Kontratat Mbi Qarkullimin e Mallrave

KONTRATAT MBI QARKULLIMIN E MALLRAVE Kontratat me karakter detyrimor paraqesin llojin e puneve juridike me te cilat kryhet qarkullimi mallrave dhe kryerja esherbimit ne treg . Ne se keto kontrata ilidhin personat fizik ateher fjala eshte per te drejtes civile ekur keto kontrata lidhein personat juridik me qellim te realizimit te veprimtaris ekonomike ateher fjala per kontraten ne ekonomi dhe keto zakonisht quhen kontrata mbiqarkullimin emallarave. Sepse meto kryeht me te m,adhe qarkullimi imallrave dhe sherbimeve nekuader te ekonomis nacionale dhe tregetis nderkombtare qarkullimi mallrave dhe sherbimeve. KARAKTERISTIKAT E KONTRATES NE EKONOMI Kontratenb ne ekonomi elidhin subjektet ekonomike me qellim te realizimit te veprimtaris se tyre per te cilen jan formuar regjistruar. Nekontraten ne ekonomi hyne ato kontrata me te cilat kryhen qarkullimi mallrave rrespektivisht me te cilat kryhet qarkullimi mallrave dhe isherbimeve ne treg. Per keto kontrata pasiqe subjektet ekonomike ekryejn veprimtarin etyre ne menyer te rregullt dhe prefosionele nuk vlejn parimi idemtimit mbi gjyesmen ne te cilin kan te drejt ne thirrjen dhe te anulojn kontraten personat fizik. Te kontrata ekonomike pergjegjesia epaleve eshte me emadhe se te kontrata civile juridoko.. KONTRATA MBI SHITJEN Institucion qendror ise drejtes padyshim mund te themi se eshte kontrata mbi shtijen. Kontrata mbi shitjen eshte mardhenie ne mes shitesit dhe bleresit me te cilen shitesi obligohet qe sendin tia derzoj blersit dhe me te ta bart nje tedrejt te disponimit ose te prones kurse blersi obligohet qe te paguaj shumen e caktuar te te hollave ne emer te qmimit bleres. Kontrata mbi shitjen hyn ne rradhen ekontratave te emertuara pasi qe ligji eka emertuar ne radhen e kontratave jo formale per veq nese vet palet kontraktuese merren vesh qe ate ta shendrrojne ne kontraten formale me shkrim ose nese eshte objekti ikontrates sendi ipalujshem. ELEMENTET ME RENDESI TE KESAJ KONTRATE. Si element qenesor te kontrates se shitjes jan sendi dhe qmimi perveq nese jan ne pytje kontratat ne ekonomij te te cilat nuk eshte edomosdoshme te caktohet qmimin sepse kymund te percaktohet edhe ne baz te rrethanave te tregut. Sendi si object ikontrates dhe sielement qenesor isaj duhet ti plotsoj disa kushte.si sende ne qarkullimin juridik duhet ti permbuesh kushtet e pergjithshme siq jane te jene pjese matriamle enatyres ecila munde te jete epervetsuare nga njeriu dhekushti I dyet qe ti sherbejne plotsimit te ndonji nevoje njerzore do te thot te ken ndonje vler pasurore . Pra duhet bere percaktimin se per cilin sende eshte fjala se pse nese sendi si object ikontrates eshte jashte qarkullimit dihet se kontrata qe ka per object nje sende te tille eshte nule. TE DRETAT DHE DETYRIME EPALEVE NE KONTRATEN ESHITJES DETYRIMET ESHITSIT Te dypalet kontraktuese qe nga momenti ilidhjese sekontrates mbi shtijen kan te dreta dhe detyrime. Si detyrime kryesore te shitsit jane 1 dorzimi sendit 2 pergjegjesi per te metat matriale te sendit dh3 pergjegjesia per temetat juridike. 1) dorzimi sendit Qellim kryesor per blersin te kontrata eshitjes eshte qe ai tevij deri te sendi per te cilin eshte interesuar dhe ta lidhe kontraten meshitsin. Detyrim iderzimit te sendit apo mallit te caktuar eshte nje nder detyrimet qenesore te shitesit.\ Lidhje me detyrimmine ederzimit te sendit me rendesi jan qeshtjete vendi imynyres sederzimit te sendit dhe afati iderzimit te sendit. 2)shtiesi eshte I obliguare jo vetem te kryej detyrimin ndaj blersit ne afat dhe kohe si dhe vendin ecaktuar por ai ka per obligim qe taderzoj sendin pa kurfar temeta matriale. Cilsit emallit apo sendit mun te caktohen me kontraten ne mynyra te ndryeshme me pershkrimin ecilsive te mallit duke ipordurur disa termine te caktuara teknike duke uthirrur ne mostra modele apo standarte ketoforma te percaktimit te dispozitave kontraktuese lidhur me mallin sendin quhen specifikime. 3)qarkullimi apo shitja ezhvilluare emallrave apo sendeve teknike ne tregun bashkohor nuk mundet te mendohet per garancion. Kontrata mbi tjetersimin esendeve dhe tedrejtave Kontrata mbi kembim (ndrrimin) Kontrata mbi kembim ndrrimi eshte form e kembimit te vlerave . hyne ne radhen ekontratave me te vjetra te komunikimit ne aspektin detyrimor qe nga forma me ethjesh primitive ekembimit te mallit.

Kontrata mbi kembim ndrrimi eshte pra asi kontrate te ku palet kuntraktuese reciprokisht obligohen qe te derzojn sende te caktuara te cilat kembehen asisoj qe ato fillojn te drejtat edisponimit reciprokisht te dretate prones ne ket sende. Por nje situate per aplikimin e kesaj kontrate mune te paraqiten edhe ne qarkullimin nderkombtare juridik siq eshte rasti me kontraten mbi kompenzimet format e ndryeshme te bashkpunimit tekniko shkencorafaristet ekoperimit etj. Kontrata mbi urdhrin eshitjes. Mund te themi se eshte institucion I vjeter te cilin eka njohur edhe edreta romake ku rendesi ekesaj pune juridiek kuntraktuese ka qene e dukshme . kontrata mbi urdhrin eshtitjes lidhet ne mes urdheruesit dhe urdher marrsit me te cilin urdher marrsi obligohet qe te shes nje send te caktuar te luajteshem te cilin iderzoi urdher dhenesit me nje qmim te caktuar me nje afat te caktuar. Kontata per dhurat Nejeten eperditshme njerzore ka edhe raste te atilla qe per ndonje dhe nje apo berje te ndonje sendi apo te drejte perveq te drejtes personale te jep falas pa kerkuare kurrfar kunder vlere per te. Kontrata per huane Kontrata per huan mund te thuhet se hyne ne radhen ekontratave te drejtes detyrimore qe trajtohet nje nder kontratat me te vjetra . dhe kjo kontrat paraqet nje marveshje ne mes paleve kontraktuese . kontrata per huane eshte eshte kontrat etill me te cilen obligohet huadhenesi qe huamarrsi ti aderzoj nje shum te caktuare te hollash ose nje sasi te caktuare te sendeve te tjera te kembyeshme kurse huamarrsi obligohet qe keto ti kthej pas nikohe te caktuare neshum te njejte te te hollave respektivisht sasin enjejt te sendeve te cilsis dhe llojit te njejte. KONTRATA MBI QIRAN Kuptimi ikontrates Kontrata mbi qiran eshte marveshje ne mes qiradhenesit dhe qiramarrsit ecila hyne ne grupin ekontratave per shfrytezimin esendeve dhe te drejtave. Element qensore te kesaj kontrate jane ;objekti qirase ,qiraja , kohae zgjatjese kontrates per qiran. Objekti ikontrates parimisht si object kontrate per qirane eshte send ipakompenzueshem, icily munde te jet sende ipaluejteshem ashtu dhe ilujteshem por parimisht ketosende jane sende te paluejteshme dhenesi isendit me qira sipas rregullit duhet te jet pronare isendit mirpo kontrata per qirane vleneedhe ne rastin kure qira dhenesi nuk eshte pronare isendit. Qiraja – lartesin parimishte palet percaktojne ne menyre te lire mirpo nese eshte epercaktuare lartesija . Afati ipageses se qirase percaktohet me kontrate dispozitat ligjore por kjo munde behet edhe ne baze te dokeve dhe lokaleve. DETYRIME EQIRADHENESIT. Detyrime kryesore te qiradhanesit jane 1 qe taderzoj sendin e marr me qira 2 qe sendin ta mbaje ne gjendeje te rregullte pordoruese gjat kohes se zgjatjese kohes me qira 3 ti siguroj qiramarrsit shfrytzimin dhe mbajtjen te qet dhe tedobishme duke garantuar se sendi nuk ka temeta matriale dhe juridike. 1 derzimi sendit paraqet detyrim themelor te qira dhenesit sendi duehtsendi duhej ti derzohej ne gjendje te rregullt qira marresit. 2 qira dhenesi eshte I obliguar qe sendin objektin edhene me qira ta mbaj ne gjendje te rregullt per veq disa meremetimeve te vogla gjate ter kohes sa zgjat kontrata mbi qirane. 3 qira dhenesi pergjigjet per te gjitha mangesit esendit te dhene me qira. DETYRIMET E QIRA MARRESIT. Detyrime eqiramarresit jane kryesisht 1 perdorimi isendit 2pagesa eqirase 3 kthimi isendit te marr me qira. 1 qira marresi sendin emerr me qira duhet ta per dor ne baz te marveshjes se caktuar ne kontrat ne baze te rethanave qe ipergjigjet per dorimit nermal te sendit. 2 qiraja duhet paguar ne afatet epercaktuar kontraktore sepse kjo eshte nje nder detyrimet kryesore te qiraamrresit. 3 zakonisht pas skadimit te afatit te paraapre kontrata per sendin e marre me qira qiramarresi eshte I obliguar qe ate sende tia kthej qiraamrresit ne gjendeje eparapare kontraktore. KONTRATA PER HUA PERDORJEN Si kontrat per hua per dorjen sherbim quhej ajo kontrate kure njera pale ijep pales tjeter sendin ne perdorimin pa pagese per nje kohe te caktuare me obligim qe sendin pas huaperdorjes pa pages pas kalimit te afatit te parapare ne kontrate ti kthehet dhenesit apo pronarit. KONTRATA PER SHERBIME Kontrata per kryerjen esherbimeve ka rendesi te madhe per jeten ekonomike te nje vendine veqanti qarkullimin emallrave dhe kryerjen esherbimeve te ndryeshem. KONTRATA PER NDERTIM Sipas natyrese civile juridike kontrata mbi ndertimin eshte lloj I kontrates se veqante me ane te seciles njera pale kryeresi indertimtari ndermarresi obligohet qe personit pales tjeter investuesit apo komitentit porositesit te objektit ndertimor tia

nderroj objektin ndertimor me qellim te renovimit ,permiresimit e adoptimit kurse pales tjeter porositesit obligohet qe ti a paguaje qmimin perkatese. Kontrata mbi ndertimin eshte kontrate formale do te thote kjo duhet patjeter te lidhet meshkrim se pse ket kushte eparashe ligji. KONTRATA MBI TRANSPORTIN Komunikacioni eshte veprimtari erregullt e cila me ndimen e mjeteve te veqaneta teknike dhe organizimit te posaqem I mbizoterone distanecat gjeografike te vendeve duke barture njerezit te mirat matriale nga nje vende ne vendin tjeter. Veprimtari ekumunikacionit e zgjerondhe begatone tregun produkteve te gateshme dhe njekohesisht mundeson pervetesimine dhe largesin ne mese botese se lendeve te para dhe vendit te prodhimit. Kontrata mbi transportin emallit ne kuptimin esotem te aspektit juridike e rregullone transportin e mallit te huaje me qellim te realizimit te fititmit si veprimtari e veqante ekonomike ku dominone parimi I ekonomicitetit qe do te thote mesa me pak shpenezime te realizohet qellimet ekonomike te cilat deshirohen te arrihene ne transportin emallrave dhe te njerezeve. Kontrata mbi trnasportin eshte marrveshje ne mese te transportusit dhe derguesit te sendit respektivisht udhetareve perqka transportuesi obligohet ta kryeje transportimin esendit apo udhetareve me qmimin te caktuare. LLOJET EKONTRATES MBI TRANSPORTIN 1 Kontrata per transportin emallit ne hekurudhe . Kontrata per transportimin e mallit me hekurudhe per shkake te kapaciteteve te cilate I disponon hekurudha ka rendesi te madhe per jeten ekonomike te vendite. 2 detyrimet dhete drejtate epaleve Qe nga momenti iderzimit te dergeses dhe flete ngarkeses krijohet kontrata nemese te paleve derguesit dhe hekurudhes. 3 kontrata per transportin e udhetareve ne hekurudhe Ne baze te kontrates per transportimin epasagjereve udhetereve hekurudha deturohet qe ta beje transportimin etyre nga vendi inisjese ne vendin e decidimite kurse udhetaret merr obligim qe per kete ti paguaje hekurudhes qmimine caktuare. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E MALLRAVE NE LINJEN DETARE Nje nder kontaratat me te vjetera te transportimit eshte kontrata per transportimin e mallit ne detari. Qysh ne ligjin e mbretit te babilonis hamurabit icily dhe quhet ligji hamurabit para meteper se 4 mije vitesh ne permbajtejen etij gjendet perveq dispozitave mbi mardhenjet martesore dhe trashiguese edhe dispozitat qe regullojne dhe veprimtarin e qytetareve te babilonis ne fushen tregetis bujqesis dhe te detarise. Afri ¾ etregetis boterore zhvillohet apo realizohet neper mjete transportimit detare kyrol itransportit detare ne ekonomine boterore paraqitet si pasoj edomesdoshme e 2 faktoreve detyrymose nga te cilet njeri eshte I natyres gjeografike dhe inatyres fizike kurse tjeteri eshte inatyres teknike dhe ekonomike. Pra sipale kontraktuese te kontrata per transportimin te mallit ne detari na paraqiten 2 pale anietari dhe porositesi itransportite te mallit anijetari mune te jet person fizik apo juridike,kurse porositesi itransportit te mallit eshte dhenesi imallit per transportinapo derguesin emallit. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E UDHETAREVE DHE BAGAZHIT NE DET. 0kjo eshte kontrate e dyj aneshme me ngarkese dhe komutative qe lidhet nemes te anijetarit dhe udhetarit. Anijetari eshte pale kontraktuese e cila elidhe kontraten per transportimin e udhetareve dhe me se shpeshti ekryen vetem transportin ,por transportimin e udhetareve munde ta organizoje edhe nepermjete anijetarit tjeter. Kontrata mbi transportin e udhetareve eshte kontrate jo formale me gjithese anijetari eshte I obliguare qe gjate lidhjes se kontrates te leshoje bileten me ker kesen e udhetarit ecila munde te leshohet edhe sipase sjellesit por edhe ne emer te udhetarit. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN RRUGORE TE MALLERAVE Eshte nje kontrate me rendesi per sherbimet e caktuara ekonomike ecila kryesisht zhvillohet ne pjesen kontinentale toksore. Kontrata per transportin e mallrave apo sendeve nepermjet te komunikacionit rrugore eshte asi kontrate te ecila transportuesi detyrohet qe mallin me mjete transportuese rrugore te transportoj prej nje vendi ne nje vende tjeter kurse derguesi obligohet qe per kete te paguaje qmimin transportues Keto perparesi ijamundeson fleksbiliteti qarkullues dhe manevrues shume meimadhe se sa komunikacioni hekurudhore ,detare dhe lumor kjo kontrate eshte nga aspekti juridike kontarate me obligime reciproke me ngarkese dhe nkomutative. Po ashtu hyne ne radhen ekontratave jo formale , reale dhe lidhet sipas aderimit Dote thot se per ekzistimin e kesaj kontrate nuk eshte me rendesi leshuerja eflet ngarkeses siq eshte rasti I transportit hekurudhore. Mirpo nese transportuesi e leshon flet ngarkesen ateher ne transportimin rrugore per qdo derguese duhet te plotesohen flete e veqanet ngarkuese e nese kane te bejne me mallet e llojit te ndryeshem ose dergesa te cilat kane per ti pranuare pranuese te ndryesheme ateher leshohen me shume fletengarkesa bile dhe nerastet se dergesat transportohen mete njejtin komunikacion. Detyrimet e derguesit te mallit po ashtu jane derzimi imallit ne ne transportim prezentimin e flete ngarkeses se plotesuare dhe dokumenteve te tjera te nevojeshme ne mynyre qe transportuesi te jete negjendeje ne menyer te rregullte dhe pa pengese te realizoj transportimin emallit pagimin e qmimit transportues dhe shpenzimeve te tjera eventuale. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E UDHETAREVE NE KOMUNIKACIONIN RRUGORE Kontrata per transportimin rrogore te pasagjereve eshte asi kontrate ecila krijuone obligimin etransportuesit qe ne menyre te rregullte dhe te siguret siq eshte kontraktuare ta transportoj pasagjerin deri ne vendin e caktuare kurse pasagjeri ne baze te detyrimit nga kontrata per transportimin ekryer ti paguaje qmimin perkates transpotuesit. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E MALLRAVE NE KOMUNIKACIONIN AJROR.

Si kontrate per transportimin e mallrave ne permjet linjes ajrore nenkuptojme ate kontrate me te cilen obligohet transportuesi ajerore qe ta kryeje transportimin e kontraktuare kurse pala tjeter porositesi I transportimit apo udhetari obligohet qe per transportimin ekryere ti a paguaje qmimin perkates transportuese Kontrata per transportimin emallit ne permjete linjes ajrore ika te gjitha cilesit e transportit tokesore. Pra edhe kjo hyne ne radhen ekontratave jo formale sepse flete ngarkesa sherben si mjete ideshmimit te mardhenjes kontraktuese. Kontrata per transportin esendeve munde te lidhet per nje ose meshum transportime ose ne transportim per kohe te caktuare ne kapacitetin eter ose ne pjese ekapacitetit te areoplanit ne nje sasi te caktuare te sendeve ose nje sendi te caktuare. Kontrata per qarterin ne transportimin ajror te sendeve jane te plotefuqishme vetem nese ato jane te lidhura ne forme me shkrime. Transportuesi ka keto obligime ne baze te kontrates 1 praniminemallit 2 transportimin etij 3 ruajtejen emallit 4 derzimin e mallit personit te autorizuare KONTARATA PER MAGAZINIMIN EMALLERAVE. Me pune te magazinimit te mallerave merret sot organizatat e specializuara me qellim te ushtrimit te kesaj veprimtarie dhe realizimit te fitimit. Mir po edhe per organizatat ekonomike ne pergjithesi vlera dhe rendesia e konterates per magazionimeshte shume emadhe sepse ne shumicen erasteve sidomos per organizimin ekonomikeshte me epreferueshme deh ekonomikisht me opportune qe mallin etyre tia besojn per ruajteje magazines publike se sa te ruajne ne qfar do vendi ose ti qasen secila vete te ndertojne locale per ruajtejen emallit icily sigurishte nuk dote kete mundesi te shfrytezohet gjithmone ne tersij. Kontrata per magazionimin emallrave trajtohet si nje kontrate,ecila ka per qellim sherbimet tregetare ekonomike ne baze te seciles njera pale magazioneri merr mbi vete obligimin qe te pranoje mallin per ruajteje ne magazinene te tije icily malle itakone pales tjter lenesit te mallit per ruajtejen per nje kohe te caktuare elenesi imallit obligohet qe te paguaje qmimin e parapare me kontrate provizionin. KONTRATA PER NDERMJETESIM Kontrata per ndermjetesim eshte asi kontrate me te cilen ndermjetesuesi obligohet se dote beje per pjekeje per ta qeture dhe per tevene ne lidhje me urdhedhenesin porosine icily me te dote zhvillojnegociata per lidhjene ekontrates se caktuare kurse urhder dhenesi obligohet qe ti paguaje shperblimin e caktuare nese kjo kontrate lidhet. Per arsye se ekzistojne situatat te cilat nje persone deshirone te lidhe ndonje kontrate te caktuare mirpo rrethanate ne treg shpesheher atij nuk jane te njohura sa duhet se pse ndoshta nuk dij sekujte ti drejtohen me aferte si dhe njohura sa duhet sepse ndoshta nuk di se kujt ti drejtohet me afert si dhe qfare elementesh duhet te permbajeoferta qe ate ta pranoje I ofertuari. KONTRATA PER SHPEDICION Edhe kontrata per shpedicione hune ne radhen e kontratave te cilat kane per qellim kryerejen esherbimeve ne ekonomi munde te themi se paraqitja dhe zhvillimi isaje jane ngushte te lidhura me barjtejen transportimin e emallrave ne distance te larget Kontrata per shpedtim sipas ligjit perkufizohet si kontrate me te cilen shpedituesi detyrohet qe per transportimin esendeve mallit te caktuare te lidhe ne emer te vetin per llogari te komitentit si dhe ti kryeje edhe punet etjera te rendometa kurse urdhehdenesi komitenti detyrohet qe tiapaguaje shperblimin ecaktuare . Shpedituesi e organizon transportimin e mallrave por parimisht ai vetem nuk etransporton transportimin e mallrave sendeve ekryejne transportuesit shpedituesi domethene eka enen organizative te transportimit te mallrave dhe perkujdeset qe keto pune te kryhene ne afatin eparapare. KONTRATA PER SIGURIMIN Kontrata per sigurimin eshte asi kontrate me te cilen kontraktuesi I sigurimit obligohet qe nebaze te parimit te reciproceritetit deh solidaritetit te bashkoje nje sasi te mjeteve ne bashkesin esigurimit respektivisht ne bashkesin errezikut te siguruesit kurse bashkesia enti obligohet qe nese ndidhe ngjarja ecila paraqet rastin esigurimit tia paguaje te siguruarit apo ndonje personi te trete kopenzimin shperblimin ose shumen e kontraktuare apo te beje diqka tjeter. Siq dihet nga vete kuptimi I kontrates duhet dalluare formate e kontrates per sigurimin te cilate sjellin deri te shperblimi idemit nese paraqitet rasti iparapare me kontrate nga kontrata per sigurimin ecila ne veti nuk permbane obligimin e siguruesit qe te beje shperblimin e demit per nese shkaktohet rasti iparapare me kontrate ka detyrime qe te paguaje shumen e caktuare te te hollave te parapare me kontrate. Sigurimi personale munde jete ligjore dhe vullenetare si dhe tokesor detare dhe ajeror.\ Para segjithash duhet bere dallimin e sigurimit ligjore nga ai kontraketues dmth sigurimin e obligueshem en nga ai vullnetare sigurimi I obligueshem ligjore duhet te behet ne baze te dispozitave imperative ligjore Sigurimi ligjor idetyrueshem net e drejten krahasuese dallohet me tutje . Sipas nje kriteri tjeter sigurimi duhet dalluare ndare ne 3 gruepe te medha sigurimin tokesor, detare dhe ajeror. Siq dihet te kjo ndarje eshte me rendesi se ku paraqitet rreziku nga icili isuguruari Deshiron te sigurohet. Sigurimi ajror trajtohet si nje nder sigurimet mete reja icily eshte zhvilluare shpejt pas luftes se dyte botrore KONTRATA E LIZINGUT Institucion juridik ilizingut eshte kreacioni I praktikes afariste nderkombetare dhe ne qarkullimin bashkohor nderkombetar te mallerave dhe sherbimeve kontrata elizingut gjithnje emeteper po fiton per mbajtejen dhe rendesi te veqanet duke uperdorur gjith nje emeteper .

Me kontraten elizingut obligohet njera pale pala kontraktuese dhenesi ilizingut qe barte sendin e kontraktuare ne shfrytezimin dhe ti kryeje veprimet ekontraktuare ne lidhje me shfrytezimin erregullet ekonomik te atij sendi pales tjter kontraktuese pranuesit te lizingut e cila obligohet qe per sherbimet ekryera ti paguajen shperblimin perkates kontraktuese. Lizingu bazohet ne filozofit praktike afariste se pasuria nuk eshte kategoria themelore dhe me erendesishme ne lemin eprodhimtaris bashkohore dhete qarkullimit te te mirave investicionale pa amrre parasyeshe se ajane ne pyeteje sendet e luejteshme apo te paluajteshme investicionale. Per kete arsye disa autor kontraten elizingut e interpretojne si nje forme te posaqeme te kontrates per kreditimin s epse disa lloj te kontratave se lizingute ikan te shprehure keto veqori mirpo edhe ky kuptim nocion nuk munde te pranohet sepse me kete nocion nuk dote munde te perfshihen formate te lizingute ne praktiken afariste. KONTRATA PER LICENCE Pas luftes se dyte botrore munde te themi pa tepruare s ete gjitha llojet e pronsis indistruale intelektuale vine ne shpreheje ne menyren me te kodenzuare sidomos ne realicionin nder kombetare dhe ate nemese te shteteve te zhvilluare si prodhuese dhe eksportuese dhe shteteve ne zhvillim e atyre te pa zhvilluare. Kontrata per licenece rregullon nje materie me rendesi te prones industriale. Ne kontraten per licenese huny: 1 kuptimi kontrates 2 detyrimetedhenesit te liceneses 3 detyrime emardhenjes te licences 4 nenliceneca 5 Pushimi ikontrates per licence KONTRATA PER FAKTORINGUN Kuptimi dhe rendesia ekonomike e faktoringut Kjo eshte nje kontrate ecila itakone tregetise se mrndeshme

KONTRATAT MBI QARKULLIMIN E MALLRAVE Kontratat me karakter detyrimor paraqesin llojin e puneve juridike me te cilat kryhet qarkullimi mallrave dhe kryerja esherbimit ne treg . Ne se keto kontrata ilidhin personat fizik ateher fjala eshte per te drejtes civile ekur keto kontrata lidhein personat juridik me qellim te realizimit te veprimtaris ekonomike ateher fjala per kontraten ne ekonomi dhe keto zakonisht quhen kontrata mbiqarkullimin emallarave. Sepse meto kryeht me te m,adhe qarkullimi imallrave dhe sherbimeve nekuader te ekonomis nacionale dhe tregetis nderkombtare qarkullimi mallrave dhe sherbimeve. KARAKTERISTIKAT E KONTRATES NE EKONOMI Kontratenb ne ekonomi elidhin subjektet ekonomike me qellim te realizimit te veprimtaris se tyre per te cilen jan formuar regjistruar. Nekontraten ne ekonomi hyne ato kontrata me te cilat kryhen qarkullimi mallrave rrespektivisht me te cilat kryhet qarkullimi mallrave dhe isherbimeve ne treg. Per keto kontrata pasiqe subjektet ekonomike ekryejn veprimtarin etyre ne menyer te rregullt dhe prefosionele nuk vlejn parimi idemtimit mbi gjyesmen ne te cilin kan te drejt ne thirrjen dhe te anulojn kontraten personat fizik. Te kontrata ekonomike pergjegjesia epaleve eshte me emadhe se te kontrata civile juridoko..

TE DRETAT DHE DETYRIME EPALEVE NE KONTRATEN ESHITJES DETYRIMET ESHITSIT Te dypalet kontraktuese qe nga momenti ilidhjese sekontrates mbi shtijen kan te dreta dhe detyrime. Si detyrime kryesore te shitsit jane 1 dorzimi sendit 2 pergjegjesi per te metat matriale te sendit dh3 pergjegjesia per temetat juridike. 1) dorzimi sendit Qellim kryesor per blersin te kontrata eshitjes eshte qe ai tevij deri te sendi per te cilin eshte interesuar dhe ta lidhe kontraten meshitsin. Detyrim iderzimit te sendit apo mallit te caktuar eshte nje nder detyrimet qenesore te shitesit.\ Lidhje me detyrimmine ederzimit te sendit me rendesi jan qeshtjete vendi imynyres sederzimit te sendit dhe afati iderzimit te sendit. 2)shtiesi eshte I obliguare jo vetem te kryej detyrimin ndaj blersit ne afat dhe kohe si dhe vendin ecaktuar por ai ka per obligim qe taderzoj sendin pa kurfar temeta matriale. Cilsit emallit apo sendit mun te caktohen me kontraten ne mynyra te ndryeshme me pershkrimin ecilsive te mallit duke ipordurur disa termine te caktuara teknike duke uthirrur ne mostra modele apo standarte ketoforma te percaktimit te dispozitave kontraktuese lidhur me mallin sendin quhen specifikime. 3)qarkullimi apo shitja ezhvilluare emallrave apo sendeve teknike ne tregun bashkohor nuk mundet te mendohet per garancion.

KONTRATA MBI SHITJEN Institucion qendror ise drejtes padyshim mund te themi se eshte kontrata mbi shtijen. Kontrata mbi shitjen eshte mardhenie ne mes shitesit dhe bleresit me te cilen shitesi obligohet qe sendin tia derzoj blersit dhe me te ta bart nje tedrejt te disponimit ose te prones kurse blersi obligohet qe te paguaj shumen e caktuar te te hollave ne emer te qmimit bleres. Kontrata mbi shitjen hyn ne rradhen ekontratave te emertuara pasi qe ligji eka emertuar ne radhen e kontratave jo formale per veq nese vet palet kontraktuese merren vesh qe ate ta shendrrojne ne kontraten formale me shkrim ose nese eshte objekti ikontrates sendi ipalujshem. ELEMENTET ME RENDESI TE KESAJ KONTRATE. Si element qenesor te kontrates se shitjes jan sendi dhe qmimi perveq nese jan ne pytje kontratat ne ekonomij te te cilat nuk eshte edomosdoshme te caktohet qmimin sepse kymund te percaktohet edhe ne baz te rrethanave te tregut. Sendi si object ikontrates dhe sielement qenesor isaj duhet ti plotsoj disa kushte.si sende ne qarkullimin juridik duhet ti permbuesh kushtet e pergjithshme siq jane te jene pjese matriamle enatyres ecila munde te jete epervetsuare nga njeriu dhekushti I dyet qe ti sherbejne plotsimit te ndonji nevoje njerzore do te thot te ken ndonje vler pasurore . Pra duhet bere percaktimin se per cilin sende eshte fjala se pse nese sendi si object ikontrates eshte jashte qarkullimit dihet se kontrata qe ka per object nje sende te tille eshte nule

Kontrata mbi tjetersimin esendeve dhe tedrejtave Kontrata mbi kembim (ndrrimin) Kontrata mbi kembim ndrrimi eshte form e kembimit te vlerave . hyne ne radhen ekontratave me te vjetra te komunikimit ne aspektin detyrimor qe nga forma me ethjesh primitive ekembimit te mallit. Kontrata mbi kembim ndrrimi eshte pra asi kontrate te ku palet kuntraktuese reciprokisht obligohen qe te derzojn sende te caktuara te cilat kembehen asisoj qe ato fillojn te drejtat edisponimit reciprokisht te dretate prones ne ket send Por nje situate per aplikimin e kesaj kontrate mune te paraqiten edhe ne qarkullimin nderkombtare juridik siq eshte rasti me kontraten mbi kompenzimet format e ndryeshme te bashkpunimit tekniko shkencorafaristet ekoperimit etj. Kontrata mbi urdhrin eshitjes. Mund te themi se eshte institucion I vjeter te cilin eka njohur edhe edreta romake ku rendesi ekesaj pune juridiek kuntraktuese ka qene e dukshme . kontrata mbi urdhrin eshtitjes lidhet ne mes urdheruesit dhe urdher marrsit me te cilin urdher marrsi obligohet qe te shes nje send te caktuar te luajteshem te cilin iderzoi urdher dhenesit me nje qmim te caktuar me nje afat te caktuar.

Kontata per dhurat Nejeten eperditshme njerzore ka edhe raste te atilla qe per ndonje dhe nje apo berje te ndonje sendi apo te drejte perveq te drejtes personale te jep falas pa kerkuare kurrfar kunder vlere per te. Kontrata per huane Kontrata per huan mund te thuhet se hyne ne radhen ekontratave te drejtes detyrimore qe trajtohet nje nder kontratat me te vjetra . dhe kjo kontrat paraqet nje marveshje ne mes paleve kontraktuese . kontrata per huane eshte eshte kontrat etill me te cilen obligohet huadhenesi qe huamarrsi ti aderzoj nje shum te caktuare te hollash ose nje sasi te caktuare te sendeve te tjera te kembyeshme kurse huamarrsi obligohet qe keto ti kthej pas nikohe te caktuare neshum te njejte te te hollave respektivisht sasin enjejt te sendeve te cilsis dhe llojit te njejte. KONTRATA MBI QIRAN Kuptimi ikontrates Kontrata mbi qiran eshte marveshje ne mes qiradhenesit dhe qiramarrsit ecila hyne ne grupin ekontratave per shfrytezimin esendeve dhe te drejtave. Element qensore te kesaj kontrate jane ;objekti qirase ,qiraja , kohae zgjatjese kontrates per qiran. Objekti ikontrates parimisht si object kontrate per qirane eshte send ipakompenzueshem, icily munde te jet sende ipaluejteshem ashtu dhe ilujteshem por parimisht ketosende jane sende te paluejteshme dhenesi isendit me qira sipas rregullit duhet te jet pronare isendit mirpo kontrata per qirane vleneedhe ne rastin kure qira dhenesi nuk eshte pronare isendit. Qiraja – lartesin parimishte palet percaktojne ne menyre te lire mirpo nese eshte epercaktuare lartesija . Afati ipageses se qirase percaktohet me kontrate dispozitat ligjore por kjo munde behet edhe ne baze te dokeve dhe lokaleve. DETYRIME EQIRADHENESIT. Detyrime kryesore te qiradhanesit jane 1 qe taderzoj sendin e marr me qira 2 qe sendin ta mbaje ne gjendeje te rregullte pordoruese gjat kohes se zgjatjese kohes me qira 3 ti siguroj qiramarrsit shfrytzimin dhe mbajtjen te qet dhe tedobishme duke garantuar se sendi nuk ka temeta matriale dhe juridike. 1 derzimi sendit paraqet detyrim themelor te qira dhenesit sendi duehtsendi duhej ti derzohej ne gjendje te rregullt qira marresit. 2 qira dhenesi eshte I obliguar qe sendin objektin edhene me qira ta mbaj ne gjendje te rregullt per veq disa meremetimeve te vogla gjate ter kohes sa zgjat kontrata mbi qirane. 3 qira dhenesi pergjigjet per te gjitha mangesit esendit te dhene me qira.

DETYRIMET E QIRA MARRESIT. Detyrime eqiramarresit jane kryesisht 1 perdorimi isendit 2pagesa eqirase 3 kthimi isendit te marr me qira. 1 qira marresi sendin emerr me qira duhet ta per dor ne baz te marveshjes se caktuar ne kontrat ne baze te rethanave qe ipergjigjet per dorimit nermal te sendit. 2 qiraja duhet paguar ne afatet epercaktuar kontraktore sepse kjo eshte nje nder detyrimet kryesore te qiraamrresit. 3 zakonisht pas skadimit te afatit te paraapre kontrata per sendin e marre me qira qiramarresi eshte I obliguar qe ate sende tia kthej qiraamrresit ne gjendeje eparapare kontraktore. KONTRATA PER HUA PERDORJEN Si kontrat per hua per dorjen sherbim quhej ajo kontrate kure njera pale ijep pales tjeter sendin ne perdorimin pa pagese per nje kohe te caktuare me obligim qe sendin pas huaperdorjes pa pages pas kalimit te afatit te parapare ne kontrate ti kthehet dhenesit apo pronarit. KONTRATA PER SHERBIME Kontrata per kryerjen esherbimeve ka rendesi te madhe per jeten ekonomike te nje vendine veqanti qarkullimin emallrave dhe kryerjen esherbimeve te ndryeshem. KONTRATA PER NDERTIM Sipas natyrese civile juridike kontrata mbi ndertimin eshte lloj I kontrates se veqante me ane te seciles njera pale kryeresi indertimtari ndermarresi obligohet qe personit pales tjeter investuesit apo komitentit porositesit te objektit ndertimor tia nderroj objektin ndertimor me qellim te renovimit ,permiresimit e adoptimit kurse pales tjeter porositesit obligohet qe ti a paguaje qmimin perkatese. Kontrata mbi ndertimin eshte kontrate formale do te thote kjo duhet patjeter te lidhet meshkrim se pse ket kushte eparash KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E MALLRAVE NE LINJEN DETARE Nje nder kontaratat me te vjetera te transportimit eshte kontrata per transportimin e mallit ne detari. Qysh ne ligjin e mbretit te babilonis hamurabit icily dhe quhet ligji hamurabit para meteper se 4 mije vitesh ne permbajtejen etij gjendet perveq dispozitave mbi mardhenjet martesore dhe trashiguese edhe dispozitat qe regullojne dhe veprimtarin e qytetareve te babilonis ne fushen tregetis bujqesis dhe te detarise. Afri ¾ etregetis boterore zhvillohet apo realizohet neper mjete transportimit detare kyrol itransportit detare ne ekonomine boterore paraqitet si pasoj edomesdoshme e 2 faktoreve detyrymose nga te cilet njeri eshte I natyres gjeografike dhe inatyres fizike kurse tjeteri eshte inatyres teknike dhe ekonomike. Pra sipale kontraktuese te kontrata per transportimin te mallit ne detari na paraqiten 2 pale anietari dhe porositesi itransportite te mallit anijetari mune te jet person fizik apo juridike,kurse porositesi itransportit te mallit eshte dhenesi imallit per transportinapo derguesin emalli

KONTRATA MBI TRANSPORTIN Komunikacioni eshte veprimtari erregullt e cila me ndimen e mjeteve te veqaneta teknike dhe organizimit te posaqem I mbizoterone distanecat gjeografike te vendeve duke barture njerezit te mirat matriale nga nje vende ne vendin tjeter. Veprimtari ekumunikacionit e zgjerondhe begatone tregun produkteve te gateshme dhe njekohesisht mundeson pervetesimine dhe largesin ne mese botese se lendeve te para dhe vendit te prodhimit. Kontrata mbi transportin emallit ne kuptimin esotem te aspektit juridike e rregullone transportin e mallit te huaje me qellim te realizimit te fititmit si veprimtari e veqante ekonomike ku dominone parimi I ekonomicitetit qe do te thote mesa me pak shpenezime te realizohet qellimet ekonomike te cilat deshirohen te arrihene ne transportin emallrave dhe te njerezeve. Kontrata mbi trnasportin eshte marrveshje ne mese te transportusit dhe derguesit te sendit respektivisht udhetareve perqka transportuesi obligohet ta kryeje transportimin esendit apo udhetareve me qmimin te caktuare. LLOJET EKONTRATES MBI TRANSPORTIN 1 Kontrata per transportin emallit ne hekurudhe . Kontrata per transportimin e mallit me hekurudhe per shkake te kapaciteteve te cilate I disponon hekurudha ka rendesi te madhe per jeten ekonomike te vendite. 2 detyrimet dhete drejtate epaleve Qe nga momenti iderzimit te dergeses dhe flete ngarkeses krijohet kontrata nemese te paleve derguesit dhe hekurudhes. 3 kontrata per transportin e udhetareve ne hekurudhe Ne baze te kontrates per transportimin epasagjereve udhetereve hekurudha deturohet qe ta beje transportimin etyre nga vendi inisjese ne vendin e decidimite kurse udhetaret merr obligim qe per kete ti paguaje hekurudhes qmimine caktuare. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E UDHETAREVE NE KOMUNIKACIONIN RRUGORE Kontrata per transportimin rrogore te pasagjereve eshte asi kontrate ecila krijuone obligimin etransportuesit qe ne menyre te rregullte dhe te siguret siq eshte kontraktuare ta transportoj pasagjerin deri ne vendin e caktuare kurse pasagjeri ne baze te detyrimit nga kontrata per transportimin ekryer ti paguaje qmimin perkates transpotuesit. KONTRATA PER NDERMJETESIM Kontrata per ndermjetesim eshte asi kontrate me te cilen ndermjetesuesi obligohet se dote beje per pjekeje per ta qeture dhe per tevene ne lidhje me urdhedhenesin porosine icily me te dote zhvillojnegociata per lidhjene ekontrates se caktuare kurse urhder dhenesi obligohet qe ti paguaje shperblimin e caktuare nese kjo kontrate lidhet. Per arsye se ekzistojne situatat te cilat nje persone deshirone te lidhe ndonje kontrate te caktuare mirpo rrethanate ne treg shpesheher atij nuk jane te njohura sa duhet se pse ndoshta nuk dij sekujte ti drejtohen me aferte si dhe njohura sa duhet sepse ndoshta nuk di se kujt ti drejtohet me afert si dhe qfare elementesh duhet te permbajeoferta qe ate ta pranoje I ofertuari.

KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E UDHETAREVE DHE BAGAZHIT NE DET. 0kjo eshte kontrate e dyj aneshme me ngarkese dhe komutative qe lidhet nemes te anijetarit dhe udhetarit. Anijetari eshte pale kontraktuese e cila elidhe kontraten per transportimin e udhetareve dhe me se shpeshti ekryen vetem transportin ,por transportimin e udhetareve munde ta organizoje edhe nepermjete anijetarit tjeter. Kontrata mbi transportin e udhetareve eshte kontrate jo formale me gjithese anijetari eshte I obliguare qe gjate lidhjes se kontrates te leshoje bileten me ker kesen e udhetarit ecila munde te leshohet edhe sipase sjellesit por edhe ne emer te udhetarit. KONTRATA PER TRANSPORTIMIN RRUGORE TE MALLERAVE Eshte nje kontrate me rendesi per sherbimet e caktuara ekonomike ecila kryesisht zhvillohet ne pjesen kontinentale toksore. Kontrata per transportin e mallrave apo sendeve nepermjet te komunikacionit rrugore eshte asi kontrate te ecila transportuesi detyrohet qe mallin me mjete transportuese rrugore te transportoj prej nje vendi ne nje vende tjeter kurse derguesi obligohet qe per kete te paguaje qmimin transportues Keto perparesi ijamundeson fleksbiliteti qarkullues dhe manevrues shume meimadhe se sa komunikacioni hekurudhore ,detare dhe lumor kjo kontrate eshte nga aspekti juridike kontarate me obligime reciproke me ngarkese dhe nkomutative. Po ashtu hyne ne radhen ekontratave jo formale , reale dhe lidhet sipas aderimit Dote thot se per ekzistimin e kesaj kontrate nuk eshte me rendesi leshuerja eflet ngarkeses siq eshte rasti I transportit hekurudhore. Mirpo nese transportuesi e leshon flet ngarkesen ateher ne transportimin rrugore per qdo derguese duhet te plotesohen flete e veqanet ngarkuese e nese kane te bejne me mallet e llojit te ndryeshem ose dergesa te cilat kane per ti pranuare pranuese te ndryesheme ateher leshohen me shume fletengarkesa bile dhe nerastet se dergesat transportohen mete njejtin komunikacion. Detyrimet e derguesit te mallit po ashtu jane derzimi imallit ne ne transportim prezentimin e flete ngarkeses se plotesuare dhe dokumenteve te tjera te nevojeshme ne mynyre qe transportuesi te jete negjendeje ne menyer te rregullte dhe pa pengese te realizoj transportimin emallit pagimin e qmimit transportues dhe shpenzimeve te tjera eKONTRATA PER SHPEDICION Edhe kontrata per shpedicione hune ne radhen e kontratave te cilat kane per qellim kryerejen esherbimeve ne ekonomi munde te themi se paraqitja dhe zhvillimi isaje jane ngushte te lidhura me barjtejen transportimin e emallrave ne distance te larget Kontrata per shpedtim sipas ligjit perkufizohet si kontrate me te cilen shpedituesi detyrohet qe per transportimin esendeve mallit te caktuare te lidhe ne emer te vetin per llogari te komitentit si dhe ti kryeje edhe punet etjera te rendometa kurse urdhehdenesi komitenti detyrohet qe tiapaguaje shperblimin ecaktuare . Shpedituesi e organizon transportimin e mallrave por parimisht ai vetem nuk etransporton transportimin e mallrave sendeve ekryejne transportuesit shpedituesi domethene eka enen organizative te transportimit te mallrave dhe perkujdeset qe keto pune te kryhene ne afatin eparapareventuale

KONTRATA PER TRANSPORTIMIN E MALLRAVE NE KOMUNIKACIONIN AJROR. Si kontrate per transportimin e mallrave ne permjet linjes ajrore nenkuptojme ate kontrate me te cilen obligohet transportuesi ajerore qe ta kryeje transportimin e kontraktuare kurse pala tjeter porositesi I transportimit apo udhetari obligohet qe per transportimin ekryere ti a paguaje qmimin perkates transportuese Kontrata per transportimin emallit ne permjete linjes ajrore ika te gjitha cilesit e transportit tokesore. Pra edhe kjo hyne ne radhen ekontratave jo formale sepse flete ngarkesa sherben si mjete ideshmimit te mardhenjes kontraktuese. Kontrata per transportin esendeve munde te lidhet per nje ose meshum transportime ose ne transportim per kohe te caktuare ne kapacitetin eter ose ne pjese ekapacitetit te areoplanit ne nje sasi te caktuare te sendeve ose nje sendi te caktuare. Kontrata per qarterin ne transportimin ajror te sendeve jane te plotefuqishme vetem nese ato jane te lidhura ne forme me shkrime. Transportuesi ka keto obligime ne baze te kontrates 1 praniminemallit 2 transportimin etij 3 ruajtejen emallit 4 derzimin e mallit personit te autorizuare Me pune te magazinimit te mallerave merret sot organizatat e specializuara me qellim te ushtrimit te kesaj veprimtarie dhe realizimit te fitimit. Mir po edhe per organizatat ekonomike ne pergjithesi vlera dhe rendesia e konterates per magazionimeshte shume emadhe sepse ne shumicen erasteve sidomos per organizimin ekonomikeshte me epreferueshme deh ekonomikisht me opportune qe mallin etyre tia besojn per ruajteje magazines publike se sa te ruajne ne qfar do vendi ose ti qasen secila vete te ndertojne locale per ruajtejen emallit icily sigurishte nuk dote kete mundesi te shfrytezohet gjithmone ne tersij. Kontrata per magazionimin emallrave trajtohet si nje kontrate,ecila ka per qellim sherbimet tregetare ekonomike ne baze te seciles njera pale magazioneri merr mbi vete obligimin qe te pranoje mallin per ruajteje ne magazinene te tije icily malle itakone pales tjter lenesit te mallit per ruajtejen per nje kohe te caktuare elenesi imallit obligohet qe te paguaje qmimin e parapare me kontrate provizionin.

Nekete relacion puna kontrata e faktori

KONTRATA PER SIGURIMIN Kontrata per sigurimin eshte asi kontrate me te cilen kontraktuesi I sigurimit obligohet qe nebaze te parimit te reciproceritetit deh solidaritetit te bashkoje nje sasi te mjeteve ne bashkesin esigurimit respektivisht ne bashkesin errezikut te siguruesit kurse bashkesia enti obligohet qe nese ndidhe ngjarja ecila paraqet rastin esigurimit tia paguaje te siguruarit apo ndonje personi te trete kopenzimin shperblimin ose shumen e kontraktuare apo te beje diqka tjeter. Siq dihet nga vete kuptimi I kontrates duhet dalluare formate e kontrates per sigurimin te cilate sjellin deri te shperblimi idemit nese paraqitet rasti iparapare me kontrate nga kontrata per sigurimin ecila ne veti nuk permbane obligimin e siguruesit qe te beje shperblimin e demit per nese shkaktohet rasti iparapare me kontrate ka detyrime qe te paguaje shumen e caktuare te te hollave te parapare me kontrate. Sigurimi personale munde jete ligjore dhe vullenetare si dhe tokesor detare dhe ajeror.\ Para segjithash duhet bere dallimin e sigurimit ligjore nga ai kontraketues dmth sigurimin e obligueshem en nga ai vullnetare sigurimi I obligueshem ligjore duhet te behet ne baze te dispozitave imperative ligjore Sigurimi ligjor idetyrueshem net e drejten krahasuese dallohet me tutje . Sipas nje kriteri tjeter sigurimi duhet dalluare ndare ne 3 gruepe te medha sigurimin tokesor, detare dhe ajeror. Siq dihet te kjo ndarje eshte me rendesi se ku paraqitet rreziku nga icili isuguruari Deshiron te sigurohet. Sigurimi ajror trajtohet si nje nder sigurimet mete reja icily eshte zhvilluare shpejt pas luftes se dyte botrore KONTRATA E LIZINGUT Institucion juridik ilizingut eshte kreacioni I praktikes afariste nderkombetare dhe ne qarkullimin bashkohor nderkombetar te mallerave dhe sherbimeve kontrata elizingut gjithnje emeteper po fiton per mbajtejen dhe rendesi te veqanet duke uperdorur gjith nje emeteper . Me kontraten elizingut obligohet njera pale pala kontraktuese dhenesi ilizingut qe barte sendin e kontraktuare ne shfrytezimin dhe ti kryeje veprimet ekontraktuare ne lidhje me shfrytezimin erregullet ekonomik te atij sendi pales tjter kontraktuese pranuesit te lizingut e cila obligohet qe per sherbimet ekryera ti paguajen shperblimin perkates kontraktuese. Lizingu bazohet ne filozofit praktike afariste se pasuria nuk eshte kategoria themelore dhe me erendesishme ne lemin eprodhimtaris bashkohore dhete qarkullimit te te mirave investicionale pa amrre parasyeshe se ajane ne pyeteje sendet e luejteshme apo te paluajteshme investicionale. Per kete arsye disa autor kontraten elizingut e interpretojne si nje forme te posaqeme te kontrates per kreditimin s epse disa lloj te kontratave se lizingute ikan te shprehure keto veqori mirpo edhe ky kuptim nocion nuk munde te pranohet sepse me kete nocion nuk dote munde te perfshihen formate te lizingute ne praktiken afariste.

KONTRATA PER LICENCE Pas luftes se dyte botrore munde te themi pa tepruare s ete gjitha llojet e pronsis indistruale intelektuale vine ne shpreheje ne menyren me te kodenzuare sidomos ne realicionin nder kombetare dhe ate nemese te shteteve te zhvilluare si prodhuese dhe eksportuese dhe shteteve ne zhvillim e atyre te pa zhvilluare. Kontrata per licenece rregullon nje materie me rendesi te prones industriale. Ne kontraten per licenese huny: 1 kuptimi kontrates 2 detyrimetedhenesit te liceneses 3 detyrime emardhenjes te licences 4 nenliceneca 5 Pushimi ikontrates per licence KONTRATA PER FAKTORINGUN Kuptimi dhe rendesia ekonomike e faktoringut Kjo eshte nje kontrate ecila itakone tregetise se mrndeshme Nekete relacion puna kontrata e faktori ngut ne qarkullimin nderkombetare gjithnje e meshum po fiton rendesi esaj si menyre epershtateshem efinancimit te eksportit te mallrave siq jane industrit endryeshme Shprehja factor (factor)eshte kuptim igjuhes angleze me tecilen personi ikryen punet per tjeterin. Ky mundet per shperblimin ekstra ti siguroj prodhuesit apo tregetarit garancine kredituese eksportuese duke igarantuare pagese bile edhe ne rastet kur bleresi ate eleshone. Faktoringu eshte kontrate dhe realizim ikerkesave kontabel nga anaebankes. Nuk eshte fjala per bartejen eqellimeve kerkesave te veteme meqellimte sigurimit te mjeteve te caktuara kredituese por pershitejen juridike te kerkesave pas bankes nga ana endermarrejeve ekonomike sepse shitesi ikerkesave pas realizimit te shitejes nuk ka kurfare autorizimeshe ne lidhje me kerkesat e shitura. Mirpo munde te konstatojme se kontrata per faktoringune eshte karakteristike etedrejtes autonome afariste(tregtare ekonomike)dhe se paraqet grumbulle te rregullave juridike mete cilat rregullohen mardheniet shoqerore ekonomike ne nje teresi te caktuare afariste ekonomike. ngut ne qarkullimin nderkombetare gjithnje e meshum po fiton rendesi esaj si menyre epershtateshem efinancimit te eksportit te mallrave siq jane industrit endryeshme Shprehja factor (factor)eshte kuptim igjuhes angleze me tecilen personi ikryen punet per tjeterin. Ky mundet per shperblimin ekstra ti siguroj prodhuesit apo tregetarit garancine kredituese eksportuese duke igarantuare pagese bile edhe ne rastet kur bleresi ate eleshone. Faktoringu eshte kontrate dhe realizim ikerkesave kontabel nga anaebankes. Nuk eshte fjala per bartejen eqellimeve kerkesave te veteme meqellimte sigurimit te mjeteve te caktuara kredituese por pershitejen juridike te kerkesave pas bankes nga ana endermarrejeve ekonomike sepse shitesi ikerkesave pas realizimit te shitejes nuk ka kurfare autorizimeshe ne lidhje me kerkesat e shitura. Mirpo munde te konstatojme se kontrata per faktoringune eshte karakteristike etedrejtes autonome afariste(tregtare ekonomike)dhe se paraqet grumbulle te rregullave juridike mete cilat rregullohen mardheniet shoqerore ekonomike ne nje teresi te caktuare afariste ekonomike.

KONTRATA EFORFETINGUT Kuptimi dhe rendesia ekontrates . Edhe kjo eshte nje kontrate ecila itakone tregeti por ajo qe bene te dallohet nga ajo e faktoringute eshte s e eshte etregetis se jashteme. Zhvillimi imardhenejeve ekonomike nderekombetare dhe kembimi mallerave dhe isherbimeve pati ndikim te madhe edhe ne implementimin e formave dhe metodave te reja ne paraqitejen dhe ndermjetesimin e interesave te paleve kontaktuese. Kontratae forfetingut katebeje shiteblerjen ekerkesave afat gjata te tregetis se jashteme te tecilat eksportuesi ishte bankes ose ndonje institucioni te specializuar financiare kerkesat etij te tregetis se jashteme Eshte me rendesi nekete kontrate s ekemi te bejme me kerkesa etregetise s ejashteme te karakterit afat gjate Dallimi esenciale juridik eshte edhe ne ate se te kontrata e faktoringut mese shpeshti kemi te bejme me shitejen globale te te gjitha kerkesave te nje subjekti ,kurse te kontrata e forfetingut kemi te bejme gjithnje me shite blrjen e kerkesave te posaqeme dmth kerkesave mecilesi te veqaneta juridike. KONTRATA PER FRASHIZINGUN Kuptimi dhe lemija e aplikimit te konetrates Edhe kjo kontrate hyne ne kontraten me komotative dy paleshe dhe tereja Kontrata per frashizingun eshte sisteme iri kontraketuese idistribuimit te sherbimeve dhe mallerave ecila lindi dhe uzhvillua ne SHBA prej nga ube perhpja edhe ne EUROPE.me kete konetrate obligohet ndermarresi ipavarure icili investone kapitalin eti ne themelimin endermarrejes se vete qe ate e ofrojne dhe te punojne sipase procedure dhe rregullave te dhenesit te frshingute. Si karakteristik tjeter qeduhet cejur eshte se frashizingu bazohet neshkalle telarta te besimit reciprok te partnereve afariste sepse pa kete besim nuk eshte emundure te realizohet perparesit ekonomike te frashizingute. Ne praktik frashizingu mallor shpesh quhet edhe frashizing prodhues kurse, frashizingu afarist quhet

frashizing sherbyes. Kontrata e frashizingut po ashtu dukshem dallohet nga kontrata per licencen dhe kontraten per perfaqesimin tregetare.

ngut ne qarkullimin nderkombetare gjithnje e meshum po fiton rendesi esaj si menyre epershtateshem efinancimit te eksportit te mallrave siq jane industrit endryeshme Shprehja factor (factor)eshte kuptim igjuhes angleze me tecilen personi ikryen punet per tjeterin. Ky mundet per shperblimin ekstra ti siguroj prodhuesit apo tregetarit garancine kredituese eksportuese duke igarantuare pagese bile edhe ne rastet kur bleresi ate eleshone. Faktoringu eshte kontrate dhe realizim ikerkesave kontabel nga anaebankes. Nuk eshte fjala per bartejen eqellimeve kerkesave te veteme meqellimte sigurimit te mjeteve te caktuara kredituese por pershitejen juridike te kerkesave pas bankes

nga ana endermarrejeve ekonomike sepse shitesi ikerkesave pas realizimit te shitejes nuk ka kurfare autorizimeshe ne lidhje me kerkesat e shitura. Mirpo munde te konstatojme se kontrata per faktoringune eshte karakteristike etedrejtes autonome afariste(tregtare ekonomike)dhe se paraqet grumbulle te rregullave juridike mete cilat rregullohen mardheniet shoqerore ekonomike ne nje teresi te caktuare afariste ekonomike. KONTRATA EFORFETINGUT Kuptimi dhe rendesia ekontrates . Edhe kjo eshte nje kontrate ecila itakone tregeti por ajo qe bene te dallohet nga ajo e faktoringute eshte s e eshte etregetis se jashteme. Zhvillimi imardhenejeve ekonomike nderekombetare dhe kembimi mallerave dhe isherbimeve pati ndikim te madhe edhe ne implementimin e formave dhe metodave te reja ne paraqitejen dhe ndermjetesimin e interesave te paleve kontaktuese. Kontratae forfetingut katebeje shiteblerjen ekerkesave afat gjata te tregetis se jashteme te tecilat eksportuesi ishte bankes ose ndonje institucioni te specializuar financiare kerkesat etij te tregetis se jashteme Eshte me rendesi nekete kontrate s ekemi te bejme me kerkesa etregetise s ejashteme te karakterit afat gjate Dallimi esenciale juridik eshte edhe ne ate se te kontrata e faktoringut mese shpeshti kemi te bejme me shitejen globale te te gjitha kerkesave te nje subjekti ,kurse te kontrata e forfetingut kemi te bejme gjithnje me shite blrjen e kerkesave te posaqeme dmth kerkesave mecilesi te veqaneta juridike. KONTRATA PER FRASHIZINGUN Kuptimi dhe lemija e aplikimit te konetrates Edhe kjo kontrate hyne ne kontraten me komotative dy paleshe dhe tereja Kontrata per frashizingun eshte sisteme iri kontraketuese idistribuimit te sherbimeve dhe mallerave ecila lindi dhe uzhvillua ne SHBA prej nga ube perhpja edhe ne EUROPE.me kete konetrate obligohet ndermarresi ipavarure icili investone kapitalin eti ne themelimin endermarrejes se vete qe ate e ofrojne dhe te punojne sipase procedure dhe rregullave te dhenesit te frshingute. Si karakteristik tjeter qeduhet cejur eshte se frashizingu bazohet neshkalle telarta te besimit reciprok te partnereve afariste sepse pa kete besim nuk eshte emundure te realizohet perparesit ekonomike te frashizingute. Ne praktik frashizingu mallor shpesh quhet edhe frashizing prodhues kurse, frashizingu afarist quhet frashizing sherbyes. Kontrata e frashizingut po ashtu dukshem dallohet nga kontrata per licencen dhe kontraten per perfaqesimin tregetare.