Multilateralna Diplomatija Sem

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE BANJA LUKA FAKULTET PRAVNIH NAUKA Odjeljenje Istočno Sarajevo

- SEMINARSKI RAD -

Predmet: Diplomatsko i konzularno pravo Tema: Multilateralna diplomatija

Mentor: Doc. dr Jasna Čošabić

Student: Almir Mešić Broj indeksa: VII-76/12 Istočno Sarajevo, decembar 2015. SADRŽAJ

1. Uvod................................................................................................................................................. 2. Multilateralna diplomatija - pravna priroda................................................................................ 3. Vrste multilateralne diplomatije................................................................................................... 4. Stalne misije pri međunarodnim organizacijama...................................................................... 5. Diplomatski predstavnici - uloga i funkcije............................................................................ 6. Delegacije................................................................................................................................... 6.1. Delegacije pri organima međunarodnih organizacija i na međunarodnim konferencijama............................................................................................................................... 6.2. Delegacije posmatrača pri organima međunarodnih organizacija i na međunarodnim konferencijama............................................................................................................................... 7. Zaključak.................................................................................................................................... 8. Literatura....................................................................................................................................

2

1. UVOD

Danas postoje različite vrste saradnji između suverenih država. Uzrok svake saradnje je globalizacija, koja podstiče međunarodne odnose i doprinosi njihovoj raznovrsnosti. Diplomatija je jedan od izuzetno značajnih instrumenata politike jedne zemlje. Njen cilj je unapređenje i zaštita nacionalnih interesa, ostvarenje jednog određenog političkog pravca, rješavanje eventualnih sporova, otklanjanje pogrešnih predstava o zemlji. Jednom rječju, diplomatskim kanalima ostvaruje se spoljna politika. Najznačajniji oblici diplomatije su bilateralna i multilateralna diplomatija. One u sebe, na jedan ili drugi način, uključuju i sve druge oblike diplomatije i diplomatskih aktivnosti. Multilateralna ili višestrana diplomatija je tekovina novijeg vremena; njene začetke susrećemo u 19. vijeku, kada su države pribjegavale organizovanju kongresa i konferencija u cilju rješavanja spornih pitanja od šireg interesa. Međutim, pun procvat višestrana diplomatija doživljava u krilu savremenih međunarodnih organizacija koje postaju centri saradnje država na novim osnovama. Dakle, doba multilateralne diplomatije počinje sa osnivanjem međunarodnih organizacija.

3

2. MULTILATERALNA DIPLOMATIJA - PRAVNA PRIRODA

Multilateralna diplomatija javlja se u svom pravom obliku tek u 19. vijeku. Saradnja više država institucionalizuje se kroz stvaranje zajedničkih tijela i komisija, a kasnije i prvih međunarodnih

organizacija

savremenog

tipa.

Pod

multilateralnom

diplomatijom

podrazumijeva se predstavljanje država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama i na konferencijama koje se sazivaju od strane ili pod okriljem međunarodne organizacije.1 Multilateralna diplomatija postala je jedan od mega trendova u međunarodnim odnosima savremenog svijeta.2 Dok je bilateralna diplomatija oblik međunarodnih odnosa između dvije države bilo da se odvija kroz povremene ili kroz stalne diplomatske kontakte, saradnja između dvije države na osnovu njihove saglasnosti i u okvirima normi međunarodnog prava, multilateralna diplomatija je organizovana saradnja više subjekata međunarodnog prava koja se odvija na osnovu prethodno utvrđenih pravila i procedura. Osnovna razlika između bilateralne i multilateralne diplomatije je razlika u pravnoj prirodi subjekata između kojih se relevantan odnos uspostavlja. Kod multilateralne diplomatije radi se o odnosu između države i međunarodne organizacije, država vrši aktivno pravo poslanstva a međunarodna organizacija pasivno pravo. Kako su međunarodne organizacije neteritorijalni subjekti međunarodnog prava, u odnos država-međunarodna organizacija se u određenoj mjeri uključuje i država na čijoj se teritoriji nalazi sjedište međunarodne organizacije, taj odnos nije pravno gledano element pojma multilateralne diplomatije već je prije uslov za normalno i uspješno obavljanje zadataka stalne misije. Diplomatski odnosi između država, karakteristični za bilateralnu diplomatiju, i odnosi između države i međunarodne organizacije, karakteristični za multilateralnu diplomatiju, ne mogu se izjednačavati. Postoji nekoliko ključnih razlika između ove dvije ustanove. Odnos koji se uspostavlja između države članice jedne međunarodne organizacije i međunarodne organizacije može se samo u širem smislu posmatrati kao diplomatski odnos. To nije klasičan 1 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 295. 2 Đašić, Diplomatija,ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braća Karić, Beograd 2003, str. 45. 4

odnos koji se pojavljuje između država kao klasičnih subjekata pri uspostavljanju redovnih diplomatskih odnosa. Prilikom osnivanja stalnih misija pri međunarodnim organizacijama pojavljuje se složeniji pravni odnos nego što je to slučaj prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija između država. Dok se prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija pojavljuje dvostrani odnos između dvije države, dotle se kod osnivanja stalnih misija pri međunarodnim organizacijama pojavljuje složeniji višestrani odnos. Pored države članice koja osniva stalnu misiju i međunarodne organizacije kod koje je osniva, ovdje se pojavljuje i država domaćin, na čijoj teritoriji se nalazi sjedište organizacije. To je posljedica činjenice da međunarodne organizacije imaju sopstvenu teritoriju, i u izvijesnom smislu imamo trostrani odnos kakvog nema kod bilateralne diplomatije.3 Multilateralna diplomatija je posljedica društvenih promjena u svijetu, tehnološke revolucije i razvoja saobraćaja. U uslovima sveopšte povezanosti svijeta i spoljna politika poprima globalne razmjere i zahtijeva rješenja na univerzalnoj osnovi po nizu pitanja. Višestrana diplomatija može biti ad hoc imenovana za jedan konkretan slučaj, i stalna u vidu upućivanja stalnih misija država pri međunarodnim organizacijama. Osnovna razlika je u tome što je prva tematski i vremenski ograničena samo na taj skup, a druga kontinuirano obavlja djelatnost na širem planu, koji često prevazilazi uže interese sopstvene države. Kod prve utvrđuju se pravila procedure i način glasanja za svaki skup, dok kod druge djelatnost se odvija po utvrđenim pravilima procedure i načinu glasanja. Konvencija o predstavljanju država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera (1975) razlikuje tri oblika multilateralne diplomatije: a) stalne misije pri međunarodnim organizacijama b) predstavnike država na međunarodnim konferencijama sazvanim od strane međunarodne organizacije ili pod njenim okriljem c) posmatračke misije država-nečlanica4

3 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 239. 4 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298. 5

3. VRSTE MULTILATERALNE DIPLOMATIJE

Multilateralna diplomatija javlja se u više oblika, u zavisnosti od toga šta je predmet njenog angažmana, kao i ko su njeni subjekti. Najčešća je podjela multilateralne diplomatije na političku i ekonomsku. Multilaterana politička diplomatija ima u svom fokusu pitanja i aktivnosti koja se tiču rata i mira, državnih granica, ljudskih prava i sloboda, bezbjednosti, borba protiv kriminala i krijumčarenja narkotika i oružja, pitanja očuvanja životne sredine i dr. Primjer političke multilateralne diplomatije: aktivnost Savjeta bezbjednosti i drugih organa UN, Savjeta Evrope, OEBS i drugih globalnih međunarodnih organizacija koje se pretežno bave globalnim političkim pitanjima svijeta. Multilateralna ekonomska diplomatija fokusirana je na pitanja i aktivnosti koji se tiču globalnih svjetskih ili regionalnih problema: održivi ekonomski razvoj, nezaposlenost, povećanje proizvodnje hrane, iskorjenjivanje siromaštva, reprogram dugova zemalja u razvoju, smanjivanje jaza između bogatih i siromašnih i dr. Primjer multilateralne ekonomske diplomatije je aktivnost MMF, Svjetske banke, Svjetske trgovinske organizacije, OECD i drugih međunarodnih organizacija i regionalnih integracija koje se pretežno bave globalnim ekonomskim i razvojnim pitanjima svijeta.5 Diferenciranja unutar multilateralne diplomatije na političku i ekonomsku uvijek su uslovna, a ne isključiva, uz sve specifičnosti koje karakterišu jedan ili drugi diplomatski segment. U praksi, političku multilateralnu diplomatiju često je teško, pa i nemoguće odvojiti od ekonomske multilateralne diplomatije, jer se međusobno prepliću. Skupovi šefova država ili vlada predstavljaju multilateralnu diplomatiju na vrhu ili multilateralnu samit diplomatiju, kao što su, na primjer, samiti šefova država koju čine SAD, Kanade, Japana, Velike Britanije, Francuske, Njemačke, Italije i Rusije. Aktivnost u okviru međunarodnih organizacija naziva se stalna ili redovna multilateralna diplomatija. Aktivnost na ad hoc sazvanim međunarodnim konferencijama naziva se privremena ili ad hoc multilateralna diplomatija. Diplomatske aktivnosti predstavnika država članica NATO, kao i misija drugih zemalja akreditovanih pri toj globalnoj vojno-političkoj organizaciji su multilateralna vojna diplomatija. 5 Đašić, Diplomatija, ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braća Karić, Beograd 2003, str. 47. 6

Paramultilateralna diplomatija je ona koja se ostvaruje izvan državne multilateralne diplomatije, u okviru ovlašćenih međunarodnih organizacija. Multilateralna diplomatija u svim svojim pojavnim oblicima je u pravoj ekspanziji u savremenom svijetu.

4. STALNE MISIJE PRI MEĐUNARODNIM ORGANIZACIJAMA

Stalne misije i multilateralna diplomatija javljaju se u svom pravom obliku tek u devetnaestom vijeku. Saradnja više država institucionalizuje se kroz stvaranje zajedničkih tijela i komisija, a kasnije i prvih međunarodnih organizacija savremenog tipa. Predstavnici država sve češće borave u državi sjedištu međunarodne organizacije i postepeno dobijaju poseban položaj na njenoj teritoriji. Stvaraju se prva pravila o njihovim povlasticama, privilegijama i imunitetima. Taj položaj se približava položaju diplomatskih predstavnika država u bilateralnoj diplomatiji, mada nepostojanje reciprociteta (što je karakteristika bilateralne diplomatije) otežava njihovo potpuno izjednačenje sa članovima stalnih diplomatskih misija.6 Svestrana aktivnost međunarodnih organizacija i njihova sve veća uloga u životu država zahtijevaju čvršće veze i trajniji kontakt između organizacija i njegovog članstva. To se postiže akreditovanjem stalnih misija pri međunarodnim organizacijama.7 Diplomatska misija je službeno predstavništvo države u drugim državama, kao i pri međunarodnoj organizaciji/konferenciji. Diplomatska misija može biti stalna ili privremena, može biti ad hoc za jedan specifičan posao ili jedan zadatak Uspostavljanje stalne misije pri međunarodnoj organizaciji je pravo, a ne obaveza državečlanice. Država-članica uspostavlja stalnu misiju pri međunarodnoj organizaciji jednostranim aktom u formi notifikacije nadležnom organu organizacije, to pravo na uspostavljanje misije proizlazi iz članstva u međunarodnoj organizaciji.8 Država-članica akredituje predstavnike u međunarodnoj organizaciji slanjem akreditivnih pisama nadležnom organu međunarodne oprganizacije. Pod nadležnim organom se podrazumijeva generalni sekretar ili direktor međunarodne organizacije. Misiju pored šefa misije sačinjava i diplomatsko osoblje, administrativno i tehničko osoblje i poslužno osoblje.9 6 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 234. 7 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 165. 8 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298. 9 Bečka konvencija o predstavljanju drćava u njihovim odnosima sa eđunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, član 13 7

Funkcija šefa misije počinje predajom ovlašćenja koja izdaje šef države, predsjednik vlade ili ministar inostranih poslova, i ono se dostavlja generalnom sekretaru. Generalni sekretar ima ulogu administrativnog zastupnika organizacije. Misije se otvaraju u sjedištu međunarodne organizacije. Ako pravila organizacije to dozvoljavaju, uz prethodni pristanak države sjedišta, država imenovanja može da otvori misiju i u mjestu gdje nije sjedište organizacije.10 Funkcije stalnih misija sastoje se u: 1.

predstavljanje države imenovanja pri međunarodnoj organizaciji

2.

održavanje veza između države imenovanja i organizacije

3.

vođenje pregovora sa organizacijom i u okviru organizacije

4.

upoznavanje sa djelatnošću organizacije i podnošenje izvještaja o tome vladi države

5.

zaštite interesa države imenovanja i načela u odnosu na organizaciju

6.

rad na ostvarivanju ciljeva i načela organizacije sa organizacijom i u okviru iste.

Pošto država članica međunarodne organizacije ima pravo da osnuje stalnu misiju na osnovu svog članstva koje se zasniva na načelu suverene jednakosti, tako se u sjedištu međunarodnih organizacija pojavljuje i odnos između samih država koji se sprovodi preko njihovih stalnih misija. Stalne misije kao i predstavničko tijelo predstavljaju suverenitet svojih država u međunarodnim odnosima u granicama dobijenih ovlašćenja od države. Stalne misije predstavljaju u ograničenom obimu svoje države kod međunarodnih organizacija kao subjekata međunarodnog prava posebnih po vrsti. Stalna misija ima zadatak da obezbjedi diplomatske odnose, kao organ spoljnih odnosa jedne države namijenjen da je predstavlja kod jedne međunarodne organizacije. Stalna misija pored zaštite interesa svoje države, ima zadatak da radi i na ostvarenju načela, ciljeva i zadataka organizacije. Upravo su stalne misije spona između dva subjekta međunarodnog prava različitog roda. Prvi propis o stalnim misijama u eri Ujedinjenih nacija bila je rezolucija Generalne skupštine od 3. decembra 1948. godine o stalnim misijama pri Ujedinjenim nacijama. Era Ujedninjenih nacija i naglog razvoja univerzalnih i regionalnih međunarodnih organizacija donijeće i nezapamćen razvitak stalnih misija država pri međunarodnim organizacijama. Bečka konvencija o predstavljanju država i njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama

10 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247. 8

univerzalnog karaktera, usvojena 1975. godine, izvršiće konačno kodifikaciju pravila o stalnim misijama.11 Bečka konvencija je usvojena 14. marta 1975. godine, a uredila je pitanje položaja i statusa misija država pri međunarodnim organizacijama. U preambuli Konvencije ističe se stav država učesnica da „multilateralna diplomatija ima sve važniju ulogu u odnosima između država i da Organizacija Ujedinjenih Nacija, njene specijalizovane ustanove i druge međunarodne organizacije univerzalnog karaktera u okviru međunarodne organizacije imaju svoje zadatke“. Konvencija se primjenjuje samo pod uslovom da je država sjedišta odnosne međunarodne organizacije prihvatila Konvenciju. Pravilo je da statut, odnosno osnovni akt međunarodne organizacije određuje da li države nečlanice imaju pravo da osnivaju stalne misije pri organizaciji, što je i logično jer države članice međunarodne organizacije odlučuju o njenom osnivanju i o svim bitnim pitanjima vezanim za njen položaj i djelatnost. Bečka konvencija o predstavljanju država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera takođe omogućava uspostavljanje stalnih misija država nečlanica organizacije, pod uslovom da to dopuštaju pravila te organizacije. 12 I države nečlanice organizacija mogu upućivati stalne misije, ali samo u svojstvu posmatrača. Vodeći računa o racionalnosti i činjenici da pojedine države nemaju dovoljno sredstava za otvaranje i održavanje posebnih stalnih misija, Bečka konvencija o predstavljanju država predviđa mogućnost višestrukog akreditovanja. Država imenovanja može da akredituje isto lice u svojstvu šefa misije kod dvije ili više međunarodnih organizacija ili da imenuje šefa predstavništva u svojstvu člana diplomatskog osoblja neke druge svoje misije. Isto tako, dvije ili više država mogu da akredituju isto lice u svojstvu šefa misije kod iste međunarodne organizacije. Konvencija utvrđuje i dužnost organizacije da, po potrebi, pomaže državi sjedišta da obezbjedi da država imenovanja, njena misija i članovi njene misije izvršavaju svoje obaveze u pogledu imuniteta i privilegija predviđenih konvencijom.13

11 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 238. 12 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str.245. 13 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 248. 9

5. DIPLOMATSKI PREDSTAVNICI - ULOGA I FUNKCIJE

Posebnu grupu predstavnika u međunarodnom opštenju i održavanju međunarodnih odnosa čine lica koja u ime država nastupaju kao članovi stalnih misija pri međunarodnim organizacijama i komisijama, kao i lica koja kao predstavnici država u svojstvu članova delegacija učestvuju na međunarodnim konferencijama i skupovima. U okviru multilateralne diplomatije uključuju se i međunarodni službenici koji predstavljaju međunarodne organizacije kao subjekte međunarodnog prava, i to u odnosu prema državama (članicama ili nečlanicama odnosnih organizacija) ili u odnosu na druge međunarodne organizacije.14 Diplomatsko osoblje regrutuje se, po pravilu, iz redova državljana sopstvene zemlje. Država imenovanja po svom izboru imenuje članove misije s tim da vodi računa o dva uslova: broj osoblja misije ne treba da prelazi okvire razumnog i normalnog s obzirom na funkcije organizacije, potrebe dotične misije, i na okolnosti i uslove u državi primateljici. Šef misije i članovi diplomatskog osoblja trebaju u principu biti državljani zemlje imenovanja. Diplomatski predstavnik nije samo reprezentant, već i zastupnik države koja ga je akreditovala. U svome svojstvu zastupnika, diplomatski predstavnik radi u ime države, izjavljuje njenu volju i time u njeno ime preuzima obaveze.15 Pored šefa misije u sastav misije mogu da uđu i drugi članovi diplomatskog osoblja: administrativno, tehničko i poslužno osoblje. Država imenovanja dužna je da organizaciju obavještava o imenovanju, dolasku i odlasku članova misije, adresi misije, zapošljavanju i otpuštanju lica u svojstvu članova osoblja misije i drugim sličniim podacima.16 Razvoj ustanove diplomatskih predstavnika odavno je postavio određene granice njihovih funkcija, svrstavajući ih u četiri osnovne grupe: 1. predstavlja 2. pregovaran 3. zaštita interesa 4. posmatranje i obavještavanje. Peta grupa funkcija, koju pored navedene četiri pominje i Bečka konvencija o diplomatskim odnosima iz 1961. godine je i unapređenje prijateljskih odnosa.17

14 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 232. 15 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 39. 16 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247. 17 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 35. 10

6. DELEGACIJE Konvencija utvrđuje pravo država da upute delegaciju u organ međunarodne organizacije ili na konferenciju u skladu sa pravilima organizacije. Riječ „država“ obuhvata i države-članice i države-nečlanice.18 Delegacija označava delegaciju pri organu ili delegaciju na konferenciji.19

6.1. DELEGACIJE PRI ORGANIMA MEĐUNARODNIH ORGANIZACIJA I NA MEĐUNARODNIM KONFERENCIJAMA

Država može da uputi delegaciju u organ međunarodne organizacije ili na konferenciju, pridržavajući se pravila te organizacije. Akreditive šefu delegacije i drugim delegatima izdaje šef države, šef vlade, ministar inostranih poslova ili neki drugi nadležni organ države imenovanja. Osim šefa delegacije u delegaciji mogu da budu i drugi delegati, diplomatsko osoblje, administrativno i tehničko osoblje.20 Broj članova delegacije ne treba da pređe granicu razumnog i normalnog, s obzirom na zadatak konferencije, okolnosti i uslova u državi sjedišta. Veoma često pravila organizacije ili konferencije ograničavaju broj lica koja mogu da učestvuju na sjednici jednog organa ili na konferenciji. Ako je šef delegacije odsutan ili nije u mogućnosti da vrši svoje funkcije, nadležni organ države imenovanja postavlja vršioca dužnosti šefa delegacije među ostalim članovima delegacije. Ime vršioca dužnosti šefa delegacije saopštava se organizaciji odnosno konferenciji. Konvencija predviđa dužnost države sjedišta da državi imenovanja pomogne u pribavljanju odgovarajućih prostorija delegacije, kao i prostorija za smještaj osoblja.

Ličnost šefa

delegacije, ostalih delegata i članova diplomatskog osoblja neprikosnovena je. Oni ne mogu biti podvrgnuti nikakvom hapšenju ili pritvoru. Svi oni uživaju imunitet od krivičnog sudstva države sjedišta, kao i od njenog građanskog i upravnog sudstva u pogledu svih radnji učinjenih prilikom vršenja svojih dužnosti.

18 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300. 19 Zakon o ratifikaciji Bečke konvencije o predstavljanju država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, član 1 20 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. upr. Str. 250. 11

6.2. DELEGACIJE POSMATRAČA PRI ORGANIMA MEĐUNARODNIH ORGANIZACIJA I NA MEĐUNARODNIM KONFERENCIJAMA

Bečka konvencija o predstavljanju država uređuje i status delegacija posmatrača pri organima međunarodnih organizacija i na konferencijama sazvanih od međunarodnih organizacija ili pod njihovim okriljem. Države šalju delegacije posmatrača u skladu sa pravilima međunarodne organizacije. Funkcije stalne posmatračke misije sastoje se naročito u obezbjeđenju predstavljanja države imenovanja, zaštiti njenih interesa, obavještavanju o radu organizacije i unapređenju saradnje sa organizacijom i pregovaranju s njom. Kod funkcija posmatračkih misija nije riječ o ostvarivanjima ciljeva organizacije, već o unapređenju saradnje s njom, budući da država imenovanja nije član organizacije. Takođe se ne pominje ni pregovaranje kao funkcije posmatračke misije. Oko pitanja privilegija i imuniteta posmatračkih delegacija bilo je mnogo rasprava, kako na sjednicama Komisije UN za međunarodno pravo, tako i na samoj Bečkoj konferenciji o predstavljanju država. Jedan broj država, posebno one koje na svojoj teritoriji imaju sjedišta međunarodnih organizacija, zalagao se za najrestriktivniji prilaz u pogledu statusa delegacija posmatrača, dok je niz drugih država bio spreman da i ovim delegacijama garantuje što povoljniji položaj, pozivajući se, prije svega, na princip suverene jednakosti država. Većina na Konferenciji prihvatila je ovaj drugi prilaz, tako da je Bečka konvencija o predstavljanju država predvidjela delegacijama posmatrača istovjetne olakšice, privilegije i imunitete koji su dati delegacijama država članica pri organima međunarodnih organizacija i na međunarodnim konferencijama sazvanim od tih organizacija.21 Konvencija o predstavljanju država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama unosi dvije novine u materiju posmatrača pri organima međunarodne organizacije: 1. Konvencija utvrđuje pravo država-nečlanica da upućuju delegacije posmatrača u organ ili konferenciju u skladu sa pravilima Organizacije; 2. Konvencija izjednačuje status posmatrača država-nečlanica sa delegacijama država-članica pri organima međunarodne organizacije.22

21 M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. str. 254. 22 M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300. 12

7. ZAKLJUČAK

Danas je diplomatija važnija nego ikada u historiji. Savremeni svijet je toliko međuzavisan da se sporovi više ne mogu rješavati vojnom silom. Diplomatija je nužnost. Današnji svijet karakteriše sve veća međuzavisnost, kao rezultat procesa globalizacije, broj otvorenih

međunarodnih

političkih,

ekonomskih,

pravnih,

ekoloških,

zdravstvenih,

humanitarnih, bezbjedonosnih i brojnih drugih pitanja, globalnog ili regionalnog karaktera, koja su predmet multilateralane diplomatije, neprestano se povećava i proširuje. Kao takva, ona se mogu uspješno rješavati i riješiti samo u okviru međunarodne zajednice, odgovarajućim angažovanjem svih država u svijetu. Svakodnevna otvorena životna pitanja sa kojima se suočavaju građani širom svijeta, kao što su nezaposlenost, održivi razvoj, zaštita životne sredine, terorizam, kriminal, nelegalna trgovina i dr. su postala globalna pitanja, ne mogu više da se uspješno rješavaju na nekoj individualnoj osnovi, od strane samo jedne države, ili na bilateralnoj osnovi između dvije države, ma koliko one bile značajne i uticajne, nego samo na multiilateralnoj osnovi, kroz saradnju i odnose između više ili svih država, sredstvima i tehnikama multilateralne diplomatije. Tok i ishod mnogih multilateralnih diplomatskih pregovora često zavisi od toga koliko se prethodno dobro poznaju pregovaračke pozicije država učesnica na takvim pregovorima. Da bi konferencija uspjela potrebno je prethodno pripremiti teren, i to pažljivo. Multilateralna diplomatija, u savremenom intenzivnom međunarodnom saobraćaju, igra prvorazrednu ulogu. Moglo bi se reći da stoji na vrhuncu diplomatske ljestvice.

13

8. LITERATURA:

1. D. Đašič, Diplomatija ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braća Karić, Beograd 2003. 2. M. Kreća, Međunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. 3. M. Mitić, S. Đorđević, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. 4. Zakon o ratifikaciji Bečke konvencije o predstavljanju država u njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, Službeni list SFRJ br. 3/77

14