Kontrak Dan Taksiran f

KATA PENGHANTAR 

Modul Modul pengaja pengajaran ran ini disedi disediaka akan n sebagai sebagai rujuka rujukan n lengkap lengkap kepada kepada pengaj pengajara aran n Kontrak Kontrak dan Taksir Taksiran. an. Kursus Kursus kontra kontrak k dan Taksir Taksiran an merupa merupakan kan subjek subjek wajib wajib   pelajar pelajar Sarjana Sarjana Muda Kejuruteraan Kejuruteraan Awam, Fakulti Kejuruteraan Kejuruteraan Awam, UTM. Kursus ini bertujuan memberikan pendedahan kepada pelajar tentang proses di   pering peringkat kat awal awal pembent pembentuka ukan n kontrak kontrak serta serta kaedahkaedah-kae kaedah dah membua membuatt anggara anggaran n dalam sesuatu projek pembinaan. Secara amnya nota pengajaran ini merangkumi topiktopik-top topik ik Indust Industri ri Pembin Pembinaan aan – Pengen Pengenala alan n dan Proses Proses,, Pengena Pengenalan lan kepada kepada kontrak, Kontrak projek pembinaan, Jenis Tender, Tatacara tender, Penilaian tender  dan Pentadbiran Kontrak. Bahagian ini disediakan oleh Prof Madya Dr Aminah Md Yusof.

Di bahagi bahagian an akhir akhir konsep konsep dan pengira pengiraan an taksir taksiran an diperk diperkena enalka lkan. n. Bahagi Bahagian an ini dis disedi ediakan akan oleh oleh Ir. Dr. Dr.

Rosl Roslii

Moha Moham mad Zin Zin

memb membiincan ncangk gkan an bebe bebera rapa pa

mengganggar kos binaan yang termasuk dalam kurikulum kursus ini.

Adalah diharapkan modul pengajaran ini akan memberi manafat kepada semua   pihak pihak yang yang terli terlibat bat dan menjad menjadii pendoro pendorong ng kepada kepada kedua-d kedua-dua ua penuli penuliss kearah kearah  penerbitan karya asli bagi topik yang sama.

Prof Madya Dr Aminah Md Yusof  Ir. Dr. Rosli Mohamad Zin

1

Kandungan

Bahagian A

3

Bahagian B

18

Bahagian C

33

Bahagian D

70

Bahagian E

98

2

Kandungan

Bahagian A

3

Bahagian B

18

Bahagian C

33

Bahagian D

70

Bahagian E

98

2

BAHAGIAN A

PENGENALAN KEPADA INDUSTRI PEMBINAAN

3

BAB 1.0

INDUSTRI PEMBINAAN DI MALAYSIA

1.1

Definisi – jenis

The International Standard Classification of All Economic Activities (1968) sebagai:

“...constructing, altering, repairing and demolishing building; constructing, altering and repairing highways and streets and bridges; viaducts, culverts,  sewers, and water, gas and electricity mains, railways road beds, sub-ways and  harbour and water ways; piers, airports and parking areas; dams, drainage, irrigation, flood control and water power projects and hydroelectric plants; pipe lines; water wells; athletic fields, golf courses, swimming pools and tennis courts; communication systems such as telephone and telegraph lines; marine construction, such as dredging and under water rock removal; pile driving, land  draining and reclamation; and other types of heavy construction...mining services  such as preparing and constructing mining sites and drilling crude oil and natural   gas wells...specialist trade contractors’....activities... The assembly and installation on site prefabricated, integral parts into bridges, water tanks, storage and  warehouse facilities, railroad and elevated right-of-way, lift and escalator,  plumbing, sprinkler, central heating, ventilating and air-conditioning, lighting and  electrical wiring, etc., systems of buildings and all kinds of   structures...Departments or other units of the manufacturers of the prefabricated   parts and equipment which specialise in this work and which is feasible to treat as  separate establishments, as well as businesses primarily engaged in the activity, are classified in this group”

4

Industri binaan meliputi pelbagai aktiviti yang meluas sehubungan dengan itu The Asian Productivity Organisation (1983) mentakrifkan industri binaan sebagai aktiviti pengeluaran yang mana menghasilkan produk secara fizikal.

Daripada definisi di atas dapat disimpulkan bahawa industri binaan mempunyai kepentingan bagi perkara berikut:-

1.2

•

Menyediakan kemudahan untuk kegunaan orang ramai

•

Menyediakan peluang pekerjaan

•

Mengeluarkan hasil keluaran – pembangunan fizikal

•

Menjana ekonomi negara

•

Menghasilkan penemuan teknologi terkini

•

Meningkatkan nilai tanah.

Klasifikasi

Industri pembinaan boleh dibahagikan kepada beberapa kategori tertentu. Terdapat  berbagai kategori yang dicadangkan dalam beberapa buku atau artikel. Namun  begitu dua kategori akan dibincangkan dengan lebih lanjut iaitu

•

Kategori bangunan

•

Infrastruktur 

5

A)

Pembinaan Bangunan

 Kediaman:

Kategori

ini

biasanya

merangkumi

pembinaan

rumah

serta

kondominium untuk tujuan kediaman. Tujuan penghasilan bangunan kediaman adalah untuk diduduki atau sesetengah pelabur menjadikan sebagai suatu pelaburan yang boleh mendatangkan pulangan berkala dengan cara menyewakan. Sektor atau kategori pembinaan kediaman, merupakan komponen penting industri binaan memandangkan keperluan rumah untuk penduduk bagi setiap negara adalah sentiasa di bawah paras yang tidak mencukupi.

Pembinaan sektor perumahan, menjalani evolusi berterusan dan merupakan sektor  yang paling aktif biarpun di zaman kemelesetan ekonomi. Sehubungan dengan itu inisiatif telah diambil oleh kerajaan bagi menggerakkan sektor ini seterusnya menjana perkembangan industri binaan di Malaysia.

Bangunan kediaman juga

merupakan sektor yang luas memandangkan terdapat pelbagai jenis rumah di serata dunia. Beberapa jenis rumah yang biasa terdapat di Malaysia adalah seperti berikut;

1. Rumah teres (setingkat atau dua) 2. Rumah berangkai (setingkat atau dua) 3. Rumah berbandung (setingkat atau dua) 4. Rumah sesebuah 5. Rumah kos rendah 6. Kondominium/apartmen

6

Selain daripada itu, rumah di Malaysia juga dikelaskan mengikut kos iaitu:

•

Rumah Kos Rendah

•

Rumah Kos Sederhana Rendah

•

Rumah kos Sederhana

•

Rumah Kos tinggi

Di Malaysia, rumah kos rendah lebih banyak diberi perhatian. Rumah kos rendah dibina untuk menyediakan perumahan yang lebih selesa dan sempurna kepada rakyat yang berpendapatan rendah. Terdapat beberapa tabung yang di lancar   bertujuan untuk memperbanyakkan pembinaan rumah kos rendah seperti Tabung Perumahan Kos Rendah (Special Low-Cost Housing Programme-1986), Tabung Projek Terbengkalai, ‘Low-cost Housing Revolving Development Plan’ –   pembelian tanah untuk pembinaan rumah kos rendah (1994).

Bangunan Perdagangan

Kategori ini melibatkan pembinaan bangunan untuk tujuan komersial seperti kompleks membeli belah, pejabat, hotel dan bangunan untuk perusahaan ringan. Kadar pembangunan bangunan lazim nya bergantung kepada keadaan ekonomi negara.

Bangunan industri

Pembangunan jenis ini biasanya tertumpu di kawasan perindustrian seperti Zon Perindustrian Pasir Gudang. Bangunan kilang akan dibina oleh pemilik kilang atau   pemilik tanah dan disewakan kepada pengusaha. Seperti juga bangunan  perdagangan, permintaan kepada pembinaan bangunan industri amat bergantung kepada keadaan ekonomi serta insentif yang di beri oleh kerajaan.

7

B)

Pembinaan Kejuruteraan Awam

Pembinaan Kejuruteraan Awam biasanya melibatkan pembinaan jalan raya/lebuh raya, pembinaan jambatan serta kadang-kadang merangkumi kerja-kerja pembinaan kemudahan awam seperti sekolah.

Pembinaan lebuh raya merupakan peratusan terbesar kerja-kerja kejuruteraan awam di Malaysia bermula pada tahun 1980an sehingga alaf baru ini. Beberapa contoh ialah Lebuh raya Utara-Selatan, Timur-Barat, Lembah Klang Expressway. Menyedari hakikat penting nya kemudahan infrastruktur yang baik dan teratur, kerajaan telah mempercepat pembinaan kemudahan-kemudahan ini. Pembinaan Lebuh raya diswastakan bagi tujuan mempercepat pembinaan di samping menyediakan peluang pekerjaan kepada kontraktor tempatan yang berkelayakan. Penglibatan kontraktor antarabangsa dalam beberapa projek tertentu bertujuan mendapatkan teknologi terkini dari negara tersebut, contohnya Projek Menara Kuala Lumpur. Perpindahan teknologi dari negara maju menjadi agenda yang diharapkan dapat dimanfaatkan oleh industri tempatan.

Antara kerja-kerja kejuruteraan awam yang besar ialah projek memasang paip Gas Semenanjung

(l) dan (II). Sesetengah projek mega lain seperti KLIA,

memperlihatkan konsep mengindustrikan sistem pembinaan. Pembinaan struktur  keluli membuktikan kemampuan bahan itu menggantikan struktur konkrit tetulang yang memberi faedah kepada industri binaan seperti penyiapan yang lebih cepat. Antara projek mega lain ialah Kompleks Sukan Komanwel, Sistem Aliran Ringan Transit, Cyber City serta pembangunan pelabuhan, contohnya Tanjung Pelepas.

Pembinaan sektor awam membantu menjana ekonomi semasa kegawatan. Ini di sebabkan perbelanjaan untuk sektor ini datang daripada pihak kerajaan. Untuk  8

mengerakkan industri binaan, kerajaan boleh membelanjakan wang untuk  menyediakan

kemudahan

awam.

Selain

daripada

mendefinisikan

industri

 pembinaan dan membincangkan kelas-kelas, aktor-aktor dalam industri pembinaan dan proses pembangunan juga perlu diketahui oleh pelajar. Ini dibincangkan di Bahagian 1.3 dan 1.4.

1.3

Aktor Industri Pembinaan

Industri pembinaan melibatkan pelbagai pihak. Antara pihak yang terlibat dalam industri pembinaan adalah:-



Tuanpunya/klien: Kadangkala di sebut pemaju dalam mengadakan projek  dan pihak yang paling banyak menanggung risiko. Bagi projek sektor  awam, klien merujuk kepada kerajaan melalui jabatan atau kementerian yang mana pembangunan dijalankan.



Kumpulan Profesional: Kumpulan ini bertanggung jawab menterjemahkan ide dan kehendak tuan punya/klien dan menjadikan rekabentuk dan seterusnya menguruskan pembinaan. Antara profesion yang terlibat adalah Perunding Pengurusan projek, Perancang, Arkitek, Jurutera, Jurukur Bahan, Jurukur Tanah dan Pereka bentuk Dalaman



Kontraktor: Jenis-jenis kontraktor adalah; 



Kontraktor Utama



Specialist Contractor/Nominated Sub-contractor 



Labour Sub-kontraktor 

Pembekal Bahan dan Peralatan : Pembekal, Pengedar dan Pengimport

9



Buruh: Buruh mahir, Separa mahir dan Tidak Mahir 



Pembiaya: Bank dan Insitutusi kewangan



Pihak Berkuasa o

o

o

1.4

Tempatan  Negeri Persekutuan

Proses Pembangunan/perlaksanaan projek 

Sepertimana yang dibincangkan terdahulu, perlaksanaan projek pembinaan agak    berbeza bagi sektor awam dan swasta. Ini berlaku kerana perlaksanaan sektor  swasta tidak tertakluk kepada prosedur perolehan perbendaharaan sebagaimana yang perlu diikuti disektor awam. Proses utama yang terlibat dalam perlaksanaan  projek pembinaan disektor awam adalah seperti berikut:



Penyediaan ringkasan projek 

Ringkasan disediakan oleh Kementerian/Jabatan Pelanggan. Ringkasan perlu mengandungi keperluan projek secara kasar seperti hasil yang dikehendaki (bil katil, bilangan bilik darjah dsbnya) tairkh penyiapan dan reka bentuk serta jumlah  peruntukan bagi kontrak tersebut.

10



Pengambilan Tanah

Kementerian/Jabatan pelanggan mestilah mendapatkan tanah dan memastikan terdapat akses yang munasabah ketapak bina. Memandangkan proses pengambilan tanah biasanya melibatkan banyak pihak, ia biasa memakan masa yang lama dan   boleh menjejaskan permulaan projek, kementerian atau dengan tindakan JKR  mestilah menyegerakan proses persetujuan pembayaran pampasan pengambilan.



Pengukuran Tapak Bina, dan penyelidikan tapak bina

Penyelidikan oleh kementerian/jabatan pelanggan (melalui JKR) perlu dibuat untuk  melihat andainya terdapat halangan kepada pembangunan tanah tersebut. Keupayaan galas dan sifat tanah bagi penyediaan rekabentuk asas tapak akan diperolehi melalui penyelidikan yang dijalankan. Ini amat penting kerana   penyelidikan tapak akan memberi gambaran kepada jurutera/arkitek dalam menyediakan rekabentuk bangunan. Banyak berlaku peristiwa dimana kesilapan dalam penyelidikan tapak menyebabkan kelancaran projek terjejas dimana rekabentuk perlu disemak dan diubahsuai.



Penyediaan rekabentuk permulaan dan pelan susun atur tapak bina

Cawangan Portfolio berkenaan akan menyediakan rekabentuk permulaan dan pelan susun atur tapak bina berdasarkan ringkasan projek dan maklumat dari pengukuran dan penyelidikan tapak bina. Walaubagimana pun apabila projek dijalankan mengikut kaedah Reka dan Bina, kerja-kerja ini diserahkan kepada kontraktor yang diberikan projek.

11



Rekabentuk perincian arkitek dan/atau kejuruteraan

Pela Pelan n terp terper erin inci ci dise disedi diak akan an dan dan perka perkara ra yang yang perl perlu u diam diambi bill kira kira term termas asuk  uk  memastikan tugas pereka bentuk daripada pelbagai disiplin dapat diseleraskan dan kehendak-kehendak perancangan, kemudahan dan tempatan dimasukkan kedalam reka bentuk dan reka bentuk tersebut lengkap.



Penyediaan anggaran awal dan pengamalan kawalan kos

Anggaran awal dibuat berdasarkan rekabentuk dan susunatur tapak bina kepada kemen kemente teri rian/ an/ja jaba bata tan n

pela pelang ngga gan. n.

Peny Penyed edia iaan an

reka rekabe bent ntuk uk

terp terper erin inci ci

perl perlul ulah ah

mengambil kira peruntukan asal jabatan/kementeria pelanggan.



Penyediaan dokumen tender 

Satu set dokumen tender perlu disediakan/dijual bagi mereka yang ingin memasuki tender. Tujuan dokumen tender adalah sebagai asas untuk meletakkan harga tender  oleh kontraktor. Perbincangan tentang tentang dokumen tender dibuat dalam bahagian lain.



Pelawaan dan penerimaan tender 

Diperingkat ini kontraktor akan menawarkan perkhidmatan mereka bagi kerja-kerja yang yang biasan biasanya ya diikla diiklanka nkan. n. Hanya Hanya kontrak kontraktor tor berdaf berdaftar tar dengan dengan Pusat Pusat Khidma Khidmatt Kontrak Kontraktor tor dalam dalam kelas kelas pendaf pendaftar taran an dan mempuny mempunyai ai kepala kepala dan sub-ke sub-kepal palaa  pendaftaran yang tertentu sahaja layak menyertai sesuatu tender. Bahagian Kontrak  JKR akan menentukan criteria kelayakan menender sesuatu projek.

12



Penilaian dan setuju terima tender 

Pejabat yang mempelawa tender akan mengkaji dan menilai tender dan membuat   per perak akua uan n

kepa kepada da

Lemb Lembag agaa

Tend Tender er

dipe diperi ring ngka katt

Nege Negeri ri atau atau

Pers Persek ekut utua uan n

(bergantung kepada harga tender) Surat setuju terima akan dikeluarkan setelah kelulusan Lembaga Tender diperolehi.



Penyediaan dan menandatangani Dokumen Kontrak 

Dokumen Dokumen Kontra Kontrak k disedi disediakan akan oleh oleh pejaba pejabatt yang yang mempel mempelawa awa tender tender.. Dokume Dokumen n kont kontra rak k adal adalah ah sama sama sepe sepert rtii doku dokume men n tend tender er teta tetapi pi kese kesedi diaa aan n doku dokume men n menandatangani menandatangani kontrak bergantung bergantung kepada bila kontraktor kontraktor mengembalik mengembalikan an Surat Setuju terima dan mengemukakan Bon Perlaksanaan dan Insurans tertentu.



Penyeliaan dan pengesanan kemajuan kerja

Pengawai penguasa akan dilantik untuk mengawasi projek. Perkara-perkara yang  berkaitan dengan kontrak dan perlaksanaan kerja adalah dirujuk kepada PP.



Lanjutan masa untuk penyiapan

Seandainya projek tidak dapat disiapkan dalam jangka masa yang telah ditetapkan oleh oleh sebabsebab-seb sebab ab yang yang dibena dibenarka rkan n dalam dalam kontrak kontrak,, kontra kontrakto ktorr boleh boleh mendap mendapat at  perlanjutan masa.

13



Pengenaan Ganti Rugi Tertentu dan Ditetapkan

Sekira Sekiranya nya projek projek lewat lewat diseba disebabkan bkan oleh oleh faktor faktor-fa -fakto ktorr yang yang tidak tidak dibena dibenarka rkan n   perlan perlanjut jutan an masa, masa, kontrak kontraktor tor akan akan dikenak dikenakan an denda denda ganti ganti Rugi Rugi Terten Tertentu tu dan diTetapkan di peringkat awal kontrak.



Penamatan pengambilan kerja Kontraktor 

Apabila kontraktor telah diberi peluang secukupnya untuk menyiapkan projek yang ditawarkan, tetapi beliau masih tidak berupaya untuk meneruskan kerjanya, beliau tida tidak k

beru berupa paya ya

atau atau

memp memper erli liha hatk tkan an

niat niatny nyaa

engg enggan an

meny menyia iapk pkan an

kerj kerja, a,

 pengambilan kerja kontraktor hendaklah ditamatkan. Kerja akan diserahkan kepada kontraktor lain.



Penyiapan dan penyerahan kerja siap dan pembaikan kecacatan

Apabila Perkauan Siap Kerja dikeluarkan, kerja yang siap akan diserahkan oleh kontraktor kontraktor kepada JKR dan seterusnya seterusnya diserahkan kepada Kementerian/ Kementerian/Jabata Jabatan n Pelanggan. Dengan itu bermulalah Tempoh Liabiliti Kecacatan.

14



Pengurusan pembayaran

Bayaran pendahuluan dibayar kepada kontraktor untuk memulakan kerja sebik  sahaja surat setuju terima, bon perlaksanaan dan gerenti insurans dikemukakan. Bayaran interim dibuat bagi nilai kerja yang terlaksana dan bahan-bahan atau  barang-barang yang dibawa masuk ketapak.



Penyediaan nilaian dan akaun muktamad

Akaun Muktamad disediakan secepat mungkin setelah kontraktor memenuhi obligasi di bawah kontrak.

Bagi projek

yang memerlukan kelulusan pemajuan pembangunan harta tanah

contohnya pemaju perumahan, pemaju atau pemohon perlu mengikuti proses seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.0

15

Pembelian Tanah

Pembiayaan

Mendapatkan lesen Pemaju

Permohonan tukar syarat dan pecah semp adan

Penyediaan Pelan(Pecah sempadan, tata atur, bangunan, kejuruteraan dan lanskap)

Kelulusan Pelan

Mengeluarkan penyewa tapak atau setinggan

Mendapatkan permit pengiklanan

Pembinaan perumahan

Memohon Sijil Layak Menduduki (CFO)

RAJAH 2.1

Proses Utama Dalam Pembangunan Projek Perumahan

16

Daripada rajah di atas, dapat dilihat proses untuk mendapatkan kelulusan bagi memajukan harta tanah di Malaysia mengalami proses yang panjang dan sering dikaitkan dengan masa yang amat panjang diambil sebelum pembangunan dapat dijalankan.

Sehubungan dengan itu, perkembangan terbaru dalam industri pembinaan adalah usaha kerajaan memperkenalkan inisiatif baru seperti permohonan pemajuan di Pusat Setempat (OSC). Dengan adanya pusat setempat disemua Pihak Berkuasa Tempatan, permohonan dapat diproses dengan cepat dan pemohon boleh mengetahui keputusan permohonan tanpa menunggu dengan lebih lama.

1.5

Penutup

Daripada perbincangan di atas, jelas membuktikan bahawa apa jua jenis  pembangunan yang dijalankan, penglibatan banyak pihak adalah perlu dan proses  pembangunan juga akan mengambil masa yang lama dan panjang serta melibatkan  pelbagai jabatan dan agensi dan ini tentunya mengundang karenah birokrasi yang sememangnya telah sinonim dengan pembangunan di Malaysia.

17

BAHAGIAN B

PENGENALAN KEPADA KONTRAK 

18

BAB 2.0

KONTRAK PEMBINAAN

2.1

Pengenalan

Kontrak merupakan satu yang perlu dalam menjalankan sesuatu urusan perniagaan. Keadaan yang sama terpakai kepada hubungan pihak yang menjalankan projek   pembinaan. Memandangkan pelajar kejuruteraan awam akan terlibat banyak dalam menjalankan kerja-kerja-pembinaan, pendedahan kepada kontrak adalah perlu sebagai

persediaan

menghadapi

alam

pekerjaan.

Bahagian

ini

akan

membincangkan secara ringkas apakah yang dimaksudkan dengan kontrak dan keperluan kontrak dalam pembinaan. Konsep kontrak dikupas di awal bahagian sebagai persediaan untuk memahami kedudukan kontrak dalam menjalankan projek   pembinaan.

Perkara-perkara yang akan dibincnagkan dalam Bahagian ini ditunjukkan dalam Rajah 2.0

19

APA DAN KENAPA KONTRAK?

KONTRAK SAH

KONTRAK BOLEH BATAL

KONTRAK BATAL

ELEMEN KENAPA?

PENTADBIRAN KONTRAK

PERLEPASAN KONTRAK

RAJAH 2.0

2.2

PERKARA-PERKARA BERKAITAN KONTRAK 

Apakah kontrak?

Kontrak dua pihak adalah suatu kontrak di mana satu pihak berjanji untuk berbuat sesuatu sebagai balasan kepada janji pihak yang lain untuk berbuat sesuatu. Kontrak dua pihak melibatkan janji-janji yang dibuat oleh dua pihak. Kontrak satu  pihak berlaku hanya satu pihak membuat janji kepada pihak yang lain.

20

Kontrak ialah sesuatu perjanjian untuk melakukan sesuatu perbuatan atau kerja atau tidak melakukan yang boleh dikuatkuasakan di sisi undang-undang. Di Malaysia, Seksyen 2 (h) Akta Kontrak 1950 menyatakan bahawa:-

“ sesuatu perjanjian yang boleh dikuatkuasakan oleh undang-undang adalah suatu kontrak”.

Semua kontrak adalah perjanjian tetapi bukan semua perjanjian adalah kontrak. Bagi membolehkan

sesuatu

perjanjian menjadi

kontrak

(sah dan

boleh

dikuatkuasakan di sisi undang-undang), sesuatu kontrak perlu mempunyai beberapa unsur penting yang dibincangkan dalam bahagian berikut.

Apakah bentuk kontrak?. Kontrak boleh terbentuk dalam dua cara iaitu: •

Kontrak bertulis / nyata

•

Kontrak lisan / tersirat

2:3

Perbezaan antara kontrak sah, kontrak boleh batal dan kontrak  Batal

i)

Kontrak sah: Kontrak sah merujuk kepada perjanjian yang boleh

diteruskan dan dikuatkuasakan di sisi undang-undang setelah tidak  terdapat perkara yang menyebabkan ia batal. Kontrak sah akan mengikat kedua-dua pihak sehingga kontrak ini dilepaskan.

ii)

Kontrak boleh batal: Dalam hal ini satu pihak dalam kontrak terainaya

oleh pihak satu lagi contohnya ditipu. Dalam keadaan ini, apabila pihak  yang teraniaya boleh memilih untuk meneruskan kontrak atau keluar  daripada kontrak  21

iii)

Kontrak

batal:

Ia

merupakan

perjanjian

yang

tidak

boleh

dikuatkuasakan di sisi undang-undang kerana balasannya adalah dilarang oleh undang-undang, tujuannya adalah tidak sah dan tidak  hadir unsur-unsur perlu ada dalam sesuatu kontrak 

2.4

UNSUR-UNSUR KONTRAK 

Kontrak yang sah dan boleh dikuatkuasakan di sisi undang-undang adalah sesuatu   perjanjian yang mempunyai unsur-unsur yang akan dibincangkan di bawah. Sekiranya salah satu daripada unsur-unsur ini tidak wujud, kontrak adalah tidak sah dan tidak boleh dikuatkuasakan oleh undang-undang. Perjanjian tersebut mungkin hanya akan terbatal. Sebelum sesuatu kontrak itu boleh dikuatkuasakan dan di katakan sah, ia mesti mengandungi unsur-unsur yang berikut:

i)

Ada tawaran (cadangan) yang dibuat oleh satu pihak 

ii)

Ada penerimaan cadangan oleh pihak satu lagi

iii)

Wujudnya balasan di kedua-dua pihak 

iv)

Ada niat untuk mengujudkan hubungan di sisi undang-undang

v)

Keupayaan di sisi undang-undang bagi pihak yang berkontrak 

vi)

Kerelaan penuh pihak-pihak yang memasuki kontrak 

vii)

Tujuan kontrak mestilah sah

viii)

Kontrak merupakan sesuatu yang boleh dilaksanakan.

22

i.

Tawaran

Tawaran, iaitu, satu pihak membuat tawaran yang ditujukan kepada pihak yang

lain ataupun khalayak ramai. Definisi: Sek 2(a) AKTA KONTRAK 1950

“apabila seseorang itu telah menunjukkan kepada orang lain akan kesanggupannya untuk membuat sesuatu atau menahan diri membuat   sesuatu dengan tujuan untuk mendapat persetujuan orang lain itu tentang    perbuatan atau penahanan tersebut, maka ia di katakan telah membuat  cadangan”.

Jenis-jenis tawaran: Suatu tawaran boleh berbentuk: nyata atau tersirat

 

 Nyata : Suatu tawaran dibuat secara lisan atau bertulis. Tersirat: Tawaran yang dianggap atau disifatkan ada dari tingkah seseorang itu.

Walau bagaimanapun tawaran adalah berbeza daripada Pelawaan untuk membuat tawaran:

Pelawaan untuk membuat tawaran ialah langkah pertama dalam rundinganrundingan yang mungkin atau tidak berakhir dengan tawaran yang muktamad. Bentuk-bentuk pelawaan untuk membuat tawaran, •

Iklan

•

Barang-barang dagangan yang dipamerkan

•

Iklan tender 

•

Sebut harga

23

ii)

Penerimaan

Pihak yang menerima tawaran mesti sanggup mematuhi semua syarat yang telah

ditentukan oleh pihak yang membuat tawaran. Sek 2(b) Akta Kontrak 1950 mentafsirkan penerimaan sebagai,

“apabila cadangan dipersetujui bermakna ianya diterima: cadangan bila diterima, adalah menjadi janji”. Bagaimanapun penerima cadangan mesti mengetahui terlebih dahulu.

Prinsip-prinsip penerimaan:

1. Penerimaan mesti tanpa syarat dan selaras dengan terma-terma tawaran. Sek  7(a) menyatakan bahawa suatu penerimaan itu hendaklah mutlak dan tidak   bersyarat sebelum suatu tawaran itu boleh dijadikan kontrak yang berkesan dan mengikat pembuat tawaran.

2

Penerimaan mestilah dibuat seperti mana yang ditentukan oleh

  pembuat tawaran. Sek 7(b) Akta Kontrak 1950 menyatakan bahawa   penerimaan itu hendaklah dinyatakan secara biasa dan munasabah, melainkan jika pembuat tawaran itu menetapkan suatu cara atau kaedah tertentu.

3

Komunikasi penerimaan

Kaedah am: penerimaan mestilah dikomunikasikan. Pembuat tawaran mestilah menyatakan penerimaannya dan ianya sah dan mula berkuat kuasa dari saat ianya dikomunikasikan.

24

Pengecualian kepada kaedah am: Ini meliputi kes-kes di mana terdapat  peruntukan yang menyatakan kaedah am komunikasi tidak lagi perlu. Komunikasi melalui telegram atau pos:

iii)

Balasan

Balasan yang sah , iaitu sebarang faedah atau manfaat daripada satu pihak ke pihak 

yang lain. Sek 2(d) Akta Kontrak 1950 memperuntukkan

“apabila, atas kehendak seorang pembuat janji, seorang penerima janji atau orang lain telah membuat sesuatu atau berjanji akan menahan diri dari membuat sesuatu atau berjanji akan membuat sesuatu atau berjanji untuk menahan diri dari membuat sesuatu, perbuatan atau penahanan diri atau janji sedemikian dinamakan balasan untuk janji itu”.

Di bawah Akta Kontrak 1950, mana-mana balasan di atas adalah memadai untuk  menguatkan sesuatu janji. Sek 26 Akta Kontrak 1950, ‘mana-mana perjanjian yang dibuat tanpa balasan adalah batal dan oleh itu tidak mengikat pihak-pihak yang  berkontrak.

Pengecualian kepada kaedah am balasan: Sek 26 menyatakan dengan khusus  pengecualian ini, iaitu; perjanjian yang dibuat tanpa balasan adalah sah jika dibuat secara bertulis dan didaftar di bawah undang-undang (jika ada) yang pada masa itu dikuatkuasakan bagi pendaftaran dokumen dan dibuat berdasarkan kasih sayang semula jadi di antara pihak-pihak yang ada hubungan yang karib antara satu sama lain.

Prinsip-prinsip balasan:

25

•

Balasan lepas: suatu balasan yang berdasarkan kepada suatu perbuatan yang lepas.

•

Kecukupan balasan- ‘tidak cukup’ tidak boleh dijadikan alasan untuk  membatalkan janji

•

Balasan tidak semestinya datang daripada penerima janji

iv Niat

Pihak-pihak yang berkenaan mestilah telah berniat atau dianggap sebagai mempunyai niat untuk mengujudkan suatu hubungan yang mengikat di sisi undang-undang

v

keupayaan Berkontrak 

Pihak-pihak itu hendaklah mempunyai keupayaan untuk berkontrak. Pihak  yang berkontrak mestilah terdiri daripada •

mereka yang dewasa mengikut undang-undang. Kanak-kanak boleh  berkontrak biasiswa, insurans dan keperluan sendiri

•

•

 berakal waras dan tidak hilang kelayakan untuk berkontrak (bankrap dsbnya).

vi Kerelaan sebenar atau kerelaan penuh

Kerelaan sebenar adalah keadaan di mana tidak berlaku perkara-perkara

 berikut: •

Paksaan

26

o

Apa-apa perbuatan atau ancaman untuk melakukan apa-apa  perbuatan yang bertentangan dengan undang-undnag jenayah atau menahan secara tidak sah atau mengancam untuk menahan sebarang harta atau untuk memudaratkan man-mana orang dengan maksud menyebabkan seseorang itu membuat perjanjian.

•

 pengaruh tidak wajar, o

 pertalian antara kedua pihak sedemikian menjadikan satu piahk dalm kedudukan boleh menguasai kemahuan pihak lain dan menggunakan kedudukannya untuk mendapatkan faedah tak saksama ke atas pihak  lain

•

fraud atau tipu o

niat untuk memperdaya dengan 

mengenai suatu fakta menyarankan sesuatu tidak benar oleh seseorang yang tidak mempercayai bahawa sesuatu itu benar 



menyembunyikan secara aktif sesuatu fakta oelhs eseorang yang mengetahui nya benar 

•

membuat janji tanpa sebarang niat untuk menunaikannya



mana-mana perbuatan lain yang berniat untuk memperdaya

salah nyata, atau o

•



ketegasan positif sesuatu yang tidak benar tetapi dipercayai benar 

silap fakta. o

Kesilapan tentang fakta kontrak yang boleh menjadikan kontrak   batal. Ini termasuk  

Silap tentang pengenalan perkara pokok dalam kontrak 



Silap tentang kewujudan perkara poko dalam kontrak 



Silap tentang penegnalan pihak satu lagi



Silap fakta tentang perkara pokok, dan 27



Silap fakta tentang bentuk dokumen

vii vii Tuj Tujuan uan

Tujuan atau matlamat kontrak mestilah sesuatu yang sah dan memenuhi syarat. Tujuan tidak sah adalah merujuk kepada

•

Yang dilarang oleh undang-undang

•

Akan mengecewakan peruntukan mana-mana undang-undang

•

Merupakan fraud

•

Mendatangkan atau melibatkan bencana kepada diri atau harat orang lain

•

Tak bermoral dan bertentangan dengan muslihat awam

viii Terma jelas dan boleh dilaksanakan

Kontra Kontrak k mestil mestilah ah mempun mempunyai yai terma-terma yang yang boleh boleh dite ditent ntuka ukan n atau atau dipast dipastika ikan. n. Mana-ma Mana-mana na kontra kontrak k yang yang mempun mempunyai yai terma terma yang yang kabur kabur dan sukar  sukar  ditentukan atau dilaksanakan dianggap boleh mencabar kesahihan kontrak.

2.5. .5.

PERLEPASAN KO KONTRAK 

Pihak-pihak dalam kontark akan terikat kepada terma dan syarat kontrak selagi kontrak tidak dilepaskan. Sesuatu boleh dilepaskan dengan beberapa cara seperti  berikut:-

•

Dengan persetujuan semua pihak 

•

Dengan melaksanakan syarat-syarat kontrak 

•

Dengan kemungkiran

28

•

Dengan kekecewaan kontrak (tidak mungkin dapat dilaksankan)

•

Dengan kuatkuasa undang-undang.

29

2.6

KONTRAK PROJEK PEMBINAAN

Kontrak berfungsi sebagai:

a)

Bukt Buktii wuju wujudn dny ya hubu hubung ngan an dari dari segi segi undan undangg-un unda dang ng anta antarra piha pihakk-pi piha hak  k  terlibat

 b)  b)

Ruju Rujukan kan di mana mana sega segala la butir butiran an ber berka kait itan an deng dengan an pro proje jek k din dinya yata taka kan n denga dengan n   jelas jelas bagi bagi memuda memudahkan hkan pihakpihak-pih pihak ak berkont berkontrak rak memaha memahami mi keperl keperluan uan masing-masing.

c)

Memb Member erii penj penjel elas asan an ten tenta tang ng tan tangg ggun ungj gjaw awab ab dan dan bida bidang ng kuas kuasaa piha pihak k yang yang terlibat dalam kontrak 

d)

memastikan

kontraktor

menyiapkan

kerja

dengan

sempurna

tanpa

menjejaskan tahap minimum mutu kerja serta reka bentuk seperti yang dikehendaki oleh pelanggan dalam masa yang telah ditetapkan.

Secara amnya kontrak dapat dijelaskan sebagai:



Ikatan Ikatan yang yang dimete dimeterai rai oleh oleh dua (2) atau lebih lebih pihak pihak untuk untuk melaku melakukan kan sesuatu atau beberapa perkara secara lisan atau bertulis



Dalam kontrak pembinaan, pembinaan, satu pihak (kontraktor (kontraktor)) berjanji berjanji menyiapkan menyiapkan  binaan hingga siap dan satu pihak lain (pelanggan) berjanji membayar bagi kerja yang disiapkan



Apabila kontraktor memasuki tender berdasarkan syarat-syarat terkandung dalam dokumen tender dan pihak kerajaan menyetujui syarat ditawarkan maka ikatan terbentuk 



Kontrak bermula apabila surat setuju terima diberikan dan berakhir apabila Perakuan Muktamad dikeluarkan



Kontraktor bersetuju menerima risiko apabila beliau mengisi borang tender  dan memasukkannya dalam peti tender  30



Penender berjaya tidak boleh menolak tawarannya setelah surat setuju terima dikeluarkan dalam tempoh sah laku tender.

Kontrak swasta: Kontrak sektor swasta lazim melibatkan kontraktor dan klien. Kontrak di sektor swasta tidak terikat kepada prosedur yang ditetapkan oleh kementerian kewangan. Dengan itu proses pembentukan biasanya lebih cepat.  Namun penggunaan borang kontrak seperti Borang Kontrak IEM, PAM, CIDB dan FIDIC masih diperlukan.

Kontrak awam melibatkan JKR (pelaksana), Jabatan/kementerian Pelanggan (pemula dan pengguna akhir) dan kontraktor. JKR – penasihat teknikal, merancang dan mereka bentuk, membina dan menyelenggarakan projek kerajaan dan juga kementerian dan kerajaan lain. JKR mempunyai cawangan pelanggan untuk  kementerian/jabatan tertentu. Jabatan/kementerian pelanggan – menyediakan pelan kasar, ringkasan projek, mendapatkan peruntukan dan mendapatkan tapak. Pentadbiran kontrak di sektor awam biasanya berpandukan Borang Kontrak  Setara/Piawai/ Standard JKR 203/203A/203N.

31

2.7

Peringkat pembentukan kontrak projek pembinaan

Proses Kontrak Pembinaan dapat dirumuskan seperti dalam Rajah 2.2. Kenyataan Keperluan Pelanggan

 Tatacara tender

Pematuhan Keperluan

Pelawaan/penerimaan Tender 

Penilaian/Setuju Terima

Iklan/tawaran ---- khas Bumi, Terbuka, Terpilih & Rundingan -

Laporan - Surat Setuju terima Dokumen Tender  - Semakan surat setuju terima - Insurans/bon dikemukakan - T/tangan pegawai diberi kuasa -

Penyediaan & Tandatangan Kontrak - Lantikan subkon -Pengurusan Pembayaran

Penyeliaan dan Pengesahan Kemajuan Kerja

Lanjutan Masa Perakuan Tak Siap Penamatan Kontrak

- Dibenarkan - Tidak - LAD

Penyiapan/Pengesahan Kerja

Penyediaan Nilaian Perubahan Kerja

Perakuan Siap kerja Senarai Baiki Kecacatan Perakuan Siap Pembaikan

Permohonan Perubahan Kerja Perlarasan Kerja

Akaun Muktamad Perakuan Mukatmad selepas 3 bulan Tempoh Tanggungan Kecacatan RAJAH 2.2 PROSES KONTRAK PEMBINAAN

32

2.8

PENUTUP

Bab ini telah melihat dengan terperinci pengenalan kepada kontrak, unsur Kontrak  dan

cara melepaskan kontrak. Prose pembentukan kontrak dalam pembinaan

dilihat dan daripada Rajah di atas dapat diringkaskan bahawa proses kontrak   pembinaan boleh dibahagikan tiga (3) fasa seperti berikut:

A)

Peringkat Tender :- Di peringkat ini membabitkan pengenalpastian kehendak pelanggan proses menender, jenis-jenis tender dan pemilihan kontraktor. Perincian bagi proses menender dan pemilihan kontraktor akan dibuat di Bahagian C, nota pengajaran ini.

B)

Peringkat Kontrak:- Di peringkat ini, beberapa perkara yang akan dibincangkan adalah jenis-jenis kontrak, mekanisme pentadbiran kontrak  dan akan dibincangkan dengan lebih lanjut di Bahagian D.

C)

Peringkat Pentadbiran Kontrak:- Bahagian E Nota ini akan melihat perkara  berkaitan pentadbiran kontrak dengan lebih mendalam.

33

BAHAGIAN C

PROSES TENDER BAGI PEROLEHAN KERJA DALAM SEKTOR AWAM

34

BAB 3.0

TENDER DALAM PEROLEHAN KERJA

3.0 PENGENALAN

Bab ini akan melihat peringkat tender dalam perolehan kerja disektor awam. Untuk  mendapatkan gambaran dengan lebih jelas, jenis perolehan kerja akan dibincangkan terlebih dahulu. Ini akan diikuti oleh perbincangan tentang keperluan perbendaharaan tentang proses dan prosedur tender dan akhir sekali  jenis-jenis tender dan pemakaian nya dibincangkan dengan terperinci.

3.1 Jenis-jenis Perolehan Kerajaan

Perolehan merujuk kepada beberapa kaedah perolehan yang dijalankan. Mengikut Kementerian Kewangan jenis perolehan dapat dikelaskan seperti berikut:-



Kerja

Kerja merupakan perolehan yang melibatkan kerja-kerja pembinaan dan sivil seperti bangunan, lapangan terbang, pelabuhan, jalan raya, tapak kawasan dan empangan air serta kerja perparitan. Ia juga merangkumi kerja-kerja mekanikal dan elektrik.

35

•

Bekalan

Bekalan adalah dimaksudkan sebagai barangan yang dibekalkan bagi menjalankan sesuatu aktiviti, program atau projek agensi Kerajaan. Ia juga merupakan input kepada sesuatu proses kerja atau perkhidmatan. Bekalan dimaksudkan adalah seperti bahan binaan, makanan, pakaian, kenderaan dan kelengkapan pejabat.

•

Perkhidmatan

Perkhidmatan adalah ditakrifkan sebagai khidmat tenaga manusia atau kepakaran/kemahiran yang diperoleh untuk melak sana dan menyiapkan sesuatu kerja tertentu. Bidang perkhidmatan terbahagi kepada dua seperti berikut :-



Perkhidmatan Perunding

Perkhidmatan perunding meliputi semua jenis kajian seperti kajian ekonomi,  penswastaan, pengurusan, pembangunan fizikal yang memerlukan input seperti seni  bina, kejuruteraan dan kerja-kerja ukur, pengurusan perundangan dan perkhidmatan kepakaran dalam bidang-bidang khusus seperti alam sekitar dan pertanian



Perkhidmatan Bukan Perunding

Perkhidmatan bukan perunding meliputi perkhidmatan seperti pengendalian kursus dan latihan, penyenggaraan dan pembaikan, pencucian dan pembersihan,  penyewaan dan pengurusan bangunan

3.2

Jenis dan cara perolehan kerajaan

36

i)

.Pembelian Terus (sehingga RM50,000)

Bagi bekalan dan perkhidmatan yang tidak melebihi RM10,000 setahun  bagi setiap jenis item, agensi Kerajaan dibenarkan membuat pembelian terus dari mana-mana pembekal, sama ada berdaftar atau tidak, yang menawarkan harga yang berpatutan.

Bagi pembelian yang bernilai di antara RM10,000 hingga RM50,000 setahun bagi setiap jenis item, agensi Kerajaan dibenarkan membuat  pembelian terus daripada pembekal bumiputera yang berdaftar dalam  bidang yang berkenaan yang diketahui sentiasa menawarkan harga yang  berpatutan.

ii)

Lantikan Terus (sehingga RM20,000)

Bagi kerja yang tidak melebihi RM20,000, agensi dibenarkan melantik  terus kontraktor kelas F dari daerah yang berkaitan iii)

Sebut

Harga

(melebihi

RM50,000

hingga

RM200,000)

Bagi perolehan bekalan dan perkhidmatan melebihi RM50,000 RM100,000 setahun, agensi kerajaan dikehendaki mempelawa sebut harga di kalangan sekurang-kurangnya lima (5) pembekal Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan dalam bidang yang  berkaitan.

Bagi perolehan bekalan dan perkhidmatan melebihi RM100,000 RM200,000 setahun, agensi Kerajaan dikehendaki mempelawa sebut 37

harga di kalangan sekurang-kurangnya lima (5) pembekal yang  berdaftar dengan Kementerian Kewangan dalam bidang yang berkaitan.

Bagi perolehan kerja yang bernilai melebihi RM20,000 dan tidak  melebihi

RM200,000

Kejuruteraan

Awam

dan dan

tidak

menggunakan

Bangunan

hendaklah

Jadual dibuat

Kadar  dengan

mempelawa sebut harga.

iv)

Kerja-kerja yang menggunakan Jadual Kadar Kejuruteraan Awam dan Bangunan

Bagi kerja-kerja yang menggunakan Jadual Kadar Kejuruteraan Awam dan Bangunan, agensi adalah dibenarkan melantik kontraktor secara undian, giliran/pusingan atau sebut harga.

v)

Tender (melebihi RM200,000)

Bagi perolehan melebihi RM200,000 setahun hendaklah dipelawa secara tender. Ini termasuk menggunakan kaedah berikut:



Tender Terbuka

Tender ini terbuka untuk ditandingi oleh semua kontraktor/pembekal yang  berdaftar dengan Kementerian Kewangan bagi bekalan dan perkhidmatan dan 38

Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (LPIPM) dan Pusat Khidmat kontraktor (PKK) bagi kerja.

1.

Tender Terbuka Yang Dikhaskan Kepada Kontraktor Bumiputera

Tender ini dilaksanakan dengan mempelawa hanya kontraktorkontraktor Bumiputera untuk mengambil bahagian.

2.

Tender Terbuka Berasaskan Pra-kelayakan

Peraturan pra-kelayakan adalah bertujuan untuk menapis kontraktorkontraktor supaya mereka yang mempunyai pengalaman, kebolehan teknikal, kewangan secara pengurusan bagi melaksanakan sesuatu  projek sahaja dibenarkan mengambil bahagian di dalam sesuatu tender  yang diadakan setelah agensi mendapat kelulusan khas Perbendaharaan Malaysia. 3. Tender Terhad

Tender terhad bagi bekalan, perkhidmatan dan kerja tidak melebihi RM5 juta boleh dilaksanakan setelah agensi mendapat kelulusan Lembaga Perolehan Agensi. Tender terhad melebihi nilai tersebut perlu mendapat kelulusan Perbendaharaan Malaysia. 3.3 TENDER 

Bahagian ini akan membincangkan proses tender yang lazim dipraktikkan dalam  perolehan kerja-kerja kerajaan. 3.3.1

PELAWAAN TENDER/TAWARAN: 39

Definisi: Suatu kenyataan yang dikeluarkan kepada seseorang untuk mendapatkan  persetujuan melakukan sesuatu.

Tawaran merupakan proses utama yang dilakukan oleh klien untuk memilih kontraktor yang layak. Pemilihan biasanya dibuat berdasarkan pertandingan yang  berasaskan harga dan masa pembinaan. Panggilan biasanya dilakukan oleh klien, JKR, Jabatan Kerajaan, Majlis Tempatan dsbnya. Lazatnya disiarkan dalam dua akhbar – Berita Harian dan Utusan Malaysia. Sila lihat Rajah 3.1 bagi aliran proses menender yang biasa berlaku bagi pemberian kerja oleh JKR atau mana-mana   pihak awam yang tertakluk

kepada prosedur perolehan oleh Perbendaharaan

 Negara Malaysia.

Iklan biasanya menyatakan jenis kerja yang ditawarkan, kelas kontraktor dan  pecahan perkara lain yang berkaitan dengan tawaran. Sila rujuk iklan tender untuk  mengetahui apakah perkara yang dimasukkan dalam sesuatu iklan tender.

40

3.3.2

•

Proses Tender

Perancangan

Kementerian dan agensi dikehendaki merancang perolehan. Bagi maksud ini   jenis item/perolehan hendaklah ditentukan, carta/jadual proses disediakan,   peruntukan

kewangan

disemak,

kontraktor/pembekal

dan

kepala/sub

kepala/gred dan kod bidang pendaftaran dikenal pasti dan kajian pasaran dilakukan. •

•

Spesifikasi

Kementerian dan Jabatan dikehendaki menyediakan spesifikasi tender. Bagi maksud ini, Jawatankuasa Spesifikasi perlu ditubuhkan. Spesifikasi hendaklah secara terperinci bagi memberi gambaran secara jelas kepada penender akan apa yang diperlukan atau yang dikehendaki. Spesifikasi tersebut hendaklah   berdasarkan kepada fungsi dan  performance dengan kepatuhan kepada  standard  antarabangsa or equivalent   boleh dimasukkan ke dalam spesifikasi tersebut. Spesifikasi yang menjurus kepada sesuatu jenama atau negara ditegah sama sekali. Penender boleh membantah di dalam 14 hari dari tarikh tender  diiklankan jika spesifikasi tersebut menjurus kepada sesuatu jenama bagi tender  tempatan dan 28 hari bagi tender antarabangsa.

41

•

Dokumen Tender

Dokumen Tender dikenakan bayaran dengan harga minimum sebanyak  RM50. Kandungan Dokumen Tender akan meliputi syarat-syarat dan terma am, spesifikasi, salinan perjanjian, jadual harga, tempoh penghantaran, tempoh bantahan dan skop kerja yang diperlukan. •

Iklan Tender

Setiap tender tempatan yang dikeluarkan hendaklah diiklankan di dalam sekurang-kurangnya sebuah akhbar tempatan bahasa Melayu, bagi tender  antarabangsa, iklan tersebut akan diiklankan dalam sekurang-kurangnya dua akhbar tempatan, satu Bahasa Melayu dan satu Bahasa Inggeris serta  pemberitahuan juga dihantar kepada Embassy dan High Commission negara-negara yang sesuai dan boleh mengambil bahagian di dalam tender  tersebut. Bagi tender yang diuruskan oleh Kementerian Kewangan, iklan tender juga akan dipaparkan di dalam homepage BPPK. Penender diberi tempoh tidak kurang dari 21 hari untuk mengemukakan tawaran bagi tender  tempatan dan tidak kurang dari 56 hari bagi tender antarabangsa.

•

Jualan Dokumen Tender

Dokumen Tender akan dijual mulai tarikh iklan tender tersebut dibuat di dalam akhbar tempatan. Hanya kontraktor/pembekal yang memenuhi syarat-syarat pendaftaran dalam bidang yang berkenaan dibenarkan membeli Dokumen Tender tersebut. Bagi tender antarabangsa, pengecualian diberikan dari syarat-syarat keperluan pendaftaran.

42

•

Deposit Tender

Pembekal/kontraktor tempatan yang telah berdaftar dengan Kementerian Kewangan/Pusat Khidmat Kontraktor dikecualikan dari mengemukakan deposit tender. Bagi tender antarabangsa, penender asing diperlukan mengemukakan deposit tender bernilai antara RM62,500 bagi tawaran kurang dari RM5 juta sehingga deposit bernilai RM1 juta bagi tawaran  bernilai RM30 juta bagi tender bekalan dan perkhidmatan. Bagi tender  kerja, penender dikehendaki mengemukakan deposit tender bernilai RM50,000 bagi kontrak di bawah RM10 juta sehingga deposit bernilai RM1  juta bagi kontrak kerja bernilai RM100 juta. •

Masa Tutup Tender

Agensi mestilah menetapkan jam 12.00 tengah hari pada hari tawaran ditutup sebagai waktu akhir untuk menerima dokumen tender daripada penender. Tender lewat tidak boleh diterima.

•

Jawatankuasa Pembuka Tender

Jawatankuasa Pembuka Tender hendaklah terdiri dari sekurang-kurangnya dua pegawai di mana seorang daripada hendaklah pegawai daripada Kumpulan Pengurusan dan Profesional yang dilantik oleh Ketua Jabatan untuk membuka peti tawaran dan tawaran yang diterima.

•

Penilaian Tender

Bagi tender bekalan dan perkhidmatan, penilaian tender hendaklah dibuat oleh dua (2) Jawatankuasa yang berasingan iaitu Jawatankuasa Penilaian

43

Teknikal dan Jawatankuasa Penilaian Harga. Jawatankuasa Penilaian Teknikal hendaklah terdiri daripada pegawai yang mempunyai kemahiran,   pengalaman serta kelayakan mengenai barangan/perkhidmatan tersebut. Bagi penilaian harga, penilaian boleh dibuat oleh Jawatankuasa Penilaian Harga atau oleh Pegawai Penilai yang terdiri daripada pegawai yang mahir  serta berpengalaman dalam bidang tersebut. Bagi penilaian tender kerja ianya hendaklah dilakukan oleh satu Jawatankuasa yang dianggotai oleh tidak kurang daripada dua (2) orang pegawai. Salah seorang daripada hendaklah terdiri daripada juruukur bahan atau pegawai teknikal dalam  bidang berkenaan. Laporan Penilaian hendaklah ditandatangani oleh semua ahli jawatankuasa.

•

Pemilihan Penender Yang Berjaya

Laporan daripada Jawatankuasa Penilaian Teknikal dan Jawatankuasa Penilaian Harga hendaklah dirangkumkan untuk mendapatkan syor dan  perakuan berasaskan tawaran terendah yang dinilai dan boleh diterima (the lowest evaluated and acceptable tender ). Pegawai yang memproses tender  adalah bertanggungjawab menyediakan perakuan kepada Lembaga Perolehan berdasarkan tender yang paling menguntungkan Kerajaan. Faktor-faktor seperti harga, latar belakang syarikat, tempoh siap/penghantaran, kualiti, rekod-rekod yang lalu hendaklah dijadikan asas  pemilihan.

44

•

Lembaga Perolehan/Tender

Lembaga Perolehan/Tender Kementerian atau Jabatan adalah diberi kuasa menimbang serta menyetujukan tender sehingga RM50 juta bagi tender  kerja dan RM30 juta bagi tender bekalan dan perkhidmatan. Bagi tender  yang melebihi had nilai yang dibenarkan atau tender yang keputusannya tidak

sebulat suara

atau

bagi Jabatan-jabatan

yang tidak mempunyai

Lembaga Perolehan sendiri, perakuan tender hendaklah dikemukakan ke Kementerian Kewangan untuk keputusan muktamad.

Semua tender bagi perolehan bekalan dan perkhidmatan yang bernilai tidak  melebihi RM30 juta dan sehingga RM50 juta bagi tender kerja adalah di  bawah bidang kuasa Lembaga Perolehan Kementerian atau Jabatan.

•

Surat Niat

Surat Niat akan dikeluarkan kepada penender yang berjaya jika perlu. Surat tersebut boleh mengandungi syarat dan terma tambahan bagi memastikan kontrak tersebut berjaya dilaksanakan dan bagi memenuhi dasar-dasar dan aspirasi Kerajaan. Surat Niat tidak legally binding . Apabila Surat Niat dikeluarkan,

rundingan

boleh

diadakan

dengan

penender

untuk 

membincangkan syarat dan terma tambahan atau apa-apa perubahan  perubahan.

Keputusan

muktamad

bagi

penerimaan

tender

adalah

  berdasarkan kepada rundingan yang berjaya dengan/atau setuju terima syarat dan terma tambahan.

45

•

Surat Setuju Terima

Jika tawaran penender diterima tanpa apa-apa perubahan Surat Setuju terima boleh dikeluarkan. Jika Surat Niat dikeluarkan dahulu maka selepas rundingan diadakan dan persetujuan dicapai atas apa-apa perubahan, Surat Setuju Terima hendaklah dikeluarkan. Surat Setuju Terima tersebut hendaklah ditandatangani dan dikembalikan kepada agensi bagi penyediaan kontrak. Surat Setuju Terima merupakan dokumen legal dan ianya merupakan sebahagian daripada kontrak. •

Kontrak 

Kontrak secara formal akan dibuat selepas diterima Surat Setuju Terima dari penender yang berjaya. Penender tersebut dikehendaki mengemukakan •

Syarat-syarat Penyertaan Tender

o

Pendaftaran Kontraktor

Semua Perolehan Kerajaan hendaklah dibuat daripada Kontraktor  yang pendaftarannya masih berkuat kuasa. Pihak berkuasa bagi  pendaftaran pembekal dalam bidang bekalan dan perkhidmatan ialah Kementerian Kewangan manakala bagi kontraktor kerja ialah Pusat Khidmat Kontraktor (PKK) dan Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (LPIPM). Pengecualian hanya dibenarkan bagi  perolehan yang tidak melebihi RM10,000 setahun bagi bekalan dan  perkhidmatan mengikut AP 184.2(a).

46

o

Kontrak Pusat

Perbendaharaan akan menguruskan kontrak pusat bagi barangan guna sama dari semasa ke semasa. Semua Jabatan hendaklah menggunakan kontrak pusat apabila membeli barangan guna sama yang terdapat di dalam kontrak pusat yang diuruskan oleh Perbendaharaan, melainkan mendapat pengecualian Perbendaharaan terlebih dahulu.

3.4

APAKAH YANG PENTING DALAM PROSES MENENDER 

3.4.1

Dokumen Tender:

Dokumen yang disediakan adalah untuk kegunaan kontraktor binaan bagi meletak  harga tawarannya. (Kaedah penentuan Harga akan dipelajari di Bahagian

E

(Taksiran)]

Objektif: menyampaikan gambaran yang paling jelas mengenai sifat dan kuantiti kerja, tapak dan keadaan tanah, tanggungjawab kontraktor, syarat pembayaran dan keadaan lain, pengaruh teknikal dan komersial dalam perlaksanaan kerja. Keperluan asas dokumen tender:

•

Peruntukan dalam dokumen tender mestilah menjadi asas kepada kontrak  dan boleh dilaksanakan oleh kontraktor.

•

Peruntukan dalam dokumen tender mestilah menggambarkan perolehan mengikut tatacara yang dibenarkan oleh Perbendaharaan. 47

•

Kerja untuk dilaksanakan mestilah didefinisikan dengan jelas dan tepat.

•

Kerja yang ditentukan mestilah memenuhi kehendak nyata dan kehendak  lain Jabatan/Kementerian Pelanggan.

•

3.4.2

Kerja yang ditentukan mestilah memenuhi kehendak-kehendak JKR 

Penyediaan Dokumen Tender

Dokumen tender yang dikeluarkan mengandungi perkara berikut: •

Kontrak berdasarkan Senarai Kuantiti -

Surat pelawaan menender 

-

Surat semakan mengemukakan tender 

-

Borang tender JKR203B – Sem 1/82

-

Borang latar belakang kontraktor dan butir-butir sepuluh kerja kontrak yang terah disiapkan dan sedang dilaksanakan

•

-

Spesifikasi

-

Senarai Kuantiti

-

Lukisan-lukisan.

Kontrak Berdasarkan Lukisan dan Spesifikasi -

Surat pelawaan menender 

-

Senarai semakan mengemukakan tender 

-

Borang tender JKR203C- sem 1/82

-

Borang latar belakang kontraktor 

-

Spesifikasi

-

Ringkasan tender 

-

Jadual kadar Harga

-

Lukisan-lukisan.

48

Borang tawaran : Borang yang digunakan oleh pihak yang membuat tawaran serta

 penender. Harga tawaran serta tempoh penyiapan pembinaan perlu dinyatakan oleh  penender.

Penentuan Kerja (Spesifikasi) : Penentuan kerja yang menerangkan dan

menghuraikan perkara-perkara yang bersangkutan dengan kontrak. Di antaranya ialah: •

Kerja-kerja yang termasuk dalam tawaran

•

Mutu minimum bahan binaan yang diperlukan termasuk kerja-kerja  pembinaan

•

Menerangkan bagaimana sesuatu kerja patut dilakukan

•

Menetapkan mutu minimum penghasilan kerja.

Jadual Kadar Harga: Jadual yang disediakan oleh klien biasanya mengandungi

senarai harga dalam membuat sesuatu elemen binaan. Harga ini termasuk harga  bahan dan upah tetapi tidak termasuk keuntungan. Ianya digunakan jika terdapat  perubahan kerja semasa kontrak masih berkuat kuasa. Ia juga membantu kontraktor  dalam menentukan harga.

Lukisan : Ia menggambarkan sesuatu kerja yang perlu dibuat dan disudahkan oleh

kontraktor. Ia menjadi penerangan kepada kontraktor.

Senarai bahan (BQ): Senarai kuantiti disediakan untuk projek yang lebih rumit.

Selain daripada berasaskan keluasan lantai, BQ membolehkan kontraktor membuat anggaran lebih tepat bagi projek yang dicadangkan.

49

3.4.3

Dokumen Meja Tender

Naskah/Dokumen Meja Tawaran: Untuk rujukan dan pemeriksaan kontraktor.

 Naskah ini biasanya terkandung beberapa dokumen tertentu yang berkaitan dengan   projek yang ditawarkan. Ini termasuklah syarat-syarat kontrak borang tawaran, lukisan, penentuan kerja dan lain-lain lagi. Dokumen Meja Tender mengandungi dokumen tender dan dokumen-dokumen lain mengikut susunan seperti berikut:



Kontrak Berdasarkan Senarai Kuantiti -

Surat pelawaan menender 

-

Senarai semakan

-

Perkara-perkara perjanjian

dan

syarat-syarat

kontrak dan

Lampiran berkembar (JKR203A – Sem10/83)



-

Borang tender 

-

Borang Latar belakang kontraktor 

-

Borang Setuju Terima

-

Borang Gerenti bank dan Insurans untuk Bon perlaksanaan

-

Spesifikasi

-

Senarai Kuantiti

-

Lukisan-lukisan

Kontrak Berdasarkan Lukisan dan Spesifikasi -

semua seperti di atas dan ditambah dengan Ringkasan Tender  dan Jadual kadar harga.

50

 Naskah meja tawaran (T.T.D) biasanya akan dipamerkan di tempat-tempat berikut;

1.Sekiranya tawaran dipanggil Pengarah Negeri, akan dipamerkan di  pejabat pengarah atau pejabat Jurutera Daerah yang berkenaan. 2. Sekira nnya Persekutuan, naskah meja tawaran akan dipamerkan di Bahagian Kontrak Ibu Pejabat JKR, Kuala Lumpur.

3.5

JENIS-JENIS TENDER 

Beberapa jenis tawaran yang biasa diamalkan di negara kita termasuk;

•

Tender/tawaran Terbuka

•

Tender/tawaran Terhad atau Tender Terpilih

•

Tender/tawaran Perundingan

•

Tender/tawaran Pra Kelayakan

Jenis-jenis tawaran yang lazim diamalkan di negara kita sama ada melalui  persaingan, perundingan atau kombinasi termasuk;

51

Tender Terbuka

Pelbagai

Tender terpilih satu  peringkat

Prosedur tender 

Usahasama Tender terpilih dua  peringkat

Perundingan

TENDER

PERTANDINGAN

PERUNDINGAN

HYBRID

Rajah 3.2

KAEDAH-KAEDAH TENDER 

52

3.5.1

Tender/tawaran Terbuka:

Tender ini terbuka untuk ditandingi oleh semua kontraktor/pembekal yang  berdaftar dengan Kementerian Kewangan bagi bekalan dan perkhidmatan dan Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (LPIPM -CIDB) dan Pusat Khidmat kontraktor (PKK) bagi kerja.

•

Tender TerbukaYang Dikhaskan Kepada Kontraktor Bumiputera -

Tender ini dilaksanakan dengan mempelawa hanya kontraktor-kontraktor  Bumiputera untuk mengambil bahagian.

•

Tender Terbuka Berasaskan Pra-kelayakan - Peraturan pra-kelayakan

adalah bertujuan untuk menapis kontraktor-kontraktor supaya mereka yang mempunyai pengalaman, kebolehan teknikal, kewangan secara pengurusan  bagi melaksanakan sesuatu projek sahaja dibenarkan mengambil bahagian di dalam sesuatu tender yang diadakan setelah agensi mendapat kelulusan khas Perbendaharaan Malaysia

Tawaran ini biasanya digunakan oleh kerajaan dan badan berkanun. Kaedah ini membolehkan pihak klien mendapat harga yang munasabah untuk  sesuatu projek.

Pihak Klien akan mengeluarkan iklan tawaran di akhbar-akhbar utama tempatan menjemput kontraktor yang berkelayakan untuk membuat tawaran harga bagi projek yang dicadangkan.

53

Rajah 3.3 Aliran Proses Tender Terbuka

54

Harga yang ditawarkan oleh kontraktor biasanya berdasarkan jumlah anggaran kasar pembinaan sesebuah bangunan (yang mana termasuk kos langsung dan tidak  langsung) – {Kaedah Menganggar akan ditunjukkan dalam Taksiran}

Pemilihan biasanya akan bergantung kepada harga yang terendah. Walau   bagaimana pun terdapat beberapa kriteria lain yang juga diambil kira dalam   pemilihan kontraktor. Kriteri ini akan dibincang dengan lebih terperinci dalam  bahagian penilaian tender.

Kebaikan: i) ii)

memberi peluang kepada kontraktor yang baru berdaftar  Tawaran lebih kompetitif  Klien dapat memilih harga yang terendah

iii)

Jenis tawaran ini lebih sesuai untuk pembinaan yang rendah atau sederhana hartanya

Keburukan ii)

Proses penyediaan tawaran mengambil masa yang lama. Masa yang panjang diperlukan untuk pengiklanan, penyediaan lukisan lakar, senarai bahan dokumen yang berkaitan. Kaedah ini tidak  sesuai untuk projek yang perlu disiapkan dengan segera

iii)

Penerimaan sebut harga yang terendah adalah merbahaya. Ini mungkin menghasilkan mutu kerja yang rendah atau bahan yang tidak berkualiti.

iv)

Pemilihan harga terendah tidak menggalakkan penggunaan  peralatan serta teknologi terkini di dalam projek tersebut.

v)

Kesukaran timbul di dalam pemilihan kontraktor kerana banyak    penyertaan. Ini menyebabkan berlaku pembaziran masa dan kewangan.

55

3.5.2

•

Tender/tawaran Terhad atau Tawaran Terpilih

Tender Terhad

Tender terhad bagi bekalan, perkhidmatan

dan kerja tidak melebihi RM5

  juta boleh dilaksanakan setelah agensi mendapat kelulusan Lembaga Perolehan Agensi.

Tender

terhad

melebihi

nilai

tersebut

perlu

mendapat kelulusan Perbendaharaan Malaysia.

Tawaran Terhad adalah tawaran yang dibuka kepada semua kontraktor yang telah ditetapkan di dalam kategori yang dinyatakan dalam notis tawaran. Contohnya, tawaran dibuka kepada Kontraktor bumiputera atau Kelas tertentu.

Tawaran Terpilih: Tawaran hanya dikemukakan kepada pemborong yang telah dipilih oleh klien. Pertandingan merebut tawaran ini hanya di kalangan mereka yang terpilih. Kebiasaannya kontraktor dipilih berdasarkan kebolehan serta  pengalaman di dalam projek yang ditawarkan.

56

Rajah 3.4

Aliran Proses Tender Terhad

57

Pemilihan kontraktor dibuat berdasarkan lukisan lakar, senarai bahan dan juga  penyediaan senarai pemborong bahan binaan. Dua kaedah yang lazim digunakan untuk menyenaraikan nama-nama kontraktor ialah;

a) Perunding yang mewakili klien akan mengambil dan menyenaraikan nama kontraktor yang layak. Apa kontraktor memasuki tawaran, pihak klien akan memilih seorang kontraktor yang meletakkan harga yang munasabah;  biasanya yang terendah.  b) Proses yang diterangkan di dalam “Kod Peraturan Pemilihan”.

 Kelebihan Tawaran Terhad/Terpilih •

Kontraktor yang mahir dan terpilih sahaja memasuki tawaran. Oleh itu hasil kerja yang berkualiti akan dapat diperoleh.

•

Tawaran jenis ini sesuai untuk kerja khas yang memerlukan kecekapan dan  pengalaman yang jarang terdapat pada kontraktor utama.

 Keburukan Tawaran Terhad/Terpilih

•

Kebanyakan kontraktor Yang disenaraikan terdiri daripada yang mahir dan  berpengalaman.

•

Kemungkinan berlaku pakatan di antara kontraktor; pakatan harga.

•

Risiko sekiranya perubahan keupayaan kontraktor yang dipilih.

•

Tawaran tidak begitu meluas kerana hanya beberapa kontraktor sahaja terpilih.

58

3.5.3

Tender/tawaran Perundingan

Klien akan mangenalpasti kontraktor dan menghantar surat kepada kontraktor  tertentu menjemput membuat rangka belanjawan bagi projek yang dirancakkan. Kebiasaannya latar belakang kontraktor diketahui oleh klien. Kos yang terlibat juga lebih rendah.

Dua jenis tawaran perundingan yang biasa dijalankan ialah;

1

Tawaran yang diambil oleh kontraktor Antarabangsa.

Tawaran ini biasanya dijalankan untuk membina projek yang besar dan kerja-kerja kejuruteraan yang bermutu tinggi.   Notis akan diberi kepada kontraktor yang terlibat. Dengan itu kontraktor boleh menyediakan perkara yang perlu untuk projek yang dicadangkan. Selepas klien menilai kontraktor-kontraktor, borang tawaran akan dikeluarkan dan diberikan kepada kontraktor yang terpilih.

2

Tawaran oleh Firma Arkitek.

Borang tawaran dikeluarkan kepada sebilangan kecil kontraktor yang terpilih ataupun yang telah menjadi anak syarikat atau ahli firma, contohnya PKENJ dan anak-anak syarikatnya. Segala keperluan dan perbelanjaan dibincangkan bersama. Pemilihan tawaran dibuat oleh arkitek yang bertanggungjawab.

59

Rajah 3.5 Carta Aliran Secara Rundingan Terus Bagi Perolehan Kerja

60

3.4.4

Tender/tawaran Pra kelayakan

Tawaran pra kelayakan ini dilaksanakan bagi projek yang tertentu sahaja. Tujuan nya adalah untuk mendapatkan maklumat atau latar belakang pengalaman, kemahiran, modal pusingan yang tinggi dan penggunaan teknik model kontraktor. Tawaran pra kelayakan akan diiklankan bagi mendapatkan pemborong yang  berkelayakan bagi memasuki tender. Perjalanan tender pra kelayakan lebih mirip kepada sistem tawaran terbuka. Penilaian dibuat berdasarkan kedudukan kewangan dsbnya.

Langkah seterusnya ialah mungkin berupa tender terpilih atau terbuka atau  perundingan.

Carta Aliran Tender Kerja Bagi Pra-Kelayakan (Pre-Q) ditunjukkan dalam Rajah 3.6

61

Rajah 3.6

Carta aliran tender pra kelayakan

62

63

3.5

STRATEGI MENENDER 

o

Adakah tawaran/bida cukup rendah untuk memenangi tender 

o

Jika diterima, apakah kedudukan kewangan apabila projek siap sama (lebih kurang sama) dengan belanjawan.

Apakah risiko?. Akibat negatif, apa yang diramalkan tidak tercapai. Ketakpastian: tiada maklumat atau tidak diketahui. Antara risiko dan ketidaktentuan dalam menender. o

Pembuat keputusan – emosional, teknik yang digunakan

o

Risiko projek – maklumat tidak lengkap, perubahan harga barangan, teknologi dan kaedah perolehan kontrak.

o

Risiko

daripada

klien/

profesional

–

kelewatan,

pembayaran,

 pertelingkahan. o

Risiko menggunakan teknik menganggar/menender yang tidak praktikal.

STRATEGI MENENDER 

Menender atau tidak?.. cubaan atau betul-betul?.. Faktor yang diambil kira apabila membuat keputusan untuk membida. o

Klien

o

Jenis-jenis kerja

o

 Nilai projek 

o

Beban kerja semasa

o

Lokasi projek 

o

Syarat-syarat kontrak 

o

Sumber-sumber yang diperlukan untuk menjalankan kerja

o

Masa untuk menender  64

3.6 PENILAIAN TENDER 

Selepas tender dibuka dan disenaraikan ia akan dikembalikan ke pejabat yang memanggil tender tersebut untuk dibuat penilaian dan pengesyoran kepada Lembaga Tender. Surat Setuju terima akan dikeluarkan setelah peruntukan dan kelulusan daripada Perbendaharaan diterima.

Beberapa syarat mesti dipatuhi semasa penilaian tender: •

Tender yang perlu dipertimbangkan adalah terhad kepada tender yang telah dibuka dan disenaraikan dalam jadual tender sahaja.

•

Tiada pindaan boleh dibuat setelah diserahkan

•

Tiada tender alternatif dibenarkan sekiranya tidak diperuntukkan dalam dokumen tender.

•

Tiada perhubungan antara penender boleh dibuat.

Penilaian dibuat ke atas aspek:

•

Kecukupan dokumen.

•

Tender Harga Munasabah

•

Kemunasabahan tempoh siap kerja

•

Keupayaan penender

Perincian dalam bahagian seterusnya.

65

3.6.1

Kriteria pemilihan kontraktor 

Pemilihan akan dijalankan oleh Lembaga Tawaran. Faktor yang diambil kira ialah:

Faktor-faktor

Ulasan

A

Kesempurnaan tender 

B

Harga

C

Keupayaan Kewangan -Kedudukan Kewangan -Rujukan Kewangan

D

Kemajuan Yang lepas

E

F

G H

I

dokumen

Ini bagi memastikan semua maklumat yang dikehendaki oleh klien akan didapati seterusnya memenuhi syarat-syarat tawaran untuk mendapatkan kerja/projek  Harga terendah berkemungkinan menarik minat klien dan mungkin di utama berbanding faktor lain Kedudukan dan kekukuhan kewangan kontraktor  akan di nilai bagi memastikan kontraktor boleh menjalankan dan menyiapkan projek yang bakal di anugerahkan. Rujukan bank biasanya untuk memastikan prestasi kewangan kontraktor. Kemajuan yang lepas perlu untuk menilai keupayaan kontraktor dalam menyiapkan kerja /projek 

-Kegagalan menyempurnakan kontrak  -Kelewatan -Pertambahan kos -Kualiti yang di capai Pengalaman yang lalu Pengalaman teknikal, imej dan prestasi kontraktor  -skala projek yang pernah  boleh di lihat daripada projek-projek yang pernah di di siapkan siapkan. -Jenis projek yang pernah di siapkan -berpengalaman dengan lokasi projek  Sumber   Kontraktor harus mempunyai sumber yang -sumber fizikal mencukupi untuk menjalankan projek  -sumber tenaga manusia Beban kerja semasa Menganalisis sekiranya projek di tangan membolehkan kerja baru di ambil Hubungan klien dan Kontraktor  Prestasi Keselamatan

66

3.6.2

Punca utama kegagalan kontraktor

1. TIDAK CUKUP MODAL MINIMA

Penender perlu mengemukakan bukti sokongan bukti sokongan yang menunjukkan mereka mempunyai modal dalam bentuk aset cair sekurang-kurangnya nya 3% daripada anggaran Jabatan. Aset mudah cair adalah seperti berikut:

•

•

Modal Pusingan  Nilai positif purata bagi 3 bulan terakhir 

•

Saham Amanah

•

Kemudahan Kredit

•

Deposit Tetap

Kesilapan yang sering dilakukan oleh penender yang menyebabkan tender yang dikemukakan tidak dipertimbangkan

•

Tidak mengemukakan sebarang dokumen kewangan, oleh itu keupayaan minimum kewangan tidak dapat dinilai

•

Mengemukakan dokumen kewangan tetapi keupayaan modal minimum tidak mencukupi berbanding 3% daripada anggaran Jabatan yang ditetapkan

•

Tidak mengemukakan penyata bulanan akaun bank bagi tiga bulan terakhir 

•

Mengemukakan penyata akaun bank 3 bulan tetapi bernilai negatif 

•

Kemudahan Kredit dikemukakan adalah outdated ataupun diragui

•

Laporan bank (CA) yang dikemukakan tidak menyatakan sebarang nilai kemudahan kredit yang diberikan atau tiada komitmen.

•

mengemukakan saham yang tidak boleh terima seperti ASNM, saham syarikat dan simpanan Tabung Haji 67

•

Deposit Tetap tempoh matang telah berakhir 

•

Lambaran imbangan yang dikemukakan tidak diaudit atau bukan terkini

2. HARGA TENDER SANGAT RENDAH BERBANDING DENGAN ANGGARAN JABATAN DAN TIDAK MEMPUNYAI KRITERIA YANG DIPERLUKAN UNTUK DIPERTIMBANGKAN

•

Harga Kompetitif, tiada kesilapan pengiraan yang serius dan status rendahnya adalah ‘marginal’.

•

Berpengalaman menjalankan 2 projek serupa dalam masa 5 tahun lepas dengan cemerlang

•

Prestasi kerja semasa cemerlang

•

Mempunyai kakitangan teknikal atau loji

Kegagalan kontraktor – Punca-punca

•

Harga tawaran sangat rendah, tidak marginal dan tidak kompetitif 

•

Tiada pengalaman cemerlang, prestasi kerja semasa tidak cemerlang dan tiada kakitangan teknikal.

3. DOKUMEN TENDER TIDAK SEMPURNA

Kriteria kesempurnaan tender adalah seperti berikut:

•

Borang Tender di tanda tangani oleh penender 

•

Penanda tangan ditauliahkan oleh Pusat Khidmat Kontraktor(PKK )

•

Harga tender tercatat di borang tender 

•

Pendaftaran PKK masih sah dan tiada tindakan tatatertib.

68

•

Mengembalikan dokumen asas seperti Borang tender, senarai kuantiti/ringkasan, adenda reka bentuk projek turnkey)

Kegagalan kontraktor 

•

Borang tender tidak di tanda tangan

•

Penanda tangan tidak ditauliahkan oleh PKK 

•

Harga tawaran tidak tercatat di Borang Tender 

•

Pendaftaran luput /batal

•

Gagal mengemukakan dokumen asas

4. PRETASI KERJA KURANG MEMUASKAN

•

Kriteria yang diambil kira ialah tiada projek sakit ‘(ie 30%/ terkebelakang dari jadual Kerjanya) atau menghadapi tindakan untuk penamatan kerjanya .

•

Terdapat ulasan dari Pegawai penguasa / penyelia projek bahawa prestasi adalah lembap serta tidak memuaskan e.g. Surat amaran daripada JKR,  Notis Penamatan Kerja, Perakuan kerja tidak siap dan laporan jurutera  projek 

Kegagalan kontraktor 

•

Penender mempunyai projek yang sakit

•

Kemajuan projek semasa adalah lembap dan kurang memuaskan

•

Mempunyai rekod buruk seperti. Projek ditamatkan.

5. TAHAP KEUPAYAAN WANGAN KURANG 6. TAHAP KEUPAYAAN TEKNIKAL KURANG

69

3.7

Penutup

Bab ini telah membincangkan definisi, jenis tender dan proses yang dilalui dalam   perolehan kerja sektor awam. Perlu diingatkan bahawa dipihak swasta keadaan   banyak berbeza kerana perolehan kerja disektor swasta tidak tertakluk kepada Pekeliling Perbendaharaan sebagaimana sektor awam. Bahagian seterusnya akan melihat kontrak pembinaan dengan lebih dekat.

70

BAHAGIAN D

KONTRAK PEMBINAAN

71

BAB 4.0 KONTRAK PEMBINAAN

4.1.

Pengenalan

Setelah membincangkan jenis, proses dan prosedur tender, bahagian ini akan membincangkan dengan lebih lanjut kontrak dalam pembinaan yang lazim di  praktiskan di Malaysia.

4.2

Makluman penerimaan

JKR/klien akan memaklumkan penerimaan ini kepada kontraktor yang berjaya. Dengan itu kontrak terjalin di antara klien dan kontraktor. Jenis Kontrak yang akan digunakan bergantung kepada jenis yang ditentukan diperingkat awal sebelum tender dikeluarkan. Terdapat beberapa jenis kontrak yang biasa diamalkan dan dibincangkan dalam bahagian seterusnya.

Borang Penerimaan Tawaran: Borang ini biasanya mengandungi butir-butir seperti  berikut:

•

Butir-butir mengenai kontrak 

•

Harga tawaran diterima

•

Tarikh permulaan kerja

•

Jumlah wang cagaran prestasi (performance bond)

•

Polisi-polisi insurans yang perlu diambil.

72

Kontraktor yang berjaya menerima surat penerimaan tawaran, hanya boleh memulakan kerja setelah perkara berikut dilaksanakan;

•

Surat penerimaan tawaran itu hendaklah ditandatangani dan dipulangkan kepada JKR.

•

Mengemukakan jaminan perlaksanaan PERKESO

•

Menyediakan polisi-polisi insurans yang dikehendaki

•

Mengemukakan resit-resit bagi polisi-polisi insurans yang dibeli.

Insurans yang diperlukan •

melindungi kecederaan kepada manusia dan harta

•

Menyediakan ganti rugi kepada pekerja

•

II

 perlindungan daripada kecurian, kebakaran dsb.

Menentukan harga tawaran

Terdapat beberapa kaedah yang biasa digunakan untuk menentukan harga tawaran. Ini akan di lihat di bahagian 2 subjek ini.

III

Memastikan syarat tawaran/tender dipenuhi.

Apabila pihak JKR, contohnya, mengeluarkan surat penerimaan tawaran kepada kontraktor yang berjaya, maka kontrak terjalin. Apabila kontraktor menarik diri selepas surat setuju terima dikeluarkan dan enggan memulakan kerja, maka kontrak  akan terbatal. Kontrak yang di mansuh akan dipanggil semula. Wang cagaran kontraktor akan dirampas.

73

Kebiasaannya tawaran kontraktor dikira laku di dalam tempoh 60 hari. Sekiranya tawaran

telah

dimasukkan

ke

dalam

peti

tawaran,penarikan

diri

boleh

mengakibatkan pendaftaran digantung. 4.3

KONTRAK PEMBINAAN

Definisi: Satu perjanjian yang terjalin apabila satu pihak bersetuju untuk menerima tawaran daripada satu pihak yang lain.

1. Penyediaan Dokumen Kontrak 

Dokumen kontrak perlu disediakan oleh orang yang berpengalaman, kerana ia menjadi asas yang utama untuk pasukan pengurusan projek mengenakan kawalan semasa fasa pembinaan.

Kontrak itu sendiri akan didefinisikan dalam dokumen undang-undang yang menerangkan tugas dan tanggungjawab peserta yang terlibat di dalam kontrak. Untuk kerja-kerja pembinaan, borang kontrak yang piawai telah direncanakan dan  pihak yang terlibat diminta menggunakannya.

Dokumen kontrak yang lain ialah dokumen yang diperlukan untuk mendefinisikan dengan terperinci bangunan yang dikehendaki oleh klien: lukisan, spesifikasi,   jadual, bil kuantiti, skala waktu, dan disediakan semasa peringkat reka bentuk. Dokumen kontrak hendaklah mengandungi dokumen tender dan dokumendokumen lain yang disusun mengikut aturan tertentu. Borang kontrak piawai(setara) yang lazim digunakan di Malaysia ialah •

Projek Sektor awam: Bangunan dan Kerja Kejuruteraan

74

o

JKR 203A (semakan 10/83)-BQ

merupakan sebahagian

daripada kontrak  o

JKR 203 (semakan 10/83)- kontrak berasaskan Lukisan dan sepesifikasi

o

JKR 203N (semakan 10/83)- digunakan untuk sub-kontraktor  dinamakan dan kontraktor utama menggunakan 203 dan 203A.

o

JKR 203P (semakan 10/83)- digunakan untuk pembekal dinamakan dan kontraktor utama menggunakan 203 dan 203A.

•

Projek Sektor swasta – kerja bangunan o

PAM 1998 (untuk kontraktor utama)

o

PAM 1998 (tanpa Kuantiti)

o

PAM 1998 digunakan untuk subkontraktor dinamakan.

•

Projek sektor swasta – kerja kejuruteraan - IEM

•

International/foreign Forms: FIDIC

•

JCT Forms

•

CIDB – (Standard Form of Contract for Building, Civil Engineering Works, Design and Build, etc)

•

Putrajaya Standard Form of Contract

•

ICE

Penggunaan borang kontrak yang piawai disyorkan kerana-

o

isi kandungan akan mudah dimaklumi dan difahami oleh

 pihak yang terlibat o

terma yang digunakan mudah difahami dapat menyelesaikan

kesukaran pentafsiran o

o

ia telah diuji di sisi undang-undang  penyediaan borang baru adalah mahal dan memakan masa. 75

Jenis, Bentuk Kontrak Pembinaan atau kejuruteraan terbahagi kepada;

•

kontrak berasaskan kaedah pengendalian projek 

•

kontrak berasaskan harga atau pembayaran o

o

o

•

harga tetap  bayar ganti kos, dan kontrak pelbagai

kontrak pelbagai seperti Bina Kendali dan Pindah

Pemilihan kontrak yang akan digunakan bergantung kepada beberapa faktor  seperti:-

4.4

•

 penglibatan klien dalam proses pembinaan (minimum, langsung)

•

 pemisahan reka bentuk daripada pengurusan

•

memelihara hak klien untuk meminda spesifikasi

•

Remedi kontraktual

•

Tempoh Masa projek 

•

Ketentuan Harga

Kontrak berasaskan Kaedah Pengendalian Projek 

Bagi meminimumkan risiko yang disebut di atas, kaedah pengendalian projek yang sesuai perlu dipilih. Empat kaedah yang dipraktikkan iaitu; 76

a)

Kaedah tradisional

b)

Kaedah reka bentuk dan bina

c)

Kaedah pengurusan pembinaan

d)

Kaedah lain-lain: Build, Operate and Transfer 

Secara amnya jenis kontrak berdasarkan kaedah perolehan kontrak ditunjukkan dalam Rajah 4.1. Setiap kaedah mempunyai atur cara kontrak tersendiri. Atur cara kontrak akan dibincangkan di dalam bahagian seterusnya.

a)

Klien

Kaedah Tradisional

terlebih

dahulu

perlu

memilih

pereka

bentuk

profesional

yang

 bertanggungjawab mereka bentuk dan menyiapkan dokumen kontrak. Perunding akan menyelaraskan semua kumpulan terlibat dalam pembinaan..

77

Arkitek atau

 profesional lain akan dilantik untuk mentadbirkan kontrak yang dijalin. Rajah 4.2 menunjukkan secara ringkas hubungan pihak dalam kaedah pengurusan tradisional.

Bayaran ‘fee’ biasanya merupakan bayaran secara pukal ‘lump-sum’ atau merupakan peratusan daripada nilai kontrak projek. Pemilihan kontrak akan dibuat   berdasarkan harga terendah yang ditawarkan. Kontraktor boleh menjalankan  pembinaan sendiri atau melantik subkontraktor.

EMPLOYER

Contractual Link Responsibility PROFESSIONAL -REKABENTUK DAN PENTDABIRAN KONTRAK KONTRAKTOR UTAMA

DOMESTIC SUB-CON

SUB-SUB CON

SUPPLIERS

Rajah 4.2

NOM SUB-CON

SUB-CON

SUPPLIERS

Kaedah Tradisional

Kebaikan kaedah: •

kaedah ini lebih mudah kerana semua pihak yang terlibat telah memahami tanggungjawab masing-masing. Dengan itu ketidaktentuan diminimumkan seterusnya risiko dikurangkan.

78

•

risiko dalam pembinaan terletak sepenuhnya di tangan kontraktor. Oleh itu tuan punya di lindung daripada lebihan kos yang timbul akibat kelewatan.

•

kaedah ini membolehkan klien mendapat harga yang terendah dalam  pasaran (lebih ekonomik).

•

Penglibatan klien atau tuan punya boleh diminimumkan kerana kerja-kerja  pembinaan serta pengurusan akan dilakukan oleh pihak lain. Klien hanya mendapat laporan dari masa ke semasa.

Keburukan: •

Pakar pembinaan tidak terlibat sehingga peringkat reka bentuk siap.

•

masa sukar dikurangkan bagi kerja-kerja mereka bentuk dan pembinaan. Turutan

kerja

yang

linear,

menyukarkan

pertindihan

kerja

untuk 

mengurangkan tempoh pembinaan. Ini menyebabkan pertambahan kos . •

Interaksi di antara pasukan juga sukar seterusnya boleh menyebabkan  perbalahan.

b)

Kaedah Reka dan Bina (Build and Design)

(kombinasi pereka bentuk-kontraktor).

•

Kaedah ini menyediakan satu kontrak dan tanggungjawab sepanjang hayat  projek.

•

Kontraktor diberi tawaran untuk mereka bentuk dan membina projek  dengan memperuntukkan sejumlah kos termasuk kos mereka bentuk dan  pembinaan.

•

Kaedah ini digunakan secara meluas di sesetengah pembangunan terutamanya bangunan industri: kilang.

•

Klien akan mendapatkan kontraktor utama yang mereka bentuk projek , mendapatkan bahan, mengupah dan menyelia pekerja di tapak.

79

EMPLOYER/ KLIEN

PENASIHAT PROFESIONAL

KONTRAKTOR

PROFESIONAL

Sub-sub Kon

SUB-KON

Sub-sub Kon

Pembekal

SUB-KON

Pembekal

Hubungan Kontrak Tanggungjawab

Rajah 4.3

Kaedah Reka dan Bina

Kebaikan kaedah:

•

Komunikasi di antara pasukan reka bentuk dan pembinaan lebih teratur. Kerjasama yang wujud memudahkan penjadualan dan pengawalan projek.

•

Membolehkan input seperti analisis ‘constructability’, ‘value engineering’ dan sub-contractor pricing’ digunakan di peringkat reka bentuk.

•

Sebarang perubahan lebih mudah diuruskan kerana di tadbir di bawah kontrak yang sama.

•

Tuan punya/klien tidak terlibat dengan urusan harian dengan itu kurang guna tenaga diperlukan.

80

Keburukan:

•

Harga sebenar tidak dapat ditentukan kerana firma dilantik sebelum reka  bentuk dimulakan.

•

Harga ditetapkan terlalu awal dengan itu risiko mengorbankan kualiti bagi menimbal untung.

•

Penglibatan minimu klien boleh menjadikan klien tidak dapat mengikuti  perkembangan projek dengan baiknya.

•

Kurang ‘check and balances’ kerana kontraktor dan pereka bentuk bekerja di syarikat yang sama.

•

c)

Persaingan tidak berlaku

Management Contracting (Kontrak Pengurusan)

•

Kaedah ini melibatkan pihak lain yang akan bertindak menguruskan projek. Kaedah ini lebih sesuai untuk projek yang besar. Eksekutif

mempunyai

kuasa

eksekutif

dan

Pengurus Projek 

mengambil

alih tugas

 pengurusan ke atas profesional lain. •

Kontraktor dilantik sebagai Perunding tambahan. Kontraktor Pengurusan tidak terlibat untuk membina secara langsung

•

Kontraktor Pengurusan memberikan perkhidmatan dan menerima yuran.

•

Kontraktor pengurusan menyatukan proses pengurusan dan pembinaan.

•

Pertindihan aktiviti semasa ‘design’ dan pembinaan dapat dibuat, dengan itu masa dapat dijimatkan.

•

Pemilihan kontraktor adalah berdasarkan kriteria seperti yuran pengurusan yang dikenakan, anggaran kos pengurusan tapak, belanjawan kos prima, sumber buruh kontraktor, asas bayaran buruh dan draf atur cara.

81

Kebaikan •

Kerjasama antara semua pihak yang terlibat dapat dijalin dengan adanya kontraktor pengurusan.

•

Penglibatan kontraktor di peringkat awal membolehkan penganalisisan dan langkah penting diambil seperti mengimplementasikan ‘value engineering’.

•

Perubahan dapat di uruskan dengan lebih mudah berbanding dengan kaedah tradisional. Perubahan lebih mudah dikesan dan langkah perlu dapat diambil.

Keburukan: •

Sekiranya ada pihak yang tidak memberi kerjasama, amat sukar bagi  pengurusan menjalankan tugasannya.

•

Penglibatan klien yang menyeluruh perlu. Sekiranya klien/tuan punya tidak mampu menjalankan tugasnya, pengurus projek dilantik.

KLIEN

PASUKAN PROFESSIONAL

KONTRAKTOR PENGURUSAN

KONTRAKTOR

KONTRAKTOR

Hubungan kontrak Tanggung jawab

82

KONTRAKTOR

Rajah 4.4

Bina Kendali dan Pindah

d) Pengurusan Projek 

Kuasa pemilik diberikan kepada pengurus projek. Pengurus Projek akan memberi nasihat dan panduan kepada pemilik ketika membuat keputusan untuk membina (memaju), bentuk pembiayaan, perolehan tanah, lantikan perunding serta kontraktor.

Perancangan, kawalan dan arahan bagi projek dibuat mengikut kehendak pemilik. Pengurus projek bertanggungjawab menyatukan semua yang terlibat bagi memastikan projek disiapkan dalam kos dan masa yang ditetapkan. Pengurus projek menjadi wakil pemilik/klien. Mengambil kira nasihat profesional dari pihak lain serta memanfaatkan untuk   pemilik.

e)

Built, Operate and Transfer

BOT merupakan sebahagian daripada program menswatakan pembangunan projek   pembinaan. Di bawah skim ini, kontraktor bertanggungjawab kepada; •

Membiayai projek di setiap peringkat

•

Menjalankan kerja mereka bentuk dan pembinaan

•

Menjalankan operasi dan penyenggaraan bagi projek 

•

Memindahkan projek kembali kepada klien apabila tamat tempoh konsesi.

83

Pembinaan projek infrastruktur banyak melibatkan penggunaan BOT terutama dalam projek yang boleh menjana pendapatan setelah disiapkan. Contoh projek  adalah Projek Lebuh raya Utara Selatan. PENAJA

PEMBIAYA

PEMEGANG KONSESI

KONTRAKTOR: PEMBINAAN

KONTRAKTOR: PENYENGGARAAN

Sub-kontraktor  Pengurus Projek dlln

Sub-kontraktor  Penyenggaran Pengurus Fasiliti

Rajah 4.5 BOT

4.4

Kontrak - pembayaran

Jenis-jenis kontrak yang biasa digunakan adalah;

•

Kontrak Harga tetap

•

Ukur dan Nilai

•

Kontrak Bayar Ganti Kos

•

Kontrak Kos Sasaran

84

PELABUR SWASTA

KONTRAKTOR: OPERASI

Pentadbir  Kewangan Pembekal

KONTRAK BERASASKAN PEMBAYARAN

HARGA TETAP

KONTRAK PUKAL

DGN BQ LUKISAN DAN SPEK

BAYAR GANTI KOS

KONTRAK UKUR & NILAI

KONTRAK TURNKEY

KONTRAK KOS SASARAN

KUANTITI KONTRAK KOS NILAI JADUAL

KOS + FI TETAP

Rajah 4.6

a.

JENIS HYBRID

KOS + % FI

KOS + FI BERUBAH

Kontrak Berasaskan Pembayaran

Kontrak Tetap (Lump Sum)

•

Kontrak di mana kontraktor menyatakan suatu harga bagi semua kerja-kerja yang dilakukan sebagaimana yang dinyatakan di dalam pelan dan penentuan kerja.

•

Kontrak harga muktamad digunakan dalam kontrak harga tetap yang tidak  membenarkan naik turun harga itu dengan kos buruh dan bahan.

85

Senario Kontrak harga tetap

•

Kontraktor menjalankan kerja pada harga yang telah dianggarnya

•

Ia biasanya digunakan bagi pembinaan bangunan yang mana tidak banyak  melibatkan perubahan.

•

Harga kontrak tida boleh diubah atau dilaras

•

Harga hanya boleh berubah dengan perubahan kerja yang dibuat atas arahan klien.

Kontrak ini boleh dilaksanakan dalam tiga cara

•

Kontrak Harga Tetap yang berdasarkan kepada lukisan yang disertakan dengan penentuan kerja.

b)

•

Kontrak Tetap yang berdasarkan kepada lukisan dan senarai bahan

•

Kontrak Tetap yang berdasarkan kepada lukisan dan Jadual kadar  Harga.

Ukur dan Nilai

Sejenis kontrak yang tidaK melibatkan kontrak tetap tetapi kerj-kerja diukur dan dinilai sebaik sahaja kerja berjalan dan menunjukkan kemajuan. Pembayaran merupakan jumlah atau kuantiti kerja yang dibuat oleh kontraktor. Juga dikenali sebagai kontrak berjadual atau kontrak ukuran, adalah kontrak yang digunakan apabila tidak terdapat jumlah kontrak tetap dinyatakan tetapi apabila kerja diukur  dan dinilai sepanjang projek dijalankan bagi menentukan jumlah bayaran kepada kontraktor.

86

Kontrak jenis ini digunakan apabila, kualiti dan skop kerja tidak dapat dipastikan dengan tepat pada masa tender dikeluarkan. Bagi membolehkan kontraktor  meletakkan harga, asas disediakan oleh klien dalam pelawaan tender. Projek yang lazim menggunakan kaedah ini adalah projek kejuruteraan dan infrastruktur.

Dua jenis kontrak ukur dan nilai adalah;

c)

•

Kontrak berasaskan kuantiti tepat

•

Kontrak berasaskan jadual harga

Kontrak Bayar Ganti Kos (Cost reinbursement)

Kontraktor mendapat kesemua kos dan fi dan kontrak di mana kontraktor mendapat kos sebenar yang dikeluarkan berserta fi.

Kontrak bayar ganti kos digunakan untuk membayar kepada kontraktor kos asas sebenar bagi buruh, bahan, penggunaan loji, mengikut kos bersih dan ditambah suatu yuran.

Yuran/fi mungkin sejumlah wang keseluruhan nya atau sejumlah peratusan kos asas yang ditetapkan terlebih awal.

Tujuan yuran/fi ialah untuk membayar kontraktor bagi kos pengurusan,  perbelanjaan asas dan keuntungan.

(Sekiranya terdapat banyak perubahan, kontrak jenis ini mungkin menjadi kontrak  ukur dan nilai yang menggunakan senarai kuantiti)

87

Kontrak jenis bayar ganti kos terdiri daripada dua bahagian utama: e) Kos Asas yang meliputi semua kos yang ditanggung oleh kontraktor  yang boleh diperuntukkan secara langsung kepada kerja kontrak (kos  buruh, kos bahan dan kos loji) f) Yuran merupakan bayaran keuntungan dan kos tidak langsung yang tidak dapat diperuntukkan kepada sesuatu kontrak tetapi perlu diagihkan.

c.

Kontrak Kos Sasaran

Kontrak di mana jumlah kontrak dikira dengan membandingkan kos prima sebenar  dengan anggaran kos yang dibuat terlebih dahulu, perbezaan antara kedua-duanya dikongsi bersama kedua-dua pihak.

Ciri-ciri kontrak ini adalah

•

Mengadaungi elemen harga tetap dan bayar ganti kos.

•

Dengan membahagikan perbezaan diantara kos sebenar dan kos anggaran antara klien dan konrtaktor, membahagikan risiko untuk mengalakkan kontraktor menjalankan kerja dengan cepat dan dan efisien.

•

Pentadbiran kontrak rumit dan mahal kerana memerlukan penelitian tentang kos dan penilaian bagi pihak klien.

Kontrak ini melibatkan anggaran kerja yang dipersetujui sebagai harga ‘sasaran’. Kos asas sebenar juga dicatat dan suatu yuran dipersetujui bagi perkhidmatan  pengurusan seperti dalam kontrak bayar ganti kos.

88

Amaun sebenar dibayar kepada kontraktor bergantung kepada perbezaan antara harga sasaran dengan kos sebenar.

Kaedah yang biasa digunakan ialah kaedah bayaran kos asas kepada kontraktor dan ditambah dengan yuran yang dipersetujui. Perbezaan di antara harga sasaran dengan kos asas ialah sama ada penjimatan atau lebihan yang akan dikongsi oleh klien dan kontraktor mengikut kadar yang dipersetujui.

Kaedah yang lain ialah kaedah membayar sama ada harga sasaran atau kos asas dan ditambah dengan yuran yang dipersetujui, iaitu yang mana kurang. Kontrak ini  bercirikan kedua-dua harga tetap dan bayar ganti kos.

Kontrak ini mempunyai ciri kedua-dua kontrak jenis harga tetap dan bayar ganti kos. Naik turun sesuatu yuran yang menyebabkan perbezaan antara kos sasaran dengan kos sebenar menjadikannya bonus kepada kontraktor atau menjadi penalti  jika sebaliknya.

Ciri terpenting dalam kontrak kos sasaran ialah perbezaan antara kos sebenar dan kos yang di anggar yang dibahagikan antara kontraktor dan majikan. Sekiranya kontraktor gagal menyiapkan mengikut kos yang dianggarkan, maka majikan tidak    perlu membayar keseluruhan kos sebenar kerana ia mungkin disebabkan oleh kesilapan kontraktor.

89

4.5

PENTADBIRAN KONTRAK 

Pentadbiran kontrak (merujuk Panduan Pentadbiran Kontrak –JKR)

Di Malaysia, kontrak pembinaan biasanya ditandatangani oleh tuan punya dan juga kontraktor. Pentadbir kontraktor biasanya adalah Arkitek, Jurutera atau Pegawai Penguat kuasa. Mereka ini diberi kuasa untuk meluluskan bahan dan mutu kerja, mengesahkan pembayaran dan membenarkan perlanjutan tempoh kerja.

Pentadbiran kontrak biasanya tertumpu kepada beberapa perkara utama seperti

•

Syarat-syarat utama

•

Penyeliaan, pengesanan kemajuan dan rekod tapak 

•

Kelambatan dan Perlanjutan masa

•

Tak siap

•

Penamatan pengambilan kerja kontraktor 

•

Penyiapan kerja, penyerahan kerja dan kecacatan.

•

Bayaran pendahuluan dan perakuan interim

•

Perubahan kerja.

Di dalam semua borang kontrak piawai, terdapat Klausa ‘timbang tara’ yang membolehkan penyelesaian sebarang pertelingkahan menggunakan timbang tara. Walau bagaimanapun prosedurnya biasanya memakan masa yang panjang.

90

4.5.1

Syarat-syarat Utama

Bon Perlaksanaan dan Insurans.

Antara syarat lain, kontraktor dikehendaki mengemukakan Bon Perlaksanaan dan  polisi insurans yang juga mesti dipastikan menepati kehendak kontrak. •

Bon Perlaksanaan. Kontraktor perlu menyerahkan wang berjumlah 5% daripada jumlah kontrak sebelum melaksanakan kerja. Ini dinamakan wang cagaran. Untuk membolehkan kerja dijalankan, wang cagaran ini perlu diserahkan. Borang piawai gerenti (jaminan) bank perlulah dikeluarkan oleh  bank atau syarikat insurans yang diluluskan oleh kerajaan. Bon Pelaksanaan daripada bank-bank, institusi kewangan atau syarikat insurans

yang

menjalankan perniagaan di Malaysia. Nilai Bon Pelaksanaan adalah  berdasarkan kepada nilai kontrak seperti berikut:•

2.5% nilai kontrak bagi kontrak bekalan atau perkhidmatan yang  bernilai melebihi RM50,000 hingga RM500,000;

•

5.0% nilai kontrak bagi kontrak bekalan atau perkhidmatan yang melebihi RM500,000; dan

•

•

5.0% nilai kontrak bagi kontrak kerja.

Insurans kerja: Kontraktor mestilah menginsuranskan kerja terhadap kerugian dan kerosakan yang disebabkan oleh kebakaran, petir, letupan, dlln   bencana alam. Insurans perlu diambil daripada pihak syarikat yang diluluskan oleh kerajaan.

•

Insurans Liabiliti Awam: Kontraktor perlu menginsuranskan liabiliti yang mungkin wujud dari ‘common law’. Ini adalah berkaitan dengan kecederaan, kematian atau kerosakan harta akibat tindakan kontraktor.

•

Insurans ‘Semua Risiko Kontraktor’ (CAR)

•

Sumbangan PERKESO/Insurans Pampasan Pekerja. 91

4.5.2

Penyeliaan, pengesanan kemajuan dan rekod tapak 

Perlaksanaan kerja diawasi oleh wakil PP. P.P akan diberi kuasa untuk membuat keputusan atas semua perkara berhubung dengan kontrak kecuali dalam hal berikut;

•

Ganti rugi kerana tidak siap

•

Kelambatan dan lanjutan masa

•

Penamatan pengambilan kerja kontraktor 

•

Penerusan, pergantungan dan penamatan kontrak akibat perang atau gempa  bumi

•

Timbang tara.

Walaupun kuasanya terbatas, P.P hendaklah,

•

Memastikan kualiti bahan dan mutu kerja mematuhi apa yang disyaratkan di dalam kontrak.

•

Memastikan peraturan dan halangan kerajaan tempatan dan pihak lain yang mempengaruhi kerja tersebut dipatuhi.

•

Memastikan kontraktor tidak mengabaikan kebajikan pekerja, khususnya  berkaitan dengan keselamatan dan insurans serta gaji.

•

Memastikan tempoh insurans tidak luput

•

Mengesan kemajuan kerja kontraktor  - Program Kerja Kontraktor  - menjalankan mesyuarat tapak di tapak bina - menyimpan rekod Tapak Bina

•

Bertindak sebagai agen kerajaan untuk menjalankan kontrak dengan kontraktor 

92

4.5.3

Kelambatan dan Perlanjutan masa

Untuk mengelakkan kelambatan, kerja-kerja seperti penyiasatan, reka bentuk dan  penyediaan dokumen tender perlu dilakukan dengan teliti dan mengikut prosedur  yang telah ditetapkan.

P.P. hendaklah memastikan Program Kerja Kontraktor dipatuhi dan semua kerja   berjalan mengikut program yang disediakan. Walau bagaimanapun sekiranya terdapat keadaan di mana kontraktor perlukan perlanjutan masa, ianya boleh diberikan oleh kerajaan.

Kontraktor berhak mendapatkan lanjutan masa berdasarkan alasan-alasan atau sebab-sebab kelambatan di luar kawalannya mengikut peruntukan-peruntukan  berkenaan di dalam syarat-syarat kontrak seperti:

a)

Force majeure

b)

Keburukan cuaca yang luar biasa

c)

Arahan-arahan yang diberikan oleh P.P berbangkit

dari pertikaian dengan tuan-tuan punya berjiran d)

Kerosakan

atau

kerugian

kepada

kerja

yang

disebabkan oleh kebakaran, petir, letupan, ribut, taufan, tanah runtuh, objek jatuh dari langit, rusuhan atau kekacauan awam. e)

Arahan-arahan P.P yang dikeluarkan bersabit dengan

 perubahan kerja, percanggahan dalam atau antara Dokumendokumen Kontrak dsbnya f)

Kontraktor telah tidak menerima dalam masa yang

wajar daripada P.P., arahan-arahan pelan, aras-aras yang diperlukan dsbnya mengenai penamaan sub-kon  pembekal. 93

atau

g)

Kelambatan memberi milik Tapak Bina

h)

Kelambatan yang disebabkan oleh mogok atau

 penyatuan kerja-kerja setempat i)

Kelambatan oleh pihak artisan atau pihak lain yang

ditugaskan oleh kerajaan untuk melaksanakan kerja yang tidak menjadi sebahagian dari kontrak  j)

Kontraktor tidak berupaya untuk mendapat bahan-

 bahan binaan yang diperlukan olehnya.

k)

Kelambatan oleh sub-kontraktor atau pembekal yang

dinamakan.

4.5.4

Tak siap

Sekiranya penyiapan kerja telah terlambat dan sebab-sebab kelewatan tidak  melayakkan Kontraktor mendapat lanjutan masa, kerugian atau ganti rugi yang dialami oleh kerajaan (projek kerajaan) akibat kelewatan perlu ditanggung oleh kontraktor. Apabila kerja tidak dapat disiapkan, Perakuan Kerja Tidak Siap dikeluarkan.

Perakuan Kerja Tidak Siap hanya dikeluarkan setelah kerajaan membuat   pertimbangan yang wajar dan berpuas hati, kontraktor tidak dapat menyiapkan kerja-kerja yang sepatutnya. Tujuan ganti rugi ini ialah untuk memberi pengajaran kepada kontraktor supaya lebih cepat menyiapkan kerja pada masa akan datang.

Walau bagaimanapun, sekiranya tindakan ganti rugi tidak dapat menyelesaikan masalah ini, dan seterusnya mengujudkan deraan kepada kontraktor, tindakan untuk  menamatkan khidmat kontraktor perlu diambil. Contoh deraan ialah ganti rugi terkumpul untuk beberapa tempoh.

94

4.5.5

Penamatan Pengambilan Kerja Kontraktor

Syarat-syarat kontrak dengan khusus memperuntukkan kepada kerajaan hak untuk  menamatkan pengambilan kerja kontraktor di mana kontraktor telah melakukan kemungkiran dalam melaksanakan tanggungjawabnya atau menyebabkan dirinya tidak berupaya untuk menyiapkan kerja. Hak-hak yang diberikan untuk  menamatkan khidmat kontraktor sekiranya kontraktor mungkir adalah seperti  berikut:

a) Kontraktor melakukan kemungkiran di dalam melaksanakan tugas dengan •

Menggantung perjalanan kerja tanpa sebab munasabah

•

Gagal meneruskan kerja mengikut aturan dan tekun

•

Gagal melaksanakan kerja mengikut kontrak dan cuai

•

Mungkir dan berulang cuai mematuhi arahan bertulis P.P

•

Mensubkontrakkan

seluruh

atau

mana-mana

bahagian

kerja

tanpa

 pengetahuan P.P terlebih dahulu.

  b) Kontraktor menyebabkan dirinya tidak berupaya untuk meneruskan dan menyiapkan kerja dengan: •

melakukan perkara kebankrapan

•

Syarikat berada di bawah tanggungan kerana berhutang.

c) Kemungkiran oleh kontraktor kerana; •

tidak mengemukakan Bon Perlaksanaan dan/atau polisi/polisi insurans yang  perlu

•

tidak memulakan kerja,

•

tidak menjalankan kerja dengan tekun

•

menggantung perjalanan kerja

95



Amaran perlu diberikan dan kemungkinan bayaran ganti rugi dikenakan.

Apabila satu-satu kontrak telah dimansuhkan, JKR akan mengambil langkah untuk menyiapkan kerja yang terbengkalai berikut:

•

JKR akan menyudahkan kerja-kerja yang terbengkalai itu dengan mengambil tawaran semula dan kontraktor ini akan menggunakan semua   barang, rumah kongsi, dan alat-alat yang dipunyai oleh kontraktor yang gagal itu.

•

JKR boleh menyudahkan kerja-kerja yang terbengkalai dengan kakitangan sendiri.

Kos-kos kerja-kerja ini perlu diselesaikan oleh kontraktor yang gagal itu.

4.5.6

Penyiapan Kerja, penyerahan kerja dan kecacatan

Satu Perakuan Siap Kerja akan dikeluarkan apabila kerja siap. P.P akan menentukan sama ada kerja telah mencapai penyiapan praktikal yang mana di rujuk  sebagai boleh berfungsi bagi tujuan ianya dibina walaupun terdapat sedikit ketidak  siapan dan kecacatan yang perlu dibaiki. Dalam menentukan penyiapan praktikal, PP mestilah berpuas hati dengan jawapan kepada beberapa persoalan berikut;

•

Adakah kerja tersebut telah siap sehingga tahap ianya memenuhi fungsi  pembinaan atau boleh diduduki dan digunakan?

•

Adakah kerja yang masih belum siap atau kerja yang cacat masih banyak?

•

Adakah perlaksanaan kerja yang belum siap atau pembaikan kerja yang cacat akan menjejaskan keselesaan penghuni atau penggunanya?.

96

Pemeriksaan perlu dilakukan dan sekiranya kriteria penyiapan ditentukan di dalam Para 13.2.1, dipenuhi Perakuan Siap Kerja, Borang JKR 203S boleh dikeluarkan.

Tempoh Liabiliti Kecacatan bermula dari tarikh siap Kerja yang praktikal yang dinyatakan di dalam perakuan Siap Kerja. Kecacatan yang dapat dikesan semasa tempoh Liabiliti mestilah dibaiki oleh kontraktor dengan perbelanjaan sendiri.

4.5.7

Bayaran pendahuluan dan perakuan interim

Peruntukan bayaran pendahuluan dan bayaran interim untuk dibayar kepada kontraktor ada dimasukkan di dalam kontrak.

Bayaran pendahuluan, bertujuan untuk membantu kontraktor membiayai kos operasi. Dalam tahun 1981, kerajaan memutuskan untuk membayar kontraktor   pendahuluan berjumlah 15% daripada nilai kerja pembina (jumlah Harga Kontrak  ditolak Wang Kos Prima dan Wang Peruntukan sementara) tertakluk kepada nilai maksimum sebanyak RM1.5 juta (kemudian dinaikkan kepada RM5 juta).

Bayaran pendahuluan dibuat apabila dokumen berikut dikemukakan:

•

Surat setuju terima Tender yang telah ditandatangani dan disaksikan

•

Bon perlaksanaan

•

Polisi insurans

•

Gerenti bank 

97

Bayaran interim melibatkan penilaian kerja yang telah dilaksanakan dan stok bahan yang terdapat di tapak.

4.5.8

Perubahan kerja dan Akaun Muktamad

Perubahan kerja (variation order, change order atau construction modification order) akan di keluarkan apabila terdapat perubahan daripada apa yang tertunjuk   pada pelan-pelan atau apa yang telah ditetapkan bawak spesifikasi.

Perubahan kerja boleh di keluarkan atas permintaan klien, perunding atau kontraktor. Sebab-sebab perubahan kerja adalah

a)

Perubahan dalam skop

 b)

Perubahan dalam bahan, Kaedah atau Jentera

c)

Perubahan Keadaan

d)

keabaian dalam kontrak  

e)

komunikasi dalam pengurusan projek pembinaan.

Perubahan kerja yang melibatkan kos boleh di buat pelarasan dalam akaun akhir. Tuntutan Kontraktor dan pelarasan Jumlah Harga yang di kecualikan daripada syarat daripada kelulusan terlebih dahulu adalah seperti berikut:

•

Tuntutan Kontraktor bagi kerugian dan/atau perbelanjaan yang berpunca daripada Mematuhi arahan Pegawai Penguasa Kelambatan yang di sebabkan oleh kerajaan; dan Percanggahan dalam atau di antara dokumen-dokumen kontrak 

98

•

Tuntutan Kontraktor bagi fi dan caj untuk memasangkan sambungan kepada   betung awam dan bekalan air dan elektrik tetap, dan bagi pemindahan  pembetungan, dan bekalan air dan elektrik.

•

Tuntutan-tuntutan lain yang di benarkan secara khusus dalam kontrak 

•

Pelarasan Jumlah Harga Kontrak bagi atau disebabkan olehPelarasan wang Kos Prima dan Wang Peruntukan Sementara Pengukuran Semula Kerja yang di ukur sementara; dan Turun Naik Harga

•

Perubahan yang mengakibatkan kekurangan kepada Jumlah Harga Kontrak 

99