Nota Titas Bab 2

TAMADUN ISLAM!

! !

Pengenalan! • Islam - agama diturunkan drpd Allah swt sejak nabi Adam a.s! • Islam! • Bahasa: tunduk, patuh, menyerah, sejahtera! • Istilah : taat kpd Allah swt sepenuh hati tanpa ragu dan patuh kepada segala perintahNya! • Manifestasi drpd pengertian:! • Islam membawa manusia ke arah kesatuan akidah! • Islam merupakan peraturan hidup yg lengkap dan sempurna! • Islam adalah pelengkap syariat yg diturunkan kepada nabi dan rasul terdahulu! • Nabi Muhammad saw diutus ketika manusia berada pd zaman jahiliyah dan berdakwah selama

!

23 thn.!

Pandangan Semesta Tamadun Islam (PSTI)! • Iaitu konsep mengenai alam semesta secara keseluruhan dilihat melalui satu sudut pandangan yang dipengaruhi nilai tertentu.! • PSTI terkandung dalam ajaran al-Quran & al-sunnah bukan bersandar falsafah seperti tamadun lain.! • PSTI merangkumi semua aspek kehidupan manusia dan alam.! • PSTI! • Konsep Keimanan! • Konsep Kekuasaan!

!

• Konsep Kemanusiaan!

Konsep Keimanan!

• Beriman kepada Allah swt – asas pembinaan TI! • Aspek kepercayaan dlm Islam tidak sama dgn aspek kepercayaan lain.! • Kepercayaan dan kepatuhan kpd Allah swt – dlm skop melaksanakan segala perintahNya dan

!

menjauhi laranganNya.!

Konsep Kekuasaan! • Allah swt – pencipta, penguasa, pemilik mutlak seluruh alam dan segala isinya.! • Manusia sebagai khalifah yg tiada kuasa mutlak! • Manusia mesti mematuhi segala ketetapan hukum Allah swt & prinsip-prinsipnya!

!

Konsep Kemanusiaan! • Manusia – makhluk mukallaf dan sebaik2 kejadian! • Tanggungjawab manusia merangkumi hubungan: ! • Allah swt! • Sesama manusia ! • Alam semesta! • Ukuran kemuliaan manusia – taqwa! • Taqwa merupakan asas pembinaan tamadun Islam.!

!

Konsep Tamadun Islam (TI)! • TI dibina atas kerangka agama Islam sebagai al-din berasaskan akidah, syariah dan akhlak! • Setengah tamadun mengukur ketamadunan berasaskan pencapaian manusia dr aspek kebendaan.! • J.K Fiebleman – tamadun : kepandaian masyarakat mengeksploitasi material! • Oswald Spengler : tamadun Barat lebih mementingkan kebendaan kerana membawa kemajuan.! • Terdapat beberapa istilah diguna oleh sarjana Arab utk menerangkan konsep tamadun Islam, tetapi tidak semua istilah menepati maksud tersebut. Cth: thaqafah – kebudayaan.! • Ibn Khaldun (dlm kitabnya al-Muqaddimah) menggunakan istilah umran (perbandaran / tamadun)

!

& hadharah (kebudayaan bandar & berlawanan dgn badawi)!

Pandangan sarjana tentang konsep tamadun Islam: !

!

• Sayyid Qutb! • Kemajuan yg dihasilkan oleh sekumpulan masyarat spt sistem sosial, pemerintahan dll berteraskan syariat dan akhlak Islam.! • Said Hawa! • Kemajuan yang ditegak atas kebudayaan Islam dan hasilnya relevan dgn kebudayaan tersebut! • Abu Bakar Hamzah! • Sesuatu yg lahir dan berkembang bersama dgn kehidupan manusia sama ada bersifat bukan kebendaan @ sebaliknya.! • Syed Naquib al-Attas! • Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yg telah mencapai kehalusan tatasusila dan

! !

kebudayaan yg luhur!

Kesimpulan! • Sesuatu dianggap sbg tamadun apabila peringkat penyempurnaan (tahsiniyyah) dicapai setelah perkara asas (daruriyyah) dan keperluan (hajiyyah) dilengkapkan.!

!

SUMBER TAMADUN ISLAM! • al -Quran ! • Al-Sunnah! • Ijtihad!

!

• Tamadun dan Budaya Lain!

Al-Quran! • Iaitu wahyu yg diturunkan oleh Allah swt kpd Rasulullah saw melalui malaikat Jibrail.! • Mukjizat yg mengandungi prinsip2 asas Islam dan ilmu pengetahuan merangkumi ilmu kerohanian dan kebendaan yg menjadi teras membangunkan tamadun! • Pendorong manusia utk menggunakan akal utk capai kesejahteraan dan kejayaan dlm kehidupan bersumberkan al- Quran! • Segala kegiatan dan kejayaan manusia mesti berpandukan syariat yg ditetapkan.!

!

Al-Sunnah! • Iaitu segala yg disandarkan kepada Rasulullah saw pada perbuatan, percakapan dan pengakuan.! • Sumber kedua selepas al-Quran - penghurai dan pelengkap al- Quran.! • Pengabaian terhadap dua sumber ini akan menjadikan tamadun tidak seimbang!

!

Ijtihad! • Tamadun manusia yg sentiasa berkembang sering berlaku pembaharuan yg mana terdapat masalah yg memerlukan penjelasan hukum yg tidak terdapat pada al-Quran & al- Sunnah.! • Ulama memainkan peranan berijtihad.! • Ijtihad merupakan gabungan tenaga wahyu dan akal bg membangunkan tamadun Islam!

!

Tamadun dan Budaya Lain! • Islam adalah bersifat terbuka dlm menerima nilai dan idea daripada tamadun lain selagi tidak bercanggah dgn ajaran Islam.! • Hal ini memperkayakan tamadun Islam! • Pada dasarnya tamadun Islam banyak dipengaruhi tamadun Arab!

! !

! ASAS TAMADUN ISLAM!

!

• AKIDAH! • SYARIAH!

!

• AKHLAK!

Akidah! • Iaitu kepercayaan / keimanan kpd hakikat dan nilai-nilai mutlak, kukuh dalam jiwa setiap muslim. Merupakan perjanjian antara makhluk dgn Allah swt! • Pegangan akidah yg mantap akan membebaskan diri daripada sesuatu yg bersifat makhluk.! • Hassan al-Banna:! • Akidah ialah hal2 yg berhubung dengan kepercayaan dan keyakinan dalam hati hingga menjadi tenteram, tidak ragu2 dan bimbang, serta bersih daripada segala syak wasangka! • Berbeza dgn ideologi (isme) ciptaan manusia yg bersandarkan falsafah material semata2 dan menafikan kewujudan Tuhan gagal membawa ketenteraman dan menyelesaikan masalah spt sekularisme, materialisme, kapitalisme, liberalisme dsb! • Akidah melahirakan tamadun yang mantap dan bebas daripada penyelewengan!

! !

Aspek Akidah !

!

• Aspek Kepercayaan!

!

Beriman kpdAllah swt, Malaikat, Rasul, Kitab, Hari Akhirat, Qada’ & Qadar! • Aspek Kaedah!

!

Kesatuan, Rasional, Bersifat Terbuka, Toleransi!

Syariah! • Iaitu himpunan hukum / peraturan / ketetapan Allah swt bagi mengatur hubungan manusia dgn Allah swt, hubungan sesama dan hubungan dgn alam bagi mencapai kesejahteraan dan

! ! ! ! !

keamanan dunia dan kebahagian di akhirat.!

Keistimewaan Syariah! • Bersifat sempurna – memenuhi keperluan manusia dlm semua bidang ! • Lengkap dalam mengatur semua urusan manusia! • Bersifat sepadu! • Bersifat universal! • Matlamat yg jelas – mencari redha Allah swt ! • Bersifat tetap!

!

M - Matlamat yang jelas U - Universal S - Sempurna T - Tetap S - Sepadu L - Lengkap

! Manifestasi Syariah Dlm Tamadun Islam! • Memelihara lima perkara – agama, nyawa, akal, kehormatan, harta benda!

!

• Memelihara Agama!

- Agama Islam = teras tamadun Islam yg wajib dipertahankan kerana ianya merupakan nikmat

!

paling besar.! • Memelihara Nyawa!

!

- Islam melarang manusia membunuh tanpa hak.! • Memelihara Akal!

- Membezakan manusia dgn haiwan, melayakkan manusia menerima tggjwb, membezakan baik & buruk.!

- Manusia dilarang melakukan perkara yg boleh merosakkan akal • Memelihara Kehormatan!

- Kehormatan diri seperti maruah dan keturunan di kawal menerusi perkahwinan yg sah.

!

Justeru, jauhi larangan yg merosakan kehormatan!

• Memelihara Harta Benda!

- Harta merupakan keperluan manusia. Manusia dilarang mengumpulkan harta dengan cara yang salah.!

- Manusia juga disarankan agar menafkahkan harta pada jalam Allah melalui sedekah atau

!

zakat.!

A - Agama N - Nyawa A - Akal K - Kehormatan H - Harta benda

! Akhlak! • Iaitu sikap rohaniah yang memuliakan tingkah laku manusia terhadap Allah swt terhadap diri sendiri dan mahkluk lain, sesuai dengan suruhan dan larangan serta petunjuk al-Quran dan alSunnah! • Prinsip akhlak – bersifat universal, lengkap dan tidak boleh diubahsuai mengikut selera manusia! • Dlm bahasa Arab – khuluq = budi pekerti, tingkah laku, tabiat! • Imam al-Ghazali – sifat yang tertanam dalam jiwa seseorang dan darinya terbentuk perbuatan dengan mudah tanpa perlu pertimbangan akal.! • Antara tujuan Nabi Muhammad saw diutus adalah utk menyempurnakan akhlak! • Akhlak membezakan manusia dgn haiwan.! • Akhlak yang baik mencerminkan keimanannya.!

!

Prinsip Tamadun Islam!

!

• P - Pengabdian kepada Allah swt dlm semua kegiatan hidup • K - Keluhuran nilai kemanusiaan • B - Berasaskan akidah Islam • N - Nilai kesucian dan keharmonian hidup

!

• M - Manusia sebagai khalifah

• Tamadun Islam menekan aspek hubungan manusia:!

!

• Manusia dengan Allah swt ! • Manusia dengan Manusia !

!

• Manusia dengan Alam!

Ciri-ciri Keistimewaan Tamadun Islam!

!

Bersifat Rabbani! • Allah swt adalah punca segala kekuasaan, manusia sebagai pemegang amanah • Allah swt berikan manusia potensi utk capai ketamadunan! • Atas sifat Rabbani, TI mempunyai nilai kebaikan, ketenangan, redha Allah swt!

!

Sesuai dengan fitrah dan akal manusia! • TI bersandarkan wahyu dan akal. Tanpanya manusia gagal laksanakan tugas sebagai khalifah.!

!

Tidak Membebankan! • Perintah yang disyariatkan Allah swt sesuai dengan kemampuan manusia!

!

Sempurna dan menyeluruh! • Islam adalah agama utk seluruh umat manusia meliputi semua masa, tempat dan segenap

!

bidang kehidupan.!

Kesimbangan – rohani dan jasmani! • Islam tidak memisahkan dua unsur tersebut daripda kehidupan.!

!

Sepanjang zaman! • Prinsip2 dlm Islam dalam bentuk yang umum, tujuannya untuk disesuaikan dengan kehidupan

!

manusia mengikut zaman dan tempat.!

Terbuka dan toleransi! • TI tidak menolak unsur-unsur daripada tamadun lain jika tidak bertentangan dengan hukum

!

syariat Islam.!

Kesatuan dalam kepelbagaian! • Kewujudan pelbagai bangsa dan bahasa bukan penghalang kepada pembentukan kesatuan

! ! ! ! !

umat dalam TI kerana TI tertegak atas prinsip keadilan dan kesaksamaan.!

K - Kesimbangan – rohani dan jasmani R - Rabbani S - Sesuai dengan fitrah dan akal manusia K - Kesatuan T - Terbuka dan toleransi S - Sepanjang zaman S - Sempurna T - Tidak membebankan

! ! Sumbangan Tamadun Islam!

!

Akidah! • Islam membebaskan manusia dari sebarang bentuk penyembahan selain Allah swt! Sosial! • TI memperkenalkan prinsip keadilan, persamaan, kehormatan dan kemuliaan insan dlm aspek sosial! Ekonomi! • Berteraskan keadilan, mengharamkan riba dan segala bentuk penindasan! Politik! • Perkenalkan prinsip keadilan dan amanah. Kewajipan mentaati pemimpin yang taat ke Allah swt dan rasulNya.! Ilmu Pengetahuan! • Islam menggalakkan manusia menuntut dan menguasai ilmu pengetahuan, bukan sekadar ilmu tradisi tetapi juga ilmu moden bg pembangunan tamadun Islam yg unggul! Kesenian! • TI telah melahirkan kesenian yang pelbagai termasuk seni bahasa dan tulisan, sastera, seni

!

bina, seni muzik dsb.!

Jihad Menurut Islam! • Jihad seringkali difahami sebagai tindakan yang dikaitkan dengan perjuangan menggunakan senjata atau secara fizikal yang bersifat kekerasan.! • Hakikatnya, jihad dalam Islam memberi pengertian yang cukup meluas meliputi seluruh aspek

! !

kehidupan!

Pengertian Jihad! • Perkataan jihad diambil dari perkataan bahasa Arab berasal dari kata ‘jahada’ bermaksud menggunakan segala usaha dengan bersungguh2 untuk mendapatkan atau menolak sesuatu.! • Pengertian jihad menurut syariah – menentang orang kafir di medan pertempuran dan menghapuskan segala rintangan terhadap dakwah bagi menjadikan kalimah Allah (Islam) itu tinggi.! • Umumnya, jihad diertikan sebagai berjuang dalam peperangan, berjuang menentang hawa nafsu

!

dan lain-lain perjuangan pada jalan Allah swt untuk menegakkan kalimah Allah (Islam)!

Bahagian Jihad!

! • Setiap usaha yang memerlukan pengorbanan tenaga, pemikiran dan segala keupayaan untuk menegakkan kebenaran dan memertabatkan Islam.

• Meliputi semua aspek kehidupan manusia seperti jihad nafsu, jihad ilmu, jidah mempertahankan kesucian Islam, jihad ekonomi, jihad politik dan lain-lain

!