Magnetismo

 

ÅEÍ Í  MAE\O EAKBÉZIMO8 ÅE

AVNA]

=; F =  =0 0 MOE\FZÈBMIA]8

6 f7

 

@ADINIJAJF]8

1;, 4< f 41

1. O EAKBFZI]EO JO] ÅEÍ] O fgfito eakbétimo jos åeís sfeprf jfspfrtou a muriosijajf jos gåsimos, rfsuntabjo fe jivfrsas tfbtativas jf fxpnimá-no. M`fkou-sf a pfbsar até ba fxistèbmia jf ue gnuijo ibvisåvfn quf sairia jo åeí f atrairia os odhftos jf gfrro. Bo ibåmio jo sémuno PIP, ankubs fxpfriefbtos mobsfkuirae jfeobstrar quf o eakbftiseo fstava rfnamiobajo moe a marka fnétrima. Bo fbtabto, bío sf tratava jf uea siepnfs atraëío fnftrostátima fbtrf juas markas opostas, moeo sfrá abanisajo a sfkuir sfkuir.. A fxpnimaëío jo eakbftiseo tfe mfrto krau jf moepnfxijajf. A pribmåpio, pojf-sf agirear quf o eakbftiseo é uea mobsfquèbmia jo eoviefbto jf fnétrobs bo ibtfrior jos åeís. Fe rfsueo8   markas fnétrimas fe rfpouso projuzfe soefbtf o fgfito fnétrimo jf atraëío ou jf rfpunsío3

§

  markas fnétrimas fe eoviefbto projuzfe o fgfito eakbétimo f taedée o fgfito fnétrimo.

§

Até o ibåmio jo sémuno PIP, a fnftrimijajf f o eakbftiseo frae fstujajos fe jismipnibas jistibtas. Fbtrftabto, moe a jfsmodfrta jf quf o eakbftiseo fstá rfnamiobajo moe a marka fnétrima, fstadfnfmfu-sf ue bovo maepo jf fstujo jfboeibajo Fnftroeakbftiseo ou Fnftrojibäeima Fnftrojibäeima..

Bo fxfepno, sfrá utinizaja uea akun`a eakbétima, nivrf para kirar `orizobtanefbtf, f ue åeí fe gorea jf darra. O pono bortf jo åeí é ibjimajo pfna mor vfrefn`a. As gikuras a sfkuir inustrae o fxpfriefbto fxpfriefbto..

4. \TO\TIFJAJF] JO] ÅEÍ] A priefira proprifjajf jos åeís é a mapamijajf jf atrair gfrro f bío atrair outros eftais. A sfkubja proprifjajf é a mapamijajf jf trabseitir ao gfrro fssf „pojfr― jf atraëío eakbétima. Ba fikura a sfkuir, pojf-sf odsfrvar ue fxpfriefbto8 o mnipf quf fstá fe mobtato moe o åeí taedée passa a atrair ue sfkubjo mnipf. Bfssf maso, afirea-sf quf o priefiro mnipf fima eakbftizajo.

QVABJO O \ONO BOTZF JO ÅEÍ É A\TOPIEAJO  JO \ONO  BOTZF JA AKVN@A, ZAEDÉE OMOTTF TF\VN]ÍO.

A tfrmfira proprifjajf jos åeís é a atraëío ou rfpunsío fbtrf ponos8   ponos jf efseo boef sf rfpfnfe3 §

  ponos jf boefs jigfrfbtfs sf atrafe.

§

QVABJO O \ONO ]VN JO ÅEÍ É A\TOPIEAJO JO  \ONO ]VN JA AKVN@A, OMOTTF TF\VN]ÍO.

1==

 

4.1. Ankubs goreatos f ankueas eobtakfbs jf åeís Os åeís pojfe tfr jivfrsos goreatos, moeo eostrajo ba gikura8 darra rftabkunar, darra minåbjrima, pastin`a, näeiba bo goreato jf ue nosabko, quf é usaja moeo akun`a eakbétima jas døssonas, fe gorea jf V, ftm.

QVABJO O \ONO BOTZF JO ÅEÍ É A\TOPIEAJO  JO  \ONO ]VN JA AKVN@A, OMOTTF AZTAËÍO.

Fxistf aibja ueajfoutra odsfrvaja bostrabsvfråeís, a ibsfparadinijajf sfusproprifjajf ponos. Quabjo sf jivijf sanefbtf ue åeí ba tfbtativa jf sfparar o pono bortf jo pono sun, anko surprffbjfbtf amobtfmf8 fe vfz jf sf odtfr ue pono fe maja partf, odtée-sf jois åeís efborfs, isto é, maja partf passa a aprfsfbtar ue pono bortf f ue pono sun.

ANKVB] GOTEAZO] JF ÅEÍ]

Moeo goi visto, tojo åeí possui jois ponos, sfbjo possåvfn moedibá-nos para sf odtfr ue åeí moe quatro ponos pon os ou eais. Ja efseo eojo, ja jivisío jf maja åeí sf kfra jois bovos åeís. Fssa proprifjajf nfvou os gåsimos a fnadorarfe uea tforia euito ibtfrfssabtf8 ue åeí é mobstituåjo por uea krabjf quabtijajf jf åeís eimrosmýpimos, moeo ba gikura.

pono bortf jo ieí

pono sun jo ieí

ANKVB] GOTEAZO] JF ÅEÍ]

AE\O EAKBÉZIMO JF VE ÅEÍ =. M Goi visto bo fstujo jf Fnftrostátima quf uea marka fnétrima mria ue maepo fnétrimo fe torbo jf si. Jf eabfira sfefn`abtf, agirea-sf quf ue åeí mria fe torbo jf si ue maepo eakbétimo. eakbétimo. Assie moeo o maepo fnétrimo, o maepo eakbétimo taedée é uea krabjfza vftorian, pois possui jirfëío, sfbtijo f ibtfbsijajf. A sfkuir, sfrío jftfreibajos sua jirfëío, jirfëí o, sfbtijo f eýjuno.

euntieåjia8 våjfo GOBZF8 YOVZVDF

\roprifjajfs jos åeís f Maepo eakbétimo

1=:

=.1. Jirfëío f sfbtijo jo maepo eakbétimo \ara jftfreibar a jirfëíosfrá f ousaja sfbtijouea jo maepo fe ue pobto quanqufr, døssona.eakbétimo A akun`a eakbétima ja døssona ibjimará a jirfëío jo maepo, f o pono bortf ja akun`a ibjimará o sfbtijo jo maepo.

 

___

‸

O såedono D  sfrá___usajo para rfprfsfbtar o maepo eakbétimo, f o vftor D  sfrá usajo para rfprfsfbtar a jirfëío f o sfbtijo bue pobto. A inustraëío a sfkuir jfsmrfvf fssf promfjiefbto8  

‸

 

Fssas nib`as jfvfe aibja sfr orifbtajas, usabjo-sf,___para isso, o sfbtijo gorbfmijo pfna døssona3 assie, o vftor D  f a nib`a tfrío o efseo sfbtijo. ‸

VEA \FQVFBA DØ]]ONA É MONOMAJA FE VE \OBZO JO MAE\O EAKBÉZIMO .

___

‸

\ara vfrigimar a fxistèbmia f a mobgikuraëío jos maepos eakbétimos, pojf-sf taedée gazfr ue fxpfriefbto dfe siepnfs utinizabjo ue åeí f niean`a jf gfrro (pfqufbas nasmas jf gfrro). Moeo o gfrro é ue eatfrian gfrroeakbétimo, sfus jiponos sf anib`ae ba prfsfbëa jf ue åeí3 assie, a niean`a passa a sf moeportar taedée moeo ue åeí fbquabto fstivfr ba prfsfbëa jo maepo. Vea vfz quf a niean`a jf gfrro é euito nfvf, fna sf ahusta ba jirfëío jo maepo jo åeí f „jfsfb`a― sua jistriduiëío fe torbo jfnf.

A DØ]]ONA É FBZÍO TFZITAJA F JF]FB@A-]F O WFZOT  D   IBJIMABJO A JITFËÍO F O ]FBZIJO JO MAE\O EAKBÉZIMO.  

\or efio jfssf promfjiefbto, pojf-sf jftfreibar a jirfëío f o sfbtijo jo maepo eakbétimo fe torbo jf ue åeí fe gorea jf darra. \ara isso, jfvf-sf monomar uea pfqufba døssona fe jivfrsos pobtos fe torbo jo åeí f, assie, eapfar o sfu maepo eakbétimo. Fe maja pobto, o vftor ___ D   morrfspobjfbtf jfvf sfr jfsfb`ajo. A gikura a sfkuir eostra o rfsuntajo odtijo. ‸

 

O maepo eakbétimo jf ue åeí fe gorea jf V é ue maso ieportabtf. os joisjf ponos jfssf tipo jfou åeí sf fstadfnfmf ue maepoFbtrf eakbétimo nib`as rftinåbfas, sfha, trata-sf jf ue maepo eakbétimo ubigoref. Fbtrftabto, ba rfkiío fxtfrba prýxiea aos ponos as nib`as sf murvae.

A gikura eostra quf o sfbtijo jo maepo eakbétimo jf ue åeí é tan quf, fe maja pobto, sf agasta jo pono bortf f sf aproxiea jo pono sun. Assie moeo goi gfito para o maepo fnétrimo, o maepo eakbétimo rfprfsfbtajo jf nib`as gorëa. Bfssf maso,sfrá a nib`a jfvfrá tfrpor ueefio traëajo tan quf,jffe ___ maja ue jf sfus pobtos, fna sfrá tabkfbtf a ue vftor D .  Odsfrvf a gikura. ‸

1=6

 

=.4. Åeís pfreabfbtfs f tfeporários Fxistfe jois tipos jf åeís8 os pfreabfbtfs f os tfeporários. Ve åeí pfreabfbtf é aqufnf quf pfreabfmf eakbftizajo efseo jfpois jf tfr sijo rfeovijo o maepo eakbétimo rfspobsávfn por sua ieabtaëío. Os åeís tfeporários, por sua vfz, pfreabfmfe eakbftizajos soefbtf ba prfsfbëa jf outro maepo eakbétimo.

Fssf krabjf åeí `ipotétimo bío tfe os ponos moibmijibjo rikorosaefbtf moe os ponos ja Zfrra. O fixo jfssf åeí é ibmnibajo fe rfnaëío ao fixo jf rotaëío jo pnabfta fe aproxieajaefbtf 11¸. O maepo eakbétimo ja Zfrra jfvf-sf ao eoviefbto jf markas fnétrimas fe sfu bømnfo. fixo jf rotaëío ja Zfrra  sun eakbétimo 

Bortf kfokráfimo  11¸ 

Fe kfran, os åeís pfreabfbtfs sío mobgfmmiobajos moe aëo tfepfrajo fe taeab`os f goreas jivfrsas. \ara odtfr fssf tipo jf aëo, jurabtf o promfsso jf prfparo fnf é rfsgriajo rapijaefbtf, f, assie, ajquirf jurfza f rfsistèbmia efmäbima, anée ja ieabtaëío pfreabfbtf. Os åeís tfeporários, moeo o m`aeajo gfrro jomf, sío odtijos moe gfrro puro aqufmijo f fsgriajo nfbtaefbtf. \or fxfepno, os angibftfs, quabjo sudeftijos ì aëío jf ue maepo eakbétimo, mobsfkufe atrair outros angibftfs. Tftirabjo-sf a prfsfbëa jo åeí quf orikibou o maepo eakbétimo fxtfrbo, fnfs pfrjfe sua ieabtaëío f bío sf moeportae eais moeo ue åeí.

:. O MAE\O EAKBÉZIMO JA ZFTTA Moeo goi visto, ue åeí suspfbso sf orifbta aproxieajaefbtf ba jirfëío bortf-sun. A orifbtaëío ajquirija pfna akun`a jf uea døssona ibjima o pono bortf ja Zfrra. Zfrra. Assie, o pnabfta taedée projuz ue maepo eakbétimo, moeo sf gossf ue krabjf åeí. Moeo o pono bortf ja akun`a ja døssona apobta para o bortf kfokrágimo, o „åeí― projuzijo pfna Zfrra tfe o pono sun eakbétimo bo bortf kfokrágimo. Jo efseo eojo, o pono sun ja akun`a ja døssona apobta para o pono sun kfokrágimo3 assie, bfssf pono, nomaniza-sf o pono bortf eakbétimo.

]un kfokráfimo 

bortf eakbétimo 

6. MAE\O EAKBÉZIMO MTIAJO  \OT MOTTFBZF FNÉZTIMA FE  MOBJVZOTF] TFZINÅBFO] Bo ibåmio jo sémuno PIP, o jibaearquès @abs M`ristiab Ofrstfj (1;;;-1061) pfrmfdfu uea muriosa rfnaëío fbtrf o eakbftiseo f a fnftrimijajf, quf até fbtío frae tratajos moeo odhftos jistibtos. Vea døssona, quabjo posimiobaja prýxiea a ue gio mobjutor, sogria a aëío jf ankue maepo eakbétimo quabjo `avia morrfbtf passabjo pfno gio. As fstruturas jo eakbftiseo f ja fnftrimijajf gorae eojigimajas jfpois jfssa odsfrvaëío, pois as markas fnétrimas fe eoviefbto fstavae kfrabjo maepos eakbétimos, anée jos maepos fnétrimos. Eais tarjf, fssfs jois maepos gorae ubigimajos, goreabjo, assie, o fnftroeakbftiseo. O sfbtijo jo maepo eakbétimo kfrajo por ue gio rftinåbfo atravfssajo por uea morrfbtf fnétrima pojf sfr jftfreibajo gaminefbtf. As nib`as jf gorëas gor ëas kfrajas sío mirmunarfs, mirmun arfs, mfbtrajas bo gio. A jftfreibaëío jo sfbtijo é jaja pfna rfkra ja eío jirfita.. \ara apnimá-na, odsfrvf as ibstruëöfs amoepab`abjo rfita a gikura8

euntieåjia8 våjfo GOBZF8 YOVZVDF

Eakbftiseo f Fnftroeakbftiseo

1=7

 

  Ieakibf sua eío jirfita sfkurabjo o mobjutor, fbvonvfbjo-o moe os jfjos f moe o ponfkar apobtajo bo sfbtijo mobvfbmiobajo ja morrfbtf.

§

  O sfbtijo jas nib`as jf gorëa é jajo pfna ibjimaëío jos jfjos quf fbvonvfe o mobjutor mobjutor..

§

rfprfsfbtaja por uea sfta quf sf orifbta ba efsea jirfëío f bo efseo sfbtijo jo vftor maepo eakbétimo assomiajo ao pobto fe quf fna goi monomaja, assibanf a antfrbativa quf ibjima, morrfta f rfspfmtivaefbtf, as mobgikuraëöfs jas akun`as jas døssonas 1, 4, = f : ba situaëío jfsmrita.

  \or gie, o maepo eakbétimo sfeprf é tabkfbtf ì nib`a jf gorëa.

a)   a)

§

d)   d) m)   m)

j)   j)

f)   f)

]F O ]FBZIJO JA MOTTFBZF BO GIO GOT \ATA MIEA, A] NIB@A] JF  GOTËA F]ZATÍO OTIFBZAJA] BO ]FBZIJO ABZI-@OTÁTIO.

Tfsonuëío8 As akun`as jas døssonas orifbtae-sf tabkfbmiabjo as nib`as jf gorëa quf, por mobvfbëío, fstío orifbtajas jo bortf para o sun, mobgoref eostrajo ba gikura.

]F O ]FBZIJO MOTTFBZF BO GIO GOT \ATA DAIPO, A] NIB@A]  JF GOTËA F]ZATÍO OTIFBZAJA]  BO ]FBZIJO @OTÁTIO.

 Apnimaëío jo mobtføjo 1. (Vbfsp) Ve åeí fe gorea jf darra, moe sfus ponos bortf f sun, é monomajo sod uea supfrgåmif modfrta moe partåmunas jf niean`a jf gfrro, gazfbjo moe quf fnas sf anib`fe sfkubjo sfu maepo eakbétimo. ]f quatro pfqufbas døssonas, 1, 4, = f :, gorfe monomajas fe rfpouso bas posiëöfs ibjimajas ba gikura, bo efseo pnabo quf mobtée a niean`a, suas akun`as eakbétimas orifbtae-sf sfkubjo as nib`as jo maepo eakbétimo mriajo pfno åeí.

Antfrbativa M

4. (IG]\) Jispöf-sf jf très åeís fe goreato jf darra, mobgoref eostra a gikura a sfkuir8

]adf-sf quf o pono A atrai o pono M  f  f rfpfnf o pono F . ]f o pono G  é  é sun, pojf-sf jizfr quf8 a) A é pono sun f D  pono a)   pono sun. d)  A é pono sun f M  é d)  é pono bortf. m)  D  é m)  é pono bortf f J  é  é pono bortf. j)  A é pono bortf f M  é j)  é pono sun. f) A é pono bortf f F  é  é pono sun.

Jfsmobsijfrabjo o maepo eakbétimo tfrrfstrf f mobsijfrabjo quf a akun`a eakbétima jf maja døssona sfha

Tfsonuëío8 ]adf-sf quf as gorëas eakbétimas fbtrf ponos jf8   efseo boef sío jf rfpunsío3

§

1=;

 

  boefs mobtrários sío jf atraëío.

§

Assie8 ]f G é pono sun, F sun, F é  é pono bortf. A rfpfnf F ↔ A é pono bortf3 A atrai M ↔ M é pono sun. Antfrbativa J

moe quf sfhae feitijas rajiaëöfs quf euitas vfzfs tragfkae fe jirfëío ì Zfrra. A ibtfraëío fbtrf fssa rajiaëío f o maepo eakbétimo tfrrfstrf gaz moe quf `aha uea „jfgoreaëío― bo eojfno dásimo (maepo eakbétimo kfrajo por ue ieí) jo maepo eakbétimo jo pnabfta Zfrra. Fssa ibtfraëío gorea o quf é m`aeajo jf eakbftosgfra. Antfrbativa A

=. =.    (GKW)jaJfsjf tfepos rfeotos, euito fspfmunou amfrma orikfe f, pribmipanefbtf, jassfmaramtfråstimas jo maepo eakbétimo tfrrfstrf. Tfmfbtfs pfsquisas, usabjo sobjas fspamiais, jfeobstrae quf o maepo eakbétimo tfrrfstrf8 a)  nieita-sf a uea rfkiío jf sfu fbtorbo m`aeaja a)  eakbftosgfra, gortfefbtf ibgnufbmiaja pfno ]on3 d)   nieita-sf a uea rfkiío jf sfu fbtorbo m`aeaja d) eakbftosgfra, gortfefbtf ibgnufbmiaja pfna Nua3 m) é m)  é mobstabtf ao nobko jf toja a supfrgåmif jo pnabfta, sogrfbjo gortf ibgnuèbmia jas earés3 j) é mobstabtf ao nobko jf toja a supfrgåmif jo pnabfta, eas varia moe o ibvfrso jo quajrajo ja jistäbmia ao sfu mfbtro. f) é f)  é projuzijo pfna mrosta tfrrfstrf a uea progubjijajf jf 6 a =< ce f é gortfefbtf ibgnufbmiajo pfna tfepfratura rfibabtf ba ateosgfra.

Tfsonuëío8 O pnabfta Zfrra moeporta-sf moeo ue krabjf åeí, kfrabjo fe sfu fbtorbo ue maepo eakbétimo. Mobtujo, bío é soefbtf jisso quf jfpfbjf o goreato f ibtfbsijajf jfssf maepo. O ]on, jfvijo ìs ibtfraëöfs fxistfbtfs fe suas partåmunas (gusío fbtrf partåmunas jf `ijrokèbio f `énio), gaz

1=0

euntieåjia8 sitfs www.sofisima.moe.dr/mobtfujos/Fnftroeakwww.sofisima.moe.dr /mobtfujos/Fnftroeakbftiseo/MaepoEakbftimo/ieasfeakbftos. p`p www.ibgofsmona.moe/fisima/iea/ www.ibgofsmona.moe /fisima/iea/ eubjofjumamao.don.uon.moe.dr/fisima/maeeubjofjumamao.don.uon.moe.dr /fisima/maepo-eakbftimo.`te www.sofisima.moe.dr/mobtfujos/Fnftroeakwww.sofisima.moe.dr /mobtfujos/Fnftroeakbftiseo/MaepoEakbftimo/maepo.p`p

 

JIAKTAEA JF IJFIA]

 

ÅEÍ]

EAKBFZIZA

AZTAFE AZ TAFE GFTTO

ZTAB]EIZFE \OJFT JF AZTAËÍO AO GFTTO

TF\FNFE \ONO] IKVAI]

AZTAFE \ONO] JIGFTFBZF] JIG FTFBZF]

IB]F\ATADINIJAJF JO] \ONO] EAKBÉZIMO]

MAE\O EAKBÉZIMO NIB@A] JF MAE\O

]AFE JO BOTZF FBZTAE BO ]VN

\FTEABFBZF] OV ZFE\OTÁTIO] MAE\O EAKBÉZIMO ZFTTF]ZTF

BOTZF KFOKTÁGIMO

]VN EAKBÉZIMO

]VN KFOKTÁGIMO

BOTZF EAKBÉZIMO

FE GIO] TFZINÅBFO]

TFKTA JA EÍO JITFIZA

1=9

 

 MAE\O EAKBÉZIMO KFTAJO  \OT \O T VE VEA A MOTTFBZF

AVNA]

=9 F :  :< < MOE\FZÈBMIA]8

6 f7

 

@ADINIJAJF]8

1;, 4< f 41

1. MAE\O EAKBÉZIMO MTIAJO \OT MOTTFBZF  FNÉZTIMA FE MOBJVZOTF] TFZINÅBFO] Goi fstujajo abtfriorefbtf quf ue mobjutor rftinåbfo, quabjo pfrmorrijo por uea morrfbtf fnétrima, kfra ao sfu rfjor ue maepo eakbétimo mirmubgfrfbmian moe sfbtijo jajo pfna rfkra ja eío jirfita.

A sfkuir, sfrá abanisajo moeo é gfito o mánmuno ja ibtfbsijajf jfssf maepo eakbétimo. pobto gixo jo fspaëo fxtfrbo ao mobjutor para vanorfs jigfrfbtfs jf morrfbtf. Anée jisso, eabtfbjo a morrfbtf mobstabtf, fnf taedée efjiu o vanor jo maepo fe pobtos jigfrfbtfs jo fspaëo fe vonta jf uea sfëío jo mobjutor. Moeo rfsuntajo, jfsmodriu quf a ibtfbsijajf D  jo maepo eakbétimo é jirftaefbtf propormioban ì ibtfbsijajf i ja morrfbtf f ibvfrsaefbtf propormioban ì jistäbmia r8

euntieåjia8 våjfo GOBZF8 YOVZVDF

Maepo eakbétimo jf morrfbtfs fnétrimas

1.1. Ibtfbsijajf jo maepo eakbétimo

1:<

e D 5 ___   » _ri  4p

A mobstabtf e é jfboeibaja pfrefadinijajf eakbétima jo efio. A pfrefadinijajf eakbétima jo vámuo tfe vanor ikuan a 1