Praca Magisterska

 

Spis treści  Wykaz kaz sskr krót ótó ów . .......... ......... ......... ......... .......... ......... ......... .......... ...... 3 .................................. ................................. ................................. .................................. ........................ ....... 6 WSTĘP .................

Rozdział 1   URLOP WYPOCZYNKOWY  ............... ............................... ................................. .............................. ............. 8

1.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar ........ .................. ................... ........... 8

1.2. Zwiększony wymiar urlopu............................................................................ 15 1.3. Zasady udzielania i wykorzystywania u urlopu rlopu wypoczynkowego.................. .................. 21 1.4. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ........ .................. ................... ................... ............. ... 29 1.5. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy.................. ........................... ................... ................... ................... .......... 33

Rozdział 2  ........................... ......................... ........ 38 URLOPY ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM ..........

2.1. Urlop macierzyński ........................................................................................ 38 2.2. Urlop ojcowski ............................................................................................... 43 2.3. Dodatkowy urlop macierzyński ..................................................................... 45 2.4. Urlop z tytułu

przysposobienia ...................................................................... 47

2.5. Urlop wychowawczy ...................................................................................... 49

Rozdział 3   URLOPY UDZIELANE W INNYCH CELACH .................................. . ................................... .. 57

3.1. Urlop bezpłatny .............................................................................................. 57 3.2. Urlop szkoleniowy ......................................................................................... 62

ZAKOŃCZENIE . ................................... ................................................... .................................. ......................... ....... 65 Źródła prawa  ................ ................................. .................................. .................................. ................................. ................ 66 Bibliograf rafia .............. ......... ......... .......... ......... .......... ......... ......... ...... 70 Orzecz czn nictwo ......... ......... .......... ......... ......... .......... ......... ......... ......... 74   2

 

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa 

k.p.

Ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks Pracy (Tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94.)

KartNU

Ustawa z 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674).

PrSzkolWyżU 

Ustawa z 27.07.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365.)

UrlopWypR

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu

 pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 z p óźn. zm.) 

ZatrudNiepełU 

Ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997 r.  Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) zm.)

2. Piśmiennictwo  Biul. Inf. Pr.

Biuletyn Informator Prawniczy

DzGPr

Dziennik Gazeta Prawna

INFORPP

Informator Prawno-Podatkowy

Legalis

System Informacji Prawnej LEGALIS

MoP

Monitor Prawniczy

3

 

MoPr

Monitor Prawa Pracy

MPPiU

Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń 

OSNAPiUS

Orzecznictwo Sądu Najwyższego –  Izba  Izba Administracyjna Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 

OSNCP

Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Pracy u Ubezpieczeń Społecznych 

PGPr

Poradnik Gazety Prawnej

RachBud

Rachunkowość Budżetowa 

SerwisPP

Serwis Prawno-Pracowniczy

UPP

Ubezpieczenia i Prawo Pracy

3. Inne

§

paragraf

art.

artykuł 

Dz.U.

Dziennik Ustaw

itp.

i tym podobne

 jw.

 jak wyżej 

m. in.

między innymi 

 NIK

 Najwyższa Izba Kontroli 

 Nr

numer

 NSA

 Naczelny Sąd Administracyjny Administracyjny 

PAN

Polska Akademia Nauk

 pkt

punkt

 post.

postanowienie

 poz.

pozycja

RM

Rada Ministrów

rozp.

rozporządzenie  4

 

s.

strona

SA

Sąd Apelacyjny 

SN

Sąd Najwyższy 

tekst jedn.

tekst jednolity

tj.

to jest

uchw. ust.

uchwała  ustęp 

w zw.

w związku 

WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny 

ww.

wyżej wymienione 

wyd.

wydanie

wyr.

wyrok

z późn. zm. 

z późniejszymi zmianami 

zd.

zdanie

5

 

WSTĘP 

 Niniejsze

opracowanie

jest

omówieniem

najważniejszych  urlopów

 pracowniczych przewidzianych w przepisach prawa pracy. Poszczególne urlopy

opisano w trzech rozdziałach,a za kryterium  podziału wzięto cel realizacji danego urlopu.

Pierwszy rozdział w całości poświęcono urlopowi wypoczynkowemu, jako  podstawowemu

uprawnieniu

każdego

samejKonstytucji (art. 66 ust. 2),

pracownika.

Zagwarantowany

w

 jest realizacją kodeksowej zasady prawa

do wypoczynku (art. 14 k.p.) i w tym celu jest on udzielany.W tym rozdziale opisano kwestie zasad nabywania urlopu wypoczynkowego, ustalania wymiaru i jego realizacjioraz

konsekwencji niewykorzystania przysługujące go urlopu.

Ponadto przedstawiono grupy pracowników, które przepisy prawa pracy w sposób szczególny,

traktują

zapewniając dodatkowy urlop wypoczynkowy lub

zwiększenie jego wymiaru.  Kolejny rozdział przedstawia uprawnienia urlopowe pracowników będących rodzicami lub opiekunami. Rodzicielstwo daje bowiem tym pracownikom

możliwość -czasem obowiązek - skorzystania z szeregu urlopów określonych w k.p.

W poszczególnych podrozdziałach omówiono prawa i obowiązki

wynikające z każdego z nich. Opisano   urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i dodatkowy urlop z nimi związany, oraz urlop ojcowski i

wychowawczy.

Regulacje

prawne

dotyczące

urlopów

związanych

z rodzicielstwem mają na celu ochronę rodziny, zapewnienie właściwej opieki nad dzieckiem i

możliwość uczestniczenia obojgu rodziców/opiekunów w procesie

wychowawczym.

6

 

Ostatni rozdział traktuje o urlopie bezpłatnym oraz szkoleniowym. Pierwszy z nich może zostać udzielony praktycznie w każdym celu, ustawodawca bowiem  pozostawił tę kwestię pracodawcy i pracownikowi, którzy określają warunki urlopu bezpłatnego we wzajemnymporozumieniu. Urlop szkoleniowy udzielany  jest natomiast w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika. Kwestie

dotyczące korzystania z powyższych urlopów zostały omówione w rozdziale 3. Pracę napisano z zastosowaniem metody dogmatyczno - prawnej,  prawnej, uwzględniając stan prawny na dzień 31.05.2012 r.Interpretację przepisów prawa pracy,  poruszonych w niniejszym opracowaniu, przeprowadzono w oparciu o opinie specjalistów z zakresu prawa pracy zawarte w literaturze, komentarzach do ustaw i

artykułach  z czasopism specjalistycznych. Ponadto uwzględnione zostało

orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego, a także Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

7

 

Rozdział 1   URLOP WYPOCZYNKOWY

1.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar

Przepisy Kodeksu pracy precyzują kiedy pracownik nabywa prawo do urlopu. W zależności od tego, czy dana osoba podejmuje pracę w ramach stosunku pracy  po raz pierwszy w życiu, czy też jest to już kolejny rok kalendarzowy, kiedy osoba 1

ta pozostaje w stosunku pracy, stosuje się odpowiedni przepis k.p. .  Nabycie prawa do pierwszego urlopu reguluje przepis art. 153 §1 k.p. Ma on zastosowanie

wyłącznie do pracownika podejmującego  pracę po raz pierwszy 

w karierze zawodowej i tylko w czasie trwania roku kalendarzowego, w którym tę

 pracę podjął. Taki pracownik nabywa prawo do u rlopu wypoczynkowego „z dołu”, z upływem miesiąca pracy, w wielkości 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu  po przepracowaniu roku (czyli 1,66 dnia). kalendarzowym,

 Następne części urlopu  - w roku

w którym pracownik podjął pracę po raz pierwszy  - nabywane są

w taki sam sposób,

także wtedy, kiedy zmieni   się miejsce pracy2. Pierwszy urlop

wypoczynkowy pracownik otrzymuje tylko w pierwszym roku kalendarzowym 3

 pracy, czyli raz w całej karierze zawodo wej .

Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym (art. 153 § 2 k.p.) i niejest to  podstawy zatrudnienia,czy

zależne od wymiar u czasu pracy,

też  rodzaju umowy o pracę4. Gdy pracownik pozostaje

w stosunku pracy nieprzerwalnie,

to nabycie prawa do kolejnego urlopu następuje

z dniem 1 stycznia następnego roku kalendarzowego. Należy podkreślić, 1

 B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy pracowników.  Komentarz, przykłady, pytania i odpowiedzi, odpowiedzi, przepisy, przepisy, s. 7. 2  I. Kuźniar, B. Skiba, Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy , Gdańsk 2004, s. 17.  3  A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, pracy , Wyd. 2, Warszawa 2010, s. 26. 4 A. Martuszewicz, K.Piecyk, Tamże, s. 30.

8

 

że kolejne urlopy nabywane są „z góry” i w pełnym wymiarze   (ewentualnie  proporcjonalnym, odpowiadającym okresowi zatrudnienia w danym roku)5. Może zdarzyć się sytuacja, w której pracownik podejmujący pracę po raz  pierwszy w życiu, od razu nabędzie prawo do „kolejnego urlopu”. Tak, zdaniem T.

Liszcz, będzie wtedy, gdy pracownik nawiąże stosunek pracy później niż dnia

1 grudnia, wówczas

upływ pełnego miesiąca nastąpi w styczniu, a więc już 6

w nowym roku kalendarzowym .

 Na wymiar urlopu wypoczynkowego składają się zasadniczo dwa czynniki: okres zatrudnienia pracownika oraz wymiar czasu pracy, w jakim pracownik jest zatrudniony. Zgodnie z wypoczynkowego

dyspozycją art. 154 k.p. roczny wymiar urlopu

dlapracownika, którego staż pracy wynosi mniej niż 10 lat

to 20 dni, natomiast jeśli ów staż staż wynosi więcej niż 10 lat, lat, będzie to 26 dni. Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w n iepełnym  pracy ustala

wymiarze czasu

się  proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika

(art. 154 § 2 k.p.). Podstawą do obliczenia jest wymiar urlopu określony w art.

154

§ 1 k.p. czyli 20 lub 26 dni w zależności   od stażu pracy. Uzyskany wynik zaokrągla się w górę do pełnego dnia . Reguła zaokrąglania powoduje, że faktyczny wypoczynek pracownika jest w niektórych pr zypadkach zypadkach

może okazać się znacznie

 podwyższony. „Przykładowo, pracownik posiadający staż pracy przekraczający 10 lat, który zatrudniony

jest na 1/8 etatu, w danym roku nabędzie prawo do urlopu w wymiarze 4 dni (1/8 × 26 dni = 3,25 dnia, a po zaokrągleniu do pełnego dnia - 4 7

dni)” .W skrajnych przypadkach, obliczony w ten sposób roczny wymiar urlopu wypoczynkowego

może wynieść aż 32 dni, dlatego art. 154 § 3 k.p. ogranicza

wymiar urlopu do wartości ustawowo maksymalnych.Jeżeli w czasie trwania roku

5 6

pracownicze, s. 17. I. Kuźniar, B. Skiba, Urlopy pracownicze,

T. Liszcz, Prawo Liszcz, Prawo pracy, pracy, Wyd. 7, Warszawa 2011, s. 382. M. Nałęcz,w: Kodeks pracy. Komentarz , pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8, Warszawa 2011, Legalis 2012/ el.

7

9

 

kalendarzowego pracodawca dokona zmiany wymiaru czasu pracy, powinien

obliczyć osobno wymiar urlopu za każdy okres pracyw tym roku 8. Uprawnienia urlopowe  pracownika

tymczasowegouregulowane są w ustawie

z dnia 09.07.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych

9

. Za każdy

miesiąc pozostawania w dyspozycji pracodawcy użytkownika, pracownikowi tymczasowemu przysługuje urlopu wypoczynkowy w wymi arze 2 dni. Na wymiar urlopu takiego pracownika nie wpływa staż pracy, wykształcenie ani to czy jest to  pierwszy urlop pracownika. Należy zaznaczyć, że okres zatrudnienia wliczany jest do stażu pracy i wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego w stosunku prac y nieregulowanym ww. ustawą10. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar  i i prawo do urlopu wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia,a w przypadku jednoczesnego pozostawania

w więcej niż jednym stosunku pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy (art. 1541k.p.). Bez znaczenia jest przerwa, jaka

wystąpiła pomiędzy jednym a drugim zatrudnieniem oraz sposób ustania stosunku  pracy.Poza

czasem trwania stosunku pracy, do stażu pracy od którego zależą

uprawnienia urlopowe, wlicza się także inne okresy, zwane zaliczanymi,  podczas których stosunek pracy nie trwa11 Należą  .Należą do nich między innymi okresy: okresy:  1)  za które pracownik otrzymał wynagrodzenie w związku z przywróceniem do  pracy albo odszkodowanie w związkuz bezprawnym wypowiedzeniem lu b

rozwiązaniem umowy o pracę (art. 51 k.p.),  2) 

skróconego do jednego miesiąca trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, za który pracodawca wypłacił pracownikowi odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 361 § 2 k.p.)

8

A. Malinowski, Urlopy pracownicze. Komentarz . Warszawa 2010, Legalis 2012/ el.  el.   Tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.   B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 113. 11 A. Malinowski, Urlopy pracownicze,Legalis pracownicze, Legalis 2012/ el.  el. 

9  10

10

 

3) 

okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi na czas sprawowania funkcji członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (art. 8 ustawy 12

z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji ), 4) 

okres pobierania uposażenia przysługującego posłom lub senatorom  przypadający w trakcie urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę na czas sprawowania mandatu posła lub senatora (art. 28 ustawy z 9.5.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora13),

5) 

wykonywania pracy nakładczej(art. 32 ust. 2 rozp. RM z 31.12.1975 r. w

sprawie

uprawnień

pracowniczych

osób

wykonujących

pracę

nakładczą14), 6) 

odbytej czynnej służby wojskowej (art. 120 ustawy z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej15),

7)   pełnienia

zawodowej służby wojskowej(art. 121 ustawy z 11.9.2003 r.

o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych16), 8)   pełnienia

służby w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji

Wywiadu(ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bez pieczeństwa

Wewnętrznego

17

oraz Agencji Wywiadu ) i podobnych, 9)   pełnienia o

służby w charakterze policjanta(art. 80 ustawy z 6.4.1990 r.

Policji18),

strażaka Państwowej Straży Pożarnej(art. 70 ustawy

z 24.8.1991 r. o

Państwowej Straży Pożarnej19), funkcjonariusza Straży

Granicznej(art. 84 ustawy z 12.10.1990

r. o Straży Granicznej20) i Służby

Więziennej (art. 78 ustawy z 26.4.1996 r. o Służbie Więziennej21)

12

 Tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 z późn. zm.  Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 z  późn. zm. 14 Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 z  późn. zm. 15  Tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z  późn. zm. 16  Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90,  poz. 593 z późn. zm. 17  Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.   18  Tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn.  zm. 19 Tekst jedn. D z.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z późn.  zm. 20  Tekst jedn. Dz.U . z 2011 r. Nr 116, poz. 675 z późn.  zm. 21  Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 79, poz. 523 z późn. zm.   13

11

 

Do okresów zrównoważonych22  - w kwestii wymiaru urlopu - z okresami zatrudnienia,przepis art. 155 k.p. zalicza także okresy uczęszczania do:   1) 

zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany  programem nauczania czas trwania trwania nauki, nie więcej jjednak ednak niż 3 lata,

2) 

średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3) 

średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

4) 

średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,

5)  szkoły policealnej - 6 lat, 6) 

szkoły wyższej - 8 lat.

Okresy, o których mowa w pkt 1-6

nie podlegają sumowaniu, aich „zaliczenie” jest

możliwe w chwili ukończenia przez pracownika nauki w określonym typie szkoły i  przedstawienia na tę okoliczność okoliczność stosownych dokumentów23. W przypadku,

gdy pracownik nie pozostawał przez cały rok kalendarzowy

w stosunku pracy,  bądź gdy w

ciągu tego roku zmienił  pracodawcę, udziela mu się

urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Zasady udzielania ud zielania takiego urlopu określa art. 1

155  

k.p., zgodnie z którym pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze

 proporcjonalnym do okresu przepracowanego w roku ustania stosunku pracy,

chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Natomi ast, gdyby w ciągu roku zmienił miejsce miejsce zatrudnienia, to u nowego nowego pracodawcy przysługiwał mu mu będzie urlop

w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku

kalendarzowego -

w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego

roku kalendarzowego, a w przypadku

zatrudnienia na czas krótszy niż do końca

danego roku kalendarzowego - proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w tym roku. Takie same zasady, jak te stosowane do ustalenia wymiaru urlopu 22

 J. Herbert, Urlopy pracownicze, pracownicze, Bydgoszcz 1997, s. 17.  A. Malinowski, Urlopy pracownicze, Legalis 2012/ el.

23

12

 

1

 proporcjonalnego przy zmianie pracodawcy (art. 155   § 1 pkt 2), w sytuacji,

stosuje się

gdy mimo trwania stosunku pracy przez pełny rok,   pracownik  był

nieobecny w pracy ponad 1 miesiąc z powodu:  1) 

urlopu bezpłatnego,

2)  urlopu wychowawczego, 3) 

odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,

4)  tymczasowego aresztowania, 5) 

odbywania kary pozbawienia wolności, 

6) 

nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.  

Jeśliby  okres przerwy w pracy z wyżej wymienionych powod ów przypadał  po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, to

wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu  tego samego roku

ulega proporcjonalnemu obniżeniu,  ale nie uwzględnia się przy tym niepełnych 24 miesięcy kalendar zowych zowych .Gdy natomiast przed rozpoczęciemokresu przerwy

 pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub wyższymwymiarze wyższymwymiarze ,  pracodawca nie może żądać  zmniejszenia wymiaru urlopu w następnym roku kalendarzowym,ani zwrotu proporcjonalne j Kiedy

części wynagrodzenia za urlop25.

urlop bezpłatny lub inny okres niewykonywania pracy obejmuje części

miesięcy kalendarzowych - okresy te podlegają sumowaniu, przy czym za miesiąc uważa się łącznie 30 dni (§ 2 UrlopWypR). Jeżeli pracownik uzyskał w ciągu roku  kalendarzowego prawo do urlopu w wyższym wymiarze, a wykorzystał już urlop za ten rok,  to przysługuje mu urlop uzupełniający (art. 158 k.p.)26. Z reguły nabycie prawa do urlopu uzupełniająceg o następuje z upływem  dziesięcioletniego okresu zatrudnienia oraz ukończenia 24 Cz. 25

Maj, Urlopy wypoczynkowe, Wrocław 2008, s. 29.   M. Frączek, Skutki udzielenia nadprogramowego urlopu, urlopu, SerwisPP 2012, Nr 13, s. 18. 26  B. Skrobisz-Kaczmarek, Kiedy Skrobisz-Kaczmarek, Kiedy należy udzielić urlopu w zwiększonym wymiarze wymiarze,, INFORPP 2011, Nr 8, s. 20.

13

 

okresów nauki podlegającej wliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależy 27

wymiar urlopu .W praktyce może

zaistnieć jeszcze jedna sytuacja, a mianowicie

nawiązanie przez pracownika w trakcie roku kalendarzowego stosunku pracy u pracodawcy,

u którego obowiązuje korzystniejszy niż ustawowy wymiar

28

urlopu .

Ustalenie wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi w danym roku kalendarzowym następuje uwzględniając odrębnie okres przed nabyciem prawa do urlopu uzupełniającego i okres przypadający p o nim29. Nie oznacza to jednak, że pracownik będzie miał przyznany urlop wypoczynkowy w uzupełniającym wymiarze proporcjonalnie do okresu, który pozostał do końca tego roku 30. Jak piszeA.M.

należna,

Świątkowski „Urlop uzupełniający traktowany jest jako

dotychczas

niewykorzystana

przez

pracownika

część

urlopu

wypoczynkowego, do której pracownik nabył prawo w określonym roku kalendarzowym”31.W razie, gdyby pracodawca odmówił  udzielenia urlopu uzupełniającego, pracownik   może wystąpić z roszczeniem o udzielenie uzupełniającego urlopu na drogę sądową32.

27

 K. Ślebzak, w: Prawo  Prawo pracy, pracy, pod red. Z. Niedbały, Wyd. 2, Warszawa 2009, s. 203. M. Stojek-Siwińska, w: Meritum.  Meritum. Prawo pracy 2005, 2005, pod red. K. Jaśkowskiego, Warszawa 2005, s. 447.  447.  29  J. Szczot, Urlopy. Komentarz , Warszawa 2006, s. 19. 30  Tamże.  31  A. M. Świątkowski, Kodeks pracy. Komentarz , Wyd. 3, Warszawa 2010, Legalis 2012/ el. 32  Post. SN z 12.6.1997 r., I PKN P KN 213/97, OSNAPiUS 1998, Nr 9, poz. 274. 28

14

 

1.2. Zwiększony wymiar urlopu 

Wśród pracowników można wyróżnić grupy, mające   obok przewidzianego w Kodeksie pracy, prawo do dodatkowego urlopuwypoczynkowego lub urlopu

wypoczynkowego w wyższymwymiarze  niż określony przez art. 154 k.p 33.Płatne urlopy dodatkowe jako udzielane w szczególnych przypadkach i odnoszące się do niektórych grup pracowników, są nietypowymi urlopa mi pracowniczymi34. Urlop

wypoczynkowy w zwiększonym wymiarze  przysługuje pracownikom

młodocianym, o czym stanowi art. 205 k.p. 35. Zgodnie z § 1 powyższego artykułu młodociany ma  prawo dopierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia  pierwszej pracyw

wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany

uzyskuje prawodo urlopu w wymiarze 26 dni roboczyc h, zsumowaniu, co w  pierwszym

a wielkości te  podlegają podlegają

roku nauki zawodu młodociany ma łącznie  prawo 36

do 38dni roboczych urlopu wypoczynkowego . W roku kalendarzowym,

w którym młodociany kończy 18 lat, przysługuje mu prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych jeśli prawo to uzyskał jeszcze przed ukończeniem 18 lat (art. 205 § 2 zd. 2 k.p.).

 Na pracodawcy ciąży bezwzględny obowiązek udzielenia tej  grupie 37

 pracowniczej urlopu wypoczynkowego podczas ferii szkolnych . Chodzi bowiem

o zorganizowanie wypoczynku młodocianych w taki sposób, by był on zbieżny z wykonywaniem przez nich nie tylko obowiązków pracowniczych, ale także obowiązku szkolnego38. W sytuacji gdy młodociany nie nabył jeszcze prawa do urlopu, pracodawca może na jego wniosek udzielić mu zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. M łodociany, który uczęszcza do szkoły dla pracujących, 33

 A. Jasińska, Urlopy pracownicze, Wyd. pracownicze, Wyd. 2, Warszawa 2000, s. 31.  E. Dobrodziej, Urlopy pracownicze oraz zwolnienia od pracy obowiązujące od 1 stycznia 1997 r. , Bydgoszcz 1997, s. 56. 35  J. Barnakiewicz, Prawo Barnakiewicz, Prawo pracy, pracy, Kraków 2008, s. 136. 36 M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, s. 41. 37 Tamże.  38  W. Patulski w: Kodeks w: Kodeks pracy. Komentarz , pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8, Warszawa W arszawa 2011, Legalis 2012/ el. el.   34

15

 

maprawo

do

urlopubezpłatnego w okresie ferii szkolnych w wymiarze

nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy . Okres tegourlopu podlegawliczeniu do okresu pracy, od którego  pracownicze,

zależą uprawnienia

co jest nietypowe dla urlopu bezpłatnego udzielanego na zasadach 39

ogólnych (art. 174 k.p.) . Pracodawca

może udzielić młodocianemu urlopu

wyłącznie w te dni, w których wykonuje on o n pracę.  Niepełnosprawnym  natomiast

 przysługują takie same  prawa urlopowe jak

innym pracownikom, a jeśli posiadają oni orzeczenie   o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, także urlop dodatkowy. Zgodnie z art. 19 ust. 1

ZatrudNiepełU,osobom tym przysługuje prawo do dodatkowego urlopu

wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodat dodatkowego kowego url urlopu opu ttakipracownik akipracownik nabywa po przepracowaniu 40

stopni niepełnosprawności . Dniem zaliczenia do określonego stopnia jest dzień wydania orzeczenia przez komisję.  

roku od dnia zaliczenia jej do jednego z ww.

Pierwszy urlop dodatkowy w przeciwieństwie do kolejnych urlopów dodatkowych nie jest udzielany proporcjonalnie41.Urlop ten  pracownikowi z mocy prawa , 42

 przyznanie .  przysługuje

 przysługuje  uprawnionemu

niezależnie od złożenia przez niego wniosku o jego

 Należy też wspomnieć, że omawianej grupie pracowniczej

również szereg zwolnień  od pracy z zachowaniem wynagrodzenia.

Łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnień od pracy nie może być wyższy niż 21 dni roboczych w roku kalendarzowym43.

Urlop dodatkowy z tytułu zakwalifikowania do umiarkowanego lub znacznego stopnia

niepełnosprawności  nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu

wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych. ZatrudNiepełU zabrania także łączenia go z urlopami dodatkowymi przysługującymi na podstawie 39

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, s. 42.  A. Ryl, Zasady Ryl,  Zasady przyznawania dodatkowego urlopu i zwolnień od pracy pracownikom pracownikom niepełnosprawnym niepełnosprawnym,, INFORPP 2011, Nr 20, s. 11. 41 L. Grzonka, Zatrudnianie Grzonka, Zatrudnianie osób niepełnosprawnych, Warszawa2010, s. 20. 42   przywileje i obowiązki pracodawcy ,  ,MoPr MoPr 2007, Nr 7, Ł. Trochimiuk, Zatrudnienie osób niepełnosprawnych –  przywileje s. 354. 43  K. Sikora, Dodatkowy Sikora, Dodatkowy urlop wypoczynkowy osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych,, SerwisPP 2012, Nr 13, s. 35. 40

16

 

innych przepisów, chyba

że ich wymiar jest niższy niż 10 dni roboczych , wówczas

 przysługuje mu korzystniejszy urlop44. Prawo to przysługuje z mocy samej ZatrudNiepełU, niezależnie od złożenia przez pracownika wniosku o jego  przyznanie.

Kolejną grupą pracowniczą korzystającą z urlopu w wyższym wymiarze,   są nauczyciele podlegający KartNU. Wymiar tego urlopu zależy jednak od rodzaju zawartej umowy o pracę oraz od tego, czy w danej placówce przewidziane są ferie letnie i zimowe45.  Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy

 przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania (art. 64 KartNU). W ramach tegoż, nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego, co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego. Prawo do pierwszego urlopu nauczyciel uzyskuje

w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do urlopów kolejnych w każdym następnym roku kalendarzowym.  W czasie trwania ferii, nauczyciel może zostać zobowiązany przez dyrektora szkoł y m. in. do przeprowadzenia egzaminów

oraz

prac

związanych

z

zakończeniem

roku

szkolnego

i przygotowaniem nowego roku szkolnego. Art. 64 ust. 2 zdanie ostatnie KartNU,

zastrzega że czynności te nie mogą łącznie zająć z ająć mu więcej niż 7 dni.  

10

W przypadku, gdy nauczyciel zatrudniony jest na czas określony,  krótszy niż miesięcy,  a w organizacji pracy szkoły  przewidziano ferie, ma on prawo do

urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć.  Jeśli zaś zatrudniony był przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze jaki

 przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu zatrudnionemu na czas nieokreślony. nieokreślony. 

44

 M. Łajeczko, Urlop wypoczynkowy pracownika, pracownika , Warszawa 1998, s. 49.  M. Stojek-Siwińska , w:  , w: Meritum  Meritum.. Prawo pracy 2006 , pod red. K. Jaśkowskiego, Jaśkowskiego, Warszawa 2006, s. 528. 

45

17

 

Jeżeli w placówce nie są przewidziane ferie, nauczycielowi przysługuje urlop w wymiarze 35 dni roboczych, w terminie ustalonym w planie urlopów.

W przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie trwania roku kalendarzowego, nauczycielowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze  proporcjonalnym do okresu przepracowanego.  Nauczyciel ma

także   prawo do urlopu uzupełniającego w wymiarze

nieprzekraczającym 8 tygodni, gdy nie mógł on wykorzystać całości lub części urlopu wypoczynkowego z powodów określonych w KartNU (art. 66 ust. 1). Inaczej w

ukształtowane zostały  zasady dotyczące  urlopów wypoczynkowych

PrSzkolWyżU,mające zastosowanie donauczycieli akademickich. Ci dysponują

rocznym urlopem wypoczynkowym w wymiarze 36 dni roboczych, który powinien

 być wykorzystany w okresie wolnym od zajęć dydaktycznych. dydaktycznych.  Nauczyciel

akademicki

uzyskuje

prawo

do

pierwszego

urlopu

wypoczynkowego w ostatnim dniu poprzedzającym letnią przerwę w zajęciach dydaktycznych, a prawo do drugiego i dalszych urlopów

z początkiem każdego

następnego roku kalendarzowego  (art. 133 ust. 2 PrSzkolWyżU).Nauczyciel akademicki może, za zgodą rektora, uzyskać urlop bezpłatny dla celów naukowych, a gdy przygotowuje

rozprawę doktorską może otrzymać płatny urlop

naukowy w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy . Natomiast nauczyciel akademicki zatrudniony przez mianowanie, może otrzymać płatny urlop dla celów naukowych, w wymiarze do roku , ale nie częściej niż raz na siedem lat

zatrudnienia w danej uczelni. Szczegółowe zasady określa statut uczelni.   Poza opisanymi grupami pracowniczymiurlop

dodatkowy albo wyższy

wymiaru urlopu przysługuje także m. in.:  1)   pracownikom naukowym oraz pracownikom badawczo-technicznym PAN, którzy

mają prawo do urlopuwypoczynkowego w wymia rze 36 dni w roku

18

 

kalendarzowym (art. 97 ustawy z 30.04.2010 r. o Polskiej Akademii 46

 Nauk  ). 2)   pracownikom socjalnym zatrudnionym

w ośrodku pomocy społecznej lub

w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do których obowiązków należy  praca

socjalna

oraz

przeprowadzanie

rodzinnych

wywiadów

przepracowali nieprzerwanie i   faktycznie co najmniej 5 lat, którym  przysługuje raz na dwa lata dodatkowy urlop

środowiskowych,

jeżeli

wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych (art. 121 ust. 3 ustawy

z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej47). 3) 

urzędnikom służby cywilnej, którym przysługujecorocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze wynoszącym 1 dzień po 5 latach zatrudnienia w służbie cywilnej. Urlop ten wzrasta z każdym rokiem pracy o 1 dzień do maksymalnie

12 dni (art. 105 ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r. o służbie

48

cywilnej ). 4) 

ze sześciu dni roboczych po dziesięciu latach sędziom, corocznie, w wymiar ze  pracy, a  po (art.

92

piętnastu latach pracy  w wymiarze dwunastu dni roboczych

ustawy

z

dnia

27.07.2001

r.

Prawo

o ustroju sądów

49

 powszechnych ). 5)   prokuratorom, na zasadach jw. (art. 52 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. 50

o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ). 6)  kuratorom zawodowym, na zasadach jw. (art. 16 ustawy z dnia 27.07.2001 r.

o kuratorach sądowych51). 7) 

żołnierzowi zawodowemu, w zależności od zajmowanego stanowiska, stażu i warunk ów ów

służby, ale nie przekraczający 50 dni roboczych (art. 62 ust. 7

ustawy z dnia 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych52).

46

Dz.U. z 2010 r. Nr 96, poz. 619. Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175,poz. 1362 z  późn. zm. 48  Dz.U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505. 49  Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070. 50Tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39. 51 Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071. 52 Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 z późn.  zm. 47

19

 

8)   pracownikom

NIK, zatrudnionym na stanowisku określonym w ustawie,

w wymiarze 6 dni roboczych po przepracowanych 10 latach, a po 20 latach, w wymiarze 12 dni roboczych (art. 79 ustawy z dnia 231.12.1994 r.

o Najwyższej Izbie Kontroli53).

Zazwyczaj w przepisach szczególnych  prawa do urlopu w

zwiększonym wymiarze albo urlopu dodatkowego i konkretny

wymiar tego urlopu. W  pozostałym 54

 pracy . Należy  też

określane są  jedynie  jedynie przesłanki nabycia

zakresie należy stosować przepisy Kodeksu

zaznaczyć, że korzystniejsze warunki dotyczące urlopu mogą 

zostać wprowadzone w wewnątrzzakładowych regulacjach. Na ogół ustala się je  w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy 55, ale nie ma przeszkód do zawarcia ich w umowie o pracę .

53Tekst

jedn. Dz.U. z 2012 r. Nr 0 poz. 82. B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, wypoczynkowy, s. 43. 55 M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, s. 42-43. 54

20

 

1.3. Zasady udzielan udzielania ia i wykorzystywania urlopu wypoczynk wypoczynkowego owego

 Na pracodawcy, u którego pracownik pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, spoczywa obowiązek jego udzielenia w tymże 56

roku .

Udzielenie urlopu polega na zwolnieniu pracownika od obowiązku

świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia 57. W myśl art. 1542 § 1 k.p. urlopu można udzielić wyłącznie w dniach, które są dla pracownika dniami  pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy i w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu58.

Możliwe jest zatem wykorzystanie urlopuw niedzielę   i święta 

 jeśli zgodnie z rozkładem czasu pracy właśnie wtedy przypadałby dzień pracy  10

2

(art. 151  w zw. z art. 154  § 1 k.p.).Każdy dzień z

przysługującego pracownikowi

urlopu wypoczynkowegoodpowiada 8 godzinom pracy. Zatem, gdy g dy dobowa norma

czasu pracy wynosi każdego dnia 8 godzin to 1 dzień pracy odpowiada 1 dniowi urlopu

i właściwie przeliczanie dni na godziny nie jest potrzebne 59. Inaczej jest w

 przypadku

szczególnych

systemów

czasu

pracy

np.

w równoważnym systemie czasu pracy, gdy w danym dniu pracownik ma  przepracować 2 godziny to temu 1 dniowi pracy odpowiadać będzie ¼ dnia urlopu. urlopu.  Zasadą jest, że urlop udzielany jest w pełnych dni ach. Udzielenie urlopu w niższym wymiarze godzinowym niż dobowy wymiar czasu pracy w dniu,   w którym ma być udzielony urlop jest możliwe tylko wtedy, gdy pozostała część urlopu jest niewystarczająca do wykorzystania pełnego  dnia pracy 2

(art. 154  § 4 k.p.).  Nieprzerwany z definicji,  pracownikowi w nakazuje

urlop wypoczynkowy może zostać udzielony

częściach  jeśli będzie o to wnioskował. Przepis art. 162  zd.2 k.p.

jednak,

aby

w

takim

przypadku

co

najmniej

 jedna część

56

A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 98. Liszcz, Prawo pracy, Liszcz, Prawo pracy, s. 381. 58 M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. wypoczynkowe,s. 67. 59  T. Nycz, Nowe Nycz,  Nowe zasady urlopowe, urlopowe, MoPr 2004, Nr 3, s. 66.

57T.

21

 

wypoczynkutrwała

14 kolejnych dni kalendarzowych lub więcej.  „Pracodawca nie

 jest związany wnioskiem pracownika, może go uwzględnić, jeżeli nie koliduje to z normalnym tokiem pracy (…)” 60. Wniosek powinien być złożony  przed sporządzeniem planu urlopów, w przeciwnym razie s powoduje on„(…) konieczność rozważenia zmiany terminu zaplanowanego urlopu i w konsekwencji należy traktować go jako  wniosek o przesunięcie części urlopu na inny termin   (…)”61. Kolejnym przypadkiem zakłócającym nieprzerwalność urlopu  jest odwołanie  pracownika z urlopu. Na mocy art. 167 k.p.pracodawca jest do tego uprawniony, gdy

obecność pracownika w zakładzie  jest konieczna ze względu na okoliczności

nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.

służbowym,

a

odmowa

przerwania

urlopu

Odwołanie jest poleceniem może

narazić

pracownika

na konsekwencje wynikające z ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków  pracowniczych. Pracodawca, który skorzystał z prawa do odwołania pracownika z urlopu ma obowiązek pokryć koszty jakie ten poniósł w bezpośrednim z tym związku62. Inne

przyczyny

powodujące

przerwanie

udzielonego

już

urlopu

wypoczynkowego skatalogowane zostały w art. 166 k.p. Wskazuje on 4 sytuacje, z powodu których pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu w terminie późniejszym. Są nimi:   1) 

czasowa niezdolność do pracy spowodowana chorobą,  

2) 

odosobnienie w związku z chorobą zakaźną,  

3) 

odbywanie ćwiczeń wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez czas do 3 miesięcy, 

4) 

korzystanie z urlopu macierzyńskiego. 

60A.

Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 99. A. Malinowski, Urlopy pracownicze, pracownicze, Legalis 2012/ el. el.   62 B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, wypoczynkowy, s. 69. 61

22

 

Jest to katalog zamknięty. więc n awet w przypadku zaistnienia innych przyczyn usprawiedliwiających nieobecność pracownika w pracy, pracodawca nie musi udzielić urlopu w późniejszym terminie63. Zdaniem Sądu Najwyższego pracodawca nie może skutecznie udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi niezdolnemu do świadczenia pracy, nawet wtedy, gdy ten

wyraża na to zgodę bo   „udzielenie urlopu wypoczynkowego nie przerywa

niezdolności pracownika do pracy”64.Urlopu niewykorzystanego zgodnie z planemurlopów,

należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września

następnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p.). Wspomniany wyżej plan urlopów to dokument sporządzany przez pracodawcę, w którym ustalone są terminy wykorzystania urlopów wypoczynkowych    przysługujących pracownikom.Obowiązek jego sporządzania dotyczy pracodawcy, u którego działa zakładowa organizacja chyba że wyraziła ona zgodę na jego nie tworzenie.

związkowa,

Pracodawca ustala plan urlopów samodzielnie, biorąc pod uwagę wnioski  pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy65. Plan ten  powinien uwzględniać wszystkie urlopy przewidziane w okresie nim objętym66, za równo bieżące (także dodatkowe) jak   i zaległe67. Wyjątkiem jest tu urlop na żądanie, którego termin ustalany jest przez samego pracownika 68.Sporządzenie 69

 planu urlopów powinno nastąpić przed rozpoczęciem okresu nim objętego . Zgodnie z art. 163 §2 k.p. p lan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.   Pracodawca jest związany wnioskiem  pracownika dotyczącym terminu terminu urlopu lub jego podziału na cz części ęści w sytuacji gdy: 

63

 M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, s. 77.  Wyr. SN z 10.11.1999 r., I PKN 350/99, OSNAPiUS 2001, Nr 6, poz. 198. 65  M. Stojek-Siwińska, w: Meritum  Meritum.. Prawo pracy 2006 , s. 927. 66  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 67 B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, wypoczynkowy, s. 54. 68  E. Łukasik, Jak zaplanować urlopy w 2012 r., r., SerwisPP 2012, Nr 6, s. 14. 69 xxxx, xxxx, PGPr 2012, Nr 2, s. 29. 64

23

 

1) 

młodociany uczęszczający do szkoły złoży wniosek o udzielenie urlopu w czasie ferii (art. 205 §3 k.p.),

2)   pracownik/pracownica

złoży wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego

 bezpośrednio po okresie: urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu z tytułu przysposobienia oraz dodatkowego urlopu z tytułu przysposobienia (art. 163 § 3 k.p., art. 163 § 3 k.p w zw. z art. 182 1  § 6 k.p. i art. 163 § 3 k.p w zw. z art. 183 § 4 k.p.), 3)   pracownik

złoży wniosek o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego

 bezpośrednio  po urlopie ojcowskim (art. 163 § 3 k.p. w zw. z art. 1833  § 3 k.p.). Plan urlopów wiąże w równej mierze

ipracodawcę,i pracowników. Oznacza to,

że pracownik może bez dodatkowego informowania pracodawcy rozpocząć 70

korzystanie z urlopu w dniu, wskazanym w planie urlopów . Pracodawca również nie musi dodatkowo informować pracownika o   terminie urlopu, a gdy ten

w zaplanowanym dniu urlopu zjawi się w pracy może zostaćniedopuszczony do jej wykonywania71. Pracodawca nie

objęty obowiązkiem tworzenia planu urlopów, ustala termin

urlopu indywidualnie

i po porozumieniu z każdym pracownikiem , biorąc przy tym

 pod uwagęwniosek pracownika i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. „Także w tym przypadku nieokreśla się z   góry terminu wykorzystania części urlopu, której pracodawca maobowiązek udzielić  pracownika”72. Po ustaleniu

i ogłoszeniu planu urlopów przesunięcie terminu urlopu może

nastąpić tylko w szczególnych przypadkach. Niezależnie od tego czy zmianę zainicjował pracodawca czy pracownik, decyzję zawsze podejmuje ten pierwszy.  Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn

usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

70

 T. Liszcz, Prawo Liszcz, Prawo pracy, pracy, s. 389. M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. wypoczynkowe,s. 69. 72  T. Liszcz, Prawo Liszcz, Prawo pracy, pracy, s. 389.

71

24

 

Pracodawca jest wówczaszobligowany przez art. 165 k.p. do przesun ięcia  urlopu

na termin późniejszy. Pracownik ma

również  prawo wnioskować o przesunięcie terminu urlopu,

ale wniosek ten musi być uzasadniony szczególnymi okolicznościami, których ustawodawca nie

sprecyzował  (art. 164 § 1 k.p.). M. Nałęcz  uważa,

żeuzasadnianie wnioskunie jest konieczne „ w przypadku zgodnej woli stron,(…) o ile nie prowadzi to do obejścia przepisów prawa, (…)   zwłaszcza gwarantujących wypoczynkową funkcję urlopu”73. Zdaniem Sądu Najwyższego „pracownik, który złożył wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego nieprzewidzianego w planie urlopów, nie może go wykorzystać bez wyraźnej  Natomiast gdy  przesunięcie  pracodawcy,

to

akceptacji pracodawcy”74.

urlopu miałoby nastąpić z przyczyn dotyczących

musi być uzasadnione szczególnymi jego potrzebami,

a nieobecność

pracownika powodować  poważne poważne zakłó z akłócenia toku pracy (art. 164 § 2 k.p.). Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp.

 przesunięcie urlopu z inicjatywy pracodawcy powodujące zmianę konkretnych  planów urlopowych pracownika, daje mu prawo do domagania się od pracodawcy 75

zwrotu poczynionych wydatków .

„Jeżeli odszkodowanie jest przewidziane

w sytuacji odwołania z urlopu, to tym bardziej dotyczy zaplanowanego urlopu i poniesionych w związku z tym konkretnych wydatków”76. Gdy termin rozpoczęcia urlopu ulega przesunięciu,to § 5 UrlopWypR w zw. zart. 173 k.p. obliguje pracodawcę do udzielenia pracownikowi pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie z nim uzgodnionym.

Jakiekolwiek zmiany w planie urlopów muszą zostać ogłoszone pracownikom w taki sam sposób w jaki był ogłoszony plan 77.

73

M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el.

74

 Wyr. SN z 15.03.2001 r., I PKN 306/00, MoP 2003, Nr 4, s. 182.  Wyr. WSA w Gorzowie Wlkp. z 28.04.2010 r., I SA/Go 56/10, Legalis. 76  Tamże.  77 E. Łukasik, Jak zaplanować, s. 15. 75

25

 

Szczególne

uprawnienia

w

zakresie

jednostronnego

wyznaczania

 pracownikowi terminu urlopu przysługują pracodawcy w czasie trwania okresu 78

wypowiedzenia

. Wówczas może on udzielić pracownikowi cały urlop,

do którego pracownik nabył prawo w okresie zatrudnienia, zarówno bieżącego jak i zaległego, a pracownik jest zobowiązany ten urlop wykorzystać. Wymiar tego urlopu ustalany jest zgodnie z zasadami art. 1551  k.p.,

zatem należy go obniżyć

 proporcjonalnie do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy79. Proporcjonalne ograniczenie wymiaru urlopu, zgodnie z art. 167 1  k.p.,nie ma zastosowania do

urlopu zaległego. Warto zaznaczyć, że w przypadku  gdy części urlopu nie zostanie wykorzystania z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek   m.in. choroby lub odbywania ćwiczeń wojskowych, wojskowych, niewykorzystany urlop będzie zrealizowany w postaci ekwiwalentu (art. 166 k.p. w zw. z art. 171 k.p.).

Zasadą  od której nie ma wyjątków jest  to, że  oudzieleniu urlopu decyduje  pracodawca. Jeśli u danego pracodawcy nie obowiązuje plan urlopów, to samo złożenie wniosku o udzielenie urlopu nie upoważnia pracownika do jego rozpoczęcia80. Zgoda pracodawcy jest konieczna, także gdy p racownik chce rozpocząć stanowi,

urlopnieudzielony mu z naruszeniem  przepisu art. 168 k.p.81, który

że urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163

należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

Pracodawca,

nie

udzieliwszy

urlopu

niezgodnie

z

 prawem, popełnia

wykroczenie przeciwko prawom pracownika i może zostać ukarany przez sąd pracy karą grzywny określoną w art. 282 § 1 pkt. 2 k.p.

 Natomiast rozpoczęcie przez pracownika urlopu bez uprzedniej zgody pracodawcy może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim

78

B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, wypoczynkowy, s. 60. pracy, Legalis 2012/ el. M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, 80  Wyr. SN z 13.5.1998 r., I PKN 99/98, OSNAPiUS 1999, Nr 10, poz. 331. 81  Wyr. SN z 5.12.2000 r., I PKN 121/00,MoP 2002, Nr 18, s. 856. 79

26

 

naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 82

 pkt. 1 k.p.  

Specyficzną częścią urlopu wypoczynkowego jest urlop udzielany na żądanie  pracownika.

Jak już pisałem83, urlop na żądanie nie jest brany pod uwagę przy

tworzeniu planu urlopów (art. 163 § 1 zd. 3 k.p.)  Nie dotyczy do tyczy go go

również przepis

art. 168 k.p. regulujący najpóźniejsze wykorzystanie urlopu .Niewykorzystany w danym roku kalendarzowym traci swe „szczególne właściwości”. Urlop na żądanie jest  wyjątkiem od zasady wyrażonej  w art. 163 § 1 k.p., bowiem to  pracownik

określa termin  jego wykorzystania84.Pracownik musi zgłosić żądanie

udzielenia urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia . Zgodnie z treścią art. 1672k.p. pracodawca jest obowiązany  udzielić  nie więcej niż 4 dni tego urlopu, jednak zdaniem Sądu Najwyższego może  on sprzeciwić się urlopu na żądanie z powodu wystąpienia  nieprzewidzianych okoliczności85  oraz gdy uzna, że pracownik nadużywa prawa podmiotowego wykorzystaniu

(art. 8 k.p.).

Jeżeli pracodawca nie wyrazi zgody n a wykorzystanie urlopu,

a pracownik go rozpocznie, to jego zachowanie  jest urlop

samowolnym udaniem się na

mogącym prowadzić do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia 86.

 Natomiast brak wyraźnego sprzeciwu lub nie udzielenie odpowiedzi pracodawcy  po zgłoszeniu  żądania urlopu, a następnie jego rozpoczęciu przez pracownika, uniemożliwia uznanie jego nieobecności za nieusprawiedliwioną87. Poza przedstawionymi wyżej odmiennościami, urlop na żądanie jest zwykłym urlopem wypoczynkowym zatem jego udzielenie pracownikowi niezdolnemu do wykonywania pracy (art. 166 k.p.) jest niezgodne z prawem88.

82

 Wyr. SN z 19.05.1997 r., I PKN 172/97, Biul. Inf. Pr. 1998, Nr 2, s. s . 13.  Patrz s. 23 niniejszego opracowania. 84 P. Szybka, Obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie, żądanie, MoPr 2011, Nr 8, s. 408. 85  Wyr. z 26.01.2005 r., II PK 197/04, OSNAPiUS 2005,Nr 17, poz. 271, s. 797. 86  Wyr. SN z 16.09.2008 r., II PK 26/08, OSNAPiUS 2010, Nr 3-4, poz. 36, s. 111. 87  Wyr. SN z 26.01.2005 r., II PK 197/04, OSNAPiUS 2005,Nr 17, poz. 271, s. 797. 88  Wyr. SN z 28.10.2009 r., II PK 123/09, MoPr 2010, Nr 4, s. 170. 83

27

 

Pracownik w czasie przebywania na urlopie wypoczynkowym lub podczas

innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy korzysta ze szczególnej ochrony 89. Polega ona na tym, że pracodawca   nie ma prawa w tym czasie wypowiedzieć umowy o pracę. Wyłączony spod ochrony jest  pracownik, którego pracodawca odwołał z urlopu, chyba że zrobił to wyłącznie w celu wręczenia wypowiedzenia . Zdaniem Sądu Najwyższego takie wypowiedzenie  jest nieważne jako działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego90.

89

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. wypoczynkowe,s. 80.  Uchw. SN z 9.2.1967 r., III PZP 22/66, OSNCP 1967, 6/1967, s. 11.

90

28

 

1.4. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego wypoczynkowego

Urlop wypoczynkowy jest z definicji urlopem płatnym (art. 152 § 1 k.p.). Za czas urlopu przysługuje pracownikowi wynagrodzenie,  jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował   (art. 172 k.p.). Zatem ustalając wysokość wynagrodzenia urlopowego należy brać pod uwagę zarówno stałe jak i z mienne składniki wynagrodzenia  jeśli  jeśli takie pracownik otrzymuje 91. Te drugie obliczane są  na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy  (art. 172 k.p.). Przepisy paragrafów od 6 do 12 UrlopWypR, wydanego przez Ministra Pracy

i Polityki Socjalnej na mocy art. 173 § 1 k.p., szczegółowo regulują   zasady ustalania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego. UrlopWypR § 6

określa  katalog świadczeń, których nie uwzględnia się przy

obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Są nimi: 1)   jednorazowe

lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania

 bądź za określone osiągnięcie,  2) 

wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego  przez pracownika przestoju,

3)  gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe, 4) 

wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 

5) 

ekwiwalent pieniężnego za urlop wypoczynkowy, 

6) 

dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego, 

7) 

wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,  

91

 M. Kasprzak, Sposób obliczania wynagrodzenia za urlop, urlop , RachBud 2004, Nr 12, s. 23.

29

 

8) 

nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce  bilansowej,

9)  odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne, 10) wynagrodzenie

i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania

stosunku pracy.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego nie uwzględnia się także tzw. premii uznaniowej jeżeli nie ma charakteru roszczeniowego, gdyż nie stanowi składnika wynagrodzenia

za pracę, a więc nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia

urlopowego92.Inaczej

jest w przypadku premii regulaminowych, które nie mają

charakteru uznaniowości. W wynagrodzeniu za czas urlopu należy uwzględnić   takżepracę w godzinach nadliczbowych93. UrlopWypR

określa

różne

sposo by

ustalenia

podstawy

wymiaru

wynagrodzenia urlopowego w zależności od tego czy poszczególne składniki wynagrodzenia są stałe czy zmienne94. Składniki wynagrodzenia określone w stałej wysokości stawki miesięcznej uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu (§ 7 UrlopWypR). Oznacza to, że za miesiąc, w którym pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego, otrzyma   takie 95

wynagrodzenie, jakie by otrzymał gdyby cały  ten miesiąc pracował . Zmienne

składniki wynagrodzeniatonp. premie, dodatki za godziny

nadliczbowe, dodatki funkcyjne itp.Uwzględnia

wypłaconej pracownikowi

się  je w łącznej wysokości

w okresie ostatnich 3 miesięcy, a w przypadku

znacznego wahania ich wysokości okres ten może być wydłużony do 12 miesięcy . Składniki te podlegają wlicz wliczeniu eniu pod warunkiem, ze przysługują za okres nie 92

 Wyr. SN z 20.07.2000 r., I PKN 17/00, MoP 2002, Nr 6, s. 271.  Uchw. SN z 10.8.1976 r., I PZP 39/76, OSNCP 1977, Nr 2, poz. 24. 94  K. Rączka, w: Kodeks pracy. Komentarz , pod red. Z. Salwy, Wyd. 9, Warszawa 2008, s. 649. 95  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 93

30

 

dłuższy niż 1 miesiąc.W razie zmiany w składnikach wynagrodzenia lub ich wysokości, podstawę wymiaru ustala się ponownie z uwzględnieniem zmian,  jakie zaszły w składnikach wynagrodzenia wynagrodzenia (§10 UrlopWypR). UrlopWypR).  Suma składników wynagrodzenia ustalona według powyższych zasad jest  podstawą wymiaru wynagrodzenia urlopowego. Zgodnie z § 9 ust. 1 UrlopWypR, aby obliczyć wysokość wynagrodzenia urlopowego należy:  1)   podzielić   podstawę   przez

liczbę godzin, w czasie których pracownik

wykonywał pracę w okresie, z którego obliczono ob liczono podstawę, a następnie,  2)   pomnożyć

tak ustalone „wynagrodzenie godzinowe” przez liczbę go dzin

 jaką pracownik przepracowałby (w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu) w czasie urlopu.  Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc nie są  brane pod uwagę przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Są one wypłacane w terminach przyjętych dla tych składników, a czas trwania urlopu nie wpływa na ich wysokość bowiem jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy 96. Powyższe zasadyodnoszą się również do deputatów (§ 12 ust. 2 UrlopWypR). Inaczej obliczane jest wynagrodzenie urlopowe pracownika tymczasowego.

Wynagrodzenie za jeden dzień urlopu ustala się dzieląc wynagrodzenie uzyskane  przez pracownika tymczasowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej

 przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie przysługiwało. Regulacje dotyczące pracowników tymczasowych wyłączają stosowanie przepisów 97

UrlopWypR  . Zgodnie z art. 86 § 1 k.p. pracodawca wynagrodzenie w miejscu, terminie

jest obowiązany wypłacać

i czasie określonych w regulaminie pracy lub

w innych przepisach prawa pracy. 96

B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: w:Urlop Urlop wypoczynkowy, wypoczynkowy, s. 86. Tamże, s. 114. 

97

31

 

 Na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z 04.03.1994 roku

98

, pracownikowi korzystającemu z urlopu wypoczynkowego

 przez co najmniej 14 dni kalendarzowych urlopowe.

może być wypłacone tzw. świadczenie

Zdaniem Ł. Piechowiaka99 jest ono „dodatkiem”, któr y sprzyjarealizacji

celu urlopu wypoczynkowego.

98

Tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.   http://www.bankier.pl/wiadomosc/Kiedy-pracodawca-wyplaca-swiadczenia-urlopowe-2173511.html (dostęp 22.05.2012 r.). 99

32

 

1.5. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w

którym nabył on do niego prawo, jednak w wyjątkowych

okolicznościach wykorzystanie urlopu w tym terminie może okazać się niemożliwe. Niewykorzystanie urlopu może być spowodowane wyłącznie z powodu:  przesunięcia  urlopu na wniosek pracownika lub szczególnych potrzeb  pracodawcy (art. 164 k.p.);

 przesunięcia urlopu, gdy pracownik nie może go

rozpocząć w planowanym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy (art. 165 k.p.);przerwania urlopu z przyc zyn

uniemożliwiającym 100

wykorzystanie urlopu (art. 166 k.p.), odwołania z urlopu (art. 167 k.p.)

.

Ostateczny termin wykorzystania urlopu określa art.  168 k.p.Jest nim 30 dzień września roku następnego. Przepis ten nie ma zastosowania do częściurlopu udzielanego zgodnie z art. 1672  k.p. Nie oznacza to , że owa część przepada.  Niewykorzystany w danym roku urlop na żądanie , przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy, traci jednak  swe „nadzwyczajne” właściwości101. Urlopu zaległego  pracodawca udziela na wniosek pracownika, ale nie jest on dla niego

wiążący. Pracodawca może wbrew woli pracownika odmówić udzielenia

urlopu we wskazanym przez niego terminie bądź wskazać inny termin jego 102

odbioru

,a

 p. może narzucić termin realizacji realizując obowiązek z art. 168 k. p. 103 zaległego urlopu .

 Niewykorzystanie zaległego urlopu do końca 30 września następnego roku kalendarzowego nie powoduje utraty prawa do niego

104

.

Zaległy urlop przestaje

 być wymagalny dopiero  w momencie przedawnienia. Prawo do urlopu wypoczynkowego tak jak inne roszczenia ze stosunku pracy ulega przedawnieniu 100

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, s. 83.  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 102  A. Czajkowska, Nowy Czajkowska, Nowy termin wykorzystania zaległego wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego, wypoczynkowego, SerwisPP 2012, Nr 4, s. 20. 103  Wyr. SN z 07.05.2008 r., II PK 313/07, OSNAPiUS 2009, Nr 17-18, poz. 229, s. s . 743. 104  M. Rotkiewicz,  Rotkiewicz, Udzielanie zaległych urlopów z 2010 r., r. , INFORPP 2011, Nr 3, s. 17.

101

33

 

z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.). Jak uważa Sąd Najwyższy, rozpoczęcie biegu przedawnienia następuje z końcem roku kalendarzowego, zupływem

za który urlop przysługuje (art. 161 k.p.) lub najpóźniej

terminu określonego w art. 168 k.p.105, czyli dnia 30 września roku

następnego106. Bieg terminu przedawnienia przerywany jest przez uznanie roszczenia107,

bądź  każdą czynnością dokonaną przed właściwym organem  powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwziętą  bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia, albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 295 k.p.). W praktyce owe czy nności to wniesienie

 powództwa o udzielenie zaległego urlopu w naturze jako wymaganego lub o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop108. Prawo do urlopu wypoczynkowego przekształca się w prawo do ekwiwalentu  pieniężnego wyłącznie w  przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy   (art. 171 § 1 k.p.). Nie ma tutaj znaczenia tryb rozwiązania stosunku pracy ani  przyczyny

jego

wygaśnięcia109.

Wypłata

niewykorzystany urlop wypoczynkowy wykorzystanie urlopu w naturze

ekwiwalentu

pieniężnego

za

jest wyjątkiem od zasady, która nakazuje

110

zatem nie jest możliwe jego wypłacenie

w trakcie trwania stosunku pracy choćby pracownik o to wnioskował111. Pracodawca, u którego

nabyte zostało prawo do urlopu zobowiązany jest

wypłać ekwiwalent  nawet po rozwiązaniu lub wygaśnięciu krótkotrwałej umowy   o pracę, na okres próbny lub na czas określony 112.Wyjątkowopracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu jeśli razem z pracownikiem do niego uprawnionym

postanowi

o

wykorzystaniu

urlopu

w

naturze,

w

czasie

105

 Wyr. SN z 11.04.2001 r., I PKN 367/00, MoP 2003,Nr 4, s. 176. 176 .  B. Lenart, Kiedy Lenart,  Kiedy przedawnia się prawo do urlopu u rlopu wypoczynkowego za 2010 r. i 2011 r. r.,, MPPiU 2012, Nr 4,

106

s. 40. 107

 T. Radziński, Urlopy wypoczynkowe, wypoczynkowe, Warszawa 1977, s 1977, s.. 84.  A. Czajkowska, Nowy Czajkowska, Nowy termin, s. 21. 109 A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 131. 110 Tamże.  111 M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 112  Tamże. 

108

34

 

trwaniastosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę  zawartej między nimi  (art. 171 § 3 k.p.). Warunkiem dodatkowym jest zawarcie tej umowy bezpośrednio

 po rozwiązaniu lub wygaśnięciu wygaśnięciu poprzednie j. Zasady

ustalania

ekwiwalentu

 pieniężnego za niewykorzystany urlop

wypoczynkowyuregulowane są w UrlopWypR. Przy obliczaniu wysokości ekwiwalentu stosuje się przepisy dotyczące wynagrodzenia urlopowego   z wyjątkiem przepisów szczególnych określonych w paragraf ach ach od 15 do 19 UrlopWypR.

Aby obliczyć podstawę wymiaru ekwiwalentu należy uwzględnić: 1) 

stałe składniki wynagrodzenia, w wysokości należnej w miesiącu nabycia  prawa do ekwiwalentu (§ 15 UrlopWypR), UrlopWypR),

 

2)

zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, w średniej w wysokości z 3 miesięcy poprzedzających  bezpośrednio miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 1166 UrlopWypR), 

3) 

składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, w średniej wysokości wysokości z 12 miesięcy bezpośrednio bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 17 UrlopWypR).

 Należy zaznaczyć, że w przypadku gdy pracownik nie przepracował pełnego okresu, o którym mowa w pkt. 1 i 2, wynagrodzenie

faktycznie wypłacone w tym

okresie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie zobowiązującym go rozkładem czasu  pracy (§ 16 ust. 2 UrlopWypR w zw. z § 17 ust. 2 UrlopWypR). UrlopWypR).

Suma wynagrodzeń z pkt. 1, 2 i 3 z uwzględnieniem powyższego akapitu  jest  podstawą wymiaru ekwiwalentu. ekwiwalentu.  Zanim będzie można przystąpić do obliczenia wysokości ekwiwalentu należy określić

współczynnik urlopowy potrzebny do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień 35

 

urlopu.

Jest on różnicą liczby dni w danym roku kalendarzowym i sumy

 przypadających w nim niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy ;  podzieloną  przez

12. Współczynnik ten należy obliczyć odrębnie dla każdego roku

kalendarzowego. W roku 2012 współczynnik urlopowy dla pracownika  pracującego od poniedziałku do piątku,zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu  pracy, wynosi 21113. Wartość tę obniża obniża się się proporcjonalnie proporcjonalnie do wymiaru wymiaru czasu czasu  pracy pracownika.

Co istotne, współczynnik przyjmuje się wyłącznie za ten rok

kalendarzowy, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu nawet jeśli należny urlop obejmuje lata wcześniejsze114. W celu obliczenia kwoty ekwiwalentu należy podstawę wymiaru ekwiwalentu  podzielić

przez wartość współczynnika urlopowego (daje to wartość ekwiwalentu

za jeden dzień urlopu); otrzymany wynik podzielić przez liczbę odpowiadającą dobowej normie czasu pracy pracownika (co daje wartość ekwiwalentu za jedną godzinę urlopu); a następnie pomnożyć przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego (§ 18 UrlopWypR).

Dniem wypłatyekwiwalentu powinien być ostatni dzień zatrudnienia. R ównież ównież wtedy rozpoczyna biec trzyletni termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent za

niewykorzystany

niedotrzymaniaterminu

i

nieprzedawniony jego

urlop

wypoczynkowy115.W

wypłaty pracownikowi

przysługują

razie

odsetki

za zwłokę . 116

Zdaniem A. M. Świątkowskiego, ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany wskutek śmierci pracownika urlop, wchodzi w skład masy spadkow ej117. Dotyczy

113

 J. Pysiewicz-Jężak, Jak obliczać ekwiwalent za niewykorzystany niewykorzystany urlop urlop,, SerwisPP 2012, Nr 8, s. 32. A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 134. 115  Wyr. SN z 29.03.2001 r., I PKN 336/00, MoP 2003, Nr 3, s. 130. 116 D. Dyrak,Urlopy Dyrak,Urlopy wypoczynkowe w 2007 roku, roku , dodatek do UPP 2007, Nr 10, s.53. 117  A. M. Świątkowski, Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el.

114

36

 

to nie tylko urlopu niewykorzystanego za rok, w którym nastąpił zgon, ale też nieprzedawnionych urlopów zaległych118. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego e kwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podlega takiej samej ochronie prawnej jak wynagrodzenie za

 pracę119.

118

 Tamże.   Wyr. SN z 11.06.1980 r., I PR 43/80, OSNCP 1980,Nr 12, poz. 248.

119

37

 

Rozdział 2  

URLOPY ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM  

2.1. Urlop macier macierzyński zyński  Urlop macierzyński jest podstawowym uprawnieniem pracownicy, która urodziła dziecko w okresie pozostawania w stosunku pracy 1. Do  jego nabycia nie jest konieczne spełnienie dodatkowych warunków takich  jak np. określony czas zatrudnienia, rodzaj umowy o pracę czy wymiar 2

czasu pracy .  Nie przysługuje

on jedynie pracownicy, która  poroniła  poroniła3albo

urodziła dziecko w czasie urlopu wychowawczego lub bezpłatnego4. Celem tego urlopu jest ochrona zdrowia kobiety

 bezpośrednio przed

terminem porodu, regeneracja sił po nim  oraz zapewnienie noworodkowi opieki w pierwszych miesiącach jego życia5. Urlop a

jego

macierzyński wykorzystanie

jest

obowiązkową

możliwe

niedopuszczalna jest zamiana go,

jest

przerwą

wyłącznie

w

w

pracy6,

naturze.Zatem

lub choćby jego części, naekwiwalent  

y.

 pieniężn

1

  E. Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia od pracy. Porady, przykłady, praktyka, praktyka , Warszawa 2008, s. 121. 2  E. Dobrodziej, Urlopy pracownicze, s. 72. 3 Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotne j oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. z 2009 r.Nr 222, poz. 1765) „poronieniem określa się wydalenie lub wydobycie z ustroju matki pło du, który

nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22 tygodnia ciąży (21 tygodni i 6 dni)”. 4 A. Gwarek, B. Lenart, H. Perł o, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika. Obowiązki pracodawcy pracodawcy,, pod red. A. Gwarek, B. Lenart, K. Tymorek, Warszawa 2009, s. 33. 5 xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., r. , SerwisPP 2012, Nr 3, s. 14.  14.   6  U. Jackowiak, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, Prawo  Prawo pracy.  pracy. Podręcznik dla studentów prawa, prawa , Wyd. 3, Warszawa 2009, s. 458.

38

 

Wymiar

urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od liczby urodzonych

dzieci podczas jednego porodu. Zgodnie z art. 180 k.p. § 1 k.p. wynosi on: 1)  20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, 2)  31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci, 3)  33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci, 4)  35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci, 5) 

37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci .

W  przypadku,

gdy jedyne urodzone dziecko będzie  martwe7, lub umrze

 przed upływem 8 tygodni życia, wymiar urlopu macierzyńskiego ulega obniżeniu do 8 tygodni (art. 180 1  § 1 k.p.). W przypadku śmierci dziecka starszego niż ośmiotygodniowe, przysługuje jedynie 7 dni urlopu macierzyńskiego liczone od daty śmierci (art. 180 1 § 2 k.p.). Urlop macierzyński ulega skróceniu również w sytuacji, w której matka zrezygnuje z wychowania dziecka i odda je innej osobie w celu

 przysposobienia lub do domu małego dziecka  (art. 182 k.p.). Prawo do urlopu trwa wówczas do chwili

oddania dziecka, z zastrzeżeniem, że minimalny czas

trwania urlopu po porodzie wynosi 8 tygodni (art. 182 zd. 2 k.p.). Jak pisze W. Patulski,

dotyczy to także utraty lub ograniczenia władzy rodzicielskiej

z powodu zawinionego niewykonywania obowiązków rodzicielskich 8. Skrócenie urlopu z ww. powodów następuje z mocy prawa, a pracownica zobowiązana jest do zawiadomienia pracodawcy o zaistniałej  sytuacji 9

izwiązanym z nią wcześniejszym powrotem do pracy .

7

Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzani a (Dz.U. z 2009 r. Nr 222, poz. 1765) „(…) zgonem płodu (urodzeniem martwym) określa się zgon następujący przed całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki, o ile nastąpił po upływie 22. tygodnia ciąży lub  później. O zgonie świadczy to, że po takim wydaleniu lub wydobyciu płód nie oddycha ani nie wykazuje żadnego od woli” innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych 8

 W. Patulski, w: Kodeks w: Kodeks pracy, pracy, Legalis/ el.  Tamże. 

9

39

 

Rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego następuje, z mocy prawa, z dniem narodzin dziecka (art. 180 § 4 k.p.). Zatem dzień porodu, wskazany w zaświadczeniu lekarskim, jest pierwszym dniem urlopu (art. 183 1 § 3 k.p.). Rozpoczęcie tego urlopu może jednak nastąpić wcześniej. Taką sytuacje  przewiduje paragraf 3 art. 180 k.p. stanowiący, że kobieta może wykorzystać co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą  porodu. Skorzystanie z tego uprawnienia powoduje skrócenie czasu opieki nad dzieckiem po porodzie

10

. Jak zauważa A. Gwarek, powyższa sytuacja

„(…) jest stosunkowo rzadko spotykana, gdyż kobiety tuż przed  przewidywaną datą porodu przebywają na zwolnieniach lekarskich”11, unikając w ten sposób wykorzystywania urlopu. Pracownica, z uwagi na

cel urlopu macierzyńskiego, nie może się go

zrzec. Jednak wykorzystawszy minimalny czas odpoczynku po porodzie

tj. 14 tygodni, może zrezygnować z pozostałej części tego urlopu   na rzecz ojca wychowującego dziecko (art. 180 § 5 k.p.) . Konieczne jest wówczas  pisemne zgłoszenie pracodawcy wniosku w tej sprawie, najpóźniej na 7 dni   przed przystąpieniem do pracy. Do wniosku dołącza się zaświadczenie  pracodawcy zatrudniającego ojca dziecka,  przez niego

potwierdzające termin rozpoczęcia 

urlopu macierzyńskiego. Ustawodawca zaznacza, że musi on

 przypadać   bezpośrednio

po

terminie rezygnacji

z

części

urlopu

macierzyńskiego przez pracownicę (art. 180 § 6 k.p.).  Nabycie prawa p rawa do części urlopu macierzyńskiego przez pracownika-ojca, może mieć miejsce również w sytuacji, gdy matka dziecka umrze (art. 180 § 7 k.p.), lub gdy wymaga opieki szpita lnej

ze względu na stan zdrowia  

uniemożliwiający sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem12.

10 11xxxxxxx,

Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., r. Rodzicielstwo , SerwisPP 2012, Nr 3, s. 14.  14. A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek, pracownika pracownika, , s.  38.

12

 P. Wojciechowski, Zasady Wojciechowski,  Zasady zatrudniania i ochrona wybranych kategorii pracowników w: pracowników  w: Prawo  Prawo pracy,  pracy,  pod red. A. Patulskiego, Wyd. 4, Warszawa 2010, s. 304.

40

 

Za czas

urlopu macierzyńskiego, pracownikowi  przysługuje zasiłek

macierzyński w wysokości 100% średniego wynagrodzenia, wypłaconego za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających nabycie prawa do zasiłku (z uwzględnieniem dodatku wyrównawczego, jeśli przysługuje)13. Kwestię tę reguluje ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa14. Urlop macierzyński  ma wpływ na uprawnienia związane z urlopem wypoczynkowym.

W czasie urlopu macierzyńskiego  pracownica nabywa

 prawo do urlopu wypoczynkowego tak jak   by

pracowała15. Zachowuje też

 prawo do nabytego wcześniej urlopu wypoczynkowego  i może wykorzystać go w całości bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego (art. 163 § 3 k.p.).

Dotyczy to zarówno urlopu bieżącego jak i zaległego.P oza tym, 16

 jak już pisałem , rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego  przerywa korzystanie z udzielonego urlopu wypoczynkowego. Pracownica lub pracownik podczas urlopu macierzystego korzysta

ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. Zgodnie z art. 177 k.p. pracodawca nie może w tym czasie wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę, z wyjątkiem 2 sytuacji. Pierwszą jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z   winy pracownika, drugą zaś ogłoszenie  upadłości lub likwidacji pracodawcy. W obu przypadkach  pracodawca zobowiązany jest porozumieć się z zakładową organizacją związkową, a gdy chodzi o zwolnienie z winy pracownika  (art. 52 k.p.), musi uzyskać jej zgodę na rozwiązanie umowy. Ograniczenie ochrony następuje wtedy, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników dokonuje zwolnień grup owych na podstawie 13 14 T.

Liszcz, Liszcz, Prawo pracy , s.r.432.  Tekst jedn. Prawo Dz.U. pracy, z 2010 Nr 77, poz. 512 z późn. zm.   A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 52. 16  Patrz s. 22 niniejszego opracowania. 15

41

 

ustawy

z

13.03.2003

r. o szczególnych zasadach rozwiązywania

z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników 17. Wówczas pracodawca ma prawo wypowiedzieć pracownicy dotychczasowe warunki pracy i płacy18. Wypowiedzenie definitywne jest niedopuszczalne. W odniesieniu do pracownicy w ciąży, ochrona o której mowa w powyższych akapitach  trwa  już  od pierwszego dnia ciąży, aż do zakończenia urlopu macierzyńskiego19.

17 18 Dz.U.

z 2003 r.Tylko Nr 90w, poz. 844 z późn. zm.   A. Szewczyk, wyjątkowych sytuacjach można zwolnić pracownika na urlopie macierzyńskim , INFORPP 2011, Nr 8, s. 20. 19  A. Szewczyk, Tylko w wyjątkowych, wyjątkowych, s. 20.

42

 

2.2. Urlop ojcowski

Urlop ojcowski jest samoistnym, fakultatywnym i

niezależnym od urlopu

macierzyńskiego uprawnieniem pracownika-ojca wychowującego dziecko20.. Pracownik chcąc skorzystać z urlopu ojcowskiego musi złożyć    pracodawcy pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 7 dni przed  planowanym

rozpoczęciem  urlopu. Pracodawca jest związany żądaniem

 pracownika21.

 Nie ma przeszkód, aby pracownik korzystał z urlopu

ojcowskiego w tym samym czasie co matka korzystająca z urlopu macierzyńskiego, z zastrzeżeniem poniższych terminów22. Art. 1823§

1 określa wymiar urlopu ojcowskiego na 2 tygodnie,

z zastrzeżeniem, że jego wykorzystanie  jest możliwe do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu o droczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.  Jeśli podczas korzystania z urlopu ojcowskiego dziecko ukończy 12 miesiąc życia, lub w przypadku przysposobienia odpowiednio 7 lub 10 rok życia, urlop zostaje przerwany z mocy prawa23. Zasady dotyczące ochrony stosunku pracy, zasiłku macierzyńskiego, wpływu na urlop wypoczynkowy mają zastosowanie również do urlopu ojcowskiego24.

20

 T. Liszcz, Prawo Liszcz, Prawo pracy, pracy, s. 432.  D. E. Lach, w: Prawo w: Prawo pracy, pracy, pod red. Z. Niedbały, Wyd. 2, Warszawa Warszawa 2009, s. 294-295. 22 A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 58. 21

23

  M. w Podgórska, W jakim wymiarze pracownikowi urlop ojcowski w 2012 r. na dziecko urodzone 2011 r., r. , MPPiU 2012, Nr 1, s. przysługuje 38. 24  I. Jackowska, Pracodawca Jackowska,  Pracodawca udziela urlopu ojcowskiego na wniosek pr pracownika acownika,, INFORPP 2011, Nr 4, s. 12.

43

 

Pracownikowi-ojcu

zwolnienie od

niezależnie od urlopu ojcowskiego przysługuje 

w związku z narodzinami dziecka25. Upoważnienie ma

umocowanie w § 15 pkt 1 rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania

nieobecności w pracy

oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy26. Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni i w zależności od woli pracownika wyrażonej we wniosku, pracodawca udziela go w tym wymiarze razem lub osobno (np. poniedziałek, wtorek; poniedziałek, piąt ek)27. Za

czas

przebywania

na

„zwolnieniu

ojcowskim” 

 pracownikowiprzysługuje wynagrodzenie ustalane tak jak za wynagrodzenie urlopowe,

z tą różnicą, że zmienne składniki wynagrodzenia oblicza się z

miesiąca, w którym przypadło zwolnienie, a nie z 3 miesięcy poprzedzających28. Kwestię tę reguluje § 5 rozporządzenia   Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie

niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania

odszkodowań,  odpraw,

dodatków

wyrównawczych

do

wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy29.

25

K. Ślebzak, w: Prawo pracy, pracy, s. 212. Dz.U. z 1996 r.Nr 60, poz. 281 z późn. zm. 

26 27

W. Muszalski, K. Walczak, Prawo Walczak,  Prawo pracy –  pracy  –  akty  akty wykonawcze –  wykonawcze  –  suplement.  suplement. Komentarz , Warszawa 2006, Legalis/el. 28  Por. s. 26 niniejszego opracowania. 29 Dz.U. z 1996 r.Nr 62, poz. 289 z późn. zm. 

44

 

2.3. Dodatkowy urlop macierzyński 

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, pracownica lub  pracownik-ojciec ma prawo do odbycia dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze: 1)  do 4 tygodni, w przypadku urodzenia jednego dziecka, 2)  do 6 tygodni, w przypadku urodzenia

większej liczby dzieci. 

 Należy podkreślić, że wymiar ten jest wymiarem obniżonym z mocy art. 12 ustawy z 06.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw30.Podany wymiar obowiązuje w latach 2012 -2013, natomiast od

1 stycznia roku 2014 będzie wynosił: 6 tygodni w razie urodzenia 1 dziecka i 8 tygodni w przypadku ciąży mnogiej.  1

Zgodnie przepisem art. 182   §

2 k.p. dodatkowy urlop macierzyński jest

udzielany jednorazowo, zatem wnioskowanie o udzielenie go w niższym wymiarze niż maksymalny, wiąże się z bezpowrotną utratą pozostałej części31. Jak stanowi art. 1891  k.p.,

z dodatkowego urlopu macierzyńskie go nie

mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice. Niemożliwe jest także korzystanie z niego na przemian przez każde z rodziców np. po 1 tygodniu 32. W przeciwieństwie do „podstawowego” urlopu macierzyńskiego, urlop dodatkowy ma charakter fakultatywny. Rodzic decyduje nie tylko o samym

wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego,  ale i o jego długości

30 31Dz.U.

2008pracownica r.Nr 237, poz. 1654. xxxxx,z Czy przebywająca na dodatkowym urlopie macierzyńskim może w jego  jego   trakcie wystąpić o pozostałą część tego urlopu, urlopu , MPPiU 2012, Nr 3, s. 37.  37.   32 A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 41.

45

 

(w dopuszczalnych granicach), przy czym jednostką podstawową jest 1 tydzień. Pracownikuprawniony

może też, na swój wniosek, skorzystać

z dodatkowego urlopu macierzyńskiego  jednak

na część dnia pracy,  nie mniejszą 

niż połowa wymiaru czasu pracy 33. Wniosek, musi zostać złożony co

najmniej

7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pra cy.Pracownik wskazuje

w nim

wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć

korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy   (art. 1821 § 5 k.p.). Pracodawcy nie przysługuje prawo odmowy.  

Za czas dodatkowego urlopu macierzyńskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński na takich samych zasadach jak w przypadku urlopu macierzyńskiego.

W

z

urlopu

dodatkowego

sytuacji,

gdy

 pracownik

macierzyńskiego   z

łączy

korzystanie

wykonywaniem

pracy

u pracodawcy udzielającego takiego urlopu, wysokość tego zasiłku  pomniejsza się proporcjonalnie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Podczas

korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (także   tego

na część  dnia pracy) pracownika obejmuje szczególna ochrona trwałości stosunku

pracy

w

takim

samym

zakresie

jak

podczas

urlopu

macierzyńskiego34.

33

  A. Szewczyk, Czy można zobowiązać pracownicę do wykorzystania dodatkowego urlopu macierzyńskiego, INFORPP 2011, Nr 5, s. 14. macierzyńskiego, 34  W. Patulski, w: Kodeks w: Kodeks pracy, pracy, Legalis/ el.

46

 

2.4. Urlop z tytułu przysposobienia

 Nie tylko  biologiczni

rodzice posiadają uprawnienia urlopowe związane 35 z posiadaniem dzieci . Prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje  także  pracownikom przyjmującym na wychowanie cudze dziecko  i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie  przysposobienia dziecka lub  przyjął

dziecko na wychowanie jako rodzina

zastępcza (art. 183 § 1 k.p.). Zdaniem W. Patulskiego jest to ukłon ustawodawcy w stronę adopcji i wychowania dzieci w ramach rodzin zastępczych mający stanowić zachętę i ułatwienie u łatwienie36. Wymiar urlopu uzależniony został od liczby dzieci przyjętych pod opiekę i wynosi: 1) 

20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,  

2) 

31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęci a dwojga dzieci,

3) 

33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,  

4) 

35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,  

5) 

37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

W ww. przypadkach urlop na warunkach urlopu

macierzyńskiego nie może

trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia,   a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. 

35

 D. E. Lach, w: Prawo w: Prawo pracy, pracy, s. 295.  W. Patulski, w: Kodeks w: Kodeks pracy, pracy, Legalis/ el.

36

47

 

Uprawniony pracownik ma jednak zagwarantowany urlop w minimalnym

wymiarze 9 tygodni, lecz aby móc z niego skorzystać dziecko w momencie  przyjęcia pod opiekę nie może może być starsze niż, odpowiednio, odpowiednio, 7 i 10 lat37. Urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego udziela się na wniosek  pracownika, a ten może być złożony pracodawcy zaraz po wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania adopcyjnego (lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza38. W przypadku tego urlopu jego podział zależy od woli r odziców odziców bowiem nie obowiązuje wymóg wykorzystania pierwszych 14 tygodni urlopu przez kobietę39. Poza tym uprawnienia wynikające z korzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego rodziców adopcyjnych są takie same jak rodziców biologicznych. Poza

urlopem

na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicom

zastępczym przysługuje urlop dodatkowy do którego stosuje się odpowiednio    przepisy dotyczące dodatkowego urlopu urlopu macierzyńskiego40.

37

pracownika pracownika, , s. 66.  A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., r. Rodzicielstwo , SerwisPP 2012, Nr 3, s. 18-19.  18-19. xxxxxxx, Tamże.  40 A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 68. 38

39

48

 

2.5. Urlop wychowawczy wychowawczy

W celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracownikowi

legitymującemu się

co najmniej najmniej 6 miesięcznym okresem zatrudnienia,

 przysługuje urlop wypoczynkowy wypoczynkowy41. Poza rodzicami,

opiekunem dziecka, który może skorzystaćz tego

uprawnienia jest zarówno osoba, którejsąd opiekuńczy powierzył pieczę nad dzieckiem, jaki osoba sprawująca faktycznie opiekę nad dzieckiem42. Do okresu, o którym mowa w akapicie 1,

wlicza się m.in. okresy urlopów

macierzyńskich, zwolnień lekarskich  oraz okresy poprzedniego zatrudnienia. W przypadku tych ostatnich, nie

ma znaczenia długość przerw między

okresami zatrudnienia, wymiar czasu pracy,

czy też tryb rozwiązania

stosunku pracy43. Zgodnie z art. 186 k.p. maksymalny wymiar urlopu wychowawczego to

3 lata, nie może on przy tym trwać dłużej niż do ukończenia przez dzi ecko 4 roku życia44. Zwiększony wymiar przysługuje pracownikowi, którego dziecko wymaga osobistej opieki z powodu stanu zdrowia potwierdzonego

orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności (art. 186 § 2 k.p.). W tym wypadku pracownik ma prawo do kolejnych 3 lat urlopu

41

Zarys wykładu, wykładu, pod red. H. Szurgacza, Warszawa 2005, s. 271. T. Kuczyński w: Prawo  T. Liszcz,  Prawo pracypracy. pracy, , s. 433. A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 75. 44 xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., r. , SerwisPP 2012, Nr 3, s. 23.  23. 

42

43

49

 

wychowawczego,

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku

życia45. W

odmienny

sposób

uregulowano

uprawnienia

pracowników

zatrudnionych na podstawie umów terminowych.Urlop wychowawczy takiego pracownika obejmuje okres nie dłuższy niż czas, na jaki umowa została zawarta. Podobnie jest w przypadku udzielenia urlopu na skutek

wniosku pracownika złożonego już po wypowiedzeniu umowy o pracę, gdyż okres urlopu wychowawczego trwa tylko do dnia rozwiązania umowy o pracę  w drodze wypowiedzenia.  jeśli

Zdaniem Sądu Najwyższego,

pracodawca udzieli pracownikowi urlopu wychowawczego na czas

dłuższy niż do końca okresu, na który dana umowa została zawarta, to można domniemywać, że strony zawarły umowę na czas nieokreślony46. Procedurę udzielania urlopu wychowawczego określa, wydane na  podstawie art. 186 6  k.p.,

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej

z 16.12.2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu 47

wychowawczego . Zgodnie z jego postanowieniami, pr acownik, acownik,

chcąc

skorzystać z tego urlopu składa pracodawcy wniosek w formie pisemnej   na dwa tygodnie przed jego rozpoczęciem. We wniosku wskazujedatę  rozpoczęcia i zakończenia urlopu orazinformuje o dotychczas wykorzystanym wymiarze.

Do

wniosku

załącza

sięoświadczenie

drugiego

z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez wskazany okres, a do wniosku o udzielenie

„dodatkowego”

urlopu

wychowawczego

ponadto

orzeczenie

o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka48. W sytuacji, z urlopu,

gdy rodzice lub opiekunowie chcą   jednoczesne skorzystać 

składając do swoich pracodawców ww. wniosek,dołączają do niego

45

Tamże. SN z 21.11.1978 r., I PZP 28/78, OSNCP 1979, Nr 5, poz. 92.  Uchw.  Dz.U. z 2003 r. Nr 230, poz. 2291. 48 xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., r. , SerwisPP 2012, Nr 3, s. 24.  24.  46

47

50

 

 pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o okresie, w

którym

zamierza

korzystać

on

z  urlopu.Korzystanie

zurlopu

wychowawczego w ten sposób możliwe jest przez   okres nie dłuższy niż  3 miesiące (art. 186 § 3 k.p).

Udzielenie

urlopu

wychowawczego,

pracownikowi

do

niegouprawnionemu, jest obowiązkiem pracodawcy.  Pracownik może podzielić przysługujący mu urlop wychowawczy najwyże j na 4 części.Długość każdej z nich zależy od jego woli 49, z ograniczeniami wynikającymi z art. 186 § 1 k.p. W trakcie urlopu dopuszczalne jest podjęcie przez pracownika pracy pracodawcy, jeżeli nie uniemożliwia mu to sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. To samo zarobkowej

u

dotychczasowego

lub

innego

dotyczy podejmowania innych działalności oraz nauki i szkoleń.  Pracownica urodziwszy dziecko w czasie urlopu wychowawczego korzysta z niego nadal, ale zamiast dodatku do zasiłku rodzinnego (opisanego

niżej) wypłacany jest zasiłek macierzyński50.Jeśli zaś nowe dziecko urodzi się   podczas urlopu  przysługującego  prawo ten urlop przerwać  późniejszym.Z urlopu można

na dziecko niepełnosprawne,pracownicama

i wykorzystać   pozostałą część  w terminie korzystać wielokrotnie, gdyż przysługuje on na

każde wychowywane dziecko51. Podczas urlopu wychowawczego pracownik może otrzymywać dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem finansowany z budżetu  państwa52. Kwestie z nim związane reguluje ustawa z 28.11.2003 r.

49 50A.

K.Piecyk, pracownicze pracownicze,  A.Martuszewicz, M. Świątkowski,  Kodeks Urlopy pracy, Legalis/ pracy, el. , s. 179. 51  T. Liszcz,  Prawo pracy, pracy, s. 434. 52  Tamże. 

51

 

o świadczeniach rodzinnych53. Wysokość dodatku art. 10 ust. 2 tej ustawyokreśla na 400 zł. Wartość ta nie ulega zmianie, niezależnie od tego ilości dzieci, nad którymi pracownik sprawuje opiekę podczas urlopu wychowawczego. Gdy z urlopu wychowawczego korzystają jednocześnie oboje rodzice przysługuje im tylko 1 dodatek 54. Dodatek przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień 55, a kwotę zaokrągla się do 10 groszy w górę.  Podstawowy okres, w czasie którego dodatek może być wypłacany, to 24 miesiące56. Przewidziano jednak sytuacje wyjątkowe, w których okres ten jest wydłużony. Jeśli pracownik sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym  podczas jednego

porodu, dodatek może pobierać przez

36 miesięcy. W przypadku opiekowania się dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności dodatek może być wypłacany przez okres nie dłuższy niż 72 miesiące.  Dodatek nie przysługuje pracownikowi:  1) 

w którego rodzinie przeciętny dochód na jedną osobę przekracza 504  zł  lub 583 zł   jeżeli członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się 57

orzeczeniem o niepełnosprawności , 2)  który,

 bezpośrednio

przed

uzyskaniem

prawa

do

urlopu

wychowawczego pozostawał  w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy58, 3)  który podjął

lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową  

w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, 53

 Tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.    I. Sierpowska, Kryteria Sierpowska, Kryteria ustalania uprawnień do świadczeń rodzinnych, rodzinnych, MoPr 2004, Nr 6, s. 163. 55  M. Topolewska, Jakie Topolewska,  Jakie świadczenia przysługują rodzicowi rodz icowi na urlopie wychowawczym wychowawczym,, DzGPr 2012, Nr

54

96, 56 s. Tamże. B14.   57

 T. Liszcz, Prawo Liszcz, Prawo pracy, pracy, s. 434.  Wyr. NSA z 18.01.2011 r., I OSK 1509/10, Legalis/ el.

58

52

 

4)  którego dziecko

zostało umieszczone w placówce zapewniającej

całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolnowychowawczym, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem dziecka przebywającego w zakładzie opieki

zdrowotnej,

oraz

w

innych

przypadkach

zaprzestania

sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem59, 5)  który

w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku

macierzyńskiego. 

W razie ustalenia, że z urlopu korzystają oboje rodzice w tym samym czasie (poza sytuacją opisaną w art. 186 § 3 k.p)lub pracownik trwale zaprzestał

sprawowania  osobistej opieki nad dzieckiem pracodawca ma

obowiązek wezwać go do  stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od d nia wezwania 2

(art. 186  § 2 k.p.).

Zakończenie urlopu wychowawczego może nastąpić wcześniej niż po upływie okresu na jaki został udzielony. Zgodnie z art. 186 3 k.p. pracownik może zrezygnować z urlopu niezwłocznie po uzyskaniu na to zgody  pracodawcy. Pracodawca,

który jej nie wyraża, ma obowiązek dopuścić  pracownika do pracy jeżeli został zawiadomiony o zamiarze przerwania 60

urlopu co najmniej 30 dni przed terminem planowanego powrotu do pracy .

Powrót pracownika do pracy, czy to po zakończeniu planowanego ur lopu, lopu, czy po jego przerwaniu, rodzi po stronie pracodawcy obowiązek dopuszczenia go do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku. Gdy nie

 jest to możliwe, pracodawca kieruje pracownika na stanowisko równorzędne 59

 I. Sierpowska, Kryteria Sierpowska, Kryteria ustalania,s. ustalania,s. 163.

60

A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 94.

53

 

z zajmowanym przed

rozpoczęciem urlopu lub na  inne odpowiadające jego

kwalifikacjom zawodowym. Ustawodawca zaznacza też, że wynagrodzenie może być  niższe od wynagrodzenia jakie

 po powrocie do pracy nie

 przysługiwało   pracownikowi w dniu podjęcia pracy na  stanowisku 4

zajmowanym przed urlopem (art. 186   k.p.).

Zdaniem Sądu Najwyższego

niemożność

z

zatrudnienia

powracającego

urlopu

pracownika

na

ww. zasadach uprawnia pracodawcę do wypowiedzenia umowy o pracę 61. Jeśli po zakończeniu okresu urlopu wychowawczego, pracownik nie zgłosi się do pracy bez usprawiedliwienia, pracodawca może bez wypowiedzenia rozwiązać umowę z jego winy62. Ustawodawca w art. 1867 

k.p. dał pracownikowi możliwość zamiany

urlopu wychowawczego na roszczenie o obniżenie wymiaru czasu pracy. Zgodnie z treścią tego przepisu pracownik   może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż  połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby mó głby korzystać z takiego urlopu, a pracodawca ma obowiązek wniosek ten uwzględnić. Pracodawca, co do zasady, nie ma prawa

wypowiedzieć ani rozwiązać

umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu 63. Ta

Od zasady tej przewidziano jednak wiele wyjątków . Pracodawca może rozwiązać umowę m.in.: 1) 

z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 k.p.),

2)  w

razie

ogłoszenia

upadłości

lub

likwidacji

pracodawcy

(art. 1861 § 1 zd. drugie k.p.).

61

 Wyr. SN z 03.11.1994 r., I PRN 77/94, OSNAPiUS 1995, Nr 2, poz. 24. A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 185. 63 A. Gwarek, B. Lenart, H. Perło, K. Tymorek,  Rodzicielstwo pracownika, pracownika, s. 91. 62

54

 

Ponadto na podstawie ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania

z

pracownikami

stosunków

pracy

z

przyczyn

64

niedotyczącychpracowników , pracodawca: 3)   przeprowadzający zwolnienia grupowema grupowema prawo wypowiedzieć um umowę owę

o pracę pracownikowikorzystającemu wychowawczego,niezależnie od okresu jego trwania, 4)   przeprowadzający zwolnienia indywidualnema

z

urlopu

prawo wypowiedzieć

umowę o pracępod warunkiemniezgłoszenia sprzeciwu przez zakładowąorganizację związkową w terminie 14 dni od dniaotrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu, oraz 5) 

niezależnie od sprzeciwu organizacjizwiązkowej, może  wypowiedzieć  pracownikowikorzystającemu  pracownikowikorzystaj ącemu z urlopu wychowawczegowarunki pracy i płacy, jeżeli nie jest możliwe dalsze zatrudnianiego na dotychczasowym stanowisku.

W każdym czasie umowa o pracęmoże ulec rozwiązaniu: 6)  na mocy porozumienia stron albo 7)  w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracownika.

Zdaniem Sądu Najwyższego, w sytuacji opisanej w pkt 4,pracodawca może samodzielnie zdecydować o wypowiedzeniu gdy nie działa  u niego 65

organizacjazwiązkowa .

Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicz e, zatem, jak  pisze J. Wratny, „w czasie urlopu wychowawczego zachowana zostaje ciągłość  pracy w zakresie wszelkich uprawnień  pracowniczych”66. Zdaniem A. Martuszewicz i K. Piecyk, okres tego urlopu zaliczany jest inaczej

64

 Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.    Uchw. SNz 15.02.2006 r., II PZP 13/05, OSNAPiUS 2006, Nr 21-22, poz. 315, s. 889. 66 J. Wratny, Kodeks Wratny, Kodeks pracy. Komentarz , Wyd. 4, Warszawa 2005, Legalis/ el. 65

55

 

w zakresie świadczeń z ubezpieczenia społecznego , bowiem do okresów równorzędnych z okresem zatrudnienia zalicza się  go w wymiarze nieprzekraczającym 6 lat67.

67

A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 185-186.

56

 

Rozdział 3   URLOPY UDZIELANE W INNYCH CELACH

3.1. Urlop bezpłatny 

Urlop bezpłatny jest okresem, w którym   stosunek pracy ulega zawieszeniu1. W związku z tym pracownik  pozostając  formalnie w stosunku pracy, zostaje czasowo zwolniony

z obowiązku jej świadczenia. Równocześnie pracodawca nie 2

wypłaca mu wynagrodzenia . W rozdziale II

działu siódmego  Kodeksu pracy ustawodawca wyróżnił

2 rodzaje urlopu bezpłatnego: na wniosek pracownika (art. 17 4 k.p.) i z inicjatywy  pracodawcy (art. 1741k.p.).

W pierwszej sytuacji, wniosek pracownika ubiegającego się o urlop bezpłatny musi mieć formę pisemną   (art. 174 § 1 k.p.).Udzielenie pracownikowi urlopu  bezpłatnego z naruszeniem tego wymogu  jest w świetle prawa bezskuteczne3. Wniosek nie musi zawierać uzasadnienia4, ale zdaniem A. Martuszewicz i K. Piecyk uczynienie tego, biorąc pod uwagę swobodę uznania go przez pracodawcę,   może mieć pozytywny wpływ na jego skuteczność5.  Nieudzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego, o którym mowa w art. 174 k.p., nie

może być przedmiotem sporu ze stosunku pracy6, chyba że postępowaniu

1

A. M. Świątkowski, Kodeks pracy,Legalis pracy,Legalis 2012/ el.  Wyr. SA w Warszawie z 27.11.1996 r., III AUa 888/96, Legalis/ el. 3  Wyr. SA w Łodzi z 15.10.1996 r., III AUa 34/96, Legalis/ el.   2

4

  Z. Szczuka, w:  Kodeks pracy. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, orzecznictwem, pod red. M. T. Romer, Wyd. 3, Warszawa 2000, s. 288-289. 5  A. Martuszewicz, K. Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 141. 6  Z. Salwa, Prawo Salwa, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Wyd. 5, Warszawa 2001, s. 234.

57

 

 pracodawcy można by przypisać naruszenie zasady niedyskryminacji albo zasady 7

równego traktowania pracowników . Skorzystanie przez pracownika z

urlopu bezpłatnego nie może wynikać

z polecenia pracodawcy, a jego udzielenie w ten sposób, jest bezskuteczne z mocy 8

 prawa .

Okres trwania urlopu zależy wyłącznie od ustaleń pracodawcy i pracownika. Przepisy

prawa nie regulują tej kwestii,a więc   za porozumieniem stron możliwe

 jest także dowolne przedłużenie lub skrócenie urlopu9. Odwołanie z urlopu bezpłatnego może być przewidziane przy jego udzielaniu. Kodeks pracy przewiduje ustalenie tak iej iej

możliwości  w przypadku, gdy urlop

udzielany jest na czas dłuższy niż 3 miesiące 10. Zdaniem M. Nałęcza, wprowadzenie zapisu o możliwości  pracodawcę, gdyżpracownik nie może

odwołania, uprawnia do tego   wyłącznie skutecznie przerwać urlopu bezpłatnego 11.

Przepis art. 174 § 3 k.p. zastrzega, że odwołanie to może nastąpić tylko z ważnych  przyczyn. Za takie przyczyny uważa się oraz gdy nieobecność pracownika w pracy, w razie wystąpienia okoliczności powstałych po rozpoczęciu urlopu i niemożliwych do przewidzenia wcześniej, spowodowałaby poważne zakłócenia 12

w jej toku .

Jeśli odwołany z urlopu pracownik nie stawi się w pracy

w wyznaczonym terminie i bez usprawiedliwienia, pracodawca może to uznać za naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i zwolnić g o bez wypowiedzenia.

7

 Wyr. SN z 21.10.2003 r., I PK 559/02, Legalis/ el.  Wyr. SA w Łodzi z 15.10.1996 r., III AUa 34/96, L egalis/ el.

8 9

  10

pracy, Legalis 2012/ el. pracy, M.  M.Nałęcz, Nałęcz,w: w: Kodeks  Prawo pracy, pracy, pod red. A. Patulskiego, Wyd. 4, Warszawa 2010, s. 290. 11  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 12

 A. Martuszewicz, K. Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 143.

58

 

Okres urlopu bezpłatnego, co do zasady, nie jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze 13, ani też do okresu pracy, od którego zależą prawa do świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego pracowników14. Szczególne

przepisy prawa pracy wyjątkowo przewidują zaliczanie pewnych

urlopów bezpłatnych do ww. okresów. Są nimi urlopy udzielone:  1) 

w celu podjęcia pracy na czas określony u innego pracodawcy na podstawie 1

art. 174  k.p., 2)   pracownikom młodocianym w

okresie ferii szkolnych na podstawie art. 205

§ 4 k.p., 3) 

w celu prowadzenia działalności związkowej poza terenem zakładu pracy na  podstawie art. 25 ust. 1 w zw. z art. 73

ustawy z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych 15 

k.p. oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z 11.06.1996 r.

w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy  pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu  bezpłatnego i zwolnień od pracy16, 4)   pracownikowi w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem na  podstawie art. 1865 k.p.,

 

5)

w celu odbycia ćwiczeń wojskowych   na podstawie art. 124 ustawy z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej17,

6)   pracownikowi wybranemu na członka Krajowej Rady Rad Radiofonii iofonii i Telewizji 18

na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji ,

13

 Z. Masternak, w: Prawo w: Prawo pracy. Zarys wykładu, wykładu, pod red. H. Szurgacza, Warszawa 2005, s. 256.  Wyr. SA w Warszawie z 27.11.1996 r., III AUa 888/96, Legalis/ el.

14

15 16 Tekst

jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854.  Dz.U. z 1996 r. Nr 71, poz. 336. 17  Tekst jedn. Dz.U . z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.   18  Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 z  późn. zm.

59

 

7) 

na czas pełnienia funkcji członka zarządu komisarycznego banku na 19

 podstawie art. 146 ust. 2 ustawy z 29.8.1997 r. Prawo bankowe .

Korzystanie z urlopu bezpłatnego, trwającego dłużej niż 1 miesiąc, skraca 20

wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego za dany rok  . 1 miesiąc urlopu  bezpłatnego, powoduje obniżenie urlopu wypoczynkowego o 1/12 jegowymiaru. W sytuac ji,

gdy w czasie jednego roku pracownik kilkakrotnie k ilkakrotnie korzystał z urlopu

 bezpłatnego, a poszczególne jego okresy nie przekraczały 1 miesiąca, należy zsumować łączny czas trwania urlopu 21. Wówczas, zgodnie z przepisem paragrafu 2 UrlopWypR, za 1 miesiąc uważa  się 30 dni kalendarzowych.  W czasie urlopu bezpłatnego pracownik korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. Pracodawca nie może wówczas wypowiedzieć umowy o pracę, ani warunków pracy i płacy. W przypadku urlopu przewidzianego na czas krótszy

niż 3 miesiące, ochrona ta obejmuje również zwolnienia na podstawie

ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników22  Szczególnym rodzajem

urlopu bezpłatnego jest urlop udzielany w celu 1

wykonywania pracy u innego pracodawcy. Zgodnie z art. 174   k.p. pracodawca może,

za pisemną zgodą pracownika, udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego

w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Urlopu takiego udziela się na 23 okres ustalony w porozumieniu między pracodawcami . Zdaniem M. Nałęcza udzielanie takiego urlopu „umożliwia pracodawcy elast yczne regulowanie stanu zatrudnienia, a w konsekwencji ograniczenie stosowania zwolnienia z przyczyn

leżących po stronie pracodawcy”24.

19

 Tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z  późn. zm.  M. Barzycka-Banaszczyk, Barzycka-Banaszczyk, Kodeks  Kodeks pracy. Komentarz , Wyd. 5, Warszawa 2008, Legalis/ el.  el.  

20

21 22E.

Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia, , s. 45-46. Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn.zwolnienia zm.  

23

 M. Barzycka-Banaszczyk, Barzycka-Banaszczyk, Kodeks  Kodeks pracy. Komentarz , Wyd. 5, Warszawa 2008, Legalis/ el. M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el.

24

60

 

Pracownik,

który zdecydował się skorzystać z takie go urlopu pozostaje

 jednocześnie w stosunku prawnym z nowym pracodawcą i  stosunku pracy z pracodawcą udzielającym urlopu25. Umowa określająca wzajemne prawa i obowiązki pracownika i nowego 26

 pracodawcy może być umową o pracę albo umową cywilnoprawną . Jej warunki mogą pogarszać sytuację pracownika względem  zawieszonej umowy, ponieważ treść stosunku zależy wyłączenie od woli stron. Umowa powinna być terminowa, ale możliwa  jest sytuacja, w której pracownik zostaje zatrudniony na czas nieokreślony.Wówczas urlop bezpłatny udzielany jest bezterminowo27. W przeciwieństwie do  urlopu bezpłatnego  określonego w art. 174 k.p., okres tego urlopu wliczany jest  pracownicze.

od

którego

do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia

Zdaniem Sądu Najwyższego warunkiem zaliczenia do okresu pracy, zależą

uprawnienia

pracownicze,

jest

podjęcie

prac y

u dotychczasowego pracodawcy po zakończeniu urlopu 28. W kwestii ochrony stosunku pracy  podczas

urlopu bezpłatnego udzielanego

w trybie art. 1741 k.p. oraz jegowpływ na urlop wypoczynkowy

należy odnieść od nieść się

do zasad stosowanych przy „zwykłym” urlopie bezpłatnym29.

25

E. Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia, zwolnienia, s. 101. M. Nałęcz, w:  Kodeks pracy, pracy , Legalis 2012/ el., odmienne zdanie wyraża A. Jasińska, Urlopy pracownicze, s. 57 , zdaniem której „użycie sformułowania >, (…) uzasadnia twierdzenie, iż chodzi o zatrudnienie pracownicze”.  26

27 28E.

Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia, zwolnienia, s. 101.  Wyr. SN z 06.01.2009 r., II PK 111/08, Legalis/ el. oraz wyr. SN z 09.05.2008 r., II PK 318/07, OSNAPiUS 2009, Nr 19-20, poz. 251, s. 811. 29 E. Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia, zwolnienia, s. 102.

61

 

3.2. Urlop szkoleniowy

Zgodnie z art. 17 k.p. oraz art. 94 pkt 6 k.p. pracodawca jest zobowiązany

ułatwiać  pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Podnoszenie 1

kwalifikacji zawodowych zgodnie z art. 103 to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności. Może odbywać się ono z inicjatywy pracodawcy albo za

 jego zgodą30. Uprawnieniem

przysługującym

kwalifikacji zawodowych  jest

pracownikowi

z

tytułu

podnoszenia  

płatny urlop szkoleniowy.Jego wymiar i zasady

udzielania nie są zależne od tego z czyjej inicjatywy pracownik podejmuje 31

2

 podnoszenie kwalifikacji .Art. 103   §

1 k.p. określa  wymiar urlopu na ten cel

w ilości: 1)  6 dni –  w przypadku przystępowania do

egzaminów eksternistycznych, 

2)  6 dni –  w przypadku przystępowania do egzaminu maturalnego,  3)  6 dni

 –   w przypadku przystępowania do egzaminu potwierdzającego

kwalifikacje zawodowe, 4)  21 dni w ostatnim roku studiów  –  na  na przygotowanie pracy dyplomowej oraz

 przygotowanie się i przystąpienie przystąpienie do egzam egzaminu inu dyplomowego. 

Ponadto pracodawca ma obowiązek udzielać pracownikowi w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych zwolnień od pracy w takim wymiarze, aby umożliwić mu punktualne przybycie na zajęcia i udział w zajęciach.  Kwestie przyznawania urlopu

i udzielania zwolnień  reguluje umowa zawarta

między pracownikiem, a pracodawcą, w której określają szczegółowo

30

  A. Dral,  Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy pracodawcy,, MoPr 2010, Nr 11, s. 568. 31  A. Dral, Podnoszenie Dral, Podnoszenie kwalifikacji,s. kwalifikacji,s. 569.

62

 

swewzajemne

zobowiązania32. Przepis art. 1034  § 1 zd. 2 k.p. zobowiązuje strony

do zawarcia umowy w formie pisemnej, z wyjątkiem sytuacji, w której pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych   (art. 1034  § 3 k.p.).Umowa może zawierać np. ustalenie wyższego niż wskazany w k.p. wymiaru urlopu szkoleniowego lub przyznania dodatkowych świadczeń 33. Umowa nie może kształtować praw i obowiązków mniej korzystnych niż przewidziane w Kodeksie  pracy, zatem pracownikowi nie przysługuje prawo zrzeczenia si sięę urlopu34. Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.   Pracownik ma obowiązek korzystać z udzielonego mu urlopu szkoleniowego zgodnie z jego przeznaczeniem, w przeciwnym razie traci on prawo do

wynagrodzenia za czas urlopu oraz naraża się na odpowiedzialność za naruszenie lopu w danym obowiązków pracowniczych35. Jeśli pracownik nie skorzysta z ur lopu

roku szkolnym lub nie wykorzysta go w całości, traci prawo do niewykorzystanej części36. Za czas urlopu szkoleniowego i zwolnieniapracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 103

1

§ 3 k.p.) Jego wysokość   określa się zgodnie z zasadami

 przewidzianymi dla urlopu wypoczynkowego,

z tym że zmienne składniki

wynagrodzenia oblicza się z miesiąca, w którym korzystano z urlopu37. Prawo do urlopu szkoleniowego co do zasady

nie przysługuje pracownikowi

 podnoszącemu kwalifikacje bez skierowania pracodawcy38, chyba że pracodawca

32

A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, pracownicze, s. 150.  P. Wojciechowski, Podnoszenie Wojciechowski,  Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników po zmianach  –   zasady zasady i wątpliwości, wątpliwości , MoPr 2010, Nr 11,s. 587. 34  A. Dral, Podnoszenie Dral, Podnoszenie kwalifikacji, kwalifikacji, s. 570. 35  M. Nałęcz, Szkolenie pracowników. Wzajemne prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy i  pracodawcy,, MoP 2000, Nr 9, 33

s. 600. 36  Tamże.  37  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el. 38  Tamże. 

63

 

wyrazi na to zgodę 39.Zdaniem M. Nałęcza „urlop szkoleniowy nie będzie  przysługiwał, w przypadku gdy pracownik nie uczestniczy w procesie szkolenia, a

ma

jedynie

obowiązek

okresowego

przystępowania

do

egzaminu

 potwierdzającego kwalifikacje”40.

39

 K. Ślebzak, w: Prawo pracy, pracy, s. 214.  M. Nałęcz, w: Kodeks pracy, pracy, Legalis 2012/ el.

40

64

 

Zakończenie 

65

 

Źródła prawa  1.  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 02.04.1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78,  poz. 483). 2. 

Ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.). 

3.  Ustawa z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.). 4.  Ustawa z 26.01.1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674). 5.  Ustawa z 20.06.1985 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39). 6.  Ustawa z 06.04.1990 r. o Policji (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277

z późn. zm.).  7. 

Ustawa z 12.10.1990 r. o Straży Granicznej (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 116,  poz. 675 z późn. zm.). 

8. 

Ustawa z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r.  Nr 79, poz. 854).

9. 

Ustawa z 24.08.1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z późn. zm.). 

10. Ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr

43, poz. 226 z późn. późn . zm.). 

11. Ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr

43, poz. 226 z późn. późn . zm.).  12. Ustawa

z 04.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

(tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, 13. Ustawa

poz. 335 z późn. zm.).  

z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (tekst jedn. Dz.U. z 2012

r. Nr 0 poz. 82). 14. Ustawa

z 26.04.1996 r. o Służbie Więziennej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr

79, poz. 523 z późn. późn . zm.).  66

 

15. Ustawa

z 09.05.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora

(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 2 9 z późn. zm.).  16. Ustawa

z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.). 17. Ustawa z 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72,

 poz. 665 z późn. zm.).  18. Ustawa

z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia

społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.). z m.).  19. Ustawa

z 27.07.2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2001 r. Nr, 98 poz.

1071). 20. Ustawa z 27.07.2001 r. -

Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001

r. Nr 98, poz. 1070). 21. Ustawa z 24.05.2002 r. o

Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji

Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154). 22. Ustawa

z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania

z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.).  23. Ustawa z 09.07.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (tekst jedn.

Dz.U. z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.).  24. Ustawa z 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 5 93 z późn. zm.).  25. Ustawa z 28.11.2003

r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006

r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.).  26. Ustawa

z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr

175, poz. 1362 z późn. zm.).  27. Ustawa z 27.07.2005 r. -

Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz .U. z 2005 r. Nr

164, poz. 1365). 28. Ustawa z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2008 r. Nr 227,

poz. 1505).  67

 

29. Ustawa z 06.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1654.). 30. Ustawa z 30.04.2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 2010 r. Nr 96,  poz. 619). 31. Rozporządzenie

Rady Ministrów z 31.12.1975 r. w sprawie uprawnień

 pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3,  poz. 19 z późn. zm.).  32. Rozporządzenie

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.05.1996 r. w sprawie

sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 1996 r. Nr 60, poz. 281 z późn. późn . zm.).  33. Rozporządzenie

awie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29.05.1996 r. w spr awie

sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz

wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności  przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. Nr

62, poz. 289 z późn.

zm.). 34. Rozporządzenie

Rady Ministrów z 11.06.1996 r. w sprawie trybu udzielania

urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących  pracownikom w

czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz.U. z 1996

r. Nr 71, poz. 336.). 35. Rozporządzenie

szczegółowych

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 08.01.1997 r. w sprawie zasad

udzielania

urlopu

wypoczynkowego,

ustalania

i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 1 4 z późn. zm.).  36. Rozporządzenie

szczegółowych

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 08.01.1997 r. w sprawie zasad

udzielania

urlopu

wypoczynkowego,

ustalania

i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r., Nr 2, poz. 14, 14 , z późn. zm.).  68

 

37. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z

16.12.2003 r. w sprawie

szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. z 2003 r.  Nr 230, poz. 2291.). 38. Rozporządzenie

Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajów  

i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. z 2009 r. Nr 222, poz. 1765).

69

 

Bibliografia 1.  Barnakiewicz J., Prawo pracy, Kraków 2008. 2. 

Czajkowska

A.,

Nowy

termin

wykorzystania

zaległego

urlopu

wypoczynkowego, SerwisPP 2012, Nr 4. 3. 

Dobrodziej E., Urlopy pracownicze oraz zwolnienia od pracy obowiązujące od 1 stycznia 1997 r., Bydgoszcz 1997.

4.  Dral

A.,

Podnoszenie

kwalifikacji

zawodowych

przez

pracowników

z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy, MoPr 2010, Nr 11.  5. 

Frączek M., Skutki udzielenia nadprogramowego urlopu, SerwisPP 2012,  Nr 13.

6. 

Grzonka L., Zatrudnianie osób niepełnosprawnych, Warszawa 2010.  

7.  Gwarek

A., Lenart B., B., Perło H., Tymorek Tymorek K., Rodzicielstwo pracownika.

Obowiązki pracodawcy, pod red. A. Gwarek, B. Lenart, K. Tymorek, Warszawa 2009. 8.  Herbert J., Urlopy pracownicze, Bydgoszcz 1997. 9.  Jackowiak U., Uziak W., Wypych-Żywicka

A., Prawo pracy. Podręcznik dla

studentów prawa, Wyd. 3, Warszawa 2009. 10. Jaroszewska M., Urlopy wypoczynkowe, Warszawa 2009. 11. Jasińska A.,

Urlopy pracownicze, Wyd. 2, Warszawa 2000. 

 

12. Kasprzak M., Sposób obliczania wynagrodzenia za urlop, RachBud 2004,  Nr 12. 13. Kuczyński

T., w: Prawo pracy. Zarys wykładu, pod red. H. Szurgacza,

Warszawa 2005. 14. Kuźniar

I., Skiba B., Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, Gdańsk

2004. 15. Lach D. E., w: Prawo pracy, pod

red. Z. Niedbały, Wyd. 2, Warszawa 2009. 

16. Lenart B., Jaroczewska-Ignatowska I., Drzewiecka E., Rotkiewicz M.,

w: Urlop wypoczynkowy pracowników. Komentarz, przykłady, pytania 70

 

i odpowiedzi, przepisy, pod. red. M. Budzich, M. Graboń -Krajewskiej, Warszawa 2010. 17. Lenart B., Kiedy przedawnia się prawo do urlopu wypoczynkowego za 2010 r.   i 2011 r., MPPiU 2012, Nr 4. 18. Liszcz T., Prawo pracy, Wyd. 7, Warszawa 2011. 19. Łajeczko M., Urlop wypoczynkowy pracownika, Warszawa 1998.  20. Łukasik E., Jak zaplanować urlopy w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 6.   21. Maj Cz., Urlopy wypoczynkowe, Wrocław 2008.  22. Malinowski A., Urlopy pracownicze. Komentarz. Warszawa 2010. 23. Martuszewicz A., Piecyk K., Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, Wyd. 2, Warszawa 2010. 24. Masternak

Z., w: Prawo pracy. Zarys wykładu, pod red. H. Szurgacza,

Warszawa 2005. 25.  Nałęcz Nałęcz M.,

w: Kodeks  pracy. Komentarz, pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8,

Warszawa 2011. 26.  Nałęcz Nałęcz M., Szkolenie pracowników. p racowników. Wzajemne prawa i obowiązki

pracownika

i pracodawcy, MoP 2000, Nr 9. 27.  Nałęcz Nałęcz M., w: Prawo Prawo pracy, pod red. A. Patulskiego, Patulskiego, Wyd. 4, Warszawa Warszawa 2010.  28.  Nycz  Nycz T., Nowe zasady urlopowe, MoPr 2004, 2004, Nr 3. 29. Patulski W. w: Kodeks pracy. Komentarz, pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8, Warszawa 2011. 30. Podgórska

M., W jakim wymiarze przysługuje pracownikowi urlop ojcowski

w 2012 r. na dziecko urodzone w 2011 r., MPPiU 2012, Nr 1. 31. Pysiewicz-Jężak

J., Jak obliczać ekwiwalent za niewykorzystany urlop,

SerwisPP 2012, Nr 8. 32. Radziński T., Urlopy wypoczynkowe, Warszawa 1977.   33. Rączka

K., w: Kodeks pracy. Komentarz, pod red. Z. Salwy, Wyd. 9,

Warszawa 2008. 34. Rotkiewicz M., Udzielanie zaległ ych urlopów z 2010 r., INFORPP 2011, Nr 3. 71

 

35. Ryl

A., Zasady przyznawania dodatkowego urlopu i zwolnień od pracy

 pracownikom niepełnosprawnym, niepełnosprawnym, INFORPP 2011, Nr 20.  36. Salwa Z., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Wyd. 5, 37. Sierpowska I., Kryteria

Warszawa 2001. 

ustalania uprawnień do świadczeń rodzinnych, MoPr

2004, Nr 6. 38. Sikora

K., Dodatkowy urlop wypoczynkowy osób niepełnosprawnych,

SerwisPP 2012, Nr 13. 39. Skrobisz-Kaczmarek

B., Kiedy należy udzielić urlopu w zwiększonym

wymiarze, INFORPP 2011, Nr 8. 40. Stojek-Siwińska

M., w: Prawo pracy 2006, pod red. K. Jaśkowskiego,

Warszawa 2006. 41. Stojek-Siwińska

M., w: Prawo pracy 2005, pod red. K. Jaśkowskiego,

Warszawa 2006. 42. Suknarowska-Drzewiecka E., Urlopy i zwolnienia od pracy. Porady,

 przykłady, praktyka, Warszawa Warszawa 2008.  43. Szczot J., Urlopy. Komentarz, Warszawa 2006. 44. Szczuka Z., w: Kodeks pracy. Praktyczny komentarz z orzecznictwem,  pod red. M. T. Romer, Romer, Wyd. 3, Warszawa 2000. 45. Szewczyk

A., Czy można zobowiązać pracownicę do wykorzystania

dodatkowego urlopu macierzyńskiego, INFORPP 2011, Nr 5. 46. Szewczyk

A. , Tylko w wyjątkowych sytuacjach można zwolnić pracownika na urlopie macierzyńskim, INFORPP 2011, Nr 8. 

47. Szybka

P., Obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi urlopu na

żądanie, MoPr 2011, Nr 8.  48. Ślebzak K., w: Prawo pracy, pod

red. Z. Niedbały, Wyd. 2, Warszawa 2009. 

49. Świątkowski A. M., Kodeks pracy. Komentarz, Wyd. 3, 50. Topolewska

Warszawa 2010. 

M., Jakie świadczenia przysługują rodzicowi na   urlopie

wychowawczym, DzGPr 2012, Nr 96. 51. Trochimiuk Ł., Zatrudnienie osób niepełnosprawn ych –   przywileje przywileje i obowiązki  pracodawcy, MoPr 2007, Nr 7. 72

 

52. Wojciechowski P., Zasady zatrudniania i ochrona wybranych kategorii  pracowników w: Prawo pracy, pod red. A. Patulskiego, Wyd. 4, Warszawa 2010. 53. Wojciechowski P., Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników po zmianach –  zasady i wątpliwości, MoPr 2010, Nr 11.  54. Wratny J., Kodeks pracy. Komentarz, Wyd. 4, Warszawa 2005.

73

 

Orzecznictwo 1. 

Uchwała SN z 09.02.1967 r., III PZP 22/66, OSNCP 1967, 6/1967, s. 11. 

2. 

Uchwała SN z 10.08.1976 r., I P ZP 39/76, OSNCP 1977, Nr 2, poz. 24.

3.  Wyrok SN z 11.06.1980 r., I PR 43/80, OSNCP 1980, Nr 12, poz. 248. 4.  Wyrok SN z 03.11.1994 r., I PRN 77/94, OSNAPiUS 1995, Nr 2, poz. 24. 5. 

Wyrok SA w Łodzi z 15.10.1996 r., III AUa 34/96, Legalis 2012/ el. 

6.  Wyrok SA w Warszawie z 27.11.1996 r., III AUa 888/96, Legalis 2012/ el. 7.  Wyrok SN z 19.05.1997 r., I PKN 172/97, Biul. Inf. Pr. 1998, Nr 2, s. 13. 8.  Postanowienie SN z 12.6.1997 r., I PKN 213/97, OSNAPiUS 1998, Nr 9,  poz. 274. 9.  Wyrok SN z 13.05.1998 r., I PKN 99/98, OSNAPiUS 1999, Nr 10, poz. 331. 10. Wyrok SN z 10.11.1999 r., I PKN 350/99, OSNAPiUS 2001, Nr 6, poz. 198. 11. Wyrok SN z 20.07.2000 r., I PKN 17/00, MoP 2002, Nr 6, s. 271. 12. Wyrok SN z 05.12.2000 r., I PKN 121/00, MoP 2002, Nr 18, s. 856. 13. Wyrok SN z 15.03.2001 r., I PKN 306/00, MoP 2003, Nr 4, s. 182. 14. Wyrok SN z 29.03.2001 r., I PKN 336/00, MoP 2003, Nr 3, s. 130. 15. Wyrok SN z 11.04.2001 r., I PKN 367/00, MoP 2003, Nr 4, s. 176. 16. Wyrok SN z 21.10.2003 r., I PK 559/02, Legalis 2012/ el. 17. Wyrok SN z 26.01.2005 r., II PK 197/04, OSNAPiUS 2005, Nr 17, poz. 271, s. 797.

18. Uchwała

SN z 15.02.2006 r., II PZP 13/05, OSNAPiUS 2006, Nr 21 -22,

 poz. 315, s. 889. 19. Wyrok SN z 07.05.2008 r. II PK 313/07, OSNAPiUS 2009, Nr 17-18,  poz. 229, s. 743. 20. Wyrok SN z 09.05.2008 r., II PK 318/07, OSNAPiUS 2009, Nr 19-20,  poz. 251, s. 811. 21. Wyrok SN z 16.09.2008 r., II PK 26/08, OSNAPiUS 2010, Nr 3-4, poz. 36, s. 111. 22. Wyrok SN z 06.01.2009 r., II PK 111/08, Legalis 2012/ el. 74

 

23. Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 28.04.2010 r., I SA/Go 56/10, Legalis 2012/ el. 24. Wyrok NSA z 18.01.2011 r., I OSK 1509/10, Legalis 2012/ el.

75