Lilla Weneda Opracowanie Lektury

 

 

SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Juliusz Słowacki Lilla Weneda

Spis treści _______________ _____ 2 1. Sprawdzian 1. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę?  Grupa  Grupa A  _____________________  _______________________________ 2. Sprawdzian 2. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę?  Grupa  Grupa B __________ B _____________________ _____________________ ________________ ______ 4 3. Scenariusz 3. Scenariusz lekcji Mit początków narodu polskiego  ____________________  ______________________________ __________________ ________ 6 4. Scenariusz 4. Scenariusz lekcji Romantyczne fascynacje mitologią i literaturą Północy __________ Północy  ____________________ __________ 10 5. Scenariusz 5. Scenariusz lekcji Wenedowie i Lechici, czyli dwoistość natury narodu polskiego  ___________  ______________ ___ 13 6. Scenariusz 6. Scenariusz lekcji Galeria postaci w „Lilli Wenedzie”  _____________________  _______________________________ _______________ _____ 19 7. Scenariusz lekcji Symboliczność lekcji Symboliczność i baśniowość „Lilli Wenedy”  ____________________  _____________________________ _________ 26 8. Scenariusz lekcji „Lilla lekcji „Lilla Weneda” jako głos w sprawie klęski powstania  __________  _____________________ ___________ 31 9. Projekt 9. Projekt edukacyjny Kroniki dramatyczne Słowackiego w konwencji fantasy _________ fantasy  _________________ ________ 36 10. Mapa 10.  Mapa myśli _________ myśli ____________________ ____________________ ____________________ _____________________ _____________________ _________________ ______ 39 11. Sprawdzian 11.  Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa wiesz Grupa A  __________  ____________________ _____________________ ________________ _____ 40 12. Sprawdzian 12.  Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa wiesz Grupa B _________ B ___________________ ____________________ __________________ ________ 45 13. Bibliografa 13.  Bibliografa  ____________________  _______________________________ _____________________ ____________________ _____________________ ________________ _____ 50

Wszystkie cytaty z Lilli Wenedy według wydania: Juliusz Słowacki, Lilla Weneda, Weneda, [w:] tegoż, Pisma  Juliusza Słowackiego, Słowackiego, t. 3, Lwów 1880. Materiały przygotowały Małgorzata Olszowska, Olszowska, Magdalena Szumera

www.dlanauczyciela.pl © Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

 

SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę?

Grupa A

1. Wyjaśnij tytuł dramatu. [0–1]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

2. Gdzie rozgrywają się

opisywane wydarzenia? wydarzenia? [0–1]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________ _________ 3. Kim jest

Ślaz? Przedstaw bohatera oraz wyjaśnij, jaką odgrywa rolę w utworze. [0–2]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

4. Przyporządkuj rekwizyty do osób. [0–1]

topór 

Gwinona

harfa zbroja

Roza Weneda Ślaz

czaszki

Derwid Lelum i Polelum

5. W

dramacie wiele postaci zostało zbudowanych na zasadzie symetrii. Dobierz podanych

 bohaterów w pary. pary. [0–1] Gwinona, Lelum, Derwid , Lilla Weneda, Lech, Polelum

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  6. Podaj trzy cechy Rozy Wenedy. [0–1]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  7. Wymień trzy cechy teatru

greckiego, obecne w dramacie Lilla Weneda. [0–2]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  8. Jaką funkcję w zakończeniu utworu pełni ukazanie się Bogurodzicy? [0–1]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Klucz odpowiedzi 1. np. 1. np. Pierwszoplanową bohaterką utworu jest Lilla Weneda. Jej niewinna ofara dopełnia tragedię Wenedów. 2. w 2. w okolicach jeziora Gopło 3. np. 3. np. Ślaz jest sługą św. Gwalberta, który ucieka od swojego pana i próbuje działać na własną rękę, lawirując pomiędzy Wenedami a Lechitami, czym przyczynia się do rozwoju tragicznych wydarzeń. Ślaz odgrywa rolę błazna, dystansuje się do obu stron koniktu i stara dbać przede wszystkim o własny interes, co okazuje się niemożliwe. 4. topór – Lelum i Polelum, hara – Derwid, zbroja – Ślaz, czaszki – Roza Weneda, Gwinona 5. Lelum 5. Lelum i Polelum, Derwid i Lech, Lilla Weneda i Gwinona 6. np. 6. np. mroczna, przerażająca, okrutna, żądna zemsty, bezwzględna, zdecydowana, twarda 7. np. 7. np. klasyczny podział na 5 aktów; atum wiszące nad bohaterami; komentarze chóru dwunastu harfarzy; podniosły styl; konstrukcja postaci: wieszczka Roza jako wcielenie antycznej Kasandry, oślepiony Derwid – odwołanie do tragicznego losu Edypa, Lilla Weneda jako kochająca córka Antygona, która oddaje życie w imię wierności zasadom 8. np. 8. np. Wskazuje na przyszłe losy narodu, dla którego chrześcijaństwo będzie stanowić undament bytu. Zapowiada przyszłe wydarzenia. Kończy epokę pogaństwa. Nawiązuje do pieśni bojowej polskiego rycerstwa – Bogurodzicy .

Propozycja Propozyc ja punktacji 1) 1 pkt – wyjaśnienie tytułu, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 2) 1 pkt – właściwa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 3) 2 pkt – pełne przedstawienie przedstawienie bohatera, 1 pkt – częściowe c zęściowe przedstawienie przedstawienie bohatera, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 4) 1 pkt – bezbłędne dopasowanie rekwizytów rekwizytów do osób, 0 pkt – popełnienie przynajmniej jednego błędu 5) 1 pkt – właściwe dopasowanie bohaterów, bohaterów, 0 pkt – popełnienie przynajmniej jednego błędu 6) 1 6) 1 pkt – podanie 3 właściwych cech, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 7) 2 pkt – podanie 3 właściwych cech, 1 pkt –  –  podanie 2 właściwych cech, 0 pkt – podanie mniej niż 2 właściwych cech 8) 1 pkt – właściwe określenie unkcji motywu,  motywu, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi

 

SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę?

Grupa B

1. Wyjaśnij tytuł dramatu. [0–1]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  2. Gdzie rozgrywają się

opisywane wydarzenia? wydarzenia? [0–1]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________ _________ 3. Kim jest

Roza Weneda? Przedstaw bohaterkę oraz wyjaśnij, jaką odgrywa rolę w utworze.

[0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

4. Przyporządkuj rekwizyty do osób. [0–1]

czaszki zbroja

Derwid Gwinona

harfa

Roza Weneda

topór

Ślaz Lelum i Polelum

5. W

dramacie wiele postaci zostało zbudowanych na zasadzie symetrii. Dobierz podanych

 bohaterów w pary. pary. [0–1]  Lelum, Gwinona, Lilla Weneda, Derwid , Polelum, Lech

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  6. Podaj trzy cechy Lilli Wenedy. [0–1]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  7. Wymień trzy cechy teatru

szekspirowskie szekspirowskiego, go, obecne w dramacie Lilla Weneda. [0–2]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  8. Jaką funkcję w zakończeniu utworu pełni ukazanie się Bogurodzicy? [0–1]

 

SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  Klucz odpowiedzi 1. np. 1. np. Pierwszoplanową bohaterką utworu jest Lilla Weneda. Jej niewinna ofara dopełnia tragedię Wenedów. 2. w 2. w okolicach jeziora Gopło 3. np. 3. np. Roza Weneda jest córką Derwida, króla Wenedów, siostrą Lilli. Jest wieszczką, wróżką, prasłowiańską Kasandrą, która przepowiada swoim współplemieńcom klęskę. Pali kości poległych na polu bitwy, ich prochy ją zapłodnią i z nich narodzi się mściciel Wenedów. 4. czaszki 4. czaszki – Roza Weneda, zbroja – Ślaz, hara – Derwid, topór – Lelum i Polelum, Gwinona 5. Lelum 5. Lelum i Polelum, Gwinona i Lilla Weneda, Derwid i Lech 6. np. 6. np. czysta, niewinna, odważna, skłonna do poświęceń, kochająca córka i siostra, wierna zasadom, heroiczna 7. np. 7. np. obecność scen zbiorowych; pokazywanie okrucieństwa, przemocy, przelewu krwi; kontrast sąsiadujących ze sobą scen humorystycznych z tragicznymi; postać Ślaza – błazna, którego ironiczne wypowiedzi uwypuklają pewne treści dramatu; łączenie elementów antastycznych (czary, (c zary, magiczne rekwizyty) z realistycznymi; ukazywanie mitycznej przeszłości narodu (kroniki historyczne Szekspira) 8. np. 8. np. Wskazuje na przyszłe losy narodu, dla którego chrześcijaństwo będzie stanowić undament bytu. Zapowiada przyszłe wydarzenia. Kończy epokę pogaństwa. Nawiązuje do pieśni bojowej polskiego rycerstwa – Bogurodzicy .

Propozycja Propozyc ja punktacji 1) 1 pkt – wyjaśnienie tytułu, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 2) 1 pkt – właściwa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 3) 2 pkt – pełne przedstawienie przedstawienie bohaterki, 1 pkt – częściowe przedstawienie przedstawienie bohaterki, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 4) 1 pkt – bezbłędne dopasowanie rekwizytów rekwizytów do osób, 0 pkt – popełnienie przynajmniej jednego błędu 5) 1 pkt – właściwe dopasowanie bohaterów, bohaterów, 0 pkt – popełnienie przynajmniej jednego błędu 6) 1 6) 1 pkt – podanie 3 właściwych cech, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 7) 2 pkt – podanie 3 właściwych cech, 1 pkt –  –  podanie 2 właściwych cech, 0 pkt – podanie mniej niż 2 właściwych cech 8) 1 pkt – właściwe określenie unkcji motywu,  motywu, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Mit początków narodu polskiego 

45 min

Cele lekcji Uczeń: poznaje genezę powstania dramatu Słowackiego; określa swoje emocje wywołane przez przeczytany utwór; precyzuje problematykę utworu; odnajduje w tekście cechy gatunkowe

Środki dydaktyczne karta pracy, tekst dramatu

Metody pracy rozmowa kierowana, pogadanka heurystyczna, praca w grupach

Przebieg lekcji 1. Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia z lektury, prosi o wymienienie elementów abuły, które szczególnie zapadły im w pamięć. Wprowadza uczniów w genezę utworu. Objaśnia, że dramat rozgrywa się w mitycznych czasach prapoczątków państwa polskiego, nad Gopłem (nawiązanie do legendy o królu Popielu), tak jak Balladyna Balladyna (  (Lilla Lilla Weneda jest Weneda jest drugim po Balladynie Balladynie dramatem  dramatem z cyklu „kronik dramatycznych”, które miały przedstawiać wizję poety powstawania polskiego narodu).

2. Nauczyciel 2. Nauczyciel czyta uczniom ragment książki naukowej Normana Daviesa Boże igrzysko. Historia Polski  traktujący  traktujący o początkach państwa polskiego: „Granice polskiego terytorium bez przerwy się zmieniały. Do roku 1320 obszar ten nie tworzył żadnej organicznej całości, z wyjątkiem kilku krótkich okresów. W odniesieniu od owych wczesnych stuleci, historycy powinni mówić raczej o „ziemiach zhołdowanych przez Polskę” niż o „ziemiach polskich”. [...] ustalonych granic było niewiele, podobnie jak nie było państwa we współczesnym tego słowa znaczeniu: władz centralnych, sprawujących rządy nad wszystkimi częściami określonego terytorium. [...] Nie istnieją żadne jednoznaczne dowody, które potwierdzałyby istnienie odrębnej i określonej polskiej wspólnoty językowej przed XII w.” (Norman Davies, Piastowie. Dynasa Polan, Polan, [w:] tegoż, Boże igrzysko. Historia Polski , Kraków 1991, s. 104–105).

W kontekście rozprawy historyka nauczyciel zapoznaje uczniów z wypowiedzią Juliusza Kleinera na temat dwóch „kronik dramatycznych” Słowackiego. Pyta ich, jak rozumieją tę opinię badacza: „Balladyna Balladyna była  była baśnią o początkach dziejów, Lilla Weneda miała Weneda miała stać się mitem. Powaga mitu przeciwstawia się swobodzie baśni; gdy baśń czaruje rozmaitością, grą antazji – mit żąda surowości

 

SCENARIUSZ LEKCJI

i prostoty linii wielkich; baśń zajmuje i pociąga, mit odsłania tajemnice, symbolizuje prawdy, wydobywa w uproszczonej ormie główne pierwiastki dziejów i przyrody, idee ogólnego poglądu na świat” (Juliusz Kleiner, Juliusz Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje Dzieje twórczości , t. 2, Kraków 1999, s. 274).

3. Uczniowie wykonują w parach zadanie parach zadanie 1. z karty pracy. pracy. Czytają list dedykacyjny do Zygmunta Krasińskiego na wstępie do Lilli Wenedy  i i ustalają, o których postaciach dramatu pisze Słowacki w kolejnych akapitach tekstu. Weryfkują na orum klasy swoje odpowiedzi.

4. Uczniowie 4. Uczniowie – mając do dyspozycji tekst dramatu – przypominają sobie chronologię wydarzeń. Każdy uczeń otrzymuje karteczkę z zapisanym jednym wydarzeniem z akcji Lilli Wenedy . Jeśli w klasie jest mniej osób niż wydarzeń (33), kilka osób dostaje więcej karteczek. Uczniowie układają ciąg wydarzeń, komunikując się wyłącznie na migi. Nauczyciel weryfkuje poprawność wykonania zadania.

Plan wydarzeń Roza przepowiada klęskę rodu Wenedów. Harfarze przynoszą wieści o pojmaniu Derwida i jego synów. Lilla składa śluby czystości przed św. Gwalbertem. Ślaz podpala celę świętego i ucieka. Gwinona odkrywa wartość hary i chce ją odebrać Derwidowi. Królowa każe oślepić Derwida. Lilla rzuca wyzwanie Gwinonie, że trzy razy ocali ojca od śmierci. Ślaz kradnie zbroję Salmona i dobija rannego rycerza. Zachęcani przez matkę królewicze dręczą Derwida. Przykuty do brata Polelum rzuca toporem, by odciąć ojca od dębu. Na zamku pojawia się Ślaz w zbroi nieboszczyka Salmona. Lelum i Polelum zostają puszczeni wolno, jednak nadal skuci. Rozwścieczona Gwinona każe rzucić Derwida na pożarcie wężom. Ślaz przebiera św. Gwalberta w zbroję Salmona. Lilla ratuje ojca, grając na harfe wężom. Lech każe wrzucić do celi głodowej Derwida i Gwalberta. Lilla karmi ojca kwiatami lilii z wianka. Lilla domaga się uwolnienia ojca po tym, jak trzy razy uratowała go od śmierci. Gwinona uwalnia Derwida, jednak daje mu wybór: może zabrać harę albo córkę. Hara zostaje na zamku jako zakład za Lechona. Ślaz przekonuje Wenedów, że Derwid i Lilla nie żyją.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Roza w zemście zabija Lechona. Okazuje się, że Ślaz kłamał w kwesi śmierci Derwida i Lilli. Lilla, ryzykując życie, wraca na zamek po harę. Gwinona, wzburzona śmiercią syna, dusi Lillę. Królowa, za pośrednictwem Ślaza, odsyła skrzynię od hary Wenedom. Rozgrywa się ostateczna bitwa między ludem Wenedów i Lechitów. Ślepy Derwid sięga do skrzyni po harę, a trafa na zwłoki Lilli. Derwid popełnia samobójstwo. Gwinona ginie przywalona urnami. Lech zabija w walce Lelum. Polelum, przykuty do ciała martwego brata, wstępuje na stos. Nad gasnącym stosem ukazuje się postać Bogarodzicy.

5. Uczniowie interpretują w karcie pracy (zadanie ( zadanie 2.) 2.) metaoryczne określenie Gopła jako „słowiańskiej wody pamięci”– w kontekście Lilli Wenedy oraz tekstu Marty Piwińskiej Gopło Gopło.. Każdy uczeń indywidualnie ormułuje własną propozycję interpretacji, następnie uczniowie w kilkuosobowych grupach porównują swoje odpowiedzi.

Praca domowa Poszukaj wyjaśnienia w tekście dramatu, czym zawinił ród Wenedów, że czekała go ostateczna klęska. Czym różni się jego przeznaczenie od starożytnego atum? Sporządź notatkę.

Odpowiedzi do karty pracy 1. akapit 3 – bracia Lelum i Polelum, akapit 4 – Roza, akapit 5 – św. Gwalbert, akapit 6 – Lech, początek akapitu 7 – Gwinona

2. np. np.  Ziemia nadgoplańska, którą w Lilli Wenedzie zasiedla Wenedzie zasiedla plemię Wenedów, ma cechy balladowe i historyczne zarazem. Jest to obszar na pojezierzu gnieźnieńskim, tak istotnym z punktu widzenia historii pierwszych Piastów. Dla Słowackiego to zarówno kraina poetycka, jak i prasłowiańska, dla czytelników zaś – typowo romantyczna.

 

KARTA PRACY

Karta pracy W Polsce, czyli gdzie?  1. Zapoznaj 1. Zapoznaj się z listem dedykacyjnym do Zygmunta Krasińskiego poprzedzającym Lillę Wenedę. Wenedę. Ustal, o których postaciach dramatu pisze Słowacki w kolejnych akapitach tekstu. akapit 3 __________________, __________________, akapit 4 _________________, _________________, akapit 5 _________________, _________________, akapit 6 ___________________, ___________________, początek akapitu 7 ___________________

2. Słowacki nazwał Gopło „słowiańską wodą pamięci”. W kontekście Lilli Wenedy  wyjaśnij  wyjaśnij znaczenie tej metaory. Niech tekst Marty Piwińskiej stanowi dla Ciebie wskazówkę interpretacyjną.

Legendy o bajecznych początkach państwa podjęto na wielką skalę i programowo u schyłku dawnej Polski i po trzecim rozbiorze jako legitymizację prawa narodu do samodzielnego bytu. Wśród licznych dzieł okresu preromantycznego wielką popularnością cieszył się Piast   ze ze Śpiewów historycznych, historycznych, gdzie Niemcewicz opisał zamek Popielów o odbijających się w jeziorze wieżach, zgromadzenie Słowian nad Gopłem, „lepiankę” Piasta z gniazdem bocianim na dachu, jego pasiekę i odwiedziny niebiańskich gości, którzy odchodząc, zostawili po sobie „słodki zapach”. Ze zdumiewającą dokładnością powtórzył potem te szczegóły Słowacki w Królu Duchu. Duchu. Poza Słowackim inni wielcy romantycy nadgoplańską okolicą się nie interesowali. Preromantycy wyeksploatowali temat, nadali mu charakter dydaktyczny, a wreszcie Dzieje Polski, które stryj synowcom swoim opowiadał  Lelewela  Lelewela przeniosły legendy do pokoju dziecinnego. Wydaje się, że na długo przed Mrożkiem i Białoszewskim od Lechów, Piastów i Popielów wiało nudą. [...] W Balladynie Balladynie,, Lilli Wenedzie i Wenedzie i w Królu Duchu Gopło Duchu Gopło podniósł do poezji Słowacki, chociaż... nigdy go nie widział. Nadał legendarnej okolicy koloryt, który nie ma wiele wspólnego z jeziorem torowym w Wielkopolsce, ustanawiając jednocześnie jedną z wyrazistych romantycznych przestrzeni w naszej tradycji kulturalnej. Przestrzeń tę zaczął tworzyć w Balladynie Balladynie.. Akcję umiejscowił w czasach bajecznych, nad Gopłem właśnie. Lokalizacji tej Słowacki nie traktował dosłownie. Przestrzeń w tym dramacie ulega podobnej [...] ironicznej transormacji jak historia. Zbanalizowana przez dydaktyzm nadgoplańska okolica popielowo-piastowska była znana i jakby zapomniana zarazem. Słowacki nadał jej rysy szekspirowskie, balladowe. Marta Piwińska, Gopło Gopło,, „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 146–148.

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Romantyczne fascynacje mitologią i literaturą Północy

45 min

Cele lekcji Uczeń: analizuje i interpretuje wybrane ragmenty dramatu; odkrywa nawiązania w abule dramatu do innych dzieł literackich i kultur

Środki dydaktyczne karta pracy, tekst dramatu, słownik symboli, smarony z dostępem do internetu

Metody pracy dyskusja dydaktyczna, praca w grupach  grupach  

Przebieg lekcji 1. Nauczyciel 1. Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę lekcji. Mówi o zjawisku ascynacji mitologią Północy w dobie romantyzmu rozbudzonej Pieśniami Osjana – Osjana – rzekomymi średniowiecznymi poematami celtyckimi. Uczniowie szukają w internecie inormacji na temat Pieśni  i i ich autora. Wybrany uczeń dzieli się znalezionymi inormacjami z resztą klasy, uczniowie razem redagują treść notatki do zeszytu, np. Pieśni Osjana stworzył Osjana stworzył szkocki poeta James McPherson, a autorstwo przypisał legendarnemu bardowi Osjanowi, siebie prezentując jako tłumacza odnalezionych rękopisów. I chociaż oszustwo wkrótce wyszło na jaw, Pieśni Osjana cieszyły Osjana cieszyły się ogromną popularnością w całej Europie i rozbudziły zainteresowanie poezją odmienną od antycznej.

Nauczyciel wyjaśnia, że Celtowie to jeden z najstarszych narodów Europy, zamieszkujący Europę Środkową, Wyspy Brytyjskie, Hiszpanię, Włochy i Francję. Do 50 p.n.e. Rzymianie i ludy germańskie wyparły Celtów na obrzeża Europy, po dziś dzień kultura i języki celtyckie przetrwały głównie w Irlandii, Szkocji i Walii, dlatego w powszechnej opinii – Celtów kojarzy się z Wyspami. Popkultura wypromowała celtycki obraz Irlandii, choć tak naprawdę do korzeni celtyckich mógłby się przyznać każdy lud europejski poza Niemcami. Stąd też XIX-wieczne zainteresowanie Celtami można włączyć w szerszy trend ascynacji Północą, która rozpalała wyobraźnię twórców epoki romantyzmu.

2. Uczniowie zapoznają się z tekstem wskazującym na źródła, które zainspirowały Słowackiego do stworzenia dramatu opartego na celtyckim sztaażu. Wykonują polecenie do tekstu (zadanie ( zadanie 1.  1.  z karty pracy). pracy). Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, reszta klasy komentuje je i uzupełnia.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

3. Nauczyciel Nauczyciel  zwraca uwagę na silny wpływ literatury Williama Szekspira na dzieła Słowackiego. Uczniowie, pracując w niewielkich grupach, starają się wypisać jak najwięcej przejawów szekspiryzmu w Lilli Wenedzie (odejście Wenedzie (odejście od norm klasycznych: realistyczny sposób ukazywania widzowi okrucieństwa, sceny zbiorowe, synkretyzm estetyczny – tragikomizm, łączenie tragizmu i komizmu w tragedii, patosu z błazenadą, groteskowa postać Ślaza – postaci z gminu, sługi, którego wypowiedzi są z jednej strony komiczne, z drugiej ukazują przyziemną, „ludzką” ocenę wydarzeń, ważna rola antastyki, postać Gwinony – żony popychającej męża do zbrodni – przywodzi na myśl Lady Makbet, posępna sceneria – zamek, pobojowisko, burza z piorunami, która towarzyszy magicznych obrzędom i podkreśla mistycyzm chwili). Uczniowie prezentują swoje odpowiedzi, nauczyciel komentuje je i uzupełnia.

Praca domowa Najważniejszym rekwizytem w dramacie jest złota hara Derwida. Symbol ten nawiązuje do mitologii celtyckiej. Znajdź inormacje na temat znaczenia hary w mitach celtyckich.

Odpowiedzi do karty pracy np. Zainteresowania kulturą Północy widoczne w twórczości Juliusza Słowackiego to przede wszystkim wynik poznania przez niego Pieśni Osjana, Osjana, dostępnych w tłumaczeniu Ignacego Krasickiego  już w 1793 roku, mitów celtyckich, a także dzieł Byrona. Ino Inormacje rmacje na temat Celtów – chociażby ich wyglądu, zwyczajów i rytuałów religijnych – czerpał Słowacki z Męczenników Męczenników Chateaubrianda.  Chateaubrianda.

 

KARTA PRACY

Karta pracy Romantyczna celtomania   Na podstawie fragmentu fragmentu tekstu Monik Monikii Rekowskiej wymień wymień i scharakteryzuj scharakteryzuj źródła zainteresowań kulturą Północy widoczne w twórczości Juliusza Słowackiego. W Lilli Wenedzie Słowacki Wenedzie Słowacki odniósł się do modnych w tym czasie teorii dotyczących etnogenezy ludów europejskich. Jego zainteresowanie przeszłością odbiegało od typowej XVIII-wiecznej antykomanii, a dobrze się wpisywało w stosunek do przeszłości reprezentowany przez romantycznych artystów i literatów. Romantyzm bowiem dokonał pewnej reinterpretacji antyku, który poszerzono o narodową specyfkę. W ten sposób w romantycznej wizji przeszłości Europy pojawili się Germanie i Celtowie, a kultury europejskie nabrały autentyczności przez nadanie im niepowtarzalnego, narodowego rysu. Szczególnie intensywne były wówczas badania nad Celtami, które na początku XIX wieku zyskały wymiar istnej celtomanii. [...] dla szerszej publiczności punktem zwrotnym stało się wydanie fkcyjnych Pieśni Osjana, Osjana, które w Polsce stały się zresztą dostępne w tłumaczeniu Ignacego Krasickiego już w 1793 roku. Na ali zainteresowań Celtami w 1804 roku została założona we Francji Akademia Celtycka, wydająca własny periodyk, przekształcona dziesięć lat później w Królewskie Towarzystwo Antykwarystów. Celtowie, z którymi wiązano budowle megalityczne, wciąż widoczne w pejzażu Francji i Wielkiej W ielkiej Brytanii, byli wykorzystywani do tworzenia narodowych mitów, zarówno przez uczonych, jak i literatów. Jak się wydaje, Słowacki swą wiedzę na temat Celtów czerpał z kilku źródeł. Być może uczęszczał w Collège de France na wykłady Jean-Jacques’a Ampère’a, bliskiego znajomego Mickiewicza, wykładowcy i autora Histoire liéraire de la France avant le XIIe X IIe siècle. siècle . W publikacji zawierającej wiadomości o kulturze Galów, ich wierzeniach, druidach i bardach pojawiają się inormacje, których bezpośrednie odbicie można znaleźć w dramacie, jak choćby w didaskaliach przed aktem V: sceneria druidyczna. Monument z druidycznych kamieni w lesie. Derwid na tronie kamiennym, wkoło dwunastu hararzy na dwunastu siedzą kamieniach, przy każdym harfa złota i pochodnia w ziemię zatknięte [...]. zatknięte  [...]. Dąb derwidowy na prawo. prawo. Jak wskazuje Wiktor Hahn, jeszcze ważniejsze dla Słowackiego były inspiracje płynące z utworów literackich: inskrypcję przejął z dzieła Byrona, zaś inormacje na temat Celtów – ich wyglądu, zwyczajów i religijnych rytuałów – z Męczenników Męczenników Chateaubrianda,  Chateaubrianda, który swym dziełem wprowadził ten lud do literatury pięknej. U Słowackiego ów celtycki sztaaż wywodził się również z własnych ascynacji, opartych o wrażenia wyniesione z podróży po Francji. Monika Rekowska, Julia Rekowska, Julia Alpinula i Lilla Weneda, czyli międzynarodowa międzynarodowa kariera pewnej ins inskrypcji  krypcji , [w:] Donum Cordis..., Cordis..., red. Krzyszto Jakubiak, Warszawa 2019, s. 321–323. 3 21–323.

 

KARTA PRACY

Wenedowie i Lechici, czyli dwoistość natury narodu polskiego 45 min Cele lekcji Uczeń: bada sposób realizowania teorii podboju w dramacie Słowackiego za pomocą charakterystyki bohaterów; doskonali umiejętność analizy i interpretacji tekstu dramatycznego

Środki dydaktyczne karta pracy, tekst dramatu, instrukcja do pracy w grupach

Metody pracy burza mózgów, dyskusja dydaktyczna, praca w grupach, praca indywidualna

Przebieg lekcji 1. Burza 1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje pytanie na orum klasy o symetryczność budowy dramatu. Prosi o podanie elementów paralelnych i zapisuje odpowiedzi na tablicy (np. Wenedowie W enedowie i Lechici, Derwid i Lech, Lelum i Polelum, Krak i Aron, Roza i Lilla, Lilla i Gwinona, Roza jako kapłanka pogańska i św. Gwalbert jako chrześcijański pustelnik). Uczniowie wyjaśniają, na czym opiera się paralelizm wymienianych przez nich propozycji. W ramach podsumowania można zacytować ragment artykułu Pawła Schreibera Metafora i „Lilla Weneda”  (w:  (w: Świat z tajemnic wyspowiadany... Studia o „Samuelu  Zborowskim” , red. Maria Kalinowska, Janusz Skuczyński, Toruń 2006, s. 124).

Dramat ten jest symetryczny, a przedstawiciele przeciwnych obozów, Lechici i Wenedowie, są swoimi odpowiednikami. Derwid jest wielokrotnie zestawiany z Lechem i pojawiają się sugese, że to, co dziś spotyka starszego władcę, kiedyś stanie się udziałem młodszego (Lilla mówi: „Ty będziesz się bał, gdy cię nazwą królem, / Tak jak zwą dzisiaj ojca mego królem [...]”). Synowie Lecha mają z łuku strzelać do Derwida, a już po chwili Lelum i Polelum ciskają w niego toporem. Budowany jest nawet związek między Lillą a Gwinoną – obie występują jako błagające o uwolnienie członków swojej rodziny. Co więcej, Lilla utożsamiana jest z harą, a żona Lecha mówi do męża: „Jak mię nie będzie, każesz z moich włosów / Porobić struny do twej hary złotej [...]”.

2. Przygotowanie 2. Przygotowanie do dyskusji: Dlaczego to Lechici wygrywają wojnę z Wenedami? Dlaczego Wenedowie, mający potencjalnie dużo większe szanse, ponoszą klęskę? Uczniowie przygotowują się w grupach do udziału w dyskusji. Połowa grup analizuje obraz Wenedów w tekście dramatu, a druga

 

KARTA PRACY

połowa – obraz Lechitów (zadanie ( zadanie 1. z 1. z karty pracy). pracy). Po wypełnieniu swojej części karty pracy grupy wymieniają się odpowiedziami i przystępują do dyskusji.

3. Uczniowie zapoznają się z ragmentami opracowań historycznoliterackich (zadanie ( zadanie 2. w 2. w karcie pracy)) i wyjaśniają, w jaki sposób Juliusz Słowacki wykorzystał teorię najazdu w dramacie. pracy

4. Nauczyciel 4. Nauczyciel zapoznaje uczniów ze słowami Czesława Miłosza na temat Lilli Wenedy  i i prosi ich o ustosunkowanie się do opinii poety. Uczniowie dyskutują nad koncepcją, że Wenedzi to polski lud, zaś Lechici – uosobienie polskiej szlachty. Rozważają, które cechy ludu – tak jak chcieli go widzieć romantycy – odnajdujemy w kreacji Wenedów, a które cechy szlachty znajdziemy w kreacji Lechitów.

Przyjmując teorię, że u początków państwa polskiego leży podbój, Słowacki wymyślił rozpaczliwą wojnę między szlachetnymi, pokojowo nastawionymi tubylcami (Wenedami) a złymi zdobywcami (Lechitami). Ci pierwsi wcielają „anielską duszę” Polski, a ci c i drudzy – wszystkie wady szlachty (łącznie z „gustem do wrzasków, do ukwaszonych ogórków”). Tragedia ta, następny „literacki koktajl”, z motywami zaczerpniętymi głównie z Szekspira, ma wartość wątpliwą z powodu niemających uzasadnień okropności (Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej , Kraków 1993, s. 276).

5. Nauczyciel 5. Nauczyciel poleca uczniom, aby się zastanowili, czy klęska Wenedów jest ostateczna. Uczniowie, analizując końcową scenę dramatu, powinni dostrzec brak jednoznacznego zakończenia. Nauczyciel przypomina przepowiednię Rozy, że zapłodnią ją prochy poległych i z nich narodzi się mściciel. Uczniowie ormułują odpowiedź na pytanie i redagują notatkę w zeszytach.

Praca domowa Przeczytaj zacytowany ragment eseju Jacka Skuczyńskiego S kuczyńskiego „Lilla  „Lilla Weneda” z ariostycznym uśmiechem.. Znajdź wyjaśnienie słowa ariostyczny , następnie wypisz tezy przedstawione w tekście uśmiechem przez autora. Czy zgadzasz się z taką interpretacją dramatu? Uzasadnij swoje stanowisko.

Przegrywający w walce Wenedzi nie górują bynajmniej nad Lechitami w zakresie wartości duchowych, moralnych. Brak im wewnętrznej siły, woli działania, wiary w zwycięstwo itd. Choć dysponują dobrymi pozycjami militarnymi, to oni czekają na pieśń hary Derwida, mającą być dla nich pobudką do czynu – tak jak nią była (jednak w całkiem innej, w pełni uzasadnionej sytuacji) pieśń Halbana, wyśpiewana wcześniej Litwinowi – mistrzowi krzyżackiemu. Ostatecznie też, w końcowym rachunku, to w ich działaniach ujawnia się więcej zła, zbrodniczości, odstępstw od rycerskiego kodeksu honorowego (na który to tak wyczuleni są ich przeciwnicy!) aniżeli w poczynaniach Lechitów.

 

KARTA PRACY

Przykłady można mnożyć, poczynając od zachowania się Derwida wobec Gwinony, w którym to zachowaniu nie ma nic z wielkości czy też „tylko” godności króla, kapłana, starca itd., kończąc zaś na nierycerskich metodach, jakimi uśmierceni zostają przez Wenedów kolejno: Salmon, Lechoń, Sygoń, Gwinona wreszcie. Obciążające natomiast moralnie Lechitów okrucieństwo tej ostatniej trzeba kłaść z kolei na karb jej obcego, islandzkiego pochodzenia. Poza tym demonstruje ona to okrucieństwo wyłącznie we własnej, prywatnej w końcu sprawie, tj. w starciu z Lilią Wenedą. […] W rezultacie można powiedzieć – tak jak Słowacki S łowacki mówił o Balladynie Balladynie (o  (o całym w ogóle, jak  już wspomniano, cyklu dramatów) dramatów) – iż udało mu się również w Lilii Wenedzie „wyprowadzić Wenedzie „wyprowadzić na scenę w samym ich zawiązku wszystkie żywioły, które złożyły charakter polskiego narodu, które są duchem  jego bytu”. Czy też – jak pisał z kolei Krasiński – iiżż tak samo jak w Balladynie Balladynie,, teraz i w Lilii Wenedzie  Wenedzie  wcielił Słowacki „wszystkie wady i błędy zawarte w nierozpoznawalnej i nierozwiniętej postaci [...] przed dziesięciu wieki, a ciągiem tych wieków rozwinięte i dziś przeświadczone w sobie samych”. Wady i błędy z dziedziny życia narodowego Polaków, związane m.in. z dwoistością ich narodowego charakteru. Te wady i błędy pozwoliły, a raczej nakazały poecie już w liście dedykacyjnym do Lilii Wenedy  nazwać  nazwać Polaków potępionym przez Boga ludem. […]  Zdarzenia dramatyczne, których uczestnikiem staje się Ślaz, tracą […] za sprawą jego w nich udziału, sankcję metafzyczną, nadnaturalną motywację, więcej: jakąkolwiek motywację. Przeradzają się odtąd w czystą grę przypadków; jedynym prawem rządzącym ich przebiegiem staje się bezsens. Mówiąc dokładniej: Ślaz swoim działaniem demaskuje ałszywe podstawy, na jakich Roza Weneda chciałaby zbudować tragedię ginącego narodu. To nie przekleństwo czy brak hary, a więc nie czynnik nadprzyrodzony – jak twierdzi wieszczka – decyduje o losie Wenedów, ale wewnętrzna ich słabość, obsesja zemsty, ponadto przypadek, sam Ślaz wreszcie. […] Ślaz, przypadek, bezsens w miejsce klątwy, losu czy też winy tragicznej. Komizm „wyradzający się w ironią”, dwie te „siły”, których nośnikiem w utworze jest sługa św. Gwalberta, okazują się tak potężne właśnie czy też ekspansywne, iż uderzają w końcu w same podstawy kategorii estetycznej tragizmu, zaprzeczają samej istocie tragediowej stylizacji świata przedstawionego całego dramatu. Lilia Weneda upodabnia Weneda upodabnia się odtąd bardziej do nowoczesnej historiozofcznej groteski aniżeli sensu stricto tragedii. Jacek Skuczyński „Lilla Skuczyński „Lilla Weneda” z ariostycznym ariostycznym uśmiechem, uśmiechem, „Pamiętnik Literacki” 1986, nr 3, s. 18–26. Odpowiedzi do karty pracy 1. np. WENEDOWIE

LECHICI

– skazani na tragiczny los

 – niscy, drobniejszej budowy od Wenedów

Przekleństwo! przekleństwo! przekleństwo!

Że ja maleńki, to on mną pogardza.

 

KARTA PRACY

Ojczyzna nasza kona i na wieki…

– odważni, walczą w mniejszości 

Widzę umarłą…

Z rycerzy garstką mam wstąpić w mrowisko?

– wysocy, rośli 

 – mają wady polskiego sarmaty: nieokrzesani,

Gwinono, patrzaj, jaki to lud rosły.

grubiańscy, pysznią się szlacheckim rodowodem,

Ja komar, i krew z niego wycedziłem

ślepo podążają za swoimi autorytetami 

I wycisnąłem w ręku jak cytrynę. – silni, świetnie władają bronią

Czy ja Lechita... Cóż to? Czy mi z oczu Patrzy gburostwo, pijaństwo, obżarstwo,

Poznałeś teraz Wenedów, Sygonie?

Siedem śmiertelnych grzechów, gust do wrzasku,

Wiesz jak ciskają od oka toporem?

Do ukwaszonych ogórków, do herbów?

W uszach mi dzwoni okropne żelazo;

Zwyczaj przysięgać in verba magistri ?

– niezależni, niepokorni 

 – chwiejni 

Nigdy! o! nigdy, piekielna!

Znów się wzdrygasz, mężu,

Ty nie usłyszysz pieśni niewolnika,

I w czynach boisz się ostateczności.

Nigdy ta ręka od łańcuchów sina

Dwa razy, przez tę naturę kobiecą,

Strun się nie dotknie!

Straciłeś kraje już podbite prawie

– łatwo tracą ducha (np. ducha (np. gdy nie słyszą hary)  – łatwo dają sobą manipulować  Wtem ktoś cicho wykrzyknął: giniemy!

Patrz na brata Czecha:

I tysięcy sześć – nietkniętych żelazem –

Jemu się także ty oszukać dałeś,

Sześć tysięcy bez ducha upadło,

To też postąpił z tobą jak z dzieciną:

Jakby je kto struł

Sam zabrał kraje we dwóch pokonane

– poddają się działaniu fatum w osobie Rozy 

A ciebie wysłał aż w północne lody.

Gołębie serca! O! Jak wam leniwo

 – okrutni  (Gwinona)  (Gwinona)

Do kończącego wszystko grobu!… Trzeba

Ona tam teraz przed wiszącym starcem

Was było wszystkich oszukać i śmierci

Do okrucieństwa zaprawia twe dzieci,

Pędzić, jak białą trzodę owiec, w gardło. ga rdło.

 – ulegają wpływom (Lechon) wpływom (Lechon)

– ich słabością jest brak wiary w zwycięstwo

Byłaś w domostwie samowładną panią.

Można ich teraz rąbać jak barany…

Jam ci ulegał, bojący się wrzasku,

Zupełnie ducha stracili ci ludzie.

Ty napełniałaś mój dom okrucieństwem.

Stracili ducha o samej północy I odtąd rąbią ich nasi jak trzodę. 2. np. 2. np. Według Słowackiego Lechici, najeźdźcy, utworzyli w podbitym kraju rządzącą warstwę. Z niej miała wywodzić się polska szlachta. Poeta podkreślał szlacheckie cechy w charakterze najeźdźców i prostotę ludu w charakterze Wenedów. Wyjaśnienie przyczyn rozszczepienia polskiego narodu na dwie warstwy jest koncepcją poetycką Słowackiego, nie ma historycznych podstaw naukowych.

 

KARTA PRACY

Karta pracy Zderzenie plemion, zderzenie kultur  kultur  1. Przeanalizuj wizerunek Wenedów / Lechitów w dramacie Słowackiego. Podaj 10 cech

każdego plemienia i cytaty, w których znajdziemy ich uzasadnien uzasadnienie. ie. Oceń szanse charakteryzowanego charakteryzow anego plemienia na zwycięstwo w konflikcie. WENEDOWIE

LECHICI

 

KARTA PRACY

2. Na podstawie tekstów wyjaśnij, na czym

polegało oryginalne wykorzysta wykorzystanie nie przez poetę

teorii najazdu w Lilli Wenedzie. Zrekonstruuj mit założycielski założycielski stworzony przez Słowackiego. Słowackiego. Słowacki w dramacie dotyczącym przeszłości Polski odniósł się również do badań historycznych nad pochodzeniem stanu szlacheckiego, rozwiniętych w epoce Oświecenia, w których istotną rolę odgrywała teoria najazdu. Tradycja historiozofczna, obecna już od XIII wieku, kazała upatrywać w przybyciu Lecha i jego ludu początku plemienia Lachów – Lechów – Lechitów, ale dopiero w epoce stanisławowskiej przekazom płynącym z kronik średniowiecznych nadano kształt teorii historycznej na temat początków Polski. [...]. Słowacki niewątpliwie czerpał natchnienie z tradycji głoszącej odrębne pochodzenie szlachty i ludu, niemniej w Lilli Wenedzie nadał Wenedzie nadał tej teorii odmienny charakter. O ile bowiem jeszcze na początku XIX XI X wieku historiografa polska widziała zarówno w podbitych i podbijających ludy słowiańskie, o tyle Słowacki rdzennym mieszkańcom ziem polskich nadał cechy Celtów, co było zabiegiem dość oryginalnym. Być może powodem była zbieżność etnonimu Wenetowie/Wenedowie,, który w źródłach starożytnych pojawia się na określenie ludów Wenetowie/Wenedowie zamieszkujących tereny Europy Środkowo-Wschodniej, z nazwami plemion żyjących u ujścia rzeki Pad (Ene/Vene ), ), a zwłaszcza – w Bretanii (Vindi  ( Vindi )).. Monika Rekowska, Julia Rekowska, Julia Alpinula i Lilla Weneda, czyli międzynarodowa międzynarodowa kariera pewnej ins inskrypcji  krypcji , [w:] Donum Cordis..., Cordis..., red. Krzyszto Jakubiak, Warszawa 2019, s. 321–323. 3 21–323.

Tekst utworu, zwłaszcza słowa Ślaza w IV akcie, dowodzi, iż Słowacki przyswoił i na własny użytek oszliował tezy Joachima Lelewela, według którego najeźdźcy (Lechowie) utworzyli w podbitym kraju warstwę rządzącą; z tej samej warstwy wywodzić miała się rzekomo szlachta polska. Dobry znajomy Słowackiego, Lewestam, poparł ten wniosek w rozprawce pt. Pierwotne dzieje Polski ; zgodnie z jego koncepcją państwo polskie ukształtowała inwazja celtyckiego plemienia Lexów (Lechów), którzy podbili Polan i uczynili z nich klasę niewolniczą. […] Strona obrzędowa i religijna Wenedów, ofary z ludzi, picie z trupich czaszek zdradza wyraźnie celtyckie cechy, nadane im celowo przez rozmiłowanego w osjanizmie autora, który mimo wszystko zachował nieliczne skrawki inormacji o Słowianach i umieścił w tekście wzmiankę o Mazonach (prawdopodobnie Mazurach) i Letonach (Litwinach), co na hełmach noszą rogi żywemu wyrwane turowi , ponadto zgodnie z tekstami klasycznymi uczynił z Wenedów lud podzielony na dwanaście suwerennych szczepów. Niezwykłość głównych bohaterów czyni z nich istoty z pogranicza świata boskiego i ludzkiego, herosów. Nad słabościami śmiertelników, jak ludzka miłość Lilli do ojca czy płacz Derwida po ukochanej córce, górują cechy posągowe, półboskie. Odrealnienie tych postaci uwydatniło przepaść dzielącą szlachetnych podbitych (anielskie ( anielskie dusze) dusze) od ich ciemiężycieli (czerep ( czerep rubaszny ). ). Anna Renata Nowak Mitologia i symbolika w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego Słowackiego..

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Galeria postaci w „Lilli Wenedzie”  

45 min

Cele lekcji Uczeń: ćwiczy czytanie ze zrozumieniem oraz umiejętność selekcjonowania i hierarchizowania podanych w tekście inormacji, wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki i kulturowy; posługuje się specjalistycznymi słownikami

Środki dydaktyczne karta pracy, tekst dramatu, słownik symboli, smaron z dostępem do internetu

Metody pracy praca w grupach, praca indywidualna,  indywidualna,  metoda problemowa, dyskusja  dyskusja 

Przebieg lekcji 1. Uczniowie 1. Uczniowie wymieniają postacie dramatu, które wydają im się najbardziej interesujące. Uzasadniają swoją opinię.

2. Uczniowie 2. Uczniowie zapoznają się z ragmentem tekstu Mitologia tekstu  Mitologia i symbolika w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego (karta pracy, zadanie 1.). 1. ). Selekcjonują zawarte w nim inormacje, wymieniają źródła, z których korzystał Słowacki do kreacji świata przedstawionego w dramacie. Tworzą notatki, które zaprezentują nauczycielowi i reszcie klasy.

3. Uczniowie 3. Uczniowie pracują w parach. Uzupełniają tabelę z zadania 2. w 2. w karcie pracy, w której podają inormacje o wymienionych bohaterach dramatu. Po zakończeniu zadania prezentują odpowiedzi tak, żeby nauczyciel mógł je zweryfkować i uzupełnić.

4. Uczniowie wybierają jednego bohatera dramatu, którego scharakteryzują podczas pracy indywidualnej (zadanie (zadanie 3. z 3. z karty pracy). pracy). Nauczyciel dba o to, aby wszyscy ważniejsi bohaterowie dramatu zostali scharakteryzowani.

5. Podsumowanie lekcji – stworzenie notatek, w których zostaną zebrane charakterystyki wszystkich bohaterów, szczególnie tych, których uczniowie w zadaniu 3. nie opracowali.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Praca domowa Zygmunt Krasiński nazwał Lillę Wenedę „słowiańską Antygoną”. Czy zgadzasz się z tym określeniem? Uzasadnij swoją opinię.

Odpowiedzi do karty pracy 1. np. 1. np. Najważniejszym rekwizytem w dramacie jest cudowna hara. Jest głównym obiektem pożądania, stanowi źródło mocy, od niej zależy los Wenedów. Podobnie w mitologii celtyckiej, hara to element magiczny, który ocala plemię od zagłady. Z kultem druidycznym związany jest też motyw dębu, jak i postać Derwida, króla harfarza, którego już samo imię nawiązuje do instytucji druidy. Postać św. Gwalberta, misjonarza stającego po stronie najeźdźców, odzwierciedla krytyczny stosunek Słowackiego do Kościoła, który nie wsparł Polaków w konikcie z Rosjanami. Najbardziej negatywną postacią jest Gwinona. Nie bez powodu ta islandzka księżniczka wyposażona jest w cechy północnych, okrutnych walkirii. To ona właściwie pokonuje Wenedów. Najbardziej symboliczna jest para sióstr – groźna szamanka Roza i łagodna jak gołąb Lilla. Mimo że zupełnie różne, obie poświęcają się dla swojego plemienia. Ich braci, Lelum i Polelum, Słowacki zaczerpnął z mitologii słowiańskiej w wersji Jana Długosza. Dziś naukowcy przeczą istnieniu takich bóstw. Z legend słowiańskich pochodzi Lech, postać reprezentująca charakter słabych i ulegających wpływom Lechitów.

2.  2.  Bohater

Typ bohatera

Plemię

12 harfarzy

zbiorowy

Wenedzi

Gry

epizodyczny

Lechita

Derwid

pierwszoplanowy

Weneda

Dziewice

zbiorowy

Lechici

Gwinona

pierwszoplanowy

Lechici

Źródła kulturowe chór grecki

celtyckie

mity nordyckie (islandzka księżniczka), Szekspir (Lady Makbet)

Krak

epizodyczny

Lechita

słowiańskie

Lech

pierwszoplanowy

Lechita

słowiańskie (legenda o Lechu, Czechu i Rusie)

Lechon

epizodyczny

Lechita

Lelum i

drugoplanowy

Wenedzi

Polelum

gr greecki ckie (Kastor I Polluks), słowiańskie – według teorii Długosza, Chateaubriand, Wilhelm Tell

Lilla

pierwszoplanowy

Weneda

słowiańskie

Roza

pierwszoplanowy

Weneda

celtyckie

Ślaz

drugoplanowy

inne

Szekspir, Calderon

 

SCENARIUSZ LEKCJI

św. Gwalbert

drugoplanowy

inne

Sygoń

epizodyczny

Lechita

analogia ze św. Wojciechem

3. np. 3. np. DERWID – władca Wenedów, fgura mędrca, starca, ojca, patriarchy. Dostojny, dumny, koturnowy,  jednak w wojnie z Lechitami Lechitami słaby i pozbawiony wpływu wpływu na bieg wydarzeń. Z mitologią mitologią celtycką łączą go np. motyw dębu, drzewa, do którego zostaje przywiązany, magiczna hara, na której gra stary druid, wieniec z dębowych liści, który nosi na głowie. Cierpienia Derwida przypominają tortury, którym poddano skandynawskiego boga Odyna. Nawiązaniem do mitologii greckiej może być motyw oślepienia bohatera i heroicznej ofary córki, która poświęca się w imię lojalności wobec rodu (król Edyp i jego córka Antygona). Derwid zostaje poddany trzem próbom, z których ratuje go Lilla (z pomocą brata), jednak w obliczu klęski – narodowej i osobistej – odrzuca brzemię władzy i popełnia samobójstwo. GWINONA – żona Lecha, matka, królowa Lechitów. Nieustraszona wojowniczka islandzka, okrutna ponad miarę, znajduje sadystyczną przyjemność w zadawaniu tortur Derwidowi (np. każąc mu wybierać między córką a harą). Nienawidzi wrogów, a szczególnie łagodnej, dobrej Lilli, swojej największej rywalki. Rozsiewa zło wokół siebie, zarażając nim synów i męża, którym manipuluje (widoczne podobieństwo do postaci Lady Makbet). LECH – władca Lechitów. Postać zbudowana w przeciwieństwie do budzącego autorytet Derwida. Słowacki we wstępie (liście do Krasińskiego) pisze o nim, że to „człowiek silnej ręki i Molierowskiej w domostwie słabości” oraz że „kontusz mu włożyć i buty czerwone”. c zerwone”. Łączy więc cechy Makbeta (władcy zdominowanego przez kobietę, chwiejnego, niezdecydowanego, ulegającego wpływom) i sarmaty (wojowniczego, porywczego prostaka, który grzeszy brakiem samodzielnego myślenia). LELUM I POLELUM – bracia, synowie Derwida, „dwugłowy wódz” Wenedów. Jego podwójna natura i łańcuch, którym skuto braci, powoduje, że sam siebie ogranicza i jest dla siebie ciężarem. Polelum włada mistrzowsko toporem (aluzja do nordyckiego boga Thora), a Lelum łączy kazirodczy związek z Lillą. LILLA – córka króla Wenedów, Derwida. Ideał Słowianki: biała jak lilia (imię znaczące), niewinna, dobra, łagodna, czuła, oddana siostra i córka, czysta jak anioł – pierwsza chrześcijanka wśród Wenedów. Jednocześnie niezwykle silna duchem, zdolna do heroicznej ofary – poświęca życie, by ratować ojca i harę, w której tkwi nadzieja Wenedów. Zygmunt Krasiński nazwał ją „Antygoną słowiańską”. Jest pośrednikiem między mitycznym światem Wenedów a światem Lechitów opanowanym przez ludzkie, ułomne namiętności. Pertraktuje z okrutną Gwinoną i wygrywa zakład o życie Derwida.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

ROZA – córka Derwida, krwawa wieszczka. Reprezentuje mroczną siłę pogańskiej magii (wróży z trupów, kości i czaszek, pali zwłoki, maże twarz krwią), czerwona jak róża (imię znaczące). Nie coa się przed mordem (zabija Lechona), który zaprzepaści szanse na rozwiązanie koniktu między plemionami, przepowiada klęskę pobratymcom (celtycka Kasandra) i odprawia przerażające rytuały, które pozwolą odrodzić się Wenedom w przyszłości (prochy wojowników zapłodnią Rozę i to z jej łona narodzi się mściciel). Ogarnięta obsesją zemsty. ŚLAZ – postać groteskowa, niejednoznaczna. Figura błazna i sługi (typ postaci szekspirowskiej), który kłamie, podlizuje się, jest zawsze nielojalny, dba wyłącznie o własny interes. Plącze się pomiędzy Wenedami a Lechitami, nie opowiadając się po żadnej ze stron. Jego czyny mają jednak wpływ na tragiczny rozwój wydarzeń. Jednocześnie w zabawnych kwesach wypowiadanych przez Ślaza Słowacki daje upust swojej ironii. ŚW. GWALBERT – misjonarz nawracający Wenedów na chrześcijaństwo. Udaje mu się ochrzcić  jedynie Lillę. Jego niepowodzenia niepowodzenia mogą symbolizować bezsilność bezsilność religii wobec prądu dziejów dziejów.. Święty potępia prześladowców i prześladowanych, ale ostatecznie przyłącza się do silniejszych i im przyznaje „w imię krzyża” zwycięstwo.

 

KARTA PRACY

Karta pracy Kto jest kim w „Lilli Wenedzie”?  1. Podkreśl w tekście istotne informacje dotyczące źródeł, z

których korzystał Słowacki,

kreując świat przedstawiony dramatu. Stwórz w zeszycie notatkę na ten temat. Wszystkie postaci utworu podporządkowane są sprawie wojny, także hara – cudowny rekwizyt, będący własnością króla Derwida, który w kontekście abuły urasta do rangi symbolu mocy i zwycięstwa. Jest ściśle powiązany z misterium wenedyjskim; Wenedowie wierzą, że w harfe mieszka potężny duch, który uwolniony siłą muzyki, ocali ich przed niebezpieczeństwami. Tajemniczy obrzęd z całą pewnością wywodzi się z kultu druidycznego i nierozerwalnie wiąże z postacią kapłanów-bardów, którzy grą wprowadzali siebie i wiernych w pewien rodzaj ekstazy i prowadzili korowód wyznawców wokół świętych dębów. […] Większość źródeł celtologicznych potwierdza, iż kapłani czcili dąb jako drzewo święte i że jego liśćmi przystrajali głowy podczas ceremonii religijnych. Dęby były ulubionymi drzewami bogów ze względu na dziwną właściwość przyciągania piorunów w czasie burzy; warto przypomnieć, iż wieszcząc nieszczęście swego ludu, Roza R oza wspomina o dębach z płomieniem na czołach, czołach, które będą jej swatami. […] Teorię zaadaptowanej celtyckości w dramacie potwierdza zarówno obecność w abule starców-harfarzy, którzy spełniają dodatkową rolę chóru z greckiej tragedii, jak i samego króla Derwida; wiele wątków Lilli  przemawia  przemawia za tym, iż „Derwid” nie jest imieniem własnym, lecz nazwą sprawowanego urzędu: Dwunastu stało derwidów.  derwidów.  I tu w sukurs przychodzą archeolodzy, według których władcy plemion celtyckich, poza prowadzeniem wojen i rządzeniem poddanymi, pełnili często unkcje kapłańskie. Analogia imienia Derwid  z  z terminem druid  narzuca  narzuca się sama. Etymologiczne badania wykazały, iż pojęcie druidyzmu pochodzi od ogólnoceltyckiego słowa drui  –  – dąb, ale też mędrzec […]. Kreacja świętego Gwalberta (wg jednej z teorii analogiczna ze świętym Wojciechem, którego pierwsze imię brzmiało Adalbert) odzwierciedla krytyczną postawę Słowackiego względem papiestwa i całego Kościoła rzymskokatolickiego, a właściwie roli, jaką odegrały w dziejach Polski. Po raz kolejny uwypukla się tu wpływ Lelewela, którego zdaniem duchowieństwo ponosi winę za załamanie się pierwotnych cech zwyczajowych i ustrojowych Słowian. Gwalbert przybył na Słowiańszczyznę, żeby nawracać Wenedów, ostatecznie jednak opowiada się po stronie ich ciemiężycieli; jest to aluzja do antypolskiej polityki papieża Grzegorza XVI. […] W dramacie mitycznym nie mogło zabraknąć postaci z gruntu negatywnej, której czyny napędzają akcję, wywołując liczne jej zwroty. Chodzi oczywiście o Gwinonę, tę dziewkę skandynawską,, niegdyś brankę Lecha, a teraz matkę jego synów. Łudząco przypomina walkirie skandynawską Brunhildę i Krymhildę z Völsunga saga (pierwotna saga (pierwotna wersja sagi o Nibelungach): twarda, nieznająca

 

KARTA PRACY

miary w okrucieństwie, mściwa i zimna jak lody Północy, z której przybyła. Imię, które nosi, pochodzi od celtyckiej gry słów: gwin gwin (biały,  (biały, jasny) oraz gwyn gwyn (wściekłość).  (wściekłość). Niczym szekspirowska Tamora z Tytusa Andronikusa zaprawia Andronikusa zaprawia synów do okrucieństwa i oddaje w ich ręce bezbronną ofarę […]. To ona pogrąża Wenedów, biorąc w niewolę Derwida wraz z harą i oślepiając go. Rozkochany w „celtyzmie” Słowacki musiał wiedzieć, że kalectwo wodza równało się jego detronizacji, ponieważ nie był on zdolny dłużej sprawować swoich obowiązków. Wenedowie są przez to podwójnie bezbronni: nie mają hary ani wodza, którego gra mogła uratować ich przed zagładą. Także Roza, gdy siostrze udaje się wreszcie sprowadzić ojca do domu, dba jedynie o harę, która została w rękach Lechitów; w  jej oczach kaleki ojciec przestaje być użyteczny. Postaci sióstr są najbardziej nacechowane symboliką ze wszystkich dramas personae, personae, poczynając od imion. Juliusz Kleiner w sposób piękny i wyczerpujący dowodzi, iż Lilla i Roza to skrystalizowanie dwu biegunów, między którymi przepływa nurt poezji Słowackiego, to wcielenie  poezji wysubtelniającej, posługującej posługującej się bielą, błękitem, ttęczowością, ęczowością, miękkim roz rozśpiewaniem, śpiewaniem, i poezji wyolbrzymiającej, wyjaskrawiającej, rozkochanej w grozie i mocy, w krwi i purpurze, w mroku i błyskawicach. błyskawicach. Lilla (kojarzona z gołębiem i kwiatem, następnie zaś z harą) uosabia fzyczną i duchową czystość, jest wzorem córki i jako neoftka wpasowuje się chrześcijański model cnoty. […] Roza jest jej całkowitym przeciwieństwem, to prawdziwa szamanka, groźna, obdarzona magiczną mocą i bezgranicznie oddana swemu ludowi, którego dobro przedkłada nad rodzinne szczęście. […] Siostry różnią się jak dzień od nocy, lecz obie składają z siebie ofarę równą oferze Anhellego. Lilla od początku wie o podążającej za nią ślad w ślad śmierci i pokornie godzi się z losem, natomiast ofara Rozy ma całkiem inny wymiar: jako jedyna z całego ludu przeżyje, by zrodzić mściciela […]. Obok wymienionych już wątków celtyckich i germańskich, w Lilli Wenedzie występują Wenedzie występują też cechy stricte stricte rodzime,  rodzime, ot choćby zapożyczeni z mitologii słowiańskiej bracia Lelum i Polelum. Jan Długosz napisał, że Słowianie oddawali cześć idolom o imionach Lel i Polel – bliźniętom, przez niektórych znawców łączonych z Kastorem i Polluksem. Współcześni badacze obalili tę tezę, dowodząc, iż takie bóstwa nigdy nie istniały i zostały przez Długosza zmyślone […]. Łańcuch, którym Roza skuwa obu braci, pojawia się już u Chauteaubrianda, podobnie rzucanie toporem (( francisque  francisque), ), acz to ostatnie może mieć związek ze szwajcarską legendą o Wilhelmie Tellu, który chcąc ocalić syna, musiał zestrzelić jabłko z jego głowy. Znany z legend i powiastek dla dzieci o Lechu, Czechu i Rusie, założycielach trzech państw słowiańskich, Lech, reprezentuje wszystkie wady i zalety swego ludu […]. Lechici nie mają w sobie nic z mitycznych herosów, są irytująco zwyczajni i doszczętnie odpoetycznieni. Ich brutalność i pospolitość ostro kontrastuje z artystyczną naturą Wenedów. Nawet Gwinona uważa naród męża za głupi, z rąk rycerskich i z głów nie myślących, myślących, a samego Lecha nazywa frygą nazywa  frygą –  – zabawką, którą można

 

KARTA PRACY

kręcić wedle uznania. Zgodnie z tendencją poezji ludowej, Słowacki wymieszał różne podania i uczynił z Lecha i Gwinony rodziców legendarnego Kraka. Gwinonka i Arona zmyślił na potrzeby utworu. Anna Renata Nowak Mitologia i symbolika w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego Słowackiego..

2. Uzupełnij informacje o postaciach z dramatu. Określ,

jaki typ bohatera reprezentują

(pierwszo-, drugoplanowy, epizodyczny, epizodyczny, zbiorowy). Przypisz do każdego z nich odpowiednie  plemię i wskaż źródła źródła kulturowe postaci postaci (np. greckie, ssłowiańskie, łowiańskie, ce celtyckie, ltyckie, szekspiro szekspirowskie). wskie). Bohater

Typ bohatera

Plemię

Źródła kulturowe

12 harfarzy Aron Derwid Dziewice Gry  Gwinona Krak Lech Lechon Lelum i Polelum Lilla Roza Ślaz św. Gwalbert Sygoń

3. Scharakteryzu Scharakteryzujj wybranego bohatera pierwszo- lub

drugoplanowego. drugoplanowego. Opisz zarówno

 pozytywne, jak jak i negatywne ele elementy menty konstrukc konstrukcji ji postaci. Zinterpretuj go w szerszym kontekście kulturowym.  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SCENARIUSZ LEKCJI

Symboliczność i baśniowość „Lilli Wenedy”  

45 min

Cele lekcji Uczeń: doskonali umiejętności analizy dzieła dramatycznego – wyodrębnia poszczególne symbole i rozpatruje je jako ważny środek artystyczny Lilli Wenedy ; określa rolę, jaką odgrywają w utworze

Środki dydaktyczne karta pracy, tekst dramatu, słownik symboli, smarony z dostępem do internetu

Metody pracy rozmowa na orum klasy, indywidualna praca z tekstem, praca w parach, praca w grupach

Przygotowanie do lekcji Poszukaj inormacji, czym był historyzm w literaturze romantycznej.

Przebieg lekcji 1. Nauczyciel prosi uczniów, by podali symbole występujące w dramacie. Zapisuje je na tablicy (np. złota hara, topór, imiona znaczące, trzykrotna próba ocalenia Derwida, dąb, czaszka) c zaszka) i zachęca uczniów do stawiania hipotez interpretacyjnych (np. hara symbolizuje poezję, zwycięstwo, duch narodu, w dziejach Wenedów odgrywa taką rolę jak potem dla Polaków złoty róg z Wesel a Wyspiańskiego). Wyjaśnia, że Lilla Weneda jest Weneda jest dramatem symbolicznym, opartym na dwóch planach: legendy historycznej czy mitu narodowego oraz aluzji do aktualnych kwesi społecznych, wydarzeń politycznych, dyskusji ideowych.

2. Uczniowie 2. Uczniowie pracują w parach. Szukają w słowniku symboli (ewentualnie w internecie) znaczenia liczb podanych w karcie pracy (zadanie ( zadanie 1.) 1.) i odnoszą je do abuły Lilli Wenedy . Interpretują ich użycie w dramacie. Po ukończeniu pracy wybrane osoby prezentują swoje odpowiedzi, a pozostali uczniowie uc zniowie komentują je i uzupełniają.

3. Nauczyciel 3. Nauczyciel zwraca uwagę na parę bohaterek – Lillę i Rozę – siostry, którym przyświeca wspólny cel, a które jednocześnie różnią się od siebie jak ogień i woda. Uczniowie pracują w ggrupach rupach – szukają cech łączących i odróżniających bohaterki, opierając się na znajomości dramatu oraz podanych inormacjach na temat symboliki orystycznej (zadanie ( zadanie 2. w 2. w karcie pracy). Po zebraniu materiału prezentują go na orum klasy.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

4. W ramach podsumowania analizy warstwy symbolicznej w utworze uczniowie odnoszą się do stwierdzenia Michała Janika, że „Lilla i Roza są przecudnym upostaciowieniem symbolu narodowego Polaków” (Michał Janik, wstęp do: Juliusz Słowacki, Lilla Weneda, Weneda, Wrocław 1948, s. 10). Uwzględniają zarówno cechy bohaterek, jak i symbolikę barw.

5. Nauczyciel 5. Nauczyciel podaje zagadnienie do dyskusji: Dlaczego Słowacki zatytułował dramat imieniem Lilli Wenedy? Czy nie byłoby właściwiej zatytułować go imieniem Rozy, która jako jedyna przeżyła zagładę? Uczniowie dzielą się na dwie grupy i ormułują argumenty na poparcie wybranej opcji. Wybierają spośród siebie prelegentów, którzy przedstawią na orum argumentację grupy, oraz sekretarzy, którzy spiszą wszystkie pojawiające się koncepcje oraz sporządzą notatkę podsumowującą dyskusję.

Praca domowa Napisz charakterystykę porównawczą dwóch sióstr: Lilli i Rozy Wenedy. W interpretacji ich postaci uwzględnij różne konteksty kulturowe.

Odpowiedzi do karty pracy 1. 2 – dwoistość, dualizm, para przeciwieństw – dwie siostry Lilla i Roza, ich kreacje są paralelne: obie noszą imiona pochodzące od kwiatów (lilia i róża), obie poświęcają się dla swojego narodu (Lilla umiera, a Rozę zapłodnią prochy rycerzy, aby narodził się mściciel), charakterologicznie stanowią zaś swoje dokładnie przeciwieństwo (Lilla łagodna, delikatna, niewinna, Roza okrutna, parająca się czarami, jej atrybutami są krew i czaszki); c zaszki); dwóch braci Lelum i Polelum, złączeni łańcuchem tworzą  jedną całość – dwugłowego dwugłowego wodza (dwoistość może symbolizować symbolizować rozerwanie, niemożność niemożność podjęcia  jednej ostatecznej decyzji); decyzji); Wenedowie i Lechici, dwa ple plemiona, miona, które ze sobą walczą n naa śmierć i życie, a jednocześnie oba staną się zaczątkiem polskiego narodu 3 – liczba święta, doskonała, harmonia, pełnia, doskonałość, w baśniach bohater często zostaje poddany trzem próbom, aby osiągnąć dojrzałość – Derwid zostaje poddany trzem próbom (śmierci przez ukamienowanie, pokąsania przez węże i śmierci głodowej) i trzykrotnie zostaje ocalony (Polelum – z inicjatywy Lilli – rzutem topora odcina ojca od drzewa, Lilla hipnotyzuje węże grą na harfe, Lilla karmi Derwida kwiatami lilii), Wenedzi trzy razy triumują nad Lechitami 12 – porządek doskonały (12 prac Herkulesa, apostołów, miesięcy, potraw wigilijnych), wiedza – Wenedom przewodzi 12 wodzów – kolektywny przywódca doskonały, 12 harfarzy tworzy chór, który niczym chór w tragedii greckiej komentuje kolejne wydarzenia, wyraża mądrość zbiorową

 

SCENARIUSZ LEKCJI

2. np. lilia – Lilla Weneda, „O! biedne! bielutkie stworzenie! Cóż ci zawinił biedny gołąbeczek!” (akt V, sc. 1), uosobienie dobroci, czystości, cnoty, niewinności (gdy zwraca się o pomoc do św. Gwalberta, na jego polecenie przysięga zachować czystość Matce Boskiej), wzór córki swojego ojca i całego narodu – robi wszystko, by ocalić Derwida i Wenedów, poświęca dla nich swoje życie róża – Roza Weneda, wróżka, wieszczka, odprawia mroczne, przerażające obrzędy: „Wczoraj kości warzyłam na polu, /  /  Mózg gotował się w czaszkach człowieczych, /  /  I wilgotna kość jęczała na ogniu. / Słuchająca wrzasku tych umarłych / Pomazałam krwią zamknięte oczy (akt IV, sc. 4), obdarzona nadprzyrodzonymi mocami – przepowiada przyszłość, de acto ona kształtuje bieg wydarzeń, zabijając Lechona, okrutna, mściwa, bezwzględna, według przepowiedni zapłodnią ją prochy poległych Wenedów i zrodzi mściciela  mściciela   bławatek – umarłej Lilli Wenedzie zakładają na głowę wieniec z bławatków, dobór kwiatów sugeruje świętość bohaterki, po śmierci zostaje przeanielona i wstąpi do Królestwa Niebieskiego

3. np. 3. np. Charakter narodu polskiego oddają te dwie barwy: biel – symbolizująca łagodność, prawość, czystość, niewinność oraz czerwień – będąca symbolem krwi, na co dzień życiodajnej, ale czasem przelewanej za ojczyznę. Podobnie jak na adze narodowej obok siebie umieszczone są te dwie barwy, tak związane z nimi znaczenia i przypisywane im emocje współistnieją w charakterze Polaków.

 

KARTA PRACY

Karta pracy Biała jak lilia i czerwona jak krew  1. Poszukaj w słowniku symboli lub

innych dostępnych źródłach wyjaśnienia symboliki

 podanych liczb. liczb. Przeanalizuj fa fabułę bułę dramatu pod ich kątem. Które eelementy lementy fabuły wys występują tępują w tych liczbach i jakie można z tego wysnuć wnioski interpretacyjne? 2 – ________________________________________________________________________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  3 – ________________________________________________________________________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  12 – _______________________________________________________________________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________  2. Zapoznaj się z podanymi opisami symboliki florystycznej i

odnieś zawarte w nich

informacje do odpowiednic odpowiednichh elementów świata przedstawionego Lilli Wenedy. Zinterpretuj  postacie Lilli i Rozy w kontekście tych tych informacji. lilia – lilia  – myśl o narodzinach człowieka dla światła z łona ziemi i mocy jest zaklęta właśnie w lilii. […] Ludy pierwotne czasem przedstawiają to wydarzenie jako wyrastanie rośliny z ziemi. Do Grecji symbolika lilii dotarła z Azji. Lilie zdobiły szatę Zeusa. Od dawna kwiat ten był oznaką godności królów i książąt. Umieszczano go na herbach i wieńczono nim berła. Nadal lilia jest jednym ze znaków heraldycznych. Ciało Chrystusa było podobne do lilii, ponieważ jak ona było wolne od wszelkiej skazy. […] Do lilii rosnącej między cierniami porównuje się Maryję, która jako jedyna ze wszystkich matek pozostała dziewicą. Lilią nazywa się także Kościół święty. hp://pracowniacalamus.pl/dopobrania/symbole/lilla.pd  róża – w czasach starożytnych róża była oznaką przepychu. […] Pięć płatków róży u jej podstawy wyobraża ruch kosmosu, składającego się według Arystotelesa z pięciu żywiołów. Stałość i powtarzalność tego ruchu sprawiły, że róża pośrednio stała się symbolem wieczności. Inne znaczenie, związane z budową tego cudownego kwiatu, ma związek z tajemniczością i zagadkowością. Połączenie linią prostą punktów środkowych co drugiego płatka róży daje w eekcie rysunek gwiazdy pięcioramiennej – pentagramu, będącego symbolem czarów i zaklęć, pieczęcią spraw tajemnych. […] Podstawą chrześcijańskiej symboliki róży jest porównanie do niej męczeństwa. Symboliczne znaczenie mają także ciernie, które wyobrażają grzech i jego skutki – ból i cierpienie. c ierpienie. Natomiast kolce

 

KARTA PRACY

wraz z różą oznaczają, że pośród cierni prześladowania wyrasta róża męczeństwa. Szczególnie bujnie w średniowieczu rozwinęła się symbolika odnosząca różę do męki Chrystusa i do Matki Bożej. hp://pracowniacalamus.pl/dopobrania/symbole/roza.pd  chaber/bławatek – chaber/bławatek  – drobny kwiat rosnący wśród zbóż i na łąkach, bławatny czyli błękitny. Ze względu na kolor symbolizuje niebo, Królestwo Niebieskie i trium Chrystusa nad Szatanem. Wyciąg z chabra stosowano w medycynie ludowej jako andotum na wężowy jad. Symbol szczęścia i pomyślności, dziewczynę zbierającą chabry czekają rychłe zaślubiny. Kto wąchał bławatki, wybierał się w podróż astralną, podczas której ciało odłącza się od duszy.

 _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______  _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______ 3. Odnieś się do

stwierdzenia Michała Janika, że „Lilla i Roza są przecudnym

upostaciowieniem upostaciowie niem symbolu narodowego Polaków”. Zwróć uwagę zarówno na cechy  bohaterek, jak i na podaną sy symbolikę mbolikę barw. biel – biel  – reprezentuje niewinność, świętość, czystość – rozumianą jako coś, co nigdy nie zostało uszkodzone (przede wszystkim w kontekście moralnym), prostotę, uczciwość (czystość intencji). Nieskalaną biel łatwo uszkodzić, znika w zetknięciu z brudem. Utrata czystości, niewinności to czasem zdobycie doświadczenia, wiedzy, dojrzałości. Biel jest obecna w obrzędach związanych z sacrum. Przed Bogiem należy pozostać bez skazy, plamy (np. strój komunijny, kapłanów). Biel symbolizuje początek, to, co jeszcze niezapisane (carte ( carte blanche, blanche, tabula rasa), rasa), pokój (biały gołąb, biała aga na znak kapitulacji), pustkę. czerwień – czerwień  –  w wielu olklorach kolor magii (np. czerwone wstążeczki chroniące przed złym). Najgorętsza ze wszystkich barw („kolor kolorów”) oddaje intensywność skrajnych uczuć. Symbolizuje energię, działanie, odwagę, radość, szczęście, miłość, pożądanie, pasję, intuicję, przywództwo, grzech, ogień, oczyszczenie, cierpienie, ofarę, poświęcenie, nienawiść, męczeństwo. Łączy się z krwią i stąd sprzeczne konotacje – nawiązania do śmierci i świata podziemnego, ale także do źródła życia i sił witalnych. To także symbol rewolucji, gwałtownej zmiany, walki.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

 „Lilla Weneda” jako głos w sprawie klęski powstania powstania

 

45 min

Cele lekcji Uczeń: doskonali umiejętność czytania ze zrozumieniem, selekcjonowania i hierarchizowania inormacji, ormułowania wniosków i obrony przyjętych tez

Środki dydaktyczne karta pracy, notatki, tekst dramatu

Metody pracy problemowa, heurystyczna

Przygotowanie do lekcji Przypomnij sobie inormacje na temat przebiegu i przyczyn upadku powstania listopadowego.

Przebieg lekcji 1. Nauczyciel 1. Nauczyciel zadaje pytanie do rozważenia: „dlaczego Wenedowie, właściwie bardziej predestynowani do zwycięstwa, przegrywają walkę z najeźdźcami?”. Uczniowie stawiają swoje hipotezy i próbują je uzasadnić.

2. Nauczyciel 2. Nauczyciel inormuje, że wielu badaczy interpretowało Lillę Wenedę jako Wenedę jako głos Słowackiego w sprawie klęski powstania listopadowego. Analiza przyczyn upadku powstania wiązałaby się z mitem początku narodu polskiego, według którego dwie tworzące je grupy, szlachta i lud, pochodzą od innych plemion. Szlachta to potomkowie wojowniczego plemienia Lechitów, zaś lud miałby pochodzić od łagodnych, miłujących pokój Wenedów. Koncepcję duszy anielskiej uwięzionej w czerepie rubasznym poeta wyraził wprost w Grobie Agamemnona, Agamemnona, wierszu dołączonym w druku do Lilli Wenedy . Grzechy Wenedów – bierne oczekiwanie na cud, skłonność do heroicznej ofary zamiast wiary w zwycięstwo – Polacy odziedziczyli niejako w genach.

3. Uczniowie dzielą się na kilkuosobowe grupy i analizują teksty historycznoliterackie zawarte w karcie pracy (zadanie (zadanie 1.). 1.). Jedna połowa grup wypisuje tezy tekstu Yasuko Shibaty, a druga – tezy tekstu Aliny Witkowskiej. Uczniowie zajmują własne stanowisko wobec tez zaprezentowanych w tekstach i ormułują odpowiednie argumenty. Następnie każda grupa prezentuje swój materiał.

 

SCENARIUSZ LEKCJI

4. Nauczyciel prosi uczniów o zreerowanie zakończenia dramatu.  dramatu.  Zadaje pytanie, czy jest to zakończenie otwarte, czy zamknięte. Prosi o podanie skojarzeń z innymi utworami literackimi (np. z Nie-boską komedią Krasińskiego, komedią Krasińskiego, u którego – podobnie jak w Lilli Wenedzie – Wenedzie – rozwiązaniem jest ukazanie się postaci boskiej nad pobojowiskiem). Uczniowie rozważają, czy niejednoznaczne zakończenie dramatu daje nadzieję na przyszłość.

Praca domowa Wykonaj zadanie 2. w karcie pracy.

Przypomnij sobie kategorię tragizmu. Przygotuj ustną wypowiedź na temat: „W jaki sposób tragizm  jednostkowy przemienił się w Lilli Wenedzie Juliusza Wenedzie Juliusza Słowackiego w tragizm zbiorowości?”.

Odpowiedzi do karty pracy 1. np. 1. np. tekst Yasuko Shibaty : Lilla Weneda tworzy Weneda tworzy mit narodu polskiego składającego się z dwóch pierwiastków: anielskiego (odziedziczonego po Wenedach) i dzikiego (spadek po Lechitach). Warunkiem odzyskania niepodległości, przemiany w naród idealny jest cierpienie, ofara – złożona na ołtarzu ojczyzny. Tak jak w dramacie Lilla staje się przedmiotem masochistycznego kontraktu, tak w dziejach Polski ceną, którą trzeba zapłacić za przyszłe zmartwychwstanie, jest śmierć.

tekst Aliny Witkowskiej : Nie wiadomo, skąd wzięło się atum klęski nad Wenedami. Niestety atalne przeznaczenie odziedziczyli po Wenedach Polacy. Podobnie jak bohaterowie dramatu grzeszą oni brakiem wiary w zwycięstwo, syndromem ofary. Czekają nad cud (symbolizowany przez harę), co obezwładnia ich i odbiera im szanse na realne zwycięstwo.

2.  2.  Dzieło

Autor

Ocena powstania/buntu

Euda c-moll  c-moll 

Fryderyk

Rewolucyjna

Chopin

Reduta

Adam

Ordona

Mickiewicz

Dziady , cz. III

Adam

idea mesjanistyczna uzasadniająca martyrologię Polski – ofary

Mickiewicz

koniecznej do zbawienia narodów, wizja społeczeństwa

rozpacz po upadku powstania, dramat klęski

sakralizacja śmierci w okopach, poświęcenia się za ojczyznę

rozpołowionego na dwie warstwy: arystokratycznych lojalistów

 

SCENARIUSZ LEKCJI

( plugawa  plugawa lawa) lawa) i naród (prosty, szczery, lud i zwykła szlachta) Nie-boska

Zygmunt

krytyka rewolucji społecznej, buntu jako rozwiązania problemów,

komedia

Krasiński

tragizm, pesymizm

Kordian

Juliusz

winkelriedyzm – Polacy powinni wziąć na siebie rolę ofary,

Słowacki

poświęcić się, ściągnąć na siebie siły wroga, analiza przyczyn

Aleksander

(krytyka przywódców) krytyka waśni sąsiedzkich, kłótliwości szlachty dbającej tylko o

Fredro

własny interes, niezdolnej do zgody w imię racji stanu, wezwanie

 Zemsta

do zgody, wspólnego działania, nadzieja w przyszłych pokoleniach Pan Tadeusz

Balladyna

Adam

konieczność zjednoczenia narodu, wspólnej walki z wrogiem,

Mickiewicz

krytyka sobiepaństwa szlachty, prywaty, cech sarmackich

Juliusz

ukazanie ironii dziejów, budowanie mitu o źródłach polskiego

Słowacki

narodu (rola narodowotwórcza dzieła), władza zdobyta nielegalnymi środkami nie może się utrzymać i upadnie

Śmierć 

Adam

idealizacja śmierci za ojczyznę, powstanie jako wydarzenie, które

 pułkownika

Mickiewicz

doprowadza do jedności narodowej (braterska więź dowódców i prostych żołnierzy), gloryfkacja patriotyzmu

Sowiński w

Juliusz

idealizacja walki do końca, apologetyka honorowej śmierci

okopach Woli  Słowacki Lilla Weneda

Grób

Juliusz

analiza przyczyn (rozszczepienie narodu na szlachtę i lud, brak

Słowacki

wiary w zwycięstwo), nadzieja w zmartwychwstanie narodu

Juliusz

podziały w narodzie źródłem klęski powstania, krytyka szlachty –

 Agamemnona Słowacki

czerepu rubasznego

 

KARTA PRACY

Karta pracy Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy  1. Z tekstów Yasuko Shibaty oraz

Aliny Witkowskiej wypisz zawarte w nich tezy. Zgadzasz

się z nimi czy uważasz za dyskusyjne? Wypisane przez siebie tezy potraktuj jako wstęp do dyskusji. Lilla Weneda Juliusza Weneda Juliusza Słowackiego, tak jak jego wcześniejsze dzieło, Balladyna Balladyna,, zawiera quasimityczne wyobrażenie narodu polskiego. W istocie śmiertelna konrontacja w tym dramacie dwóch pradawnych plemion – anielskich Wenedów i dzikich Lechitów – przedstawia wizję popowstaniowego narodu polskiego, rozdartego pomiędzy ideałem a rzeczywistością. Poeta zakłada, że cierpienie Wenedów, zadane im przez Lechitów, jest podstawowym warunkiem ich przemiany w idealny naród polski obdarzony duszą anielską. Wierzy, że mit ginących Wenedów, pragnących hary jako symbolu przetrwania, pozwoli Polakom żywić nadzieję na spełnienie tej wizji w przyszłości. Tytułowa bohaterka, Lilla Weneda, „niewinna ofara” w czystej postaci, szczerze miłująca braci i ojca, sakralizuje naród polski. Od czasów, w których powstała opowieść o Ifgenii – bohaterce tragedii Eurypidesa – która ocaliła swoją polis, dziewicza ofara unkcjonuje jako mit polityczny wzmacniający wspólnotę. Ponosząc bezinteresowną śmierć, bohaterka Słowackiego zapewnia zwycięstwo wyśnionej ojczyźnie. Obraz martwej królewny jest jednym ze „świętych źródeł” narodu polskiego, które wymaga nieustannej i krytycznej analizy. Aby zrozumieć zjawisko ofarowującej siebie bohaterki w dramacie Słowackiego, należy się odwołać do koncepcji „masochizmu kontraktowego” zaproponowanej przez Gilles’a Deleuze’a. Zgodnie z nią – masochista dobrowolnie zawiera kontrakt z zadającą mu cierpienie osobą, bardzo często antazje na ten temat nie wykraczają poza wieloraką tożsamość masochistycznego podmiotu, który rozpisuje siebie na liczne role w tym spektaklu przez siebie samego reżyserowanym. Głównym podmiotem masochistycznej antazji Słowackiego jest naród polski, rozszczepiony na dwa zwalczające się plemiona. Cierpienie i zagłada Wenedów stanowią tu właściwie elementy dwóch „kontraktów”, zawartych między Wenedami a brutalnymi Lechitami. Ich realizacja – śmierć Wenedów, będąca ich przeznaczeniem – miała w dalekiej przyszłości doprowadzić do powstania idealnego narodu polskiego. Sądzę, że bohaterka dramatu odgrywa w nim zgodnie ze wspomnianym mechanizmem kluczową rolę „przygotowywania” przyszłej władzy narodowego mściciela. Yasuko Shibata, Fantazmat „niewinnej oary” w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego, Słowackiego , „Pamiętnik Literacki” 2012, nr 3, s. 7.

 

KARTA PRACY

Nieznane są powody [...] skazania Wenedów na zniszczenie, na zgon jako jedyną perspektywę walki. Są liczni i zdrowi, rośli i silni, swą tężyzną imponują chuderlawemu królowi Lechonowi. Racjonalnie zatem rzecz nie daje się wyjaśnić, ale też mit nie musi odwoływać się do racjonalnych motywacji [...]. Jeśliby traktować utwór jako mityczną opowieść o początkach Polski, a mit romantyczny ma zawsze także sens aktualny, wówczas można by się dopatrywać trwałego dziedzictwa atalistycznego nieszczęścia, które po Wenedach przejęli późniejsi Polacy. Napiętnowana nieszczęściem i skazana na los tragiczny byłaby więc Polska, a tragedia trag edia walki zamienionej w zgon powtórzyłaby się np. w powstaniu listopadowym. Utwór bowiem był odczytywany jako metaora powstania listopadowego. Odnajdywano w nim nawet tak charakterystyczny dla działań powstańczych brak wiary w zwycięstwo, skłonność do biernego poświecenia i ofary. Lilla Weneda w Weneda w ogóle robiła w Polsce karierę jako utwór o naszych powstaniach i klęskach, o skazaniu na walkę bez zwycięstwa. [...] hara  jest zatem symbolem symbolem nacechowanym dwoistymi wartościami: daje siłę płynącą płynącą ze źródeł magicznych i zarazem obezwładnia, odbiera szanse działania w rzeczywistości tylko realnej i siłami jedynie ludzkimi. Być może jest to jeden z „grzechów” „g rzechów” Wenedów, owo oczekiwanie na cud, na wyższą inspirację do czynu. Hara z Lilli Wenedy  byłaby  byłaby więc symboliczną poprzedniczką złotego rogu z Wesela Wesela Wyspiańskiego.  Wyspiańskiego. Alina Witkowska, Juliusz Witkowska, Juliusz Słowacki , [w:] Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm Romantyzm,, Warszawa 1997, s. 342–343. 2. Uzupełnij informacje

dotyczące dzieł powstałych tuż po powstaniu listopadowym.

Uwzględnij zawartą w nich ocenę szlachty i stosunek autorów do przemian społecznyc społecznych. h. Dzieło Euda c-moll Rewolucyjna Reduta Ordona Dziady , cz. III Nie-boska komedia Kordian  Zemsta Pan Tadeusz Balladyna Śmierć pułkownika Sowiński w okopach Woli  Lilla Weneda Grób Agamemnona

Autor

Ocena powstania

 

PROJEKT EDUKACYJNY

Kroniki dramatyczne Słowackiego w konw konwencji encji fantasy  

8 tygodni

Cele projektu doskonalenie umiejętności pracy w grupie; rozwijanie kompetencji miękkich (komunikacyjnych,  językowych)  język owych) oraz kompetencji kompetencji inormatyczny inormatycznych; ch; doskonalenie umiejętności umiejętności wyszukiwania, wyszukiwania, selekcji selekcji i unkcjonalnego wykorzystania wykorzystania inormacji; doskonalenie umiejętności organizacyjnych; utrwalenie znajomości Lilli Wenedy i pogłębienie interpretacji interpretacji dramatu

Rodzaj projektu zbiorowy, klasowy

Zadania Słowacki planował skomponować trylogię dramatyczną o bajecznych pradziejach Polski, ale napisał tylko dwa dramaty: Balladynę Balladynę i i Lillę Wenedę. Wenedę. Zadaniem uczniów jest przygotowanie kilkuminutowych flmów w konwencji fantas konwencji fantasy  y  przedstawiających  przedstawiających ich pomysł na brakujące ogniwo cyklu rozgrywające się pomiędzy najazdem Lechitów na Wenedów a rządami Kirkora i Balladyny. Nauczyciel może przypomnieć uczniom, że ocalałą Rozę zapładniają prochy spalonych rycerzy ze stosu pogrzebowego, zaś w Prologu do Kordiana Kordiana tzw.  tzw. Trzecia Osoba mówi: „Z prochu lud wskrzeszę, stawiam na mogił koturnie”.. Uczniowie mogą sięgnąć do mitologii słowiańskiej, celtyckiej, nordyckiej i twórczo łączyć je koturnie” z abułą obu dramatów oraz własnymi pomysłami na rozwinięcie akcji. Filmy zostaną zaprezentowane w wybranych klasach podczas lekcji wychowawczych wychowawczych lub lekcji języka polskiego. Każdy flmik będzie poprzedzony odautorskim komentarzem wskazującym główne założenia, jakie przyświecały twórcom.

Harmonogram prac Czas 1. tydz tydzie ień ń

Działania

Wskazówki

Za Zapo pozn znan anie ie wsz wszystk ystkic ich h z cele celem m

Nauczyciel wyjaśnia założenia projektu. Wybór

projektu oraz tematami flmów.

koordynatora i przydział obowiązków odbywa

Wybór klasowego koordynatora

się z uwzględnieniem indywidualnych indywidualnych

projektu i podział klasy na trzy grupy. grupy.

predyspozycji i oczekiwań uczniów.

Przydział obowiązków w grupach:

Koordynator czuwa nad pracą wszystkich

• osoby odpowiedzialne za scenariusz grup, zgodnością działań z harmonogramem, • aktorzy (jeśli taką ormę flmu wybiorą uczniowie)

odpowiada za kontakty z nauczycielem opiekunem projektu, rozwiązuje sytuacje

 

PROJEKT EDUKACYJNY

• osoby odpowiedzialne za stronę

kryzysowe. Ustala z logistykami terminy

techniczną

promocji i projekcji flmów, flmów, współpracując

• osoby odpowiedzialne za promocję

w tym zakresie z wychowawcami lub

flmu (plakaty, hasła reklamowe)

polonistami uczącymi w innych klasach.

• osoby odpowiedzialne za logistykę. 2. tydz tydzie ień ń

Opr Opracow acowan anie ie og ogól ólne nejj kkon once cepc pcji ji

Uczniowie pracują w grupach:

flmów w zakresie ormy i treści.

• analizują ragmenty Lilli Wenedy   ii Balladyny   pod kątem wykorzystania ich we własnej abule • tworzą wstępną koncepcję flmów.

3. tyd tydzi zień eń

Rob oboc oczze spot spotkkanie anie koo koord rdyn ynat ator ora, a,

Liderzy grup prezentują robocze koncepcje

liderów grup oraz opiekuna projektu.

scenariuszy. Wspólnie z koordynatorem i opiekunem projektu szukają słabych i mocnych stron zaprezentowanych pomysłów oraz omawiają szczegóły projektu. Nauczyciel udziela wskazówek wskazówek merytorycznych, merytorycznych, interpretacyjnych, technicznych.

4. ty tydz dzie ień ń

Pr Prac acaa w gru grup pach ach i pod podgr grup upaach ch::

Uczniowie przesyłają opracowany opracowany materiał

• zebranie materiału mitologicznego

do nauczyciela, który ocenia wartość

• opracowanie scenariuszy

merytoryczną i artystyczną propozycji, nanosi

• dobór aktorów i przydział ról (jeśli

swoje uwagi i odsyła go liderom grup.

taką ormę flmu wybiorą uczniowie) • określenie potrzeb (scenografa, sprzęt, rekwizyty, kosumy itp.). 5. ty tydz dzie ień ń

Spot Spotka kani niee koo koord rdyn ynat ator ora, a, lide lideró rów w gru grup, p, Prezentacja i omówienie ostatecznych wersji logistyków, techników, osób

scenariuszy. Rozwiązanie problemów

odpowiedzialnych odpowiedzialny ch za promocję

związanych związany ch z techniczną stroną realizacji

z nauczycielem.

flmów. Ustalenie zakresu i terminów działań promocyjnych. promocyjny ch. Omówienie koncepcji plakatów. Ustalenie grupy odbiorców i wstępnego harmonogramu prezent prezentacji. acji.

6.–7. tydzień tydzień Realizac Realizacja ja projektu projektu:: • nagranie i montaż flmów według

Podczas realizacji zadania uczniowie pozostają pozostają w stałym kontakcie z nauczycielem

 

PROJEKT EDUKACYJNY

8. ty tydz dzie ień ń

scenariuszy

i koordynatorem projektu, którzy udzielają im

• ustalenie z nauczycielami

wsparcia. Harmonogram prezentacji flmów

harmonogramu prezentacji flmów

musi uwzględniać plan pracy szkoły. Należy go

• wydruk i dystrybucja materiałów

skonsultować skonsult ować z innymi nauczycielami, aby był

promocyjnych.

spójny z ich planami edukacyjnymi. edukacyjnymi.

Fi Fina nali lizzacj cjaa pr proj ojeekt ktu. u.

Uczniowie prezentują flmy według

Ewaluacja projektu.

ustalonego harmonogramu, każdy seans poprzedzając komentarzem. Nauczyciel moderuje dyskusje nad flmami. Osoby odpowiedzialne za promocję tworzą pisemne, otografczne, otograf czne, flmowe relacje z wydarzenia. Podczas spotkania ewaluacyjnego zostaje omówiona praca nad projektem, uczniowie wyciągają wnioski do pracy na przyszłość.

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz

1. Jakie znaczenie w

Grupa A

twórczości Słowackiego miały „dzieje bajeczne”? Zrekonstruuj

stworzony przez poetę w Lilli Wenedzie mit założycielski polskiego narodu. [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

2. Omów, jaki wpływ na Lillę Wenedę miała moda na mitologię celtycką. Podaj, jakie

było

źródło tej popularnej w romantyzmie r omantyzmie fascynacji. fascynacji. [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

3. Scharakteryzu Scharakteryzujj parę

głównych bohaterek dramatu: Lillę i Rozę, uwzględniając znaczenia

symboliczne. [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

4. Wskaż, w czym przejawia się

ironia romantyczna w dramacie. Na czym ona polega? [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

5. Jak odczytuje się dramat w kontekście dyskusji o klęsce powstania listopadowego? [0–2]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______ 6. Wyjaśnij przesłanie wiersza Róża, lasy i świat Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ze

zbioru Gołąb ofiarny (1941) w odniesieniu do Lilli Wenedy. Zwróć uwagę, do jakiego fragmentu dramatu odwołała się poetka. [0–5] Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Róża, lasy i świat  Nie czas żałować róży, kiedy płoną lasy – Nie czas lasów żałować, kiedy płonie świat,

Gdy obszar ziemski jedną staje się Saharą... Nie czas żałować świata, gdy wznowił się chaos, Gdy dnia i godziny nikt nie wie, Kiedy Bóg, kulą ziemską w pierś trafony, padł I powstał jak lew w swym gniewie! – Gdy noc każda najgłębszą czerni się żałobą... ----------------------------Jednak żałuję róży i płaczę nad sobą…

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi 1. Dzieje 1. Dzieje bajeczne to dzieje prasłowiańskie, bliższe antazji poetyckiej i mitowi niż prawdzie historycznej, potwierdzonej naukowo. Słowackiemu były potrzebne do stworzenia mitu założycielskiego polskiego narodu, który miałby powstać w wyniku starcia się dwóch plemion: anielskich Wenedów i dzikich Lechitów. Według niektórych badaczy dziedzictwo takiej genezy widoczne jest w strukturze społecznej Polaków – narodu złożonego z dwóch osobnych grup: ludu oraz szlachty.

2. Mitologia 2. Mitologia celtycka stała się popularna w romantyzmie za sprawą Pieśni Osjana, Osjana, rzekomych pieśni celtyckich bardów, w rzeczywistości stworzonych przez Jamesa Macphersona. Romantycy generalnie szukali inspiracji poza kulturą antyczną, dość wyeksploatowaną przez poprzednie epoki. Dlatego pociągała ich tak bardzo mitologia Północy. W Lilli Wenedzie wiele Wenedzie wiele cech celtyckich noszą Wenedzi: król Derwid przypomina druida, wodza-barda, ważną rolę ogrywa poezja/hara, magiczne obrzędy kapłanki Rozy przywodzą na myśl pogańskie kulty religijne, kilkakrotnie powraca motyw dębu.

3. Lilla Weneda – symbolizuje ją biały kwiat lilii i zgodnie z konotacjami tego symbolu jest

uosobieniem dobroci, czystości, cnoty, niewinności (gdy zwraca się o pomoc do św. Gwalberta, na  jego polecenie przysięga zachować zachować czystość Matce Boskie Boskiej), j), wzorem córki swojego ojca, jak i całego narodu – robi wszystko, by ocalić Derwida i Wenedów, poświęca dla nich swoje życie. Roza Weneda – symbolizuje ją czerwona róża i zgodnie z konotacjami tego symbolu jednocześnie ascynuje i odpycha, wróżka, wieszczka, odprawia mroczne, przerażające obrzędy z udziałem czaszek, krwi, popiołów, obdarzona nadprzyrodzonymi mocami – przepowiada przyszłość, de acto ona kształtuje bieg wydarzeń, zabijając Lechona, okrutna, mściwa, bezwzględna, według przepowiedni zapłodnią ją prochy poległych Wenedów i zrodzi mściciela.  mściciela.  

4. np. Wyrazem ironii romantycznej może być np. postać Ślaza. Ś laza. Jest on moralnie odpychający, nielojalnych wobec każdej ze stron, kieruje się wyłącznie własnym interesem, nie uznaje żadnych świętości, swoimi kłamstwami doprowadza do nieszczęścia – wypełnienie się tragicznego losu Wenedów (kłamie, że Lechici zabili jeńców, dlatego Roza zabija Lechona i szansa na odzyskanie hary zostaje zaprzepaszczona), a jednocześnie jest bardzo ludzki w swoich działaniach i reeksjach – częstokroć humorystycznych.

5. np. 5. np. Według niektórych interpretatorów wyłożony w Lilli Wenedzie mit Wenedzie mit powstania narodu polskiego łączy się bezpośrednio z warstwą aluzyjną dzieła, czyli komentarzem do spraw współczesnych Słowackiemu. Przyczyny upadku powstania wynikałyby ze struktury polskiego narodu, złożonego

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

z dwóch antagonistycznych pierwiastków: wenedyjskiego i lechickiego. Grzechy popełnione w czasie powstania – bierne oczekiwanie na cud, skłonność do heroicznej ofary zamiast wiary w zwycięstwo – Polacy odziedziczyli niejako w genach. Podobnie jak tragiczne atum, które każe narodowi cierpieć i zginąć, aby – przez ofarę – narodzić się na nowo.

6. np. np.  Wiersz nawiązuje do słynnej kwesi z dramatu: „Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy”. Zdanie to wypowiada Roza w momencie, gdy jej siostra postanawia udać się do obozu wroga, by błagać Lechitów o uwolnienie ojca i braci. Lilla wie, że tę podróż może przypłacić życiem, prosi więc Rozę i harfarzy o słowa pocieszenia. Roza komentuje to dość bezwzględnie, że ofara Lilli jest niczym wobec zagłady całego plemienia. Podmiot liryczny w wierszu Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej poszerza tę perspektywę. Zaczyna od pojedynczej róży: „Nie czas żałować róży, kiedy płoną lasy”, a następnie przechodzi do wizji totalnej: „Nie czas lasów żałować, kiedy płonie świat”. Giną już nie tylko jednostki, całą ziemię ogarnął kataklizm, który przeobraża ją w pustynię bez życia. Z jeszcze szerszej perspektywy widzimy, że ogarnięta chaosem ziemska kula trafa samego Boga, zwracając się przeciwko swojemu stwórcy. Kiedy spojrzy się na datę powstania utworu, nietrudno się domyślić, że mowa tu o wojnie. Nikt nie zna dnia ani godziny, śmierć stała się tak powszechna, że aż

spowszechniała. Podmiot liryczny stwierdza jednak, że żałuje róży. Mimo że w obliczu ogólnoświatowej utrata katastroy pojedyncza tragedia wydaje się czymś marginalnym, poetka przeżywa ją jako bolesną stratę. Wyznaje, że płacze także nad sobą – może nad tym, że przyszło jej żyć w tak strasznych czasach, gdy życie ludzkie stało się tak mało ważne. Wbrew temu doświadczeniu, poetka powtarza, że znaczenie ma i ginąca róża, i płonący las, tak jak znaczenie miała ofara Lilli, jak i śmierć całego narodu Wenedów.

Propozycja punktacji 1) 2 1) 2 pkt – pełna odpowiedź, 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 2) 2 2) 2 pkt – pełna odpowiedź , 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 3) 2 pkt – dwie właściwe charakterystyki postaci, 1 pkt – częściowe charakterystyki postaci, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 4) 2 pkt – właściwe wskazanie i wyjaśnienie ironii romantycznej w dramacie,  dramacie,  1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 5) 2 pkt – pełna odpowiedź, 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 6) 3 pkt – pełna odpowiedź, opisanie sytuacji lirycznej, nawiązanie do dramatu Słowackiego, S łowackiego, teza interpretacyjna, 2 pkt – częściowa odpowiedź, bez tezy interpretacyjnej, 1 pkt – częściowa odpowiedź, bez nawiązania do dramatu Słowackiego, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

6) 3 6) 3 pkt – pełna odpowiedź, 2 pkt – częściowa odpowiedź, 1 pkt – próba odpowiedzi, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 7) 3 pkt – opis 4–5 elementów monologu, 2 pkt – opis 2–3 elementów monologu, 1 pkt – opis  jednego elementu monologu, monologu, 0 pkt – brak właściwej właściwej odpowiedzi 8) 4 8) 4 pkt – pełna odpowiedź, 3 pkt – niepełna odpowiedź, 2 pkt – częściowa odpowiedź, 1 pkt – próba odpowiedzi, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 9) 3 pkt – wyczerpująca argumentacja odpowiedzi, 2 pkt – niepełna argumentacja odpowiedzi, 1 pkt  – próba uargumentowania odpowiedzi, odpowiedzi, 0 pkt – brak właściwej właściwej argumentacji

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz

Grupa B

1. Omów, jaki wpływ na Lillę Wenedę miała moda na mitologię celtycką. Podaj, jakie

było

źródło tej popularnej w romantyzmie r omantyzmie fascynacji. fascynacji. [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

2. Jakie znaczenie w

twórczości Słowackiego miały „dzieje bajeczne”? Zrekonstruuj

stworzony przez poetę w Lilli Wenedzie mit założycielski polskiego narodu. [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

3. Wskaż, w czym przejawia się

ironia romantyczna w dramacie. Na czym ona polega? [0–2]  ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

Scharakteryzujj parę 4. Scharakteryzu

głównych bohaterek dramatu: Lillę i Rozę, uwzględniając znaczenia

symboliczne. [0–2]  _________________________________  ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

5. Jak odczytuje się dramat w kontekście dyskusji o klęsce powstania listopadowego? [0–2]

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 _______________  ________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ ________________ ________________ ______________ ______ 6. Wyjaśnij przesłanie wiersza Róża, lasy i świat Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ze

zbioru Gołąb ofiarny (1941) w odniesieniu do Lilli Wenedy. Zwróć uwagę, do jakiego fragmentu dramatu odwołała się poetka. [0–5] Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Róża, lasy i świat  Nie czas żałować róży, kiedy płoną lasy – Nie czas lasów żałować, kiedy płonie świat,

Gdy obszar ziemski jedną staje się Saharą... Nie czas żałować świata, gdy wznowił się chaos, Gdy dnia i godziny nikt nie wie, Kiedy Bóg, kulą ziemską w pierś trafony, padł I powstał jak lew w swym gniewie! – Gdy noc każda najgłębszą czerni się żałobą... ----------------------------Jednak żałuję róży i płaczę nad sobą…

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________   ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 ______________________  ___________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ____________________  _________ 

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi 1. Mitologia 1. Mitologia celtycka stała się popularna w romantyzmie za sprawą Pieśni Osjana, Osjana, rzekomych pieśni celtyckich bardów, w rzeczywistości stworzonych przez Jamesa Macphersona. Romantycy generalnie szukali inspiracji poza kulturą antyczną, dość wyeksploatowaną przez poprzednie epoki. Dlatego pociągała ich tak bardzo mitologia Północy. W Lilli Wenedzie wiele Wenedzie wiele cech celtyckich noszą Wenedzi: król Derwid przypomina druida, wodza-barda, ważną rolę ogrywa poezja/hara, magiczne obrzędy kapłanki Rozy przywodzą na myśl pogańskie kulty religijne, kilkakrotnie powraca motyw dębu.

2. Dzieje 2. Dzieje bajeczne to dzieje prasłowiańskie, bliższe antazji poetyckiej i mitowi niż prawdzie historycznej, potwierdzonej naukowo. Słowackiemu były potrzebne do stworzenia mitu założycielskiego polskiego narodu, który miałby powstać w wyniku starcia się dwóch plemion: anielskich Wenedów i dzikich Lechitów. Według niektórych badaczy dziedzictwo takiej genezy widoczne jest w strukturze społecznej Polaków – narodu złożonego z dwóch osobnych grup: ludu oraz szlachty.

3. np. Wyrazem ironii romantycznej może być np. postać Ślaza. Ś laza. Jest on moralnie odpychający,

nielojalnych wobec każdej ze stron, kieruje się wyłącznie własnym interesem, nie uznaje żadnych świętości, swoimi kłamstwami doprowadza do nieszczęścia – wypełnienie się tragicznego losu Wenedów (kłamie, że Lechici zabili jeńców, dlatego Roza zabija Lechona i szansa na odzyskanie hary zostaje zaprzepaszczona), a jednocześnie jest bardzo ludzki w swoich działaniach i reeksjach – częstokroć humorystycznych.

4. Lilla Weneda – symbolizuje ją biały kwiat lilii i zgodnie z konotacjami tego symbolu jest uosobieniem dobroci, czystości, cnoty, niewinności (gdy zwraca się o pomoc do św. Gwalberta, na  jego polecenie przysięga zachować zachować czystość Matce Boskie Boskiej), j), wzorem córki swojego ojca, jak i całego narodu – robi wszystko, by ocalić Derwida i Wenedów, poświęca dla nich swoje życie. Roza Weneda – symbolizuje ją czerwona róża i zgodnie z konotacjami tego symbolu jednocześnie ascynuje i odpycha, wróżka, wieszczka, odprawia mroczne, przerażające obrzędy z udziałem czaszek, krwi, popiołów, obdarzona nadprzyrodzonymi mocami – przepowiada przyszłość, de acto ona kształtuje bieg wydarzeń, zabijając Lechona, okrutna, mściwa, bezwzględna, według przepowiedni zapłodnią ją prochy poległych Wenedów i zrodzi mściciela.  mściciela.  

5. np. 5. np. Według niektórych interpretatorów wyłożony w Lilli Wenedzie mit Wenedzie mit powstania narodu polskiego łączy się bezpośrednio z warstwą aluzyjną dzieła, czyli komentarzem do spraw współczesnych Słowackiemu. Przyczyny upadku powstania wynikałyby ze struktury polskiego narodu, złożonego

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

z dwóch antagonistycznych pierwiastków: wenedyjskiego i lechickiego. Grzechy popełnione w czasie powstania – bierne oczekiwanie na cud, skłonność do heroicznej ofary zamiast wiary w zwycięstwo – Polacy odziedziczyli niejako w genach. Podobnie jak tragiczne atum, które każe narodowi cierpieć i zginąć, aby – przez ofarę – narodzić się na nowo.

6. np. np.  Wiersz nawiązuje do słynnej kwesi z dramatu: „Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy”. Zdanie to wypowiada Roza w momencie, gdy jej siostra postanawia udać się do obozu wroga, by błagać Lechitów o uwolnienie ojca i braci. Lilla wie, że tę podróż może przypłacić życiem, prosi więc Rozę i harfarzy o słowa pocieszenia. Roza komentuje to dość bezwzględnie, że ofara Lilli jest niczym wobec zagłady całego plemienia. Podmiot P odmiot liryczny w wierszu Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej poszerza tę perspektywę. Zaczyna od pojedynczej róży: „Nie czas żałować róży, kiedy płoną lasy”, a następnie przechodzi do wizji totalnej: „Nie czas lasów żałować, kiedy płonie świat”. Giną już nie tylko jednostki, całą ziemię ogarnął kataklizm, który przeobraża ją w pustynię bez życia. Z jeszcze szerszej perspektywy widzimy, że ogarnięta chaosem ziemska kula trafa samego Boga, zwracając się przeciwko swojemu stwórcy. Kiedy spojrzy się na datę powstania utworu, nietrudno się domyślić, że mowa tu o wojnie. Nikt nie zna dnia ani godziny, śmierć stała się tak powszechna, że aż

spowszechniała. Podmiot liryczny stwierdza jednak, że żałuje róży. Mimo że w obliczu ogólnoświatowej utrata katastroy pojedyncza tragedia wydaje się czymś marginalnym, poetka przeżywa ją jako bolesną stratę. Wyznaje, że płacze także nad sobą – może nad tym, że przyszło jej żyć w tak strasznych czasach, gdy życie ludzkie stało się tak mało ważne. Wbrew temu doświadczeniu, poetka powtarza, że znaczenie ma i ginąca róża, i płonący las, tak jak znaczenie miała ofara Lilli, jak i śmierć całego narodu Wenedów.

Propozycja punktacji 1) 2 1) 2 pkt – pełna odpowiedź, 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 2) 2 2) 2 pkt – pełna odpowiedź , 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 3) 2 pkt – właściwe wskazanie i wyjaśnienie ironii romantycznej w dramacie,  dramacie,  1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 4) 2 pkt – dwie właściwe charakterystyki postaci, 1 pkt – częściowe charakterystyki postaci, 0 pkt  – brak właściwej odpowiedzi odpowiedzi 5) 2 pkt – pełna odpowiedź, 1 pkt – częściowa odpowiedź, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 6) 3 pkt – pełna odpowiedź, opisanie sytuacji lirycznej, nawiązanie do dramatu Słowackiego, S łowackiego, teza interpretacyjna, 2 pkt – częściowa odpowiedź, bez tezy interpretacyjnej, 1 pkt – częściowa odpowiedź, bez nawiązania do dramatu Słowackiego, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi

 

SPRAWDZIAN NA KONIEC

7) 3 pkt – opis 4–5 elementów monologu, 2 pkt – opis 2–3 elementów monologu, 1 pkt – opis  jednego elementu monologu, monologu, 0 pkt – brak właściwej właściwej odpowiedzi 8) 4 8) 4 pkt – pełna odpowiedź, 3 pkt – niepełna odpowiedź, 2 pkt – częściowa odpowiedź, 1 pkt – próba odpowiedzi, 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi 9) 3 pkt – wyczerpująca argumentacja odpowiedzi, 2 pkt – niepełna argumentacja odpowiedzi, 1 pkt  – próba uargumentowania odpowiedzi, odpowiedzi, 0 pkt – brak właściwej właściwej argumentacji

 

BIBLIOGRAFIA

Literatura podmiotu Juliusz Słowacki, Lilla Weneda, Weneda, [w:] tegoż, Pisma Juliusza Słowackiego, Słowackiego, t. 3, Lwów 1880. hps://wolnelektury.pl/katalog/lektura/slow hps://wolnelektury.pl/k atalog/lektura/slowacki-lilla-weneda.htm acki-lilla-weneda.htmll

Literatura przedmiotu Norman Davies, Piastowie. Dynasa Polan, Polan, [w:] Boże igrzysko. Historia Polski , Kraków 1991, s. 104– 105. Juliusz Kleiner, Juliusz Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje Dzieje twórczości , t. 2, oprac. Jerzy Starnawski, Kraków 1999, s. 274. Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej , Znak, Kraków 1993, s. 276. Anna Renata Nowak Mitologia i symbolika w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego, Słowackiego, [w:] hp://steen.ree.r/irl-ania/mitologia.html (dostęp hp://steen.ree.r/irl-ania/mitologia.html  (dostęp z: 18.01.2021). Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Pawlikowska-Jasnorzewska Róża, lasy i świat , [w:] wolnelektury.pl/katalog/lektura/pawlikowska-jasnorzewska-roza-lasy-i-swiat.html (dostęp z: 28.01.2021). Marta Piwińska, Gopło Gopło,, „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 146–148. Monika Rekowska, Julia Rekowska, Julia Alpinula i Lilla Weneda, czyli międzynarodowa międzynarodowa kariera pewnej inskr inskrypcji  ypcji , [w:]

Donum Cordis. Studia poświęcone pamięci profesora Jerzego Kolendo, Kolendo , red. Krzyszto Jakubiak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, s. 321–323. Paweł Schreiber Metafora i „Lilla Weneda” , [w:] Świat z tajemnic wyspowiadany... Studia o „Samuelu  Zborowskim” , red. Maria Kalinowska, Janusz Skuczyński, Toruń 2006, s. 124. Yasuko Shibata, Fantazmat „niewinnej oary” w „Lilli Wenedzie” Juliusza Słowackiego, Słowackiego, „Pamiętnik Literacki” 2012, nr 3, s. 7. Jacek Skuczyński „Lilla Skuczyński „Lilla Weneda” z ariostycznym uśmiechem uśmiechem,, „Pamiętnik Literacki” 1986, nr 3, s. 18– 26., [w:] hps://docplayer.pl/139405918-Jacek-skuczynski-lilla-weneda-z-ariostycznymhps://docplayer.pl/139405918-Jacek-skuczynski-lill a-weneda-z-ariostycznym-usmiechem.html usmiechem.html Alina Witkowska, Juliusz Witkowska, Juliusz Słowacki , [w:] Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm Romantyzm,, PWN, Warszawa 1997, s. 342–343.

Warto przeczytać Mieczysław Inglot, Lilla Weneda, Weneda, [w:] Romantyzm. Słownik literatury polskiej , red. tenże, Gdańsk 2007, s. 117–118. Paweł Jasienica, Wizje Prapolski , „Twórczość” 1959, nr 9. Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji , Warszawa 1992, s. 155–156. Waldemar Łysiak, Polaków dzieje bajeczne, bajeczne, Warszawa 2014.

 

BIBLIOGRAFIA

Renata Majewska, Arkadia Majewska, Arkadia Północy. Mity eddaiczne eddaiczne w „Królu-Duchu” i „Lil „Lillili Wenedzie” Słowackiego, Słowackiego, red. Łukasz Zabielski, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2013, [w:] hps://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/4648/3/Arkadia_p %C3%B3%C5%82nocy_DRUK.pd  Renata Majewska, „Lilla Majewska, „Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego Słowackiego a romantyczna teo teoria ria podboju. Problem z lekturą historiozoczną dzieła, dzieła, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2011, nr 9. Julian Maślanka, Lilla Weneda, Weneda, [w:] Literatura a dzieje bajeczne, bajeczne, Warszawa 1990, s. 183-210. Marta Piwińska, Juliusz Piwińska, Juliusz Słowacki „Lilla Weneda”  Weneda” , [w:] Dramat polski. Interpretacje, Interpretacje , cz. 1: Od wieku XVI do Młodej Polski , red. Jan Ciechowicz i Zbigniew Majchrowski, Gdańsk 2001, s. 255–277. Jarosław Rymkiewicz, Słowacki. Encyklopedia, Encyklopedia, Warszawa 2004. Magdalena Saganiak, Człowiek i doświadczenie wewnętrzne. Późna twórczość Mickiewicza i Słowackiego, Słowackiego, Warszawa 2009, s. 201. Paweł Schreiber, Metafora i „Lilla Weneda” , [w:] Świat z tajemnic wyspowiadany... Studia o „Samuelu  Zborowskim” , red. Maria Kalinowska, Janusz Skuczyński, Toruń 2006. Jacek Skuczyński, „Lilla Skuczyński, „Lilla Weneda” z ariostycznym uśmiechem uśmiechem,, „Pamiętnik Literacki” 1986, nr 3, s. 41– 78.

hps://docplayer.pl/139405918-Jacek-skuczynski-lilla-weneda-z-ariostycznymhps://docplayer.pl/139405918-Jacek-skuczynski-lill a-weneda-z-ariostycznym-usmiechem.html usmiechem.html hps://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/04/03/ile-prawdy-jest-w-legendzie-o hps://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/04/03/ile-prawdy-je st-w-legendzie-o-popielu-ktorego-zjadly-popielu-ktorego-zjadlymyszy/   myszy/ hp://steen.ree.r/irl-ania/mitologia.html hps://www.terazteatr.pl/sztuki/lilla-weneda,opis,1880 hp://encyklopediateatru.pl/artykuly/143584/o-czy-mowi-lilla-weneda hps://www.powszechny.com/pliki/lilla_weneda_antazy_zes hps://www.powszechny.com/plik i/lilla_weneda_antazy_zeszyt_metodyczny.pd  zyt_metodyczny.pd  hps://www.ipsb.nina.gov.pl/a/audio/lilla-weneda-juliusza-slowackiego   hps://www.ipsb.nina.gov.pl/a/audio/lilla-weneda-juliusza-slowackiego hps://niewinni-czarodzieje.pl/szekspiryzm-w-lilli-wenedzie-juliusza-slowackiego hps://niewinni-czarodzieje.pl/szekspiryzm-w-lilli-wenedzie-juliusza-slowackiego