Osnovi Logistike I+II

OSNOVI LOGISTIKE Obeležja robnih tokova: 1.vrsta robe, odnosno asortiman, 2.pojavni oblik robe, 3.vrsta i kategorija toka, 4.izvorno/odredišne tačke toka, 5.količina, zakon nastanka toka i 6.specifični zahtevi za realizacijom Transformacija robnih tokova: PRIPREMA ROBE DISTRIBUCIJA ROBE UPOTREBA ROBE

SISTEM ZA KVALITATIVNU TRANSFORMACIJU ROBE ZA PROSTORNO VREMENSKU TRANSFORMACIJU ROBE SISTEM ZA KVALITATIVNU TRANSFORMACIJU ROBE

PROIZVODNI PROCESI

U INDUSTRIJSKIM PREDUZEĆIMA

TRANSPORTNO LOGISTIČKI PROCESI

U LOGISTIČKIM PREDUZEĆIMA ili industriji, trgovini, uslužnim delatnostima U DOMAĆINSTVU ili industriji, trgovini, uslužnim delatnostima

KONZUMNI PROCESI

Logistički procesi Svi logistički procesi se mogu svrstati u pet grupa.U okviru svake grupe postoje specifični zahtevi–zadaci. REALIZACIJA PORUDŽBENICE 1.forma prenosa porudžbenice 2.forma obrade porudžbenice 3.analiza porudžbenice kao informacionog izvora 4.prosleđivanje porudžbenice SKLADIŠTENJE 1.kupovina ili iznajmljivanje skladišta 2,broj, lokacija, kapacitet i oblasti opsluživanja 3,sopstvena ili tuđa skladišta 4.tehničko uređenje objekata i skladišta za 5.komisioniranje 6.uređenje skladišnih zona u objektu 7.skladišne tehnologije 8.oblikovanje pretovarnih rampi 9.rad transportne mehanizacije 10.organizacija komisioniranja 11.produktivnost skladišnog personala

ZALIHE 1.struktura skladišnih artikala 2.(selekcija prema ABC analizi) 3.mesta poručivanja i količine za popunjavanje zaliha 4.sigurnosne zalihe 5.kontrola zaliha po skladištima 6.kratkoročne prognoze potreba TRANSPORT 1.vrsta transportnog sredstva 2.sopstveni ili tuđi vozni park 3.kupovina ili zakup vozila 4.kombinacija transportnih sredstava 5.organizacija realizacije transportnih procesa

PAKOVANJE 1.izvršenje logističke funkcije pakovanja(zaštita, skladišna, transportna, manipulativna i informaciona funkcija) 2.formiranje logističke jedinice (skladištenja, pretovara,transporta) kao preduslova za racionalizaciju transportnih lanaca

Etimologija logistike Grčki: logos uman, razuman logismos račun, prosuđivanje, plan logistika praktična veština računanja logistikos promisliti, logično razmišljati logizomai proračunati, prosuditi logo misliti, pomisliti

Latinski: logistas finansijski revizor, delitelj životnih namernica logisticus račun i rezonovanje u matematičkom smislu

Francuski: loger konačište, stanovati, smestiti se, obitovati logis stan, kuća, boravište, prenoćište logistique smeštanje logistiques smeštanje

Evolucija logistike Period 1 – Antičko-rimski period: Pod nazivom Logista podrazumevala se uprava nad državnim zalihama (rezervama) koja je podrazumevala finansije i raspodelu životnih namernica. Period 2 - Vizantija: Vizantijski car Leon VI (866-912, vladao 886-911), oko 900 godine uvodi logistiku u funkciji vojne doktrine. U pisanjima o veštini ratovanja izdvaja: strategija, taktika, logistika (prostor, vreme i resursi) Period 3 – Francuska, Rusija: Oko 1670 (1638.) Luj XIV predlaže uvođenje nove strukture za rešavanje rastućih administrativnih problema – Marechal General de Logis (nastalo od loger) Planiranje kretanje trupa, selektovanje kampova, regulisanje transporta i snabdevanja. Francuski teoretičar Baron Antoine Henry Jomini uvodi termin la logistique u prvoj polovini 19. veka. U delu Précis de l'art de la guerre , na osnovu iskustava kao Napoleonov oficir, 1836. godine podelio je veštinu ratovanja u pet oblasti: Strategija, taktika na višem nivou, logistika, inženjering i taktika na nižem nivou.Logistiku definiše kao veštinu kretanja armije, ali ne podrazumeva pod tim samo mehaničko pomeranje već i upravljanje i uvođenje razmišljanja u kretanje i održavanje vojne spremnosti. Sa Marechal General de Logis i pisanjem Jominia počinje moderna logistika.1862. godine Jomini-ovo delo je prevedeno na engleski i prihvaćeno kao dobro razmišljanje u Americi, gde je pojam logistike 1884. godine označavao transport u priobalju. Period 4 – II svetski rat: Logistika kao termina prihvaćena pred kraj rata od strane US armije, a kasnije i od Alijanse Period 5 – posleratni period: 50-tih godina logistika počinje da se primenjuje i u privrednim sistemima u Americi 70-tih godina počinje da se primenjuje u Evropi.

Definicije logistike: 1)Nauka planiranja i izvršenja pokretanja i podrška gotovosti.......one aspekte vojnih operacija vezane za projektovanje i razvoj, nabavku, skladištenje, kretanje, distribuciju, podršku, evakuaciju i dispoziciju materijala; kretanje, evakuaciju i hospitalizaciju osoblja; stvaranje konstrukcije, podršku, operacije i raspoređivanje objekata; i obezbeđenje snabdevanja usluga. (Vojna definicija) -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2)Logistika je organizacija, planiranje, kontrola i realizacija robnih tokova od mesta nastanka do mesta prodaje preko proizvodnje i distribucije do krajnjeg korisnika sa ciljem zadovoljenja zahteva tržišta uz minimalne troškove i minimalne investicije. (ELA - Evropska asocijacija za logistiku) -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3)Logistika je termin koji opisuje procese planiranja, izvršenja i kontrole efikasnosti tokova i zaliha sirovina, poluproizvoda u procesu proizvodnje, gotovih proizvoda i povezanost informacija od mesta izvora do tačke potrošnje,sve u cilju prilagođavanja zahtevima kupaca, klijenata. Ove aktivnosti mogu obuhvatati i servisiranje, opsluživanje kupaca, prognozu tražnje, distribuciju informacija i komunikativne veze, upravljanje zalihama, manipulacije sa robom, planiranje redosleda realizacije procesa, snabdevanje delovima i servisnu podršku, izbor lokacije fabrika, skladišta i opreme, pakovanje, vraćanje robe na doradu, transport i smeštanje otpadaka, saobraćaj i transport, skladištenje i zalihe. (CML) -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4)Logistika je deo lanca snabdevanja koji planira, primenjuje i kontroliše efikasnost, efektivnost toka, i skladište roba, usluga i sa tim vezanih informacija od tačke izvora do tačke potrošnje, a u cilju zadovoljenja zahteva klijenta. (CML-1998) -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5)Logistika obuhvata sve sisteme i procese koji omogućavaju kretanje materijalnih i nematerijalnih tokova. (Zečević) -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zahtevi za logistikom 1.Pravi entitet (Roba,Materijal,Teret,Čovek,Informacija,Energija...) 2.Prava količina 3.Pravo mesto 4.Pravo vreme 5.Pravi kvalitet 6. Pravi troškovi Logistika je deo operacionih istraživanja,lanaca snabdevanja,ekonomije,marketinga... Područja primene logistike:(TEHNIKA SISTEMA,TRANSPORTNA i PROIZVODNA TEHNOLOGIJA,EKONOMIJA PREDUZEĆA, KOMUNIKACIONA TEHNIKA,TEHNIKA TRANSPORTNE OPREME,INFORMATIKA,MARKETING) DRUSTVENE DELATNOSTI(INDUSTRIJA,TRGOVINA,USLUŽNE DELATNOSTI,VOJSKA,KULTURA,MEDICINA, SPORT,POŠTA,BANKARSTVO,NOVINSKE KUĆE,GRADOVI-URBANE CELINE) SVAKA DELATNOST IMA SVOJ CILJ FUNKCIONISANJA I IMA LOGISTIČKE PROCESE RAZLIKE NASTAJU ZBOG RAZLIKA CILJEVA I SISTEMA. LOGISTIČKI SISTEMI I PROCESI(Snabdevanje energijom,Snabdevanje informacijama,Obezbeđivanje ljudi,Izgradnja objekta, Obezbeđenje,Veterinarsko sanitarna služba,Organizacija sistema,Proizvodnjao - Obezbeđivanje MTS, Snabdevanje materijalima)

Logistički principi 1.Sveobuhvatna i jednovremena optimizacija svih karika materijalnih,energetskih i informacionih tokova 2.Izjednačavanje nivoa tehnologije logistike i proizvodnje 3.Uvođenje integruma u logistički lanac - logističke jedinice koja prolazi kroz sisteme bez ili sa neznatnim izmenama 4.Vremenska sinhronazacija u cilju bržeg protoka materijala i uz eliminaciju svih zastoja i zaliha 5.Povezivanje informacionih, robnih i energetskih tokova 6.Multidisciplinarna optimizacija logističkih lanaca s’ciljem dostave prave robe,u pravoj količini,na pravo mesto u pravo vreme 7.Primena savremenih komunikacionih sredstava i informatičke tehnologije 8.Edukacija i stvaranje novog profila stručnjaka,inženjera logistike

Aspekti dekompozicije logistike Princip strukturiranja,raščlanjivanja i dekompozicije logistike razjašnjava njenu ulogu,obuhvatnost,ciljeve i značaj u okviru jednog privrednog sistema.Presek svih dosadašnjih sistemskih razmišljanja na ovom planu,logistiku raščlanjuju sa 4 aspekta 1.prostorno, 2.vremenski, 3.funkcionalno i 4.privredno-organizaciono, institucionalno Prostorna dekompozicija logistike (makrologistički sistem,metalogistički sistem,mikrologistički sistem logistički centar,logistički tokovi) Vremenska dekompozicija logistike 1. ZADACI ANALIZE,PLANIRANJA I PROJEKTOVANJA LOGISTIČKIH PROCESA I SISTEMA 2. ZADACI UPRAVLJANJA I REALIZACIJE LOGISTIČKIH PROCESA I SISTEMA 3. ZADACI KONTROLE, NADGLEDANJA IZVRŠENJA LOGISTIČKIH PROCESA 4. ZADACI OBRAČUNA I ANALIZE IZVRŠENJA LOGISTIČKIH USLUGA Funkcionalna dekompozicija logistike Sa aspekta tokova postoje 4 faze (Logistika preduzeca gde I i III faza predstavljaju marketing logistiku) I FAZA LOGISTIKA NABAVKE (sirovine poluproizvodi,potrošni i pogonski materijal,rezervni delovi) II FAZA LOGISTIKA PROIZVODNJE (proizvodni proces) III FAZA LOGISTIKA DISTRIBUCIJE (gotovi proizvodi,poluproizvodi,rezervni delovi) IV FAZA LOGISTIKA POVRATNIH I OTPADNIH MATERIJALA (reciklaža,otpadni materijal,prazne tovarne jedinice,roba sa reklamacijom,prazna ambalaža,prazne logisičke jedinice) Sa aspekta podsistema:Funkcije 1.SISTEM REALIZACIJE PORUDŽBINE (planiranje,realizacija,kontrola,prikupljanje,obrada, distribucija...) 2. TRANSPORTNI SISTEM (prostorno premošćavanje,sabiranje zahteva,distribucija,izbor vida i tehnologije, organizacija,planiranje tura...) 3. SISTEM ZALIHA (funkcija zaštite i sigurnosti,izjednačavanja ponude i tražnje,vremenskog terminiranja isporuke,supstitucije...) 4. SKLADIŠNI SISTEM(vremensko izjednačavanje,prostorno izjednačavanje,čuvanje robe, sortiranje, komisioniranje, priprema robe za transport) 5. SISTEM PAKOVANJA (logistička funkcija zaštite,manipulisanja,transporta,skladištenja,pretovara,informisanja...) Privredno-institucionalna dekompozicija Logistika preduzeca i sistema u funkciji osnovne delatnosti 1)OSNOVNA DELATNOST LOGISTICKA USLUGA(logisticki centri-robni terminali,transportne kompanije, speditersko-agencijska preduzeca,specijalizovani logisticki provajderi) 2) OSNOVNA DELATNOST NIJE LOGISTICKA USLUGA(logistika industrijskih i trgovackih preduzeca, logistika usluznih delatnosti,vojna logistika,logistika klinickih centara) Razvoj logistike u funkcionalnoj organizaciji preduzeća TIP I – OBUHVATA SLEDEĆE ZADATKE : 1. SPOLJNI TRANSPORT 2. MEĐUPOGONSKI TRANSPORT 3. REGIONALNA SKLADIŠTA 4. PLANIRANJE LOGISTIČKIH SISTEMA 5. LOGISTIČKA KONTROLA 6. LOGISTIČKA UPRAVA

50-60-tih godina

TIP II – JE DOPUNJEN SLEDEĆIM ZADACIMA: 1. SERVIS ISPORUKE 2. REALIZACIJA PORUDŽBINE 3. UPRAVLJANJE ZALIHAMA GOTOVIH PROIZVODA 4. SKLADIŠTE GOTOVIH PROIZVODA U FABRIČKOM KOMPLEKSU 5. POSEBNI TRANSPORTNI ZADACI 70-tih godina

TIP III – JE DOPUNJEN SLEDEĆIM ZADACIM A: 1. PROGNOZA TRŽIŠTA 2. PLANIRANJE ROIZVODNJE 3. NABAVKA 4. UPRAVLJANJE ZALIHAMA, SIROVINAMA I POLUFABRIKATIMA 5. LOGISTIČKI INŽENJERING 6. INTERNACIONALNA LOGISTIKA 80-tih godina

PODSISTEMI LOGISTIKE: 1.REALIZACIJA PORUDŽBINE 2.SKLADIŠTENJE 3.ZALIHE 4.PAKOVANJE 5.TRANSPORT

Sistem poručivanja Struktura vremena realizacije porudžbine 1. KLIJENT SASTAVLJA PORUDŽBENICU

6. ISPORUKA ROBE KLIJENTU

5. TRANSPORT ROBE DO KLIJENTA

2. PRIJEM PORUDŽBENICE KOD SNABDEVAČA

3. PROCESUIRANJE PORUDŽBENICE

4. PRIPREMANJE I PAKOVANJE PO PORUDŽBENICI

Vreme trajanja svake aktivnosti u sistemu realizacije porudžbine je slučajno promenljiva veličina koja zavisi od više faktora i može se opisati nekim zakonom raspodela verovatnoće.Najčešće se ova vremena posmatraju kao slučajne veličine čije je trajanje opisano Gausovom raspodelom.Raspodelu definiše:srednja vrednost i standardno odstupanje, odnosno varijacija. Skraćenjem vremena realizacije porudžbine i manjim odstupanjima,zalihe mogu da se smanje za oko 1/3 što dokazuje koliki je značaj podsistema poručivanja na logistički sistem zaliha. Poručivanje je informacioni tok u logističkim sistemima. Porudžbenica je izvor informacija i inicijator svih ostalih aktivnosti. U distributivnoj logistici realizacija porudžbine podrazumeva preuzimanje,obradu i kontrolu porudžbenice od momenta izdavanja zahteva poručivanja od strane klijenta do preuzimanja dokumenata o isporučenoj pošiljci i dostave računa klijentu PORUDŽBENICA 1.BROJ PORUDŽBENICE I DATUM PORUČIVANJA 2.ADRESA KLIJETA I BROJ KLIJETA 3.BRANŠA KLIJENTA,MESTO NA TRŽIŠTU 4.OBLAST PRODAJE I KUPOVINE 5.OPIS ARTIKLA I BROJ NUMERACIJA 6.KOLIČINA ARTIKLA I BRUTO CENA 7.USLOVI PRODAJE, RABAT 8.TRASPORTNA SREDSTVA ZA OBRAČU UČEŠĆA TROŠKOVA ISPORUKE 9.TERMIN ISPORUKE Vrste porudžbenice 1.Eksterna porudžbenica – povezuje distributivnu logistiku isporučioca robe (npr. Industrijsko preduzeće) i nabavnu logistiku primaoca robe (npr. trgovačka kompanija). 2.Interna porudžbenica – povezuje organizacione jedinice unutar jedne kompanije (npr. Između skladišta nabavke poluproizvoda i proizvodnih pogona industrijskog kompleksa – nabavnog skladišta i skladišta u proizvodnji ili između industrijskih, centralnih skladišta gotove robe i skladišta za isporuku robe koja se nalaze van proizvodnog kompleksa. Vrste i funkcije informacionih tokova 1)Informacije koje prethode robnom toku i omogućavaju da se robni tok pokrene. Na osnovu ove funkcije informacija planiraju se mesta iz kojih će se roba isporučiti, vrši se izbor transportnih sredstava, planiraju se rute kretanja vozila, upućuju se vozila na mesta utovara itd. 2)Informacije koje idu paralelno sa robnim tokom, prate ga, i omogućavaju da se on nesmetano realizuje. Ova funkcija omogućava operativne aktivnosti u transportu,pretovaru i skladištenju robe. 3)Informacije po završetku realizacije robnog toka.Funkcija omogućava informisanje isporučioca robe o kvalitetu isporuke, fakturisanju, obračunu eventualne štete,potrebnim naknadnim isporukama, reklamacijama itd. Forme realizacije porudžbine

Putevi informacija u realizaciji porudžbine

ZALIHE Vremenski aspekt zaliha (osnovna pitanja vezana za zalihe su:)

Mesto nastanka zaliha

1.koja roba treba da se skladišti, 2.koliko pojedine robe treba da se skladišti 3.koliko puta treba popunjavati zalihe, 4.kada treba poručivati robu.

ABC analiza ABC analiza je metoda za utvrđivanje značaja pojedinih elemenata i pojava u logističkim sistemima i procesima grupisanje elemenata skupa po njihovoj značajnosti sa stanovišta određenog kriterijuma. Primenjuje za kompleksne, složene, dinamičke sisteme kada se koristi 1.Izbor reprezentativnog uzorka pri istraživanju i analizi logističkih procesa (npr. izbor transportnog lanca). 2.Operativno upravljanje i racionalizacija logističkih sistema i procesa(Optimizacija troškovne,vremenske strukture, upravljanje zalihama). 3.Strateško odlučivanje i upravljanje – izbor dobavljača proizvoda,izbor partnera u kooperaciji,izbor tržišta nabavke i prodaje,nabavka transportnih sredstava. polazne pretpostavke 1.Logističke sisteme i procese karakteriše kompleksna struktura sa velikim brojem internih i eksternih elemenata i međusobnih veza. 2.U strukturi realnih sistema svi elementi nemaju isti relativni značaj (istu težinu). Empirijska istraživanja su pokazala da jedan manji broj elemenata ima dominantno učešće i ulogu, odnosno veliki broj elemenata ima malo učešće i malu ulogu u realnim sistemima. 3.Istraživanje svih karakteristika i svih elemenata logističkog sistema često nepotrebno proširuje, poskupljuje i komplikuje sam istraživački postupak. 4.Iz navedenih razloga u praksi se najčešće biraju reprezenti - elementi koji u najboljoj ili najvećoj meri oslikavaju realni sistem i zadovoljavaju zahteve sistemske analize. 5.Tako izabrani uzorak u sistemskoj analizi detaljno se istražuje po svim kvalitativnim i kvantitativnim karakteristikama, a rezultati tog istraživanja se preslikavaju na celokupan sistem. grupe elemenata ABC analiza predstavlja grupisanje elemenata šireg skupa na tri kategorije: GRUPA A - mali broj elemenata skupa koji značajno učestvuju u njegovoj strukturi. Broj elemenata određuje se na osnovu zadate verovatnoće p1 koja zavisi od konkretnih uslova. GRUPA B - elementi skupa za koje se može reći daž po njihovom broju proporcionalno učestvuju u strukturi skupa. Broj elemenata određuje se na osnovu verovatnoće p2. GRUPA C - veliki broj elemenata skupa za koje se može reći da vrlo malo učestvuju u strukturi sistema. Broj elemenata određuje se na osnovu verovatnoće p3. kriterijumi za grupisanje elemenata 1.količina robe (obim robnih tokova) 2.rastojanje prevoza 3.vrednost robe–učešće u prometu 4.frekvencija isporuke 5.troškovi 6.vreme skup A područje najvećeg priraštaja posmatranih veličina

skup B područje značajnog prirasta posmatranih veličina

zauzima ga vrlo mali broj elemenata skupa

zauzima ga manji broj elemenata skupa

reprenzentativni uzorak koji bezuslovno ulazi u dalju analizu

proširenje reprenzentativnog uzorka prema dodatnim zahtevima analize i postupka istraživanja

skup C područje malog (nedovoljno značajnog) prirasta posmatranih veličina predstavlja područje koje zauzima najveći broj elemenata posmatranog skupa skup elemenata bez velikog značaja koji se isključuju iz dalje analize

ABCD politika Grupa A – skladišti se u svim skladištima(skladista za isporuku) Grupa B – skladišti se u regionalnim skladištima Grupa C – skladišti se u centralnim fabričkim skladištima Grupa D – uopšte nije na zalihama,proizvodi se i isporučuje po porudžbini Gurani tokovi – proizvodi se guraju na tržište(A,B,C) Vučeni tokovi - čeka se zahtev za proizvodnju za poznatog kupca(D) Sigurnosne zalihe u funkciji sabiranja zahteva u vremenu i prostoru METODE ZA DIMENZIONISANJE ZALIHA 1.DETERMINISTIČKE (ANALITIČKI POSTUPAK,SINTETIČKI POSTUPAK) 2.STOHASTIČKE 3.SUBJEKTIVNE OCENE(ANALITIČKE OCENE,INTUITIVNE OCENE) Sabiranjem slučajnih događaja u vremenu i prostoru dobija se slučajna promenjiva ili slučajna pojava sa manjim stepenom odstupanja.(*)

SKLADISTA Mesto nastanka skladista

S=k×σ S – sigurnosne zalihe k – faktor sigurnosti σ- standardno odstupanje raspodele prognozirane greške k=2 σ1=3 S1= k × σ1 = 6 σ2=4 S2= k × σ2 = 8 σ3=5 S3= k × σ3 = 10 S’= S1+ S2+ S3= 6+8+10 = 24 (*) Vrsta skladišta prema lokaciji Skladišta su čvorovi u logističkoj mreži u kojima se roba zadržava i priprema za otpremu ka drugoj destinaciji u mreži. VRSTA SKLADIŠTA

ZNAČAJE FUKCIJE

LOKACIJA

Skladišta zaliha

Veliki skladišni kapaciteti

Proizvodno orjentisana

Veliki pretovarni kapaciteti

Transportno orjentisana

Pretovarna prolazna skladišta Distributivna skladišta 1)dobavljačka skladišta 2)skladišta za isporuku

Velika koncentracija logističkih funkcija sabiranja i distribucije

1)orjentisana ka nabavci 2)orjentisana ka tržištu

VRSTA ROBE materijali, sezonski, polufabrikati, fabrikati materijali, poluproizvodi, proizvodi, trgovačka roba materijali, trgovačka roba

Razgraničenje skladišnih objekata: Uređenje,oblikovanje i dimenzionisanje skladišnog sistema zavisi od: 1.vrste robe koja se skladišti, 2.pojavnog oblika robe (agregatnog stanja – gas, tečnost, komadna, rasuta, upakovana.) 3.uloge i mesta skladišta u sistemu Kriterijumi razgraničenja skladišnih objekata 1.Prema vrsti robe, postoje skladišta za čuvanje:komadne, rasute, tečne i gasovite robe. 2.Prema stepenu izloženosti spoljašnjim uticajima, postoje: otvorena, nadkrivena i zatvorena skladišta. 3.Prema uslovima koje skladište obezbeđuje, postoje: nekondicionirani i kondicionirani skladišni objekti 4.Prema položaju u odnosu na nivo tla,skaldišta se dele na:nadzemna,poluukopana i nasuta zemljom,podzemna i podvodna 5.Prema visini i konstrukciji, skladišta mogu biti:podna, etažna, regalska, visoko regalna skladišta (visine 12 – 45 m), silosi, bunkeri, prenosive hale, vazdušne hale, silosi, tankovi, itd.

Struktura skladišnog sistema

Broj i lokacija skladišta za isporuku Lokacijski problemi kod skladišta mogu se posmatrati sa makro i mikro aspekta. 1.Makro aspekt-mesto skladišta u prostoru nacionalne,internacionalne,odnosno globalne,svetske logističke mreže.Najčešće se misli na nacionalni prostor, opštinske i gradske lokalitete (u koji grad, region locirati određeni broj skladišnih objekata). 2.Mikro aspekt -precizna lokacija, do nivoa katastarske parcele u nekom prostoru, naseljenom mestu, gradu, industrijskoprivrednoj zoni, lučkom kompleksu... Utvrđivanje broja i lokacije skladišta zahteva analizu niza faktora, kao što su: 1.Saobraćajna povezanost lokacije sa okruženjem; 2.Transportno-skladišni troškovi; 3.Vrste zona opsluživanja – definisane političkoprivrednim i geografskim odrednicama; 4.Servis isporuke - vreme isporuke, tačnost isporuke, spremnost za isporuku, obuhvatnost isporuke i dr., 5.Radna snaga – posmatrana kroz mogućnost ponude stručne kvalifikovane radne snage; 6.Razvojne mogućnosti na konkretnoj lokaciji; 7.Strategije privrednog razvoja lokaliteta.

TRANSPORT Troškovi transporta u funkciji rastojanja i načina isporuke Isporuka robe do klijenta može se realizovati na 2 načina: 1.Direktno iz fabričkog kompleksa.Koristi se kada su količine isporuke za određenu lokaciju takve da mogu u potpunosti ispuniti veliko drumsko vozilo.U suprotnom,rastu troškovi transporta po jedinici robe jer se koriste manje transportne jedinice na veća rastojanja. 2.Indirektno, preko skladišta za isporuku koje se nalazi u zoni gravitacije klijenata, primaoca robe. U ovom slučaju transport se deli u dve faze: I faza: roba se za veći broj primaoca zbirno transportuje većim vozilima do skladišta za isporuku II faza: roba se manjim transportnim sredstvima, u skladu sa veličinom isporuke, u manjim količinama prevozi do primaoca robe.Skladište za isporuku takođe stvara određene troškove prihvata, prerade i manipulisanja robe, što je dodatni trošak.

PAKOVANJE Funkcije pakovanja Pakovanje kao podsistem logistike ima jaku integrativnu funkciju u logističkim lancima. 1.PROIZVODNJA Pojedinacno pakovanje(zakon,ekonomija) 2.MARKETING Zbirno pakovanje(ekologija,marketing) 3.UPOTREBLJIVOST Otpremno transportno pakovanje(proizvodnja,logistika,korisnik) 4.LOGISTIKA(zaštitna skladišna transportna manipulativna informativna)

Zadaci pakovanja: 1.održavanje temperature 9.pogodnost za informaciono obeležavanje,brzu identifikaciju i reprezentativnost 2.vazdušna izolacija 10.primenjivost 3.zaštita od korozije,prašine,hemijskih uticaja 11.ekonomicnost 4.zadržavanje količine i forme 12.pogodno za otvaranje i ponovno zatvaranje 5.otpornost na udare, pritisak, trenje 13.ponovna primenjivost 6.mogućnost zahvatanja viljuškarom,manipulisanje,ukrupnjavanje 14.ekološki ispravna 7.pogodnost za automatizaciju 15.povoljna za reciklažu 8.pogodnost za iskorišćenje površine i prostora 16.higijenski ispravna

LOGISTICKA JEDINICA Logistička jedinica, ukrupnjavanje (proizvod,komercijalno pakovanje,paket,paleta,kontejner,transportno sredstvo) 1. jedinica proizvoda 2. jedinica pakovanja 3. tovarno-manipulativna jedinica 4. transportna jedinica Zadaci 1.Omogući objedinjavanje i ukrupnjavanje robe u veće jedinice; 2.Ima standardnu formu i dimenzije; 3.Omogući i olakša primenu sredstava za manipulisanje; 4.Olakša slaganje; 5.Podrži neprekidnost u transportnom lancu od isporučioca do primaoca. Oblici 1.KONTEJNER (VELIKI KONTENER,MALI KONTENER,BOKS PALETA) 2.SKLOPIVI SANDUK 3.PALETA (BOKS PALETA,RAVNA PALETA,PALETA SA NADGRADNJOM) 4.PAKOVANA JEDINICA(RAVNA PALETA) 5.PAKOVANJE Standardi PAKET (Modul pakovanje:400 × 600 mm) PALETA (Euro paleta:800 × 1200 mm) KONTEJER (ISO konteneri:10 ft, 20 ft, 30 ft, 40 ft) IZMENJIVI TRASPORTNI SUD (Klasa A,B,C) PALETA Evropski paletni pul - EPP je udruženje koje je formirala Međunarodna železnička unije - UIC (eng. International Union of Railways)1961. godine u cilju olakšavanja razmene paleta na železnici (paleta 800x1200mm). Sa povećanjem broja članica EPP, železnice Nemačke, Švajcarske i Francuske su se odvojile i formirale EPAL (European Pallet Association). Ovim zemljama su se pridružile Belgija, Španija, Velika Britanija, Italija. CEN organizacija standardizovala je sledeće dimenzije paleta: 1. 800x1200 mm (EUR) 2. 1200x1200 mm (EUR 2) 3. 1000x1200 mm (EUR 3) 4. 800x600 mm (EUR 6) Varijante transportnog lanca 1.BEZ PROMENE TRANSPORTNOG SREDSTVA direktan prevoz 2.SA PROMENOM TRANSPORTNOG SREDSTVA prekinuti, kombinovani prevoz 2.a)SA PROMENE TRANSPORTNOG SUDA 2.b)BEZ PROMENE TRANSPORTNOG SUDA kombinovani transport (vozilo–vozilo,kontejneri raznih velicina) Kriterijumi izbora varijante transportnog lanca OCENA POGODNOSTI 1.VREDNOST I ZNAČAJ ROBE 1.KOMBINOVANI TRANSPORT 2.VREME TRANSPORTA 2.DRUMSKI TRANSPORT 3.TAČNOST TRANSPORTA 3.ŽELEZNIČKI TRANSPORT 4.TROŠKOVI TRANSPORTA 4.VODNI TRANSPORT 5.POKRIVENOST PODRUČJA MREŽOM 6.POUZDANOST TRANSPORTA 5.VAZDUŠNI TRANSPORT 7.PRAĆENJE POŠILJKE 6.CEVNI TRANSPORT 8.FLEKSIBILNOST TRANSPORTA 9.REPUTACIJA PREVOZNIKA 10.BEZBEDNOST Međuzavisnost i konflikti ciljeva u logističkim podsistemima SMANJENJE TROŠKOVA NA JEDNOM PODRUČJU Utice na POVEĆANJE TROŠKOVA NA DRUGOM PODRUČJU TRANSPORT ZALIHE PAKOVANJE ŠTETA U TRANSPORTU REALIZACIJA PORUDŽBINE TRANSPORT NABAVKA ZALIHE SERVIS KLIJENATA SKLADIŠTA ZA ISPOMOĆ ZALIHE PROIZVODNJA

Konflikt između organizacionih celina preduzeća U klasičnom sistemu preduzeća organizacione celine često su nepovezane i imaju različite ciljeve i interese. 1.UPRAVA 2.FINANSIJSKA SLUŽBA 3.NABAVNA SLUŽBA 4.TRANSPORT organizacione celine 5.SKLADIŠTE preduzeca 6.UNUTRAŠNJI TRANSPORT 7.PROIZVODNJA 8.KOMERCIJALNA SLUŽBA PODRUČJE NABAVKE teži da što veće količine robe dopremi u jednoj porudžbini, jer su tada troškovi transporta po jedinici robe najmanji PODRUČJE PROIZVODNJE teži da u jednoj seriji proizvede što više proizvoda, jer sutada troškovi proizvodnje po jedinici proizvoda najmanji PODRUČJE PRODAJE teži da bude što bliže klijentu, da se njegovi zahtevi što pre realizuju, a ovim se povećava broj skladišta za isporuku PODRUČJE TRANSPORTA teži da ima što veće količine robe za prevoz u jednom pravcu, a to znači čekanje robe, nakupljanje, zastoji u distribuciji FINANSIJSKO ODELJENJE - teži da ima što manje zaliha, a samim tim i skladišta UPRAVA PREDUZEĆA teži da ukupni troškovi preduzeća budu što manji, a kvalitet proizvodnje i logistike što veći

Troskovi logistickog sistema 1.Troškovi realizacije porudžbine 2.Troškovi pakovanja 3.Troškovi transporta 4.Troškovi skladištenja 5.Troškovi zaliha Faktori od kojih zavise logistički troškovi 1.vrste i asortimana robe 2.količine robe 3.rastojanja distribucije 4.organizacije 5. primenjene tehnologije 6.informacione tehnologije 7.vrste transporta 8.od zemlje,regiona 9.od strukture sistema 10.od metodologije utvrđivanja 11.od logističke svesti o potrebi utvrđivanja Krakteristike isporuke robe 1.ko je pošiljalac, a ko primalac 2.rastojanje 3.veličina pošiljke 4.direktnost pošiljke 5.zavisnost pošiljke 6.frekvencija pošiljke 7.određenost pošiljke 8.brojnost pošiljke 9.homogenost Rastojanje pošiljke zoniranje: *do par kilometara *50-100 km *200-300 km *1 000-2 000 km *preko 3 000, 5 000 km Veličina pošiljke (mala srednja velika) 1.pismo,paket(pravna i fizicka lica) 2.denčane posiljke(industrija trgovina) 3.kolske pošiljke(posiljalac i primalac mogu biti ista lica) 4.pošiljke izuzetno velikih dimenzija 5.specijalne teške pošiljke Direktnost pošiljke pošiljka može biti: 1.direktna (bez posrednika) 2.indirektna (preko distributera, trgovina na veliko i malo) Zavisnost pošiljke 1.nezavisna i 2.zavisna (zavisna od drugih pošiljki, vrste transporta, redova vožnje i vremenskih uslova) Frekvencija pošiljke pošiljka može biti:1 ili više puta realizovana *dešava se retko*periodično *realizuje se dnevno više puta Određenost pošiljke: 1.determinisana(tačno određeni intervali isporuke) 2.stohastična(vreme isporuke je slučajno promenjiva veličina po nekom od zakona raspodele) Brojnost pošiljke 1.pojedinačna pošiljka (realizuje se kada vremenski, kapacitativni i troškovni aspekti to omogućavaju) 2.zbirna pošiljka (realizuje se kada postoji mogućnost sabiranja zahteva, a pojedinačna pošiljka nije opravdana) Homogenost pošiljke može biti: 1.homogena i 2.nehomogena. (Homogenost se određuje sa aspekta: 1.vrste robe, artikla 2.pojavnog oblika,palete,kontejnera 3.uslova realizacije logističkih procesa 4.vremena i pravca kretanja) Zahtevi klijenata 1.osnovni zahtevi (moraju se obavezno ispuniti u protivnom sledi nezadovoljstvo klijenta) 2.prateći zahtevi (zahtevi koje klijent očekuje i biće veoma zadovoljan ako se ispune, ovi zahtevi nisu precizirani u ponudama, a razlikuju se od branše do branše) 3.posebni zahtevi (zahtevi koje klijent ne očekuje,ali ako se realizuju onda se postiza veoma pozitivan utisak) Servis isporuke robe 1.vreme isporuke: vreme od momenta sastavljanja porudžbenice do momenta ulaska robe u skladište Put(klijent,regionalni prodajni biro isporučioca,centralna obrada porudžbine,skladište za isporuku,transportno sredstvo,klijent) Operacija(prihvat porudžbine,obrada,objedinjavanje i pakovanje,pretovar i transport,uskladištenje robe kod klijenta) 2.stanje isporuke: ispunjenje zahteva klijenta i obuhvatnost jedinice poručivanja u željenom stanju isporučene robe zavisi od dva faktora:tačnost isporuke i kvalitet isporuke 3.pouzdanost isporuke: raspoloživost robe koju klijent zahteva u prihvatljivom vremenu isporuke zavisi od dva faktora: pouzdanosti radnih procesa i spremnosti za isporuku (da li iz jednog,više,centralnog skladišta) 4.fleksibilnost isporuke: učestalost, modaliteti isporuke koje definiše i koji odgovaraju klijentu zavisi od tri faktora: modaliteta porudžbenice (veličina, količina) ,modaliteta isporuke (oblik pakovanja,G) i informisanosti klijenta. Kriterijumi kvaliteta logističke usluge 1.utisak o saradniku 2.lokacija i oprema poslovnog prostora 3.redovnost održavanja 4.orjentacija na očuvanje okoline 5.sertifikat sistema za upravljanje kvalitetom 6.odgovornost saradnika 7.kompetencija saradnika 8.garancija ponude 9.različite mogućnosti komuniciranja 10.pokrivenost površine i povezanost sa mrežom u nacionalnom prostoru 11.brzina prevazilaženja problema 12.iskustvo u struci davaoca usluge 13.obrada reklamacija 14.poštovanje termina 15.kratko vreme isporuke 16.cena isporuke Logistički lanac je uređeni niz logističkih aktivnosti poručivanja, pakovanja, transporta, pretovara, skladištenja, formiranja tovarnih jedinica, sortiranja, kontrole, ukrupnjavanja, izrade prateće dokumentacije itd. 1.Logistički lanac je skup entiteta sa atributima koji ih opisuju (prostor, vreme, troškovi, nivo tehnologije). 2.Redosled i broj aktivnosti u lancu A=(LA1,LA2,LAi,LAn) su pod jakim dejstvom promenljivosti atributa koji ih opisuju. 3.Logistički lanac čine tokovi energije, informacija, ljudi i materijala. Obeležje vremenske strukture aktivnosti u logističkom lancu Karike, elementi logističkog lanca imaju različitu vremensku dimenziju:poručivanje(sekundi),pakovanje(minuti),transport(časovi),skladištenje(meseci),komisioniranje(minuti).Širok opseg različitog vremenskog trajanja aktivnosti u lancu predmet je istraživanja i optimizacije jer se smatra da je lanac realizator materijalnog toka, a materijalni tok je tok kapitala. Optimizacija logističkog lanca u prostoru konfliktnih ciljeva U lancu se istovremeno mogu naći proizvodna,trgovačka, uslužna,transportna,špediterska i ostala logistička preduzeća.Svi oni imaju svoje ciljeve i interese.Iz različitih interesa pojedinih učesnika u lancu i unutar njihovih funkcionalnih celina(službi nabavke,proizvodnje,finansija,voznog parka,skladišta),generiše se konflikt ciljeva.Logistički lanac je most koji spaja mikro - meta - makro sisteme sa težnjom uravnoteženja konflikta ciljeva učesnika u lancu.Usklađivanje različitih interesa koji se projektuju na oblikovanje,usmeravanje i realizaciju logističkog lanca nalazi se u prostoru višekriterijumskog vrednovanja i stvaranja Win-Win situacije.U „fabrikama budućnosti“ optimiziraće se samo procesi logističkih lanaca i sistema.Nove strategije su orijentisane ka optimizaciji kretanja materijalnih tokova,lokaciji logističkih sistema,novim formama kooperacije i specijalizaciji na području davanja logističkih usluga. Prostor jednovremene optimizacije logističkog sistema i lanca Cilj je proizvesti logističku uslugu na postavljeni zahtev sa što manje troškova, investicija,kapaciteta logističkih sistema i uz što kraće vreme reakcije i što veći kvalitet logističke usluge. Cilj je izbor optimalne tehnologije logističkog lanca, prilagodljive stalnim promenama u sistemu. Sabiranje homogenih zahteva u logističkim lancima Lanac kao otvoren ili zatvoren sistem ima,na svom putu realizacije, mogućnost sabiranja sa različitih aspekata homogenosti zahteva.Sabiranje lanaca u vremenu i prostoru odvija se u čvorovima i karikama lanca na celom putu kretanja robnih tokova.Sabiranje i ispomoć je često u konfliktu sa željom o zadržavanju autonomije korisnika i pokretačima robnih tokova i logističkih lanaca.Cilj optimizacije logističkih lanaca jeste ući u prostor različitih autonomnih ciljeva, uskladiti konflikte i ostvariti efekte sabiranja i ispomoći u realizaciji homogenih zahteva. Kooperacija u logističkom lancu je definisana obimom i brojem logističkih aktivnosti koje su predmet zajedničkog rada, (poručivanja,pakovanja,skladištenja,držanja zaliha,transporta,sortiranja,komisioniranja i informacionih i kontrolnih aktivnosti) Razlozi nastanka kooperacije: 1.kompleksnost zadataka u transportnom lancu 2.zahtevi za većim kvalitetom 3.specijalizacija rada 4.ekonomski ciljevi za jeftinijim transportom 5.prostorna disperzija sistema Učesnici u kooperaciji: 1.korisnici transportnih usluga 2.nosioci prevozno-transportnih usluga 3.špediterska preduzeća 4.nosioci skladišnih, manipulativno-pretovarnih usluga Kooperacija moze biti 1.prosta (svaki učesnik obavlja sve operacije da bi realizovao transportnu uslugu) 2.složena (svi učesnici su specijalizovani, više njihučestvuje u davanju kompleksne usluge) Forme kooperacije: 1.horizontalna(sabiranje zahteva u vremenu i prostoru) 2.vertikalna (kooperacija između transportnih preduzeća ili speditera i korisnika) 3.dijagonalna (zajednički rad između različitih transportnih tehnika i tehnologija, prvenstveno se odnosi na transportne lance u tehnologijama intermodalnog transporta) Oblici kooperacije 1.ekonomski 2.tehnološki 3.tehnički 4.organizacioni 5.informacioni Nivoi kooperacije 1.planiranje 2.realizacija 3.kontrola Područja kooperacije 1.transport 2.skladištenje 3.zalihe 4.pretovar

Efekti kooperacije 1.Smanjenje nepotrebno dupliranih logističkih sistema kao na primer,veći broj skladišta u logističkom lancu od proizvodnje do potrošnje 2.Smanjuju se zalihe u procesu distribucije robe 3.Koncentracija u tokovima omogućava primenu savremenih tehnologija i racionalizaciju obavljanja logističkih aktivnosti 4.Ubrzava se protok materijala kroz procese distribucije, 5.Bolje se koriste kapaciteti logističkih sistema, 6.Smanjuju se ukupne investicije u izgradnju logističkih sistema, 7.Smanjuje se rizik pri ulaganju u logističke sisteme, 8.Smanjuje se kapital vezan u logističke sisteme i zalihe i povećava se kapital za ulaganja u profitabilnije proizvodne sisteme, 9.Povećava se kvalitet usluge koji orijentisanih ka „vučenim tokovima“, 10.Povećava se fleksibilnost logističkih sistema 11.Smanjenje logističkih troškova u distribuciji robe i povećanje kvaliteta isporuke povećavaju konkurentsku moć industrijskih preduzeća na nacionalnom i međunarodnom tržištu. Logistika trgovine obuhvata planiranje,premeštanje i upravljanje robim,teretnim,transportnim i informacionim tokovima od izvorišta do odredišta.Trgovina se deli na trgovinu na veliko i na malo. Logistika trgovine pripada oblasti logistike distribucije. Logistika distribucije,odnosno logistika plasmana gotovih proizvoda,ima zadatak da organizuje sistem distribucije koji će maksimalno uskladiti ponudu i potražnju proizvoda i usluga između proizvodnje,trgovine i krajnjeg korisnika. Trgovina na veliko dobavljaci (proizvodjaci i uvoznici) a kupci (maloprodajni objekti i preradjivacka industrijama) Dobavljači i kupci trgovine na veliko su uvek samo pravna lica. Zadatak logistike veleprodaje je nabavka tražene robe i njena isporuka u odgovarajućoj količini i kvalitetu na pravo mesto u određeno vreme po prihvatljivoj ceni,a sve u cilju opredeljivanja maloprodaje i njenih kupaca za robu koja odgovara interesima trgovine na veliko.Trgovina na malo dobavljaci(proizvodjaci uvoznici veletrgovine i maloprodaje) a kupci (ljudi tj.kupci) Razlike tokova u trgovini na veliko i malo su:1.količini 2.broju artikala 3.logističkoj jedinici 4.frekvenciji isporuke 5.homogenosti robe Problemi u logistici trgovine 1.Dosledna isporuka robe maloprodajnom objektu 2.Velike zalihe 3.Slaba primena softverske podrške logističkim tokovima 4.Slabo iskorišćenje prodajnog prostora 5.Visoki logistički troškovi 6.Nedostatak robe u prodajnom objektu 7.Loša vremenska struktura u logističkom lancu 8.Mala fleksibilnost logističkog sistema 9.Dugo vreme isporuke robe do prodajnog objekta 10.Otežana isporuka robe 11.Krađa robe 12.Mali stepen normiranja i tipizacije 13.Prazne povratne vožnje 14.Nedostatak infrastrukture 15.Štete pri isporuci. Faktori koji utiču na oblikovanje logističkih trgovačkih lanaca su: 1.vrsta prodaje (prodaja na veliko ili malo), 2.asortiman 3.vrsta prodajnog objekta 4.lokacija prodajnog objekta 5.strategija prodaje 6.zahtevi kupaca oko isporuke Robni tokovi objekata trgovine na malo 1.isporuka osnovne robe za objekat 2.sakupljanje osnovne robe od objekta 3.transfer osnovne robe između objekata 4.isporuka pomoćne robe za objekte 5.sakupljanje i isporuka novca 6.sakupljanje otpada od objekta 7.sakupljanje i isporuka pošte 8.sakupljanje druge robe od objekta 9.isporuka robe od objekta do kupca( na kućnu adr) Marketing kanal predstavlja niz učesnika između proizvođača i potrošača koji izvršavaju određene akcije u cilju ispunjenja marketing zadatka,odnosno prodaje proizvoda na način da interesi svih učesnika budu zadovoljeni.Učesnici mogu biti proizvođači,trgovački posrednici (veletrgovina) i trgovina na malo. Marketing kanali se dele na direktne i indirektne. Distributivni kanali Fizički distributivni kanal predstavlja niz aktivnosti transporta,pretovara,skladištenja,zaliha,konsolidacije i dekonsolidacije.Provajderi fizičke distribucije deluju samostalno ili u spoju sa drugim provajderima.Suma usluga logističkih provajdera formira fizičku distributivnu uslužnu mrežu koja ima prostornu i vremensku dimenziju.Fizički distributivni kanali mogu se odvijati preko specijalizovanih distributivnih centara,koji mogu biti u vlasništvu različitih učesnika.Ovi transfer centri se zovu distributivni,logistički centri,a u zavisnosti od funkcija na području grada često dobijaju naziv city logistički terminali. Direktna distribucija Roba se transportuje od pošiljaoca do primaoca bez posredničkog pretovara i skladištenja i bez konsolidacije.Ako veličina isporuke varira, veća je verovatnoća da se transportni kapaciteti ne koriste na optimalan način jer nema konsolidacije, a ako je isporuka uvek slične veličine, postoji mogućnost da se transportni kapaciteti prilagode toj veličini i tada se koriste mnogo efikasnije.Indirektna distribucija Između pošiljaoca i primaoca isporuke uključuju se posrednici za skladištenje,sortiranje i komisioniranje robe u cilju optimizacije transportnih tokova.Indirektna distribucija omogućava konsolidaciju, a konsolidacija robnih tokova omogućava efikasnije izvršenje usluge.Fizički distributivni posrednik može biti vezan za pošiljaoca ili primaoca robe, a može biti i logistički provajder.Tipovi distributivnih kanala 1.direktna distribucija 2.kanali sa distributivnim centrom snabdevača 3.kanali sa distributivnim centrom primaoca 4.kanali sa distributivnim centrom u vlasništvu treće strane,logističkog provajdera 5.miksovani kanali sa distributivnim centrima u vlasništvu pošiljaoca, primaoca i treće strane. Izbor kanala distribucije Karakteristika pošiljke (karakteristike marketing kanala i karakteristike proizvoda) Geografskih karakteristika (distanca između pošiljaoca i primaoca i tip destinacije u kojoj se nalazi primalac) Ne postoji jedna relacija između marketing i distributivnog kanala,kao ni između određenog proizvoda i distributivnog kanala. Proizvodi kojima se trguje unutar jednog marketing kanala mogu biti distribuirani različitim distributivnim kanalima, zbog različitih tržišnih uslova, a sa druge strane, jedan tip distributivnog kanala može se koristiti za realizaciju različitih marketing kanala. Indirektna distribucija podrazumeva neku formu konsolidacije u:distributivnom centru ili toku vožnje.Konsolidovani transport završava se dekonsolidacijom robe opet ili u centru ili u toku vožnje. U centralizovanim distributivnim mrežama svi snabdevači isporučuju robu u jedan centralni DC i sve destinacije se opslužuju iz ovog centra.U decentralizovanim distributivnim mrežama pojavljuje se veći broj DC-a koji su bliži destinacijama.Ovaj sistem podrazumeva decentralizovano skladištenje robe.Snabdevači mogu isporučiti robu samo za jedan DC, a od njega roba se distribuira do drugih lokalnih ili regionalnih DC-a ili lokalnih ili regionalnih destinacija. Modeli snabdevanja trgovačkih objekata 1.direktna isporuka 2.centralno skladište 3.tranzitno skladište 4.cross docking E-trgovina Šira definicija e-trgovine obuhvata razmenu poslovnih informacija,održavanje poslovnih odnosa i vođenje poslovnih transakcija sredstvima telekomunikacionih mreža.Uža definicija obuhvata kupovinu i prodaju,usluga i informacija putem mreže, Razlike logistike elektronske i tradicionalne trgovine 1.Veći obim porudžbina, manja pojedinačna porudžbina 2.Više proizvoda 3.Više ljudi 4.Slanje upakovanih proizvoda 5.Uloga distributivnog centra Interesi i ciljevi učesnika e-trgovine Pošiljalac maksimizacija profita kroz smanjenje vremena realizacije porudžbine,kao i smanjenje troškova neispunjenja zahteva korisnika.Davaoci logističke usluge minimizacija logističkih troškova Korisnici maksimizacija koristi kupovinom omiljenih proizvoda po povoljnim cenama i poboljšanje životne sredine.Državni organi maksimizacija koristi za celo društvo (bruto društvena korist – bruto društveni troškovi) kroz izgradnju logističke infrastrukture. Isporuka proizvoda kupljenih putem interneta U okviru on-line trgovine mogu se uočiti dva modela isporuke naručenih proizvoda: 1.model realizacije logističkih aktivnosti u postojećim prodavnicama 2.model realizacije logističkih aktivnosti u za to određenim centrima koji su specijalno konstruisani za potrebe e-trgovine.Sa stanovišta pošiljaoca,primaoca i davaoca logističke usluge,rešenja koja podrazumevaju postojanje objekta koji je izdeljen na posebne „fioke“ su najprihvatljivija:

1.E-BOX 2.Kula 24 3.DHL PackStation. Problem troškova “poslednje milje” u distribuciji rešava se uvođenjem mesta za preuzimanje isporuke od strane kupca Kula24 ili Tower24.Kupac pri porudžbini robe bira mesto preuzimanja.Po obavljenoj isporuci robe do Kule24, kupac se mob-telefonom ili email-om obaveštava da može da podigne isporuku u narednih 48 sati. Mesto i uloga logistike proizvodnje u logističkom lancu Logistika proizvodnje nalazi se između log nabavke i log distribucije. Proizvodna logistika obuhvata sve procese i aktivnosti vezane za:1.snabdevanje proizvodnih procesa ulaznim materijalima, i 2.prihvat i otprema gotovih proizvoda.Osnovni zadatak proizvodnih procesa je da se realizuje kvantitativna i kvalitativna promena na proizvodu, a u cilju dobijanja željenih proizvoda.Logistika proizvodnje mora da obezbedi efikasno odvijanje svih aktivnosti i procesa vezanih za kretanje materijala u svim fazama proizvodnog procesa. Povezanost logističkih i proizvodnih procesa Logističke aktivnosti su međusobno vrlo tesno povezane sa ostalim procesima proizvodnje. U nekim slučajevima radi se o potpuno nerazdvojnim procesima i aktivnostima.Ova uska povezanost je posebno naglašena kod tokova materijal u samom proizvodnom procesu, gde se pod tokom materijala pored procesa transporta, skladištenja i manipulisanja,podrazumevaju i procesi obrade materijla(proizvoda).Nekada je vrlo teško razgraničiti šta su proizvodne, a šta logističke aktivnosti(materijal se kreće i obrađuje istovremeno). Osnovna obeležja tokova i procesa logistike proizvodnje (složenost tokova) 1.veliki broj tokova i logističkih aktivnosti na relativno malom prostoru 2.veliki broj ukrštanja tokova materijala u pojedinim fazama procesa proizvodnje 3.veliki broj ukrštanja tokova sredstava unutrašnjeg transporta 4.vrlo mala rastojanja transporta 5.širok spektar pojavnih oblika materijala i proizvoda 6.relativno male jedinice rukovanja robom 7.velika učestalost aktivnosti zahvatanja,premeštanja, međuskladištenja i odlaganja materijala. ***Ova obeležja odslikavaju kompleksnost tokova materijala i logističkih procesa u okviru proizvodnih sistema.Po ovim obeležjima se tokovi unutrašnjeg transporta razlikuju od tokova spoljnog (javnog) transporta. Navedena obeležja (specifičnosti) tokova unutrašnjeg transporta postavljaju vrlo stroge zahteve pred logistiku proizvodnje. Kompleksnost logističkih zadataka,proizilazi iz niza faktora vezanih za sam proizvodni proces: 1.česta promena asortimana u procesima proizvodnje 2.veličina proizvoda se smanjuje,a povećava asortiman 3.sve je veća udaljenost mesta proizvodnje i mesta potrošnje 4.sve više je prisutna međunarodna podela rad u pojedinim industrijskim granama.Kompleksnost logističkih procesa proizilazi i iz sukoba intenersa između pojedinih podsistema preduzeća. Jaka veza logističkih i proizvodnih procesa nameće potrebu primene sistemskog pristupa i jednovremenog i sveobuhvatnog rešavanja problema,a u cilju ostvarenja optimalnog rešenje.Oštra konkurencija na tržištu i nove tedencije u procesima proizvodnje doveli su do novih trendova u logistici koji se ogledaju kroz napuštanje tzv. guranog toka i prelazi tzv. strategiju vučenog toka.Osnovni cilj proizvodnje, logistike, marketinga i prodaje je da se željeni proizvod proizvede i proda uz što manja ukupna ulaganja (uz što manje ukupne troškove). Osnovne vrste proizvodnih procesa: Prema karakteru proizvodnih procesa:1.proizvodnja energ. 2.prerada/obrada metala 3.montaža automobila 4.prehrambena ind. Prema tržišnim zahtevima za proizvodnjom: 1.proizvodnja za poznatog kupca, 2.proizvodnja za nepoznatog kupca. Prema obimu proizvodnje: 1.masovna proizvodnja 2.serijska proizvodnja 3.pojedinačna proizvodnja. Prema nivou automatizovanosti:1.robotizovana 2.automatizovana 3.poluautomatizovana 4.manuelna. Prema tipu organizacije proizvodnje: 1.radionička proizvodnja 2.protočna proizvodnja 3.proizvodnja u radnim centrima. Uticaj tipova proizvodnje na kompleksnost logističkih zadataka Kompleksnost logističkih zadataka direktno zavisi od tipa organizacije proizvodnje.Najsloženiji su logistički procesi i zadaci u okviru radioničke proizvodnje, a najjednostavniji u okviru protočne proizvodnje.Za proizvodnju u radnim centrima može se reći da generiše srednje kompleksne zahteve za logistikom. Uticaj radioničke proizvodnje na logističke zadatke Radna mesta raspoređena prema srodnosti proizvodnih operacija na materijalu.Radna mesta se objedinjavaju u radionice, a ovakva proizvodnja prouzrokuje: 1.veliki broj transportnih procesa 2.veliko ukrštanje tokova materijala 3.veliki broj povratnih tokova 4.međuskladištenje materijala 5.zastoji, čekanje i vremenske gubtke, zbog neusklađenosti tehnoloških operacija. Uticaj protočne proizvodnje na logističke zadatke Raspored radnih mesta prema redosledu operacija.Primenjuje se kod serijske proizvodnje gde su operacije na predmetima rada tehnološki povezane u uređen niz. Protočna proizvodnja obezbeđuje: 1.kontinualne tokove materijala, 2.usaglašen kapacitet radnih mesta 3.veliku proizvodnost 4.minimalno ukrštanje tokova materijala 5.smanjene zahteve za odlaganjem i skaldištenjem materijala. Uticaj proizvodnje u radnim centrima na logističke zadatke Radna mesta prostorno se grupišu u proizvodne jedinice, ali sa različitim funkcijama unutar grupe.Pogodnost ovog tipa proizvodnje, ogleda se kroz: 1.znatno skraćivanje transportnih puteva 2.smanjenje ukrštanja tokova 3.manji broj tokova 4.smanjen broj transportnih, skladišnih i manipulativnih operacija. Just in time koncepcija je sveobuhvatan pristup rešavanja problema,čiji je cilj povećanje kvaliteta i poboljšanje vremeske komponenete na području nabavke,proizvodnje i distribucije.Cilj je eliminisati sve gubitke u logističkom lancu,pri čemu se pod gubicima podrazumevaju aktivnosti koje ne stvaraju dodatnu vrednost proizvodu.Teži se minimizaciji vremenske komponenete i ukupnih troškova.JIT koncept teži izbegavanju proizvodnje i isporuke proizvoda sve do momenta, kada se oni traže na tržištu. Osnovni efekti primene JIT koncepta:1.skraćenje vremena trajanja proizvodnog procesa u 80- 90 % slučajeva 2.smanjenje zaliha(sirovine i poluproizvodi u 35 - 75 % slučajeva,u proizvodnji u 30 -90 % slučajeva,gotovi proizvodi u 50 - 90 % slučajeva) 3.skraćenje vremena pripreme proizvoda u 75 - 90 %slučajeva 4.povećanje kvaliteta 5.smanjenje ukupnih troškova 6.teži se minimizaciji vremenske komponenete i ukupnih troškova. Preduslovi uvođenja JIT koncepta: 1.prihvaćena strategija u celom preduzeću 2.čvrsto povezivanje sa dobavljačima 3.smanjen broj dobavljača 4.pravi materijal mora biti u pravo vreme na pravom mestu 5. potpuni kvalitet 6.visoka osposobljenost radnika 7.posebi resursi,tehnologija i informatika 8.posebna filozofija proizvodnje i psihologija zaposlenih. Postoje tri varijante isporuke:1.standardna jit isporuka (dopremljeni delovi u fabriku) 2.doprema materijala do mesta korišćenja(do radnog mesta) 3.isporuka preko integrisanog logističkog centra Make or Buy koncepcija (MOB koncepcija) i analiza daje odgovore na pitanja da li sve materijalne i uslužne proizvode proizvoditi ili neke je opravdano kupiti na tržištu.Donosi odluke vezane za razvoj pojednih proizvodnih,logističkih i drugih resursa i podsistema.Analiza je zasnovana na oceni tržišne,ekonomske i tehnološke opravdanosti razvoja,nabavke ili izgradnje resursa.Make or buy analiza na području proizvodnje daje odgovore na pitanja: 1.koje proizvode je opravdano proizvoditi u spostvenim pogonima, a koje kupiti na tržištu 2.koje komponenete proizvoda je opravdano proizvoditi u spostvenim pogonima, a za koje je opravdano angažovati kooperanta ili nekog drugog proizvođača.Make or buy analiza na području logistike daje odgovore na pitanja: 1.koje skladišne kapacitet je potrebo razvijati u spostvenim fabričkim kompleksima,a usluge skladištenja je opravdano kupovati na tržištu(skladišni sistemi, robni terminali) 2.koji i kakav vozni park za spostvene potrebe je opravdano razvijati,odnosno koje transportne zadatke je potrebno prepustiti profesionalnim transportnim kompanijama 3.koju i kakvu mehanizaciju pretovara je opravdano nabavljati.