Mohd Faisol Mansor
[email protected]
ISI KANDUNGAN
TAJUK 1
: PENGENALAN KEPADA KIMIA
M/S 1
TAJUK 2
: STRUKTUR ATOM
M/S 5
TAJUK 3
: FORMULA & PERSAMAAN KIMIA
M/S 22
TAJUK 4
: JADUAL BERKALA UNSUR
M/S 54
TAJUK 5
: IKATAN KIMIA
M/S 79
TAJUK 6
: ELEKTROKIMIA
M/S 100
TAJUK 7
: ASID & BES
M/S 130
TAJUK 8
: GARAM
M/S 148
TAJUK 9
: BAHAN BUATAN DALAM INDUSTRI
M/S 175 175
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 1
TAJUK 1 PENGENALAN KEPADA KIMIA
Karier Karier
Kimia Kimia Satu kajian berkaitan komposisi, struktur, sifat dan interaksi antara jirim.
Garam (NaCl) Cuka (CH 3 COOH) Jubin/Simen (CaCO 3 )
Industri Kimia Kimia
Sumbangan Industri Kimia Kimia
Petroleum Makanan Bahan Kimia Elektronik Agrikultur
aedah Saintifik :
Doktor Jurutera Kimia Ahli Geologi Ahli BioKimia Ahli Farmasi
Kegunaan Bahan Kimia Kimia
Kewangan Peluang Pekerjaan Pembangunan Negara
Suatu kae kaedah dah sistem sistematik atik yang d digunakan igunakan unt untuk uk menyelesaikan menyelesaika n masalah dalam sains.
Membuat
Membuat
Mengenalpasti
Membuat
Pemerhatian
Inferens
Masalah
Hipotesis
Mengumpul
Merancang
Mengawal
Mengenalpasti
Data
Eksperimen
Pembolehubah
Pembolehubah
Mentafsirkan
Membuat
Menulis
Data
Kesimpulan
Laporan 1
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 1
JADUAL BERKALA BAGI UNSUR
2
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 1
Kelaskan unsur yang berikut mengikut kumpulan masing masing masing Hidrogen, H
Oksigen, O
Zink, Zn
Klorin, Cl Natrium, Na
Kalium, K Karbon, C
Argentum, Ag Fosforus, P
Magnesium, Mg
Sulfur, S
Fluorin, F
Aluminium, Al
Litium, Li
Barium, Ba
Kuprum, Cu
Bromin, Br
Plumbum, Pb
Neon, Ne
Argon, Ar
Kalsium, Ca
Helium, He
Ferum, Fe
Iodin, I
Atom Logam
Atom Bukan Logam
3
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 1
Kelaskan unsur/sebatian yang berikut mengikut kumpulan masing masing masing Natrium klorida, NaCl Gas hidrogen, H 22 Gas Klorin, Cl 2
Plumbum(II) oksida, PbO
Aluminium oksida, Al 2 2O 3
Argentum bromida, AgBr
Karbon dioksida, CO 2
Naftalena, C 10 10 H 88
Gula, C 6 H 112 2 O 6
Kuprum(II) iodida, CuI 22
Gas oksigen, O 2 2
Magnesium oksida, MgO
Zink klorida, ZnCl 2
Metana, CH 4
Etanol, C 2 2H 6 O
Air, H 22 O
Sebatian Ion
Molekul
[Atom logam + Atom Bukan Logam]
[Atom Bukan Logam + Atom Bukan Logam]
4
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
TAJUK 2 STRUKTUR ATOM Unsur Jirim
Sebarang bahan yang mempunyai jisim dan memenuhi ruang.
Sebatian
Bahan yang mengandungi satu jenis atom sahaja.
Bahan yang mempunyai dua atau lebih jenis unsur yang digabung melalui ikatan kimia.
Teori Kinetik Jirim
Jenis Zarah
Atom Molekul Ion
tom
Zarah yang paling kecil bagi suatu unsur.
zarah halus & diskrit. diskrit. Zarah-zarah bergerak secara rawak & berlanggar berlanggar satu sama lain. Terdapat daya tarikan antara zarah. Makin Makin kuat daya tarikan, makin dekat jarak antara zarah. Semakin tinggi suhu, semakin tinggi tenaga kinetik dan laju zarah.
Zarah yang bercas positif (kation) dan yang bercas negatif
Pepejal Cecair Gas
Zarah Subatom
Elektron Proton Neutron
Molekul Ion
Keadaan Fizikal
Jirim terdiri daripada daripada
Zarah neutral yang terdiri daripada dua atau lebih atom yang bergabung s ecara ecara kimia.
Resapan Zarah-zarah bergerak di antara zarah bahan yang lain dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan berkepekatan berkepekatan rendah.
(anion). 5
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Atom, Molekul & Ion
+ Atom
Molekul (UNSUR) Atom
+ Atom
Atom +
Molekul (SEBATIAN)
+
+
-
Sebatian Ion
-
Kation Anion Contoh: Pembentukan Air Molekul
ir
+ tom Oksigen
Segelas
ir
tom Hidrogen
Setitik
ir
6
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Resapan dalam Pepejal: Pepejal: Tabung uji dimasukkan dengan jeli panas dan hablur kuprum(II) sulfat.
Kadar Resapan: Sebab:
Resapan dalam Cecair: Cecair: Bikar diisikan dengan air dan kalium manganat(VII).
Kadar Resapan: Sebab:
Resapan dalam Gas: Gas: Balang gas dimasukkan beberapa titis cecair bromin.
Kadar Resapan: Sebab:
7
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Pepejal
Cecair
Bentuk :
Bentuk :
Gas Bentuk :
Kebolehan untuk dimampatkan: Kebolehan untuk dimampatkan: Kebolehan untuk dimampatkan:
8
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Perubahan Keadaan Jirim
Perubahan Tenaga Haba
9
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Pemanasan Naftalena
1.
Penyejukkan Naftalena
Kenapa pepejal naftalena, C10H8 tidak boleh dipanaskan secara terus menggunakan penunu bunsen?
2. Mengapa kukus air digunakan untuk memanaskan naftalena? 3. Semasa penyejukkan naftalena, berikan sebab mengapa a) tabung didih diletakkan di dalam kelalang kon?
b) naftalena sentiasa dikacau secara berterusan?
4.
Apakah yang berlaku kepada suhu naftalena semasa a) lebur? Nyatakan sebab.
b) pembekuan? Nyatakan sebab
5. Takat lebur gula ialah 184oC. Takat lebur bagi gula tidak boleh ditentukan menggunakan radas yang sama. Mengapa dan apakah radas yang sesuai untuk digunakan? 10
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Graf Pemanasan Naftalena o
Suhu ( C) D
C
B
A
Masa (min)
Takat Lebur Suhu apabila pepejal bertukar kepada cecair pada tekanan yang tertentu.
Keadaan Fizikal AB = BC = CD =
Mengapakah suhu tidak berubah pada BC? Tenaga haba yang ___________ oleh zarah zarah digunakan untuk memutuskan _____________________ ______________ _______ antara zarah supaya pepejal dapat berubah menjadi cecair.
Mengapa suhu meningkat dari A kepada B? Apabila pepejal dipanaskan, tenaga haba akan ________________. _______________ _. Ini menyebabkan zarah _________ tenaga tenaga kinetik dan berputar lebih __________.
Mengapa suhu meningkat dari C kepada D?
Juga dikenali sebagai sebagai Haba Pendam Pelakuran. Pelakuran.
Apabila cecair dipanaskan, tenaga haba akan ________________. _______________ _. Ini menyebabkan zarah _________ tenaga tenaga kinetik dan bergerak lebih __________.
* label takat lebur bagi naftalena pada graf gr af di atas menggunakan symbol TL. 11
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Graf Penyejukkan Naftalena o
Suhu ( C) E
G
F
H
Masa (min)
Takat Beku Suhu apabila cecair berubah menjadi pepejal pada tekanan yang tertentu.
Mengapakah suhuFG? tidak berubah pada Tenaga haba yang _________________ _______________ __ ke sekeliling adalah sama dengan haba yang dilepaskan oleh zarah untuk membentuk daya tarikan supaya cecair dapat berubah menjadi pepejal.
Keadaan Fizikal EF = FG = GH =
Bagaimanakah untuk mengelakkan penyejukkan penyejukkan lampau?
Mengapa suhu menurun dari E kepada F? Apabila cecair disejukkan, tenaga haba akan ________________. ______________ __. Ini menyebabkan zarah _________ tenaga tenaga kinetik dan bergerak lebih __________.
Mengapa suhu menurun dari G kepada H? Apabila pepejal pepejaldisejukkan, disejukkan, tenaga haba akan ________________. _______________ _. Ini menyebabkan zarah _________ tenaga tenaga kinetik dan berputar lebih __________.
* label takat lebur bagi naftalena pada graf di atas menggunakan symbol TB. 12
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Struktur
tom
[Lukiskan Model Atom & Terangkan Secara Ringkas]
(1) John Dalton (1766 – 1844) 1844)
(2) J.J. Thomson 1856 – 19 1940
(3) Ernest Rutherford (1871 - 1937)
(5) James Chadwick (1891 - 1974)
(4) Neils Bohr (1885 - 1962)
13
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Zarah Subatom Dalam Unsur
NEUTRON Simbol : n
PROTON nukleus
Cas Elektrik Relatif : 0
Simbol : p Cas Elektrik Relatif : +1 elektron
Jisim Relatif: 1
Jisim Relatif: 1
ELEKTRON Simbol : e Cas Elektrik Relatif : -1
NUKLEUS Proton + Neutron elektron
Jisim Relatif: 0.0005
NOMBOR NUKLEON = Nombor Proton
+
Bilangan Neutron
Atom Karbon
ATOM NEUTRAL
Atom Q mempunyai nombor proton 11 dan nombor nukleon 23. Berapakah bilangan proton, elektron dan neutron yang terdapat dalam atom tersebut?
Mempunyai bilangan proton yang sama dengan bilangan elektron.
Definisi Nombor Nukleon ialah Nukleon ialah jumlah keseluruhan bilangan proton & neutron dalam nukleus bagi suatu atom.
Definisi Nombor Proton ialah bilangan proton dalam nukleus bagi suatu atom.
14
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Simbol bagi Unsur Unsur
Simbol
Unsur
Simbol
Unsur
Simbol
Unsur
Hidrogen
Karbon
Natrium
Sulfur
Helium
Nitrogen
Magnesium
Klorin
Litium
Oksigen
Aluminium
Argon
Berilium
Fluorin
Silikon
Kalium
Boron
Neon
Fosforus
Kalsium
23 11
Na
Juga dikenali sebagai
Simbol Simbol
Atom fluorin mempunyai 9 proton dan 10 neutron. Apakah nombor proton dan nukleon bagi atom tersebut? Wakilkan atom fluorin dalam bentuk .
natrium-23 Bromin-80 mempunyai 45 neutron. Apakah nombor proton dan nukleon bagi atom bromin? Wakilkan atom tersebut dalam bentuk .
15
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
ISOTOP Atom yang sama unsurnya dan mempunyai mempunyai nombor proton yang yang sama tetapi berbeza bilangan neutron.
Unsur
Nombor Nukleon
Hidrogen-1
Nombor Proton 1
Bil. Neutron
Hidrogen-2 Hidrogen-3 Karbon-12
6
Karbon-13 Karbon-14 Oksigen-16
Mengapakah unsur isotop mempunyai sifat kimia yang sama?
Bil. Elektron
8
Oksigen-17 Oksigen-18 Klorin-35
17
Klorin -37 Bromin-80
35
Bromin-81
Untuk menentukan kadar penyerapan baja oleh tumbuhan.
Untuk menganggar umur fosil & artifak.
KEGUNAAN ISOTOP
Untuk mengesan lokasi ketumbuhan dalam otak.
Untuk mengesan kebocoran pada paip petroleum bawah tanah.
Untuk rawatan kanser. 16
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
STRUKTUR ELEKTRONIK B GI
Jumlah maksimum bilangan elektron yang boleh dimuatkan dalam petala: 1st = 2 elektron
Untuk atom yang mempunyai lebih 20 elektron, kebiasaannya
nd
2rd = 8 elektron 3 = 8 elektron th 4 = 8 elektron
Elektron Valens Elektron yang terletak pada petala terluar
petala ke-3 boleh ke-3 boleh diisi sehingga 18 elektron. elektron.
Susunan Elektron Klorin mempunyai nombor proton 17.
TOM
Petala terakhir yang diisi dengan elektron dikenali sebagai petala terluar.
Tuliskan susunan elektron dan nyatakan elektron valens bagi kalium.
atom. 17
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Unsur
Hidrogen
Helium
Nombor
Bilangan
Proton
Elektron
Susunan Elektron &
Struktur Elektronik
Elektron Valens
1
2
Litium
3
Berilium
4
Boron
5
Karbon
6
Nitrogen
7
18
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Unsur
Nombor
Bilangan
Proton
Elektron
Oksigen
8
Fluorin
9
Neon
10
Natrium
11
Magnesium
12
Aluminium
13
Susunan Elektron &
Struktur Elektronik
Elektron Valens
19
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Unsur
Nombor
Bilangan
Proton
Elektron
Silikon
14
Fosforus
15
Sulfur
16
Klorin
17
Argon
18
Susunan Elektron &
Struktur Elektronik
Elektron Valens
20
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 2
Unsur
Kalium
Kalsium
Nombor
Bilangan
Proton
Elektron
Susunan Elektron &
Struktur Elektronik
Elektron Valens
19
20
21
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
TAJUK 3 Formula & persamaan kimia
Jisim Atom Relatif Jisim purata satu atom bagi suatu unsur 1/12 x jisim satu atom karbon-12
Jisim Molekul Relatif
Jisim Formula Relatif
Jisim purata satu molekul 1/12 x jisim satu atom karbon-12
Jisim purata satu unit formula 1/12 x jisim satu atom karbon-12
Contoh
2) 2) Jisim atom relatif bagi helium, nitrogen
1) 1) Unsur merkuri adalah 20 kali ganda lebih berat daripada helium. Tentukan jisim atom relatif bagi merkuri jika jisim atom relatif bagi helium ialah 4.
dan sulfur masing-masing adalah 4, 14 dan 32. a) a) Berapa Berapa kali gandakah satu atom sulfur lebih berat berbanding satu atom helium.
b) b) Kira Kira bilangan atom helium yang diperlukan supaya beratnya adalah sama dengan 2 atom nitrogen.
Jisim Molekul Relatif (JMR)/Jisim Formula Relatif(JFR) boleh dikira dengan hanya menambah Jisim Atom Relatif (JAR)
+
JMR =
Air, H2O
-
Natrium klorida, NaCl JFR = 22
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh
Atom, Molecule & Ion
1. Kirakan jisim molekul relatif (JMR) bagi setiap unsur atau sebatian berikut. a) Gas oksigen, O2
b) Gas klorin, Cl2
c) Karbon dioksida, CO2
d) Ammonia, NH3
e) Gas Iodin, I2
f) Sulfur dioksida, SO2
g) Gula, C6H12O6
h) Etanol, C2H6O
2. Kira jisim formula relatif (JFR) bagi setiap sebatian yang berikut.
a) Magnesium oksida, MgO
b) Kalium iodida, KI
c) Kalsium karbonat, CaCO3
d) Kuprum(II) nitrat, Cu(NO3)2
e) Aluminium oksida, Al2O3
f) Zink sulfat , ZnSO4
g) Magnesium sulfat heptahidrat, MgSO4.7H2O
h) Kuprum(II) sulfat pentahidrat, CuSO4.5H2O
23
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Mol, Bilangan Zarah, Jisim & Isipadu Gas
Jisim g)
Bilangan zarah Satu mol bahan mengandungi 6.02 x 1023 zarah zarah..
Jisim satu mol bahan bersamaan dengan jisim jisim 6.02 x 1023 zarah. zarah.
MOL Pemalar Avogadro 23 NA = 6.02 x 10
Kuantiti bahan yang mengandungi bilangan
Mol = Mol = Bilangan Zarah NA
zarah yang sama dengan 12 g karbon-12
Jisim Molar = JAR/JMR/JFR Mol =
Bilangan Zarah = mol x NA
Jisim Jisim Molar
Jisim = Mol x Jisim Molar
Isipadu gas [dm3] Satu mol bagi gas sentiasa mempunyai isipadu yang sama dibawah suhu dan tekanan yang sama.
Tukaran Unit 1 dm3 = 1000 cm3
Isipadu Molar 1) Suhu Bilik = 24 dm3 mol -1 -1 2) S.T.P = 22.4 dm3 mol -1 Mol =
Isipadu Isipadu Molar
Isipadu = Mol x Isipadu Molar 24
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 1
1. Satu botol kaca yang bertutup mengandungi 0.5 mol gas oksigen, O2. a) Berapakah bilangan molekul oksigen, O2 yang terdapat di dalam botol tersebut?
b) Berapakah bilangan atom oksigen yang terdapat di dalam botol tersebut?
2. Cari bilangan mol gas hidrogen, H2 yang mengandungi a) 3.01 x 1024 molekul hidrogen, H2.
b) 6.02 x 1023 atom hidrogen.
23
3. Cari bilangan mol molekul dalam sampel yang mengandungi 9.03 x 10 molekul karbon dioksida, CO2.
25
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
4. Satu sampel mengandungi 6.02 x 1025 molekul air. Berapakah bilangan mol air yang terdapat dalam sampel tersebut?
5. Sebuah bekas mengandungi 1.806 x 1023 molekul oksigen, O2. Kemudian, sampel yang mengandungi 0.5 mol gas oksigen, O2 dimasukkan ke dalam bekas tersebut. tersebut . Berapakah jumlah keseluruhan bilangan molekul molekul yang terdapat di dalam bekas itu?
6. Kalsium diperlukan untuk pembentukan tulang dan gigi. Berapakah bilangan ion kalsium yang terdapat dalam satu hidangan makanan yang mengandungi 0.007 mol ion kalsium?
7. Satu bikar mengandungi 0.1 mol zink klorida, ZnCl2 a) Kira bilangan mol ion klorida yang terdapat dalam bikar itu.
b) Cari jumlah keseluruhan bilangan ion yang terdapat dalam bikar tersebut.
26
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 2
1. Apakah jisim bagi a) 0.1 mol magnesium? [JAR: Mg, 24]
23
23
b) 2.408 x 10 atom magnesium? [JAR: Mg, 24 ; N A = 6.02 x 10 ]
2. Berapakah bilangan mol bagi molekul yang terdapat dalam 16 g gas sulfur s ulfur dioksida, SO2? [JAR: O, 16 ; S, 32]
3. Berapa bilangan ion klorida yang ada dalam 27.2 g zink klorida, ZnCl2? 23 [JAR: Cl, 35.5 ; Zn, 65 ; NA = 6.02 x 10 ]
27
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
4. Apakah jisim bagi karbon yang mengandungi 6.02 x 1023 atom karbon?
5. Apakah jisim bagi a) 0.01 mol gas ammonia, NH3?
24
b) 6.02 x 10 molekul nitrogen, N2?
6. Berapakah bilangan mol bagi molekul yang terdapat dalam 2.8 g karbon monoksida, CO?
28
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 3
1. Apakah isipadu bagi 1.2 mol gas ammonia, NH3 pada STP? [isipadu molar: 22.4 dm3 mol-1]
3
2. Berapakah bilangan mol gas ammonia, NH3 yang terdapat dalam 600 cm gas yang diukur 3 -1 pada suhu bilik? [isipadu molar: 24 dm mol ]
3. Kira isipadu bagi setiap gas yang berikut. a) 0.3 mol gas oksigen, O2, pada suhu bilik.
b) 4 mol gas helium pada STP.
4. Kira bilangan mol bagi 48 dm 3 gas klorin, Cl2, pada suhu bilik.
29
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 4
1. Apakah isipadu bagi 12.8 g gas oksigen, O2, dalam cm3, pada STP? [JAR: O, 16 ; isipadu molar: 22.4 dm 3 mol-1]
2. Berapakah bilangan molekul bagi gas karbon dioksida, CO2, yang terhasil apabila 120 cm 3 gas itu terbebas semasa tindakbalas kimia antara asid dan karbonat pada suhu bilik? [isipadu molar: 24 dm3 mol-1 ; NA = 6.02 x 1023]
3. Apakah jisim bagi 0.6 dm 3 gas klorin, Cl2 pada suhu bilik? 3 -1 [JAR: Cl, 35.5 ; isipadu molar = 24 dm mol ]
4. 3 dm3 gas yang tidak diketahui mempunyai jisim 6.0 g pada suhu bilik. Cari jisim jis im molar bagi gas tersebut.
30
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
FORMULA KIMIA
Magnesium Nitrat Nitrat
Air
Mewakili bahan kimia
Mg(NO3)2
H2O
menggunakan huruf dan nombor subskrip. [ n atakan atakan bilan bilan an atom atom/i /ion on an terda terda at dalam dalam seb sebat atian ian ]
Formula Empirik
Sebatian
Menunjukkan nisbah teringkas bilangan
Air
atom setiap unsur dalam suatu sebatian. Formula Molekul Menunjukkan bilangan sebenar atom bagi setiap unsur dalam suatu sebatian.
Formula Molekul H2O
Etena Glukosa
Formula Empirik
n
CH2
2
C6H12O6
Formula Molekul Molekul = (Formula Empirik)n JMR Formula Molekul Molekul JMR Formula Empirik
= n
Formula empirik bagi suatu sebatian ialah CH2. Jisim molekul relatif sebatian tersebut ialah 42. Cari formula molekul sebatian itu. [JAR: H, 1 ; C, 12]
Kuprum(II) Oksida
Magnesium Oksida
31
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Untuk Menentukan Formula Empirik Bagi Magnesium Oksida 1.
Mengapakah riben magnesium perlu dibersihkan dengan kertas pasir sebelum digunakan?
2.
Namakan wasap putih yang dihasilkan.
3.
Berikan sebab: a) menutup mangkuk pijar dengan penutup sebaik sahaja magnesium mula terbakar. b) membuka penutup sekali sekala semasa proses pemanasan. c) pemanasan, penyejukan dan penimbangan dilakukan berulang kali sehingga jisim tetap diperolehi.
4.
Mengapakah wasap putih tidak boleh terbebas keluar terlalu banyak dari mangkuk pijar?
Untuk Menentukan Formula Empirik Bagi Kuprum(II) Oksida
1.
Mengapakah kita mulakan mulakan dengan dengan kuprum(II) kuprum(II) oksida tetapi bukan bukan membenarkan membenarkan kuprum bertindakbalas dengan oksigen dalam eksperimen ini?
2.
Bagaimanakah kita menguji menguji udara yang b berada erada di dalam tiub tersebut dikeluarkan dikeluarkan sepenuhnya?
3.
Terangkan apa akan berlaku jika kita membaka membakarr lebihan gas hidrogen hidrogen tanpa mengeluarkan udara di dalam tiub sepenuhnya?
4.
Mengapa kita perlu mengalirkan gas hidrogen selepas selepas proses proses pemanasan pemanasan kuprum(II) oksida?
5.
Mengapa kita perlu mengulangi proses pemanasan, penyejukkan, dan penimbangan sehingga jisim tetap diperolehi?
32
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 1
a) Satu sampel aluminium oksida mengandungi 1.08 g aluminium dan 0.96 g oksigen. Apakah formula empirik bagi sebatian itu? [JAR: O, 16 ; Al, 27] Unsur Jisim
Al
O
g)
Bilangan Mol
Nisbah Mol Nisbah Teringkas
Formula Empirik Aluminium Oksida = b) 0.20 g kalsium bertindakbalas dengan dengan fluorin memberikan memberikan 0.39 g kalsium fluorida. Cari Cari formula empirik bagi kalsium fluorida yang dihasilkan? [JAR: F, 19 ; Ca, C a, 40]
33
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
c) Cari formula empirik bagi sebatian yang mengandungi 32.4% natrium, 22.6% sulfur dan 45.0% oksigen. [JAR: O, 16, Na, 23 ; S, 32]
d) 60 g aluminium sulfida mengandungi 38.4 g sulfur. Cari formula empirik bagi sebatian tersebut. [JAR: Al, 27 ; S, 32]
34
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 2
a) Butena mempunyai formula formula empirik C2H5 dan jisim molekul relatifnya ialah 58. Cari formula molekulnya.
b) Asid etanoik merupakan bahan penting bagi cuka. Formula empirik bagi asid ini ialah CH2O. Diberi jisim molar ialah 60 g mol -1, cari formula molekulnya.
c) 6.24 g unsur X bergabung dengan 1.28 g oksigen untuk menghasilkan sebatian dengan formula empiriknya ialah X2O. Apakah jisim atom relatif bagi unsur X? [JAR: O, 16]
35
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
d) Unsur Y bertindakbalas dengan dengan oksigen akan menghasilkan sebatian yang mempunyai formula molekul YO3. Diberi jisim bagi 1 mol sebatian itu ialah 80 g. Tentukan jisim atom relatif bagi unsur Y.
e) Tentukan peratus komposisi bagi jisim air dalam kuprum(II) sulfat pentahidrat, CuSO4.5H2O. [JAR: H, 1 ; O, 16 ; S, 32 ; Cu, 64]
f) Disebabkan urea, CO(NH2)2 mempunyai kandungan kandungan nitrogen yang yang tinggi, ianya sentiasa digunakan sebagai baja secara komersial. Kirakan peratus komposisi bagi jisim nitrogen dalam urea, CO(NH2)2. [JAR: H, 1 ; C, 12 ; N, 14 ;O, 16]
36
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Atom Logam
Atom Bukan Logam
zink Atom
Zn
kation [+ve ion]
Sebatian ion
Formula ion
anion [-ve ion]
Formula ion
kation Zn2+
Zink oksida
ZnO Oksigen Atom
o
Argentum atom
anion O2-
kation
Argentum klorida Klorin atom
Formula ion
anion
37
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Cas
1+
2+
Nama Kation
Formula Kation
Ion Hidrogen Ion Litium Ion Natrium
H + Li Na +
Ion Kalium Ion Argentum Ion Ammonium Ion Barium Ion Kalsium Ion Magnesium Ion Zink Ion Kuprum(II)
K + + Ag NH4 + Ba 2+ 2+ Ca 2+ Mg Zn 2+ Cu 2+
+
2+
3+
Cas
Ion Ferum(II) Ion Plumbum(II)
Fe 2+ Pb
Ion Aluminium
Al 3+
Ion Ferum(III)
Fe
Nama Anion
Formula Anion
Ion Hidroksida
OH -
3+
-
1-
23-
Ion Klorida Ion Fluorida Ion Bromida Ion Iodida Ion Nitrat Ion Oksida Ion Sulfat Ion Karbonat
Cl - F Br - I NO3 O 2- SO4 2- 2CO3
Ion Fosfat
PO4
3-
38
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Nama Kation
Formula Kation
Nama Kation
Ion Hidrogen Ion Litium
Ion Hidrogen Ion Magnesium
Ion Natrium Ion Kalium Ion Argentum Ion Ammonium Ion Barium Ion Kalsium Ion Magnesium Ion Zink Ion Kuprum(II) Ion Ferum(II) Ion Plumbum(II)
Ion Barium Ion Kalium Ion Ferum(II) Ion Ammonium Ion Zink Ion Aluminium Ion Litium Ion Ferum(III) Ion Natrium Ion Kalsium
Ion Aluminium
Ion Kuprum(II)
Ion Ferum(III)
Ion Plumbum(II)
Nama Anion
Formula Kation
Ion Argentum
Formula Anion
Nama Anion
Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Ion Klorida Ion Fluorida Ion Bromida Ion Iodida Ion Nitrat Ion Oksida Ion Sulfat Ion Karbonat
Ion Bromida Ion Oksida Ion Karbonat Ion Iodida Ion Klorida Ion Sulfat Ion Nitrat Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Ion Fluorida
Formula Anion
39
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Nama Kation
Formula Kation
Nama Kation
Ion Hidrogen Ion Litium
Ion Hidrogen Ion Magnesium
Ion Natrium Ion Kalium Ion Argentum Ion Ammonium Ion Barium Ion Kalsium Ion Magnesium Ion Zink Ion Kuprum(II) Ion Ferum(II) Ion Plumbum(II)
Ion Barium Ion Kalium Ion Ferum(II) Ion Ammonium Ion Zink Ion Aluminium Ion Litium Ion Ferum(III) Ion Natrium Ion Kalsium
Ion Aluminium
Ion Kuprum(II)
Ion Ferum(III)
Ion Plumbum(II)
Nama Anion
Formula Kation
Ion Argentum
Formula Anion
Nama Anion
Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Ion Klorida Ion Fluorida Ion Bromida Ion Iodida Ion Nitrat Ion Oksida Ion Sulfat Ion Karbonat
Ion Bromida Ion Oksida Ion Karbonat Ion Iodida Ion Klorida Ion Sulfat Ion Nitrat Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Ion Fluorida
Formula Anion
40
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Nama Kation
Formula Kation
Nama Kation
Ion Hidrogen Ion Litium
Ion Hidrogen Ion Magnesium
Ion Natrium Ion Kalium Ion Argentum Ion Ammonium Ion Barium Ion Kalsium Ion Magnesium Ion Zink Ion Kuprum(II) Ion Ferum(II) Ion Plumbum(II)
Ion Barium Ion Kalium Ion Ferum(II) Ion Ammonium Ion Zink Ion Aluminium Ion Litium Ion Ferum(III) Ion Natrium Ion Kalsium
Ion Aluminium
Ion Kuprum(II)
Ion Ferum(III)
Ion Plumbum(II)
Nama Anion
Ion Argentum
Formula Anion
Nama Anion
Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Ion Klorida Ion Fluorida Ion Bromida Ion Iodida Ion Nitrat Ion Oksida Ion Sulfat Ion Karbonat
Ion Bromida Ion Oksida Ion Karbonat Ion Iodida Ion Klorida Ion Sulfat Ion Nitrat Ion Hidroksida
Ion Fosfat
Formula Kation
Formula Anion
Ion Fluorida 41
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh
Bina formula kimia bagi setiap sebatian ion yang berikut.
a)Magnesium hidroksida
b) Argentum iodida
c) Kalium bromida
d) Zink nitrat
e) Natrium karbonat
f) Aluminium oksida
g) Kuprum(II) iodida
h) Ferum(II) sulfat
i) Magnesium oksida
j)Kalsium karbonat
l) Ammonium fosfat
m) Natrium hidroksida
n) Zink bromida
o) Plumbum(II) nitrat
p) Kuprum(II) sulfat
42
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 1.
Tuliskan formula bagi setiap bahan yang berikut. a) Kalium iodida
=
1) Asid nitrik
=
b) Magnesium oksida
=
2) Plumbum(II) iodida
=
c) Karbon dioksida
=
3) Kuprum(II) nitrat
=
d) Kuprum(II) oksida
=
4) Zink sulfat
=
e) Plumbum(II) bromida
=
5) Ferum(II) klorida
=
f) Kalsium klorida
=
6) Ferum(III) klorida
=
g) Asid hidroklorik
=
7) Gas klorin
=
h) Kuprum(II) sulfat
=
8) Kalium nitrat
=
i) Gas hidrogen
=
9) Argentum nitrat
=
j) Air
=
10) Magnesium bromida =
k) Asid sulfurik
=
11) Zink klorida
=
l) Argentum klorida
=
12) Natrium hidroksida
=
m) kalium nitrat
=
13) Ammonia
=
n) Kalsium karbonat
=
14) Ferum(II) sulfat
=
o) Aluminium oksida
=
15) Plumbum(II) oksida
=
p) Gas oksigen
=
16) Karbon monoksida
=
q) Oleum
=
17) Magnesium sulfat
=
r) Ammonium sulfat
=
18) Ammonium nitrat
=
s) Natrium klorida
=
19) Kalium hidroksida
=
t) Zink oksida
= 20) Litium oksida
= 43
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 1.
Tuliskan formula bagi setiap bahan yang berikut. a) Kalium iodida
=
1) Asid nitrik
=
b) Magnesium oksida
=
2) Plumbum(II) iodida
=
c) Karbon dioksida
=
3) Kuprum(II) nitrat
=
d) Kuprum(II) oksida
=
4) Zink sulfat
=
e) Plumbum(II) bromida
=
5) Ferum(II) klorida
=
f) Kalsium klorida
=
6) Ferum(III) klorida
=
g) Asid hidroklorik
=
7) Gas klorin
=
h) Kuprum(II) sulfat
=
8) Kalium nitrat
=
i) Gas hidrogen
=
9) Argentum nitrat
=
j) Air
=
10) Magnesium bromida =
k) Asid sulfurik
=
11) Zink klorida
=
l) Argentum klorida
=
12) Natrium hidroksida
=
m) kalium nitrat
=
13) Ammonia
=
n) Kalsium karbonat
=
14) Ferum(II) sulfat
=
o) Aluminium oksida
=
15) Plumbum(II) oksida
=
p) Gas oksigen
=
16) Karbon monoksida
=
q) Oleum
=
17) Magnesium sulfat
=
r) Ammonium sulfat
=
18) Ammonium nitrat
=
s) Natrium klorida
=
19) Kalium hidroksida
=
t) Zink oksida
= 20) Litium oksida
= 44
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 1.
Tuliskan formula bagi setiap bahan yang berikut. a) Kalium iodida
=
1) Asid nitrik
=
b) Magnesium oksida
=
2) Plumbum(II) iodida
=
c) Karbon dioksida
=
3) Kuprum(II) nitrat
=
d) Kuprum(II) oksida
=
4) Zink sulfat
=
e) Plumbum(II) bromida
=
5) Ferum(II) klorida
=
f) Kalsium klorida
=
6) Ferum(III) klorida
=
g) Asid hidroklorik
=
7) Gas klorin
=
h) Kuprum(II) sulfat
=
8) Kalium nitrat
=
i) Gas hidrogen
=
9) Argentum nitrat
=
j) Air
=
10) Magnesium bromida =
k) Asid sulfurik
=
11) Zink klorida
=
l) Argentum klorida
=
12) Natrium hidroksida
=
m) kalium nitrat
=
13) Ammonia
=
n) Kalsium karbonat
=
14) Ferum(II) sulfat
=
o) Aluminium oksida
=
15) Plumbum(II) oksida
=
p) Gas oksigen
=
16) Karbon monoksida
=
q) Oleum
=
17) Magnesium sulfat
=
r) Ammonium sulfat
=
18) Ammonium nitrat
=
s) Natrium klorida
=
19) Kalium hidroksida
=
t) Zink oksida
= 20) Litium oksida
= 45
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh
Namakan setiap sebatian ion berikut menggunakan nama IUPAC. FormulaIon Sebatian NaCl
Nama
FormulaIon Sebatian KI
MgO
BaSO4
Cu(NO3)2
CaCO3
Al2O3
FeCl3
ZnCl2
LiOH
CuO
FeSO4
AgNO3 MgBr2
NaOH ZnO
PbSO4
PbI2
Nama
NaBr Na + Natrium
Br - Bromida
Natrium bromida
46
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
PERSAMAAN KIMIA a) Aspek Kualitatif
Maksud:
K(S) + H2O(l)
KOH(aq) + H2(g)
Bahan Tindak Balas
Hasil Tindak Balas
Pepejal kalium bertindak balas dengan air dengan air akan akan menghasilkan Larutan kalium hidroksida dan dan gas gas hidrogen
Nota: 1) Boleh membezakan bahan tindak tindak balas & hasil tindak balas balas 2) Boleh seimbangkan persamaan kimia kimia Contoh 1
Untuk setiap persamaan kimia berikut, tentukan bahan tindak balas, hasil tindak balas dan seimbangkan. a) H2 (g) + O2 (g) H2O (l)
b)
CuO + (s)
HCl
(aq)
c)
Cl2 (g) +
NaBr (aq)
d)
Mg (s) +
HCl (aq)
CuCl
+
HO
2 (aq)
NaCl (aq)
MgCl2 (aq) +
2
+
(l)
Br2 (l)
H2 (g)
47
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 2
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi setiap tindak balas di bawah. a) Gas karbon monoksida + Gas oksigen
Gas karbon dioksida
b) Gas hidrogen + Gas nitrogen
Gas ammonia
c) Aluminium + Ferum(III) oksida
Aluminium oksida + Ferum
d) Gas ammonia bertindak balas dengan d engan gas oksigen menghasilkan gas nitrogen monoksida dan air.
e) Larutan argentum nitrat dicampurkan ke dalam larutan kalsium klorida. Argentum klorida dan larutan kalsium nitrat dihasilkan.
f) Apabila zink karbonat dipanaskan, ia mengurai menjadi serbuk zink oksida dan gas karbon dioksida.
48
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
Contoh 3
1. Bina persamaan kimia yang seimbang: a) Magnesium bertindak balas de dengan ngan oksigen menghasilkan menghasilkan magnesium oksida. b) Logam natrium bertindak balas dengan dengan gas klorin akan mengha menghasilkan silkan natrium klorida.
c) Kalium oksida bert bertindakbalas indakbalas dengan air akan menghasilkan kalium hidroksida.
d) Logam litium bert bertindak indak balas dengan air akan menghasilkan litium hidroksida dan gas hidrogen. e) Logam zink bert bertindakbalas indakbalas dengan air akan menghasilkan zink oksida dan gas hidrogen.
f) Kalsium karbonat karbonat bertindak balas dengan asid hidroklorik hidroklorik akan menghasilkan kalsium klorida, air dan karbon dioksida.
g) Asid hidroklorik be bertindak rtindak balas dengan natrium hidroksida aakan kan menghasilkan natrium klorida dan air.
h) Kalium oksida bertindak balas balas dengan asid nitrik akan mengha menghasilkan silkan kalium nitrat dan air.
i) Logam ferum bertindak balas dengan gas klorin menghasilkan ferum(III) klorida. 49
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
j) Logam magnesium bertindak bertindak balas dengan asid nitrik akan menghasilkan menghasilkan magnesium nitrat dan gas hidrogen.
k) Logam zink larut dalam larutan l arutan kuprum(II) klorida menghasilkan zink klorida dan logam kuprum.
l) Gas klorin bertindak balas dengan kalium bro bromida mida menghasilkan kalium klorida klorida dan gas bromin.
m) Kuprum(II) karbonat dipanaskan akan menghasilkan kuprum(II) oksida dan gas karbon dioksida.
n) Plumbum(II) nitrat apabila dipanaskan akan menghasilkan plumbum(II) plumbum(II) oksida, gas nitrogen dioksida dan gas oksigen. o) Kalium iodide bertindak bertindak balas dengan plumbum(II) nitrat akan menghasilkan plumbum(II) iodida dan larutan kalium nitrat.
p) Natrium hidroksida bertinda bertindakk balas dengan ammonium kklorida lorida menghasilkan natrium klorida, air dan gas ammonia. q) Logam zink bertindak balas dengan asid hidroklorik akan men menghasilkan ghasilkan zink klorida dan gas hidrogen.
r) Magnesium oksida bertindak balas dengan asid sulfurik menghasilkan magnesium sulfat dan air.
50
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
b) Aspek Kuantitatif K uantitatif
2H2 (g) + O2 (g)
2H2O(l)
1 molekul 2 molekul 2 molekul Or Or Or 1 mol 2 mol 2 mol Nota: Pekali dalam dalam persamaan persamaan kimia menunjukkan bahagian sebenar bahan bahan dan hasil tindak balas dalam suatu tindak balas kimia. kimia . Contoh
1. Tindak balas kuprum(II) oksida, oksida, CuO dengan aluminiu aluminium m ditunjukkan dalam persamaan kimia di bawah. 3CuO (s) + 2Al (s)
Al2O3 (s) + 3Cu (s)
Kira jisim logam aluminium yang diperlukan untuk bertindak balas sepenuhnya dengan 12 g kuprum(II) oksida, CuO. [JAR: O, 16 ; Al, 27 ; Cu, 64]
51
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
2. Seorang pelajar memanaskan dengan dengan kuat 20 g kalsium karbonat, CaCO3. Ia mengurai mengikut persamaan kimia di bawah. CaCO3 (s)
CaO (s) + CO2 (g)
a) Jika gas karbon dioksida yang terhasil dikumpulkan pada suhu bilik, apakah isipadu gas tersebut? b) Kira jisim bagi kalsium oksida, CaO yang terhasil. 3
-1
[JAR: C, 12 ; O, 16 ; Ca, C a, 40 ; Isipadu Molar = 24 dm mol ]
52
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 3
3. Hidrogen peroksida, H2O2 mengurai mengikut persamaan di bawah. 2H2O2 (l)
2H2O (l) + O2 (g)
Kira isipadu gas oksigen, O2 yang diukur pada STP yang diperolehi dari penguraian 34 g hidrogen peroksida. [JAR : H, 1 ; O, 16 ; Isipadu Molar = 22.4 dm3 mol-1]
4. 16 g kuprum(II) oksida, CuO bertindak balas dengan lebihan metena, CH4. Menggunakan persamaan kimia di bawah, cari jisim logam kuprum yang terhasil. [JAR : H, 1 ; C, 12 ; O, 16 ; Cu, 64] 4CuO (s) + CH4 (g)
4Cu (s) + CO2 (g) + 2H2O (l)
53
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
TAJUK 4 JADUAL Berkala Unsur
54
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
55
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Sejarah PerkembanganJadual Berkala
Antoine Lavoiser (1743 – 1794) 1794)
Johann Dobereiner (1780 – 1849) 1849)
Ahli sains pertama yang mengelaskan bahan kepada logam & bukan logam.
Membahagikan unsur kepada kumpulan yang mempunyai sifat kimia yang sama.
John Newlands – (1837 1898) Menyusun unsur mengikut tertib menaik jisim atom.
Lothar Meyer (1830 – 1895) 1895)
Dmitri Mendeleev (1834 – 1907) 1907)
Memplot graf isipadu atom melawan jisim atom bagi semua unsur.
Menyusun unsur mengikut tertib menaik jisim atom dan dan mengelaskannya mengikut sifat kimia yang serupa.
Sifat unsur membentuk satu corak berkala terhadap jisim atom. atom.
Henry J.G. Moseley (1887 – 1915) 1915) Membuat kajian spektrum sinar-X bagi unsur. Menyusun unsur mengikut tertib menaik nombor proton.
Membuat kesimpulan bahawa nombor proton sepatutnya menjadi asas perubahan kala dan sifat kimia berbanding jisim atom. Rujukan kepada Jadual Berkala Moden. 56
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Susunan Unsur dalam Jadual Berkala
Unsur dalam jadual berkala disusun mengikut tertib menaik nombor proton.
Unsur yang mempunyai sifat kimia yang sama sama dikumpulkan dalam lajur menegak dalam dalam Jadual Berkala.
KUMPULAN Nombor elektron valens dalam setiap valens dalam atom menunjukkan kedudukan kumpulan bagi kumpulan bagi atom itu.
18 lajur menegak dikenali sebagai kumpulan.. kumpulan 7 lajur melintang melintang dipanggil kala kala..
KUMPULAN
KUMPULAN
Elektron valens 3 hingga 8.
Elektron valens 1 dan 2 Contoh:
KALA Bersamaan dengan bilangan petala yang diisi dengan elektron dalam atom masing-masing.
Satu
atom
bagi
unsur
X
mempunyai
nombor proton 15. Dalam kumpulan dan kala manakah unsur X ini terletak pada Jadual Berkala?
57
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Latihan
Atom, Molecule & Ion
1. Unsur D mempunyai nombor proton 19. Dimanakah unsur D terletak terletak dalam Jadual Berkala?
2. Unsur E mempunyai 10 neutron. Nombor nukleon unsur E ialah 19. Dalam kumpulan dan kala apakah terletaknya unsur E?
3. Unsur G mempunyai 3 petala berisi elektron. Unsur ini terletak pada kumpulan 17 dalam Jadual Berkala. Apakah susunan elektron bagi unsur G?
4. Atom Y terletak pada Kumpulan 18 dan kala 2 dalam Jadual Berkala. Apakah nombor proton dan konfigurasi elektron bagi atom Y?
5. Unsur R mempunyai nombor proton 11 dan bilangan neutron 6. Dalam kumpulan dan kala manakah terletaknya unsur R pada Jadual Berkala?
58
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Kelebihan Meletakkan Unsur Dalam Kumpulan 1. Membantu kita mengkaji unsur secara sistematik khususnya sifat fizikal dan kimia unsur tersebut. 2. Unsur yang mempunyai nombor elektron valens yang serupa di letakkan dalam kumpulan yang sama kerana mempunyai sifat kimia yang sama. 3. Boleh digunakan untuk meramal unsur yang masih belum diketahui. 4. Untuk mengkaji hubung kait antara karakter dan struktur atom bagi suatu unsur.
Saiz Atom Bertambah
59
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
KUMPULAN 18
KUMPULAN 18
Terdiri daripada helium, neon, argon, kripton, xenon dan xenon dan radon
Dikenali sebagai GAS ADI. Wujud sebagai gas monoatom.
Sifat Fizikal Kumpulan 18
WARNA
kelarutan
KUMPULAN 18 GAS ADI keTUMPATAN
Kekonduksian elektrik
TAKAT LEBUR & TAKAT DIDIH
60
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Sifat Lengai Kumpulan 18 Semua gas adi bersifat lengai lengai,, bermaksud tidak reaktif. Gas adi bersifat lengai kerana petala terluar berisi elektron telah penuh. Susunan penuh. Susunan elektronnya sangat stabil menyebabkan stabil menyebabkan gas ini tidak perlu lagi untuk menderma, menerima atau berkongsi elektron elektron dengan unsur lain. Helium mempunyai satu sahaja petala dan petala dan nombor elektron valens ialah 2. 2. Susunan elektron ini dikenali sebagai susunan elektron duplet. duplet. Gas adi yang lain pula mempunyai nombor elektron valens 8 dan 8 dan susunan elektron disebut sebagai susunan elektron oktet. oktet. Nota: Semua unsur dari kumpulan yang lain cuba untuk mencapai susunan elektron duplet/oktet untuk duplet/oktet untuk menjadi stabil. stabil.
Sifat Fizikal Kumpulan 18 Sifat fizikal setiap unsur berubah apabila berubah apabila menuruni kumpulan kerana berbeza saiz atom. atom. Takat lebur & takat didih bagi unsur semakin meningkat apabila menuruni kumpulan kerana apabila saiz apabila saiz atom bertambah, daya tarikan (Van der Waals) semakin kuat. Ini memerluk memerlukan an tenaga tenaga haba yang lebih kuat untuk memutuskan daya tarikan tersebut. tersebut. Kekuatan daya tarikan Van der Waals adalah berkadar langsung dengan saiz zarah. 61
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Kegunaan Unsur Gas Adi [ Nyatakan unsur kumpulan 18 ]
Digunakan dalam mentol lampu
Mengubati kanser
laser untuk membaikpulih retina, lampu flash flash’’ kamera ‘
Digunakan pada kapal udara dan belon cuaca
Digunakan sebagai lampu kereta
Lampu iklan dan tiub tv 62
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Latihan
1. Jadual di bawah menunjukkan menunjukkan susunan elektron elektron bagi unsur P, Q, dan R.
Unsur P
Susunan Elektron 2.8
Q
2.8.18.8
R
2.8.18.32.18.8
a) Susun unsur di atas mengikut tertib tertib menaik takat didihnya. didihnya. Berikan sebab sebab untuk pilihan jawapan anda.
b) Mengapakah unsur P, Q, dan R tidak reaktif secara kimia?
2) Apakah maksud bagi a) Susunan elektron duplet
b) Susunan elektron oktet
63
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
KUMPULAN 1 Dikenali sebagai sebagai Logam Alkali. Mempunyai 1 elektron valens.
Terbahagi kepada unsur seperti litium, natrium, kalium, rubidium, sesium dan sesium dan fransium.. fransium
Sifat Fizikal Kumpulan 1
kekerasan
fizikal
KUMPULAN 1 LOGAM ALKALI keTUMPATAN
Kekonduksian elektrik
TAKAT LEBUR
64
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
UNSUR
Saiz Atom
Takat lebur
Ketumpatan
Kekerasan
Litium Natrium Kalium Rubidium sesium Fransium
Takat lebur logam menunjukkan kekuatan ikatan logam dalam logam dalam strukturnya. s trukturnya. Kebiasaannya, kekuatan ikatan logam berkadar terus terus dengan nombor elektron valens dibahagikan dengan bilangan petala bagi setiap atom. Ikatan logam bermaksud logam bermaksud daya tarikan elektrostatik antara elektrostatik antara ion logam yang bercas positif dengan awan elektron. Kelektropositifan suatu logam logam bermaksud kebolehan atom untuk melepaskan elektron dan berubah menjadi ion positif. Apabila menuruni kumpulan, apakah yang akan berlaku pada keelektropositifan keelektropositifan bagi bagi unsur tersebut? Mengapa?
65
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Sifat Kimia Bagi Kumpulan 1
Bertindak balas dengan air untuk menghasilkan larutan logam hidroksida berakali dan gas hidrogen, H2. 2Li (s) + 2H2 O
2LiOH (aq) + H2 (g)
Terbakar dengan cepat dalam gas oksigen untuk menghasilkan pepejal logam oksida 4Li (s) + O2 (g)
2 Li2 O (s)
Pepejal logam oksida melarut dalam air untuk membentuk logam hidroksida berakali Li2 O (s) + H2 O
2LiOH (aq)
Logam alkali terbakar dalam gas klorin, Cl2 untuk membentuk pepejal logam klorida berwarna putih 2Na (s) + Cl2
2NaCl (aq)
Latihan :
1. Mengapakah unsur Kumpulan 1 mempunyai sifat kimia yang sama? sama?
2. Mengapa minyak parafin digunakan parafin digunakan untuk menyimpan logam seperti natrium dan kalium?
3. Unsur Kumpulan 1 mempunyai sifat kimia yang sama tetapi kereaktifan logam berbeza. berbeza. Mengapa?
66
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Untuk Mengkaji Sifat Kimia Bagi Litium, Natrium & Kalium 1) Tindak balas logam alkali dengan air
2) Tindakbalas logam alkali dengan gas O 2
[ Lukis Gambarajah ]
[ Lukis Gambarajah ]
[ Perbincangan ] 1. Mengapakah eksperimen yang melibatkan natrium dan kalium dijalankan oleh guru anda dan bukan dilakukan oleh pelajar?
2. Tuliskan persamaan kimia bagi tindakbalas litium, natrium dan kalium dengan a) Air, H2O Litium
:
Natrium
:
Kalium
:
b) Gas Oksigen, O2 Litium
:
Natrium
:
Kalium
: 67
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
3. Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas antara hasil tindak balas daripada pembakaran logam alkali dengan air. Litium : Natrium : Kalium :
Latihan 1. Seorang pelajar menjalankan dua eksperimen eksperimen untuk mengkaji tindak tindak balas logam alkali dengan air. Eksperimen 1
Logam
Pemerhatian
Natrium
Natrium bergerak dengan laju dan secara rawak di atas permukaan air dan mengeluarkan m engeluarkan bunyi ‘his’.
2
Litium
Litium bergerak perlahan atas permukaan air.
a) Tuliskan persamaan kimi bagi tindakbalas antara litium dan natrium dengan air. Litium : Natrium : b) Antara tindak balas dalam Eksperimen 1 dan 2, yang mana llebih ebih kuat? Terangkan jawapan anda dari sudut susunan elektron.
c) Terangkan mengapa natrium dan litium menunjukkan sifat kimia yang sama?
d) Kira isipadu gas hidrogen yang terhasil jika 2.3 g natrium digunakan dalam eksperimen ini. [JAR: Na, 23 ; Isipadu I sipadu Molar: 24 dm3 mol-1]
68
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
KUMPULAN 17
KUMPULAN 17
KUMPULAN 17
Terbahagi kepada fluorin, klorin, bromin, iodin dan astatin. astatin.
Dikenali sebagai GAS
Unsurnya beracun beracun..
HALOGEN. HALOGEN. Mempunyai 7 elektron valens. valens.
Wujud sebagai molekul dwiatom. dwiatom.
UNSUR
Simbol Molekul
Simbol Atom
Keadaan Fizikal Pada Suhu Bilik
Warna
Fluorin Klorin Bromin Iodin Astatin
Takat Lebur & Takat Didih
BAU SIF T FIZIK L G S H LOGEN
Kekonduksian Elektrik
Ketumpatan
69
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
UNSUR
Saiz Atom
Takat Lebur Takat Ketumpatan Keelektronegatifan Didih
Fluorin Klorin Bromin Iodin Astatin
Keelektronegatifan ialah kebolehan atom untuk menerima
elektron untuk
menjadi ion negatif. Semua halogen mempunyai 7 elektron valens. valens. Semua atom tersebut akan menerima satu elektron untuk elektron untuk menjadi negatif ion yang ion yang bercas -1 dan menjadi susunan elektron oktet yang stabil.
Sifat Kimia Unsur Kumpulan 17
Halogen bertindak balas dengan air menghasilkan dua jenis asid Cl2 + H2O
HCl
+
HOCl
Halogen bertindak balas dengan logam akan menghasilkan ferum(III) halida 2Fe (s) + 3Cl2 (g)
FeCl 3 (s)
Halogen bertindak balas dengan larutan natrium hidroksida untuk menghasilkan natrium halida, natrium halat(I) dan air. I2(s) + 2NaOH (aq)
NaI (aq) + NaOI (aq) + H2O (l) 70
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Untuk Mengkaji Sifat Kimia Bagi Halogen [Lukiskan gambarajah radas]
BAHAGIAN A : TINDAKBALAS DENGAN AIR
1)KLORIN
2) Bromin
3) Iodin
BAHAGIAN B: TINDAKBALAS DENGAN FERUM
1) KLORIN
2) Bromin
3) Iodin
BAHAGIAN C : TINDAKBALAS DENGAN NATRIUM HIDROKSIDA
1) KLORIN
2) Bromin
3) Iodin
71
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
[Perbincangan] 1.
Namakan hasil produk apabila klorin, bromin dan iodin bertindak balas dengan air. Klorin Bromin Iodin
2.
: : :
Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas klorin, bromin, dan iodin dengan air. Klorin Bromin
: :
Iodin
:
3.
Apakah fungsi kapur soda dalam Bahagian B? B?
4.
Namakan hasil produk apabila klorin, bromin dan iodin bertindak balas dengan ferum.
5.
Klorin
:
Bromin Iodin
: :
Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas klorin, bromin, dan iodin dengan ferum. Klorin Bromin Iodin
: : :
72
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
4.
Namakan hasil produk apabila klorin, bromin dan iodin bertindak balas dengan natrium hidroksida. Klorin Bromin Iodin
5.
Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas klorin, bromin, dan iodin dengan natrium hidroksida. Klorin Bromin Iodin
6.
: : :
: : :
Huraikan perubahan kereaktifan bagi unsur Kumpulan 17 apabila menuruni kumpulan. Terangkan jawapan anda.
73
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Latihan 1. Jadual di bawah bawah menunjukkan sebahagian sebahagian unsur halogen bersama bersama nombor protonnya. Halogen
Nombor Proton
X
9
Y
17
Z
35
a) Nyatakan kumpulan bagi unsur halogen dalam Jadual Berkala.
b) i) Tuliskan susunan elektron bagi unsur X dan Y.
ii) Daripada jawapan anda dalam (b)(i), nyatakan kala bagi unsur X dan Y.
c) Lukiskan struktur elektronik bagi unsur Y.
d) Nyatakan perubahan sifat halogen apabila menuruni kumpulan dari X hingga Z dari sudut: i) Saiz atom
ii) Elekronegatif
iii) Takat lebur & takat didih
74
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
e) i) Ferum menyala m enyala lebih terang apabila bertindak bertindak balas dengan unsur Y. Tuliskan persamaan kimia bagi tindakbalas tersebut.
ii) Ramalkan pemerhatian bagi tindakbalas antara ferum dan unsur Z.
iii) Antara unsur Y dan Z, yang manakah lebih reaktif? Terangkan mengapa.
f) i) Tentukan unsur X, Y, dan Z dalam Jadual Berkala. Berkala.
ii) Nyatakan warna bagi setiap unsur X, Y dan Z.
iii) Mengapakah keadaan fizikal bagi halogen berbeza apabila menuruni kumpulan?
75
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Perbezaan & Persamaan Antara Kumpulan 1 dan Kumpulan 17 Sifat
Kumpulan 1
Saiz atom
takat lebur/ takat didih
17 1 17 1
ketumpatan 17
kereaktifan
1 17
Menuruni Kumpulan
76
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
UNSUR PADA KALA 3 UNSUR
Natrium
Magnesium
Aluminium
Silikon
Fosforus
Sulfur
Klorin
Argon
Simbol Nombor Proton Susunan Elektron Sifat Logam Keadaan Fizikal [Suhu Bilik] Saiz Atom Keelektronegatifan Sifat Oksida
Nombor proton ____________ setiap satu unit. Semua atom bagi unsur mempunyai __________ petala berisi elektron. Nombor elektron valens ____________ dari 1 hingga 8. Semua unsur wujud sebagai __________ kecuali klorin dan argon. Saiz atom bagi unsur ________________. Keelektronegatifan bagi unsur ______________. Sifat oksida bagi unsur dalam dalam Kala 3 berubah dari sifat bes kepada sifat asid. Oleh itu, sifat s ifat logam menurun apabila merentasi kala. Manakala, sifat bukan logam bagi unsur pula meningkat.
Nota: Saiz atom atom ______________ dan elektronegatif ______________ kerana daya tarikan nukleus terhadap elektron valens meningkat. (daya tarikan nukleus meningkat apabila nombor proton meningkat)
77
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 4
Unsur Peralihan
Unsur Peralihan adalah unsur yang terletak dalam Kumpulan 3 hingga 12
Semua unsur adalah logam. Kebiasaannya permukaan pepejalnya berkilat, mudah ditempa dan mulur serta mempunyai kekuatan tegangan. Mempunyai Mempuny ai takat lebur dan takat didih yang tinggi serta berketumpatan berketumpat an tinggi. Merupakan konduktor haba dan elektrik yang sangat baik. 3 Sifat Istimewa Unsur Peralihan
Menunjukkan nombor pengoksidaan yang berbeza dalam berbeza dalam suatu sebatian
Kuprum 2+
Membentuk ion atau sebatian yang berwarna berwarna.. ferum
ferum
kobalt
2+
3+
nikel
2+
2+
Cu
Fe
Fe
Co
Ni
Biru / hijau
Hijau pudar
Coklat perang
Merah jambu
Hijau
Berfungsi sebagai pemangkin pemangkin dalam dalam pelbagai proses pembuatan bahan kimia.
78
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
TAJUK 5 ikatan Kimia
Hampir semua bahan kimia wujud sebagai sebatian secara semulajadi kecuali gas adi dan adi dan unsur stabil yang lain (seperti aurum & argentum). argentum).
Atom bagi suatu unsur yang mempunyai elektron valens kurang dari 8 8 adalah kurang stabil.
Atom yang kurang stabil biasanya akan melepaskan, menerima atau berkongsi elektron elektron untuk mencapai susunan elektron yang stabil. stabil.
Semua unsur yang lain bergabung bersama untuk menjadi stabil dengan membentuk susunan elektron duplet atau oktet melalui oktet melalui
Dua jenis ikatan kimia yang terbentuk:
i) Perpindahan elektron
i) Ikatan Ion ii) Ikatan Kovalen
ii) Perkongsian elektron
Ikatan Ion Derma 1 elektron
Ikatan Kovalen oksigen Daya tarikan elektrostatik mengikat kation dan anion.
karbon
oksigen
79
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Ikatan Ion
Ikatan ion terbentuk
Pembentukan Anion
Pembentukan kation
apabila atom logam menderma elektron elektron kepada atom bukan logam dan membentuk sebatian ion.
anion
kation
Contoh: Lukiskan pembentukan ion natrium.
Atom logam dari kumpulan 1,2 dan 13 13 cenderung untuk melepaskan elektron valens.
Hilang
terima
elektron
elektron
Atom bukan logam dari kumpulan 15, 16 dan 17 17 cenderung untuk menerima elektron. menerima elektron.
80
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Latihan
1.
Lukiskan pembent pembentukan ukan kation yang berikut: a) Ion kalium
b) Ion magnesium
c) Ion Aluminium
81
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
2.
Lukiskan pembent pembentukan ukan anion yang berikut: a) Ion klorida
b) Ion oksida
c) Ion nitrida
82
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Pembentukan Ikatan Ion
1. 2.
Atom logam dan atom bukan logam kurang stabil. Untuk menjadi stabil, atom logam dan atom bukan logam perlu bergabung melalui
3.
pemindahan elektron. Atom logam akan menderma elektron dan menjadi kation.
X 4.
X+ +
e
Atom bukan logam akan menerima elektron dan menjadi anion.
Y + e
Y-
5. 6.
Kedua-dua ion mencapai susunan elektron duplet/oktet yang stabil. Pembentukan kation & anion akan mewujudkan daya tarikan elektrostatik yang kuat antara ion-ion.
7. 8.
Ikatan ion akan menarik kation & anion untuk membentuk kekisi hablur. Sebatian yang terhasil disebut sebagai sebatian ion.
Contoh: Pembentukan natrium klorida, NaCl.
83
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Latihan
1.
Terangkan pembentukan sebatian ion yang berikut: a) Litium fluorida
b) Magnesium oksida
84
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
c) Kalsium klorida
d) Aluminium oksida
85
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
2.
Lukiskan pembent pembentukan ukan sebatian ion yang berikut: a) Litium fluorida
b) Magnesium oksida
86
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
c) Kalsium klorida
d) Aluminium oksida
87
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Persamaan Ion
Persamaan yang mewakili pembentukan sebatian ion dikenali sebagai persamaan ion. ion. Contoh
a) Pembentukan natrium klorida, NaCl i) Persamaan kimia : ii) Persamaan Ion :
b) Pembentukan Magnesium oksida, MgO i) Persamaan kimia : ii) Persamaan Ion :
Latihan
1.
Tuliskan persamaan ion bagi sebatian yang berikut a) Litium fluorida
b) Magnesium klorida
c) Aluminium oksida
88
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Latihan
1.
Atom X dan Y masing-masing masing-masi ng mempunyai nombor proton 3 dan 8. Apakah formula sebatian ion yang terbentuk antara X dan Y?
2.
Lengkapkan jadual di bawah: Atom
Nombor Proton
3
B
9
C
11
D
8
2
E
12
F
17
3
G
20
H
9
4
I
19
J
17
5
K
13
L
8
6
M
13
N
17
Atom
Nombor Proton
A 1
Susunan Elektron
Formula Ion
Susunan Elektron
Formula Ion
Formula Sebatian
89
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Ikatan Kovalen
Ikatan kovalen ialah
Tiga jenis ikatan kovalen:
ikatan kimia yang terbentuk melalui melalui perkongsian elektron antara dua atau lebih atom bukan logam logam untuk membentuk sebatian kovalen.
Ikatan kovalen tunggal ( kongsi 1 pasang e ) Ikatan kovalen ganda dua ( kongsi 2 pasang e ) Ikatan kovalen ganda tiga ( kongsi 3 pasang e )
Ikatan Kovalen Tunggal Contoh: Lukiskan pembentukan gas klorin.
90
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Ikatan Kovalen Ganda Dua Contoh: Lukiskan pembentukan gas oksigen.
Ikatan Kovalen Ganda Tiga Contoh: Lukiskan pembentukan gas nitrogen.
91
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Latihan
1.
Lukiskan pembentukan sebatian yang berikut: a) Air
b) Karbon dioksida
92
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
c) Ammonia
b) Tetraklorometana , CCl4.
93
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Menentukan Formula Pembentukan Kovalen Tatacara
1. Tuliskan susun susunan an elektron. elektron. - Pastikan elektron valens bagi kedua-dua atom samada 4, 5, 6, dan 7. 2. Tentukan bilang bilangan an elektron yan yang g diperlukan untuk men menjadi jadi stabil dan tuliskan di bahagian bawah setiap atom. 3. Silangkan nombor tersebut.
Contoh
Jika atom P mempunyai 8 proton dan atom Q mempunyai 9 proton, tentukan formula bagi sebatian kovalen yang terbentuk.
Pindah elektron
Kongsi elektron
Molekul
Ion
94
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Latihan
1. Atom K dan S masing-masing mempunyai nombor proton 6 dan 8. Apakah formula bagi sebatian kovalen yang terbentuk daripada atom K dan S?
2. Lengkapkan jadual di bawah: bawah: Atom
Nombor Proton
Susunan Elektron
Atom
Nombor Proton
Susunan Elektron
Formula Sebatian
A
6
2.4
B
9
2.7
AB4
C
6
D
16
E
7
F
1
G
1
H
8
I
6
J
17
K
6
L
8
95
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Perbezaan Antara Ikatan Ion dan Ikatan Kovalen
Ikatan Ion
Ikatan Kovalen Persamaan
Perbezaan
Pembentukan
Zarah
Daya Tarikan
96
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
Perbezaan Sifat Antara Sebatian Ion dan Sebatian Kovalen.
Sebatian ion
Sebatian kovalen Sifat-sifat
Takat lebur & Takat Didih
Kekonduksian Elektrik
Keadaan Fizikal [suhu bilik]
Kelarutan
97
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5 Latihan
1. (a) Jadual 1.1 menunjukkan nombor proton bagi tiga unsur iaitu i aitu X, Y, dan Z. Huruf yang digunakan tidak mewakili simbol sebenar unsur tersebut. Unsur X Y Z i)
Nombor Proton 6 12 17 Jadual 1.1
Tulis susunan elektron: Atom Y : ______________ ______________________________ ______________________________ _________________ ___ Ion Z : __ ______________ __________________________ ____________________________ ______________________ ________
ii)
Tuliskan formula bagi sebatian yang terbentuk antara unsur Y dan Z. ____________________________ ______________ ____________________________ ____________________________ ______________
iii)
Unsur X bertindakba bertindakbalas las dengan unsur Z untuk memben membentuk tuk sebatian kovalen dengan formula XZ4. Nyakan dua sifat fizikal bagi sebatian yang terbentuk. ____________________________ ______________ ____________________________ ____________________________ ______________ ____________________________ ______________ ____________________________ ____________________________ ______________
i)
Lukiskan struktur elektronik bagi sebatian XZ4.
98
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 5
(b) Jadual 1.2 men menunjukkan unjukkan sebahagian sebahagian sifat fizikal fizikal bagi dua sebatian iaitu U dan V. Sebatian
Takat Lebur
Takat Didih
(oC)
(oC)
Kelarutan dalam air
Kelarutan dalam pelarut organik
U
800
1 420
Larut
Tidak larut
V
- 95
86
Tidak larut
Larut
Jadual 1.2 i) Nyatakan keadaan fizikal bagi sebatian berikut pada suhu bilik. U : ______________ ____________________________ _____________________________ ___________________________ ____________ V : ________________ _____________________________ ___________________________ __________________________ ____________ ii) Nyatakan jenis sebatian bagi U. _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ _______________ _ iii) Terangkan mengapa takat didih sebatian U lebih tinggi berbanding V? _______________________________ _______________ ______________________________ ____________________________ ______________ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __ _____________________________ _______________ ____________________________ ____________________________ ________________ __
99
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
TAJUK 6 elektrokimia Elektrolit ialah bahan yang boleh mengalirkan arus elektrik dalam dalam keadaan leburan / larutan akueus dan mengalami perubahan kimia.
Elektrolisis ialah proses penguraian sebatian kimia kimia kepada juzuk juzuknya dengan menggunakan arus elektrik.
Ini disebabkan oleh ion oleh ion yang bebas bergerak untuk membawa cas elektrik.
Bukan elektrolit ialah bahan yang tidak boleh mengalirkan arus elektrik dalam semua jenis keadaan jirim. jirim.
Contoh:
2NaCl (l)
2Na (s) +
Cl2 (g)
Natrium Klorida
Ini disebabkan ia wujud dalam keadaan molekul yang neutral dan tidak boleh membawa cas elektrik.
Larutan Garam
Larutan Gula
Gas Klorin Elektrolit
Bukan Elektrolit
Logam Natrium
100
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Sel Elektrolisis (Leburan) [ Lukis & label sel elektrolisis el ektrolisis bagi leburan natr natrium ium klorida ]
a) Elektrod yang disambungkan kepada terminal positif (bateri) = b) Elektrod yang disambungkan kepada terminal negatif(bater negatif(bateri) i) = c) Anion (ion negatif) dinyahcaskan pada elektrod
=
Anion akan _______________ elektron. d) Kation (ion positif) dinyahcaskan pada elektrod
=
Kation akan ______________ elektron. e) Elektron mengalir dari ___________ ___________________ ________ ke ___________________ ___________________ f) Sel elektrolisis akan mengubah mengubah tenaga tenaga __________ _______________ _____ kepada tenaga ______________ ________________. __.
101
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Hasil Elektrolisis
Ion dinyahcas pada katod
Pemerhatian
Persamaan Setengah
Hasil
Pemerhatian
Persamaan Setengah
Hasil
Ion logam lain selain kuprum Ion kuprum
Ion hidrogen
Ion dinyahcas pada anod Ion Oksida Ion klorida Ion bromida Ion iodida Ion hidroksida
Ujian Gas
Gas hidrogen Gas Oksigen Gas Klorin
102
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Elektrolisis Leburan Plumbum(II) Bromida
P
Q
Leburan Plumbum(II) bromida
1.
Nyatakan ion yang terdapat di dalam elektrolit.
2.
Elektrod manakah adalah a) Katod = b) Anod =
3.
Ion manakah akan dinyahcas pada a) Katod = b) Anod =
4.
Nyatakan pemerhatian pada a) Katod = b) Anod =
5.
Nyatakan hasil yang terbentuk pada a) Katod = b) Anod =
6.
Tuliskan persamaan setengah pada a) Katod = b) Anod =
7.
Lukiskan aliran electron pada gambarajah di atas.
103
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1. Nyatakan ion yang terdapat dalam elektrolit berikut. Ramalkan hasil elektrolisis dan tuliskan persamaan setengah bagi leburan sebatian di bawah. a) Magnesium oksida Ion yang terdapat dalam elektrolit Persamaan setengah: 1) Katod 2) Anod Hasil elektrolisis
= = = =
b) Kuprum(II) klorida Ion yang terdapat dalam elektrolit Persamaan setengah: 1) Katod 2) Anod Hasil elektrolisis
= = = =
c) Plumbum(II) iodide Ion yang terdapat dalam elektrolit Persamaan setengah: 1) Katod 2) Anod Hasil elektrolisis
= = = =
104
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
2. Nyatakan ma maksud ksud bagi setiap istilah istilah yang berikut: a) Anod
3. Leburan oksida, elektrod karbon.
b) Katod
R2O3 telah
c) Elektrolisis
dielektrolisiskan
menggunakan
a) Lukis dan label gambarajah persiapan radas menjalankan menjalank an eksperimen elektrolisis sebatian di atas.
untuk
b) Tuliskan formula bagi setiap ion yang terdapat dalam elektrolit.
c) Nyatakan ion yang bergerak ke kato katod d dan anod semasa se masa proses elektrolisis.
105
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
d) Tuliskan persamaan setengah bagi setiap elektrod.
e) Nyatakan bahan yang terhasil pada setiap elektrod.
f) Label aliran elektron pada gambarajah di (a).
106
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
SIRI ELEKTROKIMIA
Lebih senang untuk dinyahcas
107
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Elektrolisis Dalam Larutan Akueus
Larutan akueus mengandungi mengandungi empat jenis ion. ion. Dua ion adalah ion adalah daripada sebatian sebatian manakala manakala dua ion lagi ion lagi daripada air air.. Contoh Leburan natrium klorida
Larutan natrium klorida
Secara asasnya, ada 3 faktor yang faktor yang mempengaruhi ion yang akan dipilih pada elektrod semasa proses elektrolisis dalam larutan akueus iaitu 1. Posisi ion pada siri elektrokimia 2. Kepekatan ion dalam elektrolit 3. Jenis elektrod yang digunakan semasa elektrolisis
108
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Posisi ion pada siri elektrokimia
Ion yang berada di bawah dalam siri elektrokimia akan dipilih untuk dinyahcas [ Lukis & label sel elektrolisis bagi larutan natrium klorida ]
1.
Nyatakan ion yang terdapat di dalam elektrolit.
2.
Elektrod manakah adalah a) Katod = b) Anod =
3.
Ion manakah akan dinyahcas pada a) Katod = b) Anod =
4.
Nyatakan pemerhatian pada a) Katod b) Anod
= =
5.
Nyatakan hasil yang terbentuk pada a) Katod = b) Anod =
6.
Tuliskan persamaan setengah pada a) Katod = b) Anod =
7.
Lukiskan aliran elektron pada gambarajah di atas.
109
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1. Elektrod karbon
Larutan kuprum(II) sulfat Bagi elektrolisis larutan kuprum(II) sulfat, (a) Nyatakan semua ion yang terdapat dalam elektrolit
(b) Nyatakan ion di (a) yang akan dinyahcas pada i) anod
:
ii) katod
:
(c) Tuliskan persamaan setengah bagi tindakbalas pada i) anod
:
ii) katod
:
(d) Warna biru larutan kuprum(II) sulfat menjadi pudar jika proses elektrolisis dijalankan pada jangka masa yang panjang. Terangkan mengapakah mengapakah perkara seperti itu berlaku.
110
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
2.
Elektrod karbon Larutan cair asid sulfurik
Bagi elektrolisis larutan cair asid sulfurik, (a) Nyatakan semua ion yang terdapat dalam elektrolit
(b) Nyatakan ion di (a) yang akan dinyahcas pada i) anod
:
ii) katod
:
(c) Tuliskan persamaan setengah bagi tindakbalas pada i) anod
:
ii) katod
:
d) Terangkan mengapa kepekatan asid sulfurik meningkat secara berperingkat semasa proses elektrolisis dijalankan.
3. Berdasark Berdasarkan an jawapan pada 1(c) dan 2(c), namakan proses yang berlaku pada a) anod b) katod
111
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Kepekatan ion dalam elektrolit
Jika kepekatan suatu ion dalam elektrolit itu tinggi, ion tersebut akan dipilih untuk dinyahcas [ Lukis & label sel elektrolisis bagi larutan pekat natrium klorida ]
1.
Nyatakan ion yang terdapat di dalam elektrolit.
2.
Elektrod manakah adalah a) Katod = b) Anod =
3.
Ion manakah akan dinyahcas pada a) Katod = b) Anod =
4.
Nyatakan pemerhatian pada a) Katod b) Anod
= =
5.
Nyatakan hasil yang terbentuk pada a) Katod = b) Anod =
6.
Tuliskan persamaan setengah pada a) Katod = b) Anod =
7.
Lukiskan aliran elektron pada gambarajah di atas.
112
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1.
Elektrod karbon Larutan cair asid hidroklorik
Eksperimen A
Elektrod karbon
Larutan pekat asid hidroklorik
Eksperimen B Rajah di atas menunjukkan persediaan persediaan radas bagi eksperimen elektrolisis menggunakan dua larutan asid hidroklorik yang mempunyai kepekatan yang berbeza. a) Nyatakan semua ion yang terdapat dalam elektrolit bagi i) Eksperimen A :
ii) Eksperimen B :
113
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
b) Nyatakan ion dalam (a) (a) yang akan dinyahcas bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod = ii) Eksperimen B : Katod = Anod = c) Tuliskan persamaan setengah bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod =
ii) Eksperimen B : Katod = Anod = d) Nyatakan pemerhatian yang dapat dilihat bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod = ii) Eksperimen B : Katod = Anod = e) Nyatakan hasil elektrolisis bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod = ii) Eksperimen B : Katod = Anod =
114
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Jenis elektrod yang digunakan semasa elektrolisis
Jika menggunakan elektrod positif sebagai anod, ion yang terdapat dalam elektrolit tidak akan dinyahcas pada anod. Sebaliknya, anod akan terlarut dan terkakis dalam da lam elektrolit dan membentuk ion logam logam.. [ Lukis & l abel sel elektrolisis larutan argentum nitrat menggunakan elektrod argentum ]
1.
Nyatakan ion yang terdapat di dalam elektrolit.
2.
Elektrod manakah adalah a) Katod = b) Anod =
3.
Ion manakah akan dinyahcas pada a) Katod = b) Anod =
4.
Nyatakan pemerhatian pada a) Katod = b) Anod =
5.
Nyatakan hasil yang terbentuk pada a) Katod = b) Anod =
6.
Tuliskan persamaan setengah pada a) Katod = b) Anod =
7.
Lukiskan aliran elektron pada gambarajah di atas.
115
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1.
Elektrod karbon
Larutan Kuprum(II) sulfat
Eksperimen A
Elektrod kuprum
Larutan Kuprum(II) sulfat Eksperimen B Rajah di atas menunjukkan persediaan persediaan radas bagi eksperime eksperimen n elektrolisis menggunakan dua elektrod yang berbeza yang direndam ke dalam larutan kuprum(II) sulfat. a) Nyatakan semua ion yang terdapat dalam elektrolit bagi i) Eksperimen A : ii) Eksperimen B :
116
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
b) Nyatakan pemerhatian yang dapat dilihat bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod
=
ii) Eksperimen B : Katod = Anod = c) Tuliskan persamaan setengah bagi i) Eksperimen A : Katod = Anod = ii) Eksperimen B : Katod = Anod = d) Terangkan pemerhatian terhadap warna larutan kuprum(II) sulfat bagi i) Eksperimen A :
ii) Eksperimen B :
117
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Elektrolisis Dalam Industri
1)
Digunakan secara meluas dalam industri:
Pengestrakan Logam Ekstrak aluminium dari aluminium oksida.
i) Pengestrakan logam ii) Penulenan logam iii) Penyaduran logam
2)
Penulenan Logam Dalam Penulenan: Logam tidak tulen dijadikan tulen dijadikan sebagai anod sebagai anod Katod pula Katod pula adalah kepingan logam tulen tulen
3)
Penyaduran Logam Penyaduran elektrik ialah elektrik ialah proses untuk menyalut suatu logam menggunakan logam yang lain. la in. Tujuan penyaduran Tujuan penyaduran logam ialah:i) Menjadikan logam lebih tahan kakisan kakisan ii) Menjadikan logam kelihatan lebih menarik menarik Dalam penyaduran elektrik Objek yang yang hendak disadurkan dijadikan sebagai Objek katod katod Anod adalah logam yang digunakan untuk menyadur
Elektrolit pula mengandungi ion logam yang digunakan untuk menyadur
Ketulan Kuprum
118
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Pengekstrakan Pengekstra kan Logam
[ Lukis & label gambarajah radas untuk mengestrak aluminium daripada aluminium oksida ]
1) Ion yang terdapat dalam elektrolit = 2) Ion yang dinyahcas dinyahcas a) Katod
=
b) Anod
=
3) Pemerhatian a) Katod
=
b) Anod
=
4) Persamaan setengah a) Katod
=
b) Anod
=
5)Fungsi kriolit, Na3AlF6
119
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Penulenan Logam
[ Lukis & label sel elektrolisis untuk menulenkan logam kuprum ]
1) Ion yang terdapat dalam elektrolit = 2) Ion yang dinyahcas dinyahcas a) Katod
=
b) Anod
=
3) Pemerhatian a) Katod
=
b) Anod
=
4) Persamaan setengah a) Katod
=
b) Anod
=
5) Perubahan warna elektrolit
120
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Penyaduran Logam
[ Lukis & label l abel sel elektrolis bagi menyadurkan kunci menggunakan logam kuprum ]
1) Ion yang terdapat dalam elektrolit = 2) Ion yang dinyahcas dinyahcas a) Katod
=
b) Anod
=
3) Pemerhatian a) Katod
=
b) Anod
=
4) Persamaan setengah a) Katod
=
b) Anod
=
5) Perubahan warna elektrolit
121
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Sel Voltan Sel voltan ringkas boleh
dihasilkan dengan memasukkan dua jenis logam yang berbeza ke berbeza ke dalam elektrolit
Elektron
mengalir dari mengalir dari satu logam ke satu logam yang lain melalui wayar penghubung dalam litar luar
Logam
yang lebih elektropositif akan elektropositif akan melepaskan elektron dan elektron dan menjadi terminal negatif. negatif. Logam yang kurang elektropositif akan menerima elektron elektron dan menjadi terminal positif.
Aliran
elektron secara berterusan akan berterusan akan menghasilkan arus elektrik. elektrik.
Sel Voltan Ringkas Zink-Kuprum
Zink
lebih reaktif berbanding kuprum Zink akan menjadi terminal ________________, dan kuprum akan menjadi terminal ______________.
Zink akan melepaskan 2 elektron dan menjadi Zn
2+.
Persamaan setengah:
Ion kuprum, Cu2+ dari larutan kuprum(II) sulfat akan menerima elektron dan menjadi logam kuprum. Persamaan setengah : Persamaan ion keseluruhan:
Lebih jauh jarak antara dua logam logam dalam siri elektrokimia,
lebih besar nilai voltan sel yang terhasil. terhasil . 122
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Jenis-jenis Sel Voltan
Dua jenis sel voltan 1) 2)
Sel primer: primer: Sel yang tidak boleh dicas semula Contoh: Sel Daniell, Sel kering, Bateri alkali Sel sekunder: sekunder: sel yang boleh dicas Contoh: Akumulator asid-plumbum, bateri nikel-kadmium
Sel Daniell 1
1. Menggunakan titian garam Titian garam mengandungi larutan tidak reaktif terhadap elektrod dalam sel daniell. contoh:
Sel Daniell 2
2. menggunakan pasu berliang Pasu berliang mempunyai laing kecil yang membenarkan ion melaluinya. Apakah fungsi pasu berliang dan titian garam dalam sel daniell?
123
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1.
Gambarajah di bawah menunjukkan sel voltan ringkas.
Mg
Cu Larutan magnesium sulfat
a) Nyatakan bagaimanakah arus elektrik dihasilkan dihasilkan? ?
b) Apakah perubahan kimia yang berlaku pada kepingan magnesium dan kuprum?
c) Tuliskan persamaan setengah yang berlaku pada keduadua kepingan logam tersebut.
d) Apakah arah aliran elektron dalam sel voltan ringkas di atas?
124
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Siri Elektrokimia
Kecenderungan logam Kecenderungan untuk melep sk n
Kecenderungan kation Kecenderungan untuk menerim
elektron meningkat
elektron meningkat
Siri elektrokimia boleh dibina melalui dua prinsip: a) Perbezaan voltan antara voltan antara dua logam dalam sel ringkas b) Kebolehan suatu logam menyesarkan logam lain daripada lain daripada larutan garamnya
125
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Perbezaan voltan antara dua logam dalam sel ringkas
Lebih besar nilai voltan sel, voltan sel, lebih jauh jarak antara antara dua logam.
Logam yang menjadi terminal negatif adalah logam yang berada di bahagian atas dalam atas dalam siri elektrokimia.
Bagaimanakah untuk menentukan terminal positif/negatif?
Contoh: Rajah di bawah menunjukkan dua sel voltan. Bacaan Contoh: voltmeter bagi Sel 1 ialah 1.1 V manakala Sel 2 ialah 2.5 V.
Q
P
Sel 1
R
P
Sel 2
Susun kedudukan lagam di atas mengikut susunan menaik dalam siri elektrokim elektrokimia. ia.
126
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Kebolehan suatu logam menyesarkan logam lain daripada larutan garamnya Jika logam P boleh menyesarkan logam Q dari Q dari larutan akueus garam Q, maka: i) Logam P lebih elektropositif berbanding elektropositif berbanding logam Q ii) Logam P terletak di bahagian atas dalam atas dalam siri elektrokimia Contoh: Zink dan larutan kuprum(II) sulfat. Contoh: Rod Zink Rod zink terkakis
Larutan CuSO4
Mendakan kuprum
Pemerhatian :
Persamaan Ion :
Kepentingan Siri Elektrokimia
Siri Elektrokimia boleh digunakan untuk menentukan: Terminal dalam sel voltan Nilai voltan sel
Kebolehan suatu logam menyesarkan logam lain dalam larutan garamnya.
larutan garamnya. 127
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
Latihan
1.
Rajah di bawah menunjukkan sel elektrolisis. Di bahagian kiri ialah sel S yang merupakan sumber elektrik untuk sel T yang berada di sebelah kanan.
Zink
Aluminium
Larutan aluminium Sulfat
X
Kuprum
T
S Larutan zink Sulfat
Y
Larutan kuprum(II) sulfat
a) Nyatakan perubahan perubahan tenaga yang berlaku dalam dalam sel S
b) i) Nyatakan Nyatakan terminal positif positif bagi sel S
ii) Terangkan pilihan pilihan jawapan jawapan anda untuk untuk b(i)
c) i) Nyatakan apa yang berlaku berlaku pada terminal terminal negatif bag bagii sel S
ii) Apakah proses proses yang berlaku berlaku dalam terminal terminal negatif
128
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 6
d) Terangkan mengapa warna larutan kuprum(II) sulfat dalam sel T tidak berubah
e) Tentukan elektrod anod bagi sel T
f) Tuliskan persamaan setengah bagi katod dalam sel T
g) Nyatakan apakah yang akan berlaku jika aluminium digantikan dengan kuprum dalam sel S?
129
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
TAJUK 7 asid dan bes
Teori Arrhenius
Bes ialah sebatian yang mengion Bes ialah dalam air dan menghasilkan ion hidroksida, OH-.
Asid sebagai bahan yang mengion dalam air untuk menghasilkan ion hidrogen, H+ atau hidroksonium, H3O+.
Alkali ialah Alkali ialah bes yang larut dalam air yang air yang mengandungi ion hidroksida, OH- yang bergerak secara bebas.
Bes boleh bertindakbalas dengan asid untuk menghasilkan garam dan air dan air sahaja. sahaja.
Contoh:
HCl (g)
H2O
H+ (aq) + Cl- (aq)
NaOH(s)
H2O
Na+(aq) + OH-(aq)
Peranan Air Dengan kehadiran air, asid asid boleh boleh mengion untuk menghasilkan ion hidrogen, H+ dan alkali alkali akan akan menghasilkan ion hidroksida OH-. Oleh itu, air merupakan bahan penting untuk penghasilan ion hidrogen, H+ yang menyebabkan sifat asid dan asid dan ion hidroksida, OH- yang menyebabkan sifat alkali. alkali.
130
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Kebesan Asid Ialah bilangan ion hidrogen yang dihasilkan oleh satu molekul asid itu.
Asid Dwibes
Asid Monobes Asid yang menghasilkan satu ion hidrogen apabila satu molekul asid terlarut dalam air.
Contoh: Contoh:
a) CH3COOH? (asid etanoik)
=
b) H2SO4? (Asid sulfurik )
=
c) HNO3? (Asid nitrik)
=
d) H3PO4? (Ais fosforik)
=
kekuatan asid & alkali
Asid Tribes
131
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Asid Kuat
Asid Lemah
Asid kuat akan kuat akan mengion sepenuhnya sepenuhnya di dalam air untuk menghasilkan ion hidrogen, H+. Darjah penceraian adalah tinggi. tinggi. Maka, semakin tinggi kepekatan ion hidrogen dalam hidrogen dalam larutan akueus asid tersebut. Oleh itu, nilai pH semakin rendah rendah menjadikannya sebagai asid kuat. Alkali Kuat
Alkali Lemah
132
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
SIFAT FIZIKAL ASID & ALKALI
Nilai pH
Kekonduksian Kertas Litmus Elektrik
ASID Rasa
Sifat Mengakis
Kertas Litmus Nilai pH
ALKALI
Rasa Sifat Mengakis
Kekonduksian Elektrik
133
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
SIFAT KIMIA BAGI ASID & ALKALI Asid boleh bertindakbalas dengan, i) bes bes untuk untuk menghasilkan garam garam dan dan air Cth : ii) logam untuk menghasilkan garam dan dan gas gas hidrogen Cth : iii) logam karbonat untuk menghasilkan garam, menghasilkan garam, gas karbon dioksida dan dan air air Cth: Cth: iv) alkali alkali untuk untuk menghasilkan garam garam dan dan air air ( (peneutralan peneutralan)) Cth :
Alkali boleh bertindakbalas dengan, i) asid asid untuk untuk menghasilkan garam garam dan dan air air ( (peneutralan peneutralan)) Cth : ii) garam ammonium untuk menghasilkan garam, air dan air dan gas ammonia ammonia Cth :
134
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Kepekatan asid
Alkali
Kepekatan ialah ukuran bagi kuantiti bahan terlarut dalam 1 dm3 larutan larutan..
Mol per dm3 ( mol dm-3)
Gram per dm3 ( g dm-3)
*dikenali sebagai kemolaran
Kepekatan
Pertukaran Unit
dm3
Gram per ( g dm-3)
÷ jisim molar × jisim molar
Mol per dm3 ( mol dm-3)
Contoh
1. Kemolaran sebotol larutan asid n nitrik, itrik, HNO3 ialah 2.0 mol dm -3. Apakah kepekatan larutan tersebut dalam g dm -3? [JAR: H, 1 ; N, 14 ; O , 16]
135
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
2. Kira kemolaran bagi larutan natrium natrium sulfat, Na2SO4 yang mempunyai kepekatan 28.4 g dm-3. [JAR: O, 16 ; Na, 23 ; S, 32]
Pengiraan Melibatkan Bilangan Mol & Kemolaran
3 Bilangan mol = Kemolaran x isipadu ( cm )
n=
MV
1000
1000
1.
250 cm3 larutan asid nitrik mengandungi mengandungi 0.4 mol. Kira kemolaran asid nitrik tersebut.
2.
5.00 g k kuprum(II) uprum(II) sulfat dilarutkan dalam air untuk menghas menghasilkan ilkan 500 cm3 larutan kuprum(II) sulfat. Kira kepekatan kuprum(II) sulfat dalam g dm-3.
136
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
3.
Apakah jisim natrium karbonat yang diperlukan untuk melarut dalam air bagi menyediakan 200 cm 3 larutan natrium karbonat yang mengandungi kepekatan 50 g dm -3.
4.
Kira bilangan mol bagi ammonia dalam 150 cm3 larutan akueus ammonia dengan kemolaran 2 mol dm-3.
5.
Kira isipadu dalam dm3 bagi kemolaran 0.8 mol dm-3 asid sulfurik yang mengandungi 0.2 mol.
6.
4.0 g serbuk natrium karbonat, Na2CO3 dilarutkan dalam air untuk menghasilkan isipadu larutan sebanyak 250 cm3. Apakah kemolaran larutan natrium karbonat itu? [JAR: C,12;O, C,12;O,16;Na,23] 16;Na,23]
137
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
7.
Larutan cair asid hidroklorik yang digunakan dalam makmal di sekolah biasanya mempunyai kepekatan 2.0mol dm -3. Kira jisim hidrogen klorida yang ditemui dalam 250 cm 3 larutan asid hidroklorik? [JAR : H,1; Cl,35.5]
8.
Kepekatan larutan kalium hidroksida ialah 84.0 g dm-3. Kira bilangan mol bagi kalium hidroksida yang terdapat dalam 300 cm3 larutan itu. [JAR: [ JAR: K,39, H,1, O,16]
138
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
9.
Kira bilangan mol bagi ion hidrogen yang terdapat di dalam 200 cm3 larutan asid sulfurik yang mempunyai mempunyai kemolaran 0.5 mol dm-3.
Penyediaan Larutan Piawai Larutan yang diketahui kepekatannya kepekatannya dikenali sebagai larutan piawai. Penyediaan Larutan Menggunakan Kaedah Pencairan
Menambahkan air ke dalam larutan pekat(larutan stok) akan stok) akan mengubah kepekatan larutan itu larutan itu tetapi tidak mengubah bilangan mol bahan terlarut dalam terlarut dalam larutan itu.
Bil. Mol Larutan Stok = Bil. Mol Larutan Cair n1 = n2 M1V1 = M2V2
139
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Latihan
1.
Cari isipadu bagi 2.0 mol dm-3 asid sulfurik, H2SO4 yang diperlukan untuk menyediakan 100 cm3 asid sulfurik yang -3
mempunyai kemolaran 1.0 mol dm .
2.
Kira isipadu larutan pekat yang diperlukan untuk menyed menyediakan iakan setiap larutan cair yang berikut: a)
50 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan natrium hidroksida, NaOH dari 2.0 mol dm-3 larutan natrium hidroksida, NaOH.
b)
100 cm3 bagi 0.5 mol dm-3 larutan kalium manganat(VII), KMnO4 dari 1.0 mol dm-3 larutan kalium manganat(VII), manganat(VII), KMnO4.
140
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
3.
Kira isipadu bagi 2.0 mol dm-3 asid sulfurik, H2SO4 yang diperlukan untuk menyediakan 2.5 dm3 bagi 0.5 mol dm-3 larutan yang sama.
4.
Kira kemolaran bagi larutan kalium hidroksida, KOH jika 200 cm3 bagi 2.0 mol dm-3 larutan kalium hidroksida, hidroksida, KO KOH H ditambahkan ke dalam 200 cm3 air.
5.
60 cm3 bagi 0.5 mol dm-3 larutan natrium hidroksida, NaOH, dicairkan dengan 30 cm3 air. Kira kemolaran larutan yang dihasilkan.
141
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Nilai pH dan Kemolaran Semakin meningkat tinggi kemolaran suatu asid, asid , nilai pH bagi asid akan menurun. menurun. Manakala, semakin tinggi nilai pH bagi pH bagi suatu alkali, kemolaran bagi alkali itu alkali itu juga semakin tinggi. tinggi.
Peneutralan Pentitratan asid-bes
Tindakbalas antara asid dan bes akan menghasilkan garam dan garam dan air air..
Pentitratan adalah Pentitratan adalah satu kaedah
Asid yang diketahui kepekatannya dititiskan kepekatannya dititiskan melalui buret untuk
yang menggunakan satu larutan untuk menganalisis satu larutan yang lain. lain.
meneutralkan sepenuhnya alkali yang diketahui isipadunya.
Penunjuk asid-bes digunakan untuk menentukan takat akhir pentitratan.. pentitratan Cth: metil Cth: metil jingga,
Titik di mana larutan l arutan berubah warna dikenali sebagai titik neutral (titik akhir).
fenolftalein dan larutan litmus.
Pentitratan Menggunakan
fenolftalein
142
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
peneutralan
Pentitratan
Asid-bes
143
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Contoh
1.
Tuliska Tuliskan n persamaan kimia yang seimbang bagi peneutralan yang berikut: a) Asid sulfurik, H2SO4 dan larutan barium hidroksida, Ba(OH)2.
b) Asid nitrik, HNO3 dan larutan kalsium hidroksida, Ca(OH)2.
c) Asid etanoik, CH3COOH dan larutan kalium hidroksida, KOH .
Penunjuk Asid-bes Penunjuk
Warna Dalam Alkali
Warna Dalam Larutan Neutral
Warna Dalam Asid
Metil Jingga Fenolftalein Larutan litmus
Takat akhir bagi peneutralan peneutralan juga boleh ditentukan melalui dua kaedah di bawah: i) Ukuran nilai pH menggunakan menggunakan komputer ii) Ukuran kekonduksian elektrik semasa pentitratan
144
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
Penyelesaian Masalah Melibatkan Peneutralan
Katakan persamaan kimia peneutralan seperti berikut aA + bB
product
di mana, A = asid a = bil. mol bagi asid B = bes b = bil. mol bagi bes MAVA = a Oleh itu,
dan
MAVA = MBVB
MBVB = b a b
Latihan
1.
Dalam satu eksperimen, 25.0 cm3 larutan natrium hidroksida yang tidak diketahui kepekatannya memerlukan 26.50 cm3 bagi 1.0 mol dm-3 asid sulfurik untuk tindakbalas sempurna dalam pentitratan. Kira kemolaran bagi larutan natrium hidroksida tersebut.
145
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
2.
Apakah isipadu bagi 0.5 mol dm-3 asid sulfurik, H2SO4 yang diperlukan untuk meneutralkan 25.0 cm3 larutan ammonia, NH3 yang mempunyai kepekatan 0.8 mol dm-3?
3.
Satu sampel kuprum(II) oksida, CuO telah dineutralkan sepenuhnya dengan 100 cm3 asid hidroklorik, HCl yang mempunyai kemolaran 0.5 mol dm-3. Kira jisim bagi sampel tersebut. [JAR: O, 16 ; Cu, 64]
146
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 7
4.
Isipadu asid sulfurik, H2SO4 berkepekatan 0.15 mol dm-3 yang diperlukan untuk meneutralkan sepenuhnya 25.0 cm3 kalium hidroksida, KOH ialah 30.5 cm3. Kira kemolaran bagi larutan kalium hidroksida, KOH tersebut.
5.
Seorang pelajar melarutkan 3.65 g gas hidrogen klorida, HCl dalam air untuk menghasilkan 1.0 dm3 larutan asid hidroklorik. Kira isipadu bagi 0.1 mol dm-3 larutan barium hidroksida, Ba(OH)2 yang diperlukan untuk meneutralkan sepenuhnya 25.0 cm 3 larutan asid hidroklorik. [JAR : H, 1 ; Cl, 35.5]
147
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
TAJUK 8 Garam
Garam ialah sebatian ion yang dihasilkan apabila ion hidrogen hidrogen daripada asid digantikan dengan ion logam atau logam atau ion ammonium.
Garam mengandungi dua bahagian, kation kation dari bes bes dan dan anion anion dari dari asid. asid.
NaCl Na Cl NaOH NaOH (Bes)
HCl (Asid)
148
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Jadual Garam Lengkapkan jadual di bawah. Ion Logam
Garam Sulfat (SO42-)
Garam Klorida
K+
K2SO4
(Cl-)
Garam Nitrat (NO3-)
Garam Karbonat (CO32-)
KCl
KNO3
K2CO3
Na+ Ca2+ Mg2+ Al3+ Zn2+ Fe2+ Sn2+ Pb2+ Cu2+ Ag+ NH4+ Ba2+
Berdasarkan jadual di atas, tandakan garam yang tidak larut dalam air. air.
149
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
GARAM LARUT & GARAM TIDAK LARUT GARAM
LARUT
TIDAK LARUT
K+ , Na+ , NH4+
Semua larut
tiada
Garam Nitrat (NO3- )
Semua larut
tiada
Garam Klorida (Cl-)
Garam Sulfat (SO42-)
Semua larut, kecuali kecuali
Plumbum(II) klorida, Plumbum(II) PbCl2 Argentum klorida, AgCl Merkuri klorida, HgCl HgCl
Semua larut, kecuali kecuali
Plumbum(II) sulfat Plumbum(II) Kalsium sulfat Barium sulfat
Garam Karbonat (CO32-)
Natrium karbonat, Na2CO3 Kalium karbonat, K2CO3 Ammonium karbonat, (NH4)2CO3
Semua tidak larut, kecuali kecuali
Garam Oksida (O2-)
Natrium oksida, Na2O Kalium oksida, K2O Kalsium oksida, CaO (larut sedikit)
Semua tidak larut, kecuali kecuali
Garam Hidroksida (OH-)
Natrium hidroksida, NaOH NaOH Kalium hidroksida, KOH KOH Kalsium hidroksida, Ca(OH)2
Semua tidak larut, kecuali kecuali
(larut sedikit) 150
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Penyediaan & Penulenan Garam Terlarut
Garam terlarut boleh disediakan melalui kaedah berikut: 1. Tindakbalas antara asid asid dan dan alkali alkali – Penyediaan untuk – Penyediaan garam natrium natrium,, kalium kalium dan dan ammonium ammonium sahaja. sahaja. Cth: HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l) [Tuliskan langkah penyediaan garam pada gambarajah]
Mangkuk Penyejat
Buret Larutan NaCl Larutan HCl
Larutan NaOH
Hablur NaCl
Hablur NaCl
151
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Penyediaan & Penulenan Garam Terlarut
Garam terlarut yang lain boleh disediakan melalui kaedah berikut: 1. Tindakbalas antara asid asid dan dan logam oksida oksida Cth: HNO Cth: HNO3(aq) + MgO(s) Mg(NO3)2 (aq) + H2O(l) 2. Tindakbalas antara asid asid dan dan logam logam Cth: H Cth: H2SO4(aq) + Zn (s) ZnSO4(aq) + H2 (g) 3. Tindakbalas antara asid asid dan dan logam karbonat Cth: HCl Cth: HCl(aq) + CaCO3(s)
CaCl2(aq) + CO2(g) + H2O(l)
[Tuliskan langkah penyediaan garam pada gambarajah]
Larutan kuprum(II) nitrat + lebihan CuO
heat
heat
Hablur Cu(NO3)2
Mangkuk Penyejat Larutan kuprum(II) nitrat
Larutan kuprum(II) nitrat & hablur garam 152
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Penghabluran
Ialah proses menghablurkan garam terlarut. terlarut. Penghabluran Semula
Proses yang dijalankan untuk mendapatkan garam yang yang tulen tulen..
iri Fizikal Hablur
Mempunyai bentuk geometri yang berbeza seperti kuboid, kubus or kepingan. Permukaan rata, sisi lurus dan bucu yang tajam.
Bentuk hablur suatu bahan adalah sama namun saiz mungkin berbeza. Sudut tetap antara dua permukaan yang bersebelahan.
153
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Penyediaan Garam Tak Terlarut
Garam tak terlarut disediakan melalui kaedah pemendakan.. pemendakan Dua larutan akueus garam terlarut dicampurkan terlarut dicampurkan untuk menghasilkan garam tak terlarut: [Tuliskan secara umum penghasilan garam tak terlarut]
Tindakbalas ini dikenali sebagai penguraian ganda dua. dua. Dua larutan mengandungi ion yang menjadikan mendakan(garam tak terlarut). mendakan(garam Cth: Penyediaan garam plumbum(II) iodida menggunakan larutan plumbum(II) nitrat dan kalium iodida. [Tuliskan persamaan kimia yang seimbang]
Tindakbalas Penguraian Ganda G anda Dua Penyediaan Garam Barium sulfat
Larutan barium klorida Larutan natrium klorida
Larutan natrium sulfat
Mendakan barium sulfat
[ Tuliskan persamaan kimia yang seimbang ] 154
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Persamaan Kimia & Persamaan Ion
Persamaan kimia dan persamaan ion boleh digunakan untuk menulis semua tindakbalas bagi penyediaan p enyediaan garam. Contoh: Penyediaan Contoh: Penyediaan mendakan kalsium sulfat, CaSO 4. 1. Persamaan Kimia: Ca(NO3)2(aq) + Na2SO4 (aq)
CaSO4(s) + 2NaNO3(aq)
2. Persamaan Ion:
Persamaan ion hanya menunjukkan ion menunjukkan ion yang yang terlibat dalam tindakbalas sahaja. Latihan
1. Tukarkan perkataan berikut ke kepada pada persamaan kimia yang seimbang. a) Asid sulfurik + zink
zink sulfat + gas hidrogen.
b) Argentum nitrat + kalium iodida
c) Asid nitrik + kromium(II kromium(III) I) hidroksida
argentums iodida + kalium nitrat
kromium(III) nitrat + air
155
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
2. Lengkapkan persamaan yang berikut. a) HCl (aq) +
NiO (s)
b) HNO3 (aq) + Ca(OH)2 (aq) c) H2SO4 (aq) + MgCO3 (s) 3. Tuliskan persamaan kimia & pe persamaan rsamaan ion ba bagi gi se setiap tiap tindakbalas yang berikut. a) Asid sulfurik, H2SO4 dan larutan barium hidroksida, Ba(OH)2
b) Larutan ammonium klorida, NH4Cl dan larutan argentum nitrat, AgNO3.
c) Larutan plumbum(II) nitrat, Pb(NO3)2 dan larutan kuprum(II) sulfat, CuSO4.
d) Ferum(III) oksida, Fe2O3 dan asid hidroklorik, HCl.
156
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Membina Persamaan Ion Melalui kaedah Perubahan Berterusan
1
2
3
4
5
6
7
8
Kaedah perubahan berterusan boleh digunakan untuk membina persamaan ion bagi pembentukan garam pembentukan garam tak terlarut. terlarut.
Isipadu tetap bagi bahan A bertindakbalas A bertindakbalas dengan bahan B yang mempunyai isipadu berbeza untuk berbeza untuk menentukan nisbah mol bahan mol bahan A bertindakbalas sepenuhnya dengan bahan B. Jika mol x bagi x bagi bahan A bertindakbalas A bertindakbalas dengan mol y y untuk bahan B, B, maka formula empirik bagi garam tak terlarut ialah A x B y.
Contoh: 2Fe3+ (aq) + 3CO32- (aq)
Fe2(CO3)3 (s) 157
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
158
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
ontoh
1.
6.0 cm3 bagi 0.2 mol dm -3 larutan Xn+ bertindakbalas sepenuhnya dengan 4.0 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan Ym- untuk menghasilkan garam XmYn. Tulis persamaan ion dan tentukan formula empirik bagi garam yang terhasil.
2.
18.0 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan P x+ bertindakbalas sepenuhnya dengan 9.0 cm3 bagi 0.1 mol dm -3 larutan Qy- untuk menghasilkan garam PyQ x. Tuliskan persamaan ion dan tentukan formula empirik bagi garam dalam tindakbalas ini.
159
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Masalah Kuantitatif Melibatkan Tindakbalas Stoikiometri Semasa Penyediaan Garam
Disebabkan kuantiti bahan kimia melibatkan mol, kuantiti bahan (isipadu, jisim dan bilangan zarah), ianya mesti ditukar kepada bilangan mol terlebih dahulu sebelum membuat pengiraan melibatkan kuantiti bahan dan hasil tindak balas.
Latihan
1. Kirakan bilangan mol bagi aluminium sulfat yang dihasilkan melalui tindakbalas antara 0.2 mol asid sulfurik dengan lebihan aluminium oksida. [0.067 mol]
2. 2.0 g natrium hidroksida bertindakbalas dengan lebihan asid sulfurik. Apakah jisim bagi natrium sulfat yang dihasilkan? [JAR: H,1 ; O,16 ; Na,23 ; S,32] [ 3.55 g]
160
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
3. Apakah isipadu gas karbon dioksida yang terbebas pada STP, apabila 2.1 g magnesium karbonat bertindakbalas dengan lebihan asid nitrik. [JAR: C,12;O,16;Mg,24; Isipadu molar = 22.4 dm3] [ 560 cm3]
4. Apakah jisim bagi magnesium yang diperluka diperlukan n untuk bertindakbalas bertindakba las dengan 20 cm3 bagi 2.0 mol dm3 asid hidroklorik untuk menghasilkan 120 cm3 gas hidrogen pada suhu bilik? [JAR: Mg,24 ; Isipadu molar = 24 dm3 ] [ 0.12 g]
161
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
N LISIS KU LIT TIF G R M PROSEDUR UMUM BAGI ANALISIS KUALITATIF Pemerhatian sifat fizikal garam
Tindakan haba ke atas garam
Ujian pengesahan bagi kation & anion
Ujian bagi kation dan anion anion
WARNA DAN KELARUTAN GARAM
HIJAU
Ferum(II) Sulfat, FeSO4
Ferum(II) Nitrat, Fe(NO3)2
Ferum(II) Klorida, FeCl2
PERANG
PERANG
KUNING/PERANG [bergantung kepada kepekatan]
HIJAU PUDAR
Ferum(III) Sulfat, Fe2(SO4)3
Ferum(III) Nitrat, Fe(NO3)3
Ferum(III) Klorida, FeCl3
HIJAU
TIDAK LARUT
Ferum(III) Oksida, Fe2O3
BIRU
BIRU
TIDAK LARUT
Kuprum(II) Karbonat, CuCO3
HITAM
TIDAK LARUT
Kuprum(II) Sulfat, CuSO4
Kuprum(II) Nitrat, Cu(NO3)2
Kuprum(II) Klorida, CuCl2
Kuprum(II) Oksida, CuO
162
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
WARNA DAN KELARUTAN GARAM
PUTIH
TIDAK BERWARNA
PUTIH
Magnesium Oksida, MgO
Kalium Oksida, K 2O
Natrium Oksida, Na2O
TIDAK LARUT
Aluminium Oksida, Al2O3
Kalsium Oksida, CaO
PUTIH [sejuk]
KUNING [sejuk]
TIDAK LARUT
KUNING [panas]
Zink Oksida, ZnO
TIDAK LARUT
PERANG [panas]
Plumbum(II) Oksida, PbO
163
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
UJIAN GAS Gas oksigen
Gas hidrogen
Kayu uji Gas hidrogen, H2 Gas oksigen, O2
Gas karbon dioksida
Gas sulfur dioksida
Karbon dioksida
Asid HCl
Sulfur dioksida
AsidHCl Natrium sulfit, Na2SO3
Natrium Karbonat, Na2CO3
Gas klorin Gas ammonia
Kertas litmus merah
Rod kaca dimasukkan ke dalam asid HCl pekat Wasap putih tebal
Gas klorin, Cl2
Gas ammonia, NH3
164
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
TINDAKAN HABA KE ATAS GARAM
Garam Karbonat
Natrium karbonat & kalium karbonat merupakan garam yang sangat stabil. Ianya tidak akan terurai apabila dipanaskan dipanaskan.. Garam Karbonat
dipanaskan
Logam oksida + Karbon dioksida dipanaskan
Garam Karbonat
Baki
[ putih ]
[ putih ]
Garam 1.
Kalsium karbonat
2.
Magnesium karbonat
3.
Aluminium karbonat
Persamaan Kimia
dipanaskan
Garam Karbonat
Baki
[ putih ]
[ kuning- panas ] [ putih - sejuk ]
Garam
Persamaan Kimia
1.
Zink karbonat
165
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Garam Karbonat
di an anask askan an
Logam oksida + Karbon dioksida
Dipanaskan
Garam Karbonat
Baki
[ perang ]
[ perang ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Ferum(III) karbonat
Dipanaskan
Garam Karbonat [ hijau ]
[ hitam ]
Garam 1.
Baki
Persamaan Kimia
Kuprum(II) karbonat
Dipanaskan Garam Karbonat [ putih ]
baki [ perang - panas ] [ kuning - sejuk ]
Garam
Persamaan Kimia
1.
Plumbum(II) karbonat
166
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
dipanaskan
Garam karbonat
Logam + karbon dioksida + Oksigen
Dipanaskan
Garam Karbonat
Baki
[ putih ]
[ kelabu ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Merkuri(II) karbonat
Dipanaskan
Garam Karbonat [ putih ]
[ kelabu berkilat ]
Garam 1.
Baki
Persamaan Kimia
Argentum karbonat
Dipanaskan Garam Karbonat [ putih ]
Garam
Baki [ kuning keemasan ]
Persamaan Kimia
1.
Aurum(III) karbonat
167
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Garam Nitrat
Dipanaskan
Garam nitrat
Logam oksida + Oksigen + Nitrogen dioksida
Dipanaskan
Garam Nitrat
Baki
[ putih ]
[ putih ]
Garam 1.
Kalsium nitrat
2.
Magnesium nitrat
3.
Aluminium nitrat
Persamaan Kimia
Dipanaskan
Garam Nitrat [ putih ]
Baki [ kuning - panas ] [ putih - sejuk ]
Garam 1.
Zink nitrat
Persamaan Kimia
168
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Garam Nitrat
Di an anas aska kann
Logam + Nitrogen dioksida + Oksigen
Dipanaskan
Garam Nitrat
Baki
[ perang ]
[ perang ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Ferum(III) nitrat
Dipanaskan
Garam Nitrat
Baki
[ biru ]
[ hitam ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Kuprum(II) nitrat
Dipanaskan Garam Nitrat [ putih ]
Baki [ perang - panas ] [ kuning - sejuk ]
Garam
Persamaan Kimia
1.
Plumbum(II) nitrat 169
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
Garam Nitrat
Dipanaskan
Logam + Nitrogen dioksida + Oksigen
Dipanaskan Garam Nitrat
Baki
[ putih ]
[ kelabu ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Merkuri(II) nitrat
Dipanaskan Garam Nitrat
Baki
[ putih ]
[ kelabu berkilat ]
Garam 1.
Persamaan Kimia
Argentum nitrat
Dipanaskan
Garam Nitrat
Logam Nitrit + Gas Oksigen Dipanaskan
Garam Nitrat [ putih ]
Garam
Baki [ putih ]
Persamaan Kimia
Kalium nitrat
1. 2.
Natrium nitrat 170
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
UJIAN BAGI ANION
Garam perlu dilarutkan ke dalam Larutan garam akueus yang tidak diketahui
air untuk menghasilkan larutan garam akueus.
[ Nyatakan prosedur ]
PEMERHATIAN
[ label gambarajah ]
[ Nyatakan prosedur ]
PEMERHATIAN
[ label gambarajah ]
[ Nyatakan prosedur ]
PEMERHATIAN
[ label gambarajah ]
[ Nyatakan prosedur ]
PEMERHATIAN
[ label gambarajah ] Karbon dioksida
Persamaan Ion
Persamaan Ion
Persamaan Ion
Persamaan Ion
[ KESIMPULAN nyatakan anion ]
[KESIMPULAN nyatakan anion ]
[KESIMPULAN nyatakan anion ]
[ KESIMPULAN nyatakan anion ]
171
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
UJIAN BAGI KATION
Garam perlu dilarutkan ke dalam air (garam terlarut) atau dalam asid cair dan tapis(garam tak
Larutan garam akueus yang tidak diketahui
terlarut) untuk menghasilkan larutan
Masukkan NaOH titik demi titik
Tiada Mendakan
garam akueus.
Mendakan Putih
Mendakan Berwarna Hijau
Masukkan NaOH titik demi titik sehingga berlebih
Larut dalam lebihan NaOH
Coklat
Tidak larut dalam lebihan NaOH Biru
* Semua mendakan berwarna tidak larut dalam lebihan NaOH
172
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
UJIAN BAGI KATION
Garam dilarutkan Saltperlu needed to be ke dalam air dissolved into(garam water
Larutan garam akueus yang tidak diketahui
terlarut) atau dalam (soluble or in asid salts) cair dilute acid dan then tapis(garam tak filtered (insoluble terlarut) untuk salts) first to produce menghasilkan larutan aqueous salt solution. garam akueus.
Masukkan NH3 titik demi titik
Tiada Mendakan
Mendakan Putih
Mendakan Berwarna Hijau
Masukkan NH3 titik demi titik sehingga berlebih
Larut dalam lebihan NH3
Coklat
Tidak larut dalam lebihan NH 3 Biru
Larut dalam lebihan NH3
Larutan biru gelap
*Ion Fe2+ & Fe3+ tidak larut dalam lebihan NH3
173
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8
UJI
Kation
N PENGES
Prosedur
H
NB
GI K
TION
Pemerhatian
2+
Fe Fe 3+
Pb 2+
NH4 +
Latihan 1.
Sila tentukan larutan akueus melalui prosedur dan pemerhatian berikut.
a. b. c. d. e.
f.
Prosedur
Pemerhatian
Larutan kalium tiosianat, KSCN ditambahkan. Larutan kalium iodida, KI, ditambahkan.
Larutan merah darah terbentuk. Mendakan kuning terbentuk.
Larutan ammonia, NH3, ditambah sehingga berlebihan. Sedikit asid hidroklorik ditambahkan. Asid sulfurik, larutan ferum(II) sulfat dan asid sulfurik pekat ditambahkan Larutan ammonia, NH3, ditambahkan sehingga berlebihan.
Mendakan biru larut dan menjadi larutan biru gelap. Pembuakan berlaku dan mengeruhkan air kapur. Cincin perang terbentuk.
Mendakan putih larut.
Jawapan
K2CO3
PbCl2
ZnCl2
CuSO4
NaNO3
FeCl3 174
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
TAJUK 9 BAHAN BUATAN DALAM INDUSTRI ASID SULFURIK
KEGUNAAN ASID SULFURIK
175
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
[ Disebabkan oleh ]
[ Disebabkan oleh ]
PENCEMARAN [ Kesan ]
SULFUR DIOKSIDA
Pembentukan Hujan Asid
Pembakaran Sulfur
[ Terangkan pembentukan hujan hujan asid & tuliskan persamaan kimia ]
Pembakaran Sulfur Dioksida
[ Terangkan pembentukan hujan hujan asid & tuliskan persamaan kimia ] 176
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Kesan Hujan Asid
177
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Pembuatan Asid Sulfurik Dalam Industri Proses Sentuh
Dibakar dalam
peringkat
Udara
[ tuliskan persamaan kimia ]
Pemangkin: Peringkat 2
Suhu : Tekanan :
Dilarutkan dalam asid H2SO4 pekat
Dilarutkan dengan air
[ tuliskan persamaan kimia ]
Peringkat 3 (i)
[ tuliskan persamaan persamaan kimia ]
Peringkat 3 (ii)
[ tuliskan persamaan kimia ]
178
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
AMMONIA
[ Label kegunaan ammonia ]
KEGUNAAN AMMONIA
179
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
SIFAT SIFAT AMMONIA
Rod gelas dimasukkan ke dalam asid HCl
Gas ammonia, NH3
180
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Proses Pembuatan Ammonia Dalam Industri Proses Haber
1 bahagian
3 bahagian
Kebuk Mangkin
Pemangkin Suhu Tekanan
: : :
[ Tuliskan persamaan kimia seimbang ]
Campuran gas yang tidak bertindak balas dipam semula Kondenser
[ Nyatakan proses dalam kondenser ]
[ Nyatakan hasil akhir ]
181
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
PENYEDIAAN BAJA AMMONIUM DALAM MAKMAL Baja ammonia boleh dihasilkan melalui tindakbalas peneutralan antara peneutralan antara asid dan larutan ammonia. Asid + Ammonia
Garam Ammonium
H2SO4 + NH3
(NH4)2SO4
Cth: Penyediaan Garam Ammonium Sulfat
Buret
Mangkuk penyejat Larutan (NH4)2SO4
Larutan asid H2SO4
Larutan Ammonia
Hablur garam (NH4)2SO4
Hablur garam (NH4)2 SO4
182
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Aloi
Logam tulen adalah lembut dan tidak kuat. Atom logam tulen mempunyai bentuk dan saiz yang y ang sama. Susunan zarah-zarah logam tulen disusun secara rapat tetapi masih mempunyai ruang kosong antara atom-atom.
SIFAT FIZIKAL LOGAM TULEN
MULUR
[ nyatakan maksud sifat mulur dan lukiskan susunan zarahnya ]
BOLEH DITEMPA
[ nyatakan maksud sifat boleh ditempa dan lukiskan zarahnya ] 183
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
alOI
Aloi ialah campuran dua atau lebih unsur yang mana komponen utamanya ialah logam tulen. Unsur bendasing boleh terdiri daripada logam atau bukan logam yang dimasukkan ke dalam logam tulen. Saiz unsur bendasing mungkin lebih besar atau lebih kecil daripada logam tulen. Atom bendasing ini dapat menghalang lapisan atom logam tulen daripada menggelongsor dengan mudah.
TUJUAN PENGALOIAN
[ Lukiskan susunan zarah aloi ]
184
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Penggunaan Aloi dan Kandungannya [ nyatakan komponen, sifat dan kegunaan aloi ]
KUPRONIKEL DURALUMIN
KELULI Logam Tulen : 99% Ferum Atom Bendasing : 1% Karbon - Kuat - Keras - Tahan kakisan - Untuk membuat kenderaan, jambatan, rangka bangunan & landasan keretapi
LOYANG
KELULI NIKARAT PIUTER
GANGSA
185
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Polimer Sintetik
Polimer ialah Polimer ialah molekul berantai panjang yang terdiri daripada gabungan banyak monomer melalui monomer melalui proses pempolimeran pempolimeran.. Dua jenis polimer: i) Polimer semulajadi ii) Polimer sintetik Polimer yang wujud secara semulajadi
Polimer SELULOSA
Polimer GETAH
POLIMER
Monomer
Monomer
SEMULAJADI
Polimer PROTEIN
Polimer
Monomer
LEMAK Monomer
Polimer KANJI Monomer
Asid Amino
Isoprena 186
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Polimer buatan manusia yang dihasilkan daripada bahan kimia secara pempolimeran.
Dua jenis pempolimeran: i) Pempolimeran tambahan tambahan ii) Pempolimeran kondensasi kondensasi
Polimer POLIPROPENA
Polimer
POLIMER
POLITENA
SINTETIK
Monomer
Monomer
Polimer NILON
Polimer
Monomer
POLIVINIL KLORIDA (PVC) Monomer
Polymer PERSPEKS Monomer
187
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Kaca
Seramik
Komponen utama bagi kaca ialah silika & silikon dioksida, SiO2.
KACA
SIFAT SIFAT UTAMA
188
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
JENIS-JENIS KACA
SILIKA KACA TERLAKUR Cara Penghasilan
KACA SODA KAPUR Cara Penghasilan
Komposisi
Komposisi
Sifat
Sifat
- Takat lebur yang sangat tinggi - Tidak mudah berubah bentuk - Tidak mudah mengembang atau mengecut dengan perubanhan suhu - Lutsinar kepada sinar ungu
Kegunaan
- Lutsinar - Takat lebur rendah - Senang dibentuk - Senang pecah - Tidak tahan haba & bahan kimia
Kegunaan
189
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
JENIS-JENIS KACA
KACA BOROSILIKAT Cara Penghasilan
KACA HABLUR PLUMBUM Cara Penghasilan
Komposisi
Komposisi
Sifat
Sifat
- Tahan haba & bahan kimia - Takat lebur tinggi - Lutsinar kepada cahaya & inframerah tetapi tidak kepada sinar ultraungu - Mengembang & mengecut sedikit apabila ada perubahan suhu
Kegunaan
- Sangat lutsinar - Berkilat - Ketumpatan tinggi
Kegunaan
190
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Diperbuat dari tanah liat yang telah dipanaskan pada suhu yang sangat tinggi dan komponen utamanya ialah silikat silikat..
SERAMIK
SIFAT UMUM
191
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
KEGUNAAN SERAMIK
192
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Bahan Komposit
Diperbuat daripada gabungan dua atau lebih sebatian seperti s eperti aloi, logam, kaca, polimer & seramik. Kegunaan Bahan Komposit
KONKRIT YANG DIPERKUKUHKAN
SUPERKONDUKTOR
Komposisi
Komposisi
Sifat
Sifat
Kegunaan
Kegunaan
193
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Kegunaan Bahan Komposit
GENTIAN KACA Komposisi
GENTIAN OPTIK Komposisi
Sifat
Sifat
Kegunaan
Kegunaan
“Success is not the key to happiness. Happiness is the key to success. If you love what you are doing, you will be successful.”
- Albert Schweitzer 194
mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 9
Kegunaan Bahan Komposit
KACA FOTOKROMIK Komposisi
SERAMIK KACA Komposisi
Sifat
Sifat
Kegunaan
Kegunaan
