Organizacija Prevoza Putnika i Robe

1.Ponavljajuci put voznje 3.1. Ponavljajući prevozni put Ponavljajući prevozni put je takvo kretanje vozila pri vršenju transportnog procesa gdje se vožnje ponavljaju istim prevoznim putem između dvije tačke. Kod ponavljajućih prevoznih puteva vožnja može biti: 1. u jednom smjeru sa teretom, 2. u oba smjera sa teretom i 3. sa djelimičnim iskorištenjem pređenog puta u jednom ili oba smjera. U svim narednim slučajevima garaža može biti: 1. van prevoznog puta između terminusa i izvan terminusa A i B, 2. van prevoznog puta i nije između terminusa A i B, 3. negdje na prevoznom putu. Bitno je da od položaja garaže u odnosu na prevozni put zavisi da li će vozilo u toku dana trošiti nulto vrijeme za savlađivanje nultih kilometara ili će se nulti kilometri nalaziti na prevoznom putu, pa se nulto vrijeme neće odbijati, jer je uključeno u obrt vozila.

3.1.1. Ponavljajući prevozni put sa povratnom praznom vožnjom sa položajem garaže van prevoznog puta između terminusa A i B

Ovaj prevozni put naziva se prost – ponavljajući, jer se u toku rada transportnog sredstva za vrijeme jednog obrta obavi samo jedna vožnja sa teretom. U slučaju ponavljajućeg itinerera sa povratnom praznom vožnjom, u toku jednog obrta vozila ostvaruju jednu vožnju (Slika 1.) U ovom slučaju broj vožnji sa teretom Zλ = Zo + 1. Vozilo se sa posljednje vožnje sa teretom ne vraća u terminus A, već se nultim kilometrima Kn2 vraća u garažu.

Slika 1. Ponavljajući prevozni put sa povratnom praznom vožnjom sa položajem garaže van prevoznog puta između terminusa A i B

Slika 2. Ponavljajući prevozni put sa povratnom praznom vožnjom sa položajem garaže izvan prevoznog puta sa strane od terminusa

Karakteristični izmjeritelji su:

Ovaj slučaj se može predstaviti kao na sl.3

. Slika 3. Ponavljajući prevozni put sa povratnom praznom vožnjom sa položajem garaže na prevoznom putu između terminusa A i B

3.1.2. Ponavljajući prevozni put sa prevoženjem robe u oba smjera na cijeloj dužini puta

Kod ponavljajućeg itinerera sa transportom u oba smjera u toku obrta vozila ostvaruju se dvije vožnje sa teretom Z0 = 2Z0. Ovdje položaj garaže nema uticaja na odnos broja vožnji i obrta i nije bitno da li prevoz započinje iz tačke A ili B. Nulti pređeni put će biti jednak dvostrukom rastojanju od garaže do tačke u kojoj se vrši prvi utovar vozila.

Slika 4. Ponavljajući prevozni put sa prevoženjem robe u oba smjera na cijeloj dužini puta

3.1.3. Ponavljajući prevozni put sa prevoženjem robe u oba smjera i sa djelimičnim iskorištenjem pređenog puta

Slika 5. Vrste ponavljajućih prevoznih puteva sa djelimičnim iskorišenjem pređenog puta u povratnoj vožnji a) i b) Smaknuti pređeni put sa djelimičnim iskorištenjem pređenog puta u oba smjera c)

Slika 6. Ponavljajući prevozni put sa djelimičnim iskorištenjem prevoznog puta u povratnoj vožnji sa položajem garaže van prevoznog puta

Slika 7. Ponavljajući prevozni put sa djelimičnim iskorištenjem pređenog puta u povratnoj vožnji sa položajem garaže van prevoznog puta između terminusa A i B

Slika 8. Položaji garaže u odnosu na liniju. Ponavljajući prevozni put sa djelimičnim iskorištenjem pređenog puta u povratnoj vožnji i položajem garaže

2.Radijalni ili zrakasti put voznje 3.2. Radijalni prevozni put

Slika 9. Radijalni prevozni put

3.Prstenasti put voznje 3.3. Prstenasti prevozni put

Slika 10. Oblici prstenastog prevoznog puta

8.Podela putnickog saobracaja

Putnicki saobracaj se deli na vise nacina, kao sto je to slucaj i sa teretnim.Osnovna podela je sledeca a) Prema teritoriji na kojoj se obavlja, putnicki saobracaj se deli na: - unutrasnji - medjunarodni Unutrasnji saobracaj podrazumeva prevoz putnika na teritoriji jedne drzave. U unutrasnjem saobracaju se omogucava najbrzi i najsigurniji prenos i urucenje u propisanim i garantovanim rokovima. Bezbedan prenos posiljke, bilo da su dokumenta ili roba, organizovan je postanskom mrezom, najsavremenijim vozilima i visoko profesionalnim radnicima posebno obucenim za tu vrstu posla. Zavisno od teritorije na kojoj se obavlja, unutrasnji saobracaj se deli na: - gradski, - prigradski i - medjugradski Gradski (mesni) saobracaj ima zadatak da prevozi putnike na teritoriji grada (mesta), a karakterisu ga relativno mala duzina linija, cesto zaustavljanje vozila, veliki broj putnika i njihova izmena, male brzine itd.

Na linijama gradskog saobracaja uvek radi veci broj vozila koji se krecu po utvrdjenom redu. Prigradski saobracaj sluzi za vezu prigradskih naselja sa gradom. Karakterise se duzim linijama, vecim rastojanjima izmedju stanica, a, s tim u vezi, i vecim brzinama. Osim toga kolebanja broja putnika na ovim linijama u toku dana po smerovima su veoma izrazena sto nije slucaj sa gradskim saobracajem. Na primer, u jutarnjim casovima znatno je veci broj putnika koji iz prigradskih naselja putuju prema gradu nego obratno. To su zaposleni ljudi koji putuju u grad na posao, djaci, studenti. U popodnevnim casovima situacija je obratna. Da li ce neka linija biti prigradska ili medjugradska ne moze se odrediti duzinom linije, kao sto postoje neke predlozene norme, vec se to utvrdjuje na osnovu broja putnika i povezanosti (zavisnosti) nekog podrucja od grada. Prema tome, duzine prigradskih linija mogu biti vrlo razlicite. Medjugradski (medjumesni) saobracaj sluzi za povezivanje dva udaljena grada ili mesta, ili vise njih koji za to imaju potrebu. Ovaj saobracaj se karakterise velikim rastojanjima i medjusobnim rastojanjem stanica, na kojima se vozila duz zadrzavaju, velikim brzinama prevoza i maksimalnom udobnoscu. 9.Mobilnost stanovnistva Karaktetistike putnickog saobracaja Osnovne karakteristike putnickog saobracaja su:

- mobilnost stanovnistva, - promet putnika i - protok putnika MOBILNOST STANOVNISTVA Pod mobilnoscu stanovnistva podrazumeva se prosecan broj putovanja po jednom stanovniku u toku godine. Mobilnost je vrlo vazan faktor u planiranju putnickog saobracaja, narocito gradskog. Dobija se teorijskim proracunima ili iz statistickih podataka. Mnozenjem broja stanovnika nekog grada sa mobilnoscu dobija se ukupna velicina putnickog prevoza u toku godine. Naspram staticnih drustava u kojima vecina stanovnistva ceo zivot provede u mesu rodjenja i neposrednoj okolini, moderna drusštva su visestruko mobilna. Iako je najveca mobilnost na relaciji selo-grad, 19. i 20. vek

su karakterisale velike migracije iz jedne u drugu drzavu, odnosno kontinent. Pri tome su najvaznije vanevropske migracije, kojima je i izvrsena svojevrsna evropeizacija sveta i sirenje (pa i nametanje) evropske kulture i vrednosti. Mobilnost stanovnistva zavisi od niza faktora, kao sto su: - demografske karakteristike podrucja ( broj stanovnika, velicina domacinstava, starosna struktura stanovnika itd.) - socio – ekonomska struktura stanovnika ( struktura stanovnika prema zaposlenosti, narodnom dohotku, stepenu motorizacije itd.) - karakteristike podrucja opsluge i kvaliteta transportnog sistema ( duzina putovanja, pristupacnost TS u prostoru i vremenu, brzina putovanja, komfor itd.) - administrativni privredni u kulturni znacaj, - velicina (povrsina) teritorije, - razmestaj privrednih, kulturno – prosvetnih i trgovackih objekata na toj teritoriji, - kulturni i materijalni nivo stanovnistva, - prilagodjenost linija potrebama stanovnistva itd. U sledecoj tabeli date su priblizne vrednosti mobilnosti stanovnistva u zavisnosti od velicine grada (prema inz. Zilbertalu): Broj stanov. x 103 50 100 200 400 800 1600

Povrsina grada u km2 8 16 30 50 80 150

Mobil nost stanov nika 200 250 300 350 400 450

Srednja duzina put. u km 1.6 1.8 2.1 2.4 2.8 3.2

Od kako je nastao, covek je stalno imao potrebu za kretanjem radi zadovoljenja razlicitih ciljeva.Prvo je to bilo kretanje s osnovnim ciljem obezbedjenja hrane, a kasnije s veoma razlicitim ciljevima vezanim za rad, obrazovanje, kulturu, za bavu, rekreaciju, kupovinu itd.Savremenu civilizaciju karakterise veoma velika pokretljivost – mobilnost njenih stanovnika. Osnovni kvantitativni pokazatelj kojim se iskazuje pokretljivost stanovnika odredjenog podrucja je mobilnost stanovnika. U najopstijem smislu, pod mobilnoscu se podrazumeva srednji broj putovanja po stanovniku u jedinici vremena, a moze se dobiti iz odnosa broja putovanja stanovnika u jedinici vremena (P) i broja stanovnika (B): Ako se u broj putovanja (P) uracunavaju samo putovanja realizovana odredjenim nacinom – vidom transporta, npr., pesice, nekim transportnim sredstvom, sredstvima javnog transporta ili svim sredstvima, mozemo govoriti o pesackoj, odnosno transportnoj monilnosti, mobilnosti u JGPP, ili o tzv. opstoj mobilnosti. Mobilnost se moze moze odredjivati i za odredjene grupe ljudi, npr., zaposlene, studente, djake, itd. i tada govorimo o radnoj mobilnosti, mobilnosti studenata ili djaka. Ona se moze iskazivati za stanovnike odredjenog podrucja – grada, predgradja ili sireg regiona i sl., kada se radi o mobilnosti u gradskom, prigradskom ili medjugradskom transportu itd. Jedinice vremena za koje se iskazuje mobilnost najcesce su godina, mesec ili dan, kada se radi o godisnjoj, mesecnoj ili dnevnoj

mobilnosti. Mobilnost je veca tamo gde je drustvo razvijenije, gde postoji visi standart stanovnika i bolji kvalitet transportnih sistema. Dakle mobilnost raste s razvijenoscu drustva. 22.Autobuske stanice KORISNICI AUTOBUSKIH STANICA Korisnici jedne autobuske stanice su veoma razliciti i oni se razlikuju po broju, koncentraciji, vremenu zadr`avanja, ciljevima i zahtevima. Da bi se izvrsilo utvrdjivanje strukture i kapaciteta autobuske stanice, neophodno je detaljno definisati njene korisnike i utvrditi njihove zahteve. Sve korisnike autobuske stanice mo`emo, sobzirom na njihove zahteve podeliti u tri osnovne grupe: 1.Putnici, pratioci, i posetioci. 2.Osoblje zaposleno na autobuskoj stanici. 3.Vozacko osoblje. ZAHTEVI PUTNIKA, PRATIOCA I POSETILACA Zahtevi ovih korisnika jedne autobuske stanice su veoma slicni i mogu se podeliti u dve osnovne grupe: A) Osnovne u koje spadaju: 1.Prijem i otprema ovih korisnika sbobzirom na nacin dolaska. 2.Kupovina ili rezervacija karata, informisanje, cuvanje prtljaga, neophodno zadrzavanje, upotreba toaleta i sl. 3.Ukrcavanje ili iskrcavanje putnika i smestanje ili preuzimanje prtljaga. B) Pratece u koje spadaju: 1.Ugostiteljske usluge, usluge u prodavnicama, ostale usluge, zabava, higijena i sl. Stanicni pretprostor, predstavlja prostor ispred autobuske stanice koji ima cilj da obezbedi prihvat i otpremu korisnika autobuske stanice i njegov sadrzaj zavisi od nacina dolaska korisnika na stanicu. Autobuski prostor, predstavlja deo autobuske stanice koji ima cilj da obezbedi prihvat i otpremu autobusa uz istovremeno ukrcavanje i iskrcavanje putnika , smestaj i preuzimanje prtljaga.