Paganizam u Teoriji i Praksi - Knjiga 3

Iolar PAGANIZAM U TEORIJI I PRAKSI

Knjiga treća

Obredi i simboli

Zagreb, 2014.

Nakladnik Despot Infinitus d.o.o. Zagreb, Nadinska 18a

Za nakladnika Zvonimir Despot

Urednik Danijel Tatić

Naslovnica, prijelom i priprema za tisak Melania Marjanović

Tisak Znanje d.o.o. Mandićeva 2, Zagreb

ISBN 978-953-7892-11-1 (cjelina) ISBN 978-953-7892-14-2 (treća knjiga)

CIP zapis dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 871188

Internetska stranica za kontakte www.despot-infinitus.com

4

OPĆI SADRŽAJ Knjiga 1. DOKTRINA PAGANIZMA 1. Što je paganizam? 2. Duhovnost, vjera ili religija? 3. Vječna "stara vjera" 4. Terminologija 5. Izvori 6. Život, ljubav i radost

7. Red i nered

8. Sveopća načela 9. Bog i Božica

10.Paganski panteon 11. Kozmologija i kozmografija 12. Elementi 13. Besmrtna bića u smrtnom svijetu 14. Koncepti dobra i zla 15. Podrijetlo patnje

16. Život nakon smrti 17. Moralna retribucija

18. Paganska etika 19. Povratak Božice Majke

20. Odnos s božanskim

Knjiga 2. MAGIJA I VJEŠTIČARSTVO 21. Odnos s prirodom 22. Vilinski svijet 23. Magija 24. Divinacija 25. Travarstvo 26. Iscjeljivanje 27. Vještičarstvo

5

Knjiga 3. OBREDI I SIMBOLI Obredi prijelaza 29. Kolo godine . . 30. Sabati . 31. Ezbati ... 32. Paganski simboli . . 28.

...

......

.....

.

6

...

.

13

. . ..............................................................

........................................................................

..

...

. . ..

.........................

.

...

. . ..

....

.

.

.

................ ................................... ..............

.

.........

..................

......

... .

.

.

.........

..

......

.

....

.

....

.

..................

.

.

...... ..............................

.......... ........

. .. .

...

.

....

.. .

97

113

..............................................................................................................................

.

Dodatak

.

................................................

.296 328

. . ......

......................................................................................................................................

361

DETALJNI SADRŽAJ Knjiga 3. 28. OBREDI PRIJELAZA

............................................................................................................

13

Obredi prijelaza u drugim religijama 14 PRVOBLAGOSLOV 15 Kumstvo 16 Shema obreda prvoblagoslova 17 Rođendan . 26 OMLADA 26 Iskušenje . . . . . 28 Shema obreda omlade 29 Muški i ženski prostor . 36 SAMOPOSVEĆENJE 36 Shema obreda samoposveceenja 37 INICIJACIJA 39 Duhovno ili "drugo" rođenje . .40 Prijenos duhovnog znanja . . . .41 Inicijacija kao obraćenje 41 Uvjeti za inicijaciju . .42 Shema obreda inicijacije . . . . .42 VJENČANJE .51 Spolnost i brak .52 Povijesni aspekti vjenčanja i braka .. . 53 Simboli ljubavi na paganskom vjenčanju . . .54 Simboli plodnosti i sreće na paganskom vjenčanju .54 Uvjeti za vjenčanje .55 Shema obreda vjenčanja . .55 Svadba 68 RAZDRUŽENJE 68 Shema obreda razdruženja :...... 69 STARJEŠENJE . 75 Starješinsko znamenje . . 76 Uvjeti za starješenje .....................................................................................................................77 Shema obreda starješenja 77 ISPRAĆAJ . 85 Odlaganje tijela nakon smrti 87 Vremenski okvir ispraćaja 89 Shema obreda ispraćaja . 89 .......................................................................................

....................................................................................................................

.......................................................................................................................................

..................................................................................................

.................................................................................................

...................................

............................................................ .........................................................................

.

.

........... . . . ....

..................

...........................................................................................

................................................................................................................

............................................................................

...................................

..................................................................................................................

...............................................................................................

................................................................................................................................

.........................................................................

........................

.....................................

..........................

......................................

..

..............................................................................................................

................................

....................................................................................

............................

......

....................

...............................

...................

................................................................................................................................

...........................................................................................................................

...................................................

.

......

.............................................

.............................

.....

...........................

..............................................................

.....................................................................................................................

..............................

.............................................................................

...........................................................................................................................................

..........................................................................................................................

.................................................... .............................................

.........................................................................

...................................

.......

....................................................

....................................................................

...........................................................................................................

....................................................................................................

................................

.....................................................................................................

..........................................................................................................

..............................................................................

...............................

29. KOLO GODINE ....................................................................................................................97

Mitološka osnova kola godine ..................................................................................................98 Nastanak suvremenoga kola godine 101 Osnovni aspekti kola godine 103 Neopaganska Nova godina 106 ......................................................................................

...................................................................................................

.....................................................................................................

7

Božica u kolu godine

108

...................................... ..........................................................................

Kršćanska interpretacija kola godine Dnevni ciklus 30. SABATI

....

...

.

..

..............

.

109

........................................................

....... ........................ ...............................................................

.

...

. . ..

.

................

Sabatski aspekti . . .

YULE

.

.......

..

...

. .. .

.

...

........................

.

.............

.

..............

.

.

...............................

........

.

.

..........

.

110

..............................

... ......................

................ ...... ........................

.

.

113

......

....................

113 114

...........................................................................................................................................

Solami aspekt

115

.................................................. ...................... ...................... ........... ...................

Božanski aspekt

............................

Poljoprivredni aspekt Astrološki aspekt

.

.

....... .........................

115

. . . . . . . ....................................................

........................................ .......................................................................

115

115

.......................................................................................................................

Misterijski aspekt ......................................................................................................................116 Povijest Yulea

.

.......................

......

Julski običaji .. . . . . . . .

.

.

..

.

.

.

.

..............

Shema julskog obreda Julska magija

. .. .

... ..

......

.

.

..

.

...

.................... . . .....

...........

.

.. .

.

......

. .. . .

.

....................

............................

.

.

..

.....

....

.

.

............

....

.

. ... .. ..

.

.

..

.

......

.

116

..............

. . . . . 117

................................

.

.

..

..

.

121

........................... ......................................

133

.......... ....................................................................................................................

Kršćanska interpretacija Yulea

................

.

.

......................... ............................... . .

133

....................

IMBOLC

134

.......................................................... ............................................................................

Solami aspekt

...

Božanski aspekt

.

.

...

...

. . .. . .. .

Poljoprivredni aspekt Astrološki aspekt

.

.

.

...

......

.

.

.. .

........

.. .

„ ....

.

....................... .............................

...............

...................................

.

.... ...................

.

... .

.

. . ..

..................

.

................

...........................

.

135

.........

.

...

......

.

.

......

lmbolska magija ..

.

....

135 135

........

135

...................... . . . . . . .

.

.

.............................................................................................

.................

.

....

.

.....................

.................

.

.

.

.

.

...

....

.136 137

..............

139

...........................................................................

.....................

.

.

.

...

...........

.

. . ..

..................

.

....

...................

.

.......................

.......................

Kršćanska interpretacija Imbolca

......

........

.. .

......................

...........

.

.

.. .

....... .

........

.

..................

141

.....................

..

.... „ .......••.•••

....... ......................

154

154 155

.........................................................................................................................

156

............................................................................................................................

Božanski aspekt

Astrološki aspekt .. . . . .

Misterijski aspekt Povijest Ostare

...

.

.

..

..

.

..................

.

....

.

..

..................

.

................

.

156

....... .....................

157

.

........

.

..

................

.

.

..................

...............

.

.

........................

. .. ..

...........

.

.

. . ..

..

.....................

.

...

....

..................

...............

................

.

.. .

. . ..

.............

...........

.

.

..................

..................

.

. ... ..

.. .. . .

..

.

..................................

.................................

Kršćanska interpretacija Ostare .......

.

...............................................................................................................

Shema ostarskog obreda Ostarska magija .

..

.............

................

.....

Ostarski običaji

156

.........................................................................................................................

Poljoprivredni aspekt

..

.. .

.

.

................

..........

.. .. . .

..

................

..

......................

.

..

.... .

.

.

........

.

....

. . . . . .. . . ..

.

.

.

.

..

.

. 158 .

...

.

Božanski aspekt

.

175

.........................................................

.......................................

.

......................................

.....................

Poljoprivredni aspekt Astrološki aspekt

.

.......

.

.

..........

.....

.

........................

.

........................

.. . .

..

........

... .

.

...........

.

............................

.

...................................... .............

.

...

. .. ..

.

......

.. ... .

..

.

.

.

............

...................................

..

.........

.

....................

.

175

..........................

176

...............................................................................

. .. . .

159

160

.............................

.......................................................... .................. ............ ........ ...........................

.

157

.......

.

Solarni aspekt . . .

8

..

.............

. . ...................... . . . . . ................... . . . ................

Shema imbolskog obreda

BELTANE

.

................................................................................................. ..................

..

Solami aspekt

.

136

lmbolski običaji . . .

.........

.

.................

......................................................................................................................

Pretproljetno čišćenje

OSTARA

. . .. .

.

.......................

Misterijski aspekt Povijest Imbolca

.

.....................

...

.. .

. .. .

..... .....

177

178

...............

..

....................

.

178

178

...

Misterijski aspekt ....„............„...............„..............„...„...............„................„.........................179 Povijest Beltanea ...................„.............„.„.......„.....„....................„.......„...„.....„..........„.......„.179 Beltanski običaji .

...............

.

...........„

.....„..........„.....„...„

..........................„

.............................„.181

Shema beltanskog obreda ........„...........................„.....„.....„.................„.................„..........„.184 Beltanska magija ..............................„..........„.....„„........„...............„.....„.....„.......„.„ Kršćanska interpretacija Beltanea .........„.............„„„

........

. .. . .

.

....

.. .

.....„

...„.198 . . .198

.„...„.....„.................„.

.

.

LITHA „......................„..............„........„..........„........„.......„....................„............„..........„......199 Solami aspekt .„..........„.....„.............................„........„.....„„.................„................„.......„„„..200 Božanski aspekt .....................„........„.................................................................„.................„„200 Poljoprivredni aspekt

. .

....„...„„......„.

...

....

. „.....„...........................„.................„„...............„„201 .

Astrološki aspekt .......................................................................................................................201 Misterijski aspekt .„.„.....„„...„...„„ Povijest Lithe . ..

Litski običaji ..„

........

.

„........„................................................„.....„201

......„.....

.

.„„.................„.„„.„„...„...„.....„.....„.

..............................

.

.........

. . ...

....

. . „..„...........„..„........„ . . .

.

...

„

.„.......„.„.....„...„...

.....„.....„.....„......

..

.„„...

. . . 202 .

..

.

.„.„ .............203

Shema litskog obreda ......................„ ...................„........„ ......................„ ..............„.„ .............205 Litska magija .„........„„..................................„..........„ .................„..........„.....„ .................„......225 Kršćanska interpretacija Lithe ......................„...................„.............„...............................„....226 LAMMAS ...„............„.„.....„.

. „..........„.......„.............„........„„..........„.....„.................„„226

.„.„.

...

Solarni aspekt ........„..............„ . .. . . .

Božanski aspekt . . . . .

.

..

....

... .

.

.

.

.

. „..

. .. . „.....„„........„..........„.„..........................„.....„.....227 .

...

.

„.228

....„„..........„.„„.....„„...„...„...„...................„„.„...„............„.......

Poljoprivredni aspekt ...............................................................................................................228 Astrološki aspekt .......................................................................................................................229 Misterijski aspekt .....„„..„.„..........„..........„„...............„...„....................„

................

. . ..

229

....„......

Povijest Lammasa.......„.....„...„„.................„...„„„........„...............„........„„...............„„.......„230 Lamaski običaji

.......

.

.„„..........„........

.

......

. „„.............„.......„........„.......„..........„.....................231 .

Shema lamaskog obreda ..„...„.....„...„.....„„.„.........................................„..............................233 Lamaska magija „......................„...„„...............„........„ Kršćanska interpretacija Lammasa

.......

MABON„....„..„...„„.„.......„..........„ . .

....

.

.

.......„........„..........„„

............................249 249

...„...„„„........„..........„...„........„„.....„„.............„„..

„.„...„.....„..........„........

.

......

.„ .

....

... .

.

.„.„............„...

. . 250 .

.

Solarni aspekt ..„...„.„.....„„...............„„.„...............„.................„....................................„.......250 Božanski aspekt ....„ ......................„.....„.„.................„.....„........„.......„ ........................„..........251 Poljoprivredni aspekt ..................„.....„„

........ „.....

. . ... . „........„.....„.....„.....„........„.....„..„.251 ..

..

.

.

Astrološki aspekt .......................................................................................................................251 Misterijski aspekt „.„.....„....„....„ Povijest Mabona ...„.....„„

......

........

.

„.

.„ .......... „..

.

...„........„„.....„...

...„ ....... „„.„

........................„...............„„.252

. „...............„.„........„.....„.......................„....253 ...

Ma bonski običaji........................................................................................................................253 Shema mabonskog obreda . . . . .

..

.

....

.

.„„.„ .............. „.„.....„.....„..........„........„„.......„......„..„.„.

Mabonska magija .„.„........„„.„.....„.....„...„ Kršćanska interpretacija Mabona„ SAMHAIN

..........„

......

.

......„„...

...

...............„.....„„.„.....„.................„.....„..........„....267

.................................................................................................................................

Solami aspekt .............„

.....„...............

Božanski aspekt ....„........„......„ Poljoprivredni aspekt . Astrološki aspekt .

.„.

.

.

....

„...„........„„...„„„.„ .

....

.

„„......................„.„

„„ .

. „„

.

.......„........

.„„„.„.„„...

....

..

.. .

.

....

.

......„„..........„.....„„......„„...

.......„........„.....„.....„...

..........„.......

.

.. . .

..

„ .

....

...

.

......

268

. .269 .

. „...„....269 .

. „.......„.„

.„„.......„......„.......„.„.

.„...............„.....„„......

Misterijski aspekt ..„.......„...............„

255

. „.„.................„ ..........„.„.......„„....267

............„..........„....

. . ...

..

..„............„.

.

....

270

. . . .270 .

.

..

„......„..........................„...„.....„.........270

.........

9

Povijest Samhaina

.

.....................

.

.....

.

.......

.

......

.

....

. ..

..............................

Samhain kao vještičja Nova godina .. . . . . .... . .... ........ .. . . .

Noć vještica . . . . . ..

.

..

..

.

... . ..

....

.

.

..

..

Ostali samhainski običaji.

.

.

......

..

..

.

.

..

.

.

..

.

.................

.. . . . .

....

.

...

.. ..

.....

.

..

.

.

...

.

.

..

. . .. .

...........

.

.

.

.

.

. .

.............

.. .

......

..

....

.

.

..

. . ..

.

..

..

.........

...............................

..

272

..................

. ... . . . . .... .... . . ...274

....

.

.

.

.

.

.

.

.

. .. .. . .. . . .. . . 275

....

...

.

.

.

.

...

....................

.

.

.

.

.

..

.

.

......

279

.......

Shema samhainskog obreda . .... . ...... ..... .. ..... .. .. .... ............ .. ......... ......... .......... ......... ... ...279 .

.

.

.

.

..

.

Kršćanska interpretacija Samhaina..... .... .. . . .. . . . .

31. EZBATI

.

.

.

.

..

.

.

.

...

....

.

.

......

.

.

..... ... .. . . .. . . ... . .... . .... ... .. 295 .

..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.................................................................................................................................

Učestalost okupljanja na ezbate ... . . . . .. . .... . . . . . . . .. . . .. . .

.

..

.

.

.

.

.

..

.

.

..

.

..

.

.

.

.

.

296

. . . . . .... . .. .... . ........ ...298

....

..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Ezbatski aspekti ......................................................................................................................... 298 PUNI MJESEC . ..... .. ..... . . .. . . . . .. . . .. . .

.

.

.

.

...

..

.

..

.

.

.

.

.

.

.... .. . .. . . ..... . . ... . . .. ...... .

....

.

.

.

.

.

.

.

..

.

.

.

.

.

.. . .. .

.....

.

.

.

.... ...300

....

.

Lunarni aspekt .. ....... ................. ....... ..... ... .......... ..... .... ... ..... ..... ............ ....... ... ... . . .... . .... .. 300 .

.

.

.

Božanski aspekt .. ... ...... . .. .... . . . . .. . . . . . . .. .. . . . .. . . . .

.

...

.

.

.

..

.

.

.

..

.

.

.

..

.

...

.

.

.

.

..

.

. .

.

....

..

..

. . . .... . .

....

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.. . . . . . . 300

....

.

.

.

..

.

..

.

Magijski aspekt .... ....... .... ... ..... ..... ..... ... .... . .. . .. ........... ....... .... ....... ... .... .. . .... . .... . .... . 300 .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Shema ezbatskog obreda Punog Mjeseca . . .. . . . . . .

.

.

.

..

...

..

.

.

. ... ..

....

..

.

.

..

.

..

.

.

.

.

.

.

.

.

. . . . . . . . .. ..... . . .. 300

.........

.

.

..

.

.

..

.

.

.

.

..

TAMNI MJESEC .............................................. , ......................................................................... 307 Lunarni aspekt ........................................................................................................................... 307 Božanski aspekt

.

.....................................................

Magijski aspekt .. ...... .... ... .. . ... . ... .. ......... . ... .

.

..

.

.

.

.

..

.

....

.

......

.. ..

................

. .. . . . ... .

....

.

.

.

.

..

.

..

.

....

............

. .

.

..

....

......

..

.

.

. .

........

....

..

.

.

..

....

.

.307

....

. . . . . . 307

...

..

.

.

.

..

..

Shema ezbatskog obreda Tamnog Mjeseca ... . . . . . .... . ....... . . .. . . . .... . . . . ... . .. ... . .. . .308 ..

.

.

.

.

.

.

.

PRVA ČETVRT ... ....... .. ..... ... ..... .... ............ ... . . .. . . . .

.

.

.

.

.

.

.

Lunarni aspekt ... .... ... .. .. ..... .. .. ...... . .. .... . .... . . .

Božanski aspekt

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.. . .. .

....

.

.

.

. . .. .

...

..

.

.

.

.

.

..

.

ZADNJA ČETVRT

.

...

.

..

......

..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

..

.

.

.

.

...

....

....

.

.

.

.

....

.

Božanski aspekt .. . .

..

....

.

.

.

.

..

. . .... .... .........

....

.

..

.

.

..

.

.......

..

.....

.

.

.

.

.

.

.

.

.

..

.

.

...

.

.

.

..

.

.

..

.

.

.

.

..

.

.

.

.

.

.

..

..

.

....

.

..

.

.

.

.

...........

.

.

.

....

.

.

.

. . .. . . .

.

.

..

....

.

.

. ..

....

.

...

312

. .... . . ..312

......

..

.

.

....

..

.. 312

.....

..

.................................................

.

.

Magijski aspekt . .... . . . .. .. . .. . ... .. ... . . . . .. . .

.

313

. .......... .......313 .

.

. . . .. .. .... .... . . . . ... . . . . .. . .. . . .. .... . . . .. . . 313

....

...

Shema ezbatskog obreda Zadnje četvrti

.

... . .. . . . .. . . ..

.....

.

....

.

..

...

.

.

......................................................

.

.

.

Lunarni aspekt ..... ........... .... .... .. ..... .... ... ........ . ...... .... ... .... .... . .. . .

..

.

. . ... .. .......... ... .............. ... 312

....

...

.

.....................................................................

.................

Shema ezbatskog obreda Prve četvrti . . . . .. .

.

... . . ...... .. .... ...... ...... . . .... ......... 312

....

. . ..

. . .. . . .

....

.

. .

..

...................................................

Magijski aspekt ..

.

..

.

..

.

.......

.

.

..

....

.

..

.

.

.

..

.

..

.

.

.

.

.

.

.

. . .. .... . .. . ... . . .. .

.........

..

..

...........

.

.

.

....

.

.

..

.

. .. .

.....

..

.

..

.

.

.

.

.

.

..

.

.

.

.

..

.

. .. . . . . . 313

....

... ..

....

..

.

..

..

.

..

.

..

.

. .. . . . . .. 314

....

.

.

.

..

.

.

.

EZBATI U KOLU GODINE ..................................................................................................... 315 POPIS GODIŠNJIH EZBATA PUNOG MJESECA.

. . ... ... .

...........

.

.

..

.

... .

....

.

.

..

. ... .

....

..

.

. . .. .. 316

....

.

.

.

.

POPIS GODIŠNJIH EZBATA TAMNOG MJESECA ............................................................319 PLAVI MJESEC .......................................................................................................................... 321 Učestalost Plavog Mjeseca ..... .... .................. ........ .. . . . ....... ...... .... ........ ..... .. . ...... ..... ...322 .

.

.

.

.

.

.

.

.

..

.

.

.

.

.

Značnje Plavog Mjeseca u paganskoj duhovnosti... ... .. . ...... ........ .. ...... ....... ... .... . .... ...322 .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Specifičnosti ezbatskog obreda Plavog Mjeseca ... . .. . .. ....... ........ ...... .. .......... ... ....... ...323 .

.

.

.

..

„.

.

.

.

CRNI MJESEC ........................................................................................................................... 324 Učestalost Crnog Mjeseca ........................................................................................................ 324 Značenje Crnog Mjeseca u paganskoj duhovnosti... ............................................................ 325 Specifičnosti ezbatskog obreda Crnog Mjeseca SPOREDNE EZBATOLOŠKE TEME . . . . . .

.

.

..

.

.....

.

.........

. ... ..

.

....

..

..................................................

. . . ..

....

..

..

..

.

.

.............

......

. . . ..

..............

..

.

.

325

. 327

....

.

Podudaranje sabata i ezbata ... . .... ........ .... . .. ..... .... . .. . ..... ........ .. . .... .......... .... ...... ...327 ...

10

..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

..

.

32. PAGANSKI SIMBOLI .........................................................................................................328 SVETA GE OMETRIJA ..............................................................................................................329 Značenje osnovnih geometrijskih likova ..........................„...................................................330 POPIS PAGANSKIH SIMBOLA..............................................................................................333 1. Drvo svijeta ............................................................................................................................333 2. Pentagram

...

.

........

.. .

....

. . . .. .

...

.„

„ .

...............

...

.....

. . . ..

...

....

.

....

. . . .. . . ... ..

.

.

.

.

.

„...„.......„.......334

... „ .......

Kratki povijesni pregled razvoja pentagrama„.....................................................................334 Značenja pentagrama ..........................................................................................................„...335 Ostale interpretacije pentagrama ..................„............................................................„..........336 Geometrija pentagrama ............................................................................................................336 3. Trojni Mjesec .„...........................„........„„...........................„...............................„.„.............337 4. Rogato Sunce ....................„....„...............„.....„„........„..........„ .........................................„„337 5. Trikvetra .......„........„............................................................................................„„„............338 6. Spirala

.....................................................................................................................................

338

7. Križ .....................„..„„.........................„.....„„.....„...........................„........„........................„.339 8. Sunčev kotač ...„......................„...„ ..................................„........„..........„...................„...„....340 9. Triskelion ....„„„......„„.....„„.......................„„„...........„„........„.......„„........„......„..........„....344 10. Valknut..................................................................................................................................344 11. Božje ruke ........................„...„...............„„.............................................................„............345 12. Ankh .........................„.......................„....................................„ .........„.„..............................345 13. Mjolnir ........ „„............................................„....„.........„........„...........................„............ „„346 14. Awen ...............„.„.....„..................................„„......„„...............„.....„................................„346 15. Labris ....................................................................................................................................347 16. Heksagram ...........................................................................................................................347 17. Hekatin kotač„.........................„..........„„........„.„„.....„.........................................„...„......348 18. Taijiru ...........................„...„......................„........„..„.................................................„.......„348 19. Horusovo oko .................„..................„.......................................„...„...„.....„............„.......349 20. Žena-ptica............................................................................................................................. 349 MAGIJSKI SIMBOLI .....................„...................................................„..........„.........................350 M AGIJSKA PISMA ..............................................„...............................„..„„...„.......................356 1. Tebansko pismo .„.................„.....„..........„.....„...............„..........................................„........356 2. Pismo magova ..................................................„

........

.

....... „

.

„„.....„.„„.....„..........„.........356

....

3. Anđeosko pismo.........................................................„„........„„........„.......„.....„.................357 4. Henokovsko pismo ...........„........„„.„.....„........„............„......„............„.................„...„.....357 5. Malahijsko pismo .............„...................................................................................................357 6. Pismo prijelaza preko rijeke ................„.............„„...........................„...........................„.„358 7. Pismo bodeža ...............................„........„„.„„..„...........„„.„..............„.................................358 Runsko pismo ..„........„„.„..........„„...„..................„.......................................................„...„..„358 Ogamsko pismo . ..

. „ .......

„.....„........„..................................................................„...„.....„„.....„359

DODATAK ........ „...............„.„„...............„.„„.....„„......„„...„...................................................361 PAGANSKI KALENDAR 2014.-2024. „.....„ .......„..............................................„.....„........ „.361

11

2&0BREDIPRijELAZA Protek ljudskog života mikrokozmička je preslika svakog prirodnog ciklusa - Mjesečeva kruženja, izmjene godišnjih doba, velikih astroloških doba ili sveukupnog trajanja univer­ zuma. U svakom tom ciklusu postoje specifični trenuci. Primjerice, u Mjesečevu ciklusu to su četiri mijene. U godini su to počeci (i sredine) godišnjih doba. U astrološkim razdobljima to su trenuci u kojima točka precesije prelazi iz jednog astrološkog znaka u drugi. Vrijeme samo po sebi ne znači ništa dok ne uvidimo njegov konkretan učinak na materijalnu eg­ zistenciju. Mjesečeve mijene utjecat će na plimu i oseku, ali i na raspoloženje i san. Svako godišnje i astrološko doba ima svoje karakteristike. Pagani slave i ritualno obilježavaju te specifične trenutke. Na taj se način "podsjećaju" na to u kojem se trenutku mjeseca ili godine nalaze, pa samim time odabiru što će činiti u duhovnom, magijskom, poslovnom, poljoprivrednom i svakom drugom pogledu. Nije svako vrijeme za sve. Svakim takvim obredom, pripremit će se za vrijeme koje je drukčije od onog prethodnog. Uskladit će svoja htijenja, očekivanja, misli, emocije i djela, kako bi odbacili stare obrasce i prihvatili nove. I ljudski život je ciklus, određen dvama glavnim trenucima - rođenjem i smrću. Smrt

jednog života predstavlja odlazak u

Samerlend i početak novog života. Međutim, osim tih

trenutaka postoje još neki koji predstavljaju prijelaz iz jedne faze života u drugu, baš kao što godina nije definirana samo svojim početkom i krajem, nego i prijelazima iz jednog godišnjeg doba u sljedeće. Kad već postoji takva analogija, logički se nameće potreba da se i te prijelazne faze unutar jednog života proslave i ritualno obilježe. U filozofskom smislu, ritualno formaliziranje dokida nelagodnu bezgraničnost i neprekidnost jer čovjek prirodno teži promjenama.

Obred prijelaza (u literaturi: rite of passage) jest obred kojim se obilježava prijelaz iz jedne faze života u drugu, odnosno iz jednog društvenog statusa u drugi. U antropolo­

Obredi prijelaza (Les rites de passage) koju je 1909. van Gennep (1873.-1957.). On ih je definirao kao "obrede

giji se taj pojam prvi put javlja u knjizi objavio francuski etnograf Arnold

koji prate svaku promjenu mjesta, stanja, društvenog položaja i dobi". Riječ je o još jednoj kulturnoj univerzaliji. Neopagani prihvaćaju taj znanstveni pojam jer ga smatraju etnički i jezično neutralnim, pa se može primijeniti na bilo koju kulturu, duhovni pravac ili religiju. Neke su životne prekretnice uzrokovane prirodnim protekom vremena, a neke su oda­ brane voljno. Njihovim obilježavanjem odaju počast svim životnim fazama i društvenim statusima. Općenito, obredima prijelaza mogu se obilježiti: rođenje, pubertet, zrelost, sta­ rost i smrt. Od onih prekretnica koje sami biraju, posebno se ističu inicijacija (ili duhovno rođenje) i ulazak u životnu zajednicu s drugom osobom (brak). Van Gennep je formulirao i strukturu obreda prijelaza. Opisuje ga kao proces koji se

1. separacija (ili preliminalna faza) u kojoj osoba izlazi iz dotadašnjeg statu­ tranzicija (ili liminalna faza) koja predstavlja kratki interval bezvremenosti i socijalne nestrukturiranosti (kaosa ili singularnosti), te 3. reagregacija (ili postliminalna faza) u kojoj odvija u tri faze:

sa, 2.

osoba ulazi u novu fazu života ili socijalni status. Primjerice, odlazak muškarca u vojsku možemo smatrati obredom prijelaza. U prvoj fazi on će ošišati kosu (separacija), dati za­ kletvu (tranzicija) i odjenuti vojnu odoru (reagregacija). Slično je i s maturom. Školarci 13

polože ispit, proslave "norijadu" i dobiju svjedodžbu. Tako se zadobiva novi identitet. No, ta struktura važna je kulturnim antropolozima, pa se ne moramo detaljnije osvrtati na nju.

U prošlosti su sve paganske kulture prakticirale obrede prijelaza, a tako je i danas u ne­ opaganizmu. Oživljavanjem tih drevnih običaja dokidaju se "praznine" u životu. Naime, čini se da čovjek ima intrinzičnu potrebu za takvim obredima kako bi se jasno pozicionirao u spiralnom plesu života. Izvođenjem takvog obreda, čovjek i sebi i drugima poručuje tko je i što je. Obredi prijelaza, više nego bilo koji drugi oblik duhovne i ritualne prakse, potiču kohe­ ziju i jačanje neopaganske zajednice, pa čak i više od proslava ezbata i sabata! Obredima prijelaza neopagani se umrežavaju, stvaraju čvrste familijarne i kumovske veze!

U neopaganizmu postoji osam obreda prijelaza: 1. prvoblagoslov

- rođenje djeteta

2. omlada

- prijelaz iz djetinjstva u pubertet

3. samoposvećenje

- početak duhovnog puta

4. inicijacija

- duhovno (ili drugo) rođenje

5. vjenčanje

- ulazak u životnu zajednicu (brak) s drugom osobom

6. razdruženje

- izlazak iz životne zajednice (braka) s drugom osobom

7. starješenje

- prijelaz iz zrelosti u starost i povlačenje iz aktivnog života

8. ispraćaj

- smrt tijela i prijelaz duha u Samerlend

Teoretski, možemo ih podijeliti u dvije skupine: 1. naturalni (prvoblagoslov, omlada, star­

ješenje i ispraćaj)

-

faze koje predstavljaju prirodni tijek vremena; te 2. voluntarni (samopo­

svećenje, inicijacija, vjenčanje i razdruženje)

-

statusi koje sami odabiremo.

Svi se obredi obavljaju po manje-više standardnoj shemi neopaganskog obreda. Razli­ kovat će se u središnjem dijelu, ovisno o temi. No, kako su svi ti obredi svečani i služe za okupljanje zajednice (osim samoposvećenja), često će se uključiti razni folklorni elementi, ovisno o tradiciji koju slijede. Glazba je gotovo uvijek neizostavan čimbenik. Osim pljeska­ nja i bubnjanja na nekim obredima često će se svirati razne prikladne kompozicije.

Obredi prijelaza u drugim religijama Paganski obredi prijelaza preuzeti su i u kršćanstvo, no njihov je smisao posve izmijenjen. Rabi se pojam sakrament (sacramentum) koji više nije životna i društvena prekretnica, nego "djelotvorni znak milosti, ustanovljen od Krista i povjeren Crkvi, kojim nam se podjeljuje božanski život", kako ga definira katolički katekizam. Postoji sedam sakramenata: krštenje

(baptismus), ispovijed (confessio), pričest (eucharistia), potvrda (confirmatio), ženidba (matrimo­ nium), sveti red (sacri ordines) i bolesnička pomazanje (unctio infirmorum). Pravoslavci imaju i osmu svetu tajnu, miropomazanje (µvpov xpiaµa). Židovi imaju: brit milah (obrezivanje dječaka osmog dana od rođenja), zevdet habat (davanje imena ženskom djetetu), pidyon ha­

ben (obred otkupa prvorođenog sina), bar mitzvah (13-godišnjak postaje "sin zakona"), bat 14

mitzvah (13-godišnjakinja postaje "kći zakona"), erusin (zaruke), huppah (vjenčanje) i shiva (žalovanje za pokojnikom). Kod muslimana se ističu khitan (obrezivanje dječaka) i zawaj (brak). Hinduistički obred prijelaza naziva se sarhskara "uređivanje, kićenje, spremanje". Ima ih čak šesnaest: 1. garbhadhana (začeće), 2. purhsavana (obred za treći mjesec trudnoće), 3.

slmantonnayana (pomazanje trudnice u četvrtom mjesecu trudnoće), 4. jatakarman (dariva­ nje novorođenčeta), 5. n1imakararya (davanje imena 12. dana od rođenja), 6. ni!}kramarya (prvo izvođenje djeteta izvan kuće, obično tek u četvrtom mjesecu života), 7. annaprasana (prvo hranjenje djeteta rižom, obično u šestom mjesecu života), 8. ciitjakararya (prvo šišanje, obič­ no u četvrtoj godini života), 9. karryavedha (bušenje uha), 10. vidyararilbha (pisanje slova po jeziku), 11. upanayana (inicijacija svetim koncem), 12. vedarambha (učenje Veda u školi), 13.

kesanta (prvo brijanje dječaka) ili rtusuddhi (prva menstruacija), 14. samavartana (kraj nao­ brazbe u vedskoj školi), 15. vivaha (vjenčanje) i 16. antye�ti (ispraćaj pokojnika). U američkih domorodaca posebno se izdvaja potraga za vizijom (vision quest), kad ado­

lescent privremeno napušta pleme i odlazi u osamu kako bi se povezao s duhovima priro­ de i zadobio viziju o smislu svog života. Kad se vrati, bavit će se onim što je vidio u viziji.

PRVOBLAGOSLOV Prvoblagoslov je paganski obred prijelaza kojim se obilježava rođenje djeteta. Korespondi­

ra sabatu Yuleu i početku zime, a u Mjesečevu ciklusu prvom danu nakon Tamnog Mjeseca. U engleskom se rabe pojmovi:

The First Blessing "prvi blagoslov", Baby Blessing "blago­

slov novorođenčeta", Saining, Wiccaning i Paganing. Engleski poimeničeni particip prezen­ ta saining dolazi od arhaičnoga glagola to sain "pečatiti" (od latinske imenice signum "znak, pečat"), pa doslovno znači "pečaćenje". No, s vremenom je taj glagol promijenio značenje u "blagosloviti, zaštititi", dok se u kršćanskoj terminologiji počeo odnositi na "križanje". U Wicci su veoma popularni oblici Wiccaning i Paganing što bismo doslovno mogli prevesti

"vikanjenje" i "paganjenje". Međutim, ta se dva oblika ne preporučuju jer to zvuči kao da se dijete "uvodi" u Wiccu ili paganizam, što ne samo da nije smisao tog obreda prijelaza, nego je nešto što paganima nikad ne bi palo na pamet. Rođenje djeteta jedan je od najsretnijih trenutaka u životu svakog roditelja, povod ra­ dovanju i slavlju. No, to je ujedno i najsvetiji trenutak u obitelji pa bi trebao biti povod pažljivo i pomno osmišljenom obredu. Postoji vjerovanje da se u trenutku rođenja svakog djeteta okupljaju duhovi prirode koji mu pomažu u prelasku iz Samerlenda u ovaj svijet.

Prvoblagoslov ima nekoliko funkcija: slavljenje otajstva života; izražavanje dobrodošlice novoj duši; davanje blagoslova djetetu sa željama za radostan, sretan, ispunjen i uspje­ šan život; traženje blagoslova za dijete od Boga i Božice, svih bogova i božica, sila Neba i Zemlje, sila prirode i svemira, Čuvara četverih vrata, duhova prirode, elementala, preda­ ka i duhova umrlih, svih bića iz vilinskog svijeta, kristala, biljaka, životinja i svih bića u svemiru; ispunjavanje djeteta iscjeljujućom kozmičkom energijom; darivanje djeteta itd. Tradicionalno bi se na prvoblagoslovu djetetu dalo ime. Danas se to rijetko događa jer ve­ ćina roditelja i prije poroda određuje ime koje se odmah po rođenju službeno registrira. Svejedno, na obredu će se ime jasno izreći. Međutim, ovim se obredom i odrasli pozivaju na odgovornost! Malo je dijete bespomoćno i u potpunosti ovisno o odraslima, roditeljima ili skrbnicima. Oni se obvezuju da će ga štititi i odgajati najbolje što mogu. 15

Budući da se dijete pomazuje uljem i škropi vodom, ovaj obred neodoljivo podsjeća na katoličko krštenje, pa je potrebno pojasniti u čemu je krucijalna razlika. Prema katoličkom katekizmu: po krštenju smo oslobođeni od grijeha i nanovo rođeni kao sinovi Božji, postajemo Kristovi udovi i pritjelovljeni smo Crkvi te bivamo dionici njezina poslanja (br.

1213.).

Dakle,

obredom krštenja roditelji katolici vlastitom djetetu dodjeljuju religijski identitet dok je ono još malo i dok nikako ne može dati voljan pristanak. Paganima nešto tako nije ni u primisli! Više smo puta istaknuli da paganizam daje snažan naglasak na slobodnu volju! To znači da paganski roditelji ni u jednom trenutku ne bi smjeli inzistirati na tome da njihovo dijete kroči istim duhovnim putem, iako ga naravno imaju pravo upoznati s time. Dakle, u kršćanstvu se dijete rađa u grijehu, pa se ono na krštenju posvećuje Crkvi; dok se u paga­ nizmu dijete rađa u svetosti, pa se na prvoblagoslovu zajednica posvećuje njemu. Smisao je dijametralno suprotan! Prvoblagoslov ima svoje duboke korijene u davnim paganskim kulturama, no svaki ga je narod izvodio na drukčiji način. Babilonci i Egipćani ritualno su prali novorođenčad u vodi. Posebno se cijenila svježa voda rijeke Nil. Stari Grci petog ili sedmog dana od rođe­ nja održavali su obred amfidromiju

(aµ= 1,6180339887498948482 ... Zlatni rez iznimno je bitan jer se javlja kao zapanjujuća konstanta u nebrojenim prirod­ nim oblicima i pojavama. Raspored sjemenki suncokreta slijedi logaritamsku spiralu na bazi zlatnog reza (štoviše, ima

55 oposunih spirala koje se nalaze preko 34 ili 89 naopakih

spirala). Jedini glavonožac s ljuskom jest mekušac iz roda indijske lađice (Nautilus). Njegova lijepa kućica također je razvijena u spirali zlatnog reza. Isti obrazac vidimo u spiralnim ga­ laktikama i tropskim olujama. Broj latica cvijeta slijedi Fibonaccijev niz. Po istom se slijedu grana drveće i razmnožavaju neke životinje, poput pčela i kunića. Ljudsko tijelo prepuno je zlatnog reza: visina pupka u odnosu na visinu cijelog tijela, duljina dlana u odnosu na podlakticu, itd. Gotovo da nema dijela tijela od lica do stopala gdje ga ne bismo uočili. Javlja se i u eko­ nomiji, npr. na grafikonima cijena dionica ili razlike cijena valutnih parova. Zlatni rez ima i estetsku vrijednost. Obrasce u tom omjeru čovjek instinktivno doživljava - lijepim. Stoga on nailazi na široku primjenu u umjetnosti, posebice onoj paganskoj sakralnoj. Poznatiji je primjer hram Partenon čiji su brojni međusobni dijelovi izgrađeni u tom omjeru.

Značenje osnovnih geometrijskih likova Da bismo shvatili ukupnost otajstava (koliko je to moguće) paganskih simbola, ponajprije moramo protumačiti tri osnovna geometrijska lika. Oni su arhetipska podloga simbola.

1.

Kružnica je zatvorena krivulja definirana kao skup svih točaka u ravnini kojima je udaljenost od zadane točke (središta) jednaka zadanom broju (polumjer ili radijus). Krug je dio ravnine omeđen kružnicom, skup svih točaka u ravnini kojima udalje­ nost od zadane točke (centra) nije veća od zadanog broja (radijusa).

330

Kružnica je najsavršeniji oblik u prirodi. Predstavlja beskonačnost, vječnost (kao uro­ boros), jedinstvo, cjelovitost, potpunost, sveukupnost, svemir, zaštitu (kao obredni ili ma­ gijski krug), završenost itd. U paganizmu još predstavlja Sunce (često s točkom u sredini), duh (kao peti element) i receptivnu energiju, tj. Božicu ili žensko načelo (za razliku od pravca ili dužine koji predstavlja muško načelo). Uroboros (grčki:

ovpof36poc;; "žderač repa") je zmija iz grčke mitologije koja sama sebi jede rep i tako se uvrti u krug. Simbol je cikličnog vremena.

Inače, američki novodopski autor Drunvalo Melchizedek (1941.) opisao je specifične obli­ ke izvedene iz kruga i imenovao ih danas svima prepoznatljivim nazivima. Prikazat ćemo dva najpoznatija: sjeme i cvijet života.

(vesica piscis) je oblik koji nastaje presijecanjem dviju kružnica istog polumjera, pri čemu se središte jedne kružnice nalazi na obodu druge. Budući da asocira na žensko spolovilo, u paganizmu predstavlja Božicu. Održala se u brojnim ikonografijama, od drevne egipatske do masonske, a bio je i simbol prvih kršćana (ihtis "riba").

Riblji mjehur

331

Sjeme života

Cvijet života

2. Trokut je geometrijski lik što ga zatvaraju tri strane te ima tri kuta.

Predstavlja himer ili eros u smislu generativnog impulsa ili izraza primame volje, po načelu: od jednoga nastaje dvoje, od dvoje nastaje sve. Kako je tri prvi veći broj od dva, naravno da će upravo on predstavljati sveto i božansko. Stoga se u gotovo svim kulturama, trinar­ nim modelima opisuju koncepti svetosti, npr. Trojna Božica u paganizmu, Sveto Trojstvo u kršćanstvu ili Trimurti u hinduizmu. U alkemiji i magiji rabe se trokuti kao simboli četiri klasična elementa. Iz toga je razvidna još općenitija simbolika: trokut s vrhom prema gore predstavlja muško načelo, a s vrhom prema dolje žensko.

332

3.

Kvadrat je četverokut kojem su svi kutovi pravi i sve stranice jednake duljine.

Predstavlja materijalni svijet, stabilnost, snagu, izdržljivost, ostvarenje i realizaciju. U paganizmu dodatno predstavlja sve tetrade (klasične elemente, godišnja doba, strane svi­ jeta, Mjesečeve mijene itd.) što je sve u opreci s duhovnim svojstvima kruga i trokuta.

POPIS PAGANSKIH SIMBOLA Sve religije imaju prepoznatljiv simbol. U kršćanstvu je to križ, u islamu polumjesec i zvi­ jezda, u judaizmu Davidova zvijezda, u hinduizmu grafem sloga

sare

om, u budizmu kotač sam

itd. No, da se vratimo na početak knjige - paganizam nije religija nego duhovnost!

Stoga pagani nemaju "jedan jedinstveni simbol". Ipak, u većini paganskih tradicija uvrije­ žili su se određeni simboli koji su se očuvali do današnjih dana. Simbole ćemo navoditi po učestalosti u neopaganizmu, neovisno o tome iz koje tradicije potječu.

I. Drvo svijeta

Drvo svijeta (arbor mundi, World tree) univerzalni je i temeljni simbol paganizma. Može se prikazati na razne načine (svaka neopaganska organizacija usvaja specifičan oblik). Os­ nova je simbola: stablo s razgranatom krošnjom i dubokim korijenom, najčešće opasano kružnicom. Predstavlja: središte svijeta ili Yggdrasil, u Anglosaksonaca

Irminsul,

os svijeta (axis mundi). U Germana je to jasen Sveti hrast, u Turaka Aga9 Ana, u Indijaca

u Slavena

Asvattha itd. 333

Također, predstavlja ukupan svemir, tri kozmička sustava (zemlju, nadzemne i podze­ mne svjetove), spoj Neba i Zemlje, Boga (stablo) i Božice (korijen), pa samim time i prirodu i plodnost. Danas nosi i snažnu ekološku poruku.

2. Pentagram

nEnaypaµµov, latinski: pentagrammum, engleski: pentagram) je pra­ vilni peterokut iscrtan petorim ravnim crtama. Naziv dolazi od grčkog broja ntvu "pet" i imenice ypaµµa "slovo, ono što je napisano". Nije samo univerzalni paganski simbol nego Pentagram (grčki:

i jedan od najčešćih simbola u gotovo svim kulturama i religijama svijeta. Uz drvo svijeta najvažniji je neopaganski simbol. Temeljni je simbol Wicce. U engleskom se zapravo rabi pojam pentakl (pentacle) što se odnosi na pentagram oko kojega je opisana kružnica. No, u hrvatskom rabimo samo naziv pentagram za oba simbola. Ponekad se nazi­ va i vještičja zvijezda (witch's star).

Kratki povijesni pregled razvoja pentagrama Pentagram su rabili još Sumerani prije pet tisuća godina. Predstavljao je pet planeta: Merkur, Veneru, Mars, Jupiter i Satum. Grci su ga isprva nazivali higija (vyEia) što znači "zdravlje" (prema imenu istoimene božice) jer su se divili njegovim savršenim geometrij­ skim proporcijama. Drugi specifičan naziv bio je pentalfa (nEnaAcpa) jer izgleda kao da se sastoji od pet grafema prvog slova grčkog alfabeta alfa (A). U tom je smislu, simbol jedin­ stva u različitosti. Još su ga nazivali i "sjemenom primordijala Hrona (Xp6voc;), tj. personi­ ficiranog vremena". U daoizmu je također simbol pet elemenata (wuxing).

334

Današnju popularnost pentagrama ponajprije dugujemo Agrippi koji ga je u 16. stoljeću opisao kao simbolički prikaz pet elemenata, što je i dan-danas u neopaganizmu, neoher­ metizmu i Wicci najčešće tumačenje. U svom djelu De occulta philosophia prikazao je ljudsko tijelo položeno na pentagramu na čijim se vrhovima nalaze astrološki simboli petorih pla­ neta, što simbolizira hermetičko načelo: Kako gore, tako dolje; kako dolje, tako gore.

Značenja pentagrama Ovaj moćni duhovni i magijski simbol može se tumačiti na pet razina: 1.

Pentagram je ponajprije simbol života. Petostruke strukture često nailazimo u živom svijetu: pet prstiju, pet kandži, pet latica, a da ne govorimo o zvjezdačama (Asteroidea) ili zmijačama (Ophiuroidea). Ako prerežemo jabuku poprijeko, primijetit ćemo da su koštice raspoređene u savršenom pentagramu. Zato se on ponekad dovodi u vezu s božicom Pomonom, pa se smatra da je i simbol plodnosti.

2.

Simbol je pet elemenata. Iz ranonovovjekovne ceremonijalne magije dolazi tuma­ čenje po kojem svaki vrh pentagrama predstavlja jedan od klasičnih elemenata (sa svim svojim korespondencijama): zrak (gornji lijevi), vatru (donji desni), vodu (gor­ nji desni), zemlju (donji lijevi) i peti element - duh (najviši). Dakako, svih pet ele­ menata u savršenom rasporedu ukazuje na cjelovitost i višu inteligenciju prirode, te sposobnost čovjeka da dovede duhovne i materijalne vrijednosti u savršen sklad.

3.

Simbol je volje. To što se duh nalazi na najvišem položaju govori o težnji za spo­ znajom koja čovjeka uvijek nagoni da zapaža, istražuje i uči o prirodi sveukupne kreacije, što je uostalom i pokretački duh znanosti. Jabuka je veoma povezana s pentagramom i na simboličkoj razini. Judeokršćanski model podčinjavanja čovjeka "volji Božjoj" prikazan je poznatom starozavjetnom alegorijom: Jahve, Bog, zapovjedi čovjeku: "Sa svakoga stabla u vrtu slobodno jedi, ali sa stabla spoznaje dobra i zla da nisi jeo! U onaj dan u koji s njega okusiš, zacijelo ćeš umrijeti!" (Knjiga postanka 2:16,17). Dakle, plod (jabuka) predstavlja ljudsku težnju za (samo)spoznajom, za učenjem "zabra­ njenog znanja". I danas Crkva zastupa isti stav: Neka bude volja Božja. No, pagani se tome oštro protive. Oni žele činiti svoju volju. 335

4.

Pentagram je apotropej. Običaj je da ga pagani nose oko vrata. U ceremonijalnoj magiji, npr. u ritualnoj praksi Zlatne zore, postoji Manji tjerajući obred pentagrama (izvorno: Lesser banishing ritual of the pentagram) kojim se tjeraju negativne energije i entiteti.

5.

Kružnica oko pentagrama simbol je svemira, vječnosti, cjelovitosti i prirode.

Ostale interpretacije pentagrama srednjem vijeku, kršćani su pokušali asimilirati pentagram, pa su tumačili da on simbo­ lizira pet Isusovih rana (dvije na ruci, dvije na stopalima i jedna na boku). Zato se i u kr­ šćanskom folkloru pentagram isprva rabio za tjeranje "đavolskih sila". U engleskoj tradiciji tumačio se kao simbol pet kršćanskih otajstava (navještenje, rođenje, uskrsnuće, Isusovo uzašašće i Marijino uznesenje).

U

Obrnuti pentagram simbol je deklariranih sotonista. Okultist Eliphas Levi prvi je počeo tumačiti razliku između uspravnog i obrnutog pentagrama, dodjeljujući potonjem karak­ teristike "zla". Za sotoniste je to simbol palih anđela, neposlušnosti i pobune protiv Jahve.

Neki kršćani optužuju pagane da su sotonisti zato što nose pentagram, neovisno o tome što je sotonistički pentagram obrnut. Stoga ih treba podsjetiti da sotonisti rabe i obrnuti križ. Znači li to da su i kršćani sotonisti? Štoviše, obrnuti križ rabe i sami kršćani koji ga nazivaju križ Svetog Petra jer je on, prema nekim apokrifnim djelima, tražio da ga razapnu naopako "zato što nije dostojan da umre kao Isus".) Petokraka ili crvena zvijezda simbol je socijalizma i komunizma. Vjerojatno predstavlja pet prstiju radničke ruke. Općenito, petokraka je jedan od najučestalijih heraldičkih motiva.

Geometrija pentagrama A

D

336

c

Da je riječ o savršenom simbolu vidimo i po tome što nosi "potpis prirode". Naime, svako sjecište dijeli dužinu točno po zlatnom rezu

(ep):

EB:EG=ep EG:EF=ep EF: FG =ep

3. Trojni Mjesec

Trojni Mjesec (u literaturi: Triple Moon) simbol je Trojne Božice. Lijevi polumjesec pred­ Puni Mjesec i Božicu

stavlja rastući Mjesec i Božicu Djevu, središnja kružnica predstavlja

Majku, a desni polumjesec predstavlja padajući Mjesec i Božicu Staricu.

4. Rogato Sunce

337

Rogato Sunce (u literaturi:

secu.

Horned Sun) je simbol Rogatog Boga. Pandan je Trojnom Mje­

Kružnica predstavlja Sunce, a gornji položeni polumjesec Božje rogove.

5. Trikvetra

Trikvetra (u literaturi:

triquetra)

je simbol svih svetih trinarnih modela (kao trokut), pa

tako i Trojnu Božicu, tri kozmološke razine itd. Sam pojam latinska je složenica i sastoji se od broja

tri

"tri" i imenice

quetum

"pogled", pa doslovno znači "trogled". Potječe iz ger­

manske i keltske tradicije. Sastoji se od tri riblja mjehura

6. Spirala

338

(vesica piscis). Dio je sjemena života.

Spirala (grčki: anEipa, latinski: spiralis, engleski: spiral) je krivulja koja se kružno uda­ ljava od središta. Čest je uzorak u prirodi, od mikrokozmičke do makrokozmičke razine. Simbol je života (što u paganizmu nazivamo spiralnim plesom života), evolucije svijesti, mi­ sterija, uzdizanja energije itd. Dok kružnica predstavlja vječnost i beskonačnost na općoj ili "objektivnoj" razini, spirala ukazuje na odnos svijesti i inteligencije prema vječnosti. Dakle, nema smisla da se kolo neprestano okreće, ako svaki okret neće biti bolji od prethodnog. Zato je spirala najjasniji simbol težnje k spoznaji i savršenstvu. Također, simbolizira pre­ porod i reinkarnaciju.

7. Križ

Križ (grčki: arnvp6�o) je gruzijska varijanta Sunčeva kotača.

i) Astrološki simbol Sunca jest simbol Sunca u astrologiji, no može se rabiti i kao du­ hovni i magijski simbol ili apotropej.

343

9. Triskdion

Triskelion (grčki: TptaKtAwv, latinski: trisceles, engleski: triskelion) ili trojna spirala još je jedan simbol svetih trinarnih modela, kao i trokut ili trikvetra. Sam pojam grčka je slo­ ženica i sastoji se od prefiksa Tpt- (trostruk) i imenice aKtAo

.

:��r

([

TheSun

Moonrise

i:i

Sunrise

Moonset

B

Sunset

Spring

Summer

Autumn

Winter

Waxing 1-.foon

Full Moon

Waning Moon

NewMoon

f) o ()

Inače, po istom principu djeluje i geometrijski crtež iz indijske tantričke tradicije

-

yan­

tra, što na sanskrtu doslovno znači "vezalo, stezalo, držalo" (od glagola yam1 "držati, stati, stezati"). Ona zadržava (zato se tako i zove) energetski potencijal koji odašilje suptilne energije koje u konačnici mogu dovesti do ozdravljenja, zaštite od negativnih utjecaja i uro­ ka, te prosperiteta u bilo kojem segmentu življenja. Dok je mantra zvučna prezentacija ener­ gije (određene namjere ili određenog Božanstva), yantra je vizualna. Njihovom sinergijom postiže se željeni učinak. U budističkoj ikonografiji takav se simbol naziva marµ!.ala "krug",

Sri-cakra ili Sri-yantra najpoznatija je i najmoćnija yantra. Simbol je božice Lak$1fl1. Donosi bogatstvo, a specifičan je po iznimnoj estetskoj vrijednosti - mnogo boja i složenih oblika.

sreću, obilje, napredak, zdravlje, pobjedu u sporovima, poslovni procvat, uspjeh u učenju, ljubavi itd. Štiti od bolesti, nesreće, dugova i sl. Ta je yantra savršenstvo vizualne apstrakci­ je i predodžba svetog sloga om. Sastoji se od devet trokuta, pet s vrhom prema dolje i četiri s vrhom prema gore. Njihovim križanjem nastaje 43 manjih trokuta. Oni su prebivališta raznih božanstava. Svaki detalj ima višestruko značenje i simboliku.

355

MAGIJSKA PISMA Magičari i vještice često se služe tajnim magijskim pismima. Na taj način štite značenje zapisa, u slučaju da ga netko pronađe. No, osnovni je smisao takvih pisama u tome što će osoba morati uložiti mnogo više energije u sam proces stvaranja zapisa, čime će ga daleko više napuniti energijom namjere, bez obzira na to piše li obred u svoj grimorij ili izrađuje zapis za talisman. Kad ponovno ugleda zapis neće ga moći "fotografski" čitati kao kad čita pismo materinjeg jezika. Najbolje je da osoba sama osmisli svoje pismo. (Neki čak izmišlja­ ju i vlastiti jezik.) Predstavit ćemo nekoliko tradicionalnih magijskih pisama.

I. Tebansko pismo

{Theban alphabet) (1518.) koje je napi­ (1462.-1516.). Opisano je da ga je izmislio magičar

Ne zna se tko ga je izmislio. Prvi je put predstavljen u djelu Polygraphia sao njemački okultist Johannes Trithemius

Honorije Tebanski (Honorius of Thebes) koji je vjerojatno polulegendarni lik srednjovjekovnog folklora. Kasnije ga je i Agrippa uvrstio u knjigu De Occulta Philosophia. Kako je ovo pismo ponovno popularizirano u Wicci, smatra ga se "tradicionalnim vještičjim pismom", iako znamo da nema mnogo veze sa srednjovjekovnim vješticama nego daleko više s hermetič­ kom tradicijom. Inače, Teba (egipatski: Waset, grčki: 8ijf3m, engleski: Thebes) je ime grada u Drevnom Egiptu, koji se nalazio oko

a

n

� 2.

c

b

o

d

p

800 km južno od Sredozemnog mora.

e

r

q

s

i Ij

h

g

U/V

w

k

X

m

y

z

točka

Pismo magova {Alphabet of the Magi)

Izmislio ga je Paracelsus kako bi mogao zapisivati imena anđela na talismanima.

:>

.::>.

c

i, j, y

!1· th

r w r:r t

356

s

31 h

fJ

)

T

-

.=::»

z

U, V

e

d

g

i V k, q

ts

� f,

p, ph

i b

u· a

'I/' :!! � � �o

)(

n

m

3.

Ancfeosko pismo {Angelic alphabt:t) ili Nebesko pismo {Celt:stial alphabt:t)

Izmislio ga je Agrippa.

u thes

� ain

n

T

o

�

cheth

sameth

i

zain

11

vau

71

nun

mem

I

he

daleth

gimel

o-i

�

beth

aleph

:J

�

/'l

w

1

lamed

caph

iod

X

tau

�

9

zade

pe

I

°r

schin

res

kuff

4. Henokovsko pismo {Enochian alphabt:t) Izmislili su ga John Dee i Edward Kelley dok su gledajući u kuglu prizvali okultno znanje koje su anđeli predali i sedmom židovskom patrijarhu Henoku, o čemu je već bilo riječi.

"

li

'-'

�

t

;

'1

t

'l.

�

00

Pa

Veh

Ged

Gal

Or

Un

Graph

Tal

Gon

Gon with point

Na

b

c, k

g, j

d

f

a

e

m

W/>j

h

)'

r

'

�

p

a

\.

.,I

Ger

Drux

Pal

Med

Don

Ceph

Van

Fam

Gisg

q

n

)(

o

z

utv

s

t

t(.. ..n.. u Ur

Mals

p

S. Malahijsko pismo

{Malachim alphabct)

Izmislio ga je Agrippa. Naziv dolazi od hebrejske imenice mala� "anđeo", pa i ono zapravo znači "anđeosko pismo".

m UJ JJ

aleph

beth

gimel

daleth

rr

N

a

b

g

d

H

i

mem

nun

m

n

*''? samech s

he

� '1"

rn

/Vf. j

:>

vau

zain

cheth

h

f, U, V, W

z

c

o

X pe

tzaddi

quph

resh

shom

tau

e, o

p

X

q

r

sh

t

ayn

ep

w

theth

yod

kaph

th

i,j,y

k

V

tJ

lamed

I< ift

357

6. Pismo prijelaza preko rijeke {latinski: Transitus fluvii. engleski: Passing tbc Rivcr alphabet)

Izmislio ga je Agrippa. Naziv se vjerojatno odnosi na prelazak Židova preko Eufrata, kad su se vraćali iz Babilonskog ropstva u 6. st. pr. Kr.

�

,

a

b

D

7 n

m

J

d

c

g

�

;

p

s

,

A

'--

<

i

h

k

z

V

t

th

7. Pismo bodeža {Daggcrs alphabet) Izmislio ga je Aleister Crowley.

-+ -+ b

a

c

d

e

f

k

h

n

m

t o

p

q

s

u

t

w

V

X

y

z

Osim ovih izmišljenih pisama, za magijske svrhe, popularna su i neka tradicionalna etnič­ ka pisma, npr. runsko ili ogamsko.

- Runsko pismo {Runic alphabet) ili Futhark

�

ft:

u

I> th

a

r

H h

i

I

�

n

1

� J

t

� b

M

11

e

m

F f

t

ti

•

•

�

t I

Opisana je u potpoglavlju o runama u 24. poglavlju:

t>

< k

X g

c: p

r

7

z

s

� 1)

� d

�

w

o

Divinacija.

358 ------

- ---- --

- Ogamsko pismo ili Ogham Rabili su ga Kelti u ranom srednjem vijeku. Veoma je egzotično. Smatra ga se keltskom derivacijom germanskih runa, iako to nije posve sigurno. Sačuvano je na četiristotinjak spomenika u Irskoj i Walesu pisanih na staroirskom. Svako slovo nosi naziv po nekom dr­ vetu, pa se alfabet još naziva Beithe-luis-nuin, po nazivima triju slova (i vrsta drveća: breze, brijesta i jasena). Naziv možda potječe od staroirske fraze og-uaim "brazda načinjena oštrim predmetom". Može se pisati i horizontalno i vertikalno.

b

1

c

f

s

n

h

d

t

m

g

1)

z

r

a

•

•

•

o

u

e

1

ea

01

1a

ae

b

1

f

s

n

h

d

t

1)

z

r

a

m

c

•

o

u

e

1

359

DODATAK

PAGANSKI KALENDAR 2014.-2024.

Pagani zapravo imaju dva kalendara: i solami i lunami. Oni nisu "spojeni", niti usklađeni u jedan "lunisolarni". Naprosto egzistiraju neovisno jedan o drugom, pa Sunčeve blagdane (sabate) i Mjesečeve (ezbate) obilježavaju onako kako se koji od njih kronološki pojavi.

Svi sati izraženi su u Koordiniranom svjetskom vremenu ili UT C (Coordinated Universal Time) koje predstavlja vrijeme nulte, tj. početne, vremenske zone (Greenwich).

Za Hrvatsku je potrebno dodati jedan sat; odnosno dva za ljetnog računanja vremena.

Od 2002. Europska unija odredila je posljednju nedjelju ožujka za početak i posljednju ne­ djelju listopada za završetak ljetnog računanja vremena.

2014.

Ranozimski Tamni

5.07.

11:59

12.07.

11:25

zadnja četvrt

19.07.

2:09

Ljetni Tamni Mjesec

26.07.

22:42

1.01.

11:14

8.01.

3:40

Ranoljetni Puni

16.01.

4:53

zadnja četvrt

24.01.

5:19

Zimski Tamni Mjesec

30.01.

21:39

Mjesec prva četvrt Ranozimski Puni Mjesec

prva četvrt

Mjesec

LAMMAS

1.08.

prva četvrt

4.08.

0:50

IMBOLC

1.02.

prva četvrt

6.02.

19:22

Ljetni Puni Mjesec

10.08.

18:10

Zimski Puni Mjesec

14.02.

23:53

zadnja četvrt

17.08.

12:26

zadnja četvrt

22.02.

17:16

Kasnoljetni Tamni

25.08.

14:13

1.03.

8:00

prva četvrt

2.09.

11:11

8.03.

13:27

Kasnoljetni Puni

9.09.

1:38

16.03.

17:09

zadnja četvrt

16.09.

2:05

Kasnozimski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec

-

Mjesec

Mjesec

363

OSTARA

20.03.

16:57

zadnja četvrt

24.03.

l:46

30.03.

18:45

7.04.

8:31

15.04.

7:43

zadnja četvrt

22.04.

7:52

Proljetni Tamni Mjesec

29.04.

6:15

BELTANE

1.05.

-

prva četvrt

7.05.

3:15

Proljetni Puni Mjesec

14.05.

zadnja četvrt

MABON

23.09.

2:29

24.09.

6:14

1.10.

19:33

8.10.

10:51

15.10.

19:12

23.10.

21:57

prva četvrt

31.10.

2:49

Noć vještica

31.10.

-

SAMHAIN

1.11.

-

19:16

Jesenski Puni Mjesec

6.11.

22:23

21.05.

12:59

zadnja četvrt

14.11.

15:16

28.05.

18:40

22.11.

12:33

5.06.

20:40

29.11.

10:07

13.06.

4:12

6.12.

12:27

zadnja četvrt

19.06.

18:39

zadnja četvrt

14.12.

12:52

LITHA

21.06.

10:51

YULE

21.12.

23:03

27.06.

8:09

22.12.

1:36

28.12.

18:32

Ranoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Ranoproljetni Puni Mjesec

Kasnoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec

Ranoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Jesenski Tamni Mjesec

Kasnojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec

Ranozimski Tamni Mjesec prva četvrt

364 ---

2015.

Ranozimski Puni

5.01.

4:54

Ranoljetni Puni

zadnja četvrt

13.01.

9:47

zadnja četvrt

Zimski Tamni Mjesec

20.01.

13:14

prva četvrt

27.01.

4:49

Mjesec

IMBOLC

1.02.

Zimski Puni Mjesec

3.02.

23:09

zadnja četvrt

12.02.

3:50

CRNI MJESEC

18.02.

23:47

prva četvrt

25.02.

-

2.07.

2:20

8.07.

20:24

16.07.

1:25

prva četvrt

24.07.

4:05

Ljetni Puni Mjesec

31.07.

10:43

Mjesec

Ranoljetni Tamni Mjesec

LAMMAS

1.08.

zadnja četvrt

7.08.

2:03

Ljetni Tamni Mjesec

14.08.

14:54

17:14

prva četvrt

22.08.

19:31

5.03.

18:06

Kasnoljetni Puni

29.08.

18:36

zadnja četvrt

13.03.

17:48

zadnja četvrt

5.09.

9:54

Kasnozimski Tamni

20.03.

9:36

13.09.

6:42

OSTARA

20.03.

22:45

prva četvrt

21.09.

8:59

prva četvrt

27.03.

7:43

MABON

23.09.

8:20

4.04.

12:06

28.09.

2:51

12.04.

3:44

4.10.

21:07

18.04.

18:57

Ranojesenski Tamni

13.10.

0:06

25.04.

23:55

prva četvrt

20.10.

20:32

Jesenski Puni Mjesec

27.10.

12:05

Kasnozimski Puni Mjesec

Mjesec

Ranoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Ranoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt BELTANE

1.05.

-

Mjesec

Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt

Mjesec

365

4.05.

3:42

zadnja četvrt

11.05.

10:36

Proljetni Tamni Mjesec

18.05.

4:13

prva četvrt

25.05.

17:19

2.06.

16:19

9.06.

15:42

16.06.

14:05

LITHA

21.06.

16:38

prva četvrt

24.06.

11:03

Proljetni Puni Mjesec

Kasnoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnoproljetni Tamni Mjesec

31.10.

-

SAMHAIN

1.11.

-

zadnja četvrt

3.11.

12:24

11.11.

17:48

19.11.

6:28

25.11.

22:44

3.12.

7:41

11.12.

10:30

prva četvrt

18.12.

15:15

YULE

22.12.

4:48

25.12.

11:12

4.07.

11:01

12.07.

0:52

19.07.

22:57

26.07.

23:00

LAMMAS

1.08.

-

Ljetni Tamni Mjesec

2.08.

20:45

10.08.

18:22

Noć vještica

Jesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnojesenski Tamni Mjesec

Ranozimski Puni Mjesec

2016.

2.01.

5:31

10.01.

1:31

prva četvrt

16.01.

23:27

Zimski Puni Mjesec

24.01.

1:46

zadnja četvrt Ranozimski Tamni Mjesec

IMBOLC

1.02.

zadnja četvrt

1.02.

3:29

Zimski Tamni Mjesec

8.02.

14:39

366

\

-

Ranoljetni Tamni Mjesec prva četvrt Ranoljetni Puni Mjesec zadnja četvrt \

prva četvrt

.,

--

--

prva četvrt

15.02.

7:47

Kasnozimski Puni Mjesec

22.02.

18:20

1.03.

23:11

9.03.

1:55

prva četvrt

15.03.

17:03

OSTARA

20.03.

4:30

23.03.

12:01

31.03.

15:17

7.04.

11:24

prva četvrt

14.04.

4:00

Proljetni Puni Mjesec

22.04.

5:24

zadnja četvrt

30.04.

3:29

BELTANE

1.05.

-

Proljetni Tamni Mjesec

6.05.

19:30

SAMHAIN

1.11

prva četvrt

13.05.

17:03

prva četvrt

7.11.

19:51

PLAVI MJESEC

21.05.

21:15

14.11.

13:52

zadnja četvrt

29.05.

12:12

21.11.

8:34

5.06.

3:00

29.11.

12:19

12.06.

8:10

7.12.

9:03

20.06.

11:03

14.11.

0:06

20.06.

22:34

21.12.

1:56

zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec

Ranoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Ranoproljetni Tamni Mjesec

Kasnoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec LITHA

Ljetni Puni Mjesec

18.08.

9:27

zadnja četvrt

25.08.

3:41

1.09.

9:04

9.09.

11:50

16.09.

19:05

MABON

22.09.

14:21

zadnja četvrt

23.09.

9:56

1.10.

0:12

9.10.

4:33

16.10.

4:24

22.10.

19:14

30.10.

17:39

Kasnoljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoljetni Puni Mjesec

Ranojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Jesenski Tamni Mjesec Noć vještica

Jesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt

31.10.

367

zadnja četvrt

27.06.

18:19

YULE

21.12.

10:44

Ranozimski Tamni

29.12.

6:54

Mjesec

2017.

5.01.

19:47

prva četvrt

1.07.

0:51

12.01.

11:34

Ranoljetni Puni

9.07.

4:07

zadnja četvrt

19.01.

22:14

zadnja četvrt

16.07.

19:26

Zimski Tamni Mjesec

28.01.

0:07

Ljetni Tamni Mjesec

23.07.

9:46

prva četvrt

30.07.

15:23

prva četvrt Ranozimski Puni Mjesec

Mjesec

IMBOLC

1.02.

prva četvrt

4.02.

4:19

LAMMAS

1.08.

Zimski Puni Mjesec

11.02.

0:33

Ljetni Puni Mjesec

7.08.

18:11

zadnja četvrt

18.02.

19:34

zadnja četvrt

15.08.

1:15

Kasnozimski Tamni

26.02.

14:59

CRNI MJESEC

21.08.

18:30

5.03.

11:33

prva četvrt

29.08.

8:13

12.03.

14:54

6.09.

7:03

OSTARA

20.03.

10:29

zadnja četvrt

13.09.

6:25

zadnja četvrt

20.03.

15:59

Kasnoljetni Tamni

20.09.

5:30

Ranoproljetni Tamni

28.03.

2:58

MABON

22.09.

20:02

3.04.

18:40

prva četvrt

28.09.

2:54

11.04.

6:09

5.10.

18:40

Mjesec prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec

Mjesec prva četvrt Ranoproljetni Puni Mjesec

368

-

Kasnoljetni Puni Mjesec

Mjesec

Ranojesenski Puni Mjesec

zadnja četvrt

19.04.

9:57

Proljetni Tamni Mjesec

26.04.

12:16

BELTANE

1.05.

-

prva četvrt

3.05.

2:47

Proljetni Puni Mjesec

10.05.

21:43

zadnja četvrt

19.05.

0:33

25.05.

19:45

1.06.

12.10.

12:26

19.10.

19:12

prva četvrt

27.10.

22:22

Noć vještica

31.10.

SAMHAIN

1.11.

Jesenski Puni Mjesec

4.11.

5:23

zadnja četvrt

10.11.

20:36

12:42

Jesenski Tamni Mjesec

18.11.

11:42

9.06.

13:10

prva četvrt

26.11.

17:03

zadnja četvrt

17.06.

11:33

3.12.

15:47

LITHA

21.06.

4:24

10.12.

7:51

24.06.

2:31

18.12.

6:30

YULE

21.12.

16:28

prva četvrt

26.12.

9:20

6.07.

7:51

13.07.

2:48

prva četvrt

19.07.

19:52

Ljetni Puni Mjesec

27.07.

20:21

Kasnoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec

Ranoljetni Tamni Mjesec

zadnja četvrt Ranojesenski Tamni Mjesec

Kasnojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnojesenski Tamni Mjesec

2018.

Ranozimski Puni Mjesec zadnja četvrt Ranozimski Tamni Mjesec prva četvrt

2.01.

2:24

8.01.

22:25

17.01.

2:17

24.01.

22:20

zadnja četvrt Ranoljetni Tamni Mjesec

369

Zimski Puni Mjesec

31.01.

13:26

IMBOLC

1.02.

-

zadnja četvrt

7.02.

15:54

Zimski Tamni Mjesec

15.02.

21:05

prva četvrt

23.02.

8:09

2.03.

0:51

9.03.

11:20

17.03.

13:12

OSTARA

20.03.

16:15

prva četvrt

24.03.

15:35

31.03.

12:37

8.04.

7:18

16.04.

1:57

prva četvrt

22.04.

21:46

Proljetni Puni Mjesec

30.04.

0:58

BELTANE

1.05.

-

zadnja četvrt

8.05.

2:09

Proljetni Tamni Mjesec

15.05.

11:48

prva četvrt

22.05.

3:49

29.05.

14:20

Kasnozimski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec

Ranoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Ranoproljetni Tamni Mjesec

Kasnoproljetni Puni Mjesec

370

LAMMAS

1.08.

zadnja četvrt

4.08.

18:18

Ljetni Tamni Mjesec

11.08.

9:58

prva četvrt

18.08.

7:49

26.08.

11:56

3.09.

2:37

9.09.

18:01

prva četvrt

16.09.

23:15

MABON

23.09.

1:54

25.09.

2:52

2.10.

9:45

9.10.

3:47

prva četvrt

16.10.

18:02

Jesenski Puni Mjesec

24.10.

16:45

Noć vještica

31.10.

zadnja četvrt

31.10.

Kasnoljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Ranojesenski Tamni Mjesec

SAMHAIN Jesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec

16:40

1.11. 7.11.

16:02

15.11.

14:54

23.11.

5:39

6.06.

18:32

zadnja četvrt

13.06.

19:43

Kasnojesenski Tamni

prva četvrt

20.06.

10:51

LITHA

21.06.

10:07

Ranoljetni Puni Mjesec

28.06.

4:53

zadnja četvrt Kasnoproljetni Tamni Mjesec

30.11.

0:19

7.12.

7:20

prva četvrt

15.12.

11:49

YULE

21.12.

22:22

22.12.

17:49

29.12.

9:34

2.07.

19:16

9.07.

10:55

Mjesec

Ranozimski Puni Mjesec zadnja četvrt

2019.

Ranozimski Tamni

6.01.

1:28

Ranoljetni Tamni

prva četvrt

14.01.

6:45

prva četvrt

Zimski Puni Mjesec

21.01.

5:16

Ranoljetni Puni Mjesec

16.07.

21:38

zadnja četvrt

27.01.

21:10

zadnja četvrt

25.07.

1:18

Mjesec

IMBOLC

1.02.

Zimski Tamni Mjesec

4.02.

Mjesec

LAMMAS

1.08.

21:04

Ljetni Tamni Mjesec

1.08.

3:12

12.02.

22:26

prva četvrt

7.08.

17:31

19.02.

15:53

Ljetni Puni Mjesec

15.08.

12:29

26.02.

11:28

zadnja četvrt

23.08.

14:56

6.03.

16:04

30.08.

10:37

prva četvrt

14.03.

10:27

6.09.

3:11

OSTARA

20.03.

21:58

14.09.

4:33

prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec

-

Kasnoljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoljetni Puni Mjesec

371

Ranoproljetni Puni

21.03.

1:42

zadnja četvrt

22.09.

2:41

28.03.

4:10

MABON

23.09.

7:50

5.04.

8:50

28.09.

18:26

prva četvrt

12.04.

19:06

5.10.

16:48

Proljetni Puni Mjesec

19.04.

11:12

13.10.

21:08

zadnja četvrt

26.04.

22:18

zadnja četvrt

21.10.

12:39

BELTANE

1.05.

-

Jesenski Tamni Mjesec

28.10.

3:39

Proljetni Tamni Mjesec

4.05.

22:46

Noć vještica

31.10.

-

prva četvrt

12.05.

1:12

SAMHAIN

1.11.

-

PLAVI MJESEC

18.05.

21:11

prva četvrt

4.11.

10:23

zadnja četvrt

26.05.

16:34

Jesenski Puni Mjesec

12.11.

13:35

3.06.

10:02

zadnja četvrt

19.11.

21:11

10.06.

5:59

26.11.

15:06

17.06.

8:31

4.12.

6:58

LITHA

21.06.

15:54

12.12.

5:12

zadnja četvrt

25.06.

9:47

zadnja četvrt

19.12.

4:57

YULE

22.12.

4:19

26.12.

5:13

Mjesec zadnja četvrt Ranoproljetni Tamni Mjesec

Kasnoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec

Ranojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Ranojesenski Puni Mjesec

Kasnojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec

Ranozimski Tamni Mjesec

372

2020.

3.01.

4:45

Ranozimski Puni Mjesec

10.01.

19:21

zadnja četvrt

17.01.

Zimski Tamni Mjesec

prva četvrt

Ranoljetni Puni

5.07.

4:44

zadnja četvrt

12.07.

23:29

12:58

Ljetni Tamni Mjesec

20.07.

17:33

24.01.

21:42

prva četvrt

27.07.

12:32

IMBOLC

1.02.

-

prva četvrt

2.02.

Zimski Puni Mjesec

Mjesec

LAMMAS

1.08.

1:42

Ljetni Puni Mjesec

3.08.

15:59

9.02.

7:33

zadnja četvrt

11.08.

16:45

15.02.

22:17

CRNI MJESEC

19.08.

2:41

23.02.

15:32

prva četvrt

25.08.

17:57

prva četvrt

2.03.

19:57

2.09.

5:22

Kasnozimski Puni Mjesec

9.03.

17:47

10.09.

9:26

zadnja četvrt

16.03.

9:34

17.09.

11:00

OSTARA

20.03.

3:50

MABON

22.09.

13:31

24.03.

9:28

prva četvrt

24.09.

1:55

1.04.

10:21

1.10.

21:05

8.04.

2:35

10.10.

0:39

zadnja četvrt

14.04.

22:56

16.10.

19:31

Proljetni Tamni Mjesec

23.04.

2:26

prva četvrt

23.10.

13:23

prva četvrt

30.04.

20:38

Noć vještica

31.10.

zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec

Ranoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Ranoproljetni Puni Mjesec

Kasnoljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Ranojesenski Tamni Mjesec

373

Jesenski Puni

BELTANE

1.05.

Proljetni Puni Mjesec

7.05.

10:45

SAMHAIN

1.11.

14.05.

14:03

zadnja četvrt

8.11.

13:46

22.05.

17:39

15.11.

5:07

30.05.

3:30

22.11.

4:45

5.06.

19:12

30.11.

9:30

zadnja četvrt

13.06.

6:23

8.12.

0:37

LITHA

20.06.

21:43

14.12.

16:17

Ranoljetni Tamni Mjesec

21.06.

6:42

YULE

21.12.

10:02

prva četvrt

28.06.

8:16

prva četvrt

21.12.

23:41

30.12.

3:29

1.07.

21:11

10.07.

1:17

zadnja četvrt Kasnoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec

Mjesec

Jesenski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnojesenski Tamni Mjesec

Ranozimski Puni Mjesec

31.10.

14:49

2021.

6.01.

9:37

13.01.

5:00

prva četvrt

20.01.

21:02

prva četvrt

17.07.

10:11

Zimski Puni Mjesec

28.01.

19:16

Ljetni Puni Mjesec

24.07.

2:37

IMBOLC

1.02.

-

zadnja četvrt

31.07.

13:16

zadnja četvrt

4.02.

17:37

LAMMAS

1.08.

11.02.

19:06

Ljetni Tamni Mjesec

8.08.

zadnja četvrt Ranozimski Tamni Mjesec

Zimski Tamni Mjesec

374

zadnja četvrt Ranoljetni Tamni Mjesec

13:50

prva četvrt

19.02.

18:48

27.02.

prva četvrt

15.08.

15:20

8:17

PLAVI MJESEC

22.08.

12:02

6.03.

1:30

zadnja četvrt

30.08.

7:13

13.03.

10:21

7.09.

0:52

OSTARA

20.03.

9:37

prva četvrt

13.09.

20:39

prva četvrt

21.03.

14:40

Kasnoljetni Puni Mjesec

20.09.

23:55

28.03.

18:48

MABON

22.09.

19:21

4.04.

10:02

zadnja četvrt

29.09.

1:57

12.04.

2:31

6.10.

11:05

prva četvrt

20.04.

6:59

13.10.

3:25

Proljetni Puni Mjesec

27.04.

3:31

20.10.

14:57

BELTANE

1.05.

-

zadnja četvrt

28.10.

20:05

zadnja četvrt

3.05.

19:50

Noć vještica

31.10.

-

11.05.

19:00

SAMHAIN

1.11.

-

19.05.

19:13

Jesenski Tamni Mjesec

4.11.

21:15

26.05.

11:14

prva četvrt

11.11.

12:46

2.06.

7:24

Jesenski Puni Mjesec

19.11.

8:58

10.06.

10:53

zadnja četvrt

27.11.

12:28

prva četvrt

18.06.

3:54

4.12.

7:43

LITHA

21.06.

3:32

11.12.

1:36

Kasnozimski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec

Ranoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Ranoproljetni Tamni Mjesec

Proljetni Tamni Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnoproljetni Tamni Mjesec

Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Tamni Mjesec prva četvrt Ranojesenski Puni Mjesec

Kasnojesenski Tamni Mjesec prva četvrt

375

Ranoljetni Puni Mjesec

24.06.

18:40

Kasnojesenski Puni

19.12.

4:36

YULE

21.12.

15:59

zadnja četvrt

27.12.

2:24

7.07.

2:14

Mjesec

2022.

Ranozimski Tamni

2.01.

18:34

prva četvrt

9.01.

18:12

Ranoljetni Puni Mjesec

13.07.

18:37

17.01.

23:49

zadnja četvrt

20.07.

14:19

25.01.

13:41

Ljetni Tamni Mjesec

28.07.

17:55

IMBOLC

1.02.

-

Zimski Tamni Mjesec

1.02.

5:46

prva četvrt

8.02.

13:51

Zimski Puni Mjesec

16.02.

16:57

zadnja četvrt

23.02.

22:33

2.03.

17:35

prva četvrt

10.03.

10:46

18.03.

7:18

OSTARA

20.03.

15:33

zadnja četvrt

25.03.

5:37

1.04.

6:24

Mjesec prva četvrt Ranozimski Puni Mjesec zadnja četvrt

Kasnozimski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec

Ranoproljetni Tamni Mjesec

376 ----

LAMMAS

1.08.

prva četvrt

5.08.

11:06

Ljetni Puni Mjesec

12.08.

1:36

zadnja četvrt

19.08.

4:36

27.08.

8:17

3.09.

18:08

Kasnoljetni Puni Mjesec

10.09.

9:59

zadnja četvrt

17.09.

21:52

MABON

23.09.

1:04

25.09.

21:54

3.10.

0:14

Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Tamni Mjesec prva četvrt

9.04.

6:48

16.04.

18:55

zadnja četvrt

23.04.

Proljetni Tamni

30.04.

prva četvrt Ranoproljetni Puni Mjesec

Mjesec

Ranojesenski Puni

9.10.

20:55

zadnja četvrt

17.10.

17:15

11:56

Jesenski Tamni Mjesec

25.10.

10:48

20:28

Noć vještica

31.10.

Mjesec

SAMHAIN

1.11.

0:21

prva četvrt

1.11.

6:37

16.05.

4:14

Jesenski Puni Mjesec

8.11.

11:02

zadnja četvrt

22.05.

18:43

zadnja četvrt

16.11.

13:27

Kasnoproljetni Tamni

30.05.

11:30

Kasnojesenski Tamni

23.11.

22:57

7.06.

14:48

prva četvrt

30.11.

14:37

14.06.

11:51

Kasnojesenski Puni

8.12.

4:08

zadnja četvrt

21.06.

3:11

zadnja četvrt

16.12.

8:56

LITHA

21.06.

9:14

YULE

21.12.

21:48

Ranoljetni Tamni

29.06.

2:52

Ranozimski Tamni

23.12.

10:17

30.12.

1:21

3.07.

11:38

zadnja četvrt

10.07.

1:48

Ranoljetni Tamni

17.07.

18:32

BELTANE

1.05.

prva četvrt

9.05.

Proljetni Puni Mjesec

Mjesec prva četvrt Kasnoproljetni Puni Mjesec

Mjesec

-

Mjesec

Mjesec

Mjesec prva četvrt

2023.

Ranozimski Puni

6.01.

23:08

zadnja četvrt

15.01.

2:11

Zimski Tamni Mjesec

21.01.

20:53

Mjesec

Ranoljetni Puni Mjesec

Mjesec

377

prva četvrt

28.01.

15:19

prva četvrt

25.07.

IMBOLC

1.02.

-

LAMMAS

1.08.

Zimski Puni Mjesec

5.02.

18:29

Ljetni Puni Mjesec

1.08.

18:32

13.02.

16:01

zadnja četvrt

8.08.

10:28

20.02.

7:06

Ljetni Tamni Mjesec

16.08.

9:38

27.02.

8:06

prva četvrt

24.08.

9:57

7.03.

12:41

31.08.

1:36

zadnja četvrt

15.03.

2:09

6.09.

22:21

OSTARA

20.03.

21:24

15.09.

1:40

21.03.

17:23

prva četvrt

22.09.

19:32

29.03.

2:32

MABON

23.09.

6:50

6.04.

4:35

29.09.

9:58

zadnja četvrt

13.04.

9:11

6.10.

13:48

Proljetni Tamni Mjesec

20.04.

4:13

14.10.

17:55

prva četvrt

27.04.

21:20

prva četvrt

22.10.

3:29

BELTANE

1.05.

-

Jesenski Puni Mjesec

28.10.

20:24

Proljetni Puni Mjesec

5.05.

17:34

Noć vještica

31.10.

-

zadnja četvrt

12.05.

14:28

SAMHAIN

1.11.

-

CRNI MJESEC

19.05.

15:53

zadnja četvrt

5.11.

8:37

prva četvrt

27.05.

15:22

13.11.

9:27

4.06.

3:42

20.11.

10:50

zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec

Ranoproljetni Tamni Mjesec prva četvrt Ranoproljetni Puni Mjesec

Kasnoproljetni Puni Mjesec

Kasnoljetni Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnoljetni Tamni Mjesec

Ranojesenski Puni Mjesec zadnja četvrt Ranojesenski Tamni Mjesec

Jesenski Tamni Mjesec prva četvrt

22:07

378

--

10.06.

19:31

18.06.

4:37

LITHA

21.06.

14:57

prva četvrt

26.06.

7:50

zadnja četvrt Kasnoproljetni Tamni Mjesec

Kasnojesenski Puni

27.11.

9:16

5.12.

5:49

12.12.

23:32

prva četvrt

19.12.

18:39

YULE

22.12.

3:27

27.12.

0:33

5.07.

22:57

prva četvrt

13.07.

22:49

Ljetni Puni Mjesec

21.07.

10:17

zadnja četvrt

28.07.

2:52

Mjesec zadnja četvrt Kasnojesenski Tamni Mjesec

Ranozimski Puni Mjesec

2024.

4.01.

3:31

11.01.

11:57

prva četvrt

18.01.

3:53

Zimski Puni Mjesec

25.01.

17:54

IMBOLC

1.02.

-

zadnja četvrt

2.02.

Zimski Tamni Mjesec

zadnja četvrt Ranozimski Tamni Mjesec

prva četvrt Kasnozimski Puni Mjesec zadnja četvrt Kasnozimski Tamni Mjesec prva četvrt

Ranoljetni Tamni Mjesec

LAMMAS

1.08.

23:18

Ljetni Tamni Mjesec

4.08.

11:13

9.02.

22:59

prva četvrt

12.08.

15:19

16.02.

15:01

PLAVI MJESEC

19.08

18:26

24.02.

12:31

zadnja četvrt

26.08.

9:26

3.03.

15:24

3.09.

1:56

10.03.

9:01

prva četvrt

11.09.

6:06

17.03.

4:11

Kasnoljetni Puni Mjesec

18.09.

2:35

Kasnoljetni Tamni Mjesec

379