Download MTB G1 Sinugbuanong Binisaya Orthography...
Talaan ng Paggamit ng Modyul
Paaralan:
Purok:
Sangay:
Rehiyon:
Pangalan ng Humiram
Kailan Ipinahiram
Kond Ko ndis isyo yon n
Ka Kail ilan an Is Isin inau auli li
Kond Kondis isyo yon n
Kailan natanggap sa paaralan:
Gamitin ang sumusunod na titik sa pagtatala ng kondisyon ng modyul:
A (Bago) (Bago) B (Gamit na ngunit maayos pa) C (May kaunting sira) D (Maraming sira) sira)
1 Magbasa na Kita
Giya sa Pagtudlo og Sinugbuanong Binisaya
HINDI IPINAGBIBILI PAG-AARI NG PAMAHALAAN INILAAN PARA SA
Distrito/Paaralan: Dibisyon: Unang Taon ng Paggamit: Pinagkukunan ng Pondo:
Magbasa na Kita Giya sa Pagtudlo og Sugbuanong Bisaya Bisaya - Baitang 1 Karapatang Ari (Hindi ipinagbibili) Unang Edisyon, 2012 ISBN: Paunawa Paunaw a hin hinggi ggill sa kar karapa apatan tang-si g-sipi. pi. Isi Isinas nasaad aad ng Sek Seksiy siyon on 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaring gawin gaw in ng nas nasabi abing ng ahe ahensi nsiya ya o tan tangap gapan an ay ang pata patawan wan ng bay bayad ad na royalty bilang kondisyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dr. Yolanda S. Quijano Kawaksing Kalihim: Dr. Elena R. Ruiz Mga Bumuo ng Ortograpiya Mga manunulat:
Nena V. Miñoza Ninie del Rosario Gea Catalan Alonso Mga tagasuri: Romeo S. Macan, Ed. D. Atty. Manuel Lino Faelnar Rosalina J. Villaneza, Ph.d. Gumuhit ng mga larawan: Jason Ville Villena na John Rey Tamagos Roco Naglayout: Aileen Nacario Ilagan John Rey Tamagos Roco
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Office Address: 2nd Floor Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue. Pasig City, Philippines 1600
ii
Telefax: Address:
(02) 634-1054 or 634-1072 E-mail
[email protected]
Mga Pagtulon-an
Mensahe...................................................................................iv Alpabeto ug Ortograpiya..........................................................1 Mga Hustong Paagi sa Gramatika..........................................10
Katin-awan sa mga Kahulogan sa mga Pulong/Kalugpongan ....................20
iii
Mensahe Bro. Armin Luistro
iv
v
Alpabeto ug Ortograpiya Alpabeto sa Sinugbuanong Binisaya Alpabeto
Polisiya sa paghulam og mga letra
Gidaghanon sa Patingog
Gidaghanon sa Katingog
Diptonggo/
Consonant blends
20
Ang 20 let letra ra nga a, b, k, d, e, g, h, i,l, i,l, m, n,o,p ,o,p r, r,s, s, t,u,w,y maoy gigamit karon nga
(15) (5) b-baka ka-apa eestante ikaka disda o-okra dal alaan gu-unlan gabas abas hhlata al alaas Lm- mata nnana na nayy ngngngabil pngabil pana r-relo s-saya t-talong wwati y-yaya
aSinugbuanong lpabeto sa Binisaya. Adunay mga pinulongang langyaw (foreign words) nga walay hubad. Tungod niini mahimo kini sila nga gamiton sama sa: Cc, Ff, Jj Ññ, Qq, Vv, , Xx, and Zz. Magamit kini sila sa pagdugang sa original o sa netibong alpabeto sa pagihap o sa pagnumero sa mga letra.
2
ay- sudlay oykahoy awadlaw pl-plato bl blangko pr prutas trtrapo/ trak grgripo kwkwarta
Mga Alpabeto
Mm
Aa
mata
apa
3
Tt
talong
Yy
4
yaya
Ss
Kk saya
kaka
5
Ll
Nn
nanay
lata
6
Pp
Bb
baka
pana
7
Gg
Dd
gatas
dalan
8
Hh
Ww
wati halas
9
Ii
Uu
unlan
isda
10
Oo
Rr
okra relo
11
NGng
Ee
ngabil estante
Ang Alpabeto sa Sinugbuanong Binisaya Pinulongan
Sinugbuanong Binisaya
Alpabeto
20
Pangog
5
(Pangog)
Sinugbuanong Binisaya
English
A
atop
roof
E
eroplano
airplane
I
ikog
tail
O
iro okra
dog lady’s ngers
12
U
utan
vegetables
uling
charcoal
ulo
head
unggoy
monkey
ulan
rain
Consonant
15
(kangog) B
D
G
bato
stone
balay
house
buhok
hair
dagom
needle
dalunggan
ear
dila garapon
tongue jar
gisantes
pea
gunng
scissors
hatag
give
halad
oering
hampak
slam
hagdan
stairs
hapag
basket
H
Consonant
20
(kangog)
Sinugbuanong Binisaya
English
K
kanding
goat
kilay
eyebrow
kalo
cap
lantay
bed
lomboy
blackberries
L
13
lamas
spice
mani
peanut
mais
corn
N
nangka
jackfruit
NG
nawong ngabil
face lips
P
palad
palm
paypay
fan
papel
paper
relo
watch
retrato
photograph
singsing
ring
sapatos
shoes
saging
banana
sabon
soap
tasa
cup
talong
eggplant
tambok
fat
W
walo
eight
Y
yuta
soil
M
R S
T
14
Mga Hustong Paagi sa Gramatika GRAMMAR IN SINUGBUANONG BINISYA LANGUAGE Pulonglaan/Gramitikaa sa Sinugbuanong Binisaya) (Pulonglaan/Gramitik
1. NOUN (PANGALAN) a. To make a noun SIGULAR or PLURAL , a grammatical particle is added before the common noun: When “ang” is added before a noun, it means SINGULAR. When “ang mga” is added added before a noun, iitt means PLURAL.
SINGULAR (USAHAN)
PLURAL (DAGHANAN)
Ang estudyante o magtutungha
Ang mga estudyante
Ang iro
Ang mga iro
Ang kahoy
Ang mga kahoy
Ang eskwelahan
Ang mga eskwelahan
Other grammatical particles that can be used in making a proper/common noun singular or plural:
b.
TAGSA (USAHAN) SINGULAR
TAGURHA (DAGHANAN) PLURAL
Si
Sila ni
Si Nena ang nagluto og law-uy.
Sila ni Nena, Aurora, ug Ela ang nagluto og law-uy.
Ni
Nila ni
Gikuha ni Lolita ang lapis sa lamesa.
Gikuha nila ni Lolita, Chiara, ug Susana ang mga lapis sa lamesa.
Kang
Kanila
Gihatag ni Nelson ang sulat kang Mrs. Santos nga iyang magtutudlo.
Gihatag ni Nelson ang mga sula su latt ka kani nila la ni Mrs. Mrs. Sa Sant ntos os,, Mr. Mr. Ruiz, ug Miss Cruz nga iyang mga magtutudlo.
c.
In some common nouns referring to relationship, it can be grouped into:
TAGSA (USAHAN)
TAGURHA
Igsuon (brother or sister)
Manag-igsuon ( both brothers/ sisters)
Ig-agaw (first cousin)
Mag-agaw( Both cousins) Maghigala ( Both friends)
Higala(friend)
d.
Gender (Tima-ilhan) 16
DAGHANAN
Managsuon ( group of brothers/ sisters) Manag-agaw ( group of cousins) Managhigala ( group of friends)
PANLALAKI
WALAY KLARO
PAMBABAYE
WALAY TIMA-ILHAN
Tatay
Nanay
ginikanan
pamaypay
Lolo
Lola
apo
dahon
Manong
Manang
Bata/puya
Saging
Tiyo
Tiya
paryente
balay
maestro
maestra
magtutudlo
lamisa
Amigo
Amiga
higala
bangko
Pari
Madre
katekista
pangtahal
Dodong
Inday
Pag umangkon
lapis
Tiyo
Tiya
2. PRONOUN (PULINGALAN) Personal Pronoun (Pulingalan sa Tawo) Singular (Tagsa) First Person
ako, ko nako ako kanako
Plural (Dinaghan) kita (inclusive),kami (exclusive)nato, ta (inclusive), namo(exclusive) ato, amo, kanamo
17
Second Person
ikaw, ka nimo, mo imo, kanimo
kamo ninyo inyo
Third Person
siya niya iya
sila nila ila kanila
Demonstrative Pronoun (Pulingalan sa Pagtudlo)
T he speaker h o ld s th e object being
Kini (this)
Nearest to the speaker
Diri (here)
referred to The speaker points to the object that is near to the addressee
Kana (that)
Near to the addressee
Diha (there)
Remote
Didto (yonder)
The object away from speaker and the addressee
is Kadto (yon)
3. VERB (PUNGLIHOK) Tenses (Panahunan): a.
Present Tense (Nahitabo Karon) Present Tense is formed by adding prefix “nag” to a verb or a time marker like karon. Examples: Nagsulat (is writing) 18
Nagsulat karon (is writing writing now) Nagtindog karon(is standing) standing) Naglingkod karon(is sitting) sitting) b.
Past Tense (Nahitabo Na) Past Tense is formed by adding prefix “ni” to a verb. Examples: Nisulat (wrote) Nitindog (stood) Nilingkod (sat)
c.
Future Tense (Umaabot nga Mahitabo) Future Tense is formed by adding prefix “ma”, “mo” or “mag” to a verb. Examples: Mosulat (will write) Magsulat (will write) Motindog (will stand) Molingkod (will sit)
4 . ADJECTIVE (PANGMATANG/PANGHULAGWAY Degrees of Comparison COMPARATIVE NON-
POSITI VE
gwapa
EQUALITY BETWEEN TWO
gwapagwapa
EQUALI TY OF THE TWO OBJEC TS COMPARED Labing
INTENSE DEGREE
Kinagwapahan
SUPERLATIVE
kina-
gwapahan kaayo
gwapa
19
gamay
Taas
Gamay- gamay
Taas- taas
Labing
kina-
Kinagamyan
gamay
gamyan
kaayo
Labing
Kinatas-an
kinatas-an
taas
kaayo
5. PHRASES AND SENTENSES (MGA PULONGAN UG MGA KAPAHAYAG) Mga kapahayag Mga Pulongan (Phrases):
Gwapa ang bata Itom ang saya Mga Pulongan sa Pag-ihap :
Lima ka lapis Duha ka tuig Mga Pulongan sa Punglihok (verb):
Limpyo nga panglaba Hinay nga paglakaw Mga HUGPULONG/KAPAHAYAG HUGPULONG/KAPAHAYAG ( Sentences) Declarative (Pagsaysay):
Examples: Nagdula sa kalsada si Inday. Inday. Nagdula si Inday sa kalsada. kalsada. Interrogative (Pangutana):
Examples: Kinsa ang nagdula sa kalsada? Nag-unsa si Inday sa kalsada? kalsada? or Unsa ang gibuhat ni Inday sa kalsada? 20
Nganong nagdula man si Inday sa kalsa kalsada? da? Asa man nagdula si Inday? Command (Pagsugo) Examples:
Panglaba na sa imong mga sinina. Iserado na ang mga bentana ug pultahan. Request (Paghangyo) Examples:
Ayaw intawon dugaya pagtahi akong sinina kay ako na kanang gamiton. Paagia ra kami diha kay layo na kaayo og maglibot pa kami. Exclamatory (Matuawon) Tabang!
Sunog! Dali na kamo! Maglipay kita. ARTICLE and (Artikulo nga Ug)
Ang ug gamiton kongnagkonektar sa duha ka pulong o mas daghan pa. ( Sila si Tita ug Joy mga amiga.) Ang og gamiton ingon nga (preposition) (Ex. Dad-i ko og bulak) Pagkuha og mga utanon sa uma. Sinugbuanong Binisaya Rules of Spelling ( Mga Lagda sa Pagtitik og Sinugbuanong Binisaya) Rule 1. Spelling should be in accordance with the phonetic sound of the word.
(Ang pagtitik kinahanglan nga mosunod sa tingog sa pulong) Pananglitan: Siya- means boy /girl Siya- means chair Tiyan- means stomach Rule 2. Use of O and U ( Paggamit og O ug U)
21
a.
If the first syllable word that begins in a consonant has O or U sound, U is usually used. ( Kon ang naha nahauna una nga silaba nag nagsugod sugod sa katingog katingog nga gisundan og O o U nga tingog, kinahangla kinahanglann ang U ang gami gamiton.) ton.) Pananglitan: duna guba Hulat Suga sulayi
b.
If a word has two O or U sound, Usually the first is U and the next is O. ( Kon ang pulong adunay adunay duha ka O o kon U nga tingog tingog,, mag-una ang U ug sundan kini og O.)
Pananglitan: Bukton Kuno Ulo Walay labot: Solo Otot Kolor c.
If a word has three O or U sound and the last two are side by side, the first and the second shall be U and the last shall be O. ( Kon ang pulong adunay tulo ka O o kon U nga tingog ang katapusan nga duha nagtupad, U ang gamiton sa mag-una ug an angg magsunod niini, kinahanglan U ang gamiton sa ikatulo ang O.) Pananglitan: Lutuon
d.
If the word has four U or O sound, the first shall be U, the second O, the third U and the fourth O. 22
( Kon ang pulon pulongg ad adun unay ay upa upatt ka ti ting ngog og U o kon O, ang nauna nauna kinahanglan U, ikaduha, O, ikatulo U ug ang ikaupat O.) Pananglitan: Bumobuto Lumolupyo The terminal letter O is changed to U when a suffix is added to the word. ( Ang katapusan nga letra nga O ilisan og U kon idugang ang iglalakbit sa pulong.) Pananglitan: Luto- lutua; lutuon Rule 3: Use or non-use hyphen (-) ( Paggamit o dili paggamit og hyphen) a. There should be a hyphen hyphen between a consonan consonantt and a vowel , to avoid confusion. ( Kinahanglan adunay adunay hyphen sa taliwala sa katingog ug pa patingog tingog e.
para malikayan kalibog.) Example: Tam-isang kalibog.) Luy-a Tin-aw Tan-aw b.
A hyphen is necessary between two repeated words if they tell either similarity or likeness, or repeated action. ( Ang hyphen hyphen gikin gikinahan ahanglan glan gam gamiton iton sa du duha ha ka binalik binalik nga mga mga pulong kon nagsulti kini sa pagkapareha o anggid-anggid, o kon sa binalik nga lihok.) Example: Example: Balik-balik Dula-dula
Rule 4: If the word is borrowed from Spanish, retain the vowel and change the
consonant. Example: Bentana
Exception: an English equivalent is commonly used with respect od o or u, use theIfEnglish. 23
Example: Suporta Rule 5: Don’t change the spelling of any English borrowed word.
Example: Module
24
Katin-awan sa mga Kahulugan sa Pulong/Kapulongan KAPULONGAN SA SINUGBUANONG SINUGBUANONG BINISAYA MGA KUMON NGA PAGPANGUMOSTA SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
Maayong Maay ong bunta buntagg
FILIPINO
ENGLISH
Magandan Magandangg umaga umaga Good morning morning Magandang Good evening gabi Maga Ma gand ndan angg hapo haponn Good Good af afte tern rnoo oonn
Maayong gabii Maayong hapon
PAGHUBAD
Maayong adlaw
Magandang araw
Good day
Maayong udto
Magandang tanghali
Good noon
BAHIN SA LAWAS SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
nawong
mukha
face
mata
mata
eyes
dalunggan
tenga
ears
ngabil
labi
lips
dila
dila
tongue
kilay
kilay
eyebrow
liog bukton dughan
liog braso dibdib
neck arms chest
tiyan
tummy
braso
tiyan sampot totoy
lubot
puwet suso
buttocks breast
likod kamot
buko-buko
likod kamay
back hand
tudlo hawak
kuyamoy
daliri baywang
fingers hips
hinlalaki
thumb
kumagko MGA BAHIN SA LAWAS SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
kumingking
hinliliit
pinky finger
ilok
kilikili
armpit
ngipon
ngipin
teeth
abaga
abaga
shoulder
pilok
pilik mata
eye lashes
agtang
noo
forehead
buhok
buhok
hair
lapa- lapa
paa
sole
Bu Buku kung ng-b -buk ukon ongg binti
heel heel legs
palad
palad
palm
siko
siko
elbow
tiko tikodd bitiis
kiti kiting ng
26
bat-ang tangkugo
dapi-dapi
hita batok
thigh nape
pusod
pusod
belly button, navel
tuhod
tuhod
knee
bukog
buto
bone
panit
balat
skin
kuko
kuko
nails
ugat
ugat
veins
abaga
balikat
shoulder
MGA SAKOP SA PAMILYA SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
amahan inahan
tatay/ papa nanay/ mama
igsuong lalaki
manong/ manoy
igsuong babaye
manang/ mana/ manay
PAGHUBAD FILIPINO
ama ina kapatid na lalake kapatid na babae
ENGLISH
father mother elder brother elder sister
MGA SAKOP SA PAMILYA SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
bata
inday/dodong
bata
child
lolo
apohang lalaki
lolo
grandfather
lola
apohang babaye
lola
grandmother
tiya
iyaan
tiya
auntie
tiyo
uyoan
tiyo
uncle
pinsan
cousin
ig-agaw kinugos nga lalaki
agaw
inaanak na lalake
27
godson
inaanak na babae kinugos nga babaye
agaw
goddaughter
bayaw
bayaw
ugangan
biyanan
in- law father/mother-in
balae
-law son/ daughterinlaw
bana
asawa
husband
asawa
asawa
wife
umagad
binalaye
MGA TRABAHADOR SA KATILINGBAN SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO anluwagi
ENGLISH carpenter
basurero
basurero
garbage collector
nurse
nars
nurse
doctor
doctor
doctor
tindero/ tindera
tinder/tindero
salesgirl/ salesboy
electrician
electrician
electrician
panday
karpintero
barangay tanod
barangay polis
barangay tanod
barangay police
mag-uuma panadero
mag-uugmad
magsasaka panadero
farmer baker
driver tsoper tsuper MGA TRABAHADOR SA KATILINGBAN SINUGBUANONG BINISAYA
maestro/ maestra mananahi pintor
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
driver PAGHUBAD
FILIPINO
ENGLISH
magtutodlo
guro
teacher
sastre
mananahi pintor
sewer/tailor painter
sapatero
shoemaker
sapatero 28
tagawalis ng daan
kamanero mananabang dentista
kumadrona
kumadrona dentista mangan-
negosyante
serbidor/ serbidora
mid-wife dentist businessman
galakal mekaniko
mekaniko
street cleaner
mechanic waiter/ waitress
silbidor
gwardya
guwardya
guard
pari
pari
priest
abogado
abogado
lawyer
pintor
pintor
painter
MGA BUTANG, MGA MANANAP, UG MGA TANOM SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
kaldero
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
kaldero
kettle
karahay takuri
kaha
kawali takure
frying pan kettle
kalan kutsara
sug-angan
kalan kutsara
stove spoon
tinidor
fork
plato baso
plate glass
tasa
tasa
cup
luwag
sandok
ladle
tinidor plato baso
pinggan
MGA BUTANG, MGA MANANAP, UG MGA TANOM SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
kutsilyo
sipol
tadtaran
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
kutsilyo
knife
taparan
chopping board
29
lamesa
mesa
table
silya aparador
chair cabinet
lansang
lansang, pako
nail
bairan
panghasa
honing stone
tabla
tabla
lata
lata
tin
kurtina
kurtina
curtain
pangkok aso
bowl dog
iring
pusa
cat
kanding
kambing
goat
baka
baka
cow
manok
manok
chicken
kabaw
kalabaw
carabao
langgam
ibon
bird
pato
pato
duck
baki
palaka
frog
saging
saging
banana
mangga
mangga
mango
nangka
langka
jackfruit
marang durian
marang durian
mangosteen
mangosteen
mangosteen
buungon
pomelo
pomelo
santol
santol
santol
lansones
lansones
lanzones
bangko aparador
panaksan iro
marang durian
lingkuranan, silya
yahong
madam
piece of wood
MGA BUTANG, MGA MANANAP, UG MGA TANOM SINUGBUANONG
MAGKAPAREHO
30
PAGHUBAD
BINISAYA
ANG KAHULOGAN
FILIPINO
ENGLISH
lubi
niyog
coconut
rambutan
rambutan
rambutan
bayabas
bayabas
guava
abokado
abokado
avocado
atis
atis
atis
chico
chico
chico
mani
mani
peanuts
tisa
tiesa
tiesa
kalabasa talong
squash eggplant
okra
okra
sitaw papaya
beans papaya
pichay
pechay
pechay
rabanos
labanos
raddish
kalbasa talong
kalabasa
okra batong kapayas
balatong
kamunggay tanglad
kalamunggay
malunggay tanglad
horse raddish lemon grass
agbati
alugbati
alugbati
alugbati swamp cabbage
tangkong
kangkong
upo labana ~
upo babana banaba
gourd guyabano banaba
kaimito
caimito
star apple
pinya
pinya
pineapple
yabana
banaba
MGA LUGAR SA PANIMALAY, ESKWELAHAN, UG KATILINGBAN SINUGBUANONG BINISAYA
balay
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
bahay 31
ENGLISH
house
sala
sala
living room
MGA LUGAR SA PANIMALAY, ESKWELAHAN, UG KATILINGBAN
SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
kusina banggera
kusina lababo
kitchen sink
simbahan
simbahan
church
kwarto
silid
bedroom
balkonahe bintana
terrace window
hagdan
hagdan
stairs
kasilyas
palikuran
toilet
paaralan
school
kayda bentana
beranda/balkon
tunghaan
eskwelahan
gate/ pergola
gate
classroom
silid-aralan
opisina
office
library
aklatan
clinic/ klinika tanaman
classroom
sa
library clinic
mga
tanaman
vegetable
utanon kantina
kantina
garden canteen
entablado
entablado
stage
pamayanan
community barangay hall
barrio
barangay
barangay hall health center
sentro ng kalusugan
barangay outpost
health center barangay outpost
32
police station/
police sta-
basketbolan merkado
basketbolan Tiyangge,
palengke
basketball court market place
MGA LUGAR SA PANIMALAY, ESKWELAHAN, UG KATILINGBAN SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
plasa
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
plaza
plaza
terminal
terminal
panaderia
panaderia
bakery
pabrika
pabrika
factory
museyo
museyo
museum
ospital
hospital
tindahan
stores
parkingan
hospital
paradahan, terminal
balay tambalanan
mga tindahan barberohan
barber shop
kan-anan
karenderya
eatery/ carenderia
MGA KOLOR UG MGA TIMA-ILHAN NIINI SINUGBUANONG
MAGKAPAREHO
BINISAYA
ANG KAHULOGAN
pula
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
pula
red
asul itom
blue
asul itim
blue black
lunhaw rosas salmon/ kahil tabonon
berde pink orange brown
luntian rosas kahel tsokolate
green pink orange brown
MGA PORMA UG MGA TIMA-IILHAN NIINI SINUGBUANONG
MAGKAPAREHO
PAGHUBAD 33
BINISAYA
ANG KAHULOGAN
FILIPINO
ENGLISH
tul-id
matuwid
straight
lingin
bilog
circle
oblong
oblong
kwadrado
parisukat
square
triangulo
tatsulok
triangle
MGA KUNSEPTO MAHITUNGOD SA ORAS SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
Domingo
Linggo
Sunday
Lunes
Lunes
Monday
Martes
Martes
Tuesday
Miyerkoles
Miyerkules
Wednesday
Huwebes
Huwebes
Thursday
Biernes Sabado
Friday Saturday
Enero
Enero
January
Pebrero
Pebrero
February
Marso
Marso
March
Abril
Abril
April
Mayo
Mayo
May
Hunyo
Hunyo
June
Hulyo
Hulyo
July
Agosto
Agosto
August
Biernes Sabado
Biyernes
Septiyembre Oktubre
Septembre
Setyembre Oktubre
September October
Nobiyembre Disyembre gabii
Nobembre Desimbre
Nobyembre Disyembre Gabi
November December evening
umaga
morning
buntag 34
udto
tanghali
noon
hapon
hapon
afternoon mid afternoon
palis
bukang liwayway dawn
kaadlawon MGA KONDISYON SA PANAHON SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
ulanon
PAGHUBAD FILIPINO
maulan
ENGLISH
Rainy
MGA KONDISYON SA PANAHON SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
adlawan/ dan-ag/ hayag gabonon
PAGHUBAD FILIPINO
maaraw
ENGLISH
sunny cloudy/foggy
MGA GIPAMATI SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
gimingaw
homesick
homesick
guol
malungkot
sad, lonely
lipay
masaya
happy
suko
galit
angry
nabalaka
nag-aalala
worry
MGA NUMERO 0 - 100 SINUGBUANONG BINISAYA
Zero, Sip Usa Duha Tulo Upat Lima
PAGHUBAD
NUMERO
0 1 2 3 4 5
FILIPINO
Zero Isa Dalawa Tatlo Apat Lima 35
ENGLISH
Zero One Two Three Four Five
Unom Pito Walo Siyam Napulo, Diyes
6 7 8 9 10
Anim Pito Walo Siyam sampu
Six Seven Eight Nine Ten
Onse Dose Trese Katorse
11 12 13 14
Labing-isa Labindalawa Labintatlo Labing-apat
Eleven Twelve Thirteen Fourteen
36
MGA NUMERO 0 - 100
LISH
een n n
-one -two -three -four -five -six -seven -eight -nine
one two 37
hree our
MGA NUMERO 0 - 10 100 0 SINUGBUANONG BINISAYA
PAGHUBAD
NUMERO
FILIPINO
ENGLISH
Trayinta i-singko
35
Tatlompu’t lima
Thirty-five
Trayinta i-sais
36
Tatlompu’t anim
Thirty-six
Trayinta i-siete
37
Tatlompu’t pito
Thirty-seven
Trayinta i-otso
38
Tatlompu’t walo
Thirty-eight
Trayinta inuwebe Kuwarenta / kwarenta Kuwarenta i-uno
39
Tatlompu’t siyam Thirty-nine
40
Apatnapu
41
Kuwarenta i-dos
42
Apatnapu’t isa Forty-one Apatnapu’t dalawa Forty-two
Kuwarenta i-tres
43
Apatnapu’t tatlo Apatnapu’t apat
Kuwarenta ikwatro 44 Kuwarenta isingko
Forty
Forty-three Forty-four
Apatnapu’t lima
45
Forty-five
Kuwarenta i-sais
46
Apatnapu’t anim
Forty-six
Kuwarenta isiete
47
Apatnapu’t pito
Forty-seven
Kuwarenta i-otso
48
Apatnapu’t walo
Forty-eight
Kuwarenta inuwebe
49
Apatnapu’t siyam Forty-nine
Singkuwenta/ singkwenta
50
Limampu 38
Fifty
MGA NUMERO 0 - 100
Si Sing ngkw kwen enta ta ii-un unoo Singkwenta i- dos Singkwenta i– tres Singkwenta ikwatro SINUGBUANONG BINISAYA
Singkwenta isingko Singkwenta i- sais Singkwenta i- siete Singkwenta i- otso Singkwenta inuwebe Saysenta Saysenta i-uno
51 52 53 54
Li Lima mamp mpu’ u’tt isa isa Fi Fift ftyy-on onee Limampu’t dalawa Fifty-two Limampu’t tatlo Limampu’t apat
56 57 58 59 60 61
Fifty-four
PAGHUBAD
NUMERO
55
Fifty-three
FILIPINO
Li Lima mamp mpu’ u’tt lima lima Limampu’t anim Limampu’t pito Limampu’t walo Limampu’t siyam Animnapu Animnapu’t isa
ENGLISH
Fi Fift ftyy-fi five ve Fifty-six Fifty-seven Fifty-eight Fifty-nine Sixty Sixty-one
Saysenta i-dos
62
Saysenta i-tres
63
Saysenta i-kwatro
64
Animnapu’t dalawa Animnapu’t tatlo Animnapu’t apat
Saysenta isingko
65
Animnapu’t lima
Saysenta i-sais
66
Animnapu’t anim Sixty-six
Saysenta i-siete
67
Saysenta i-otso
68
Animnapu’t
Sixty-two Sixty-three Sixty-four Sixty-five
Sixty-seven
pito Animnapu’t walo Sixty-eight 39
Saysenta inuwebe
69
Animnapu’t siyam Sixty-nine
Setenta Setenta i-uno
70 71
Setenta i-dos
72
Pitumpu Seventy Pitumpu’t isa Seventy-one Pitompu’t dalawa Seventy-two
Setenta i-tres
73
Pitumpu’t tatlo
Seventythree
Setenta i-kwatro
74
Pitumpu’t apat
Seventy-four
Setenta i-singko
75
Pitumpu’t lima
Seventy-five
MGA NUMERO 0 - 10 100 0 SINUGBUANONG BINISAYA
PAGHUBAD
NUMERO
FILIPINO
ENGLISH
Setenta i-sais
76
Pitumpu’t anim
Seventy-six
Setenta i-siete
77
Pitumpu’t pito
Seventyseven
Setenta i-otso
78
Pitumpu’t walo
Seventy-eight
Setenta inuwebe
79
Pi Pitu tump mpu’ u’tt siya siyam m
Seve Sevent ntyy-ni nine ne
Otsenta
80
Walumpu
Eighty
Otsenta i-uno
81
Walumpu’t isa
Eighty-one
Otsenta i-dos
82
Walumpu’t dalawa Eighty-two
Otsenta i-tres
83
Otsenta i-kwatro
84
Walumpu’t tatlo Walumpu’t apat
Eighty-four
Otsenta i-singko
85
Walumpu’t lima
Eighty-five
Otsenta i-sais
86
Walumpu’t anim
Eighty-six
Otsenta i-siete
87
Walumpu’t pito
Eighty-seven
Otsenta i-otso
88
Walumpu’t walo
Eighty-eight
Otsenta inuwebe
89
Walumpu’t siyam Eighty-nine 40
Eighty-three
MGA NUMERO 0 - 100
Nobyenta
90
Siyamnapu
Ninety
Nobyenta i-uno
91
Siyamnapu’t isa
Ninety-one
Nobyenta i-dos
92
Nobyenta i-tres
93
Nobyenta i-kwatro
94
Nobyenta i-singko
95
Nobyenta i-sais
96
SINUGBUANONG BINISAYA
Siyamnapu’t Ninety-two dalawa Siyamnapu’t Ninety-three tatlo Siyamnapu’t apat Ninety-four Siyamnapu’t lima
Ninety-five
Siyamnapu’t anim Ninety-six
NUMERO
PAGHUBAD FILIPINO ENGLISH
Nobyenta i-siete
97
Siyamnapu’t pito Ninety-seven
Nobyenta i-otso
98
Siyamnapu’t walo Ninety-eight
Nobyenta i-nuwebe Usa ka gatos
99 100
Siyamnapu’t siyam Isang daan
Ninety-nine One hundred
Tinubdan: Pagsulat sa numero 0—100 , Binisaya.com, Akademiyang Bisaya
MGA PULONG GAMIT SA PAGSUKOD UG EKSPRESYON SINUGBUANONG BINISAYA
MAGKAPAREHO ANG KAHULOGAN
PAGHUBAD FILIPINO
ENGLISH
gamay
maliit
small
dako
malaki
big
gamay gamay
mas maliit
smaller
taas
mahaba
tall/long
mubo lapad
maba
short wide
41
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: Curriculum Development Division, Bureau of Elementary Education Kagawaran ng Edukasyon (DepEd) Rm. 204, Bonifacio Bldg. DepEd Complex, Meralco Ave. 1600 Pasig City, Philippines Telefax: (02) 638-4799/ 637-4347
