MODULACJA DIATONICZNA

MODULACJA

Modulacja Modulacja to przebieg przebieg harmoniczny prowadzący do trwałej zmiany tonacji, a więc utrwalony utrwalony kadencją. Modulacja odbywa się poprzez zmianę fun kcji akordu zwanego akordem wprowadzającym , dominanty który będzie wspólny dla obu tonacji. Akord wprowadzający (może nim być for ma dominanty lub subdominanty w tonacji docelowej) rozpoczyna kadencj ę utrwalającą now nową ą tonację. Gdy akordem wprowadzającym jest forma subdominanty, to wystarczając a jest dla utrwalenia nowej tonacji kadencja wielka doskonała rozszerzona. Jeśli akordem wprowadzającym jest dominanta na V stopniu, to powinna się ona najpierw rozwiązać zwodniczo: na tonikę VI stopnia, albo na tonikę w pierwszym przewrocie (słabszą  jej formę) formę) i dopiero dopiero po tym następuje kadencja wielka doskonała doskonała lub plagalna utrwalająca utrwalająca nową now ą ton t onację. ację. Gdy akorde akorde m wprowadzającym jest domi domi nanta nanta III stopnia, stopnia, to łączymy ją z Tvi i dodajemy kadencję wielką doskonałą lub plagalną. RODZAJE RODZ AJE MODULACJI MODULACJI 1. Jeśli akord wprowadzający osiągamy drogą połączeń diatonicznych (zakładając , że dźwięki obce chromatyczne i alteracja niemodulująca nie powodują z miany treści akordu) akordu) modulacja jest diatoniczna. 2. Jeśli  akord wprowadzający osiągamy poprzez zmianę chromatyczną składnika (bądź składników) akordu ( np. a-c-e na a-cis- e) lub też zmiana taka zachodzi pomiędzy składnikami dwóch różnych akordów ( np. c-e-g  na e-gis-h) to mamy do czynienia z modulacją chromatyczną. 3. Gdy akord wprowadzający osiągamy poprzez zamianę enharmoniczną jednego lub więcej składników  akordu, to modulacja jest enharmoniczna.

MODULACJA DIATONICZNA

W przypadku modulacji diatonicznej akord wprowadzający znajdujemy dzięki tzw. wieloznaczności funkcyjnej akordu, czyli zjawisku, kiedy jeden akord (trójdźwięk , czterodźwięk) może pełnić różne funkcje w różnych tonacjach. Warto w tym przypadku przypomnieć sobie koło kwintowe i za każdym razem podczas modulacji modulacji uświadomić uświadomić sobie , o ile kwint są od siebie oddalone tonacje wyjściowa i docelowa. Im większa jest ilość kwint pomiędzy parą tonacji, tym mniej posiadają one wspólnych akordów. Para tonacji do 6 kwint ma co najmniej jeden wspólny akord. Gdy tonacje są od siebie oddalone o 7 kwint i więcej, to nie mają wspólnego diatonicznie akordu i należy wtedy zastosować modulację diatoniczną przez tonację pośrednią. Warto Warto wiedzieć podcz p odczas as poszukiwania poszukiwania akordu wspólnego dla pary tonacji, że takim akordem  jest z pewnością forma forma subdominan s ubdominanty ty ton t onacji, acji, która która jes t położ położona ona wyżej na kole kwintowym (, , , ii, ii, ii, iiobn., iiobn., vi,  Svi), tzn. z pary tonacji ma mniej bemoli albo więcej krzyżyków.

Etapy przeprowadzenia modulacji na przykładzie modulacji z B -dur do E-dur: a/ wybranie akordu wprowadzającego, wspólnego dla obu tonacji; po dodaniu ilości bemoli tonacji B, i ilości krzyżyków w tonacji E (2 bemole + 4 krzyżyki) wiemy, że tonacje są od siebie oddalone o 6 kwint, co oznacza, że posiadają diatonicznie jeden wspólny trójdźwięk. Jest nim w tonacji E- dur (wyżej w kole kwintowym) ako rd frygijski:   Sii obn.: f-a-c, który w B-dur pełni funkcję dominanty;

b/ ustalamy następstwo przebiegu modulacyjnego, np. najkrótsze: B: T S D E:   Sii obn. D6-5 D7 T 4-3 c/ porządkujemy materiał muzyczny w takty pamiętając, że D i T tonacji docelowej powinny zabrzmieć na mocnej części taktu. W przypadku modulacji w klasycznym ośmiotakcie (poprzednik- następnik), w poprzedniku można opisać tonację wyjściową a w następniku – tonację docelową .

krócona wersja modulacji z B -dur do E- dur może wyglądać tak:

B:

T

S E:

D   Sii obn.

..

D6

.+.7

T

4

Komentarz: Jak widać, prawidłowo podpisana modulacja (każdego typu) jest w ten sposób, że akord wprowadzający podpisujemy dwukrotnie (dla obu tonacji), po czym oznaczenia tonacji docelowej podpisuje się poziom niżej dla lepszego ich zróżnicowania, co czyni zapis z nacznie bardziej czytelnym. Warto zauważyć, że akord wprowadzający f-a-c został powtórzony. tało się  to dlatego, aby nabrał on najb ardziej charakterystycznej formy w budowanej w tym przypadku kadencji neapolitańskiej (pryma  w sopranie, zdwoj ona tercja, pierwszy przewrót), która utrwala nową tonację E -dur. Powodzenia!