OSNOVNI ELEMENTI TEHNIKE ODBOJKAŠKE IGRE

SADRŢAJ 1. UVOD.......................................................................................................................................... 1 2. TEHNIKA ODBOJKAŠKE IGRE .............................................................................................. 2 3. SERVIS ....................................................................................................................................... 3 4. ODBIJANJE LOPTE ĈEKIĆEM (POLUGAMA, PODLAKTICAMA) ................................... 6 5. ODBIJANJE LOPTE PRSTIMA ................................................................................................ 8 6. SMEĈ (SMEŠ, SMASH) ............................................................................................................ 9 7. BLOK ........................................................................................................................................ 11 8. ZAKLJUĈAK............................................................................................................................ 13 9. LITERATURA .......................................................................................................................... 14

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 1. UVOD U savremenoj klasifikaciji sportskih aktivnosti, odbojka pripada grupi sloţenog karaktera. Odbojka je jedan od najuspješnijih i najpopularnijih takmiĉarskih i rekreativnih sportova na svijetu. Igra je brza, uzbudljiva, sa eksplozivnim akcijama. Ona spaja nekoliko bitnih elemenata, koji zajedno djelujući ĉine ovaj sport jedinstvenim meĊu sportovima, koji se igraju po sistemu nadigravanja. Odbojka je takmiĉarski sport, koji izvlaĉi skrivenu snagu. Takmiĉenje pokazuje maksimum sposobnosti, duh, kreativnost i estetiku. Sa nekoliko izuzetaka, odbojka omogućava svim igraĉima da igraju, kako na mreţi (da napadaju), tako i u zadnjem dijelu terena (da se brane ili serviraju). Odbojka je jedinstvena i meĊu igrama na mreţi, jer ona traţi da je lopta uvijek u letu, a i dozvoljava svakoj ekipi odreĊen broj dodavanja meĊu ĉlanovima. Savremena odbojka zahtijeva maksimalnu pripremljenost igraĉa. Prema tome, savremeni odbojkaši moraju da posjeduju visok nivo psihiĉkih i fiziĉkih sposobnosti, prije svega onih koje bitno utiĉu na uspješnost u odbojkaškoj igri. Drugim rijeĉima, odbojkaši moraju da vladaju visokim nivoom tehnike i taktike odbojkaške igre, da budu pronicljivi, snalaţljivi, preduzimljivi i da su veoma motivisani za igru. Sve ovo je meĊusobno povezano i ne moţe se odvajati jedno od drugog. Usavršavanjem jedne sposobnosti, istovremeno se djeluje na ĉitav niz drugih sposobnosti. U odbojkaškoj igri, zadaci se ne mogu unaprijed odrediti i predvidjeti. Brze i neoĉekivane promjene situacije u igri su ĉeste, što zahtijeva brze i neoĉekivane reakcije igraĉa, da bi se ostvario ţeljeni efekat. Moto i imperativ svih odbojkaških ekipa jeste osvojiti više poena od protivnika.

1

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 2. TEHNIKA ODBOJKAŠKE IGRE Tehniku igre odbojke, uglavnom, ĉini pet osnovnih elemenata. Svi oni sadrţe odbijanje lopte na odreĊeni naĉin, mada imaju specifiĉne nazive. Dakle, elementi koji predstavljaju tehniku odbojkaške igre su sljedeći: Servis, Odbijanje lopte ĉekićem (polugama, podlakticama), Odbijanje lopte prstima, Smeĉ, i Blok.

Slika br. 1

2

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 3. SERVIS Servis je tehniĉki elemenat odbojkaške igre i predstavlja poĉetni udarac, koji se izvodi na poĉetku seta i poslije svake greške, odnosno tehniĉki elemenat ĉijim izvoĊenjem poĉinje borba za poen, a izvodi ga igraĉ, koji se nalazi u poziciji jedan iza osnovne linije. On predstavlja jedan od najbitnijih elemenata odbojkaške igre i zato mu treba posvetiti veliku paţnju. IzvoĊenje servisa moţe da bude i veoma stresno, pogotovo kod odluĉujućih poena. To je zbog toga što je sva paţnja igraĉa, trenera, publike i okoline usredsreĊena na igraĉa, koji je na servisu. Dobro izvoĊenje servisa i pravilna praktiĉna realizacija, ĉesto znaju da budu odluĉujući faktor u ishodu utakmice.

Slika br. 2 Izuzetno je vaţno izabrati najbolji, odnosno najefikasniji naĉin serviranja i u pravo ga vrijeme primjeniti.Prema naĉinu izvoĊenja moţemo razlikovati nekoliko vrsta servisa i to:  Donji ĉeoni servis,  Gornji ĉeoni servis,  Gornji ĉeoni servis iz skoka, i  Boĉni servis. A u odnosu na rotaciju lopte, servis u odbojci moţe biti:  Sa rotacijom lopte, i  Bez rotacije lopte Danas se, u vrhunskoj odbojci, kako muškoj, tako i ţenskoj koriste iskljuĉivo sljedeći servisi: Gornji ĉeoni servis iz skoka sa rotacijom lopte - smeč servis, Gornji ĉeoni servis iz skoka bez rotacije lopte - flot servis, i Gornji ĉeoni servis iz mjesta i bez rotacije lopte - lelujavi servis. Kad je u pitanju brzina kretanja lopte kod serviranja, najveća moguća brzina lopte postiţe se izvoĊenjem smeĉ servisa i ona pribliţno iznosi otprilike do 120 km/h , odnosno pribliţno 33 m/s. Prilikom odliĉno izvedenog smeĉ servisa, brzina lopte pribliţno iznosi oko 100 km/h ili 28 m/s. Najĉešća, odnosno uobiĉajena, brzina lopte prilikom serviranja pribliţno iznosi oko 15 m/s. Ustanovljeno je da vrijeme reagovanja primaĉa iznosi 0,3 sekunde, a da kod servisa izvedenog maksimalnom brzinom kretanja lopte, ona od momenta udarca do momenta prijema, putuje oko 0,5 sekundi. To znaĉi da je ovakav servis praktiĉno neuhvatljiv. Prilikom odliĉno izvedenog smeĉ servisa vrijeme leta lopte je 0,7 sekundi, tako da ovo vrijeme omogućava izvoĊenje prijema servisa, ukoliko lopta u momentu prijema od primaĉa ne zahtijeva pomjeranje nogama. 3

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre Kod servisa izvedenog uobiĉajenom brzinom lopte, vrijeme leta lopte je oko jedne sekunde. Ovo vrijeme je dovoljno da se primaĉ servisa postavi na loptu i kvalitetno je doda dizaĉu. Naravno, to nije uvijek tako, pa se dobar efekat postiţe i servisima sa ovakvom brzinom lopte, pod uslovom da primaĉi nisu dovoljno spremni, a server pogodi pravo mjesto u pravom trenutku. Servis je nastao kada i odbojka, kao naĉin da se lopta ubaci u igru, odnosno da se lopta servira protivniku. U vrijeme nastajanja odbojke, servis je predstavljao samo poĉetak igre, i nije postojala ideja da se ekipa na suprotnoj strani mreţe omete, niti da joj se na bilo koji naĉin oteţa prijem. Kako je odbojka postajala takmiĉarski sport i servis je postajao sve više elemenat napada, preko koga su se poeni dobijali i direktno. Velika promjena u pravilima, da svako nadigravanje donosi poen, postavile su servis na jedno od najznaĉajnijih mjesta meĊu elementima odbojkaške igre. Osnovni zadatak servisa jeste napraviti sa njim što veći problem protivniĉkoj ekipi kod prijema ili direktno osvojiti poen.

SERVIS

DONJI SERVIS GORNJI SERVIS

BOĈNI SERVIS ĈEONI SERVIS

SERVIS SA SKOKOM SERVIS BEZ SKOKA

SA ROTACIJOM LOPTE

BEZ ROTACIJE LOPTE

SA ROTACIJOM LOPTE

SA ROTACIJOM LOPTE

BEZ ROTACIJ E LPTE

BEZ ROTACIJE LOPTE

Slika br. 3 4

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre Smeč servis je najteţi elemenat odbojkaške igre zato što izvoĊenje zahtijeva:  Precizno podbacivanje lopte,  Precizan i snaţan zalet,  Snaţan skok u vis i dalj,  Udarac velikom brzinom, i  Doskok. Ovaj servis je ubojit, ako je brzina lopte velika, a upravo to zahtijeva veliku uloţenu energiju. Smeĉ servis, izveden sa malom brzinom lopte je veoma lak za prijem i nema smisla tako ga izvoditi. Cilj kod smeĉ servisa jeste da se izbjegne kontakt sa loptom u silaznoj fazi skoka, a da se iskoristi prva faza kada je brzina servera uzlazna i najveća. Kod mladih igraĉa treba zahtjevati da prilikom izvoĊenja smeĉ servisa brzina lopte bude takva da ne ugroţava sigurnost izvoĊenja servisa. Sa napredovanjem u usavršavanjem servisa, skoro neprimjetno, brzinu lopte treba povećavati. Loptu treba podbaciti tako da konakt sa njom server zapoĉne pola metra od osnovne linije (prema mreţi), a skok izvede što je moguće dublje u teren (2 - 3 metra). Flot servis - Dobro uvjeţban predstavlja mogućnost serviranja bez rizika od greške. Ovim servisom se, bukvalno, moţe pogoditi svaki dio protivniĉkog terena sa relativno kratkim vremenom leta lopte. Ove okolnosti pruţaju priliku za realizaciju mnogih taktiĉkih zamisli. Efikasnost ovog servisa je znatno veća ako se upotrebljava kao alternativa smeĉ servisu, naroĉito ako se dobro prikrije i dobro izvede. IzvoĊenje ovog servisa zahtijeva daleko manje energije od smeĉ servisa jer su zalet, skok i udarac daleko manjeg intenziteta. Brzina lopte je znatno manja, ali se moţe pogoditi mjesto, koje zahtijeva znaĉajno pomjeranje primaĉa, ĉime se uĉinak bitno povećava. Po fazama izvoĊenja, flot i smeĉ servis su sliĉni. Razlika je u tome što se kod flot servisa faze podbacivanja lopte i skoka poklapaju i što lopta putuje bez rotacije. Suština flot servisa je u tome da skok bude izveden što je moguće više u dubinu terena i da se "iznošenje" lopte pred ruku za serviranje i sam udarac izvedu i završe u prvoj fazi skoka. Na ovaj naĉin se u cjelosti koristi kretanje, odnosno brzina servera. Pri izvoĊenju servisa lopta putuje sa serverom, što znaĉi da ima njegovu brzinu kretanja. Sam udarac je dodavanje brzine lopti u trenutku kada je vertikalna komponenta njene brzine ravna nuli. Lelujavi servis - pripada grupi servisa izvedenih ĉeono bez skoka, a pojavio se nakon boĉnog servisa bez skoka i bez rotacije lopte (japanski servis). Zbog lakšeg izvoĊenja i lakšeg usvajanja tehnike postao je veoma rasprostranjen. U novije vrijeme potisnut je servisima, koji se izvode iz skoka zato što imaju daleko kraće vrijeme leta lopte. Kod vrhunskih igraĉa najĉešće predstavlja alternativu, dok ga igraĉi niţeg stepena obuĉenosti uglavnom koriste kao osnovni servis.

5

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 4. ODBIJANJE LOPTE ĈEKIĆEM (POLUGAMA, PODLAKTICAMA) “Ĉekić” se primjenjuje u prijemu protivniĉkog servisa, u odbrani polja, odbrani smeĉa, ili odbrani bloka. “Ĉekićem”, odnosno polugama ili podlakticama se lopta moţe udariti objema ili jednom rukom. Udarac jednom rukom se, najĉešće, koristi pri odbijanju lopte u prizemnim poloţajima ili u padu ka lopti naprijed ili nazad. Ruke se postavljaju u tzv. “ĉekić”, tako što se ruke spajaju u “ĉekić”, a podlaktice se namještaju da budu paralelne, dok je unutrašnji dio podlaktica okrenut prema gore. Ovaj naĉin odbijanja se koristi za prvi dodir s loptom kod prijema servisa i za efiksanu odbranu polja kod smeĉiranja protivniĉkih napadaĉa. U današnje vrijeme kada je uveden libero, kao igraĉ specijalizovan za ovu tehniku, on preuzima glavni dio odbrane terena, kako u prijemu servisa, tako i u odbrani od protivniĉkog smeĉa. Odbijanje lopte na ovakav naĉin se odvija u ĉetiri faze, i to:  PRVA FAZA je faza odbijanja podlakticama. Paţnja se posvećuje poĉetnom poloţaju, tj. poloţaju spremnosti. Noge su u raskoraĉnom stavu u širini ramena, a ruke malo savijene u laktovima ispred tijela i nešto u stranu;  DRUGA FAZA predstavlja fazu spajanja pruţenih ruku, tako što se jednom šakom uhvati druga. Podlaktice su paralelne, unutrašnja strana podlaktice je okrenuta prema gore, a šake su spojene i savijene u ruĉnom zglobu prema dole, dok se tijelo lagano nazlazi u pretklonu;  TREĆA FAZA poĉinje prijemom lopte. Lopta se prima trećinom podlaktice, koja je bliţe šakama, i istovremeno se pri kontaktu s loptom, ruke povlaĉe unazad i prema dole. Prebacivanjem teţišta tijela unazad poĉinje odbijanje povratnim pritiskom. Istovremeno, opruţanjem nogu u koljenima, ruke vrše kretanje prema gore, tako da je cijeli pokret odbijanja usmjeren prema naprijed i nagore; i  ĈETVRTA FAZA je završna faza, tj. faza praćenja lopte sve do visine ramena, uz dalje opruţanje ruku i trupa.

Slika br. 4

6

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 5. ODBIJANJE LOPTE PRSTIMA Lopta se najĉešće odbija prstima obje ruke što više u vis, pri ĉemu se odbijanje vrši ispruţanjem cijelog tijela. Lopta se moţe odbijati iznad glave, ispred lica, pa ĉak i boĉno. Sva odbijanja prstima vrše se tehnikom “Trougao”, koju smatramo osnovnom tehnikom na koju se kasnije nadograĊuju sve ostale tehnike i njihove varijante. Veoma ĉesto dodavanje lopte jeste odbijanje ispred lica. Nedostatak je što se iz ovog poloţaja ne moţe dodati lopta preko glave, što je veoma bitno prilikom postavljanja varki u toku igre, pri dodavanju. Odbijanje lopte se moţe vršiti prstima jedne ruke, što nije ĉest sluĉaj, ali se najĉešće koristi u skoku, prilikom poturanja lopte za smeĉovanje. Ukoliko igraĉ odluĉi da udari loptu na ovaj naĉin, onda se lopta, najĉešće, odbija sa ĉetiri prsta, a palac se iskljuĉuje. Poloţaj šake je sliĉan osnovnom poloţaju u košarci, s tim što se u ovom sluĉaju lopta ne hvata, već se odbija prstima. Prsti su rašireni sa palĉevima, koji “gledaju” jedan prema drugome, tako da potpuno obuhvataju okruglinu lopte. Uglavnom postoje 4 raznovrsne tehnike ovog elementa, a to su:  Odbijanje lopte prstima prema naprijed,  Odbijanje lopte prstima skretanjem pravca,  Odbijanje lopte prstima preko glave, i  Odbijanje lopte prstima u skoku. Odbijanje lopte prstima prema naprijed obuhvata tri faze, i to: o PRVA FAZA – dolazak pod loptu (poĉetna faza); Radi pravilnog dolaska pod loptu, neophodna je pravilna pozicija odbojkaškog stava. Ta pozicija zahtijeva sljedeće:  Lagano savijene noge u koljenima, radi optimalne startne brzine,  Stopala paralelna u smjeru kretanja i u širini ramena, radi neophodne ravnoteţe prije,za vrijeme i nakon kretanja,  Teţište tijela na prednjem dijelu stopala (visoka spremnost za kretanje), i  Lagano savijene ruke u laktovima, dlanovima otvorenim prema naprijed i u visini pojasa (spremne za pomoć u kretanju, kao i spremnost za blagovremeno postavljanje ruku, radi gornjeg i donjeg odbijanja) o DRUGA FAZA – postavljanje ruku pod loptu (pripremna faza); Nakon blagovremenog dolaska pod loptu i zaustavljanja slijedi faza postavljanja ruku pod loptu. Ta faza uvijek ima isti zahtjev, a to je dodir ruku i lopte, koji se uvijek odvija iznad ĉela podignute glave i uvijek u projekciji tijelo - lopta. Najĉešća greška kod poĉetnika jeste kontakt sa loptom u visini grudi, usljed nedovoljne snage u rukama. Šake su optimalno raširenih prstiju, a raspored prstiju kod prijema treba biti u obliku polulopte, gdje najveća teţina i pritisak lopte padaju na prva dva unutrašnja jagodiĉna ĉlanka prstiju. Gotovo svu teţinu lopte prilikom kontakta nose palac – kaţiprst - srednji prst, dok dva unutrašnja jagodiĉna ĉlanka (4. i 5.) zatvaraju loptu boĉno, kako ne bi pobjegla od ţeljenog smjera. Dakle, neophodan je kontakt svih deset prstiju, gdje svaki ima svoju funkciju kod trenutnog odbijanja lopte. o TREĆA FAZA – odbijanje (osnovna faza); U situaciji pravilnog postavljanja ruku i šaka pod loptu dolazi i akcija odbijanja. Lopta se odbija istovremenim simetriĉnim potiskom objema rukama iz lakta i koljena obje noge. Iz pozicije lagano savijenih nogu u koljenima i ruku u laktovima laganim pokretom pruţanja odreĊuje se trajektorija leta lopte prema gore i naprijed. Neposredno pred pruţanje dolazi do kratke amortizacijske faze na brzinu dolazeće lopte. Nakon toga, u djeliću sekunde prelazi se na novo kretanje eksplozivne ekstenzije stopala, koljena, kukova, lakta, šake sa istovremenim prebacivanjem teţišta tijela na 7

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre prednji dio stopala. Ponekad mali poskok ili pola koraka naprijed osigurava naviku praćenja tijelom izvedene tehnike. Za postizanje racionalnosti i optimalne sile potiska prema naprijed gore, kljuĉna je pozicija jednog stopala ispred, jer je time osiguran pokret kroz cijelo tijelo.

Slika br. 5

8

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 6. SMEĈ (SMEŠ, SMASH) Ovo je najefikasniji i najatraktivniji oblik upućivanja lopte u polje protivnika, a time i postizanja poena. Lopta, dignuta iznad visine mreţe, hvata se u skoku u najvišoj mogućoj taĉki i što većom brzinom, i što strmije upućuje u protivniĉko polje. Jako ga je teško zaustaviti, pogotovo ako je brz, ali najĉešće se zaustavlja ĉekićem. Svako smeĉovanje se sastoji od zaleta, odskoka, sudara ruke i lopte i doskoka. Zalet u pravcu mreţe se izvodi pod razliĉitim uglovima. Odskok za smeĉ je bitan i na njega utiĉe brzina igraĉa. Sudar ruke i lopte se odigrava istovremeno sa primicanjem nadlaktice, isticanjem podlaktice i istezanjem šake. Da bi smeĉ bio što bolje izveden, bitna je što veća brzina i bitno je postići što bolju skoĉnost. Za sam poĉetak uĉenja smeĉa neophodno je ustanoviti da je baza za dalje uĉenje smeĉa visoko dignuta lopta. Smeĉ, kao bitan elemenat tehnike odbojkaške igre obuhvata tri kljuĉne faze, i to:  PRVA FAZA - zalet (poĉetna faza), Faza zaleta se dijeli na ĉetiri podfaze, i to na: a) Predstartnu faza, koju karakteriše brzo premještanje u trenutku neposredno pred akciju dizanja lopte i postavljanje u mirnu i stabilnu poziciju neposredno prije zaleta. Ako smo u takvoj zaustavljajućoj poziciji, ona nam olakšava izbor pravilnog zaleta. S lijeve strane mreţe ta pozicija je nešto izvan boĉne linije terena udaljenosti 3,5 - 4 m od mreţe, odakle se kreće u zalet za smeĉ (zona 4), a s desne starne mreţe, ta pozicija je unutar-boĉno u terenu na udaljenosti 3 - 3,5m od mreţe (zona2). b) Ritam zaleta, koji je neophodan za uspjeh pravilnog zaleta i za ubrzavajući karakter. Dakle, iskorak lijvom nogom mora omogućiti poziciju kukova nešto ispred koljena iskoraĉne noge. S tim se postiţe visoka startna brzina prema naprijed i postupno se postiţe visok stepen horizontalne brzine prema mreţi. Istovremenim iskorakom lijeve noge i padom tijela prema naprijed postiţe se optimalno ubrzanje. c) Smjer zaleta - s lijeve strane mreţe iz zone 4 smjer zaleta ima poluboĉni karakter, gdje tijelo i mreţa zatvaraju ugao od 45 stepeni. To omogućava bolju procjenu trajektorije leta dignute lopte, pri odrazu osigurava otvaranje tijela prema lopti, stvarajući tzv."nategnuti luk" (udarna ruka - lijevo rame) za optimalni udarac kroz tijelo. S desne strane mreţe iz zone 2, smjer zaleta je okomit prema mreţi. Tijelo mreţa zatvaraju ugao od 90 stepeni. Time se postiţe bolja procjena leta dignute lopte, bolja percepcija protivniĉkog terena i znatno veća mogućnost smeĉiranja paralele. d) Posljednji korak (naskok) - Nakon ubrzanog iskoraka lijevom nogom izvodi se najduţi korak - naskok naizmjeniĉno desna - lijeva (kod desnorukih) u što kraćem vremenu. To je najbrţa i najeksplozivnija akcija zaleta, koja u svojoj zaustavljajućoj podfazi pretvara horizontalnu brzinu u maksimalno vertikalnu. Naskok se moţe izvoditi i istovremeno sa oba stopala, ali će u tom sluĉaju nedostajati optimalna pozicija "nategnutog luka", koji omogućava optimalnu ravnoteţu u vazduhu. Kod posljednjeg koraka - naskoka kljuĉna su dva elementa, i to:  u trenutku naskoka, lijevo stopalo je nešto ispred i rotirano malo prema unutra (bitno za zaustavljajuću komponentu), istovremeno sa takvim postavljanjem 9

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre stopala, a neposredno pred sam odraz dolazi do maksimalnog zamaha ruku uz tijelo što više nazad, i  sa većim zamahom ruku, povećava se potisak istih prema naprijed i gore. Na taj naĉin se postiţe i veći skok i brţe postavljanje udarne ruke za pravilan ud.  DRUGA FAZA - odraz i zamah udarne ruke (pripremna faza), U trenutku odraza obje ruke pruţene u laktu, istovremeno zamahom uz tijelo, iz poloţaja zaruĉenja idu u poloţaj uzruĉenja, nešto više iznad ramena. U tom trenutku lijeva ruka fiksira zamišljenu taĉku sudara desne ruke s loptom, koja se u tom trenutku povija u laktu. Pozicija tog lakta mora biti iznad visine ramena (u visini uha), radi postizanja maksimalnog dohvata lopte u trenutku udarca. U toj posljednjoj fazi odraza, postoje dvije pozicije lakta savijene (udarne) ruke: Po ruskoj školi, pozicija lakta je iza tijela radi veće amplitude pokreta, a s time i većeg ubrzanja ruke prema lopti, Prema evropskoj školi, pozicija lakta malo je ispred tijela, radi većeg maksimalnog dohvata lopte pri udarcu.  TREĆA FAZA - udarac po lopti i izmah udarne ruke (osnovna faza); Nakon završene akcije fiksiranja dignute lopte lijevom rukom, istu naglo spuštamo prema dole i naprijed uz tijelo. Na taj naĉin povećava se obrtajni trenutak pokreta desne strane tijela i brzo pruţanje desne ruke prema naprijed i gore. Nakon svih tih preduslova slijedi akcija udarca po lopti. Taj udarac po lopti mora biti šakom lagano otvorenih prstiju, jer veća površina u kontaktu sa loptom omogućava veću preciznost udarca. Završna faza udarca po gornjoj i zadnjoj strani izvodi se "poklapanjem" (pomicanjem šake iz ruĉnog zgloba prema naprijed i dole). Ta završna faza iz ruĉnog zgloba treba omogućiti ugao spuštanja lopte oko 45 stepeni u odnosu na protivniĉki teren, s ciljem pogaĊanja veće površine zadnjeg dijela terena. Strmije spuštanje lopte u protivniĉki teren ĉesto dovodi do neopravdane greške smeĉa u mreţu kao i eventualnog bloka protivnika u glavu smeĉera. Nakon udarca po lopti, dok je tijelo još u vazduhu, izuzetno je vaţno da izmah udarne ruke ide spuštajući se uz tijelo prema dole, paralelno sa mreţom, jer time spreĉavamo mogućnost "pecanja" u mreţu. Nakon akcije smeĉa, vaţan je pravilan doskok. Prizemljenje tijela na tlo mora biti mekano na prednji dio stopala s laganim amortizirajućim pokretom savijanja nogu u koljenima. Doskok se izvodi po mogućnosti sunoţno, a ako nije moguće tada se nastoji izvesti naizmjeniĉno, lijevom pa desnom nogom ili obrnuto.

Slika br. 6 10

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 7. BLOK Blok je prva linija odbrane u odbojci i najefikasnija odbrana od smeĉa. U bloku igraju igraĉi iz linije napada (linija od 3 metra), a njihov cilj je da onemoguće protivnikovu smeĉiranu loptu da preĊe preko mreţe na njihovu polovinu igrališta. Za blokiranje su, najĉešće, zaduţeni jedan ili tri igraĉa, koja se nalaze na mreţi, pa se tada govori o pojedinaĉnom ili grupnom blokiranju. Oni mogu postaviti blok tako da prate protivniĉkog tehniĉara i njegovo dizanje, pa se ravnaju po njemu ili da prije same akcije protivnika odluĉe da li će pokušati blokirati brzi napad sa sredine mreţe. To nije pravilo, tako da ne mora da znaĉi da će se svi ravnati po njemu. Neki igraĉi u bloku mogu da ĉekaju Glavna karakteristika dobrog bloka jeste prelazak rukama na drugu stranu mreţe u trenutku skoka, jer ako ruke blokera stoje ravno na bloku dobar smeĉer će to znati iskoristiti, tako da će bloker na kraju izblokirati smeĉ, ali na svoju stranu, najĉešće sam sebi pod noge.

Slika br. 7 Blok ima tri faze, i to:  PRVA FAZA - startna pozicija (poĉetna faza); Preduslovi za realizaciju optimalne startne pozicije igraĉa koji blokira su sljedeći:  Lagano savijene noge u koljenima, radi optimalne spremnosti za pravovremeni skok iz mjesta ili boĉnog zaleta i skoka,  Stopala su paralelna u širini ramena, 20 – 30 cm udaljene od mreţe, radi neophodne kontrole lopte i ravnoteţe u skoku – doskoku,  Teţište tijela je na prednjem dijelu stopala, radi visokog tonusa muskulature nogu u cilju povećane aktivnosti, i  Lagano savijene ruke u laktovima, gdje su šake - dlanovi nešto iznad visine ramena, rašireni i ĉvrsto istegnutih prstiju, radi spremnosti na brzo pruţanje ruku i skoka u blok iz mjesta ili spremne za pomoć u boĉnom kretanju - zaletu u skok u blok,  DRUGA FAZA - dolazak u poziciju skoka i timing skoka (pripremna faza) Prije izvoĊenja skoka u blok, igraĉ se treba postaviti tako da njegovo tijelo bude u "projekciji zaleta protivniĉkog smeĉera". U trenutku pravilnog izbora mjesta za odraz ("u projekciji zaleta protivniĉkog smeĉera") slijedi skok licem okrenutim prema mreţi (bolje se vidi napadaĉ), koji se moţe izvesti malim naskokom (skok povećava brzinu pokreta) ili zibom u koljenima. Istovremeno 11

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre sa opruţanjem nogu, slijedi i akcija pruţanja ruku uvis i naprijed. Ne smije se dogoditi da se ruke pruţaju najprije uvis pa prema naprijed, jer se time gubi stabilnost i pravilnost akcije. U toj poziciji ruku šake raširenih i ĉvrsto istegnutih prstiju u širini ramena tek što su prešle visinu gornje ivice mreţe "napadaju" protivniĉki prostor, a dlanove usmjeravaju prema dole. Izbor vremena skoka (timing skoka) izuzetno je vaţan za uspješnost akcije. To vrijeme mora biti nešto kasnije u odnosu na akciju protivniĉkog napadaĉa iz sljedećih razloga: 20 - 30 cm je veći skok nakon zaleta smeĉera, kasniji skok u blok do posljednjeg trenutka drţi protivniĉkog smeĉera u neizvjesnosti, tako da mu ne daje do znanja zatvoreni prostor, na taj naĉin onemogućava mu raniju odluku o smjeru udarca, i prerani skok u blok predstavlja pasivnu prepreku od koje se lopta odbija onako kako protivniĉki smeĉer ţeli.  TREĆA FAZA - akcija blokiranja (osnovna faza) U toj poziciji dolazi do boĉne mobilnosti ruĉnog zgloba u cilju boĉnog skretanja dlanova prema centru protivniĉkog polja. Na taj naĉin osigurava se odskok lopte prema sredini protivniĉkog polja, a ne prema van, što je najĉešća greška igraĉa koji blokira (blok-aut). Da bi se ista akcija još više uĉvrstila u trenutku kontakta dlanova sa loptom korisno je i poţeljno izvšiti potisak ramena prema napred. U situaciji akcije bloka na desnoj strani mreţe (zona 2), neophodna je boĉna mobilnost ruĉnog zgloba ulijevo. U situaciji akcije bloka na lijevoj strani mreţe (zona 4) neophodna je boĉna mobilnost ruĉnog zgloba udesno. U situacijama kada se akcija bloka izvodi u zonama 2 i 4, boĉnu mobilnost ruĉnog zgloba prati i lagana rotacija cijelog tijela prema sredini terena. U trenutku silazeće faze vaţan je uslov ravnoteţe i vertikalno usmjerenje skok – doskok, izbjegavajući bilo koji skok u dalj, dodir mreţe ili prelaz stopalom u protivniĉko polje. Isto tako, u toj fazi doskoka vaţan je pogled za loptom (ako je prošla pored, preko, od bloka odbijena u vlastito polje) i u trenutku mekanog doskoka na prednji dio stopala lagano amortizirajućih savijenih nogu u koljenima (bez traume kontakt sudar tijelo-tlo i eventualnih problema s ozljedama skoĉnog, koljenog zgloba, kuka). U trenutku doskoka, bloker se odmah tijelom okreće prema sredini terena u cilju veće spremnosti prelaza u eventualnu, neposrednu, sljedeću akciju (akciju odbrane, dizanja, izvlaĉenja iz mreţe za akciju protivnapada).

Slika br. 8 12

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 8. ZAKLJUĈAK Odbojka je sport, koji obiluje brzinom i svestranim pokretima tijela, pa se od igraĉa oĉekuju brze reakcije, sabranost i trenutna snalaţljivost. Odbojkа je, zapravo, tаkmiĉаrski sport. Ona izvlаĉi skrivenu snаgu. Tаkmiĉenje pokаzuje mаksimum sposobnosti, duh, kreаtivnost i estetiku.. Odbojka je vrsta timskog i olimpijskog sporta, gdje se lopta udara rukom preko mreţe na protivniĉku stranu. Tim ĉine šest igraĉa, gdje svako ima svoju funkciju. dve zamene pre poĉetka sledećeg seta radi odrţavanja nivoa motivacije u ekipi. Cilj igre je prebaciti loptu preko mreţe u protivniĉko polje na naĉin da je protivnik ne uspije odrţati u vazduhu i vratiti nazad preko mreţe na dozvoljen naĉin, prije nego što padne na teren. Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre su: Servis, Odbijanje lopte ĉekićem, Odbijanje lopte prstima, Smeĉ, i Blok. Servis je tehniĉki elemenat odbojkaške igre i predstavlja poĉetni udarac, koji se izvodi na poĉetku seta i poslije svake greške, odnosno tehniĉki element ĉijim izvoĊenjem poĉinje borba za poen, a izvodi ga igraĉ koji se nalazi u poziciji jedan iza osnovne linije. “Ĉekić” se primjenjuje u prijemu protivniĉkog servisa, u odbrani polja, odbrani smeĉa, ili odbrani bloka. Lopta se najĉešće odbija prstima obje ruke što više u vis, pri ĉemu se odbijanje vrši ispruţanjem cijelog tela. Smeĉ je najefikasniji i najatraktivniji oblik upućivanja lopte u polje protivnika, a time i postizanja poena. Glavna karakteristika dobrog bloka jeste prelazak rukama na drugu stranu mreţe u trenutku skoka, jer ako ruke blokera stoje ravno na bloku dobar smeĉer će to znati iskoristiti, tako da će bloker na kraju izblokirati smeĉ, ali na svoju stranu, najĉešće sam sebi pod noge.

13

Osnovni elementi tehnike odbojkaške igre 9. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5.

Ciev D., Milenkoski J.: Odbojka, FFK, Skoplje, 2002. Janković V., Marelić N.: Odbojka, Fakultet za fiziĉku kulturu, Zagreb, 1999. Kostić R.: Odbojka – tehnika i taktika, SIA, Niš, 1999. Kostić R.: Teorija i metodika treninga sportske igre – odbojka, Grafika Galeb, Niš, 2000. Stojanović T., Kostić R., Nešić G.: Odbojka, Fakultet fiziĉkog vaspitanja i sporta, Banja Luka, 2005. 6. Selinger A.: Power Volleyball (prevod na srpski), OSJ, Beograd, 1991. 7. www.odbojka.ba

14