Menfezlerin Tasarım Metodu

Menfezlerin Tasarım Metodu Menfezler 10 yıl tekerrürlü debiye göre projelendirilir ve 100 yıl tekerrürlü debiye göre kontrol edilir. Ancak kabarma seviyesi çevredeki yerleşim bölgelerinde veya tarım arazilerinde su basmasına sebep olacaksa projelendirme 100 yıl tekerrürlü debiye göre yapılır. Menfezlerin yağış havzaları hesaplanırken toplanma zamanı şu formülle bulunur: Tc = 0,0195 x (L³ /H)^0,385 Burada: Tc = Toplanma zamanı (dakika) H = Havzanın en üst kotu ile menfez arasındaki kot farkı (m) L = Havzanın en uç noktasının menfeze olan yatay mesafesi (m) Arazi eğiminin değiştiği yerlerde H ve L değerleri ayrı ayrı saptanarak bu kesimlere ait toplanma zamanlan bulunur ve Tc bunların toplamıdır, F = 5.791 x C x A 3/4 C = Çıkış katsayısı F = Menfez için gerekli kesit alam (m 2 ) A = Drenaj alanı (km 2 ) Hesaplanan kesit alanına göre menfez boyutları seçilir. Menfez gerektiğinde çok gözlü olabilir. Ancak iki veya üç gözlü kutu menfezler ortak ayırıcı duvarlara sahip olarak tek bir yapı halinde projelendirilirler. 10 yıl tekerrürlü taşkın debisinde menfez girişinde suyun % 10'luk hava payı kalacak şekilde kabarmasına izin verilir. 100 yıl tekerrürlü taşkın debisinde ise kabarma dolgu yüksekliğini veya menfez yüksekliğinin üç katını aşmamalıdır. Menfez içinde hızın 10 m/sn' yi geçmesine 1m/sn' den de düşük olmasına izin verilmemelidir. Topografik şartların zorlamasıyla hızın 10 m/sn' yi aştığı durumlarda bu değere düşürmek için suyun menfezlere giriş kısmına "giriş bacaları" projelendirilir. Arazide otoyol dolgusunun izin verdiği uygun yerlerde hem hidrolik menfez olarak çalışan hem de tarım araçlarının geçişine izin veren 5 x 5 m boyutlarında geçişler yapılır. Menfezlerin hidrolik tasarımında karşılaşılan akım tipleri giriş kontrollü ve çıkış kontrollü akımlardır. Akımın normal derinliği kritik derinlikten küçükse menfez girişinde kabarma kontrolü gerekir. Aksi halde menfez çıkışında kabarma kontrolü yapılır. Kontrolün girişte olması durumunda akım kapasitesi kabarma suyunun derinliği, giriş geometrisi, gövde şekil ve kesit alanı tarafından 71

kontrol edilir. Giriş kontrollü kutu menfezlerin boyutlandırılmasında Çizelge 2.4.6 ‘da kabarma derinliğinin debi ile ilişkisini gösteren nomogram kullanılır.

Genelde menfezler giriş kontrollü projelendirilir. Kontrolün çıkışta olması durumunda ise menfezlerin hidrolik kapasitesi, menfezin şekli, uzunluğu, gövde pürüzlülüğü ve çıkıştaki su derinliğinin kontrolü ile tespit edilir.