Manuele Spiertesting - Praktijk 2008-2009
Short Description
Download Manuele Spiertesting - Praktijk 2008-2009...
Description
Deel 3 Inleiding Kinesitherapeutisch Onderzoek Toegevoegd Onderzoek Onderdeel Manuele Spiertesting: praktische uitwerking
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie Academiejaar 2008-2009 Semester 1 G. Peeters L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
1
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Inhoudsopgave Inleiding 4 Doelstellingen: Eindcompetenties .................................................................................................................................................. 5
Scapula ...................................................................................................... 6 De scapulabewegingen ................................................................................................................................................................. 6 Het scapulo-humerale ritme ........................................................................................................................................................... 7 Protractie & laterorotatie scapula ................................................................................................................................................... 8
Spieren, ROM, zenuwwortelniveau ............................................................................................................ ............................................................................................................ 8 Testen m. serratus anterior ..................................................................................................................... ........................................................................................................................ ... 8 Elevatie scapula .......................................................................................................................................................................... 10
Spieren, ROM, zenuwwortelniveau .......................................................................................................... ..........................................................................................................10 Testen elevatie scapula ............................................................................................................. ............................................................................................................................ ...............10 Retractie scapula ......................................................................................................................................................................... 12
Spieren, ROM, zenuwwortelniveau .......................................................................................................... ..........................................................................................................12 Test retractie scapula ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................12 Opmerkingen bij de retractie scapulae ........................................................................... ..................................................................................................... ..........................13 Depressie & retractie scapula ...................................................................................................................................................... 13
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................13 Test depressie en adductie scapula ............................................................................... ......................................................................................................... ..........................13 Adductie & neerwaartse rotatie scapula (= retractie & mediorotatie) ............................................................................................ 14
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................14 Test rhomboïdeii volgens Hislop en Montgommery ................................................................................. .................................................................................14 Test volgens Kendall ................................................................................................................................ ................................................................................................................................15 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................15
Schouder ................................................................................................. 16 Flexie schouder ........................................................................................................................................................................... 16
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................16 Test schouderflexie ........................................................... .............................................................................................................................. ....................................................................... ....16 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................16 Extensie schouder ....................................................................................................................................................................... 17
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................17 Test schouderextensie .................................................................. ............................................................................................................................. ...........................................................17 Testen om de m. latissimus dorsi te isoleren (enkel met weerstand) ...................................................... 19 Abductie schouder ....................................................................................................................................................................... 19
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................19 Test schouderabductie .................................................................. ............................................................................................................................. ...........................................................20 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................20 Horizontale abductie schouder..................................................................................................................................................... 21
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................21 Test horizontale abductie ............................................................. ......................................................................................................................... ............................................................21 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................21 Horizontale adductie schouder..................................................................................................................................................... 22
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................22 Test horizontale adductie ............................................................. ......................................................................................................................... ............................................................22 Exorotatie schouder ..................................................................................................................................................................... 23
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................23 Test schouderexorotatie ........................................................................................................................... ...........................................................................................................................23 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................24 Endorotatie schouder ................................................................................................................................................................... 24
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................24 Test endorotatie schouder ......................................................................................................... ........................................................................................................................ ...............24 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................25
Elleboog .................................................................................................. 26 Flexie elleboog ............................................................................................................................................................................ 26
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................26 Test m. biceps brachii .................................................................... ............................................................................................................................... ...........................................................26 Test m. brachialis.................................................... brachialis....................................................................................................................... .................................................................................. ...............27 L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
2
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Test m. brachioradialis .................................................................. ............................................................................................................................. ...........................................................27 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................27 Extensie elleboog ........................................................................................................................................................................ 28
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................28 Test m. triceps brachii ................................................................... .............................................................................................................................. ...........................................................28 Opmerkingen ..................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................29 Supinatie voorarm ....................................................................................................................................................................... 30
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................30 Test supinatie voorarm ............................................................................................................................. .............................................................................................................................30 Test m . supinator (m. biceps in verlengde positie) .................................................................................. ....................................................................................30 Test m. m . supinator (m. biceps brachii in verkorte verk orte positie) .............. .......................................................................... ............................................................31 Opmerkingen: .................................................................... .......................................................................................................................................... ........................................................................31 Pronatie voorarm ......................................................................................................................................................................... 32
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... ......................................................................................................32 Test pronator teres ............................................................ ............................................................................................................................... ....................................................................... ....32 Test pronator quadratus ........................................................................................................................... ...........................................................................................................................33 Opmerkingen ..................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................33
Pols en hand ........................................................................................... 34 FLEXIE POLS.............................................................................................................................................................................. 34 m. flexor carpi radialis .................................................................................................................................................................. 34 m. flexor flexor carpi carpi ulnaris ulnaris...................... ..................... ...................... ...................... ...................... ...................... ...................... .......... 34 Extensie pols ............................................................................................................................................................................... 35 m. extensor carpi radialis radialis longus.................... ..................... ...................... ...................... ...................... ..................... .................. 35 m. extensor carpi radialis radialis brevis..................... ..................... ...................... ...................... ...................... ..................... .................. 35 m. extensor carpi ulnaris .............................................................................................................................................................. 36 VINGERS 38 HAND TESTING REQUIRES JUDGMENT AND EXPERIENCE .................................................................................................. 38 Aponeurose - retinaculum - Hypothenar Hypothenar (pinkmuis) - thenar (duimmuis) ..................... ...................... ..................... ...................... 38 spieren van de hand .................................................................................................................................................................... 39 MP flexie vingers ......................................................................................................................................................................... 40 mm. lumbricales .......................................................................................................................................................................... 40 mm. interossei dorsales ............................................................................................................................................................... 40 mm. interossei palmares .............................................................................................................................................................. 40 Pip en dip flexie vingers ............................................................................................................................................................... 41 m. flexor digitorum superficialis .................................................................................................................................................... 41 m. flexor digitorum profundus....................................................................................................................................................... 42 MP extensie vingers .................................................................................................................................................................... 43 m. extensor digitorum .................................................................................................................................................................. 43 m. extensor indicis ....................................................................................................................................................................... 43 m. extensor digiti minimi .............................................................................................................................................................. 43 Abductie vingers .......................................................................................................................................................................... 44 m. interossei dorsales .................................................................................................................................................................. 44 m. abductor digiti minimi .............................................................................................................................................................. 45 Adductie vingers .......................................................................................................................................................................... 45 m. interossei palmares ................................................................................................................................................................. 46 BEWEGINGEN van de duim ........................................................................................................................................................ 47 MP & IP flexie duim ..................................................................................................................................................................... 47 m. flexor pollicis brevis ................................................................................................................................................................. 47 m. flexor pollicis longus ................................................................................................................................................................ 44 MP & IP extensie duim ................................................................................................................................................................ 45 m. extensor pollicis brevis ............................................................................................................................................................ 46 m. extensor pollicis longus ........................................................................................................................................................... 47 Abductie duim .............................................................................................................................................................................. 48 m. abductor pollicis brevis ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 48 m. abductor pollicis longus...................... ..................... ...................... ...................... ..................... ...................... ...................... ... 49 Duim adductie.............................................................................................................................................................................. 49 m. adductor pollicis ...................................................................................................................................................................... 49 Oppositie (duim naar pink) ........................................................................................................................................................... 50 m. opponens pollicis .................................................................................................................................................................... 50 m. opponens digiti minimi ............................................................................................................................................................ 50
Bibliografie praktijk MST ........................................................................ 51 Inleiding en doelstellingen
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
3
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Inleiding Vooraleer het praktijkgedeelte Manuele Spiertesting te bestuderen wordt aangeraden het theoriehoofdstuk over Manuele Spiertesting (MST) door te nemen. Zo kan heel het praktijkgedeelte in een betere context geplaatst worden. In de praktijklessen wordt de MST van ste de het bovenste (1 semester) en het onderste lidmaat (deel2: 2 semester) uitgelegd. Op de romp wordt niet dieper ingegaan. Indien men de romp wil kennen, kan men via de bibliografielijst achter aan dit cursusdeel de nodige literatuur opzoeken. Er wordt één summatieve mondelinge toets voorzien die zal aangekondigd aangekondigd worden in de lessen en via Blackboard. Voor al de te testen bewegingen zijn volgende zaken weergegeven: de naam van de spier(en) die de beweging uitvoer(t)(en), de range of motion (ROM) en het zenuwwortelniveau per spier, de O (oorsprong) en de I (insertie) van de spier (deze zijn beknopt weergegeven, meer details kunnen gevonden worden in anatomie atlassen of de cursus anatomie van Dr. W. Mistiaen) , evt. figuren van de spieren en uitleg bij de testen ifv de verschillende graden, met bij de eerste testen ook de uitleg die men aan de patiënt kan geven palpatie van de spieren
Opm: Er worden bewust geen figuren van uitgangshoudingen weergegeven, om te voorkomen dat de houdingen worden overgenomen zonder ze te begrijpen. Aangezien bij MST de uitgangshouding aangepast moet worden ifv van de zwaartekracht zal deze verschillen tussen waarde 3-4-5 en 2-1-0 en is er toch enige oefening nodig om hierin inzicht te krijgen. Probeer dus van in het begin de testen die in de les gezien werden thuis in te oefenen.
OPFRISSER SPIERKRACHTWAARD SPIERKRACHTWAARDEN: EN: Zie voor meer uitleg in de cursus theorie “Manuele Spiertesting”. Het Lovett-systeem = spierkrachtgradatie van waarde 5 tot waarde 0 (6 gradaties) Spierkrachtwaarde 5 4
3 2
1 0
De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in. De P kan de testpositie tegen de maximale manuele weerstand van de therapeut weerstaan. De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in. De P kan de testpositie tegen de manuele weerstand van de therapeut (de weerstand van de therapeut bedraagt minder dan de maximale weerstand van de therapeut) weerstaan. De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in (m.a.w. hier kan de P geen manuele weerstand van de therapeut weerstaan). De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren in een positie waar de invloed van de zwaartekracht is verminderd (deze verminderde zwaartekracht positie verloopt dikwijls in het horizontale vlak van de beweging). Er wordt geen manuele weerstand door de therapeut toegepast. De therapeut kan de testbeweging wel assisteren. De therapeut kan visueel of door palpatie enige contractieactiviteit van de spier(en) waarnemen, maar kan geen beweging waarnemen. Geen beweging van de botstukken waarneembaar, geen spiercontractie zichtbaar of voelbaar.
Tijdens de praktijklessen MST (manuele spiertesting) zal de actieve weerstandstest toegepast L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
4
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
worden (zie theorie MST). Vergeet niet dat vooraleer manuele spiertesting van een bepaalde beweging plaatsvindt men eerst de patiënt een volledige ROM van de te testen beweging laat uitvoeren, terwijl men als therapeut observeert. Indien dit niet zou lukken kent men reeds snel bepaalde criteria die niet behaald werden. Ook compensaties of foutieve uitvoeringen geven al heel wat informatie. Aangezien het bij het klinisch kinesitherapeutisch onderzoek steeds belangrijk is te observeren moeten steeds alle te testen spieren en omliggende gewrichten vrijgemaakt worden van kledij.
Doelstellingen: Eindcompetenties Als het onderdeel ―praktijk Manuele Spiertesting‖ is afgehandeld kan de student: studen t:
De belangrijkste spieren die de te testen beweging uitvoeren opsommen. De anatomie van deze spieren is gekend en de student kan deze spieren lokaliseren. De verschillende bewegingen op een correcte manier testen met MST. M.a.w. de uitgangshouding, uitgangshouding, de fixatie, de spiertest, palpatie en de te geven weerstand zijn gekend. Zich kritisch opstellen t.o.v. de verschillende spierkrachtgradaties. spierkrachtgradaties. Door logisch te redeneren kunnen de verschillende uitgangshoudingen en uitvoeringen voor de verschillende krachtgradaties toegepast worden. Compensaties detecteren en corrigeren. Via een duidelijke uitleg en demonstratie de manuele spiertests door de patiënt laten uitvoeren. Indien nodig de testen aanpassen aan beperkingen van patiënt, therapeut en/of materiaal.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
5
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
SCAPULA De testen van het schouderblad nemen een zeer belangrijke plaats in binnen het kinesitherapeutisch klinisch onderzoek in het algemeen en de manuele spiertesting in het bijzonder. De laterale hoek van het schouderblad wordt gevormd door de cavitas glenoïdales die op haar beurt gewricht vormt met de humerus. Elke beweging van het schouderblad zal dus haar invloed hebben op het gleno-humerale gewricht. Het schouderblad zal dus naargelang de uit te voeren beweging ofwel gefixeerd moeten worden door de schouderbladspieren ofwel juist deel nemen aan de beweging.
De scapulabeweging sca pulabewegingen en Het contactpunt tussen scapula en thorax wordt, hoewel geen echt gewricht, toch vaak als scapulothoracale gewricht vermeld. De bewegingen van het scapulothoracale gewricht nemen een zeer belangrijke plaats in in de schouderkinesiologie. schouderkinesiologie. Om de bewegingen juist te kunnen beschrijven is kennis van de juiste terminologie nodig:
Het tegengestelde van een elevatie van de scapula is een depressie of ook detractie van de scapula. Bij een abductie of protractie-beweging zal de scapula naar lateraal en naar voor bewegen langs de thorax. Bij een adductie of retractie zal de scapula naar mediaal en naar achter bewegen langs de thorax.
depression
Figuur 1: scapulabewegingen
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
6
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
mediorotatie
laterorotatie Figuur 2: scapulabewegingen (deel2)
Een depressie met neerwaartse rotatie wordt ook een mediorotatie genoemd. Een abductie met opwaartse rotatie wordt ook een laterorotatie genoemd.
Het scapulo-humerale ritme Een abductie of flexie in het glenohumeraal gewricht zal steeds gepaard gaan met een simultane beweging in het schouderblad. In een normale schouder zullen deze gepaarde bewegingen een natuurlijke timing of ritme vertonen. Men spreekt dan ook over het scapulo-humerale ritme. Dit ritme heeft na de eerste 30°-60° een ratio van ongeveer 2:1. Dit wil zeggen dat voor elke 3° die er in het schoudergewricht bewogen wordt er 2° glenohumeraal en 1° scapulothoracaal plaatsvindt. Hierdoor worden de bewegingen in het schouderblad aanzienlijk vergroot door bewegingen van het schouderblad. in het glenohumerale gewricht
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
7
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Protractie & laterorotatie scapula Spieren, ROM, zenuwwortelniveau m. serratus anterior Andere: m. trapezius ROM Betrouwbare gegevens niet beschikbaar
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m.serratus anterior O: spieruitlopers rib 1-9 C5-7 I: margo medialis scapulae
Testen m. serratus anterior TEST 1 Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: niet nodig als de romp stabiel is. i s. De (ante)flexoren van de schouder moeten sterk genoeg zijn om de arm als hefboom te kunnen gebruiken. Test graad 3 : anteflexie arm tot 130°. Bij de eerste 60° anteflexie werkt de m. serratus anterior niet!! Belangrijk is dat de scapula opwaarts roteert en abduceert. Controleer dit steeds visueel. Hef je arm voorwaarts tot boven je hoofd. Houd je elleboog gestrekt. gestrekt. Houd hem daar!
Test graad 4&5 (met weerstand ): één hand boven de elleboog en geef weerstand naar flexie. De andere hand omsluit de scapularand langs de angulus inferior. Hef je arm voorwaarts voorwaarts tot boven je hoofd. Houd je elleboog gestrekt. gestrekt. Houd de arm daar, laat me je arm niet naar beneden duwen. duwen. Figuur3: M. serratus anterior
Test graad 2-1-0 (zwaartekracht uitgeschakeld): Voor deze test moet de uitgangshouding aangepast worden zodat de zwaartekracht niet langer inwerkt op de protractiebeweging. De patiënt wordt hiervoor in zijlig gepositioneerd. Men palpeert de m. serratus anterior thv de drie caudale spierkopjes op rib 7-9. TEST 2 Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: niet nodig als de romp stabiel is. De anteflexoren van de schouder moeten sterk genoeg zijn om de arm als hefboom te kunnen gebruiken. Test graad 3 : anteflexie arm tot 130° en de arm ver voorwaarts uitreiken, zodat de scapula scapula in protractie komt. Probeer een doelwit voor de patiënt te vinden naar waar hij moet uitreiken. De patiënt maakt een vuist met de hand van de uitgereikte arm. Test graad 4&5 (met weerstand) : één hand op de vuist en geef weerstand in de richting van de retractie (rugwaartse richting). De andere hand omsluit de romp juist onder de scapula aan de te testen zijde om een romprotatie tegen te gaan. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
8
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
TEST 3 Uitgangshouding: ruglig. Fixatie: niet nodig, tenzij de schouder- of elleboogmusculatuur zwak is. In dat geval ondersteunt de onderzoeker de gestrekte arm die tijdens de test in 90° anteflexie moet worden gehouden. Test graad 3: protractie van de scapula door de arm naar ventraal te duwen (van de tafel omhoog, richting plafond). Men moet letten op de beweging van de scapula en de angulus inferior palperen om er zeker van te zijn dat de scapula in protractie komt. Het is ook mogelijk de arm weg de duwen met behulp van de m. pectoralis minor (geassisteerd door de m. levator scapulae en de mm. rhomboidei) als de m. serratus zwak is; in dat geval ziet men het processus coracoideus in protractie komen en de angulus inferior naar dorsaal bewegen. Aangezien deze compensatie compensatie tijdens de test t est kan optreden, wordt aan de voorgaande test, die in zit wordt uitgevoerd, de voorkeur gegeven. Test graad 4&5 (met weerstand): tegen de vuist van de patiënt, waarbij de druk via de extremiteit op de scapula wordt overgebracht en die in adductie wordt gedwongen. TEST4 Uitgangshouding: stand. Fixatie: niet nodig. Test graad 4&5 (met weerstand): De patiënt staat met het gezicht naar de muur en plaatst de handen op schouderhoogte of iets hoger tegen de muur, met gestrekte ellebogen. Om te beginnen mag de patiënt de thorax naar voren door laten zakken, zodat de scapulae iets in retractie komen te staan. Vervolgens duwt hij hard tegen de muur, daarmee de thorax achterwaarts verplaatsend, verplaatsend, tot de scapulae in protractie zijn. : de thorax vormt bij deze testbeweging de weerstand. Omdat de handen gefixeerd zijn en de ellebogen gestrekt, worden de scapulae een relatief vast punt en wordt de anterolaterale ribbenboog achterwaarts naar de scapulae toegetrokken. Het verplaatsen van het thoraxgewicht is zwaar en kost veel inspanning, i nspanning, waardoor deze test alleen een grove aanwijzing is voor de spierkracht. Opmerkingen: De test met de patiënt in ruglig is de beste om de m. serratus anterior te isoleren, maar wordt niet aangeraden! Deze houding laat te veel compensaties toe, die niet waarneembaar zijn. De tafel geeft een extra stabilisatie voor de scapula, zodat deze niet kan wegdraaien van de thorax (winging out) en protractie kan door de m. pectoralis minor uitgevoerd worden. Als de m. triceps brachii te zwak is, laat dan de voorarm supineren of hou manueel de elleboog in extensie. Zwakte van de m. serratus anterior resulteert in een scapula alata ( loslaten van de scapula van de thorax). Lichte zwakte van de m. serratus anterior komt vaker voor dan men zich realiseert.
Figuur 4: Scapula alata
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
9
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Elevatie scapula Spieren, ROM, zenuwwortelniveau m. trapezius pars descendens (= bovenste vezels) m. levator scapulae Andere: m. rhomboideus major, m. rhomboideus minor ROM Betrouwbare gegevens niet beschikbaar
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. trapezius pars descendens O: occiput, proc. spinosi van de C2-C4 cervicale wervels I: laterale derde deel van de clavicula m. levator scapulae O: proc. transversi van C1-C4 C3-C5 I: angulus superior scapulae
Figuur spieren: zie figuur5. Let wel de houding van de patiënt patiënt op de tekening is voor het testen van van de mm. rhomboidei, maar maar het verloop van de m. trapezius (pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. levator scapulae is ook waar te nemen.
Testen elevatie scapula TEST 1 Uitgangshouding: zit op een krukje, handen ontspannen op de bovenbenen. Fixatie: niet nodig. Test graad 3: Vooraleer te testen, voert men een grondige inspectie uit op asymmetrie, hoogte en positie van beide schouders! (zie ook praktijklessen inspectie) Patiënt heft beide schouders op. Hef je schouders op naar je oren. Houd dit zo.
Test graad 4&5 (met weerstand): Handen van de therapeut boven op de geëleveerde schouders schouders van de patiënt. De onderarm staat loodrecht op de schouders en de weerstand wordt in een neerwaartse richting gegeven (caudaal). Hef je schouders op naar je oren. Houd dit zo. Laat me je schouders schouders niet naar beneden beneden duwen.
Test graad 2-1-0 (zwaartekracht (zwaartekracht uitgeschakeld): De uitgangshouding wordt aangepast door de patiënt in buiklig te laten liggen. De therapeut ondersteunt de schouder. Je vraagt aan de patiënt de schouder naar het oor te heffen (meestal unilaterale test). Deze houding is goed mogelijk indien je over een tafel met een kijkgat beschikt. Anders zal de rotatie van het hoofd de lengte van de m. levator en de m. trapezius beïnvloeden. De rechter m. trapezius wordt langer als je naar rechts kijkt en zal nu dus meer activiteit vertonen dan de m. levator die op dit moment korter wordt. Je kan dan evt. de test in ruglig uitvoeren maar dan wordt de palpatie minder optimaal. Palpatie: M. levator scapulae Lateraal in de nek tussen m. trapezius en m. sternocleidomastoideus. sternocleidomastoideus. De m. levator heeft een meer verticaal verloop dan de andere nekmusculatuur. M. trapezius Palpabel vanaf origo aan het occiput tot aan de insertie op het acromium en laterale deel clavicula. Te onderscheiden van m. l evator door minder vertikale verloop. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
10
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
TEST 2 Uitgangshouding: zit op een krukje; lateroflexie van het hoofd en de nek naar de te eleveren schouder toe met rotatie van het gezicht naar de heterolaterale zijde Fixatie: niet nodig. Test graad 3: elevatie van één scapula scapula Men vraagt aan de patiënt patiënt de schouder te heffen, indien de schouder het oor niet raakt dan is de m. levator verzwakt. Test graad 4&5 (met weerstand) : De onderzoeker probeert de geëleveerde schouder schouder in depressie en het hoofd in anterolateroflexie te brengen (zie figuur 6).
Figuur 5: m. levator scapulae, m. trapezius, mm. rhomboidei
Opmerkingen: Beide spieren zijn moeilijk geïsoleerd te testen. Compensatie door de mm. rhomboidei bij zwakke schouderelevatoren. schouderelevatoren. Zij zullen z ullen zorgen voor een scapula adductie en mediorotatie van de scapula. Zorg voor een goede schouder-ruginspectie schouder-ruginspectie en zoek naar elke mogelijke asymmetrie, verschil in schouderhoogte, schouderhoogte, spiermassaverschil spiermassaverschil en de stand van de scapula (winging out).
Figuur 6: test 2 elevatie scapula L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
11
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Retractie scapula Spieren, ROM, zenuwwortelniveau m. trapezius pars transversa (= middelste vezels) m. rhomboideus major Andere: m. rhomboideus minor , m. latissimus dorsi ROM Betrouwbare gegevens niet beschikbaar
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. trapezius pars transversa: + laterorotatie O: lig. nuchae, proc. spinosi T1C2-C4 T6 I: spina scapulae + acromion m. rhomboideus major: zuivere adductie O: proc. spinosi T2-T5 C5 I: margo medialis scapulae
Figuur spieren: zie figuur 5 Let wel de houding van de patiënt patiënt op de tekening is voor het testen van de mm. mm. rhomboidei, maar maar het verloop van de m. trapezius (pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. le vator scapulae is ook waar te nemen.
Test retractie scapula Uitgangshouding: buiklig. Fixatie: is niet nodig, maar de dorsale schouderspieren (m. deltoideus posterior, m. teres minor, m. infraspinatus) moeten voldoende fixatie bieden om de arm als hefboom te kunnen gebruiken. Test graad 3 : retractie van de scapula vanuit een geroteerde positie waarbij de angulus inferior naar buiten gedraaid is (= laterorotatie). Om deze scapulastand te verkrijgen en hefboomwerking bij de test mogelijk te maken wordt de schouder geplaatst in 90° abductie, de elleboog is 90° gebogen en de bovenarm is in een middenpositie mi ddenpositie (=neutraal). Hef je elleboog naar het plafond plafond en breng je schouderbladen schouderbladen dicht bij je wervelkolom. Houd dit zo. zo.
Test graad 4&5: Therapeut geeft weerstand tegen de bovenarm, naar ventraal (= naar de bank toe). De arm van de therapeut moet loodrecht op de bovenarm van de patiënt geplaatst worden. Hef je elleboog naar het plafond plafond en breng je schouderbladen schouderbladen dicht bij je wervelkolom. Maak als het ware vleugeltjes. Houd dit zo. Laat me je arm niet naar beneden duwen .
Test graad 2-1-0: De patiënt zit op een krukje zodat de zwaartekracht uitgeschakeld wordt. De therapeut vraagt aan de patiënt zijn schouderbladen schouderbladen samen te brengen terwijl hij palpeert voor spiercontractie. Palpatie: M. trapezius pars Tussen de thoracale wervels T1-5 tot aan de insertie op de spina transversa scapulae
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
12
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
M. rhomboïdeus rhomboïdeus major
De rhomboïdeus rhomboïdeus major en minor zijn moeilijk van van elkaar elkaar te onderscheiden onderscheiden omdat zij zowel morfologisch als functioneel één geheel vormen. De palpatie is moeilijk aangezien aangezien de spieren praktisch volledig bedekt worden door de m. trapezius. Enkel in de driehoek van auscultatie (laterale rand m. trapezius, mediale onderrand scapula en bovenrand m. latissimus dorsi) is de m. rhomboïdeus niet bedekt door andere spieren.
Opmerkingen bij de retractie scapulae
Compensatie door de mm. rhomboidei: ze kunnen de trapezius compenseren bij de adductie van de scapula, maar ze kunnen niet de laterale rotatie component compenseren. Als de mm. rhomboidei compenseren zal de scapula adduceren en neerwaarts roteren (door de mediorotatie component van de m. rhomboïdeus major). Compensatie door de m. deltoideus pars posterior: als de m. deltoideus alleen werkt, dan zal er een horizontale abductie van de humerus zonder scapula adductie plaatsvinden.
Depressie & retractie scapula Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. trapezius pars ascendens (= onderste vezels) Andere : m. latissimus dorsi, m. pectoralis major, m. pectoralis minor ROM Betrouwbare gegevens niet beschikbaar
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. trapezius pars ascendens O: proc. spinosi T7-T12 C2-C4 I: spina scapulae
Figuur spieren: zie figuur 5 Let wel de houding van de patiënt patiënt op de tekening is voor het testen van van de mm. rhomboidei, maar maar het verloop van de m. trapezius (pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. le vator scapulae is ook waar te nemen .
Test depressie en adductie scapula Uitgangshouding: buiklig. Fixatie: Is niet nodig. De extensoren van de elleboog en de schouderspieren, in het bijzonder de m. deltoideus pars posterior, moeten voldoende voldoende fixatie bieden om de arm bij deze test als hefboom te kunnen gebruiken. Test graad 3: depressie en retractie van de scapula. Wil men deze stand van de scapula verkrijgen om het accent op de pars ascendens te leggen en van de hefboomwerking gebruik te kunnen maken, dan moet de arm diagonaal (145°) boven het hoofd worden geplaatst. Dit is in de richting van de spiervezels. De schouder is hierbij in exorotatie (hetgeen aan de positie van de hand te zien is duim wijst naar het plafond). Hef je arm arm zo hoog mogelijk mogelijk van de tafel. Houd Houd hem zo. Test graad 4&5: De therapeut geeft loodrecht weerstand op de bovenarm, naar de grond toe (= L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
13
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
naar ventraal). Hef je arm zo hoog mogelijk van van de tafel. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.
Test graad 2-1-0: Deze test wordt in zit uitgevoerd. uit gevoerd. Men vraagt vraagt hierbij aan de patiënt om de arm diagonaal (145°) boven het hoofd te heffen. Als de omliggende spieren niet sterk genoeg zijn mag de therapeut hierbij ondersteunen. De patiënt brengt de arm nu naar dorsaal terwijl de therapeut de spiervezels palpeert naar contractie. Palpatie: M. trapezius pars Contractiele activiteit kan gepalpeerd worden aan de basis van de ascendens spina scapula en aan de wervels T7-T12 Opmerkingen: Wanneer de ROM van de schouder beperkt beperkt is voor de flexie en de abductie, moet de arm van de patiënt over de rand r and van de tafel gepositioneerd worden en wordt deze door de therapeut ondersteund. Denk er aan dat steeds in verloop van tijd dezelfde hefboom bij het spiertesten wordt gebruikt (zo distaal mogelijk zonder een gewricht te t e overbruggen).
Adductie & neerwaartse mediorotatie)
rotatie
scapula
(=
retractie
&
Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. rhomboideus major m. rhomboideus minor l evator scapulae, m. pectoralis major, m. pectoralis minor Andere: m. latissimus dorsi, m. levator ROM Betrouwbare gegevens niet beschikbaar
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. rhomboideus major O: proc. spinosi T2-T5 C5 I: margo medialis scapulae m. rhomboideus minor O: proc. spinosi C7-T1 C5 I: scapula, margo medialis, mediaal van spina
Figuur spieren: zie figuur 5 Let wel de houding van de patiënt op de tekening is voor het testen van de mm. rhomboidei, maar het verloop van de m . trapezius (pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. levator scapulae is ook waar te nemen.
De spiertest van de mm. rhomboidei kent veel discussie. Deze discussie gaat voornamelijk over het onderscheid dat gemaakt moet worden tussen het testen van de mm. rhomboidei en de andere schouder- en rugspieren (vooral de m. trapezius en de m. pectoralis minor). De mm. rhomboidei zijn de enige spieren die door C5 worden geïnnerveerd en vandaar is het correct uitvoeren van deze test van groot belang om een ruggenmergletsel op dit niveau op te sporen. Hieronder worden twee verschillende testen uitgelegd.
Test rhomboïdeii volgens Hislop en Montgommery Uitgangshouding: buiklig, het hoofd mag naar eender welke zijde gedraaid worden. De arm is in endorotatie en adductie achter de rug, de arm is lichtjes gebogen en de hand rust op de rug. Fixatie: niet nodig. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
14
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Test graad 3: patiënt heft de arm weg van de rug en adduceert de scapula, de houding van de arm wordt behouden achter de rug. Dus niet de hand opheffen want dan krijgt kr ijgt men een glenohumerale glenohumerale extensie. Hef je arm. Houd hem zo.
Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven op de humerus juist boven de elleboog in een neerwaartse en buitenwaartse richting. De therapeut plaatst zich dus aan de heterolaterale zijde om loodrecht weerstand te kunnen geven; Als de extensoren ext ensoren zwak zijn, wordt de weerstand via de scapula gegeven in een neerwaartse en buitenwaartse richting. Hef je arm. Houd hem zo. Laat Laat me hem niet naar beneden duwen. duwen.
Test graad 2-1-0 : De patiënt zit met de arm achter de rug in endorotatie en adductie glenohumeraal. glenohumeraal. De therapeut begeleidt de arm om de zwaartekracht die op de andere bewegingen bewegingen in werkt uit te schakelen, hij laat de patiënt wel zelf de gevraagde beweging uitvoeren. De vingers voor de palpatie worden aan de margo medialis van de scapula geplaatst. De vingers van de therapeut zullen naar boven geduwd worden aan de margo medialis van de scapula door de contractie van de mm. rhomboidei.
Test volgens Kendall Volgens Kendall onderschat de eerste test de spierkracht van de mm. rhomboidei. Zij stellen een daarom een andere test voor. Deze test is enkel voor waarde 3-5.
Uitgangshouding: buiklig, het hoofd is naar de testzijde gedraaid. De niet geteste arm is in 90° abductie, in exorotatie en elleboog in 90° flexie. De testarm is in volledige adductie achter de rug en wordt dicht tegen de romp gehouden in exorotatie en een beetje extensie, de elleboog is in volledige flexie. In deze positie is de scapula in adductie, elevatie en mediorotatie. Fixatie: niet nodig. Test graad 3: de patiënt moet zijn scapula in zijn positie van adductie, elevatie en neerwaartse rotatie houden. (= breaktest!!) Hou je arm zo, zoals ik hem geplaatst heb.
Test graad 4&5: één hand is rond de gebogen elleboog en geeft weerstand in een buitenwaartse en opwaartse richting (scapula abductie en opwaartse rotatie). De andere hand zit rond het schoudergewricht schoudergewricht en geeft weerstand in een neerwaartse richting (schouder depressie). Hou je arm zo, zoals ik hem geplaatst heb. Hou je schouderblad schouderblad zo tegen je wervelkolom, wervelkolom, als ik deze probeer weg weg te trekken.
Opmerkingen: Compensatie van de adductiebeweging adductiebeweging kan gebeuren door de middelste vezels van de m. trapezius. De m. trapezius kan wel niet de neerwaartse rotatiecomponent van de mm. rhomboidei uitvoeren.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
15
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
SCHOUDER Flexie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. deltoideus pars clavicularis m. coracobrachialis Andere: m. pectoralis major (bovenste deel), m. biceps brachii Figuur 6: m. deltoideus
ROM Van 0° naar 180°
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. deltoideus pars clavicularis O: clavicula C5-C6 I: tuberositas deltoidea m. coracobrachialis O: proc. coracoideus C5-C6 I: middelste deel humerus, mediaal
Test schouderflexie Uitgangshouding: zit, armen langs het lichaam. De voorarm van de testarm in pronatie (om compensatie van de caput longum van de m. biceps brachii tegen te gaan). Fixatie: aan de schouder. Test graad 3: 90° flexie van de schouder, zonder rotatie of een horizontale beweging. De scapula mag abduceren en opwaarts roteren. Cfr. Scapulo-humerale ritme. Hef je arm tot schouderhoogte. schouderhoogte. Houd hem zo.
Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven aan de humerus juist boven de elleboog in een richting van de d e schouderextensie. Hef je arm tot schouderhoogte. schouderhoogte. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen
Figuur 7: m.coracobrachialis
Test graad 2-1-0: In zijlig. De therapeut ondersteunt de arm zodat de zwaartekracht niet kan inwerken naar adductie en vraagt een flexie in de schouder. Palpatie enkel thv de m. deltoideus. Palpatie: M. deltoideus pars Contractiele activiteit kan gepalpeerd worden op de voorste vezels van clavicularis m. deltoideus.
Opmerkingen: 1. De m. coracobrachialis kan niet geïsoleerd worden en is niet palpabel. Hij heeft geen unieke functie. Hij is bij deze beweging geklasseerd omdat hij als een schouderflector en -adductor wordt beschouwd. beschouwd. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
16
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
2. Compensatie kan door de m. biceps brachii wat resulteert in een exorotatie van de schouder. 3. Compensatie kan door de m. trapezius wat resulteert in een schouderelevatie. 4. Compensatie kan door de m. pectoralis major wat resulteert in een horizontale adductie.
Extensie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. latissimus dorsi m. deltoideus pars spinalis m. teres major Andere: m. triceps brachii (caput longum)
Figuur 8: m. latissimus dorsi
ROM Van 0° naar 45
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. latissimus dorsi O: T6-T12, L1-L5, sacrale C6-C8 wervels, rib 9-12, scapula angulus inferior, crista iliaca I: humerus, crista tuberculi minoris m. deltoideus pars spinalis O: spina scapulae C5-C6 I: tuberositas deltoidea m. teres major O: scapula margo lateralis en C5-C6 angulus inferior I: humerus, crista tuberculi minoris
Test schouderextensie schouderextensie Uitgangshouding: buiklig met de armen in endorotatie langs het lichaam, handpalmen naar plafond gericht. (Zowel m. latissimus dorsi als m. teres major doen naast een extensie ook een endorotatie in de schouder en worden zo dus meer aangesproken). aangesproken). Fixatie: niet nodig. Test graad 3 : extensie met gestrekte arm. Hef je arm zo hoog je kan. Houd Houd hem zo.
Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven tegen de achterzijde van de bovenarm juist boven de elleboog in de richting van de flexie en lichte abductie van de arm. De arm van de therapeut is zoals steeds loodrecht op de beweging! Hef je arm zo hoog als je kan. Houd Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden beneden duwen. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
17
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Testgraad 2-1-0: Zijlig. De therapeut ondersteunt de arm mee omdat de zwaartekracht nu inwerkt naar adductie. De patiënt tracht echter de extensiebeweging zelfstandig uit te voeren.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
18
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Palpatie: M. latissimus dorsi & m.teres major M. deltoideus
M. Latissimus dorsi en m. teres major vormen samen de achterste okselplooi en zijn daar zeer gemakkelijk te palperen. Onderscheid Onderscheid van deze spieren is niet steeds mogelijk en moet binnen dit hoofdstuk niet gekend zijn. Aan de achterkant van de schouder, juist boven de oksel kan je palperen naar de achterste vezels van de m. deltoideus.
Testen om de m. latissimus dorsi te isoleren (enkel met weerstand) TEST 1 Uitgangshouding: buiklig met de armen in endorotatie langs het lichaam, handpalmen naar plafond gericht. Hoofd naar de testzijde gedraaid. De testschouder is opgeheven naar de kin. De hand van de testzijde is in i n een vuist gebald. Fixatie: niet nodig. Test: caudaal duwen van de arm en doe het zo dat de thorax dichter bij het bekken komt (lateroflexie van de romp). Reik naar je voeten. Houd Houd je lichaam zo. Laat me je arm niet opwaarts duwen naar je hoofd.
Weerstand: therapeut grijpt de vuist en de elleboog van de arm van de testzijde en duwt naar craniaal. Hierbij is de onderarm van de therapeut in het verlengde van de arm van de patiënt. TEST 2 Uitgangshouding: zit met handensteun (dicht tegen de heupen) op de tafel. Als de patiënt zijn armen te kort zijn voor deze uitgangshouding, uitgangshouding, voorzie dan een verhoging om onder de handen te plaatsen. Fixatie: niet nodig. Test: patiënt steunt op de handen/vuisten op de tafel en heft zijn zitvlak van de tafel. Hef je zitvlak van de tafel.
Weerstand: niet nodig = lichaamsgewicht lichaamsgewicht
Abductie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. deltoideus pars acromialis m. supraspinatus Andere: m. biceps brachii (caput longum) ROM Van 0° naar 180°
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. deltoideus pars acromialis (figuur 6) O: acromion C5-C6 I: tuberositas deltoidea m. supraspinatus O: fossa supraspinata scapulae C5-C6 I: tuberculum majus humerus
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
19
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Figuur 9: m. supraspinatus
Test schouderabductie schouderabductie Uitgangshouding: zit met de armen langs het lichaam, arm lichtjes gebogen . Fixatie: niet nodig. Test graad 3 : abductie tot 90° (zie opmerking 1) Hef je arm zijwaarts tot schouderhoogte. Houd hem zo.
Test graad 4&5: therapeut staat achter de patiënt, weerstand wordt gegeven juist boven de elleboog in de richting van de adductie. Hef je arm zijwaarts tot schouderhoogte. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen. duwen.
Test graad 2-1-0: In ruglig vraag je de patiënt zijn arm zijwaarts te bewegen. Ondersteuning Ondersteuning van de arm tegen extensie is nodig vanop het moment dat de arm niet meer op de behandeltafel steunt. Palpatie: m. supraspinatus Gezien de diepe ligging is directe palpatie naar contractie niet mogelijk. m. deltoideus pars Palpeer de m. deltoideus lateraal van het acromion op het bovenste acromialis gedeelte van de schouder.
Opmerkingen: 1. De abductiebeweging vindt plaats in drie fasen: De eerste fase van de abductie (0-90°) zijn de m. deltoideus en de m. m . supraspinatus de belangrijkste abductoren. Boven de 90° zullen ook de m. trapezius en m. serratus anterior bijdragen aan de abductiebeweging (denk aan het schouderblad schouderblad dat van ca. 60° abductie zal meebewegen). Om tot 180° abductie te komen is ook bijdrage van de wervelkolom nodig (lumbale flexie). fl exie). 2. Bij compensatie door de m. biceps brachii zal de schouder exoroteren en zal elleboog flecteren. Om deze compensatie tegen te gaan, begin je de test met een beetje elleboogflexie, maar laat geen actieve contractie van de m.biceps brachii toe. 3. Laat geen schouderelevatie schouderelevatie of lateroflexie van de romp naar de tegengestelde zijde toe, omdat deze bewegingen een illusie van de abductiebeweging kunnen creëren.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
20
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Horizontale abductie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. deltoideus pars spinalis Andere: m. infraspinatus, m. teres minor ROM Van 0° naar 90° (ROM 90°) startend met 90° anteflexie Van -40° naar 90° (ROM 130°) startend met een volledige hor add
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. deltoideus pars spinalis (figuur 6) O: spina scapulae C5-C6 I: tuberositas deltoidea
Test horizontale abductie Uitgangshouding: buiklig met de arm, in 90° abductie, de arm over de rand van de tafel, de elleboog 90° flexie, de bovenarm neutraal, i.e. geen exorotatie van de schouder. Fixatie: niet nodig. Test graad 3: horizontale abductie Hef je elleboog opwaarts naar het plafond. Houd hem zo.
Test graad 4&5: weerstand op de achterzijde van de arm, juist boven de elleboog in de richting van horizontale adductie. Hef je elleboog opwaarts naar naar het plafond. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.
Test graad 2-1-0: In zit probeert de patiënt de voorwaarts geheven arm (90° schouderflexie en evt. 90° elleboogflexie) naar achter te bewegen. De arm is ondersteund door therapeut of rust op de tafel. Probeer je arm naar achter te bewegen.
Palpatie: m. deltoideus pars spinalis
Palpeer de achterste vezels van de m. deltoideus onder en lateraal van de spina scapula en op het achterste deel van de proximale arm dicht bij de oksel.
Opmerkingen: Blijf de elleboog in flexie houden om compensatie van de m. triceps brachii (caput longum) tegen te gaan.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
21
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Horizontale Horizontale adductie a dductie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. pectoralis major Andere: m. deltoideus pars clavicularis ROM Van 0° naar -40° (ROM 40°) startend met 90° anteflexie Van 0° naar -40° (ROM 130°) startend met een volledige hor abd (uitgaande dat deze op 90° schouderabductie schouderabductie start)
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU m. pectoralis major O: clavicula, sternum, rib 1-7 C5-T1 I: humerus tuberculum majus
Test horizontale adductie Uitgangshouding: ruglig Heel de spier: de schouder in 90° abductie en de elleboog in 90° flexie (geen exorotatie in de schouder) Claviculair gedeelte: schouder in 60° abductie en de elleboog in 90° flexie (geen exorotatie in de schouder) Sternaal gedeelte: schouder in 120° abductie en de elleboog in 90° flexie (geen exorotatie in de schouder) Fixatie: de onderzoeker houdt de tegenoverliggende tegenoverliggende schouder op de bank, indien deze schouder van de tafel komt. Figuur 10: m. pectoralis major en m. deltoideus pars clavicularis
Test graad 3: -Heel de spier: horizontale adductie -Claviculair gedeelte: horizontale adductie vanuit 60° abductie = is een op- en inwaartse beweging -Sternaal gedeelte: horizontale adductie vanuit 120° abductie = is een neer- en inwaartse beweging Beweeg je arm over je borstkast (naar je andere andere schouder = heel de spier, spier, of opwaarts en inwaarts = claviculair deel, of neerwaarts en inwaarts = sternaal deel). Houd hem zo.
Test graad 4&5: /w/ tegen de bovenarm juist boven de elleboog in de richting van horizontale abductie. Aangezien het moeilijk is om steeds loodrecht weerstand te geven kan men evt. van hand wisselen midden in de beweging. Beweeg je arm over je borstkast (naar je andere andere schouder = heel de spier, spier, of opwaarts en inwaarts = claviculair deel, of neerwaarts en inwaarts = sternaal deel). Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden trekken
Test graad 2-1-0: In zit probeert de patiënt zijn arm van zijwaarts geheven (ondersteund door tafel of therapeut) L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
22
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
naar voor te bewegen. Palpatie: m. pectoralis major
Palpeer de claviculaire vezels van de m. pectoralis major onder de mediale helft van de clavicula. Palpeer de sternale vezels van de m. pectoralis major op de thorax aan de voorste rand van de oksel.
Exorotatie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. infraspinatus m. teres minor Andere: m. deltoideus pars spinalis ROM Van 0° naar 60°
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. infraspinatus O: fossa infraspinata scapulae C5-C6 I: humerus tuberculum majus m. teres minor O: fossa infraspinata scapulae, C5-C6 margo lateralis I: humerus tuberculum majus
Test schouderexorotatie Uitgangshouding: buiklig met het hoofd naar de testzijde gedraaid, schouder 90° abductie, de onderarm verticaal afhangend van de tafel. Fixatie: de bovenarm rust op de bank. De onderzoeker plaatst één hand onder de arm vlakbij de elleboog en stabiliseert de humerus. Hij laat een zuivere rotatie plaatsvinden door adductie- en abductiebewegingen abductiebewegingen te voorkomen. Zijn hand biedt bescherming tegen de druk van de bank. Deze test eist krachtige fixatie door de spieren van de scapula. Figuur 11: m. infraspinatus en m. teres minor
Test graad 3: exorotatie van de humerus met de elleboog in 90° flexie. Beweeg je onderarm opwaarts (richting je hoofd) naar het niveau niveau van de tafel. Houd hem zo.
Test graad 4&5 : De onderarm wordt als hefboom gebruikt om weerstand gegeven (juist boven de pols) in de richting van endorotatie van de humerus. Beweeg je onderarm opwaarts (richting je hoofd) naar het niveau van de tafel. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.
Test graad 2-1-0: In buiklig, romp aan de rand van de tafel, het bovenste lidmaat hangt volledig verticaal van de tafel, de handpalm is naar de tafel gedraaid. Probeer je handpalm naar buiten te draaien (“draai rond je pink”). Let er op dat er geen supinatie i.p.v. exorotatie gebeurt! Palpatie:
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
23
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
m. infraspinatus & m. teres minor
Beide spieren vormen een functioneel geheel en zijn niet goed van elkaar te onderscheiden. Palpeer de m. infraspinatus thv de fossa infraspinatus en de teres minor op de margo lateralis van de scapula, craniaal van de m. teres major.
Opmerkingen: Vanwege letselpreventie: letselpreventie: bouw de weerstand geleidelijk op en overdrijf niet met de weerstand tijdens rotatiebewegingen van de schouder.
Endorotatie schouder Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. subscapularis m. pectoralis major m. latissimus dorsi m. teres major Andere: m. deltoideus pars clavicularis ROM Van 0° naar 80°
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. subscapularis O: fossa subscapularis subscapularis C5-C6 I: humerus tuberculum minus m. pectoralis major O: clavicula, sternum, rib 1-7 C5-T1 I: humerus tuberculum majus m. latissimus dorsi O: T6-T12, L1-L5, sacrale C6-C8 wervels, rib 9-12, scapula angulus inferior, crista iliaca I: humerus, crista tuberculi minoris m. teres major O: scapula margo lateralis en C5-C6 angulus inferior I: humerus, crista tuberculi minoris
Test endorotatie schouder Uitgangshouding: buiklig met het hoofd naar de testzijde gedraaid, schouder 90° abductie, de onderarm verticaal vert icaal afhangend van de tafel. Fixatie: de bovenarm rust op de bank. De onderzoeker plaatst één hand onder de arm vlakbij de elleboog en stabiliseert de humerus. Hij laat een zuivere rotatie plaatsvinden door adductie- en abductiebewegingen te voorkomen. Zijn hand biedt bescherming tegen de druk van de bank. Deze test eist L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
24
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
krachtige fixatie door de spieren van de scapula. Figuur 12: m. subscapularis
Test graad 3 : endorotatie van de humerus met de elleboog in 90° flexie. Beweeg je onderarm opwaarts opwaarts (richting je voeten) naar het het niveau van de tafel. Houd hem zo.
Test graad 4&5 : Gebruik de onderarm als hefboom, de weerstand wordt gegeven juist boven de pols in de richting van exorotatie van de humerus. Beweeg je onderarm opwaarts (richting je voeten) naar het niveau niveau van de tafel. Houd hem zo. zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.
Test graad 2-1-0: idem exorotatie Probeer je handpalm naar buiten te draaien (“draai rond je duim”).
Palpatie: m.subscapularis & pectoralis major M. latissimus dorsi & m.teres major
m. subscapularis kan diep in de oksel gepalpeerd worden. Als je de m. subscapularis subscapularis niet kan voelen probeer je de m. pectoralis major te palperen, wat een meer oppervlakkige spier is. M. Latissimus dorsi en m. teres major vormen samen de achterste okselplooi en zijn daar zeer gemakkelijk te palperen. Onderscheid Onderscheid van deze spieren in niet steeds mogelijk en moet binnen dit hoofdstuk niet gekend zijn.
Opmerkingen: 1. Vanwege letselpreventie: letselpreventie: overdrijf niet met de weerstand tijdens rotatiebewegingen van de schouder. 2. Endorotatie is een sterkere beweging dan de exorotatie, o.a. vanwege het ver schil in spiermassa. 3. De positie in voorlig wordt verkozen boven deze in zit voor graad 2-1-0 omdat een patiënt met verzwakte spieren de neiging heeft om de romprotatie te gebruiken ter compensatie.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
25
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
ELLEBOOG Flexie elleboog Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. biceps brachii m. brachialis m. brachioradialis ROM Van 0° naar 150°
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. biceps brachii O: caput longum: tuberculum C5-6 supraglenoidale caput breve: proc. coracoideus I: tuberositas radii m. brachialis O: ventraal op distale 2/3 van C5-C6 humerus I: tuberositas ulnae m. brachioradialis O: humerus, margo lateralis C5-6 I: radius, prox. van de proc. styloideus
Figuur 12: m. brachioradialis en m. brachialis en m. biceps brachii
Test m. biceps brachii Uitgangshouding: zit op een krukje, arm afhangend, elleboogextensie en de onderarm in supinatie Fixatie: de bovenarm wordt gefixeerd tegen de romp. Test graad 3: vraag aan de patiënt de arm volledig te plooien met de onderarm in supinatie Test graad 4&5: tegen het distale gedeelte van de onderarm proximaal van het polsgewricht in de richting van extensie. De weerstand wordt gegeven in middenpositie (i.e. 90°) aangezien de m. biceps een bi-articulaire spier is. Buig je elleboog. Houd hem zo. zo. Laat me hem niet naar beneden beneden duwen.
Test graad 2-1-0: zit op een krukje, 90° abductie in de schouder, de arm rust gestrekt op de behandeltafel behandeltafel zodat de zwaartekracht ook niet naar adductie kan inwerken. Palpeer voor L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
26
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
spiercontractie van de m. biceps brachii
Test m. brachialis Uitgangshouding: idem; de elleboog ongeveer ongeveer in 90° flexie en de onderarm in pronatie Fixatie: idem Test graad 3: Aangezien de m. brachialis niet naar de radius gaat zal een pro/supinatie niet de spier zelf beïnvloeden. Wel worden de twee andere spieren zo in een minder gunstige uitgangspositie uitgangspositie gebracht Test graad 4&5: idem, nu wordt de weerstand echter in de eindpositie gegeven Test graad 2-1-0: idem maar weer met de onderarm in pronatie en palpatie naar spiercontractie van de m. brachialis
Test m. brachioradialis Uitgangshouding: idem; flexie van de elleboog met de onderarm in de mid middenpositie denpositie (tussen supinatie en pronatie). Fixatie: idem Test graad 3: De spierbuik van de m. brachioradialis moet kunnen worden gezien en gevoeld gedurende deze test, omdat ook andere spieren de elleboog kunnen flecteren. Test graad 4&5: tegen het distale gedeelte van de onderarm proximaal bij het polsgewricht in de richting van extensie. Buig je elleboog. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen. Palpatie: m. biceps brachii Palpeer op de spierbuik, proximaal van de ronde hoofdpees. m. brachialis De m. brachialis is enkel net proximaal van de elleboog te palperen. Het grootste deel van de spier wordt bedekt door de m. biceps brachii. Lateraal en mediaal van de bicepspees is ze wel te voelen. m. brachioradialis Deze spier vormt de radiale begrenzing van de fossa cubiti. Topografisch is dit een belangrijke spier omdat alle polsflexoren zich volair en alle polsextensoren zich dorsaal ervan bevinden.
Opmerkingen: 1. De m. brachioradialis heeft iets meer kracht in geproneerde dan in gesupineerde gesupineerde positie, hoewel deze spier het sterkst is als de onderarm in de middenpositie staat. 2. Het is twijfelachtig of de spieren individueel kunnen worden getest als een sterke weerstand wordt toegepast. 3. De polsflexoren van de patiënt moeten tijdens het testen ontspannen blijven, omdat sterk gecontraheerde gecontraheerde polsflexoren een elleboogflexie kunnen assisteren.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
27
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Extensie elleboog Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. triceps brachii Andere:m. anconeus ROM Van 150° naar 0°
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. triceps brachii caput longum: tuberculum C7-8 infraglenoidale scapulae caput laterale: lat. en dors. op proximaal deel van de humerus caput mediale: dorsaal vlak van humerus onder caput laterale I: ulna: olecranon
Test m. triceps brachii TEST1: Uitgangshouding: buiklig op de tafel. Fixatie: de schouder is 90° geabduceerd, in middenstand tussen exo- en endorotatie en de bovenarm wordt door de tafel ondersteund. De onderarm hangt van de tafel ontspannen af, met de elleboogholte op de rand van de tafel. De onderzoeker plaatst één hand onder de bovenarm dicht bij de elleboog om de arm te beschermen tegen de druk van de tafel. Test graad 3: extensie van de elleboog. Strek je elleboog. Test graad 4&5: tegen de onderarm proximaal bij het polsgewricht in de richting van flexie. Geef geen weerstand tegen een volledige gestrekte elleboog, laat deze een beetje buigen. Laat geen slotextensie toe! Strek je elleboog. Houd hem zo. Laat me hem niet buigen.
Test graad 2-1-0: zit, bovenarm in 90° abductie, gesteund op de tafel Probeer je arm te strekken.
Figuur 13: m. triceps brachii en m. anconeus
TEST2: Uitgangshouding: ruglig. Fixatie: de schouder is ongeveer 90° in anteflexie, waarbij de arm loodrecht t.o.v. de tafel t afel wordt gehouden. Test graad 3: extensie van de elleboog (naar iets minder dan volledige extensie) Test graad 4&5: tegen de onderarm proximaal bij het polsgewricht in de richting van flexie, fixeer met je andere hand de bovenarm Test graad 2-1-0: idem test 1 Palpatie: m. triceps brachii Palpeer op de spierbuik, hoog genoeg boven de pees want daar kan je geen contractie waarnemen. w aarnemen.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
28
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Opmerkingen 1. Als de schouder tot 90° wordt geabduceerd is het caput longum van de m. triceps zowel over de schouder als over het ellebooggewricht verkort. Bij 90° anteflexie van de schouder is het caput longum van de m. triceps t riceps over het elleboogsgewricht verkort en over het schoudergewricht schoudergewricht verlengd. Wegens deze biarticulaire werking treedt er een insufficiëntie op van het caput longum in buiklig, omdat dan over beide gewrichten een verkorting optreedt, met als gevolg dat de m. triceps in buiklig minder weerstand kan hebben dan in ruglig. 2. Let er op dat bij graad 4 en 5, nl. als er weerstand wordt gebruikt, de elleboog een beetje gebogen is, zodat de patiënt zijn elleboog niet ―op slot‖ zet door deze in hyperextensie te blokkeren. 3. Compensatie is mogelijk door een exorotatie in het schoudergewricht. schoudergewricht. Ook een horizontale adductie in de schouder kan, wanneer de arm distaal gefixeerd is, gebruikt worden om de elleboog te strekken. Deze techniek wordt aangeleerd aan patiënten met een dwarslaesie op C7 (adductoren zijn intact maar m. triceps niet).
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
29
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Supinatie voorarm Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. supinator m. biceps brachii ROM Van 0° naar 80°
ANATOMIE
ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVEAU m. supinator O: epicondylus lateralis en C5-6 dorsaal op de ulna I: tuberositas radii m. biceps brachii C5-6 Zie boven
Test supinatie voorarm Uitgangshouding: zit op een krukje, bovenarm afhangend, 90° elleboogflexie, onderarm in volledige pronatie p ronatie Fixatie: om beweging in de schouder te voorkomen wordt de bovenarm tegen het lichaam van de patiënt gefixeerd. Test graad 3: supinatie van de onderarm met de elleboog ongeveer 90° gebogen. Test graad 4&5: /w/ aan het distale gedeelte van de onderarm boven de pols; wordt gegeven in de richting van pronatie p ronatie van de onderarm. Draai je handpalm opwaarts. opwaarts. Houd hem zo. Laat me hem niet naar binnen draaien. draaien. Houd je pols en vingers ontspannen.
Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is zal de invloed van de zwaartekrachte zwaartekrachte te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in dezelfde houding als bij graad 3. Nu wordt er echter wel gepalpeerd naar contractie contractie van de spier. Figuur 14 m. supinator
Palpatie: m. biceps brachii m. supinator
Palpeer op de spierbuik, proximaal van de ronde hoofdpees. Visualisering van deze spier is niet mogelijk gezien de diepe ligging ervan. Palpatie gebeurt diep in de fossa cubiti waar de spier parallel aan de m. prontor teres ligt. Of contractie voelbaar is bij een spier die geen beweging meer kan genereren is twijfelachtig.
Test m. supinator (m. biceps in verlengde positie) Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de onderzoeker houdt de schouder in extensie en de elleboog in extensie. Test graad 3 : supinatie van de onderarm. Test graad 4&5: aan het distale eind van de onderarm boven de pols, in de richting van pronatie. Test graad 2-1-0 en palpatie: zie test supinatie voorarm Opmerkingen: L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
30
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
1. De persoon kan trachten de schouder te exoroteren zodat het lijkt alsof de onderarm in supinatie blijft.
Test m. supinator (m. biceps brachii in verkorte positie) Uitgangshouding: ruglig. Fixatie: de onderzoeker houdt de schouder in 90° anteflexie met de elleboog geheel geflecteerd. Het is aan te raden de vingers te laten sluiten om te voorkomen dat ze de bank raken in een poging de arm in de testpositie te houden. Test graad3: supinatie van de onderarm. Test graad 4&5: aan het distale eind van de onderarm boven de pols in de richting van pronatie. Test graad 2-1-0 en palpatie: zie test supinatie voorarm Opmerkingen: Let er op geen maximale weerstand te geven, omdat dan de m. biceps brachii in actie komt en in deze verkorte positie misschien in kramp raakt. Na een flinke kramp kan de spier gedurende enkele dagen erg gevoelig zijn. Deze test moet meer worden beschouwd als een hulp bij de differentiële diagnose.
Opmerkingen: 1. De patiënt moet tijdens het testen de pols en de vingers zo ontspannen mogelijk houden om compensaties, compensaties, van vooral de polsextensoren, te vermijden. 2. De patiënt kan compenseren door de arm in i n exorotatie en adductie over het lichaam te brengen. Wanneer dit gebeurt zal de voorarm in supinatie draaien zonder dat de m. supinator werkt.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
31
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Pronatie voorarm Spieren, ROM en zenuwwortelniveau m. pronator teres m. pronator quadratus Andere: m. flexor carpi radialis ROM Van 0° naar 80°
ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU ZENUWWORTELNIVE AU m. pronator teres O: humerus, epicondylus med. C6-7 I: lat. en dors. op de radius (middenste 1/3) m. pronator quadratus O: margo anterior van de ulna C6-8 (distale 1/4) I: margo anterior van de radius
Figuur 15: m. pronator teres en m. pronator quadratus
Test pronator teres Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de bovenarm moet tegen het lichaam van de patiënt blijven met de elleboog in ca. 90° flexie en de voorarm in supinatie Test graad 3 : pronatie van de onderarm Draai je handpalm neerwaarts. neerwaarts.
Test graad 4&5: de handen van de onderzoeker worden op de onderarm, net boven de pols geplaatst (om wringen in de pols te voorkomen) en de weerstand wordt gegeven in de richting van supinatie van de onderarm. Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is mag zal de invloed van de zwaartekracht zwaartekracht te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in i n dezelfde houding als bij graad 3. Nu wordt er echter wel gepalpeerd naar contractie van de spier. Palpatie:
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
32
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
m. pronator teres
De m. pronator teres kan gepalpeerd worden als de ulnaire begrenzing van de fossa cubiti.
Test pronator quadratus Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de bovenarm moet tegen het lichaam van de patiënt blijven. De elleboog is in volledige flexie om de humerale kop van de m. pronator teres insufficiënt te maken doordat deze verkort wordt. Voorarm in supinatie. Test graad 3: pronatie van de onderarm Test graad 4&5: de onderarm wordt net boven de pols omvat (om wringen van de pols te voorkomen) en de weerstand wordt gegeven in de richting r ichting van supinatie van de onderarm. Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is mag zal de invloed van de zwaartekracht zwaartekracht te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in i n dezelfde houding als bij graad 3. Palpatie: m. pronator quadratus Gezien de diepe ligging is de m. pronator quadratus niet te palperen.
Opmerkingen De patiënt kan compenseren door de schouder te endoroteren en te abduceren. Wanneer Wanneer dit gebeurt, zal de voorarm in pronatie draaien zonder dat de pronatoren werken.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
33
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
POLS EN HAND FLEXIE POLS m. flexor carpi radialis m. flexor carpi ulnaris Andere: m. palmaris longus, m. abductor pollicis longus , m. flexor digitorum superficialis, m. flexor pollicis longus, m. flexor fl exor digitorum profundus ROM Van 0° naar 80°
zenuwwortelniveau m. flexor carpi radialis m. flexor carpi ulnaris
C6-7 C6-T1
m. flexor flexor carpi radialis O: I:
humerus, epicondylus medialis basis en palmair op MCP II
Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de onderarm is niet volledig gesupineerd en rust op de bank of wordt ondersteund door de onderzoeker. Test: palmairflexie van de pols naar de radiale zijde toe. Zie de opmerking onder de test van de m. flexor carpi ulnaris. Weerstand: tegen MCP II in de richting van extensie naar de ulnaire zijde. Opmerkingen: De m. palmaris longus kan niet worden uitgeschakeld bij deze test. De m. flexor carpi radialis is waar te nemen radiaal en palmair op de pols, radiaal van de m. palmaris longus (in 20% van de gevallen ontbreekt de m. palmaris longus, ref. Sobotta).
m. flexor flexor carpi ulnaris ulnaris O: humerus, epicondylus medialis en ulna, olecranon I: os pisiforme, os hamatum, basis MCP V L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
34
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de onderarm is in volledige supinatie en rust op de bank of wordt ondersteund door de onderzoeker. Test: palmairflexie van de pols naar de ulnaire zijde. Weerstand: tegen de pinkmuis in de richting van extensie naar de radiale zijde. Opmerkingen: Normaal zullen de vingers ontspannen zijn bij palmairflexie van de pols. Als de vingers actief flecteren bij beginnende palmairflexie proberen de flexoren van de vingers (de m. flexor digitorum profundus en superficialis) de functie van de flexoren van de pols over te nemen. De m. flexor carpi ulnaris ligt ulnair en palmair op de pols.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Buig je pols in de richting van van je handpalm. Houd hem hem zo. Laat me hem niet naar naar beneden trekken. Houd je vingers ontspannen. 3 Buig je pols pols in de de richting van je handpalm handpalm in richting richting van de duimzijde (radialis) of in richting van de pinkzijde (ulnaris). 2 Buig je pols in de richting van je handpalm. Houd je vingers ontspannen.
Extensie pols m. extensor carpi radialis longus m. extensor carpi radialis brevis m. extensor carpi ulnaris Andere: m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor indicis, m. extensor pollicis longus ROM Van 0° naar 70°
zenuwwortelniveau m. extensor carpi radialis longus m. extensor carpi radialis brevis m. extensor carpi ulnaris
C5-7 C6-7 C6-8
m. extensor extensor carpi carpi radialis radialis longus longus O: I:
humerus, margo lateralis en epicondylus lateralis dorsaal op basis MCP II
m. extensor extensor carpi radialis radialis brevis O: humerus, epicondylus epicondylus lateralis I: dorsaal op L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
35
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
basis MCP III
Uitgangshouding: zit op een krukje met de voorarm in lichte pronatie en ondersteund op de tafel. Fixatie: de onderarm ligt licht li cht geproneerd op de bank. Test: dorsaalflexie van de pols naar de radiale zijde. De vingers mogen gebogen zijn als de pols wordt geëxtendeerd. geëxtendeerd. Weerstand: tegen het dorsum van de hand langs het os metacarpale II en III, in de richting van flexie naar de ulnaire zijde toe. Opmerkingen: Zie opm. m. extensor carpi ulnaris De m. extensor carpi radialis longuspees longuspees is aan de dorsale zijde van de pols voelbaar in lijn met os metacarpaal II. De m. extensor carpi radialis brevispees is aan de dorsale zijde van de pols voelbaar in lijn met os metacarpaal III.
Aparte test voor de m. extensor carpi radialis brevis
Uitgangshouding: zit op een krukje met volledig gebogen elleboog. (laat de patiënt naar voren leunen om de elleboog te buigen.) Fixatie: de onderarm is bijna helemaal geproneerd en ligt op de tafel voor ondersteuning. Test: extensie van de pols naar de radiale zijde. Elleboogflexie maakt de m. extensor carpi radialis longus minder efficiënt, omdat hij dan verkort is. Weerstand: tegen de handrug, langs os metacarpale II en III, in de richting van fl exie naar de ulnaire zijde.
m. extensor extensor carpi carpi ulnaris ulnaris O: I:
humerus, epicondylus lateralis dorsaal op basis MCP V
Uitgangshouding: zit op een krukje. Fixatie: de onderarm rust in volledige pronatie op de bank. Test: dorsiflexie van de pols naar de ulnaire zijde. Weerstand: tegen het dorsum van de hand langs het os metacarpale V in de richting van flexie naar de radiale zijde.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
36
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Opmerkingen: Normaal zullen de vingers in een positie van passieve flexie staan als de pols in dorsaalflexie wordt gebracht. Wanneer de vingers actief gestrekt worden als dorsaalflexie van de pols wordt ingezet, proberen de extensoren van de vingers (m. extensor digitorum, m. extensor indicis, m. extensor digiti minimi) de functie van de extensoren van de pols over te nemen. De radiale polsextensoren zijn aanzienlijk sterker dan de m. extensor carpi ulnaris. Overdrijf niet met de weerstand die je geeft bij de relatief kleine spiermassa van deze polsspieren. Pas liever weerstand weerstand toe met 1 à 2 vingers i.p.v. met een volle vuist, pols of arm. De m. extensor carpi ulnarispees is palpeerbaar aan de dorsale zijde van de pols proximaal bij os metacarpaal V en juist distaal van het proc. st styloideus. yloideus.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Breng je pols naar naar boven. boven. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden beneden duwen. duwen. Houd Houd je vingers ontspannen. 3 Breng je pols pols naar naar boven in richting richting van de duimzijde (radialis) of in richting van de pinkzijde (ulnaris). 2 Buig je pols naar achter. Houd je vingers ontspannen.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
37
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
VINGERS Falanx I Falanx II Falanx III Falanx IV Falanx V
Digitus primus Digitus secundus Digitus tertius Digitus quartus Digitus quintus
Pollex Index Digitus medius Digitus anularis* Digitus minimus
Duim Wijsvinger Middenvinger** Ringvinger Pink
*anulus = kleine ring ** middenvinger of middelvinger
HAND TESTING REQUIRES JUDGMENT AND EXPERIENCE When evaluating the muscles of the hand, care must be taken to use graduated resistance that takes into consideration the relatively small mass of the muscles. In general, the examiner should not use the full thrust of the fist, wrist, or arm but rather one or two fingers to resist hand motions. The degree of resistance offered to hand muscles is an issue, particularly when testing a postoperative postoperative hand. Similarly, the amount of motion allowed allowed or encouraged encouraged should should be monitored monitored so that sudden or excessive excursions that could "tear out" a surgical reconstruction are avoided. Applying resistance resistance in a safe fashion fashion requires requires experience experience in assessing hand injuries or repair and a large amount of clinical judgment to avoid dislodging a tendon transfer or other surgical reconstruction. The neophyte examiner would be wise to err in the direction of caution. Considerable practice in testing normal hands and comparing injured hands with their normal contralateral sides should give some of the necessary judgment with which to approach the fragile hand. hand. This text remains true to the principles of testing in the ranges of 5, 4, and 3 with respect to gravity. It is admitted, however, that the influence of gravity on the fingers is inconsequential, so the gravity and antigravity positions need not be followed carefully (uit Daniels and Worthingham’s Muscle Testing).
Aponeurose - retinaculum - Hypothenar (pinkmuis) - thenar (duimmuis) Aponeurose palmaris = peesvlies van de handpalm Aponeurose plantaris = peesvlies van de voetzool Retinaculum = bandvormige structuur van steunweefsel ( peesschedecompartimenten) peesschedecompartimenten) met een bevestigende bevestigende functie voor ander weefsel waardoor deze op zijn plaats blijft. bl ijft.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
38
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
spieren van de hand
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
39
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
MP flexie vingers mm. lumbricales mm. interossei dorsales mm. interossei palmares Andere:m. flexor digitorum superficialis, m. flexor digitorum profundus ROM MP gewrichten van 0° naar 90°
zenuwwortelniveau mm. lumbricales mm. interossei dorsales mm. interossei palmares
C8-T1 C8-T1 C8-T1
mm. lumbricales lumbricales O: I:
op de pezen van de m. flexor digitorum profundus dorsale aponeurose van digitorum II-V
mm. interossei interossei dorsales dorsales O: I:
ossa metacarpi I-V (2-koppig) dorsale aponeurose van digitorum II-III-IV
mm. interossei interossei palmares palmares O: I:
ossa metacarpi II-IV-V (1-koppig) dorsale aponeurose van digitorum II, IV en V
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
40
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Voor de 3 spieren:
Uitgangshouding: zit met de voorarm in supinatie ondersteund op de tafel. Dorsum van de hand en MCP (II V) rusten eveneens op de tafel, volledige PIP en DIP-flexie van falangen II V, duim ontspannen. ontspannen. Fixatie: MCP II V worden gefixeerd. Test: extensie van de IP-gewrichten met gelijktijdige flexie van de MP-gewrichten. Weerstand: tegen de palmaire zijde van de proximale falangen in de richting van de d e extensie. Opmerkingen: Een belangrijke functie van de mm. lumbricales en mm. interossei is het vasthouden van een krant of en boek in één hand. Vingers kunnen eventueel apart getest worden. De vingers mogen niet gebogen worden, ze moeten gestrekt blijven.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Ontkrol je vingers vingers terwijl terwijl je je knokkels knokkels (kneukels) buigt. Houd het zo. Laat me je knokkels niet strekken. 3 Ontkrol je vingers terwijl je je knokkels buigt. 2 Probeer je vingers te ontkrollen terwijl je je knokkels buigt.
Pip en dip flexie vingers m. flexor digitorum superficialis m. flexor digitorum profundus ROM PIP gewrichten van 0° naar 100° DIP gewrichten van 0° naar 90°
zenuwwortelniveau m. flexor digitorum superficialis m. flexor digitorum profundus
C7-8 C8-T1
m. flexor flexor digitorum digitorum superficiali superficialiss O: I:
humerus, epicondylus medialis middenste falanx dig. II-V
Uitgangshouding: zit of ruglig met de voorarm in supinatie steunend op de tafel. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert het MCP gewricht met de pols in een neutrale positie of lichte dorsaalflexie. Test: flexie van het PIP gewricht met extensie van het DIP gewricht van de tweede tot en met vijfde vinger. Elke vinger wordt getest als de wijsvinger op de afbeelding. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
41
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Weerstand: tegen de palmaire zijde van de middelste falanx in de richting van extensie. Opmerkingen: Veel personen kunnen de pink niet geïsoleerd bewegen. Wanneer dit voorvalt, test de pink en de ringvinger samen. De compensatiebeweging compensatiebeweging ontstaat meestal door de m. flexor digitorum profundus. Dit zal voorvallen als de DIP gewrichten kunnen gebogen worden. Als de pols in extensie gaat zal de spanning in de vingerflexoren stijgen, wat kan resulteren in een passieve flexie van de IP-gewrichten. IP- gewrichten. Relaxatie van de IP-extensie zal resulteren in een passieve IP-flexie.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Buig je wijsvinger wijsvinger (middenvinger, (middenvinger, ringvinger, pink). Houd Houd hem hem zo. Laat Laat me hem niet strekken. Houd je andere vingers ontspannen. 3 Buig je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink). 2 Probeer je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink) te buigen.
m. flexor flexor digitorum digitorum profundus profundus O: I:
ulna, facies anterior en membrana interossea distale falanx dig. II-V
Uitgangshouding: zit of ruglig met de voorarm in supinatie en ondersteund op de tafel. Fixatie: met de pols in lichte dorsaalflexie stabiliseert de onderzoeker het proximale en middelste vingerkootje. Test: flexie van het DIP-gewricht van de tweede tot en met de vijfde vinger. Elke vinger wordt getest (II-V). Weerstand: tegen het palmaire oppervlak van de distale falanx in de richting van extensie. Opmerkingen: Veel personen kunnen de pink niet geïsoleerd bewegen. Wanneer dit voorvalt, test de pink en de ringvinger samen. Als de pols in extensie gaat zal de spanning in de vingerflexoren stijgen, wat kan resulteren in een passieve flexie van de IP-gewrichten. IP- gewrichten. Relaxatie van de IP-extensie zal resulteren in een passieve IP-flexie.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Buig de top van van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink). Houd Houd hem hem zo. Laat me hem niet strekken. L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
42
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
3 2
Buig de top van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink). Probeer de top van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink) te buigen.
MP extensie vingers m. extensor digitorum m. extensor indicis m. extensor digiti minimi ROM Van 0° naar 15°
zenuwwortelniveau m. extensor digitorum m. extensor indicis m. extensor digiti minimi
C6-8 C6-7 C6-8
m. extensor extensor digitorum digitorum O: I:
humerus, epicondylus lateralis dorsale aponeurose van dig. II-V
m. extensor extensor indicis indicis O: I:
ulna, facies posterior en membrana interossea dorsale aponeurose van dig. II
m. extensor extensor digiti digiti minimi minimi O: I:
humerus, epicondylus lateralis dorsale aponeurose van dig. V
m. extensor indicis m. extensor digiti minimi m. extensor digitorum
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
43
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Uitgangshouding: zit of ruglig met de voorarm in pronatie steunend op de tafel, pols neutraal, MP en IP gewrichten zijn in een ontspannen flexie houding. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de pols. Test: extensie van de MCP gewrichten van de tweede tot en met de vijfde vinger, waarbij de IP gewrichten ontspannen zijn. Weerstand: tegen de dorsale zijden van de proximale falangen distaal van de MCP gewrichten in de richting van flexie. Opmerkingen: De MP-extensie van de vingers is geen sterke beweging, dus er mag niet teveel weerstand gegeven worden. Een andere manier om de functionaliteit van de extensoren na te gaan is om elke vinger naar flexie te trekken en deze plots los te laten, als de vinger terug ―flipt‖ is hij bruikbaar. Compensatie kan ontstaan als de pols teveel wordt gebogen, zo ontstaat een valse IPextensie. De m. extensor digitorum wordt getest als vinger II tot V samen gestrekt worden, worden, de m. extensor indicis als de wijsvinger gestrekt wordt en de m. extensor digiti minimi als de pink gestrekt wordt.
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Buig je knokkels knokkels zo ver mogelijk mogelijk naar achter. Houd ze zo. Laat Laat me ze niet terug duwen. Buig je knokkels zo ver mogelijk naar achter. Probeer je knokkels zo ver mogelijk naar achter te buigen.
Abductie vingers m. interossei dorsales m. abductor digiti minimi ROM Van 0° naar 20°
zenuwwortelniveau m. interossei dorsales C8-T1 m. abductor digiti minimi C8-T1
m. interossei interossei dorsales dorsales O: I:
ossa metacarpi I-V (2-koppig) dorsale aponeurose van digitorum II-III-IV
Figuur: zie p. 36
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in pronatie, pols neutraal, vingers starten in extensie en adductie. Test: abductie van de vingers Weerstand (tegen middelste kootje): 1/ abductie van wijsvinger naar duim en abductie van de middelvinger naar de ringvinger Weerstand tegen radiale zijde van de wijsvinger in de richting van de middelvinger en weerstand L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
44
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
tegen de ulnaire zijde van de middelvinger in de richting van de wijsvinger 2/ abductie van de middelvinger naar de wijsvinger en abductie van de ringvinger ri ngvinger naar de pink. Weerstand tegen de radiale zijde van de middelvinger in de richting van de ringvinger en weerstand tegen de ulnaire zijde van de ringvinger in i n de richting van de middelvinger. 3/ adductie van de ringvinger naar de middelvinger en abductie van de pink. Weerstand tegen de radiale zijde van de ringvinger in de richting van de pink en weerstand tegen de ulnaire zijde van de pink in de richting van de ringvinger (hier wordt de m. interossei palmares II en m. abductor digiti minimi getest).
m. abductor abductor digiti digiti minimi O: I:
os pisiforme dorsale aponeurose van dig. V
Uitgangshouding: zit of ruglig. Fixatie: de hand kan op de tafel rusten of worden gestabiliseerd door de onderzoeker. Test: abductie van de pink. Weerstand: tegen de ulnaire zijde van de pink in de richting van de adductie naar de middellijn van de hand. Of andere mogelijkheid: zie vorige pagina bij de test voor de mm. interossei dorsales
Opmerkingen: Enkel m. interossei dorsales I (aan de basis van de proximale falanx) en de m. abductor digiti minimi (aan de ulnaire kant van de hand) zijn palpeerbaar. Graad 5 kan ook getest worden door elke vinger apart naar adductie te duwen en ―op spanning te brengen‖ en deze dan los te laten. Als de geteste vinger terug veert is deze d eze normaal (graad 5).
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Spreid je 2 vingers. vingers. Hou ze zo. zo. Laat Laat ze me niet naar elkaar elkaar toe duwen. Spreid je vingers. Probeer je vingers te spreiden.
Adductie vingers m. interossei palmares L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
45
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
ROM Van 20° naar 0°
zenuwwortelniveau m. interossei palmares
C8-T1
m. interossei interossei palmares palmares O: I:
ossa metacarpi II — IV-V IV-V (1-koppig) dorsale aponeurose van digitorum II, IV en V
Figuur: zie p. 36.
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in pronatie, pols neutraal, vingers starten in extensie en adductie. Test: adductie van de vingers Weerstand (middelste kootje): 1/ adductie van de wijsvinger naar de middelvinger. Weerstand tegen ulnaire zijde van de wijsvinger in de richting van de duim. 2/ adductie van de ringvinger naar de middelvinger. Weerstand tegen de radiale zijde van de ringvinger in de richting van de pink. 3/ adductie van de pink. Weerstand tegen de radiale zijde van de pink in de richting van de d e abductie. Opmerkingen: Palpatie van de mm. interossei palmares is amper mogelijk. Let er op dat bij het testen de vingers niet flecteren, fl ecteren, want de lange vingerflexoren (m. flexor digitorum profundus) kunnen bij de adductie van de vingers meehelpen. Graad 5 kan ook getest worden door elke vinger apart naar abductie te brengen en deze dan los te laten. Als de geteste vinger terug veert is deze normaal (graad 5).
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Houd je vingers bij elkaar. Hou ze zo. Laat Laat ze me niet uit elkaar elkaar duwen. duwen. Sluit je vingers. Probeer je vingers te sluiten.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
46
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
BEWEGINGEN van de duim
MP & IP flexie duim MP flexie m. flexor pollicis brevis ROM MP flexie: van 0° naar 50° IP flexie: van 0° naar 80°
IP flexie m. flexor pollicis longus zenuwwortelniveau m. flexor pollicis brevis m. flexor pollicis longus
C8-T1 C8-T1
m. flexor flexor pollicis pollicis brevis O: I:
retinaculum flexorum, os capitatum, os trapezoideum, os trapezium proximale falanx duim
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
47
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm neutraal of een beetje gesupineerd, pols neutraal, duim neutraal of rustend op metacarpaal II. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpaal metacarpaal I. I. Test: flexie van het MCP gewricht van de duim zonder flexie van het IP gewricht. Weerstand: tegen de palmaire zijde van de proximale falanx in extensierichting. Opmerkingen: In de duimmuis kan het spierbuikje van de m. flexor pollicis brevis ulnair naast de pees van de m. flexor pollicis longus gepalpeerd worden. De lange duimflexor kan enkel compenseren als het IP gewricht flecteert, dus laat zeker geen flexie toe in het distale gewricht.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Breng je duim over je handpalm. Houd de duim in contact met je handpalm. Buig het eindgewrichtje van je duim niet. Houd de duim zo. Laat me hem niet naar achteren trekken. 3 Breng je duim duim over over je handpalm. Houd de duim in contact contact met je handpalm. Buig het eindgewrichtje van je duim niet. 2 Probeer je duim over je handpalm te brengen zonder het eindgewrichtje van je duim te buigen.
m. flexor flexor pollicis pollicis longus longus O: I:
caput humerale: epicondylus medialis caput radiale: radius, facies anterior distale falanx van de duim
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
44
Opleiding Kinesitherapie
Academiejaar 2008-2009: semester 1 _____________________________________ __________________ _________________________________ ______________ _____________________ _________
Uitgangshouding: zit of ruglig. Fixatie: terwijl de onderzoeker het os metacarpale I en de proximale falanx van de duim in extensie stabiliseert, rust de hand op de tafel. De hand mag ook op zijn ulnaire zijde liggen met de pols in lichte dorsiflexie en de onderzoeker stabiliseert de proximale falanx van de duim in extensie. Test: flexie van de distale falanx van de duim. Weerstand: tegen de palmaire zijde van de distale falanx in de richting van extensie. Opmerkingen: Laat niet toe dat de distale falanx wordt gestrekt (extensie – (extensie – hyperextens hyperextensie) ie) in het begin van de test. Als de distale falanx gestrekt wordt en dan ontspant, zou de onderzoeker kunnen denken dat er een actieve flexie gebeurde.
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Buig het einde van je duim. duim. Hou hem zo. Laat Laat me hem hem niet strekken. Buig het einde van je duim. Probeer het einde van je duim te buigen.
MP & IP extensie duim MP extensie m. extensor pollicis brevis IP extensie m. extensor pollicis longus
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
45
ROM MP extensie: van 50° naar 0° IP extensie: van 80° naar 0°
zenuwwortelniveau m. extensor pollicis brevis m. extensor pollicis longus
C6-8 C6-7
m. extensor extensor pollicis pollicis brevis brevis O: I:
radius, facies posterior proximale falanx duim
Uitgangshouding: zit of ruglig, de voorarm in middenpositie en de pols neutraal. CMC en IP-gewricht van de duim zijn ontspannen en in lichte flexie. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpaal I, enkel beweging in het MCP-gewricht is mogelijk. Test: extensie van het MCP-gewricht van de duim, terwijl het IP-gewricht lichtjes gebogen blijft. Weerstand: tegen de dorsale zijde van de proximale falanx, in de richting van flexie. Opmerkingen: De m. extensor pollicis brevis is i s een veranderlijke spier, die zich dikwijls vermengt met de m. extensor pollicis longus. Het is mogelijk dat de brevis niet van de longus is te onderscheiden door klinische testen en de test voor de longus heeft de overhand. De pees van de m. extensor pollicis brevis is voelbaar aan de basis van metacarpaal metacarpaal I, waar hij ligt tussen de pezen van de m. abductor pollicis longus en de m. extensor pollicis longus. Als er een extensie is van het IP gewricht van de duim en een CMC adductie, als men het MP gewricht strekt, dan is de m. extensor pollicis longus aan het compenseren.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Breng je duim omhoog, zodat deze naar het plafond plafond wijst, beweeg het eindgewrichtje niet. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen. 3 Breng je duim omhoog, zodat deze naar het plafond wijst, beweeg het eindgewrichtje niet. 2 Probeer je duim te strekken.
L. Daenen 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
46
HOGESCHOOL ANTWERPEN
Opleiding Kinesithera pie
Departement Gezondheidszorg
Academiejaar 2008-2009: semester 1
_____________________________________ __________________ ________________________________________ _____________________ ______________________ ___________ ___________ _ _
m. extensor extensor pollicis pollicis longus longus O: I:
ulna, facies posterior distale falanx duim
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in middenpositie steunend op de tafel op de ulnaire zijde van de hand. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand, pols is neutraal en fixeert os metacarpale I en de proximale falanx. Test: extensie van het IP-gewricht van de duim. Weerstand: tegen de dorsale zijde van de distale falanx van de duim, in de richting van flexie. Opmerkingen: De pees van de m. extensor pollicis longus is palpabel aan de ulnaire zijde van de anatomische snuifdoos of op het dorsale oppervlak van de proximale falanx. De spieren van de duimmuis (m. abductor pollicis brevis, m. flexor pollicis brevis en de m. adductor pollicis) kunnen het IP-gewricht strekken door het CMC gewricht te flecteren. Verdere activiteit van de m. extensor pollicis longus zal het MP-gewricht en de CMC-gewrichten strekken. Een snelle manier om de functionele status van de lange duimstrekker te testen, is de distale falanx te buigen en dan plots los te laten. Als deze distale falanx terugveert is het een bruikbare spier.
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Strek het einde einde van je duim. duim. Hou hem zo. Laat Laat me hem hem niet niet naar naar beneden duwen. Strek het einde van je duim. Probeer het einde van je duim te strekken.
Anatomische snuifdoos – anatomical snuffbox – tabatière anatomique 1 m. extensor pollicis longus 2 m. extensor pollicis brevis 3 m. abductor pollicis longus l ongus
G. Peeters
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
47
HOGESCHOOL ANTWERPEN
Opleiding Kinesithera pie
Departement Gezondheidszorg
Academiejaar 2008-2009: semester 1
_____________________________________ __________________ ________________________________________ _____________________ ______________________ ___________ ___________ _ _
Abductie duim m. abductor pollicis brevis m. abductor pollicis longus Andere: m. palmaris longus ROM Van 0° naar 70°
zenuwwortelniveau m. abductor pollicis brevis C8-T1 m. abductor pollicis longus C6-7
ABDUCTIE DUIM = DUIM WEGBRENGEN VAN DE HANDPALM IN HET VLAK DAT LOODRECHT STAAT OP HET VLAK DAT DOOR DE HANDPALM LOOPT.
m. abductor abductor pollicis pollicis brevis brevis O: I:
retinaculum flexorum, ossa trapezium en scaphoideum proximale falanx duim
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in lichte supinatie, pols neutraal, duim ontspannen in adductie, ulnaire zijde van het dorsum van de hand rust op de tafel. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de metacarpalen door zijn hand over de handpalm te plaatsen. Test: abductie van van falanx I. Weerstand: tegen het radiale gedeelte van de proximale proxi male falanx van de duim in de richting van adductie. Opmerkingen: Als er weerstand wordt gegeven kan de huid van de duimmuis plooien (rimpelen) en de pees van de m. palmaris longus kan duidelijk waargenomen worden. De spierbuik van de m. abductor pollicis brevis is voelbaar in het midden van de duimmuis, mediaal van de m. opponens pollicis.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Hef je duim recht recht naar boven naar het plafond. plafond. Houd hem zo. Laat Laat me hem niet naar beneden duwen. 3 Hef je duim recht naar boven naar het plafond. 2 Probeer je duim naar boven naar het plafond te heffen.
G. Peeters
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
48
HOGESCHOOL ANTWERPEN
Opleiding Kinesithera pie
Departement Gezondheidszorg
Academiejaar 2008-2009: semester 1
_____________________________________ __________________ ________________________________________ _____________________ ______________________ ___________ ___________ _ _
m. abductor abductor pollicis pollicis longus longus O: I:
ulna en radius, facies posterior basis van MCP I + os trapezium
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in lichte supinatie, pols neutraal, duim ontspannen in adductie, ulnaire zijde van het dorsum van de hand rust op de tafel. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpalen van de 4 vingers en de pols. Test: abductie van os metacarpale I (falanx I). Weerstand: tegen het distale en radiale gedeelte van os metacarpale I in de richting van adductie. Opmerkingen: De pees van de m. abductor pollicis longus is voelbaar aan de basis van metacarpaal I radiaal van de m. extensor pollicis brevis. Het is de meest radiale pees van de pols. Wanneer de duim naar radiaal beweegt i.p.v. wegbewegen boven van de handpalm, dan is de m. extensor pollicis brevis aan het compenseren.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Hef je duim recht recht naar boven naar het plafond. plafond. Houd hem zo. Laat Laat me hem niet naar beneden duwen. 3 Hef je duim recht naar boven naar het plafond. 2 Probeer je duim naar boven naar het plafond te heffen.
Duim adductie m. adductor pollicis Andere: m. interossei dorsales I ROM Van 70° naar 0°
zenuwwortelniveau m. adductor pollicis C8-T1
m. adductor adductor pollicis pollicis O: I:
caput obliquum: os capitatum (hamatum) caput transversum: palmair op os MCP III proximale falanx duim
Uitgangshouding: zit, voorarm in pronatie, pols neutraal en duim is ontspannen en hangt neerwaarts van de tafel in abductie (zie bovenste tekening). Fixatie: stabiliseer de metacarpalen van de 4 vingers door de hand van de patiënt langs dorsale zijde te fixeren. Test: adductie van de duim naar de handpalm toe.
G. Peeters
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
49
HOGESCHOOL ANTWERPEN
Opleiding Kinesithera pie
Departement Gezondheidszorg
Academiejaar 2008-2009: semester 1
_____________________________________ __________________ ________________________________________ _____________________ ______________________ ___________ ___________ _ _
Weerstand: tegen de ulnaire kant van de proximale falanx van de duim in de richting van abductie. Opmerkingen: Een test die vaak wordt gedaan om de kracht van de m. adductor pollicis te onderzoeken is het vasthouden van een stuk papier tussen duim en os metacarpaal II. Door het weefsel tussen duim en wijsvinger van de patiënt met duim en wijsvinger vast te nemen kan men de m. adductor pollicis aan palmaire zijde voelen. De m. adductor pollicis ligt tussen de m. interossei dorsales I en os metacarpaal I. Deze spier is moeilijk te palperen. De flexorspieren van de duim trekken de duim over de handpalm. Deze spieren zouden inactief moeten blijven tijdens de adductietest. De m. extensor pollicis longus kan de m. adductor pollicis compenseren, maar dan zal het CMC gewricht in extensie gaan.
graad 5-4 3 2
Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden Breng je duim naar je wijsvinger. Houd Houd hem hem zo. Laat me hem hem niet naar beneden beneden duwen. Breng je duim naar je wijsvinger. Probeer je duim naar je wijsvinger te brengen.
Oppositie (duim naar pink) m. opponens pollicis m. opponens digiti minimi Andere: m. abductor pollicis brevis ROM Duimmuis naar pinkmuis
zenuwwortelniveau m. opponens pollicis m. opponens digiti minimi
C8-T1 C8-T1
m. opponens pollicis O: retinaculum flexorum, os trapezium I: radiale rand van os MCP I
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in supinatie, pols neutraal en duim in adductie. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand op de tafel. Test: flexie, abductie en lichte endorotatie van het os metacarpale I zodat de distale falanx van de duim naar de distale falanx van de pink gaat. Niet met duimtop naar pinktop wijzen, wel met duimmuis proberen pinkmuis te raken. Weerstand: tegen het os metacarpale I in de richting van exorotatie, extensie en adductie.
m. opponens opponens digiti digiti minimi O: I:
G. Peeters
retinaculum flexorum, hamulus van os hamatum os MCP V
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
50
HOGESCHOOL ANTWERPEN
Departement Gezondheidszorg
Opleiding Kinesithera pie
Academiejaar 2008-2009: semester 1
_____________________________________ __________________ ________________________________________ _____________________ ______________________ ___________ ___________ _ _
Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in supinatie, pols neutraal en duim in adductie. Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand op de tafel. Test: flexie, abductie en lichte endorotatie van het os metacarpale V zodat de distale falanx van de pink naar de distale falanx van de duim gaat. Niet met pinktop naar duimtop wijzen, wel met pinkmuis proberen duimmuis te raken. Weerstand: tegen het palmaire oppervlak van os metacarpaal metacarpaal V in de richting van exorotatie. Opmerkingen: Een oppositiebeweging oppositiebeweging is een combinatie van abductie, flexie en endorotatie van de duim. M. opponens pollicis en m. opponens digiti minimi worden niet samen getest en zouden apart gegradeerd moeten worden. De m. opponens pollicis is aan de radiale zijde van os metacarpaal I voelbaar. Hij ligt lateraal naast de m. abductor pollicis brevis. De m. opponens digiti minimi is voelbaar aan de radiale zijde van os metacarpaal metacarpaal V. De m. flexor pollicis brevis en longus kunnen de duim over de handpalm trekken naar de pink, maar dan zal het contact enkel tussen duimtop en pinktop gebeuren en niet tussen duimmuis en pinkmuis. De m. abductor pollicis brevis kan compenseren compenseren maar dan is de draaicomponent van de oppositie niet aanwezig.
graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden 5-4 Breng je duim naar je pink en tracht met met de duimmuis de pinkmuis te raken, terwijl je de letter ‗o‘ vormt met je duim en je pink. Houden zo. Laat me je duimmuis (pinkmuis) niet naar beneden en buiten duwen. d uwen. 3 Breng je duim duim naar naar je pink en tracht met de duimmuis de pinkmuis te raken, terwijl je de letter ‗o‘ vormt met je duim en je pink. 2 Probeer je duim naar je pink te brengen.
BIBLIOGRAFIE PRAKTIJK MST 1. 2. 3.
4. 5.
G. Peeters
HISLOP, H.J., MONTGOMERY, J., Daniels J., Daniels and Worthingham’s muscle testing – Techniques of manual examination, 6th edition, WB Saunders Company, 1995 KAHLE, W., LEONHARDT, H., PLATZER, W., Sesam - Atlas van de anatomie – Deel 1 Bewegingsapparaat , 13e druk, Bosch & Keuning, Baarn, 1993, ISBN 90-246-6916-2 KENDALL, F.P., KENDALL MCCREARY, E., GEISE PROVANCE, P., MCINTYRE RODGERS, de M., ROMANI, W.A., Spieren – Tests en functies, 4 herziene druk, Bohn, Scheltema & Holkema, Utrecht, 2008, ISBN 9789031351039 MINK, A.J.F., TER VEER, H.J., VORSELAARS, J.A.C. TH, Extremiteiten, Bohn, Scheltema & Holkema, Utrecht, 1990, ISBN 90-313-1019-0 PUTZ, R., PABST, R., Sobotta - atlas van de menselijke anatomie, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten Diegem, 1994, ISBN 90-313-1732-2
1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK Manuele spiertesting: praktische uitwerking
51
View more...
Comments
