Άρθρο για τη Μέθοδο Tomatis , που δημοσιεύθηκε στο ένθετο μηνιαίο περιοδικό «Γυναίκα» της «Καθημερινής της Κυριακής». Τεύχος Ιουλίου. Της Δημοσιογράφου Κατερίνας Χτενέλη
[email protected]
«Το ηγετικό μου δεξί αυτί»* Άκουσα πρώτη φορά για το … «Tomatis» πριν δύο χρόνια όταν μια φίλη, ανησυχώντας για τις μαθησιακές δυσκολίες και την έλλειψη ενδιαφέροντος για μάθηση του κατά τ΄ άλλα «πανέξυπνου», δεκάχρονου γιου της, τον έβαλε σ' αυτό το πρόγραμμα θεραπείας. «Έλλειψη συγκέντρωσης, συναισθηματική φόρτιση και επιθετικότητα», ήταν η διάγνωση. Το παιδί έκανε το πρόγραμμα, αριστούχος δεν έγινε όμως τα καταφέρνει μια χαρά, έχει έφεση στις ξένες γλώσσες κι είναι ένα κοινωνικό και αγαπητό παιδί. Ξανάκουσα για το «Tomatis» λίγο καιρό πριν από μια παλιά φίλη που ενθουσιασμένη, μου είπε ότι «άλλαξε η ζωή μου μετά από αυτή τη θεραπεία». Πήγε για το πρόγραμμα «εκμάθησης ξένων γλωσσών» μια και είχε φτάσει τα 50 και δεν κατάφερνε να μάθει Αγγλικά. «Όταν ενημερώθηκα για το τι είναι η θεραπεία ξέχασα τα Αγγλικά κι αποφάσισα να κάνω το προσωπικό πρόγραμμα. Πιστεύεις ότι κατάφερα να σπουδάσω ψυχολογία, αυτό που πάντα ήθελα και να πάρω και πτυχίο!» Κάπως έτσι βρέθηκα στο κέντρο Tomatis αποφασισμένη, αν μη τι άλλο, να καταλάβω περί τίνος πρόκειται. Στο πρώτο ραντεβού με την κ. Θεώνη Ευαγγελοπούλου, διευθύντρια του κέντρου στην Αθήνα, το κασετοφωνάκι της συνέντευξης φάνηκε άχρηστο. «Κάντε το αρχικό τεστ» μου είπε «ώστε να έχετε το βίωμα της μεθόδου και θα μιλήσουμε μετά». Πέρασα σε μια αίθουσα με μηχανήματα ήχου και υπολογιστές, φόρεσα ακουστικά και έπρεπε να σηκώνω το δεξί ή αριστερό χέρι, κάθε φορά που άκουγα έναν ήχο από το δεξί ή το αριστερό αυτί. «Δυσλεξία, μαθησιακές δυσκολίες, εφηβική κρίση ταυτότητες, τραυλισμός, προβλήματα άρθρωσης, επιθετικότητα, συναισθηματική φόρτιση, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, διαταραχές ψυχισμού και συμπεριφοράς φωνητικά προβλήματα σε επαγγελματίες, επαγγελματική βαρηκοΐα, ίλιγγοι λόγω ηχορύπανσης, δυσκολίες κατανόησης και εκμάθησης ξένων γλωσσών» Αυτά είναι τα προβλήματα στα οποία βρίσκει
εφαρμογή η μέθοδος όπως διάβασα στα ενημερωτικά φυλλάδια όση ώρα περίμενα.
«Το φυσιολογικό αυτί «ακροάται» δεν ακούει απλώς, που σημαίνει καταγράφει, αναλύει και αποκωδικοποιεί συχνότητες από 125 μέχρι 8.000 Hertz, ηχητικά κύματα. Αυτό δεν είναι το ιδανικό, είναι το φυσιολογικό», εξηγεί η κ. Ευαγγελοπούλου ενώ έχει μπροστά της τα αποτελέσματα μου. «Τις ίδιες ακριβώς συχνότητες αναπαράγει και η φωνή μας. Το αριστερό μας αυτί αντιστοιχεί στη μητέρα και το δεξί στον πατέρα. Εσείς ακροάστε από το αριστερό μέχρι τα 750 hertz και από το δεξί μέχρι τα 1.500. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε προβλήματα ακοής. Σημαίνει όμως ότι κάποιο γεγονός που σας συνέβη όταν ήσασταν τριών ετών το εκλάβατε ως τραγικό και για να επιβιώσετε νευρολογικά αποκλείσατε ηχητικά τη μητέρα σας. Επίσης, το δεξί αυτί πρέπει να είναι το ηγετικό στη διαδικασία αφού το κέντρο ανάλυσης ήχου και ομιλίας βρίσκεται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Σ' εσάς, ηγετικό είναι το αριστερό αυτί που σημαίνει ότι ο ήχος πάει πρώτα στο δεξί ημισφαίριο και μετά πίσω στο αριστερό για να αναλυθεί.. Αυτή η αριστερή ακουστική πλευρίωση, όπως λέγεται σας εξαντλεί νευρολογικά, σας προκαλεί λάθος στάση σώματος και σκολίωση»…(!) Μίλησα με τη μητέρα μου και όντως ένα τραυματικό γεγονός σε σχέση με εκείνη είχε συμβεί όταν ήμουν τριών ετών. Αν και δεν είχα ακόμα τα στοιχεία και τις αποδείξεις που υποστήριζαν μια τέτοια θεωρία κάπου μέσα μου το κατανόησα. Γιατί ποιος από μας δεν έχει τύχει να συνειδητοποιήσει στο μέσον μιας δυσάρεστης συζήτησης ότι έχει πάψει να ακούει και να καταγράφει τη συνομιλία ώρα πριν… «Είμαστε αυτό που ακούμε» Η θεωρία του Dr. Alfred Tomatis Ο Dr. Alfred Tomatis έλεγε ότι αυτό που κάνει η θεραπεία του, είναι να δίνει ενέργεια στους ανθρώπους. Το αυτί λειτουργεί για τον εγκέφαλο όπως ακριβώς το δυναμό στην μπαταρία του αυτοκινήτου. Η βασική ιδιότητα του δεν είναι η παθητική ακοή αλλά η επεξεργασία των ήχων και η ηλεκτροχημική ενεργοποίηση του εγκεφάλου μια και το αυτί ενεργοποιεί τον εγκέφαλο κατά τα 2/3 σε σχέση με όλες τις άλλες αισθήσεις. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα καλό ακουόγραμμα δεν σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε και αποκωδικοποιούμαι σωστά τα «μηνύματα» που λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας. Το αυτί πρέπει να μπορεί να επιλέξει, να επεξεργαστεί και να ιεραρχήσει τους ήχους ενεργοποιώντας θετικά τον εγκέφαλό μας. Ακούμε από τη μήτρα Η πρώτη αίσθηση που αναπτύσσει ο άνθρωπος είναι η ακοή. Ξεκινάμε να ακούμε λίγο πριν τον πέμπτο μήνα της κύησης, οστέινα μέσα από τη σπονδυλική στήλη της μητέρας μας. Έτσι, η πρώτη φωνή που αναγνωρίζουμε είναι η δική της
και ενστικτωδώς νοιώθουμε καλοδεχούμενοι ή ανεπιθύμητοι αφού ηχητικά βιώνουμε μαζί της την καλή ή κακή ψυχολογία της. Ιδανική, ακουστικά και κατ΄ επέκταση νευρολογικά, θεωρείται η κύηση κατά την οποία το έμβρυο ακούει κυρίως υψηλές συχνότητες, πάνω από 3000 Hertz, αυτές της χαράς και της ενέργειας. Σαράντα ημέρες μετά τη γέννηση, αρχίζει να αναπτύσσεται η αέρινη ακοή. Στο γονεϊκό περιβάλλον πια, το παιδί εφοδιασμένο με ένα υπερευαίσθητο νευρικό σύστημα, ακούει και αναλύει συναισθηματικά τις φωνές των γονιών του, τις συγκρούσεις, τους καυγάδες, αλλά και τον τρόπο που του απευθύνονται. "Άλλα λέει η θεια μου άλλα ακούν τ’ αφτιά μου» Ένας από τους βασικούς μηχανισμούς άμυνας και θωράκισης του ανθρώπου είναι το «κλείσιμο της κουρτίνας» ακρόασης και ανάλυσης ήχων. Αυτή η καθ’ όλα φυσιολογική αντίδραση συμβαίνει όταν ακούμε πράγματα επώδυνα που θεωρούμε ότι μας απειλούν. Οι περισσότερες και πιο σημαντικές θωρακίσεις ακρόασης γίνονται από την εμβρυακή ηλικία και μέχρι τα 12. Πρόκειται για μια σημαντική νευρολογική δυσλειτουργία, αφού το αυτί εξακολουθεί να αποκλείει από τον εγκέφαλο όλες τις συχνότητες που έχει καταγράψει στο ασυνείδητο ως επικίνδυνες. Το αυτί συντονίζει τις κινήσεις, ελέγχει την ισορροπία, το μυϊκό τόνο, είναι απαραίτητο για τη χρήση του λόγου, έχει αντίκτυπο στη φώνηση άρα και στην επικοινωνία, τροφοδοτεί το νευρικό σύστημα και ενεργοποιεί την εγκεφαλική δραστηριότητα. Η φωνή μας αναπαράγει μόνο τις συχνότητες που καταγράφει και αποκωδικοποιεί το αυτί. «Μπορούμε να πούμε ότι όσο κάποιος χάνει τα πρίμα και δεν αναλύει τις υψηλές συχνότητες τόση απώλεια ενέργειας έχει. Έτσι, ο καθένας μας ενεργοποιείται ή αποδυναμώνεται πρωταρχικά από την ίδια του τη φωνή και με την ίδια έννοια ενεργοποιεί ή κουράζει τον συνομιλητή του.», λέει η κ. Ευαγγελοπούλου. Κακή ακρόαση πρακτικά σημαίνει, ελλιπής ενεργειακά τροφοδότηση του εγκεφάλου άρα νευρολογική εξάντληση, λανθασμένη ή υποκειμενική ερμηνεία των ακουσμάτων, έλλειψη σαφήνειας στο λόγο και στη συμπεριφορά και κακή επικοινωνία. Συμπτώματα της κακής ακρόασης είναι η σύγχυση σε ομόηχες λέξεις, η επίπεδη φωνή, ο δυσανάγνωστος γραφικός χαρακτήρας, η δυσκολία στην κατανόηση γραπτών κειμένων και στην εστίαση προσοχής και η κινητική αδεξιότητα. Η θεραπεία και ο Mozart «Η θεραπεία μας δεν παραγράφει την προσωπικότητα του ατόμου ούτε την πολυπαραγοντικότητα της γένεσης των προβλημάτων. Η μέθοδος Tomatis δεν υπόσχεται ούτε επαγγελματική ούτε προσωπική επιτυχία. Υπόσχεται όμως την κατά το δυνατόν διόρθωση των ακουστικών δυσλειτουργιών άρα την καλύτερη τροφοδότηση του εγκεφάλου, ένα καλύτερα δομημένο και γερό νευρικό σύστημα, καλή κριτική ικανότητα και αντίληψη, μεγαλύτερη σαφήνεια στη σκέψη και στο λόγο, καλό ύπνο και αυτογνωσία, δηλαδή καλύτερη αντίληψη του εαυτού, των επιθυμιών και των πράξεών μας.»
Η θεραπεία γίνεται με την παρέμβαση ενός ηλεκτρονικού αυτιού, ενός «προσομοιωτή ακρόασης» που λειτουργεί ως ιδανικό ανθρώπινο αυτί. Με ειδικά επεξεργασμένους ήχους μουσικής Mozart, Γρηγοριανών ύμνων, της φωνή μας και της φωνής της μητέρας μας, εκγυμνάζεται το αυτί ώστε να αναστρέψει τις νευροαισθητηριακές άμυνες και να αποκαταστήσει την επιλεκτική ακρόαση. Οι συνθέσεις του Mozart θεωρούνται θεραπευτικές γιατί είναι μοναδικές στην αναπαραγωγή τόσο υψηλών συχνοτήτων. Το σύνηθες πρόγραμμα περιλαμβάνει τέσσερις κύκλους και διαρκεί έξι μήνες.
«Αυτά που μου λέει η μαμά μου είναι σωστά αλλά εγώ όταν την ακούω παθαίνω εκνευρίτιδα». ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΑΜΑΔΕΣ: Κρατήστε κοντά σας το νεογέννητό σας όσο περισσότερο μπορείτε και οπωσδήποτε μέχρι και τον πέμπτο μήνα. Μέχρι το βρέφος να περάσει από την οστέινη στην αέρινη ακοή, βρίσκεται σε μια «επικίνδυνη σιωπή». Τότε χρειάζεται τη σιγουριά και την ασφάλεια της σωματικής επαφής. Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα βρέφη που βρίσκονται νωρίς σε σταθμούς πριν από τα τρεισήμισι τους χρόνια χάνουν τη βασική εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Οι περισσότερες μητέρες δεν συνειδητοποιούν πόσο η φωνή και το εννοιολογικό περιεχόμενο του λόγου τους «εκνευρίζουν» τα παιδιά τους. Ηχογραφήστε τη φωνή σας, ίσως σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε γιατί συχνά δεν σας ακούνε καν… ΒΟΧ Το Κέντρο Tomatis Το κέντρο Tomatis λειτουργεί στην Αθήνα το 1987 υπό τη διεύθυνση της κ. Θεώνης Ευαγγελοπούλου με την επίσημη άδεια του κέντρου της Γαλλίας. Η κ. Ευαγγελοπούλου σπούδασε Ψυχολογία στην Ελλάδα και έκανε μεταπτυχιακά στην Αμερική. Στο Παρίσι μετεκπαιδεύτηκε στη μέθοδο Tomatis συνεργαζόμενη προσωπικά με τον Dr. Alfred Tomatis. Οι άνθρωποι που εργάζονται στο κέντρο είναι γιατροί με ειδίκευση στην ακουστικοψυχοφωνολογία. Τη θεραπεία καλύπτουν αρκετά ασφαλιστικά ταμεία. www.thesoundtherapy.gr e-mail:
[email protected] www.iarctc.org, www.tomatis-group.com Τηλ. Επικοινωνίας: 210 6411059 & 210 6435705
Τα πειράματα αποστέρησης ήχων του Ρενέ Σπιτς Οι επιπτώσεις της παντελούς αποστέρησης ήχων (Sound deprivation and hallucinations) ήταν το αντικείμενο των πειραμάτων του ψυχαναλυτή Rene Spitz των οποίων τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά! Η πρώτη εγκεφαλική
δυσλειτουργία που κατέγραψε σε άτομα ηχητικά απομονωμένα, είναι ότι το μάτι παύει να καταγράφει ολότητες, και ο εγκέφαλος αναλύει την εικόνα σαν κινούμενο παζλ. Παράλληλα ξεκινούν οι παραισθήσεις. Στο επόμενο στάδιο διαταράσσεται ο λαβύρινθος -ο άνθρωπος χάνει την ισορροπία του, και δεν μπορεί πλέον να σταθεί όρθιος. Αν η ηχομόνωση συνεχιστεί χάνεται η αίσθηση του χώρου, του χρόνου και του διαστήματος. Το πείραμα σταμάτησε όταν οι εθελοντές άρχισαν να χάνουν την ταυτότητά τους. Οι κωφοί έχουν οστέινη ακοή Οι κωφοί δεν αποστερούνται εντελώς των ήχων. Έχουν μόνο την οστέινη ακοή, ακούνε τις παλμικές δονήσεις του περιβάλλοντός μέσω της αγωγιμότητας των οστών και του δέρματός τους. Για όλους το δέρμα είναι το «μεγάλο μας αυτί» αφού τα ηχητικά κύματα το ‘αγκαλιάζουν’ και μεταφέρονται στο σκελετό. Ο άνθρωπος που δεν έχει –για οποιοδήποτε λόγο- αγωγιμότητα ήχου μέσω του σκελετού του είναι ‘φυτό’. Οι διάσημοι ‘φίλοι’ του Τοματίς Η Μαρία Κάλλας, ο Μπενιαμίνο Τζίλι, ο Ζεράρ Ντεπαρτιέ, η Ελευθερία Αρβανιτάκη ξόδεψαν πολλές ώρες κάνοντας το πρόγραμμα Tomatis. Ο Ντεπαρτιέ μάλιστα που είχε πολύ κακή άρθρωση και τραύλιζε ήταν πολύ ευγνώμων στον Tomatis που θεωρούσε ότι του χάρισε την καριέρα του. Το πρόγραμμα λέγεται «το αυτί και η φωνή». Αρβανιτάκη Ελευθερία «Πήγα στο κέντρο Tomatis επειδή είχα ένα χρόνιο πρόβλημα στο αριστερό αυτί με αποτέλεσμα να φτάσω να χάνω συχνότητες σε ποσοστό 60%. Για τη μέθοδο μου μίλησε πρώτη φορά ο Νίκος Ξυδάκης. Έψαξα στο διαδίκτυο και έμαθα ότι η μέθοδος είναι ενσωματωμένη στα περισσότερα ωδεία στο εξωτερικό. Διάβασα βιβλία του Alfred Tomatis που αναλύει πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στον εγκέφαλο και στον οργανισμό μας το αυτί και έτσι αποφάσισα πριν προχωρήσω σε χειρουργική επέμβαση να δοκιμάσω τη μέθοδο. Σήμερα, έχω μόλις τελειώσει τον πρώτο κύκλο και μπαίνω στο δεύτερο. Πέραν του ότι είναι μια πολύ ευχάριστη εμπειρία γιατί ακούς μουσική, τα αποτελέσματα στη δική μου περίπτωση ήταν πέρα από εντυπωσιακά. Η ακοή μου έχει επανέλθει ήδη κατά ένα ποσοστό 70%. Είναι κάτι που το ζω». ΒΟΧ Ο Dr. Alfred Tomatis Γεννήθηκε το 1920 στη Νίκαια της Γαλλίας. Σπούδασε ιατρική στο Παρίσι και ειδικεύτηκε στην ωτορινολαρυγγολογία και στη φωνιατρική. Μετά από πολυετή έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αυτί σε συνεργασία με το κεντρικό νευρικό σύστημα ελέγχει την παραγωγή της φωνής. Ανέπτυξε τη διαγνωστική και θεραπευτική μέθοδο ακουστικο-ψυχο-φωνολογίας, Tomatis «test d’ecoute», που βασίζεται στη σημαντική επίδραση που έχει στη ψυχική και σωματική υγεία η συνειδητή ακρόαση και κατανόηση των ήχων. Το 1953 παρουσίασε την ερευνά του στη Γαλλική Ακαδημία των Επιστημών όπου και κατοχυρώθηκε ως “Effet Tomatis”, «Φαινόμενο Tomatis».
*
Ο «δαίμων του τυπογραφείου»… είναι ο υπεύθυνος για το ότι το θέμα κυκλοφόρησε με τίτλο «το ηγετικό αριστερό μου αυτί», (και όχι δεξί όπως είναι το σωστό).
