Perdorimi i tastieres

Shkolla Jopublike Nr1

Perdorimi i tastieres Vlore 2011

Perdorimi i tastieres Pak rendesi ka nese jeni duke shkruar nje leter, apo jeni duke futur te dhena numerike, ne ted y rastet paisja kryesore per futjen e te dhenave ne kompjuter,

eshte tastiera juaj. A e dini se tastieren ju mund ta perdorni edhe per te kontrolluar veprimin e kompjuterit tuaj, aktivizimin e komandave si dhe dhenien e instruksioneve te ndryshme? Njohja, kuptimi dhe perdorimi i kombinimeve te butonave ne tastier, ndihmon shume ne perdorimin sa me efektiv te kompjuterit tuaj. Ky artikull ju njeh me bazat kryesore te njohjes se funksioneve, si dhe perdorimit te tastieres, kesaj pajisjeje shume te rendesishme te hyrjes. Si jane te organizuar butonat Bazuar ne funksionin e tyre, butonat e tastieres mund te ndahen ne keto grupe kryesore: •

•

•

Butona te shenjave (alphanumeric keys). Ne keta butona perfshihen shenjat alfanumerike, shenjat e pikesimit, shenjat e operatoreve aritmetike, simbole te vecante, shume ngjashem me tastieren e nje makine shkrimi. Butonat e kontrollit (Control keys). Keta butona perdoren vetem ose te kombinuar me butona te tjere, per te kryer veprime kontrolluese te vecanta. Me te perdorshmit jane Ctrl, Shift, Alt, Start , si dhe ESC. Butonat e funksioneve (Function keys). Keta butona perdoren per detyra te vecanta. Ata jane te etiketuar F1, F2, F3, deri tek F12. Funksionet e tyre ndryshojne nga program ne program.

•

•

Butonat e levizjes (Navigation keys). Keta butona perdoren per tu zhvendosur neper faqet e dokumentave, faqet web etj. Ketu perfshihen butonat shigjete, HOME, END, PAGE UP, PAGE DOWN, DELETE, si dhe INSERT. Butonat numeric (Numeric keypad). Keta perdoren per futjen e vlerave numerike dhe jo vetem kaq. Butonat jane te grupuar ne bllokun numeric ngjashem me tastierinen e nje kalkulatori.

Shperndarja e butonave ne tastiere quhet keyboard layout. Ilustrimi me poshte paraqet sistemimin e butonave ne nje tastiere. Tastiera juaj mund te kete nje layout pak me ndryshe se kjo me poshte.

Layout-i i nje tastiere Shkrimi i tekstit

Kurdo qe ju nevojitet te shkruani dicka ne nje program, nje e-mail, ose ne nje kuti teksti do te shihni nje vije fleshuese ( ). Ky eshte kursori, vija qe tregon se ku do te shfaqen shenjat nga tastiera kur te nisim te shkruajme. Ju mund te zhvendosni kursorin ne nje pike te caktuar per te kryer veprime te ndryshme mbi tekstin. Kjo gje mund te kryhet ose me ane te klikimit me maus, ose me ane te butonave te zones se navigimit ne tastiere, duke perdorur edhe kombinime te caktuara ku shtohet butoni Ctrl. Per me shume mund te lexoni me poshte. Pervec germave, numrave, shenjave te pikesimit, si dhe simboleve te vecanta, gjate shkrimit perdoren gjithashtu edhe butonat SHIFT, CAPS LOCK, TAB, ENTER, SPACEBAR dhe BACKSPACE. Butoni

Si ta perdorim

Shtyp SHIFTne kombinim me nje buton germe per te shfaqur germe te madhe kur Capslock eshte i fikur, si dhe te vogel kur SHIFT Capslock eshte i ndezur. Shtyp SHIFT ne kombinim me nje buton me dy shenja per te shfaqur shenjen siper. Shtyp CAPS LOCK nje here per te shkruar me germa te medha. Shtyp CAPS LOCK CAPS LOCK perseri per te caktivizuar kete funksion qe dallohet nga nje diode LED qe ndizet siper djathtas kur CAPS LOCK eshte aktiv. TAB Shtyp butonin TAB per te zhvendosur

kursorin disa hapesira njeheresh. Ju mund te shtypni TAB per tu zhvendosur ne opsionin tjeter te nje dritareje dialogu. Shtyp ENTER per te kaluar kursorin ne krye te rreshtit te ri. Ne nje kuti dialogu, ENTER Shtyp ENTER per te aktivizuar butonin e komandave, apo miratimin e futjes se te dhenave, etj. Shtyp SPACEBAR te zhvendosni kursorin SPACEBAR nje hapesire bosh me djathtas. Shtyp BACKSPACE per te fshire nje shenje BACKSPACE nga e djathta e kursorit ose per te fshire tekstin e selektuar.

Perdorimi i kombinimeve nga tastiera Kombinimet ne tastiere jane menyra dhe mundesi per te kryer veprime te caktuara me ane te tastieres. Ato quhen shkurtesa per arsye se na ndihmojne te punojme më shpejt. Ne fakt, aktivizimi i komandave mund te kryhet mjaft kollaj me maus por perdorimi i shkurtesave nga tastiera eshte veprim me i shpejte dhe me i zgjuar. Ne krahun e djathte te komandave te nje menuje jepen kombinimet perkatese ne tastiere qe aktivizojne komanden, nderkohe qe shenja plus (+), tregon se butonat duhen shtypur te kombinuar. Per shembull kombinimi, CTRL+A, trregon se duhet mbajtur shtypur butoni CTRL dhe pastaj te shtypet butoni A. CTRL+SHIFT+A tregon se duhen mbajtur shtypur

butonat CTRL dhe SHIFT dhe pastaj te shtypet butoni A. Gjetja e kombinimeve ne tastiere Mjaft prej veprimeve neper programe mund ti kryeni duke perdorur tastieren. Per te pare se cilat komanda kane kombinimin e tyre ne tastiere, hapni nje menu, shihni ne krah te emrit te komandes kombinimin e saj, mbyllni menune dhe provoni te aktivizoni komanden, vetem me ane te tastieres.

Siç treguam edhe me pare kombinimet shfaqen ne te djathte te emrit te komandes. Hapja e menuve, aktivizimi i komandave dhe opsionet

Mund ti hapni menute perveçse me ane te klikimit me maus edhe me ane te kombinimeve nga tastiera. Po te shtypni butonin ALT ne dritaren e nje programi qe permban menu, nje nga germat e seciles menu shfaqet e nenvijezuar. Shtypni butonin e germes se nenvijezuar per te hapur menune e duhur. Pasi ta keni hapur shtypni butonin e nevijezuar tek emri i nje komande per ta aktivizuar kete komande.

Press ALT+F per te hapur menune File, pastaj shtypni P per te zgjedhur komanden Print. Kjo menyre aktivizimi funksionon edhe ne drutaret e dialogut. Sa here qe shihni nje germe te nenvijezuar nen emrin e nje opsioni ne dritaret e dialogut, do te thote se duhet mbajtur shtypur si dhe germa ne fjale per te zgjedhur opsionin. Kombinime te perdorshme

Lista e mëposhtme permban kombinimet me te përdorshme nga tastiera. Listen e plote te kombinimeve te saj mund ta shkarkoni nga faqja ueb e shkolles Shtyp... Butoni Wind. logo

ALT+TAB ALT+F4 CTRL+S CTRL+C CTRL+X CTRL+V CTRL+Z CTRL+A F1

Per te kryer... Hap menune Start Aktivizon me rradhe dritaret ose programet e hapura Mbyll dritaren aktive te programeve, si edhe vete windowsin. Ruan ndryshimet e bera ne nje skedar me te cilin po punohet Kopjon objektin e perzgjedhur Pret objektin e perzgjedhur Ngjit objektin e perzgjedhur Prapeson veprimin e rradhes Selekton gjithcka permban dokumenti ose dritarja Shfaq ndihmen e programit ose te sistemit Windows

Windows logo key +F1

Shfaq Windows Help and Support

ESC

Na rikthen ne situaten e meparshme

Përdorimi i butonave te navigimit

Butonat e navigimit mundesojne zhvendosjen e kursorit, sa here qe duam te levizim brenda dokumentit per kryer veprime te ndryshme qe sherbejne per redaktimin e tekstit. Tabela e meposhtme permban kombinimet me te perdorshme te zhvendosjes, si dhe funksionin e tyre. Shtypni

Per te kryer veprimin

BUTONAT SHIGJETE, MAJTAS, DJATHTAS, LART DHE POSHTE

Zhvendos kursorin me nje shenje ose nje rresht ne drejtimin e shigjetes, ose zhvendos pamjen e nje webfaqeje ne drejtimin e shigjetes. Zhvendos kursorin ne krye te rreshtit ku ndodhet ose ne krye te webfaqes. Zhvendos kursorin ne fund te rreshtit ku ndodhet ose ne fund te webfaqes Zhvendos kursorin ne krye te dokumentit Zhvendos kursorin ne fund te dokumentit Zhvendos pamjen me nje faqe me lart Zhvendos pamjen me nje faqe me poshte Fshin shenjen pas kursorit, ose tekstin e selektuar; ne Windows, fshin objektin e selektuar duke e zhvendosur ne kosh. Kombinuar

HOME

END CTRL+HOME CTRL+END PAGE UP PAGE DOWN DELETE

INSERT

me Ctrl fshin nje fjale pas kursorit. Kombinuar me shiftin fshirja eshte pa rikthim nga koshi Aktivizon ose çaktivizon modalitetet e Insertimit, sipas te cileve teksti qe nderfutim mbishkruan tekstin ekzistues, ose zgjeron tekstin duke bere vend per tekstin qe nderfutet.

Perdorimi i pjeses numerike Zona numerike qe ndodhet djathtas tasieres permbledh shifrat nga 0-9, shenjat e veprimeve aritmetikore + (mbledhja), - (zbritja), * (shumezimi), dhe / (pjestimi), shenja e pikes dhjetore. Shenjat e mesiperme ndodhen edhe ne pjese te tjera te tastieres por duke qene te vendosur krah per krah ne zonen numerike lehtesojne shume punen me futjen e vlerave numerike dhe veprimet e ndryshme me to, njelloj si me makinat llogaritese. Nje lehtesi tjeter shte edhe fakti se mund ti shtypim vetem me gishtat e dores se djathte.

Zona numerike Per ta perdorur pjesen numerike per futjene numrave, shtypni butonin NUM LOCK. Shumica e tastierave kane nje sinjal LED qe tregon nese NUM LOCK eshte on ose off. Kur NUM LOCK eshte off, pjesa numerike funksionon si nje grupim butonash te navigimit (keto funksione jane si shenja dytesore permbi butonat numerik). Ju mund ti perdorni butonat e pjeses numerike edhe per te kryer perllogaritje me utilitetin e “Calculator-it”. 1. Hapni “Calculator-in” duke klikuar butonin Start , klikoni ne All Programs, aktivizoni Accessories, me pas klikoni mbi Calculator. 2. Kontrolloni dritezen e tastieres qe tregon se NUM LOCK eshte aktivizuar. Nese nuk eshte klikoni mbi butonin NUM LOCK.

3. Duke perdorur pjesen numerike, shkruani numrin e pare qe do te marre pjese ne perllogaritje. 4. Po ne kete pjese, shkruani shenjen e veprimit + per te mbledhur, - per zbritjen, * per shumezimin, ose / per pjestimin. 5. Me pas shkruani numrin e tjeter qe do marre pjese ne perllogaritje. 6. Shtypni ENTER per te shfaqur rezultatin. Tre butona te veçante Deri me tani kemi pare butonat e pjeseve te ndryshme te butonave te tastieres. Mirepo po te eksplorojme me kujdes tastieren nuk kemi thene gje ne lidhje me treshe butonash misterioz, te cilet jane: PRINT SCREEN, SCROLL LOCK, dhe PAUSE/BREAK. PRINT SCREEN (ose PRT SCN) Kohe me pare, kur ekzistonin sistemet e vjeter si psh MS DOS, ky buton “bente ate qe thoshte” – dergonte drejt printerit tekstin qe shfaqej ne pamjen e ekranit per ta nxjerre ne leter. Ne ditet tona, duke shtypur PRINT SCREEN kapim pamjen e momentit qe shfaqet ne ekran (ne anglisht quhet "screen shot") dhe e ruan ate ne memorien e perkohshme Clipboard qe eshte pjese e kujteses RAM te kompjuterit. Prej aty mund ta ngjitim me komanden Paste ose (CTRL+V) ne nje dokument apo skedar te hapur ne te cilin na nevojitet.

Vini re Shtypni ALT+PRINT SCREEN per te ruajtur ne memorien e perkohshme Clipboard pamjen e dritares aktive, ne vend te pamjes se gjithe ekranit. SCROLL LOCK (ose SCR LK) Ne shumicen e programeve, shtypja e SCROLL LOCK nu ka ndonje efekt. Ne pak prej programeve, shtypja e SCROLL LOCK ndryshon sjelljen e butonave shigjete si edhe te PAGE UP apo PAGE DOWN; shtypja e ketyre te fundit e detyron dokumentin qe te rreshkase pamjen pa qene nevoja te zhvendosim kursorin apo te bejme ndonje selektim. Tastiera ka gjithashtu ka nje dritez te vogel LED qe tregon aktivizimin e butonit SCROLL LOCK. PAUSE/BREAK This key is rarely used. In some older programs, pressing this key pauses the program or, in combination with CTRL, stops it from running. Butona te tjere Some modern keyboards come with "hot keys" or buttons that give you quick, one-press access to programs, files, or commands. Other models have volume controls, scroll wheels, zoom wheels, and other gadgets. For details about these features, check

the information that came with your keyboard or computer, or go to the manufacturer's website. Rregulla per perdorimin e sakte te tastieres Puna e gjate ne kompjuter si dhe perdorimi jo i sakte i paisjeve te hyrjes siç eshte tastiera mund te krijoje probleme me shendetin tuaj. Me poshte jane disa rregulla qe duhen ndjekur per te shmangur problemet: • •

•

•

• • •

Vendoseni tastieren ne nivelin e berrylave. Your upper arms should be relaxed at your sides. Qenderzojeni tastieren perpara vetes suaj. Si pjese orientuese per qenderzimin sherben butoni i gjate SPACE, qe sherben per hapesiren boshe. Type with your hands and wrists floating above the keyboard, so that you can use your whole arm to reach for distant keys instead of stretching your fingers. Avoid resting your palms or wrists on any type of surface while typing. If your keyboard has a palm rest, use it only during breaks from typing. Gjate shkrimit beni prekje te lehta te butonave, ndersa mos u kerrusni apo te shtremberoheni. Kur nuk jeni duke shkruar relaksoni krahet dhe duart tuaja. Beni pushime te shkurtra pas çdo 15-20 minuta pune me tastieren.