francuska, Belgija, Holandija, Grčka, Španija i Portugal) je određena obaveza domaćim sudovima da neposredno primjenjuju međunarodno pravo ali to ne znači da je međunarodno pravo superiorno odnosu na domaće unutrašnje pravo. Ovo pitanje se rijšava ili prema pravilu prioriteta ili se superiornost međunarodnog prava izvodi iz njegove prirode. Direktna primjena sekundarnih izvora Kojim propisima je priznata direktna primjena. S obzirom da je odredbama člana 249(2) Ugovora o osnivanju, ustanovljena direktna primjena uredbi, to je prihvatanjem Ugovora o osnivanju važnost uredbi automatski obezbijeđena. Inkorporisanjem Ugovora o osnivanju u unutrašnje pravne sisteme, države članice su se obavezale na njegovo poštovanje i sprovođenje. Sud pravde je direktnu primjenu priznao i nakon isteka perioda za implementiranje, ako u tom vremenu nisu donijete implementirajuće mjere, kao i odlukama. Priznanje direktne primjene od strane država članica. Nakon što je Sud pravde proglasio i direktnu primjenu drugih izvora komunitarnog prava, sudovi i pravna teorija u državama članicama su morali da nađu objašnjenje zašto takve propise priznaju kao dio unutrašnjeg prava. Problemi su postojali u onim državama u kojima je prihvaćena dualistička koncepcija (Italija, Njemačka, Velika Britanija, Irska, Danska, Švedska i Finska). Sudovi ovih država su direktnu primjenu komunitarnog prava bazirali na odredbama akata Ugovora o osnivanju. U državama u kojima je prihvaćena monistička koncepcija (Holandija, Luksemburg, Francuska) ne nastaju problemi kod neposredne primjene komunitarnog prava jer se sva pravila međunarodnog prava uvode u domaći pravni poredak bez ikakvih nacionalnih mjera.

Načelo superiornosti Pojam i suština.Sud pravde je u slučaju Humblet v. Belgium obavezao Belgiju da ukine unutrašnje mjere nametnute unutrašnjim zakonom o porezima iz 1948.god koje su bile u suprotnosti sa komunitarnim pravom. Sud je takvu odluku zasnivao na monističkom shvatanju međunarodnog prava. U obrazlženju odluke Sud je istakao da ova obaveza proističe iz Ugovora o osnivanju Evrpske zajednice za ugalj i čelik i Protokola (o privilegijama i imunitetima) koji imaju snagu prava u državama članicama nakon njihove ratifikacije i imaju prioritet nad nacionalnim pravom. U slučaju Costa v.ENEL, Sud je zauzeo stav da je prioritet komunitarnog prava potvrđen odredbama člana 189. (Ugovora o osnivanju) formulacijom da su odredbe obavezujuće i direktno primjenjive u državama članicama. Ovakava odredba bi mogla biti poništena putem legislativnih mjera kojim bi se priznala superiornost nad komunitarnim pravom. Sprovođenje komunitarnog prava ne može biti različito od države do države, zavisno od domaćeg prava, a da se time ne dovede u pitanje ostvarivanje ciljeva Ugovora. I u nizu kasnijih odluka Sud pravde je ostao doslijedan shavatnju o superiornosti i sui generis komunitarnog prava. Sud je primat komunitarnog prava izvlačio iz njegove autonomije , pa je autonomija jedna od osnovnih odlika komunitarnog prava. Sud je svoj stav iznio u slučaju Molkerei stavom da je komunitarno pravo potpuno nezavisno od zakonodavnih akata država članica. Reakcija država članica. Praksa pokazuje da sudovi država članica nisu odmah prihvatili superiornost komunitarnog prava u odnosu na sve unutrašnje propise. Dileme su postojale kod država članica u kojima je vladala dualistička koncepcija .dilee su bile posebno izražene kod italijanskih, francuskih i njemačkih sudova. Njemački ustani sud je u jednom slučaju priznao komunitarnom pravu poseban status sa obrazloženjem da se ono formira kao nezavisni sistem prava. U početnom «herojskom periodu» ni francuski, ni njemački vrhovni sudovi nisu sa oduševljenjem priznavali od strane Suda pravde proklamanovanu superiornost kmunitarnog prava u odnosu na njihove ustave. O tome svjedoči praksa francuskog vrhovnog upravnog suda koji je odbijao da prizna primat komunitarnog prava nad kasnije donijetim normama unutrašnjeg prava.nakon što je Ustavni Savjet Francuske svoju odluku o zakonitosti izbora članova nacionalne skupštine donio na osnovu poređenja sornih odredbi sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, Francuski Kasacioni sud je 1975. god priznao komunitarnom peravu superiornost nad unutrašnjim pravom. Njemački Savezni ustavni sud je superiornost komunitarnot nad unutrašnjim prvaom priznao 1986.god. i zauzeo je stav da više neće kontrolisati usklađenost komunitarnog prava sa njemačkim osnovnim pravima. Postoje shavtanja da superiornost proizilazi iz sadržine načela direktnog dejstva. Prema ovom načelu, nacionalni sudovi su dužni da neposredno primjenjuju odredbe komunitarnog prava kojima je priznato ovakvo dejstvo, tako da sva pitanja koja su regulisana ovakvim odredbama moraju se riješavati u skladu sa riješenjima koja su njima predviđena. To zanči da su u takvim slučajevima unutašnji propisi isključeni iz primjene. Prema drugom shavtanju, superiornost ej obrazalagana samom prirodom komunitarnog prava. Ovo shvatanje Suda pravde nje prihvaćeno od strane nacionalnih sudova. Očuvanje osnovnih vrijednosti i ustavnih principa ne mogu biti izmjenjeni ni po dejstvu komunitarnog prava.

Praktične posljedice priznavanja superiornosti. Priznavanje superiornosti komunitarog prava u odnosu na nacionalne propise država članica ima za posljedicu 2 obaveze: obavezu nacionalnih legislativnih organa da ne usvajaju propise koji nisu u skladu sa propisima komunitarnog prava i obavezu nacionalnih sudova da u slučaju kada u nacionalnim i kmunitarnim propisima postoje različita rješenja primjene odredbe komunitarnog prava. Sud pravde je ovakvo dejstvo načela superiornosti odredio u slučaju Simmenthal stvaom da svi nacionalni sudovi u okviru svoje nadležnosti moraju u potpunosti primjeniti komunitarno pravo i zštiti prav koja su dodjeljena pojedincima i u skladu sa tim, moraju ukinuti svaku odredbu nacionalnog prava koja je u suprotnosti sa njim, bez obzira da li je donijeta prije ili poslije komunitarnog prava. Kako postupak ukidanja ili izmjene konfliktnog nacionalnod propisa može potrajati sudovi su dužni da, ne čekaju formalno ukidanje ili izmjene ne primjenjuju konfliktne odredbe. U jednom dijelu teorije opravdanje za neprimjenjivanje konfliktnih odredbi leži u tome da su zakonodavni organi prekoračili svoja ovlašćenja kad su donijeli takve odredbe. Međutim, takvi nacionalni propisi ostaju na snazi i primjenjuju se u onom dijelu u kojem ne sadrže konfliktna pravila. U pogledu nacionalnih legislativnih organa, poštovanje načela superiornosti je podrazumjevalo obavezu ne da stave samo van snage ili izmjene neusklađene postojeće propise, već da i ne donose nove koji nisu u skladu sa komunitarnim pravom.