Odpowiedzi Do Testow

Pojęcie kultury – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Natura: kamień, góra, klif nadmorski Kultura: ogród francuski, piramida Cheopsa, szkółka leśna Natura – pierwotny stan przyrody nie noszący śladów ingerencji człowieka. Homo religiosus to określenie człowieka religijnego, przekonanego, że wiara i obrzędy nadają sens jego życiu. Animal symbolicum to istota posługująca się symbolami związanymi m.in. z mitami. Homo ludens to termin nazywający istotę zdolną do zabawy i odczuwania radości. Definicja Cycerona ujmowała kulturę w wąskim zakresie i wartościująco, jako zbiór cennych dokonań własnej nacji, umożliwiających budowanie życia społecznego (np. pismo, sztuka czy prawo). Natomiast obecnie stosujemy definicję szeroką i opisową, wedle której kulturą są wszelkie przejawy ludzkiej aktywności dziedziczonej pokoleniowo oraz przyswojonej przez całe społeczności. • etnografia – opis warunków społecznych, etnicznych i historycznych, które kształtują kulturowy wymiar życia człowieka • antropologia kulturowa – analiza na podstawie badań terenowych zróżnicowanych w zależności od kultury m.in. wzorców, wartości i norm, które składają się na system kultury jako całości • kulturoznawstwo – badanie w oparciu o zdobycze wielu nauk (np. socjologii, antropologii czy literaturoznawstwa) wszystkich obszarów działalności człowieka, związanych przede wszystkim z życiem codziennym, a także ze sztuką Kultura materialna: obraz malarski, grzebień, maszyna drukarska Kultur duchowa: islam, zasady savoir vivre’u, język polski Artefakt kultury – przedmiot stworzony przez człowieka, mający zastosowanie oraz formę warunkowaną kulturą, w jakiej powstał, łączący w sobie aspekt materialny i duchowy tej kultury. Reportaże o najnowszych wydarzeniach w świecie sztuki, a także sprawozdania z premier teatralnych i kinowych możemy obejrzeć w programach kulturalnych. Nasz sposób bycia w trakcie spotkań rodzinnych oraz przyjacielskich jest zachowaniem kulturowym, wynikającym z zasad, które zostały nam wpojone dzięki wychowaniu, a także przebywaniu w określonej grupie społecznej. sacrum • kościół • cmentarz • Grób Nieznanego Żołnierza profanum • sklep • kino • droga osiedlowa Czas święty od świeckiego różni się tym, że przebiega w ściśle określonych ramach wyznaczonych przez cyklicznie powtarzające się okresy w roku kalendarzowym oraz przez ustalone rytuały i zwyczajowe czynności, związane z sensem danego święta. Czas święty jest okresem wypełniania obowiązków wobec bóstwa, a wykres jego struktury miałby kształt koła. W czasie świętym, wedle wierzeń społeczności pierwotnych, reaktualizowany jest mit, dzięki czemu świat jest stwarzany na nowo.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Pojęcie kultury – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Natura: potok górski, muszla, grota skalna Kultura: staw hodowlany, park, skwer Natura – pierwotny stan przyrody nie noszący śladów ingerencji człowieka. Homo faber to określenie istoty zdolnej do twórczości, wytwarzania i pracy. Animal symbolicum to istota posługująca się symbolami, m.in. związanymi ze sztuką. Homo consumens to nowy termin oznaczający jednostkę konsumującą masowo produkowane dobra użytkowe. Cywilizacja to szeroko rozwinięta kultura, budowana w ciągu setek lub tysięcy lat przez wielkie skupisko ludności na rozległym terenie. Oznacza poziom rozwoju kultury, w którym pielęgnowane jest bogate dziedzictwo przeszłych pokoleń, a ludzie zajmują się dziedzinami związanymi z posiadaniem czasu wolnego, nieuzależnionego od walki o przetrwanie. Bronisław Malinowski, Miracea Eliade, Stefan Czarnowski, Oskar Kolberg Miracea Eliade był rumuńskim religioznawcą, który opracował zagadnienie historii religii, a ponadto stworzył termin homo religiosus. Kultura materialna: kombinerki, katedra, mikser Kultura duchowa: bajka o Kopciuszku, teoria Einsteina, pacyfizm Artefakt kultury – przedmiot stworzony przez człowieka, mający zastosowanie oraz formę warunkowaną kulturą, w jakiej powstał, łączący w sobie aspekt materialny i duchowy tej kultury. Teatry, kina, filharmonie i inne instytucje kulturalne są społeczeństwu niezbędne, by kształtować i zaspokajać jego potrzebę obcowania ze sztuką, twórczością i pięknem. Kulturowe wzorce zachowania wobec ludzi starszych i słabszych są jednymi z najważniejszych, umożliwiających zrównoważony rozwój społeczeństwa. przestrzeń dospołeczna • miejski dom kultury • herbaciarnia • klub muzyczny przestrzeń osobista • granice naszego ręcznika na plaży • biurko nauczyciela w trakcie lekcji • kabina prysznicowa, kiedy z niej korzystamy Ciało staje się znakiem kultury poprzez jego ubieranie, nadawanie mu określonych kształtów dzięki ćwiczeniom, upiększanie go zgodnie z kanonami wyglądu lub w opozycji wobec nich, np. poprzez tatuowanie, kolczykowanie czy farbowanie włosów. Jego czysty, schludny wygląd oraz nasza kontrola nad jego odruchami świadczą o opanowaniu przez nas reguł życia społecznego, a wszelkie elementy stroju mają sygnalizować nasze miejsce w zbiorowości oraz nasz światopogląd.

2.

3.

4. 5.

6.

7.

8.

Typy kultury – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Grupa społeczna to każda ludzka zbiorowość, powiązana siecią interakcji z innymi grupami w społeczeństwie. Jest nią np. rodzina, grupa przyjaciół czy społeczność regionalna. Zbiorowości te budują, kształtują i rozwijają osobowość jednostki od jej narodzin poprzez dorastanie aż do kolejnych etapów dorosłego życia. W grupach możliwa jest także jej samorealizacja, a przede wszystkim – przekazywanie dorobku kultury z pokolenia na pokolenie. Kultura europejska to wzorzec kultury, zbiór ideałów i kanon dzieł sztuki będących źródłem kultury współczesnej na naszym kontynencie. Pod tym pojęciem należy rozumieć również dziedzictwo starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecznej kultury

2.

3.

4.

5.

6.

7. 8.

łacińskiej oraz centrów życia kulturalnego w różnych epokach, takich jak Włochy, Francja, Niemcy i Anglia. Kultura europejska to także spadek po dawnym, warstwowym społeczeństwie • wytwórcą rzemieślnik lub amatorski, najczęściej anonimowy artysta • odbiorcą wytworów kultury członek małej społeczności, nie nawiązujący kontaktów poza własną grupą, niewykształcony • wytwórca i odbiorca mają bezpośredni kontakt, znają się • praktyczny, rytualny związek przedmiotów z kontekstem życia danej zbiorowości, twórczość wedle ustalonych wzorów kultura niska – kultura słabo wykształconych warstw społecznych, dostarczająca nieskomplikowanej rozrywki kultura masowa – kultura tworzona przez koncerny rozrywkowe dla wielkich rzesz ludzi zamieszkałych w miastach i korzystających ze środków masowego przekazu kultura popularna – kultura dostosowana do potrzeb modelowego, przeciętnego odbiorcy, trafiająca do szerokiego grona ludzi • degradacja środowiska naturalnego • wykorzystywanie pracowników wielkich międzynarodowych firm • rozwarstwienie społeczne na bardzo biednych i bardzo bogatych • zanik tożsamości lokalnej, upodabnianie się do siebie różnych kultur Kultura lokalna to środowisko, w jakim jednostka urodziła się i wychowała, zdobywała pierwsze życiowe doświadczenia, które wpłynęły na ukształtowanie się jej tożsamości, a także najbliższe otoczenie aktualnego miejsca życia człowieka, nawet jeżeli urodził się gdzie indziej. Elementy kultury narodowej stanowią m.in. historia, język, wyznanie, zwyczaje, symbole i bohaterowie. Kontrkultura to ruch młodzieżowy, artystyczny lub intelektualny odrzucający elementy kultury oficjalnej, takie jak np. materializm czy dyskryminacja, i proponujący nowe idee, prowadzące do pozytywnych przemian w społeczeństwie. Sprzeciw wobec istnienia jednej kultury tworzonej przez przemysł rozrywkowy i propagowanie aktywnego tworzenia kultury to cechy ruchów alternatywnych. Subkultura jest pojęciem oznaczającym ogół cech (np. wygląd zewnętrzny czy rodzaj słuchanej muzyki) oraz wartości odróżniających określoną grupę społeczną od pozostałych, co sprawia, że jej członkowie mają poczucie wspólnoty i bezpieczeństwa.

Typy kultury – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Jednostka przyswaja kulturę własnej grupy poprzez obserwację i naśladownictwo zachowań rodziców i innych członków grupy, a także poprzez kształtujące ją zachowania wychowawcze, również warunkowane przez typ kultury. Kultura rycerska, mieszczańska i chłopska to historyczne typy kultury europejskiej, związane z istnieniem czterech stanów w dawnym społeczeństwie. W polskiej historii największe znaczenie miała kultura rycerska, z której wykształciła się kultura szlachecka, natomiast kultura mieszczańska odegrała dużo mniejszą rolę. • wytwórcą profesjonalny artysta, często sławny i podziwiany • odbiorcą wytworów kultury wykształcone grupy społeczne o wysokim statusie, dysponujące odpowiednim przygotowaniem • wytwórca i odbiorca spotykają się w sytuacji np. koncertu, a w wypadku kontaktu pośredniego twórca najczęściej nie jest anonimowy • dzieła są unikatowe, oryginalne, powstały wedle ustalonego kanonu estetycznego i przekazują określoną hierarchię wartości homogenizacja kultury – zjawisko przemieszania elementów kultury wysokiej i niskiej, prowadzące do zaniku różnic między typami kultury makdonaldyzacja – sposób funkcjonowania różnych instytucji podobny do modelu

2.

3.

4.

5.

6. 7. 8.

działania barów szybkiej obsługi postmodernizm – refleksja nad współczesną kulturą, ukształtowana w czasach rozwoju społeczeństwa masowego i upadku systemu wartości opartego na racjonalizmie • szybki przepływ informacji, szybkie podróżowanie • szerokie rozprzestrzenianie pozytywnych idei, np. demokracji • szansa na nieograniczone uczestnictwo w kulturze i poznawanie dziedzictwa innych narodów • rozwijanie postawy tolerancji i otwartości Kultura regionalna to zespół charakterystycznych cech (np. gwara, ubiór, kuchnia, obyczaje) powodujących, że dany teren różni się od innych, a tożsamość jego mieszkańców opiera się na poczuciu więzi z tradycją i historią tego obszaru. Funkcją stereotypów narodowych jest m.in. wzmocnienie poczucia tożsamości poprzez wyraźne odróżnienie cech własnej nacji od innych. Aktywny odbiór kultury przejawia się wybieraniem spośród dostępnej oferty programów czy innych rozrywek pozycji wartościowych i zgodnych z naszymi preferencjami oraz na świadomym, krytycznym odbiorze tego, co widzimy lub w czym bierzemy udział. Różnice między twórczością a uczestniczeniem w wydarzeniach kulturalnych polegają na tym, że w pierwszym wypadku sami wytwarzamy dobra kulturalne i bywamy w trakcie tego procesu oglądani, natomiast w drugim – stajemy się widzami, a czasem współautorami dokonań innych twórców. Animacja kultury oznacza organizowanie i wspomaganie życia kulturalnego lokalnych społeczności oraz umożliwianie uczestnikom tej wspólnoty samorealizacji, odkrywania i zaspokajania własnych potrzeb kulturalnych.

Sztuka i dzieło sztuki – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Mimesis oznacza zasadę naśladowania i dopełniania rzeczywistości w ludzkiej twórczości oraz zdolność odtwarzania idei w widzialnej formie. Sztuki wyzwolone to wyodrębniona w starożytności grupa dziedzin ludzkiej twórczości, których opanowanie było obowiązkiem każdego obywatela chcącego brać udział w życiu politycznym. Dziedziny te nie były związane z wysiłkiem fizycznym i pracą rąk. arytmetyka, łowiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka, architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka, rzeźba, gramatyka, malarstwo Termin sztuki plastyczne różni się od terminu sztuki piękne tym, że został rozpowszechniony później (w XIX w.), nie podkreślał najważniejszego dotychczas celu sztuki, jakim było piękno, i zarazem nie wartościował. Ponadto zakres terminu jest węższy – nie zaliczano do sztuk plastycznych np. poezji, tańca, muzyki czy teatru, czyli dziedzin uważanych wcześniej za sztuki piękne. Status artysty ewoluował na przestrzeni wieków od bycia rzemieślnikiem, wykonawcą zleceń posiadającym określone umiejętności techniczne, poprzez figurę naukowca, geniusza bliskiego Bogu, przedsiębiorczego, obytego ze światem dworzanina aż do artysty wyklętego, buntownika wyobcowanego ze społeczeństwa. Współcześni twórcy z kolei są zarówno konsumentami, jak i obserwatorami masowej konsumpcji; bywają też ikonami popkultury. Mają ponadto największą w dziejach swobodę tworzenia oraz są niezależni od wymogów ograniczających dawnych artystów, np. posiadania umiejętności rysunku. A. funkcja kultowa, magiczna B. funkcja dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna Dziełem sztuki nazywamy obiekt, stworzony celowo przez artystę albo wybrany

2.

3. 4.

5.

6. 7.

8.

przez niego, który odtwarza rzeczywistość lub kreuje nową czy wyraża przeżycia twórcy w taki sposób, że oddziałuje na odbiorcę, zachwycając go, wzruszając bądź wstrząsając nim. • nadmiar elementów dekoracyjnych, złoceń, wzorów i faktur tkanin • wywoływanie silnego efektu dominacją mocnego różu • nieumiarkowane i pozbawione kontekstu nawiązywanie do wzorów wnętrz dworskich dawnych epok (ramy obrazów, dekoracja szafy, lustro, żyrandol) • przemieszanie elementów przynależnych do różnych estetyk, nagromadzenie plastikowych lalek, aniołków

Sztuka i dzieło sztuki – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Tèchne to termin określający czynności, których wykonywania można się nauczyć oraz które są możliwe do rozumowego opanowania. Sztuki pospolite to wyodrębniona w starożytności grupa dziedzin ludzkiej twórczości wymagających fizycznego wysiłku i pracy rąk, z tego powodu cenionych niżej niż zajęcia wymagające jedynie używania umysłu. arytmetyka, łowiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka, architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka, rzeźba, gramatyka, malarstwo Termin sztuki wizualne różni się od terminu sztuki plastyczne tym, że jest określeniem XX-wiecznym, dużo szerszym niż wszystkie wcześniejsze terminy związane ze sztuką. Oznacza więc nie tylko architekturę, rzeźbę, rzemiosło artystyczne, malarstwo i grafikę, jak to miało miejsce w przypadku sztuk plastycznych, lecz także wszystkie odbierane wzrokiem formy twórczości, pozostające poza tradycyjnymi kanonami, zasadami i dziedzinami dawnych sztuk pięknych. Instytucja muzeum w dzisiejszym rozumieniu wykształciła się w XIX w., kiedy to otwarto m.in. kolekcje królewskie dla publiczności spoza dworu i elit społecznych. Idea gromadzenia dzieł, łupów wojennych i innych osobliwości znana była od starożytności, kiedy to zbiory różnych cennych dóbr przechowywano przy większych świątyniach. Skarbce o podobnej zawartości istniały przy średniowiecznych kościołach, a później na dworach możnowładców, gdzie były własnością prywatną, pokazywaną wąskiemu kręgowi gości, świadczącą o statusie właściciela. Współczesne centrum sztuki poszerzyło zakres zadań w stosunku do muzeum – łączy funkcję gromadzenia i eksponowania zbiorów z działalnością edukacyjną, wydawniczą i integracyjną. A. funkcja kultowa, magiczna B. funkcja ekspresywna, dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna Piękno to kategoria estetyczna, do której dążyli twórcy poprzez realizowanie wzorców idealnego dzieła, odmiennych w różnych wiekach. Spełnienie wszystkich kryteriów dotyczących obiektu sztuki w danej epoce było jednoznaczne z określeniem go pięknym. Najczęściej piękno rozumiano jako harmonijne, uporządkowane połączenie w dziele proporcjonalnych elementów odznaczających się szczególnym blaskiem albo siłą wyrazu. • brak harmonii, wywoływanie silnej ekspresji i wrażenia niepokoju, zagrożenia • ostentacyjnie niestaranny, imitujący amatorski rysunek karykaturalnych postaci z wyeksponowanymi negatywnymi cechami wyglądu • obecność makabrycznych elementów (kości, krew, broń, tułowia bez głów) • dążenie do maksymalnego autentyzmu i efektywności społecznie zaangażowanego przekazu

2.

3. 4.

5.

6. 7.

8.

Komunikacja kulturowa – test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Słowa Edwarda T. Halla odnoszą się do roli komunikacji w tworzeniu i przechowywaniu dorobku kulturowego oraz przekazywaniu go z pokolenia na pokolenie. Gdyby nie umiejętność komunikowania się oraz pokonywania w ten sposób bariery czasu i przestrzeni, zaistnienie kultury nie byłoby możliwe. znak naturalny – inaczej oznaka lub symptom, to zjawisko występujące niezależnie od naszej woli i kultury, w której żyjemy, związane, jak sama nazwa wskazuje, z procesami naturalnymi, np. funkcjonowaniem naszego organizmu (dreszcze są oznaką gorączki) czy procesami przyrodniczymi (dym jest symptomem ognia) symbol – rodzaj znaków o kulturowo warunkowanych, niejednoznacznych sensach, przedstawiających w formie graficznej albo słownej idee lub uczucia, odwołujących się do tradycji kultury i wymagających od odbiorcy określonego zasobu wiedzy Dzieło Bouchera wskazuje na wagę wspólnych rodzinnych posiłków w kameralnej atmosferze – śniadanie, w przeciwieństwie do obiadu czy kolacji, jest najczęściej zarezerwowane dla najbliższych. Na podstawie obrazu można również wywnioskować, że dzieci są ważnymi członkami rodziny, otaczanymi troskliwą opieką i uwagą, obdarowywanymi zabawkami oraz że istnieje pewien typ wnętrza i jego wystroju kojarzony z europejskim kręgiem kulturowym. Możemy też zaobserwować wzorce wyglądu i urody. Samo dzieło także powstało wedle konwencji obowiązujących przez wieki w naszej kulturze – jest realistyczne, wiernie ukazuje wnętrze, daje złudzenie przestrzeni i trójwymiarowości, operuje światłocieniem oraz delikatnie idealizuje postaci. Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uważał media za formę udoskonalania możliwości ludzkiego ciała. Twierdził, że rodzaj używanych mediów wpływa na rozwój kultury i jej specyfikę, a także na treść komunikowanych przekazów oraz na sposób myślenia ludzi. Media to narzędzia pomagające ludziom pokonywać bariery czasu i przestrzeni. Środki te można pojmować jako nośniki wszystkich znaczeń w kulturze, dlatego do tej kategorii zaliczamy m.in. język, sztukę, stroje czy literaturę. Badacze uważają je również za sposoby rozszerzania zakresu możliwości ludzkiego ciała – druk uzupełnia mowę, rower wspomaga stopy, a film udoskonala wzrok. mass media – instytucje wytwarzające komunikaty informacyjne lub rozrywkowe w celu dostarczania ich w krótkim czasie dużej liczbie anonimowych odbiorców nowe media – techniki łączenia możliwości mediów tradycyjnych dzięki użyciu języka programowania komputerowego, co stwarza środki przekazu o bardziej zaawansowanej formie multimedia – są wykorzystywane przez współczesnych artystów, ponieważ umożliwiają połączenie wielu środków wyrazu media interaktywne – oferują możliwość przesyłania i otrzymywania komunikatów zwrotnych, a także współtworzenia różnych treści z użyciem interfejsu Kultura słowa: kultura plemienna; Homer; retoryka; dominacja słuchu; zapamiętywanie opowieści; mity; autorytet starszych; formuły zaklęć i błogosławieństw Kultura pisma: popularność listów; racjonalizm; analiza ciągów przyczynowoskutkowych; myślenie abstrakcyjne; dominacja wzroku; piktogramy; hieroglify; monopol władzy na wiedzę, której zdobycie jest uzależnione od posiadania konkretnej umiejętności

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Komunikacja kulturowa – test b Nr zad. 1.

Propozycje odpowiedzi Stwierdzenie autorstwa Herberta Marshalla McLuhana zamyka w krótkiej formie istotę globalnej komunikacji i jej efekt. Na skutek pokonania barier związanych z czasem i przestrzenią człowiek zatracił świadomość gigantycznych odległości, jakie go dzielą od drugiego końca globu, zwłaszcza jeżeli może się z jego

3.

4.

5.

6.

7.

8.

mieszkańcem komunikować w czasie rzeczywistym za pośrednictwem telefonu lub komputera i na bieżąco dowiadywać, co aktualnie się u niego dzieje, czyli mieć z nim relację tak bliską, jak niegdyś tylko sąsiedzi albo mieszkańcy małych miejscowości. Twierdzenie to zwraca również uwagę na fakt, że kultury z różnych części globu upodobniają się do siebie, skutkiem czego zaczynamy zachowywać i ubierać się podobnie, tak jakbyśmy pochodzili z jednej wielkiej kultury. znak konwencjonalny – znak o znaczeniu opartym na umowie społecznej, czyli konwencji panującej w danym kręgu kulturowym; jego znaczenie bywa ograniczone do jednej kultury, a odczytanie zależy od jej znajomości lub bycia jej członkiem kod – uporządkowany i sformalizowany system znaków powstały w celu rejestrowania i przekazywania informacji, wymagającym od użytkownika znajomości zasad jego odszyfrowywania oraz rozumienia intencji nadawcy kodu, co jest możliwe, gdy obie strony odnoszą się do wspólnych kontekstów Obraz Giorgio Vasariego przede wszystkim utrwala jeden z najbardziej znanych mitów kultury europejskiej – opowieść o Odyseuszu i jego wiernej żonie – a tym samym tradycyjną pozycję i rolę kobiety. W dziele ukazane zostały typowe kobiece zajęcia, takie jak tkanie i przędzenie, wykonywane wspólnie i oddzielnie od mężczyzn, co wskazuje na podział zadań oraz obszarów przebywania płci w historii naszej kultury. Możemy również obejrzeć elementy strojów z epoki oraz narzędzia tkackie, a także zaobserwować ideał kobiecej urody. Samo dzieło powstało wedle konwencji obowiązujących przez wieki w naszej kulturze – ukazuje mit w kostiumie z epoki malarza oraz w scenerii fantastycznej architektury, daje złudzenie przestrzeni i trójwymiarowości, operuje światłocieniem oraz delikatnie idealizuje postaci. Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uważał media za formę udoskonalania możliwości ludzkiego ciała. Twierdził, że rodzaj używanych mediów wpływa na rozwój kultury i jej specyfikę, a także na treść komunikowanych przekazów oraz na sposób myślenia ludzi. Media pomagają ludziom utrwalać informacje w czasie i przestrzeni. Służą one m.in. do wyrażania (np. gesty), rejestracji (np. dysk twardy) oraz przesyłania (np. internet). Dla dziejów kultury podstawowe znaczenie mają następujące formy tych narzędzi: słowo, dźwięk, obraz i widowisko. Nowsze wynalazki w tej dziedzinie współistnieją ze starszymi, których niedoskonałości eliminują. mass media – powstały w wyniku zespolenia technologii przesyłania informacji z metodami ich wytwarzania, co dało początek koncernom medialnym nowe media – oznaczają zarówno techniki, jak i instytucje korzystające z technologii cyfrowej do tworzenia przekazów multimedia – termin podkreślający znaczenie połączenia różnych form przekazu w jednym komunikacie media interaktywne – umożliwiają dwustronną komunikację pomiędzy użytkownikami lub urządzeniami Kultura druku: Biblia 42-wierszowa; powszechna oświata; ortografie narodowe; książka; czasopisma; humanizm i reformacja; cicha lektura; Jan Gutenberg Kultura medialna: nadmiar informacji; duża ilość nowych technologii i urządzeń; dominacja przekazów ikonicznych; światowy zasięg przepływu informacji; nowy typ odbiorców; innowacyjne formy ludzkiej aktywności; wtórna oralność; komunikacja pośrednia i skrótowa

Malarstwo – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

2.

3.

4. 5. 6. 7.

• duża liczba różnorodnych zjawisk • odrzucenie wymogu naśladowania rzeczywistości • powszechność nawiązań do innych dzieł • wyjście poza ramy płaskiego płótna malarskiego Dzieła do złudzenia przypominają fotografie, bardzo szczegółowo ukazują konkretne przedmioty i wielkomiejską scenerię. hiperrealizm Obrazy cechuje oszczędna stylistyka, brak dekoracyjności i jaskrawych kolorów, a zamiast tego skupienie na plamie barwnej, liniach oraz punktach. minimalizm W dziełach wyraźnie widoczne są inspiracje reklamą, komiksem, telewizją, a także przedmiotami kultury masowej, co przejawia się ich zwielokrotnieniami w seriach obrazów. pop-art Jackson Pollock reprezentuje ekspresjonizm abstrakcyjny, pierwszy nurt malarstwa po wojnie, który tak zdecydowanie odrzucał malarstwo figuratywne i spopularyzował twórczość abstrakcyjną, eksponującą emocje oraz znaczenie aktu twórczego. Twórczość Romana Opałki najbardziej znana jest z obrazów będących zapisem upływających czasu i życia twórcy. scenariusz, faktura, kształt, montaż, partytura, wolumen, tworzywo, kolor, interaktywność, światło, melodia, perspektywa, tytuł, kompozycja, tempo, konwencja, choreografia, emisja Przedstawiony na reprodukcji obraz jest przykładem konwencji abstrakcyjnej, oddziałującej na widza złudzeniem optycznym. kompozycja – statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna, otwarta, zamknięta, horyzontalna, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa kolor – abstrakcyjny, rzeczywisty, ciepły, intensywny, kontrastowy perspektywa – kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna, malarska kształt – geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny, obwiedziony konturem, wywołujący wrażenie trójwymiarowości

Malarstwo – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• życie prywatne i intymne współczesnych ludzi • mity oraz symbole popkultury • ludzkie ciało, jego przeestetyzowanie lub brzydota • codzienność w świecie konsumpcji Obrazy, często wykonane z nietypowych materiałów, inspirowane są twórczością dzieci i osób niepełnosprawnych. sztuka surowa Twórcy tego nurtu swobodnie korzystają z zasobów tradycji kultury oraz tworzą z nich zaskakujące, ironiczne połączenia. postmodernizm Dzieła są efektem anonimowej, spontanicznej działalności w przestrzeni miasta, mogą mieć formę murali czy graffiti. street art Andy Warhol reprezentuje pop-art – nurt, który jako pierwszy tak silnie zainspirował się kulturą masową i jej gadżetami oraz ukazał, często ironicznie, jej zjawiska. Artyści pop-artu na wielką skalę zastosowali gest Duchampa: zastąpili unikalny, specjalnie wytworzony obiekt sztuki trywialnym przedmiotem codziennego użycia albo dziełem ukazującymi seryjnie wytwarzane produkty. Malarstwo Wilhelma Sasnala można określić jako kronikę potocznej codzienności pokolenia czasów transformacji gospodarczej. tytuł, montaż, wolumen, tworzywo, kolor, interaktywność, światło, partytura, kształt, melodia, emisja, perspektywa, scenariusz, kompozycja, faktura, tempo, konwencja, choreografia Kompozycję obrazu ukazanego na reprodukcji można określić jako centralną, symetryczną, otwartą, rytmiczną, dynamiczną, jednoplanową. kompozycja – horyzontalna, statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna,

2.

3.

4. 5. 6. 7.

otwarta, zamknięta, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa kształt – obwiedziony konturem, geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny, wywołujący wrażenie trójwymiarowości kolor – rzeczywisty, abstrakcyjny, ciepły, intensywny, kontrastowy perspektywa – malarska, kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna

Rzeźba – test a Nr zad. 1.

2.

3. 4.

5.

6.

Propozycje odpowiedzi Współczesna rzeźba przede wszystkim porzuciła dotychczasowe ograniczenia dotyczące tematu, funkcji, tworzywa czy formy, co zaowocowało wielką różnorodnością jej dzieł, które nie są już wyłącznie dekoracyjne, nie muszą prezentować sławnych postaci i być wykonane ze szlachetnych materiałów. Często natomiast są ażurowe, ruchome, zajmują przestrzeń dookoła siebie i zapraszają widza do kontaktu. ekspresjonizm – oddziaływanie formą uwolnioną od figuratywizmu, eksponowanie emocji, ujawnianie dramatyzmu, deformacji sztuka kinetyczna – tworzenie konstrukcji poruszających się lub sprawiających wrażenie ruchu, wykorzystujących efekty optyczne wywoływane przez światło abstrakcjonizm – oddziaływanie na zmysły odbiorcy, tworzenie form organicznych i geometrycznych nieprzypominających realnych kształtów, śmiałe kompozycje postmodernizm – twórcze nawiązywanie do dawnych stylów, mieszanie różnych konwencji, zainteresowanie kiczem pop-art – ironiczne komentowanie zjawiska konsumpcjonizmu i jego gadżetów, tworzenie form przypominających masowo produkowane przedmioty codziennego użytku Dla rzeźby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim kreatywne wykorzystywanie przedmiotów uznawanych za zużyte i zniszczone. Alexander Calder – stabile o fantazyjnych kształtach, dynamicznych formach i jaskrawych kolorach Anish Kapoor – ogromne, efektowne rzeźby umieszczane w przestrzeni wielkich miast Henry Moore – postacie ludzkie o silnie uproszczonych, umownych sylwetkach • faktura – gładka, błyszcząca • typ – rzeźba pełna, abstrakcyjna • tworzywo – metal • konwencja – abstrakcyjna, dekoracyjna - forma obiektu jest wzorowana na klasycznych posągach umieszczanych na postumencie, ponadto przedstawia on skrzydlatą, być może mitologiczną postać - rzeźbę umieszczono w pobliżu starożytnego zabytku tak, by stanowił dla niej tło - tworzywem dzieła jest patynowany metal (prawdopodobnie brąz), typowy materiał w historii rzeźby

Rzeźba – test b Nr zad. 1.

2.

Propozycje odpowiedzi Dawną rzeźbę rozumiano jako zwartą, statyczną bryłę w przestrzeni, przedstawiającą elementy znane z rzeczywistości, będącą dowodem zdolności artysty. Dzieło miało być wyjątkowe, piękne, dekoracyjne i wykonane z wartościowych materiałów. Główna różnica między rzeźbą najnowszą a dawną polega na całościowym odrzuceniu tej definicji. Dzieło rzeźbiarskie jest współcześnie jedynie obiektem w przestrzeni (czasem grupą obiektów lub ideą obiektu), a wszystkie inne kryteria są dowolne i zależą od inwencji artysty. realizm – powrót do form rzeczywistych, ukazywanie postaci ludzkich,

3. 4.

5.

6.

zainteresowanie problemami społecznymi minimalizm – dążenie do maksymalnego ograniczenia formy, kompozycje z powtarzalnych brył, np. kwadratu, sześcianu, brak śladów indywidualności twórcy syntetyzm – schematyzacja kształtów, odwołania do natury, odchodzenie od realizmu, gładka faktura i zastosowanie szlachetnych materiałów YBA – inspiracje konceptualizmem, tworzenie dzieł nietypowych, kontrowersyjnych, przekazujących ironiczną i krytyczną refleksję o współczesności hiperrealizm – rzeźby dwu- i trójwymiarowe, najczęściej przedstawienia postaci ludzkich otoczonych rekwizytami codziennego życia i wywołujących wrażenie żywych Dla rzeźby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim ponowne użycie materiałów przeznaczonych na odpady. Magdalena Abakanowicz – wielkie obiekty z grubego płótna oraz grupy rzeźbiarskie Alina Szapocznikow – poliestrowe rzeźby o organicznych kształtach i odlewy fragmentów ciała Mirosław Bałka – minimalistyczne dzieła z prostych, czasem nietypowych tworzyw, oddziałujące na zmysły odbiorcy • faktura – gładka, połyskująca • typ – rzeźba pełna, przedstawiająca • kontekst – idea do której odsyła symbol serca, a jednocześnie inspiracje kiczem i popkulturą, ujawniające się w temacie dzieła oraz wywoływanych przez nie skojarzeniach z cukierkiem w świecącej folii (naprowadza na nie również tytuł) • proporcje – monumentalny rozmiar obiektu w stosunku do rzeczywistych rozmiarów serca lub cukierka, co zwraca uwagę na jego ozdobność, przesłodzenie i fakturę - obiekt nie odtwarza żadnych rzeczywistych przedmiotów, będąc swobodną konstrukcją nieokreślonych, organicznych kształtów - rzeźba jest umieszczona w parku – miejscu sprzyjającym kontemplacji jej wartości estetycznych i skupieniu się na nich ze względu na uwolnienie dzieła od skojarzeń z realnym światem - umiejscowienie nad wodą powoduje, że obiekt odbija się w jej powierzchni jak w lustrze, które ciekawie dopełnia jego formę, wzmacniając wrażenie dekoracyjności

Architektura – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• odrzucenie wymogu zdobienia budowli ornamentami i funkcji reprezentacyjnej, podkreślającej status społeczny arystokracji • prymat funkcjonalizmu • zastosowanie zaawansowanych technologii, komputerów i nieznanych wcześniej tworzyw • przenikanie się architektury i rzeźby Wyznacznikiem tego nurtu są funkcjonalne projekty domów i innych miejsc ludzkiej aktywności, w których podkreślono znaczenie m.in. właściwej wentylacji czy oświetlenia, a z dekoracji zrezygnowano, zastępując je prostotą form. styl międzynarodowy Styl charakterystyczny dla japońskich architektów, będący wynikiem dynamicznego rozwoju cywilizacyjnego, stanowi połączenie postulatów modernizmu, strukturalizmu oraz minimalizmu, propaguje wizję miasta jako żywego, dynamicznego i zmiennego organizmu. metabolizm Znakiem rozpoznawczym tego prądu jest fragmentacja bryły, nietypowe rozwiązania konstrukcyjne i nadawanie nowych funkcji tradycyjnym elementom architektonicznym; czerpie z różnych stylów, tworząc nieregularne i zaskakujące

2.

3.

4.

5.

6.

7.

formy wywołujące wrażenie braku harmonii. dekonstruktywizm Styl blob to nurt w najnowszej architekturze, którego zaistnienie było możliwe dzięki możliwościom zaawansowanych programów komputerowych, niezbędnych do projektowania brył, które nie opierają się na szkielecie w postaci figur geometrycznych i kątów prostych. Budynki tego prądu charakteryzują się nieregularnymi, organicznymi kształtami, wywołującymi skojarzenia z żywą, płynną materią – pozbawione są tradycyjnych fasad, rzędów okien itp. Le Corbusier był francuskim architektem, który jest uznawany za jednego z najbardziej znaczących twórców nowoczesnych koncepcji XX-wiecznego budownictwa, przede wszystkim stylu międzynarodowego, opartego na funkcjonalizmie i racjonalnym planowaniu przestrzeni różnych ludzkich aktywności. Marek Budzyński, Romuald Loegler, Dariusz Kozłowski, Stefan Kuryłowicz Marek Budzyński zaprojektował gmach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, odwołując się do estetyki postmodernizmu i symboliki pisma oraz klasycznych elementów architektonicznych, takich jak kolumny. • układ – dynamiczny, niespokojny, niejednolity, wywołujący wrażenie ruchu • bryła – rozbudowana, kontrastowa, powodująca uczucie niepokoju, postrzępiona, o ostrych krawędziach • materiały – szkło, stal • dodatkowa funkcja – reprezentacyjna, estetyczna • elementy zewnętrzne – brak detali i ornamentów, surowa forma elewacji, nieregularne rozmieszczenie okien, elewacje o zróżnicowanej powierzchni, brak typowego podziału na kondygnacje Na znaczenie dzieła architektonicznego składają się: konteksty, dodatkowe funkcje, nawiązania do historii, symbolika obiektu.

Architektura – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• potrzeby lokalnych społeczności • rewitalizacja zaniedbanych budynków i obszarów miast • rola przestrzeni i przyrody w funkcjonowaniu człowieka • problemy związane z postępem cywilizacyjnym Nurt ten eksponuje surową fakturę betonu; jego twórcy wykorzystują materiały w naturalnej, nieobrobionej postaci oraz akcentują strukturę obiektów, sprawiających wrażenie niewykończonych brył. brutalizm Przedstawiciele tego prądu odrzucili dziedzictwo stylu międzynarodowego na rzecz architektury dekoracyjnej, różnorodnej, swobodnie łączącej formy, faktury i materiały oraz cytującej dawne style. postmodernizm Głównymi ideami tego nurtu są: świadome i oszczędne korzystanie z surowców naturalnych, dostosowanie budowli i jej rozwiązań technicznych do lokalnego środowiska oraz użycie zaawansowanych technologii wykorzystania sił natury. ekologizm Styl high-tech to nurt, którego twórcy zmierzają do wyeksponowania aspektu technologicznego budowli, nawet jeżeli nie jest to związane bezpośrednio z jej funkcjonowaniem – rury, kable i inne elementy techniczne czy konstrukcyjne pełnią rolę nie tylko praktyczną, lecz także dekoracyjną. Le Corbusier był francuskim architektem, który jest uznawany za jednego z najbardziej znaczących twórców nowoczesnych koncepcji XX-wiecznego budownictwa, przede wszystkim stylu międzynarodowego, opartego na funkcjonalizmie i racjonalnym planowaniu przestrzeni różnych ludzkich aktywności. Marek Budzyński, Romuald Loegler, Dariusz Kozłowski, Stefan Kuryłowicz Stefan Kuryłowicz jest autorem licznych projektów budowli użyteczności

2.

3.

4.

5.

6.

7.

publicznej i mieszkalnych. Był jednym z doradców w trakcie renowacji siedziby kwatery głównej ONZ w Nowym Yorku. Zaprojektował m.in. biurowce i stacje metra w Warszawie. • układ – statyczny, spokojny, oparty na pionach i poziomach, wywołujący wrażenie harmonii, kontrastujący z kamienną ścianą • bryła – lekka, wieloelementowa, zwarta, o geometrycznych kształtach • materiały – beton, płyty albo cegły pod białą elewacją, kamień, szkło • dodatkowa funkcja – estetyczna, reprezentacyjna • elementy zewnętrzne – formy ascetyczne, pozbawione ornamentów, zamiast typowych okien duże przeszklenia doświetlające wnętrze, podział na kondygnacje niewyeksponowany Sens dzieła architektonicznego można zinterpretować dzięki analizie dodatkowych funkcji, kontekstów, symboliki obiektu, nawiązań do historii.

Sztuka użytkowa – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Ukazane typy foteli mają kształty płynne, miękkie oraz uproszczoną i uporządkowaną formę. Są nowoczesne, nie odnoszą się do stylów historycznych, natomiast można w ich przypadku mówić o nawiązaniach do wzornictwa lat 60. i tendencji postmodernistycznych. Obydwa projekty wskazują na dążenie twórców do wywołania wrażeń estetycznych, np. fakturą i blaskiem metalu (A) oraz żywym kolorem i kształtem, zabawnie nawiązującym do symbolu serca (B). Nowoczesny design polega na projektowaniu funkcjonalnych przedmiotów atrakcyjnych pod względem estetyki. Cechy charakterystyczne współczesnego wzornictwa to: ścisły związek z najnowszymi technologiami, stosowanie zasad ergonomii, uwzględnianie potrzeb społecznych, inspiracje popkulturą. Pop-design to nurt, w którym najważniejsze stały się inspiracje przedmiotami produkowanymi masowo, plastikowymi, kolorowym i zabawnymi w formie. Rzetelność wykonania i jakość materiału zastąpiono gadżetami przeznaczonymi dla młodego pokolenia, którego symbolem stały się niektóre projekty wzornictwa tego kierunku. Wzornictwo ekologiczne jest prądem sztuki użytkowej, którego twórcy używają surowców powtórnie przetworzonych, materiałów naturalnych i nieszkodliwych dla środowiska, dbając o racjonalne wykorzystywanie surowców oraz nie zaśmiecanie środowiska życia człowieka nadmiarem przedmiotów. Projekty studia MALAFOR cechuje funkcjonalność i prostota rozwiązań, a także zaangażowanie społeczne (produkty dla osób niepełnosprawnych) i świadomość ekologiczna (użycie materiałów możliwych do ponownego przetworzenia). • przeznaczenie wnętrza – prawdopodobnie jest to przestrzeń wystawiennicza, zatem celem będzie w tym przypadku nauka, rozrywka i wypoczynek • konteksty zaprojektowania przestrzeni i obiektów w niej – propagowanie historii designu tkanin, dekoracyjność, kontrast architektury dawnej albo stylizowanej na dawną (kolumna) z XX-wiecznymi wzorami tkanin • styl projektowania – tkaniny reprezentują wzornictwo skandynawskie, wnętrze łączy style (eklektyzm) • kolor – stonowana kolorystyka wnętrza sprzyja wyeksponowaniu nasyconych barw tkanin • kształty i wzory – na tkaninach widoczne są mocne, obwiedzione konturem wzory graficzne, uproszczone, ale wywołujące hipnotyzujące wrażenie poprzez swą powtarzalność i nagromadzenie, kształty na nich są zarówno geometryczne, jak i organiczne; elementy wnętrza są podporządkowane prezentacji tkanin

2. 3. 4.

6. 7.

Sztuka użytkowa – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Obydwa projekty cechują się opływowymi kształtami i prostotą formy oraz nawiązaniami do wzornictwa lat 60. i 70. Projektanci skorzystali z plastiku – nadanie mu żywego koloru (B) i uzupełnienie tkaniną w optymistyczny wzór (A) nasuwa skojarzenia z pop-artem. Z kolei metalowe nogi mebli odsyłają do kontekstu technicznego – krzesło robocze (B) staje się reprezentacyjnym. Ważnym celem sztuki użytkowej jest ulepszanie dotychczasowych rozwiązań i dostosowywanie ich do potrzeb współczesnego człowieka. Cechy charakterystyczne współczesnego wzornictwa to: wprowadzenie elementów gry i zagadki, łączenie różnorodnych stylów, zainteresowanie ekologią, podkreślanie znaczenia etyki projektowania. High-tech jest nurtem wzornictwa akcentującym funkcjonalne, zaawansowane rozwiązania techniczne i geometryzację oszczędnej formy pozbawionej dekoracji, zrealizowanej w wąskiej palecie barw. Charakterystyczne dla tego stylu są przedmioty nadające wnętrzom wygląd magazynu przemysłowego lub fabryki. Wzornictwo organiczne to prąd w sztuce użytkowej mający źródła w odwiecznej tendencji twórców do naśladowania płynnych, miękkich i obłych form natury. Był popularny w XIX w., połowie XX wieku, a obecnie przeżywa renesans ze względu na możliwości projektowania komputerowego i odtwarzania niezwykłych form przyrody w nowoczesnych tworzywach sztucznych. Studio Moho Design jest znane z projektów twórczo odnoszących się do tradycyjnych wzorów ludowych, realizowanych w naturalnych materiałach, jednak z zastosowaniem nowych technologii. • przeznaczenie wnętrza – funkcja reprezentacyjna, wypoczynkowa, rozrywkowa • konteksty zaprojektowania przestrzeni i obiektów w niej – dekoracyjność, zabawa wzorem powielonym na większości elementów pomieszczenia i formą przedmiotów (wersja Fotelu Prousta), gra z percepcją widza, • styl projektowania – antydesign, postmodernizm, inspiracje kiczem, wnętrze stworzone eklektycznie i z humorem • kolor – konsekwentnie utrzymana paleta: czerń, beż, żółć, złoto, brąz • kształty i wzory – szachownica umieszczona m.in. na podłodze, ścianach, schodach, dywanie, obrazach wywołuje złudzenia optyczne i ukrywa poszczególne przedmioty przed okiem widza; formy wazonów i fotela – faliste oraz dekoracyjne – kontrastują z geometrycznym wzorem dominującym we wnętrzu

2. 3. 4.

6. 7.

Nowe praktyki sztuki – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• zatarcie granicy pomiędzy twórczością artystyczną a codziennością • zaproszenie odbiorców do współudziału w tworzeniu dzieła • wykorzystanie wielu różnych środków przekazu (multimedialność), w tym nowych mediów • nietypowe tworzywa i zaskakujące rozwiązania animacja, mail art – zjawiska powstałe na pograniczu literatury, grafiki, malarstwa i nowych mediów happening, body art – zjawiska powstałe na pograniczu sztuk wizualnych i teatru instalacja, environment – zjawiska ukształtowane w wyniku przenikania się rzeźby i malarstwa wideo-art, street art – zjawiska ukształtowane z połączenia elementów sztuk wizualnych i nowych mediów Environment od asamblażu różni się tym, że jest specjalnie zaprojektowanym otoczeniem zakładającym obecność widza i oddziaływanie na niego ze wszystkich

2.

3.

stron. 4.

Pojęcie arte povera oznacza rodzaj twórczości, w którym artyści wykorzystują przedmioty nieprzetworzone i często zniszczone, np. cegły, muszle, kamienie, drewno czy wełnę.

5. mail art, arte povera, media art, body art, wideo-art, performance 6.

8.

zaaranżowany przez artystę układ przedmiotów, gotowych lub specjalnie wykonanych, mający wywoływać u widza określone wrażenia i skojarzenia – instalacja zjawisko, w którym największe znaczenie ma idea dzieła i potencjał twórczy artysty, a nie materialny efekt jego pracy; rzecz zostaje zastąpiona pomysłem i zapisem sposobów jego realizacji – konceptualizm nurt, którego twórcy korzystają z nowoczesnych technologii i dążą do zbadania problemów tożsamości, aktywności oraz twórczości człowieka w świecie zmienionym przez wpływy internetu – media art • temat – śmierć, cielesność, choroba, godność chorego ciała, dyskusja z ideałami ciała w dawnym malarstwie (Olimpia Maneta) i współczesnej kulturze (akt starszej kobiety) • strategia artystyczna – zaskoczenie i prowokacja widza, postawienie go w trudnej sytuacji wymuszającej refleksję oraz ponowne rozważenie własnego stosunku do ciała, pastisz, działanie intermedialne i multimedialne, użycie sztuki jako czynnika obalania kulturowych tabu • tworzywo – fotografia, film wideo, ciało artystki • sposób odbioru dzieła – refleksyjny, bierny, analizowanie znaczenia kolejnych elementów pracy i powiązań pomiędzy ich sensami, oglądanie zapisu działania (cykl chemioterapii)

Nowe praktyki sztuki – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• zjawiska społeczne i kulturowe • rzeczywistość zakłamywana przez media masowe • ikony popkultury i jej stereotypy • problemy społeczne asamblaż, konceptualizm – zjawiska powstałe na pograniczu literatury, grafiki, malarstwa i nowych mediów media art, sztuka interaktywna – zjawiska powstałe z połączenia elementów sztuk wizualnych i nowych mediów land art, arte povera – zjawiska ukształtowane na pograniczu rzeźby i malarstwa akcjonizm, performance – zjawiska ukształtowane w wyniku przenikania sztuk wizualnych i teatru Performance od happeningu różni się tym, że twórca jest w nim wykonawcą wcześniej zaplanowanych działań w bliskim kontakcie z publicznością, będącą jednak głównie obserwatorem zdarzenia. Pojęcie environment oznacza technikę aranżacji przestrzeni w taki sposób, aby widz miał wrażenie wchodzenia do wnętrza dzieła. arte povera, land art, environment, akcjonizm, konceptualizm, mail art, body art, wideo-art prąd charakteryzujący się zastosowaniem przez artystów technologii cyfrowych w celu zgłębienia zagadnień związanych ze zmianami w świecie i człowieku zaszłymi pod wpływem oddziaływania globalnej sieci i komputerów – media art nurt, którego twórcy za najważniejsze uznają kreatywny pomysł na dzieło sztuki lub

2.

3. 4. 5. 6.

8.

jego definicję oraz rejestrację sposobów realizacji idei, a nie tradycyjnie rozumiane dzieło sztuki – konceptualizm konstrukcja z przedmiotów, gotowych lub przygotowanych przez artystę, powstała po to, aby przekazywać określone treści oraz wywoływać u odbiorców różne wrażenia i skojarzenia – instalacja • tytuł – Olimpia, nawiązuje do znanego dzieła Èduarda Maneta, pomaga w interpretacji dzieła, ma związek z upozowaniem Kozyry na jednym ze zdjęć, wzorowanym na obrazie o tym samym tytule • kontekst – sposób ukazywania kobiecego ciała w historii sztuki przez twórców mężczyzn; choroba nowotworowa autorki pracy; zagadnienia związane z różnymi mediami, którymi posłużyła się artystka; pytania o sens egzystencji człowieka jako istoty niedoskonałej, kruchej i śmiertelnej • technika – fotografia, dokumentacja wideo • klucz interpretacyjny – tytuł, wybrane konteksty, stosunek pracy do tradycji kultury i historii sztuki, strategia artystki i media, jakimi się posłużyła

Muzyka – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• próby przekroczenia systemu tonalnego • przemieszanie gatunków, zacieranie granic między muzyką poważną a rozrywkową • wytwarzanie dźwięków przy pomocy urządzeń elektronicznych oraz poprzez miksowanie i przetwarzanie tonów • silne związki z przemysłem rozrywkowym Muzyka eksperymentalna jest zjawiskiem w muzyce ukształtowanym dzięki udoskonaleniu technologii rejestracji, co umożliwiło nagrywanie i przetwarzanie dźwięków. W obrębie tego nurtu wyróżniono gatunki muzyki konkretnej oraz elektronicznej. Pierwszy z rodzajów charakteryzuje się zastosowaniem odgłosów otoczenia, natomiast w drugim przetwarzane są dźwięki wytworzone dzięki możliwościom studia nagraniowego. Minimalizm jest techniką kompozytorską polegającą na powtarzaniu w obrębie jednego dzieła pewnych jego fragmentów, za każdym razem modyfikowanych, co niekiedy prowadzi do zbudowania medytacyjnego nastroju. nowa fala – Depeche Mode; new romantic; utwory czerpiące z punku i elektroniki disco – piosenki przeznaczone do zabawy w klubach; Bee Gees; Gorączka sobotniej nocy; spodnie „dzwony” i cekiny hip-hop – Kaliber 44; ruch kulturowy Afroamerykanów; melorecytacja; podstawowe znaczenie rytmu i tekstu; sample i breakdance heavy metal – długie włosy i ciemne ubrania jako znaki rozpoznawcze; ciężkie brzmienie gitar; growl; szybkie tempo nadawane przez perkusję soul – od ok. 1950; połączenie elementów bluesa i r’n’b; źródła w pieśniach religijnych; współczesna odmiana inspirowana jazzem i hip-hopem; problematyka społeczna i polityczna; przedstawiciel – Erykah Badu punk – od ok. 1975; utwory głośne, agresywne; szybkie tempo i prosta konstrukcja; bunt przeciwko instytucjonalnej władzy i obowiązującemu porządkowi; postulaty kontrkulturowe; związki z rozpoznawalną subkulturą; przedstawiciel – Sex Pistols blues – wywodzi się z XIX-wiecznych pieśni pracy afroamerykańskich niewolników; instrumenty: gitara basowa, pianino, skrzypce, harmonijka ustna; surowość i szorstkość formy muzycznej; melancholijna tematyka; improwizacja; przedstawiciel – B. B. King rock’n roll – od ok. 1950; pierwszy nurt muzyki młodzieżowej; inspiracje bluesem, r’n’b i country; korzenie w kulturze afroamerykańskiej; symbol sprzeciwu młodych wobec tradycyjnych wartości; rozpowszechniony przez radio i płyty winylowe; przedstawiciel – Elvis Presley

2.

3. 4.

5.

6.

7.

folk – od ok. 1960; muzyka miejska; kreatywne czerpanie z twórczości ludowej i nadawanie jej nowoczesnej formy; autentyzm, niekomercyjny przekaz; postulaty społeczne (protest song); ewolucja od gitary akustycznej do elektrycznej; przedstawiciel – Bob Dylan Kompozytor, twórca dodekafonii, twórca pierwszego utworu dodekafonicznego. Arnold Schönberg Kompozytor spokojnych, pogodnych i nastrojowych utworów, producent płyt wielu wykonawców muzyki popowej, elektronicznej i rockowej. Andrzej Smolik Kompozytor, pianista i dyrygent, inspirował się folklorem i osiągnięciami XXwiecznej awangardy, zdobywca Polar Music Prize. Witold Lutosławski agogika – to inaczej tempo utworu; wyróżniamy m.in. tempo wolne, umiarkowane, szybkie, zwalniające i przyspieszające forma muzyczna – budowa dzieła muzycznego, różna w zależności np. od tego, czy jest on dziełem przeznaczonym np. do śpiewania, tańca czy wykonywania w czasie liturgii rytm – to ustalony czas trwania kolejnych dźwięków w utworze, regularny (schemat rytmiczny) lub zmienny; jest powiązany z metrum

Muzyka – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• uniezależnienie od tradycyjnych instrumentów dzięki wynalazkom elektronicznym • dostosowanie części zjawisk do nowej roli – tła potocznych czynności • odrzucenie ograniczeń związanych z formą muzyczną • kreowanie nowych zjawisk kulturowych – koncerty plenerowe, subkultury Dodekafonią nazywamy system, w którym skalę podzielono na dwanaście dźwięków, które były równorzędne i autonomiczne. Efektem tych przemian były niespotykana wcześniej swoboda tworzenia oraz zmiana nastroju utworów – stały się one pełne niepokoju. Technika ta stanowiła przełom w historii muzyki, ponieważ odrzuciła system tonalny, dominujący w tej dziedzinie od epoki baroku. Aleatoryzm jest techniką kompozytorską polegającą na losowym zastosowaniu elementów dzieła muzycznego w trakcie tworzenia utworu oraz budowaniu kompozycji z odcinków, które mogą być grane w dowolnej kolejności. rhytm’n blues – charyzmatyczny wokal; Beyoncé Knowles; taneczna odmiana bluesa; połączenie elementów soulu, funku i hip-hopu pop – muzyka skierowana do szerokich rzesz odbiorców; osobowości sceniczne o charakterystycznym stylu; prosty tekst i chwytliwy refren; Lady Gaga reggae – idee pacyfistyczne; Izrael; melorecytacja oraz mocny rytm; dancehall muzyka elektroniczna – house; syntezatory i komputery zamiast instrumentów; miksowanie dawnych utworów; Jean-Michel Jarre jazz – rozkwit ok. 1920; kolebką Nowy Orlean; połączenie elementów niewolniczej pieśni pracy, amerykańskiego folkloru, muzyki poważnej i bluesa; liczne odmiany; swing; improwizacja; przedstawiciel – Louis Armstrong ambient – od ok. 1970; połączenie cech muzyki poważnej, elektronicznej i rocka; podstawą kompozycji tzw. plamy dźwiękowe; oszczędność formy; subtelne zmiany barwy dźwięku; wykorzystanie odgłosów z otoczenia; spokojny i relaksacyjny nastrój; przedstawiciel – Brian Eno funk – od ok. 1965; związki z emancypacją ludności afroamerykańskiej; energiczny, taneczny rytm; instrumenty: perkusja, saksofon i trąbka; nawiązania do rocka i jazzu; źródło inspiracji dzisiejszego popu i hip-hopu oraz stylów tańca ulicznego; przedstawiciel – James Brown rock – od ok. 1960; wyeksponowanie brzmienia gitary elektrycznej; rytmika zaczerpnięta z bluesa; instrumenty: gitara, gitara basowa, perkusja; związki z kontrkulturą i ruchem hipisów; treści ideologiczne; duża różnorodność odmian;

2.

3. 4.

5.

6.

7.

przedstawiciel – The Rolling Stones grunge – od ok.1985; połączenie rocka, punku i heavy metalu; ciężkie i brudne brzmienie; pesymistyczne teksty; bunt przeciwko wystylizowanym gwiazdom muzyki elektronicznej; charakterystyczny, ostentacyjnie niedbały wizerunek; przedstawiciel – Pearl Jam Kompozytor i dyrygent, twórca kompozycji awangardowych oraz neoromantycznych, laureat nagrody Grammy. Krzysztof Penderecki Kompozytor, trębacz, reformator jazzu, stworzył indywidualny, rozpoznawalny styl gry. Miles Davis Kompozytor, instrumentalista i wokalista, tworzył w nurcie rock’n rolla, a następnie jako prekursor eksperymentował z rockiem i muzyką elektroniczną. Czesław Niemen dynamika – siła dźwięków utworu; wyróżniamy m.in. określenia: najciszej, cicho, głośno, bardzo głośno harmonia – system uporządkowania poszczególnych dźwięków w utworze; może być bardziej rygorystyczny (harmonia funkcyjna, oparta na skali dur-moll) lub swobodniejszy (harmonia sonorystyczna) kolorystyka – inaczej barwa brzemienia utworu, kształtowana przez dźwięki poszczególnych instrumentów, a współcześnie przez liczne modyfikacje elektroniczne

Teatr – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• łączenie różnych form wyrazu scenicznego (śpiew, taniec, pantomima) • odrzucenie tekstu dramatu jako głównego wyznacznika sposobu przygotowania spektaklu • przemieszanie różnych dziedzin sztuki (inspiracje performancem), mediów (korzystanie z kamer i rzutników) i tekstów kultury (adaptacje prozy) • szokowanie i zaskakiwanie odbiorców Do nurtu teatru dramatycznego można zaliczyć teatr polityczny, teatr absurdu, teatr alternatywny i teatr nowych brutalistów. Na fotografii ukazano fragment spektaklu teatru lalek, nazywanego też teatrem figur.

2. 3. 4.

5.

7.

teatr nowych brutalistów – nurt teatru budzący kontrowersje ze względu na epatowanie widza przemocą i dosłownymi obrazami przełamującymi tabu społeczne, ceniony jednak za bezkompromisowe ukazywanie prawdy o człowieku teatr plastyczny – zjawisko teatru oddziałującego na widza przede wszystkim wizualnie, poprzez dopracowane estetycznie obrazy, na które składają się przedmioty, kolory, światła i cienie oraz postaci aktorów teatr telewizji – manipulacja czasem, osadzanie akcji w wielu miejscach, także w plenerze, operowanie zbliżeniami i oszczędną grą aktorską teatr polityczny – odniesienia do autentycznych wydarzeń, zaangażowanie w aktualne problemy społeczne, krytyczne komentowanie rzeczywistości musical – dbałość o realizm miejsca i czasu oraz postaci, osadzonych w potocznej rzeczywistości, często widowiskowa forma, której podstawą są dialogi, śpiew i taniec • charakteryzacja – nierealistyczna, zróżnicowana w wypadku poszczególnych aktorów oraz odwołująca się do odmiennych stylistyk i skojarzeń, jedna z postaci ze względu na strój i perukę przypomina Madonnę w stylizacji ze znanego teledysku • choreografia – ruchy aktorów sztuczne, zwracające na siebie uwagę jako układ choreograficzny, prawdopodobnie do muzyki • konwencja – sytuacja teatru w teatrze, aktorzy celowo występują przed widzami • scenografia – nowoczesna i umowna, być może inspirowana estetyką nocnego klubu (ciemna kolorystyka, skórzane meble i stołki barowe, połyskliwa podłoga)

8.

• oświetlenie – podkreśla teatralność, widowiskowość sceny (różowe lub czerwone reflektory) transfiguracja i gra aktorska – to sposób odtwarzania postaci przez aktora oraz metody wcielania się w określonego bohatera, stawania się nim w sposób przekonujący dla widza lub oddziałujący na niego w pożądany sposób; środkami ekspresji aktorskiej są: słowo, głos, śpiew, mimika i gesty adaptacja sceniczna dramatu – forma przełożenia języka literatury na język teatru, przetworzenia go w akcję sceniczną; współcześnie najczęściej wiąże się z uwspółcześnianiem tak, aby wydobyć z dramatu treści aktualne dla widza

Teatr – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• codzienność przeciętnych, z pozoru nieciekawych ludzi • życie w czasach konsumpcji, multimediów i kultury globalnej • rzeczywistość ludzi wykluczonych, pozostających poza światem sukcesu kreowanym przez media • uczucia i namiętności We współczesnym teatrze można wyróżnić nurty teatru dramatycznego, teatru plastycznego, teatru muzycznego i teatru taneczno-ruchowego. Zaprezentowana fotografia ukazuje fragment przedstawienia teatru plastycznego. teatr alternatywny – grupa zróżnicowanych zjawisk w teatrze, wywodzących się ze sprzeciwu wobec scen instytucjonalnych, komercyjnych i estetyki teatru mieszczańskiego, skupiających się w swym działaniu na opracowywaniu nowatorskich idei teatralnych, technik aktorskich czy uzyskiwaniu niespotykanego wyrazu scenicznego teatr tańca – teatr operujący tańcem i ruchem, dopełnionymi muzyką i scenografią, rzadziej słowami, opierający się na nowoczesnych technikach tanecznych, skrajnie odmiennych od baletu, powstałych jako nowa forma wyrazu w opozycji do tradycyjnego teatru tanecznego teatr radiowy – przewaga dialogów, zdarzenia przywoływane w rozmowach postaci, duża rola słów i efektów dźwiękowych, obecność narratora teatr absurdu – przypadkowe zdarzenia poza rzeczywistym czasem i miejscem, bohaterowie bez znamion indywidualizmu, wykorzystanie kategorii groteski oraz czarnego humoru opera – mała podatność na zmiany, niewielkie znaczenie fabuły, zawartej w libretcie, dominacja klasycznych dzieł, schematyczna forma oparta na popisach solistów • charakteryzacja – oszczędna, naturalistyczna, realistyczna (postaci najprawdopodobniej maja nas sobie szlafroki) • gra aktorska – stonowana, naturalna, odtworzenie zachowania zwykłych ludzi w statycznej scenie rozmowy lub wyznań • efekty multimedialne – zastosowanie wielkiego rzutnika, na który w czasie rzeczywistym jest projektowany obraz z kamery skierowanej na twarz aktorki, co umożliwia dokładną obserwację jej mimiki • scenografia – ascetyczna, ograniczona do krzeseł oraz wymownie pustej sceny, a także wyłaniającego się z ciemności ekranu • oświetlenie – białe światło kontrastujące z mrokiem w tyle sceny, zwracające uwagę na aktorów, nadające sytuacji nastrój obiektywnego, pozbawionego emocji przesłuchania konwencja – znane widzowi zasady kreowania rzeczywistości na scenie, do których odwołuje się reżyser w trakcie tworzenia spektaklu, takie jak np. zasada czwartej ściany (aktorzy udają, że nie mają widowni), metateatr (teatr w teatrze) czy tendencja przeciwna – odsłanianie sztuczności konwencji i wychodzenie aktora z iluzji scenicznej

2. 3. 4.

5.

7.

8.

oś konstrukcyjna – główna idea, myśl lub pomysł inscenizacyjny, będące podstawą struktury przedstawienia, wyeksponowane np. powtarzalnością w trakcie spektaklu

Fotografia – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• problemy społeczne na świecie • polityka i konflikty zbrojne • gwiazdy przemysłu rozrywkowego • ludzkie ciało i przyroda W obrębie fotografii jako dziedziny sztuki wyróżniamy fotografię artystyczną oraz kreatywną. Podstawowa różnica między tymi nurtami polega na tym, że drugi z nich charakteryzuje się świadomą i celową ingerencją fotografa w efekt końcowy zdjęcia, czyli manipulacją obrazem w celu uzyskania efektu estetycznego. Przykładowym prądem pierwszego z tych rodzajów jest fotografia reportażowa, natomiast drugiego – fotografia reklamowa. Cechą charakterystyczną fotografii reportażowej nie jest tworzenie serii zdjęć ukazujących obiekty określonego typu z zastosowaniem podobnych parametrów technicznych. Właściwość, która wyróżnia fotografię konceptualną, to wykonywanie zdjęć będących kreacją nierzeczywistych światów i postaci w nich przebywających oraz tworzenie znaków odsyłających do określonych idei. Fotografia naturalistyczna skupia się na indywidualizmie poszczególnych jednostek ludzkich oraz ich zachowań w potocznej rzeczywistości oraz zwyczajnym otoczeniu. W dążeniu do maksymalnie wiernego i neutralnego ukazania ludzkich zachowań fotografowie tego nurtu często przekraczają granice prywatności, a także intymności swoich modeli. Zofia Nasierowska • temat • kontekst • technika wykonania i wywołania • środki estetyczne

2.

3. 4. 5.

7. 8.

Fotografia – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• obecność we wszystkich dziedzinach nauki i ludzkiego życia • zacieranie wszelkich podziałów (fotografia amatorska a profesjonalna, czysta a kreatywna, użytkowa a artystyczna) • korzystanie z technik tradycyjnych dla uzyskania artystycznego efektu • popularność zarówno fotografii czarno-białej, jak i kolorowej Wśród bogactwa przedstawień fotograficznych funkcjonują trzy podstawowe formy: pejzaż i martwa natura, portret i akt. Są one wyróżniane ze względu na temat, co upodobnia fotografię do innej dziedziny sztuki – malarstwa. Odmiany te występują zarówno w zdjęciach tworzonych przez amatorów, jak i w pracach profesjonalnych fotografików. Cechą charakterystyczną wizualizmu nie jest wykonywanie fotografii niearanżowanych, będących uchwyceniem w jednym kadrze istoty ważnych wydarzeń społecznych lub politycznych. Właściwość, która wyróżnia szkołę düsseldorfską w fotografii, to tworzenie cykli fotografii obiektów danego rodzaju z zachowaniem ustalonych parametrów technicznych jako akt budowania obiektywnego archiwum pamięci. Fotografia inscenizowana to zjawisko we współczesnej fotografii inspirowane malarstwem – zdjęcia przypominają obrazy lub sceny z filmu czy teatru. Kadry są

2.

3. 4. 5.

7. 8.

starannie komponowane, a efekt końcowy fotograf osiąga dzięki wielu zabiegom wpływającym na ostateczny wygląd pracy. Zdjęcia tego nurtu stanowią zaprzeczenie postulatu dokumentaryzmu i autentyzmu. Tomasz Gudzowaty • środki estetyczne • technika wykonania i wywołania • kreacja • projekt

Film – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• rozproszenie systemu dystrybucji (multipleksy, kina studyjne) i odbioru filmów (kino, internet, DVD) • współistnienie różnych zjawisk (kino hollywoodzkie, artystyczne itp.) • przemieszanie elementów klasycznych gatunków filmowych, łączenie konwencji • przenikanie się wpływów różnych sztuk (nowe praktyki sztuki, teatr itp.) Tekst ukazuje kino jako grupowy zwyczaj społeczny, pewną konwencję porozumiewania się, opartą na znanym nadawcom i odbiorcom kodzie. Kino jest w nim również spotkaniem i zabawą, a także zwierciadłem, często krzywym, kultury w której żyjemy. W ogólnym zarysie opis ten jest adekwatny do współczesności, zwłaszcza jeżeli chodzi o aspekt gry, jaką z tradycyjnym językiem filmu i przyzwyczajeniami widzów podejmują twórcy. Natomiast praktyki odbioru filmów zmieniły się – zjawisko rytuału wizyt w kinie przestało być jedyną formą oglądania dzieł sztuki filmowej. Coraz częściej jest to zwyczaj prywatny. klasyczne kino narracyjne – niewidoczność warstwy formalnej, standaryzacja elementów dzieła filmowego podporządkowanych opowiadanej historii i gatunkowi, system gwiazd, prawdopodobieństwo zachowań typowych postaci polska szkoła filmowa – nowatorstwo formalne i ideowe, wyeksponowanie znaczenia estetycznie dopracowanego kadru filmowego pełnego symboliki, rozliczenie z mitami narodowymi, najnowszą historią i bieżącą rzeczywistością postmodernizm – niespójna narracja, przemieszanie gatunków i konwencji, odrzucenie wzorców, kreowanie symboli odnoszących się do dziedzictwa kultury, teatralizacja, cytowanie innych dzieł, zerwanie z iluzją kina, ironia Kino Nowej Przygody to nurt skupiający produkcje o tematyce fantastycznej, science fiction czy przygodowej, gdzie wartka akcja, niezwykłe zdarzenia, bohaterowie o nadzwyczajnych cechach oraz bogactwo efektów specjalnych mają na celu uwolnić widza od codzienności i zapewnić mu chwilę beztroskiej rozrywki. Kino komercyjne stanowi zjawisko kina, którego reżyserzy zmierzają do tworzenia filmów mających szanse stać się hitami, a co za tym idzie, przynieść ich twórcom wysokie zyski. Takie cele kina komercyjnego sprawiają, że powstają w jego obrębie najczęściej filmy widowiskowe i pozbawione większych ambicji, za to chętnie eksploatujące dobrze znane publiczności motywy (np. z innych filmów) i legendy kultury masowej (np. z komiksów). Film animowany jest rodzajem sztuki filmowej kreującym rzeczywistość przy użyciu różnych technik, m.in. poklatkowej czy lalkowej, opowiadającym historie zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, istniejącym w odmianach komercyjnych oraz artystycznych. Reżyser filmowy, teatralny, scenarzysta i pisarz. Autor dzieł nasyconych symboliką, wymagających od widza znajomości literatury. Tematy jego kina to sens egzystencji i natura ludzka, zwłaszcza kobieca psychika. Ingmar Bergman Reżyser i współautor manifestu Dogmy, zwolennik czystości sztuki filmowej i ograniczenia dzieła do istotnych treści, z pominięciem efektów specjalnych oraz sztucznie estetyzujących zabiegów. Lars von Trier Reżyser i producent, twórca kontrowersyjnych filmów pełnych absurdalnych

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

zdarzeń, barwnych postaci oraz ekscentrycznego humoru, godzących w konserwatywny światopogląd. Pedro Almodóvar Krzysztof Kieślowski, przedstawiciel kina moralnego niepokoju i dokumentalista, stworzył wielokrotnie nagradzane cykle Dekalog i Trzy kolory, cenione za ponadczasowy wymiar, niezależny od kontekstu historycznego czy narodowościowego. Agnieszka Holland w swoich filmach porusza tematykę polityczną, społeczną i obyczajową, którą zawiera w scenariuszach tworzonych często samodzielnie lub opartych na utworach literackich. plan filmowy – to zakres obrazu ukazywanego w danym momencie przez kamerę, związanego z jej odległością od prezentowanego obiektu; wyróżniamy m.in. plan pełny, plan średni, zbliżenie, detal fabuła – to całokształt treści filmu, rekonstruowany w określonym porządku przez widza na podstawie oglądanych na ekranie wydarzeń oraz domyślania się zdarzeń czy innych kwestii jedynie sugerowanych efekty specjalne – element techniki zdjęciowej, polegający na modyfikowaniu obrazu w taki sposób, aby widz mógł na ekranie obejrzeć fantastyczne światy, wydarzenia niemożliwe w rzeczywistym świecie oraz nieistniejące realnie postaci

Film – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• wielkie katastrofy, wojny i inwazje kosmitów • praca służb specjalnych • codzienne problemy ludzi w różnych częściach świata • losy postaci historycznych Tekst ukazuje kino jako grupowy zwyczaj społeczny, pewną konwencję porozumiewania się, opartą na kodzie znanym nadawcom i odbiorcom. Kino jest w nim również spotkaniem i zabawą, a także zwierciadłem, często krzywym, kultury w której żyjemy. W ogólnym zarysie opis ten jest adekwatny do współczesności, zwłaszcza jeżeli chodzi o aspekt gry, jaką z tradycyjnym językiem filmu i przyzwyczajeniami widzów podejmują twórcy. Natomiast praktyki odbioru filmów zmieniły się – zjawisko rytuału wizyt w kinie przestało być jedyną formą oglądania dzieł sztuki filmowej. Coraz częściej jest to zwyczaj prywatny. kino autorskie – związki z kinem artystycznym, kulturą wysoką, stawianie na indywidualizm twórcy i oryginalność jego koncepcji, dopracowana, zwracająca uwagę forma, odrzucenie iluzji kina, obecność refleksji filozoficznych nowa fala – postulaty odnowy kina, kręcenie filmów poza studiem z użyciem przenośnych kamer i innych nowoczesnych urządzeń, chaotyczna narracja, naturalne aktorstwo, łącznie elementów rejestrowanych na żywo z zainscenizowanymi nowe kino amerykańskie – odejście od reguł kina gatunków, rozliczanie z tradycjami i mitami narodowymi, sprzeciw wobec obowiązującego systemu wartości, ukształtowanie nowych odmian filmu, ożywienie kina gangsterskiego i sensacyjnego Kino gatunków to system ukształtowany w związku z funkcjonowaniem klasycznego kina hollywoodzkiego, polegający na istnieniu rozpoznawalnych, wyraźnie się od siebie różniących typów filmów o odmiennej tematyce, takich jak np. komedia, western, film przygodowy, musical czy horror. Kino moralnego niepokoju stanowi nurt powojennego polskiego kina, uformowany m.in. pod wpływem polskiej szkoły filmowej, charakteryzujący się wnikliwym, krytycznym analizowaniem polskiej rzeczywistości czasów komunizmu i nastawieniem na problematykę wartości etycznych. Film dokumentalny jest formą filmową, w której dążeniem twórców jest zawarcie w dziele jak największej ilości drobnych, dostrzeżonych w wyniku uważnej

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

obserwacji elementów rzeczywistości, tak aby uchwycić i ukazać widzowi prawdę o nim samym. „Siódma pieczęć”; „Tam, gdzie rosną poziomki”; „Źródło”; „Persona” Ingmar Bergman „Wszystko o mojej matce”; „Porozmawiaj z nią”; „Skóra, w której żyję”; „Przerwane objęcia” Pedro Almodóvar „Przełamując fale”; „Idioci”; „Tańcząc w ciemnościach”; „Szef wszystkich szefów” Lars von Trier Andrzej Wajda, reżyser wywodzący się z nurtu polskiej szkoły filmowej, jest jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów, który wsławił się m.in. ekranizacjami utworów z kanonu polskiej prozy i którego dokonania doceniono Oscarem za całokształt twórczości. Roman Polański, który pracuje głównie za granicą, jest autorem m.in. Noża w wodzie, Dziecka Rosemary czy Pianisty – filmów wielokrotnie nagradzanych, które przyniosły mu sławę na całym świecie. inscenizacja i kompozycja kadru – to termin obejmujący ogół zabiegów reżysera zmierzających do ukształtowania rzeczywistości oglądanej przez widza w poszczególnych ujęciach; składają się na nią oświetlenie, dźwięk oraz scenografia i kostiumy symbol – to element niedosłowny, sugerowany widzowi, na którego interpretację mogą naprowadzać inne składniki dzieła, odsyłający do dziedzictwa kultury lub do indywidualnych skojarzeń odbiorcy, najczęściej istotny dla zrozumienia sensu filmu bohater – postać, autentyczna lub fantastyczna, wykreowana przez aktora dzięki posiadaniu odpowiednich wiedzy i umiejętności, czyli tzw. warsztatu aktorskiego, dzięki któremu możliwe jest stworzenie m.in. sposobu mówienia odgrywanej osoby, jej gestów czy stylu bycia

Telewizja – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Cechy telewizji jako nowego medium to zastosowanie cyfrowej techniki przekazu, interaktywność, czyli zachęcanie widza do wpływania na przebieg programów oraz umożliwianie mu wyboru, kiedy i za pośrednictwem jakiego medium (np. platformy internetowej) chce oglądać dany program. Analogowy przekaz telewizyjny charakteryzuje się stałością ramy programowej, powolnymi zmianami oferty programów i ich formuły, jednostronnością przekazu oraz koniecznością biernego odbioru, a także znacznie gorszą jakością odbioru, niż ma to miejsce w przypadku technologii cyfrowej. Stacje państwowe są finansowane z pieniędzy publicznych i mają misję edukowania społeczeństwa m.in. poprzez programy publicystyczne oraz propagowanie wytworów kultury wysokiej. W państwach demokratycznych rolą telewizji jest pośredniczenie między władzą a obywatelami – dostarczanie im niezbędnych informacji, kontrolowanie poczynań rządzących i wywieranie na władzę nacisków w celu osiągnięcia celów pożądanych społecznie. Ponadto telewizja stanowi forum debaty publicznej oraz trybunę dla polityków. Z tymi celami powiązane są funkcje informacyjna, propagandowa i opiniotwórcza. Edutainment to termin powstały z połączenia dwóch angielskich słów: education i entertainment. Połączenie znaczeń tych wyrazów – ‘edukacja’ i ‘rozrywka’ – to istota form telewizyjnych określanych mianem edutainment. • tworzenie iluzji autentyczności przekazów • kreowanie sytuacji uczestnictwa widza na bieżąco w czyimś prawdziwym życiu • łączenie faktów z fikcją i treściami rozrywkowymi

2. 3.

4. 5.

6.

7. 8.

• mieszanie tradycyjnych gatunków telewizyjnych (dokument, serial sensacyjny, telenowela itp.) faction genre – programy łączące cechy dokumentu z fikcją i serialem sensacyjnym, dotyczące np. codziennej służby strażaków, w których aktorzy odgrywają scenariusz oparty na faktach talent show – produkcje polegające na poszukiwaniu w formie serii castingów przyszłych sław, a następnie prowadzeniu kandydatów przez kolejne etapy występów i zadań do finału, wyłaniającego zwycięzcę reality show – programy te imitują nieinscenizowane życie, a ponadto mają cechy talk-show, teleturnieju i telenoweli; ich bohaterowie są w odosobnionej przestrzeni podglądani przez widzów w trakcie zwierzeń czy kolejnych zadań Wydarzenie medialne to typ widowiska telewizyjnego o odświętnym charakterze i wyjątkowej oprawie, które jednoczy widzów danego kraju lub nawet całego świata. Typ programu: makeover • koncepcja – najczęściej zagraniczny format, materiał nagrany wcześniej i odpowiednio zmontowany • odbiorca – zależny od typu przemiany proponowanej uczestnikom, np. kobiety uważające się za mało atrakcyjne lub rodziny marzące o piękniejszym mieszkaniu • tematyka – zagadnienia związane z trudami dokonywania przemian w życiu oraz korzyściami, jakie ze zmian – oczywiście na lepsze – wynikają • częstotliwość – programy cykliczne, finał ma z reguły odświętny charakter • postacie – osoby prywatne, przechodzące przemianę pod opieką fachowców, lub sami specjaliści, dokonujący zmian, np. w domu, pod nieobecność właścicieli • interaktywność – nie jest obowiązkowym składnikiem tego typu programów • dźwięk – buduje napięcie i dynamikę produkcji, podkreśla dramatyczne momenty oraz chwile radości i zaskoczenia, np. w sytuacji spotkania z rodziną po przemianie lub powrotu do odnowionego mieszkania • scenografia – program rozgrywa się w różnych przestrzeniach, np. gabinetach chirurgii plastycznej czy odnowy biologicznej, sklepach odzieżowych czy mieszkaniach, a zatem wygląd studia nie ma tu pierwszorzędnego znaczenia

Telewizja – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Cechy telewizji jako medium to korzystanie z technologii nadawczo-odbiorczych po to, aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców z określonym przekazem oraz bycie instytucją, która ma określoną misję i strategię nadawania komunikatów. Cyfrowy przekaz telewizyjny polega na zmianie technologii nadawania komunikatów, co wiąże się z tworzeniem wielofunkcyjnych platform cyfrowych, oferujących widzowi możliwość decydowania o zawartości ramówki, czasie oglądania poszczególnych programów oraz o tym, jak chce je oglądać (np. usługi VOD, Web-streaming). Stacje komercyjne będące instytucjami prywatnymi, są w dużej mierze zależne od wpływów z reklam, dlatego większą część czasu antenowego zajmują w nich programy rozrywkowe i popularne filmy, zapewniające wysoką oglądalność. Specyfika telewizji jako medium sprzyja kreowaniu i wzmacnianiu popularności oraz autorytetu występujących w niej osób, przy czym od krytycznej postawy widza zależy ocena, czy w danym przypadku chodzi o rzeczywisty autorytet osoby godnej naśladowania i słuchania, czy też o popularność kolejnego celebryty lub dziennikarza. Telewizja wpływa również na kształtowanie i przemiany norm społecznych – np. reklamy komercyjne utrwalają stereotypy lub je obalają, a reklamy społeczne oswajają społeczeństwo z trudnymi problemami i zachęcają do otworzenia się na potrzeby poszkodowanych czy wykluczonych. Zjawiska te są powiązane z funkcjami informacyjną, edukacyjną, integracyjną, kulturotwórczą oraz

2. 3.

4. 5.

6.

7. 8.

opiniotwórczą. Infotainment to termin powstały z połączenia dwóch angielskich słów: information i entertainment. Połączenie znaczeń tych wyrazów – ‘informacja’ i ‘rozrywka’ – to istota form telewizyjnych określanych mianem infotainment. • przyciąga uwagę widza • budzi zainteresowanie odbiorcy • sprawia, że widz chce nabyć i posiadać prezentowany przedmiot • zachęca do kupna produktu, czyli urzeczywistnienia zaistniałej chęci wiadomości – prestiżowe programy, przekazujące istotne treści światopoglądowe, składające się z ciekawie ułożonych, dynamicznych relacji, komentowanych przez prowadzącego talk-show – produkcje te stanowią połączenie formy wywiadu, debaty i programu rozrywkowego; biorą w nich udział zarówno autorytety, jak i celebryci czy zwykli ludzie, rozmawiając o zagadnieniach politycznych lub niezwykłych przeżyciach makeover – produkcje z udziałem specjalistów proponujących uczestnikom radykalną przemianę, np. wyglądu, często związaną z licznymi wyrzeczeniami i ciężką pracą, których kolejne etapy są obserwowane przez widzów Rytuały telewizyjne to całokształt kształtowanych od czasów pierwszych odbiorników codziennych ludzkich zachowań związanych z oglądaniem telewizji oraz posiadaniem telewizora. Typ programu: talk-show (rodzaj – debata wyborcza) • koncepcja – ogólna formuła zaczerpnięta z pomysłów zachodnich stacji • odbiorca – najczęściej osoby dorosłe, wykształcone, zorientowane w sytuacji politycznej kraju oraz chcące dowiedzieć się więcej o rodzimej scenie politycznej, ludzi pragnący świadomie kształtować losy kraju • tematyka – bieżące problemy gospodarcze, społeczne, wizje polityki krajowej i zagranicznej itp. • częstotliwość – uzależniona od cyklu wyborów • postacie – zaproszeni goście, osoby publiczne, reprezentujące określone urzędy lub partie • interaktywność – możliwa: widzowie mogą za pośrednictwem telefonu lub internetu zadawać pytania, komentować przebieg dyskusji • dźwięk – w tle, nie dominuje, lecz akcentuje np. początek i koniec rozmowy lub przerwę • scenografia – stonowana, elegancka, ma wywoływać wrażenie powagi, nowoczesności i profesjonalizmu

Internet – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• telewizor (zadanie spełnione lepiej, jeżeli chodzi o ilość dostępnych kanałów i możliwość decydowania o oglądanych treściach, ale jakość odbioru jest w większości wypadków gorsza niż w tradycyjnym odbiorniku) • radio (zadanie spełnione lepiej, ponieważ ilość dostępnych stacji jest nieporównanie większa niż w przypadku radioodbiorników, ponadto słuchacz nie jest uzależniony od zasięgu poszczególnych stacji) • książka (zaletą jest np. możliwość wykonywania operacji typowych dla tekstów w wersji cyfrowej, natomiast w internecie funkcjonuje niewielka część kanonu i nowości literatury światowej, a poza tym czytanie na wyświetlaczu męczy oczy szybciej niż śledzenie tekstu na papierze) • każda treść starszych mediów może zostać zapisana językiem matematycznym, co umożliwia dowolne jej modyfikowanie – język matematyczny, czyli ciągi zer i jedynek, stanowi uniwersalne narzędzie, dzięki któremu w internecie może znaleźć się książka, utwór muzyczny czy obraz malarski – kiedy już zyskają postać cyfrową, można je edytować, wycinać fragmenty, kopiować, przybliżać detale itp.

2.

3. 4. 5. 6.

7.

8.

• dużą część czynności komputer może wykonać za użytkownika – dzięki stworzeniu systemów operacyjnych i specjalnych programów do różnych czynności użytkownik komputera może skorzystać z wielu funkcjonalności i opcji, będących dla urządzenia poleceniami zadań, które dawniej musiałby wykonać człowiek, jak np. przeszukanie zbiorów biblioteki, obejrzenie zawartości półek w tradycyjnym sklepie czy wykonanie skomplikowanych obliczeń matematycznych Hipertekst to struktura uporządkowania tekstu, umożliwiająca jego odczytywanie w dowolnej kolejności, a także korzystanie z odniesień odsyłających do pokrewnych treści umieszczonych w innych źródłach. Netgeneracja stanowi określenie młodego pokolenia urodzonego oraz wychowanego w świecie, którego nieodłącznym składnikiem są nowe media, co wpłynęło na sposób myślenia i komunikowania się tych osób. Kultura biblioteki opiera się na porządkowaniu danych wedle określonej hierarchii, weryfikacji autentyczności informacji i dbaniu o zachowanie określonego, powoli ewoluującego kanonu zbiorów. Naruszanie praw autorskich jest poważnym problemem związanym ze specyfiką nowych mediów, w których granice między cudzą własnością, dobrem wspólnym a tym, co należy do danego użytkownika zacierają się w skutek powszechnego udostępniania danych, dzielenia się nimi, cytowania cudzych wypowiedzi i tekstów, przekazywania linków itp. Jednak oczywiste pożytki wynikające z używania wiedzy zbiorowej, podkreślane m.in. przez ruchy open access, nie są usprawiedliwieniem kradzieży własności intelektualnej. Jeżeli korzystamy z cudzej wiedzy i pracy, musimy podać źródło oraz autora. Kompromis między postulatami powszechnej dostępności danych a potrzebą chronienia praw autorów wypracowują różne organizacje, np. Creative Commons. • aktywny udział w kulturze oraz bieżącym życiu społecznym i politycznym • łatwość komunikacji z nieograniczoną liczbą osób i bycie w ciągłym kontakcie ze znajomymi • dostępność wielkiej liczby informacji ze wszystkich dziedzin ludzkiej wiedzy • możliwość dzielenia się z innymi własną twórczością, wspomnieniami, przemyśleniami itp. Ruch dziennikarstwa obywatelskiego to zjawisko powszechnego wymieniania się informacjami i opiniami możliwe dzięki wolności wypowiedzi w internecie. Artykuły dziennikarstwa obywatelskiego piszą ludzie czujący się odpowiedzialnymi za przyszłość danego kraju, ludzi i świata, wyznający mało popularne poglądy, niepromowane w oficjalnych mediach, co nie znaczy, że mniej ważne czy niepotrzebne społeczeństwu. • rodzaj serwisu – portal ogólny • szata graficzna – bogata, kolorowa, wieloelementowa, wzbogacona rysunkami i animacjami • funkcja – informacyjna, komunikacyjna, rozrywkowa, reklamowa • elementy dodatkowe – rozszerzenie domeny informujące o kraju jej pochodzenia, obecność spisów kategorii tematów ułatwiających znalezienie potrzebnych wiadomości, odnośniki do informacji o właścicielu domeny, zasadach korzystania, polityce prywatności, kontakt do redakcji • nadawca – zespół redakcyjny portalu i współpracownicy; artykuły pozyskiwane z ogólnopolskich serwisów prasowych, portali rozrywkowych, prywatnych blogów itp. • użytkownik – portal przeznaczony dla wszystkich użytkowników, bez ograniczeń wynikających z preferencji czy zawodu

Internet – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

• odtwarzacz muzyki (zaletami są np. brak konieczności gromadzenia płyt i możliwość tworzenia list odtwarzania, natomiast tradycyjny sprzęt muzyczny często oferuje lepszą jakość odtwarzania) • notatnik (komputer spełnia to zadanie lepiej niż papierowe notesy, jeżeli weźmiemy pod uwagę oszczędność papieru i możliwość modyfikowania zapisków bez kreślenia czy wyrywania kartek, ale posiadanie zawsze przy sobie małego notatnika niezależnego np. od stanu baterii jest wygodniejsze) • telefon (komunikatory internetowe spełniają to zadanie lepiej, głównie dlatego, że można z nich korzystać bezpłatnie, jednak zasięg sieci telefonicznych w różnych obszarach jest lepszy niż internetu, a ponadto mówiąc i nie patrząc na monitor możemy wykonywać więcej czynności niż pisząc do drugiej osoby i czytając jej odpowiedzi) • przekazy nowych mediów mogą mieć nieskończoną liczbę wariacji – wszystkie teksty kultury oraz inne elementy obecne w sieci mogą mieć nieograniczoną liczbę odmian kreowanych przez wszystkich uczestników komunikacji • między komputerami a kulturą zauważalne są wzajemne wpływy – interfejsy systemów komputerowych są tworzone zgodnie z ludzką logiką i przyzwyczajeniami z realnego świata (np. ikona kosza na śmieci), co stanowi wpływ kulturowych uwarunkowań człowieka na tworzone przez niego technologie, natomiast współczesna kultura coraz bardziej przypomina płynną i zmienną bazę danych, co można uznać za wpływ internetu Interaktywność polega na możliwości stania się przez każdego uczestnika komunikacji – człowieka lub maszynę – zarówno nadawcą, jak i odbiorcą komunikatu. Web 2.0 oznacza zarówno technologię wraz z jej elementami typu Wiki, podcasting, RSS czy tagowanie, jak i zjawiska społeczne przez nią ukształtowane, charakteryzujące się m.in. dobrowolnym, aktywnym udziałem członków oraz swobodą wypowiedzi. Kultura hiperlinku wyróżnia się dużą różnorodnością, zmiennością i przekształceniami niepowiązanymi z hierarchiami czy kanonami, gromadzeniem wszelkich tekstów niezależnie od ich wartości, a także ich powszechną dostępnością. Wiedza zbiorowa to zjawisko tworzenia przez społeczność użytkowników sieci wspólnego zasobu wiedzy z różnych dziedzin, budowanego dzięki stopniowemu dodawaniu informacji przez poszczególnych uczestników tej zbiorowości oraz poprzez weryfikowanie i uzupełnianie tych danych przez innych korzystających. Najbardziej znaną realizacją idei wiedzy zbiorowej jest Wikipedia. Ponieważ jednak takie zasoby mają wielu anonimowych, często amatorskich twórców, nie mogą być ostatecznym źródłem informacji, traktowanym na równi np. z opracowaniami naukowymi, dlatego z wiedzy zbiorowej należy korzystać krytycznie i sprawdzać pozyskane wiadomości w innych publikacjach. • zagubienie w nadmiarze informacji o przydatności trudnej do ocenienia • możliwość stania się ofiarą przemocy, oszustwa lub przestępstwa • tracenie dużej ilości czasu na aktywność pozornie wartościową i ciekawą • zahamowanie chęci poznawania świata oraz podejmowania wyzwań stawianych przez rzeczywistość Cyfrowe wykluczenie to zjawisko nieumiejętności posługiwania się komputerem i świadomego, selektywnego odbierania przekazów nowych mediów, co utrudnia codzienne funkcjonowanie, zdobywanie potrzebnych informacji, szukanie pracy itp. • rodzaj serwisu – portal oficjalny, urzędowy • szata graficzna – uporządkowana, stonowana, urozmaicona zdjęciami • tematyka – związana z zakresem działalności danego urzędu

2.

3. 4.

5.

6.

7.

8.

• elementy dodatkowe – rozszerzenie domeny informujące, że jest to polska strona rządowa, Biuletyn Informacji Publicznej, kontakt, mapa strony, odnośniki do poszczególnych tematów, informacje o kierownictwie i o samym urzędzie • nadawca – oddelegowani przedstawiciele urzędu, rzecznik prasowy • użytkownik – interesanci, osoby zainteresowane pracą urzędu i jej efektami

Potoczne praktyki kulturowe – test a Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

2.

• ustalone, przewidywalne formy zachowań • zastosowanie różnego rodzaju przedmiotów (rekwizytów kultury) • powtarzalność w czasie i określonych przestrzeniach • pozorna oczywistość i nieodłączność od życia społecznego W zakres potocznych praktyk kulturowych wchodzą sytuacje, zjawiska związane z przestrzenią i czasem, role i przedmioty. koncert w filharmonii – sytuacja formalna przerwa między lekcjami – sytuacja nieformalna pogrzeb – sytuacja formalna święta w gronie rodziny – sytuacja nieformalna uczestnictwo ze znajomymi w festynie – sytuacja nieformalna spotkanie organizacyjne z nauczycielem i rodzicami przed wycieczką szkolną – sytuacja formalna szanse • poczucie bezpieczeństwa i zrozumienia we wspólnocie • kształtowanie własnej tożsamości i swoich zainteresowań w pożądanym kierunku zagrożenia • poczucie urojonego osaczenia przez osoby o innych poglądach, co może prowadzić do wrogości • zamknięcie w świecie jednorodnych wartości, co uniemożliwia wszechstronny rozwój i zahamowuje zdolność tolerancyjnego odbierania odmienności Czas święta różni się od czasu wolnego tym, że wykonujemy wtedy – niezależnie od naszej woli – szereg czynności kojarzonych z daną okazją, a zatem jesteśmy we władzy rytuału oraz najczęściej w gronie rodziny i bliskich, zatem raczej wtedy nie odpoczywamy, nie realizujemy potrzeby bycia sobą. Natomiast czas wolny to chwile aktywności poza wszelkimi tego typu zobowiązaniami, nierzadko w wąskim gronie znajomych lub samotnie. • kształtują relacje społeczne • informują o statusie właściciela • są wizytówką światopoglądu posiadacza • symbolizują określone wartości lub uczucia • Uczestnicy tej praktyki lubią czytać, chcą uczestniczyć w życiu zbiorowości o wspólnych zainteresowaniach oraz brać udział w komercyjnych rytuałach kultury masowej, związanych z promowaniem bestsellerów, a także mają potrzebę magii, baśniowości i zabawy w codziennym życiu. • Wydarzenie to ma charakter odświętny, wyjątkowy, a ponadto jest cykliczne, ponieważ uroczysta promocja odbywa się wraz z wydaniem każdej kolejnej części z cyklu. • Osoby biorące udział w tej praktyce wchodzą zarówno w relacje nieformalne trwałe (np. członkowie fan klubów), nieformalne doraźne (np. uczestnicy spotkań promocyjnych), jak i formalne trwałe (np. pracownicy wydawnictwa przygotowujący wydanie i promocję książki) oraz formalne doraźne (np. księgarze i kupujący).

3. 4.

5.

6.

7.

8.

Potoczne praktyki kulturowe – test b Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

2.

• sfera publiczna • czas świąt różnego rodzaju (rodzinne, państwowe) • życie zawodowe i edukacja • czas wolny Sytuacje potocznych praktyk kulturowych można podzielić na formalne, nieformalne i związane z komunikacją międzykulturową. urodziny obchodzone na szkolnej lekcji – zdarzenie publiczne zabawa w wynajętym lokalu z okazji osiemnastych urodzin – zdarzenie prywatne udział w mszy – zdarzenie publiczne wyjście na zakupy do sklepu osiedlowego – zdarzenie prywatne oglądanie filmu na komputerze w domu – zdarzenie prywatne wizyta z rodziną w niedzielę w centrum handlowym – zdarzenie publiczne szanse • wzbogacenie własnej tożsamości poprzez kontakt z odmiennym dorobkiem i inną świadomością społeczną • zdobycie wielu ciekawych wiadomości o życiu ludzi w odległych częściach świata zagrożenia • szok lub poczucie dyskomfortu wywołane przez praktyki sprzeczne z europejskim systemem wartości • wzajemne niezrozumienie intencji, co może prowadzić do nieporozumień i konfliktów Bycie konsumentem różni się od bycia aktywnym uczestnikiem kultury tym, że pierwsza z wymienionych ról wiąże się z biernym używaniem dóbr oferowanych przez producentów, co ogranicza lub wyklucza własną inicjatywę i pracę intelektualną, natomiast aktywny uczestnik kultury dąży do świadomego kształtowania i współtworzenia różnorodnych treści kultury, niezależnie od dyktatu oficjalnych instytucji kultury czy systemów dystrybucji. • eksponowanie odrębności i podkreślanie statusu • ukrywanie części ciała, na których ciąży kulturowe tabu • tworzenie wizytówki światopoglądu i tożsamości właściciela • wypełnianie potrzeby bycia sobą • Praktyka ta jest związana głównie z dziećmi i młodzieżą, fanami cyklu powieści o Harrym Potterze, jednak masowość zjawiska wskazuje, że ograniczenie to nie jest ścisłe – z pewnością w wydarzeniach tego typu brali udział dorośli czytelnicy powieści Rowling i osoby postronne, nie będące miłośnikami jej twórczości. • Sytuacja ta łączy cechy nieformalnej zabawy z formalnym, cyklicznym i zrytualizowanym świętem, w którym biorą udział wielkie rzesze ludzi. • Praktyce tej towarzyszą rekwizyty kojarzone z wizerunkiem książkowego i filmowego czarodzieja, np. okulary w charakterystycznych oprawkach. Służą one identyfikacji fanów Pottera, odpowiedniej ich charakteryzacji czy przebraniu, a także symbolizowaniu magicznych zdolności.

3. 4.

5.

6.

7.

8.