Poreski upravni odnos

PORESKI UPRAVNI ODNOS Pojam - Poreski upravni odnos predstavlja pravno uređeni društveni odnos, u koji jedan subjekat - Poreska uprava - stupa sa fizičkim i pravnim licima - poreskim dužnicima, a koji nastaje upravnim radom, tj. pravno regulisanom aktivnošću vršenja državne vlasti u procesu primene poreskih propisa na pojedinačne situacije, aktivnošću koja se iskazuje kroz izdavanje upravnih akata i preduzimanje upravnih radnji. Poreska uprava rešava o pojedinačnim pravima i obavezama poreskih obveznika izdavanjem rešenja i zaključaka.

Poreski postupak - skup pravno uređenih radnji Poreske uprave pri primenjivanju poreskih propisa na konkretne životne slučajeve. CILJ ZASNIVANJA PORESKOG UPRAVNOG ODNOSA – UTVRĐIVANJE POREZA

Karakteristike poreskog upravnog odnosa 1. Nastaje, po pravilu, inicijativom nosilaca javne vlasti (ex officio), a izuzetno po zahtevu stranke. Poreska uprava će pokrenuti postupak ex officio kad to nalaže poreski zakon ili na poreskom zakonu zasnovan propis, odnosno kad utvrdi ili sazna da, s obzirom na postojeće činjenično stanje, treba pokrenuti postupak radi zaštite javnog interesa. Postupak po zahtevu stranke Poreska uprava će pokrenuti da bi se stranci priznalo određeno pravo (npr. neka poreska olakšica). 2. Javni (opšti) interes u načelu je nadređen privatnom (pojedinačnom) interesu. 3. Promenljivost u vremenu - podložni su izmenama konkretnih prilika i okolnosti .

PRESTANAK

PUO

Prestanak Poreskog upravnog odnosa vezuje se za završetak pravnih dejstava upravnog akta kojim je zasnovan, tj. za okončanje opšteg akta kojim je upravni odnos neposredno nastao. Poreski upravni odnosi zasnovani zakonitim upravnim aktom prestaju na nekoliko načina:

a) plaćanjem poreskog duga naznačenog u rešenju. b) naknadno nastala nemogućnost daljih pravnih dejstava poreskog upravnog odnosa, usled: 1. faktičke nemogućnosti izvršenja akta (npr. usled smrti obveznika) 2. pravne nemogućnosti daljeg izvršenja akta (protekom utvrđenog raskidnog roka npr.) POSEBNO v) odricanjem od ovlašćenja sadržanog u upravnom aktu g) donošenjem kasnijeg akta u istoj stvari,

VRSTE PORESKIH UPRAVNIH ODNOSA

PRESTANAK PUO ZASNOVANIH NEZAKONITIM UPRAVNIM

Sa gledišta prirode Poreskog upravnog odnosa, razlikujemo: 1) poresko-operativni odnos: nastaje upravnim aktom kojim se situacija drugog učesnika uređuje tako što se u primeni zakona autoritativno i meritorno utvrđuje njegovo buduće ponašanje (prava i obaveze) koje pre donošenja tog akta nije bilo precizirano (individualizovano)

2) poresko – kontrolni odnos zasniva se na upravno – kontrolnom radu povodom jednog već nastalog pravnog odnosa, u svrhu provere njegove saglasnosti sa pravnim normama i eventualne korekcije u zakonitom pravcu.

Prema predmetu pravne kontrole razlikujemo: a) upravno – kontrolni odnos između samih subjekata upravnog rada, gde je predmet kontrole prvobitni upravni rad jednog od njih (drugostepeni organ odlučujući po žalbi poreskog obveznika vrši kontrolu upravnog rada prvostepenog organa)

b) upravno – kontrolni odnos između jednog subjekta upravnog rada (kontrolora) i nekog drugog lica (Fizičkog lica, pravnog lica, državnog organa), ali ne povodom eventualno preduzetog upravnog rada (npr. poreski inspektor u postupku nadzora nad zakonitošću rada poreskog obveznika), nego povodom nekog nepravnog ponašanja tog drugog subjekta. Tok i kontrola upravnog rada, uključujući utvrđivanje poreza, odvijaju se kroz poreski upravni postupak, a sudska kontrola kroz upravni spor.

NADLEŽNOSTI PORESKE UPRAVE  stara se oPIB primeni međunarodnih ugovora  vrši registraciju obveznika dodelјivanjem i o izbegavanju dvostrukog oporezivanja vodi jedinstveni registar obveznika

 vrši utvrđivanje poreza  vrši poresku kontrolu

 razvija i održava jedinstveni poreski informacioni sistem  vodi poresko knjigovođstvo

 obezbeđuje javnost u radu  vrši redovnu i prinudnu naplatu poreza i sporednih poreskih davanja  vrši unutrašnju kontrolu rada i ponašanja poreskih službenika i  otkriva poreska krivična dela i u vezi sa tim nameštenika u vezi sa radom preduzima propisane mere  pruža stručnu pomoć obveznicima...

 izdaje prekršajne naloge  pokreće i vodi prvostepeni poresko- prekršajni postupak i izriče kazne i zaštitne mere za poreske prekršaje

 planira i sprovodi obuku zaposlenih Za obavlјanje poslova iz nadležnosti Puprave se obrazuju organizacione

    

jedinice:

Centrala Poreske uprave, Regionalni centri (BG, Niš, KG, NS, K.Mitrovica), CVPO (Centar za velike poreske obveznike), Filijale i Ekspoziture.

Za izvršavanje poslova na otkrivanju i prijavlјivanju poreskih krivičnih dela i njihovih izvršilaca obrazuje se Poreska policija, kao posebna organizaciona jedinica Poreske uprave. Nјome rukovodi glavni inspektor Poreske policije, koga postavlјa Vlada, na predlog ministra finansija. Poreskom upravom rukovodi direktor, koga na predlog ministra finansija, postavlјa Vlada. On obezbeđuje koordinaciju rada i jedinstvenu primenu poreskih propisa na teritoriji RS, koja se ostvaruje aktima ministra i neposrednim izdavanjem internih akata za rad.

UTVRĐIVANJE POREZA 1. Poreski dužnik – SAMOOPOREZIVANJE (u užem smislu i oporezivanje po odbitku) 2. Poreska uprava – REŠENJEM  Kada poreski dužnik nije ispunio obavezu samooporezivanja ili je to učinio nepravilno ili nepotpuno  Kada je zakonom predviđeno da se ne sprovodi samooporezivanje, ili da se uprkos samooporezivanju, donese rešenje kojim se utvrđuje porez. Poresko rešenje nije konstitutivni, već deklarativni akt. Poreska obaveza nastaje kada se desi određeni događaj koji može da se podvede pod Zakonski opis poreskog činjeničnog stanja. Propisi o samooporezivanju moraju da budu određeni i jasni, kao i obrazac za poresku prijavu, Poreski organi moraju da pomažu obveznicima da ispune tu obavezu, Da postupak prinudne naplate bude efikasan, kao i moguće posledice postupka poreske kontrole SADRŽINA PORESKOG REŠENJA: 1. Uvod 9. Vrstu poreza 2. Dispozitiv 10. Poresku osnovicu 3. Obrazloženje 11. Poresku stopu 4. Uputstvo o pravnom sredstvu 12. Utvrđene olakšice 5. Naziv organa sa brojem i datumom rešenja13. Iznos poreske obaveze 6. Potpis službenog lica i pečat 14. Način plaćanja i uplatni račun 7. Naznaku da se radi o rešenju 15. Nalog obvezniku da porez plati u propisanom roku 8. Ime poreskog obveznika

 ŠTA SE DEŠAVA AKO SE UTVRDI DA JE U TOKU POSTUPKA PORESKE KONTROLE DOŠLO DO NEKIH NEPRAVILNOSTI U PRIMENI PORESKIH PROPISA ili DA ONI UOPŠTE NISU NI PRIMENJENI OD STRANE PORESKIH OBVEZNIKA PROCENA PORESKE OSNOVICE AKO SU PODACI IZ PORESKE PRIJAVE, KAO I ONI NAVEDENI U POSLOVNIM KNJIGAMA I DRUGIM EVIDENCIJAMA PORESKOG DUŽNIKA NEVERODOSTOJNI, ODNOSNO NE ODGOVARAJU STVARNOM STANJU, Visina poreske obaveze utvrđuje se primenom jednog od dva metoda procene poreske osnovice (Poreska uprava može da bira koji će da primeni): 1. Metoda PARIFIKACIJE 2. Metoda UNAKRSNE PROCENE

(neprijavljeni dohodak – 20%)

OBAVEZA PODNOŠENJA REGISTRACIONE PRIJAVE RADI DOBIJANJA PIB-a Tu obavezu imaju:  rezidentno pravno lice,  državni organ i Organizacija, organ i organizacija pokrajinske autonomije ili lokalne samouprave,  rezidentni preduzetnik,  stalna poslovna jedinica nerezidentnog pravnog lica i  nerezidentno pravno lice i fizičko lice koje određuje punomoćnika dok se od rezidentnog fizičkog lica (koje nije preduzetnik) – kome je PIB u stvari JMBG – ne zahteva prethodno podnošenje prijave.  Pravna lica (Privredna društva) i preduzetnici, prijavu podnose preko APR-a.  Ostali je podnose direktno Poreskoj upravi.  KOME SE NE DODELJUJE PIB? 1. Pravnom licu – čiji osnivač – pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice, ima dospele, a neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda, nastale u vezi sa obavljanjem delatnosti. 2. Pravnom licu čiji je osnivač fizičko lice koje ej istovremeno osnivač i drugog privrednog subjekta koji ima neizmirenih obaveza po osnovu javnih prihoda u vezi sa obavljanjem delatnosti. 3. Pravnom licu nastalom statusnom promenom izdvajanja uz osnivanje, ako pravno lice koje je predmet podele ima neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda; 4. Preduzetniku, koji ima dospele, a neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda, nastale u vezi sa obavljanjem delatnosti.

jedinstveni i jedini broj Fizičkog lica, preduzetnika i Pravnog lica za sve javne prihode. PIB -

Jednom dodelјen, zadržava se do prestanka statusa poreskog obveznika. PIB se obavezno unosi u svaki akt koji obveznik podnosi P.upravi, organizacijama socijalnog osiguranja, u akt koji Poreska uprava dostavlјa obvezniku...

 Obavezna prijava promene podataka iz prijave za registraciju Poreskoj upravi kao i dostavljanje svih dokumenata na njen zahtev – sankcija – oduzimanje PIBa

PORESKA PRIJAVA IZVEŠTAJ PORESKOG OBVEZNIKA PORESKOJ UPRAVI o OSTVARENIM PRIHODIMA, IZVRŠENIM RASHODIMA, DOBITI, IMOVINI, PROMETU DOBARA I USLUGA i DRUGIM TRANSAKCIJAMA OD ZNAČAJA ZA UTVRĐIVANJE POREZA

Na obrascu, uz dokumentaciju, u roku od 15 dana od nastanka obaveze, potpis obveznika - eventualno odlaganje iz opravdanih razloga, mogućnost ispravljanja greške – rok 12 meseci.

VOĐENJE POSLOVNIH KNJIGA Poslovne knjige - zakonom

predviđene evidencije o stanju i promenama na imovini, obavezama i kapitalu, prihodima, rashodima i rezultatu poslovanja pravnih lica i preduzetnika.

Popunjavanje poreske prijave vrši se na osnovu podataka sadržanih u poslovnim knjigama. Obavezi vođenja poslovnih knjiga i evidencija podležu poreski obveznici:  pravna lica,  stalne poslovne jedinice nerezidentnih pravnih lica,  stalne poslovne jedinice rezidentnog poreskog obveznika u inostranstvu i  preduzetnici.

 Dostavljanje poslovnih knjiga koje se vode u inostranstvu  Dostavljanje izvoda za elektronski vođenje poslovne knjige i uvid u računovod. sistem Preduzetnici vode poslovne knjige (imaju na raspolaganju sledeće opcije): a) po sistemu prostog knjigovođstva b) po sistemu dvojnog knjigovođstva –

 Dvojno knjigovodstvo je najsavršeniji knjigovodstveni sistem, kojim se obuhvata knjigovodstveno praćenje celokupne imovine i izvora sredstava preduzeća.  Podaci u dvojnom knjigovodstvu ne odnose se samo na ukupan rezultat poslovanja, već i na njegove komponente, pojedine prihode i rashode. 

Dvojno knjigovodstvo je dobilo naziv po osnovnom načelu na kojem se zasniva: Svaka ekonomska promena unutar preduteća mora da bude dvostruko u istom iznosu knjižena iz razloga što na imovinsko stanje deluje dvostrano.

Po sistemu dvojnog knjigovodstva se vode sledeće poslovne knjige:  dnevnik,  glavna knjiga i  pomoćne knjige.

Bilans stanja - finansijski izveštaj u kojem se vrši računsko upoređivanje ili suočavanje aktive

i pasive jednog pravnog lica ili preduzetnika. Aktiva na levoj strani bilansa pokazuje imovinu, kao zbir svih u preduzeće uloženih privrednih dobara i gotovine. Tu su sva imovinska prava preduzeća. Pasiva na desnoj strani bilansa pokazuje kapital, kao zbir svih sredstava stavlјenih preduzeću na raspolaganje. U pasivi su sve imovinske obaveze preduzeća (prema poveriocima i vlasnicima). - Bruto imovina je jednaka zbiru aktive bilansa. Neto imovina preduzeća = bruto imovina - dugovi = sopstveni kapital 2. Bilans uspeha

U bilansu uspeha se prikazuju svi relevantni prihodi i rashodi za neki period. Nјihova razlika je poslovni rezultat, pa ako je rezultat negativan, u pitanju je gubitak (iskazuje se na strani aktive u bilansu stanja), a ako je pozitivan, onda je to dobitak (iskazuje se na strani pasive u bilansu stanja). ---------

Prema tome da li se bilansi sastavlјaju prema opštim računovodstvenim propisima, tj. propisima trgovačkog prava, ili pak prema propisima poreskog prava, razlikujemo: - poslovne (trgovačke) bilanse (redovni i vanredni) - poreske bilanse (redovni i vanredni) Poreski bilansi - imaju zadatak obezbeđenja sigurne i pouzdane osnove oporezivanja uz poštovanje načela ravnomernosti kod oporezivanja. 

Konsolidovani poreski bilans

Poreski bilans se ne sastavlјa zasebno, nego se izvodi iz poslovnog bilansa, tj. on je korigovani poslovni bilans sa cilјem da se utvrdi osnovica za oporezivanje. Težište leži na godišnjem rezultatu (oporezivoj dobiti), a njegova visina se utvrđuje na više načina, a primenjuju se sledeći postupci: 1. metod upoređivanja neto imovine

2. metod usklađivanja bilansa uspeha

PRAVA PORESKIH OBVEZNIKA Poreski obveznik ima pravo da:

1. od Poreske uprave da besplatno dobije informacije o poreskim propisima iz kojih proizlazi njegova poreska obaveza, a ako je poreski obveznik neuk (na šta je dužna da pazi ex officio), da mu obezbedi osnovnu pravnu pomoć (ukazivanje koje dokumente treba da pribavi, kakvu poresku prijavu treba da popuni...). Nepoštovanje ovih obaveza prema obvezniku je prekršaj odgovornog lica u Poreskoj upravi. 2. da u pismenom obliku i u primerenom roku dobije odgovor na pitanje koje je u takvom obliku postavio Poreskoj upravi, a tiču se njegove poreske situacije. 3. da zahteva da se Poreska uprava i njeni službenici ophode prema njemu sa poštovanjem i uvažavanjem, a nepoštovanje ove obaveze službenika je prekršaj odgovornog lica 4. ima pravo da se o njemu prikuplјeni podaci u poreskom postupku od strane Poreske uprave čuvaju kao službena tajna, a odavanje službene tajne je sankcionisano kao krivično delo 5. da zahteva da Poreska uprava poštuje njegovu privatnost. tj. da izbegava neopravdane pretrese i zahteve upućene obvezniku koji se tiču dostavlјanja nepotrebnih informacija. 6. da ostvari uvid u podatke o utvrćivanju i naplati poreza koji se o njemu vode kod Poreske uprave i zahteva izmenu nepotpunih ili netačnih podataka 7. da zastupa vlastite interese pred Poreskom upravom, neposredno ili putem punomoćnika 8. da na propisan način koristi poreske olakšice 9. da u propisanom roku dobije povraćaj više ili pogrešno uplaćenog poreza 10.da prisustvuje tokom terenske kontrole 11. da dobije obrazloženje akata donetih u postupku poreske kontrole 12. koristi pravna sredstva u poreskom postupku - žalba protiv rešenja je u načelu dopuštena ako nije drugačije propisano. Žalba se podnosi u roku od 15 dana, a drugostepeni organ odlučuje o žalbi u roku od 60

dana.

PORESKA KONTROLA postupak provere i utvrđivanja zakonitosti i pravičnosti ispunjavanja poreske obaveze koju vrši Poreska uprava. Poreska kontrola se vrši na osnovu godišnjeg plana, tj. na osnovu vanrednog plana, koji donosi direktor Poreske uprave, a koji je zasnovan na oceni:   

poreskog značaja poreskog obveznika poreskog rizika u vezi sa poreskim obveznikom uticaja poreske kontrole na efikasnost naplate poreza u određenim delatnostima

VRSTE:

1. KANCELARIJSKA KONTROLA

...to je skup radnji kojima Poreska upravaproverava tačnost, potpunost i usklađenost sa zakonom podataka iskazanih u poreskoj prijavi, kao i poreskom bilansu, računovodstvenim izveštajima i drugim evidencijama, upoređivanjem sa podacima kojima raspolaže Poreska uprava. Vrši poreski inspektor u prostorijama P.up. 

Ako utvrdi postojanje nepravilnosti u pogledu podataka od značaja za utvrđivanje visine poreske obaveze, poreski inspektor je dužan da sačini zapisnik o kontroli.

2. TERENSKA KONTROLA skup radnji kojima Poreska uprava proverava zakonitost u radu i pravilnosti ispunjavanja poreskih obaveza od strane obveznika. Nјu vrši poreski inspektor, na osnovu naloga za kontrolu, u prostorijama obveznika. Ako se u postupku terenske kontrole utvrdi da obveznik nije primenio ili nije pravilno primenio propise prilikom utvrđivanja poreza koje obveznik sam vrši Poreska uprava, na osnovu zapisnika o izvršenoj terenskoj kontroli donosi rešenje o utvrđivanju poreza U cilјu otklanjanja utvrđenih povreda zakona i nepravilnosti u primeni propisa, poreskom obvezniku koji je podvrgnut poreskoj kontroli se mogu izreći zakonom predviđene mere. S obzirom na momenat u kojem se izriču, razlikuju se:

 mere u toku poreske kontrole - dva kruga  mere posle obavljene poreske kontrole 3. MERE PREDUZETE U CILJU OTKRIVANJA P.K. dela i učinioca Otkrivanje poreskih krivičnih dela i njihovih izvršilaca obavlja Poreska policija – posebna organizaciona jedinica Poreske uprave. U predistražnom postupku Poreska policija postupa kao organ unutrašnjih poslova i ovlašćena je da, u skladu sa ZKP: a) preduzima sve potražne radnje, osim ograničenja kretanja na određenom prostoru b) poziva poreskog obveznika, njegovog punomoćnika, zastupnika i druga lica radi prikupljanja obaveštenja

v) i pre pokretanja krivičnog postupka izvrši pretresanje stana, poslovnih prostorija... Na osnovu prikupljenih obaveštenja, Poreska policija sastavlja krivičnu prijavu. Istraga se, posle predistražnog postupka, pokreće naredbom nadležnog javnog tužioca