Podstawy zarządnia

 Elementy konstrukcyjne budowy organizacji: 1. Projektowanie stanowisk pracy 2. Grupowanie stanowisk pracy 3. Ustalanie hierarchicznej zależności między poszczególnymi stanowiskami 4. Podział uprawnień władczych 5. Koordynacja czynności między stanowiskami 6. Różnicowanie stanowisk pracy  Projektowanie stanowisk pracy- określanie zakresu odpowiedzialności pracownika w związku z wykonywaną przez niego pracą. Stanowisko pracy- najmniejszy składnik pracy, wyznaczany jednostce. Obejmuje: -zadania, które należy wykonać -obowiązki, związane z tym zadaniem -dostęp do zasobów potrzebnych do wykonania tych zadań i wypełnienia obowiązków  Podział pracy- rozkładanie złożonego zadania na części, w wyniku czego poszczególnie osoby ponoszą odpowiedzialność za ograniczony zbiór czynności, a nie za całość zadania.  Specjalizacja stanowisk pracy- zakres w jakim ogólne działanie organizacji jest podzielone na mniejsze części składowe.  Korzyści specjalizacji: -robotnik wykonujący drobne zadania osiąga w tym dużą wprawę -skraca się czas przechodzenia od jednego zadania do drugiego -łatwiej można opracować wyspecjalizowany sprzęt, którym będzie się posługiwał każdy pracownik -w razie nieobecności lub odejścia z pracy pracownika można stosunkowo niewielkim kosztem przyuczyć następnego kandydata  Ujemne skutki specjalizacji: -znużenie i niezadowolenie -alienacja(brak poczucia kontroli nad swoim środowiskiem) -brak oczekiwanych korzyści  Alternatywne podejścia do projektowania stanowisk pracy: 1.Rotacja czynności, zadań lub stanowisk pracy (zakłada systematyczne przechodzenie pracowników od jednego stanowiska pracy (zadania, czynności) do innego) 2.Rozszerzanie zakresu pracy (zakłada przydzielanie pracownikowi większej liczby zadań do wykonania) 3.Wzbogacenie pracy (zakłada zarówno zwiększenie liczby zadań wykonywanych przez pracownika jak i rozszerzenie jego kontroli nad stanowiskiem pracy)  Grupowanie stanowisk pracy- proces łączenia w grupy stanowisk pracy zgodnie z pewnym logicznym układem. 1.Grupowanie na podstawie funkcji (grupowanie stanowisk pracy wymagających tych samych lub podobnych czynności)

2.Grupowanie według wyrobu (grupowanie działalności wokół produktów lub grup produktów) 3.Grupowanie według klientów (grupowanie czynności niezbędnych do reagowania na potrzeby określonych klientów lub ich grup oraz do nawiązywania z nimi stosunków wzajemnego oddziaływania) 4.Grupowanie według lokalizacji (grupowanie stanowisk pracy na podstawie określonych miejsc lub obszarów geograficznych) 5.Inne formy grupowania (według czas, procesów, kolejności itp.)  Hierarchia- układ wielu szczebli w strukturze organizacyjnej, na którego szczycie znajduje się najwyższy rangą menedżer (lub menedżerowie) odpowiedzialny za operacje całej organizacji, na kolejnych szczeblach znajdują się kierownicy niższych stopni.  Linie podporządkowania- powiązania określające, kto komu podlega w organizacji.  Składowe hierarchii zależności: -jedność rozkazodawstwa (każda osoba powinna być powiązana stosunkiem podporządkowanie z jednym i tylko jednym szefem) -zasada skalarna (od najniższego do najwyższego stanowiska powinna przebiegać wyraźna i nieprzerywalna linia władzy)  Rozpiętość kierowania- liczba osób podlegających bezpośrednio jednemu menedżerowi.  Zasięg kierowania- liczba osób bezpośrednio i pośrednio podlegających jednemu menedżerowi.  Uprawnienia władcze- władza, która została uprawniona przez organizację Podział uprawnień władczych- ustalanie w jaki sposób uprawnienia władcze mają być rozłożone między poszczególne stanowiska  Delegowanie uprawnień- proces, w toku którego menedżer przekazuje do wykonania podwładnym część swoich obowiązków i uprawnień. Proces delegowania uprawnień: 1. Przydzielenie uprawnień 2. Przyznanie uprawnień 3. Stworzenie odpowiedzialności za wyniki  Decentralizacja- proces systematycznego delegowania władzy i uprawnień w ramach organizacji, tj. przekazywania ich menedżerom średniego i niższego szczebla.  Centralizacja- proces systematycznego utrzymywania władzy i uprawnień przez menedżerów wyższego szczebla.  Koordynacja Formy współzależności między grupami: 1. Współzależności między grupami (grupy organizacyjne działają przy niewielkim stopniu interakcji, ich produkcja jest po prostu sumowana) 2. Współzależność sekwencyjna (produkt jednej grupy staje się- na zasadzie sekwencji- nakładem drugiej grupy)

3. Współzależność wzajemna (działania przepływają między grupami w obie strony)  Stanowisko liniowe- stanowisko w łańcuchu bezpośredniego wydawania poleceń odpowiedzialne za osiąganie celów organizacji.  Stanowisko sztabowe- ma za zadanie służyć doświadczeniem, radą i wsparciem stanowiskiem liniowym.  Nasilenie administracji- zakres koncentracji stanowisk kierowniczych w części sztabowej.

 Struktura organizacyjna: - całokształt stosunków wewnętrznych między elementami organizacji (komórkami organizacyjnymi, stanowiskami) rozpatrywany ze względu na współprzyczynianie się elementów do powodzenia całości. -oznacza taki sposób podziału organizacji (podział pracy, władzy, odpowiedzialności etc.) na elementy składowe oraz takie ich powiązanie, aby każdy z nich możliwie jak najlepiej realizował swoje cele.  Aspekty statyczne- abstrahujemy od czasowego odstępstwa zdarzeń, rozpatrujemy organizację w danej chwili jako układ elementów *ujawnia się forma struktury: -zbiór i układ jednostek organizacyjnych o różnym stopniu złożoności (od służb, pionów poprzez komórki organizacyjne do jednoosobowych stanowisk organizacyjnych) -podział funkcji, zadań i obowiązków -podział uprawnień decyzyjnych -podział uprawnień odpowiedzialności -więzi liniowe (służbowe, hierarchiczne)  Aspekty dynamiczne- odnoszące się do czynności i procesów zachodzących w czasie np. przebieg realizacji obowiązków, przebieg materiałów, obieg dokumentów, przepływ inf.) *określają sposób działania i współdziałania elementów: -więzi funkcjonalne -więzi informacyjne -procedury realizacji zadań  Elementy struktury organizacyjnej: 1. Komórka lub jednostka organizacyjna (np. dział, zespół, zakład, wydział, oddział) -Zespół ludzi składających się z kierownika i podporządkowanych mu członków zespołu realizujący określone zadania będące celem cząstkowym całej organizacji. 2. Służba (np. służba planowania) -Zespół ludzi (jednostek organizacyjnych) realizujących wyspecjalizowane zadania wydzielone na podstawie kryterium funkcjonalnego i podporządkowanych jednolitemu nadzorowi

fachowemu. Przynależność do służby nie może być związana z zależnością służbową. 3. Pion organizacyjny (np. pion finansowy, ekonomiczny) -Składa się z zespołu jednostek organizacyjnych lub służb koordynowanych przez jednego zwierzchnika, wykonuje zadania realizujące jeden lub więcej celów podstawowych całej organizacji.  Więzi organizacyjne: -w szerokim ujęciu- każda świadomie ukształtowana relacja między składnikami systemu organizacyjnego -w wiąskim ujęciu- zależność pod jakimś określonym względem danego składnika systemu organizacyjnego od innego składnika.  Typy więzi organizacyjnych: 1. Więź służbowa(pionowa, liniowa)- określa formalne podporządkowanie przełożonym, linia ciągła na wykresach 2. Więź funkcjonalna (pionowa, pozioma, ukośna)- określa pełnienie funkcji pomocniczo-doradczej wobec innych członków organizacji 3. Wieź techniczna (między stanowiskami pracy)- określa zależność (często chronologiczną) poszczególnych jednostek w ramach danego procesu technicznego 4. Więź informacyjna (pokrywa się z więziami liniowymi i funkcjonalnymi)- określa sposób obiegu informacji między poszczególnymi jednostkami  Cechy struktury organizacyjnej: Konfiguracja- kształt struktury i rozdrobnienie organizacyjne, użytkowanie, liczba i rodzaj jednostek organizacyjnych i szczebli zarządzania Centralizacja- rozmieszczenie uprawnień decyzyjnych Specjalizacja- podział pracy między jednostki organizacyjne i stanowiska pracy Standaryzacja- typowość działań i zachowań w organizacji zwyczajowe rutyny i ujednolicone sposoby postępowania w określonych sytuacjach Formalizacja- zakres, w jakim elementy organizacji są zapisane i zarejestrowane w dokumentach organizacyjnych Tradycjonalizm- stopień w jakim działania organizacji były zestandaryzowane przez zwyczaje, a w jakim przez przepisy  Czynniki oddziaływujące na strukturę organizacji: 1. Strategia organizacji: -wyznacza działania/zadania => wpływa na pionowy i poziomy podział pracy -wpływa na wybór odpowiednich technologii i ludzi => określa mechanizmy strukturalnego powiązania technologii i ludzi -wiąże się z wyborem dziedzin aktywności i branży, specyfiku, której bezpośrednio dynamizuje strukturę 2. Otoczenie, w którym funkcjonuje

-w stabilnych warunkach organizacje ustalają swoją strukturę za pomocą reguł, wyspecjalizowanych stanowisk pracy i scentralizowanych uprawnień władczych -w niestabilnych warunkach ciągłe zmiany i niepewność zwykle dyktują znacznie wyższy poziom elastyczności struktury 3. Technologia stosowana przez organizacje- w miarę wzrostu złożoności technologii rośnie liczba szczebli zarządzania, wzrasta rozpiętość kierowania. Organizacja stosuje technikę produkcji wieloseryjnej lub masowej, wykazuje wyższy poziom specjalizacji, standaryzacji struktury 4. Rozmiary organizacji: -małe organizacje mają dość prostą strukturę- kierownik skupia pod sobą wszystkich pracowników, delegując im jakieś uprawnienia decyzyjne -duże organizacje cechują się na ogół wyższym poziomem specjalizacji stanowisk pracy, większą standaryzacją procesów operacyjnych, większą liczbą reguł i procedur, większy stopień decentralizacji 5. Ludzie, którzy pracują w organizacjach- nisko wykwalifikowani pracownicy potrzebują ściślejszej kontroli technicznej, co powoduje tworzenie mniejszych rozdrobnionych komórek. Większa ilość niewielkich jednostek powoduje konieczność grupowania ich w komórki wyższego stopnia. Każde następne grupowanie powoduje powstanie nowego szczebla kierowniczego.