KAQCHIKEL VOCABULARIO

April 13, 2017 | Author: roscasoso | Category: N/A
Share Embed Donate


Short Description

Download KAQCHIKEL VOCABULARIO...

Description

A Am= dado

Aj = cañaveral Ajij = caña de azúcar Ajkiq´a´=derecha Aq´a´l= carbón Ajo’ = querer äj = elote Aq = Cerdo Äk = Gallina Alité =

Suegra

Alinan = Suegro Ak´wal = Hijo aranxäx

= naranja

B. b´alam = tigre

bat´tz = mono B´olob´ïk

= Cilíndrico

b´ay = taltuza B´aq = mesa B´anel = sujeto B´inïk = camino Btinik = moler B´olob´ïk =cilíndrico/a B´elejlajuj =diecinueve B´eleje´=nueve

Ch. Chaq´ich´umil = Marte

Ch´ab´ = Flecha Ch´eke´n = Palos para tejer ch'eken =zompopo Chi = Báculo Chipich´umil =

Plutón

Choko´y = Hilo fuerte ch´oy = Raton ch’op= Piña chuxtäq/ atuxtäq = Cosas, objetos

I. ixpeq = Cangrejo

Ik´oq´ij = Venus Ixkanul = Volcán Ixqaq´ij =buena tarde Ik´= luna ichinaj = collar ik= chile ixwilom= los he encontrado ixrutz´eton = les ha visto iloj =encontrar

J. Jut = Gusano

Jay = Casa Jäl = Mazorca Jarupe´= Cuanto Jalowachib´äl = Geometria

Jachonel = Divisor Jich´ =

Diagonal

Jolom = Cabeza Jun = uno Juyu´ = Cerro

K: kar= Pez

Katz´ik = Cuadrado K´ajol = Joven kaqrab’ =Papaya kaqaq’oq=Sandía K´amach´ich´= Alambre Kaï´= Dos Kaq´omal = Color Käq = Rojo Kaj= Cielo

Kej = Caballo Kel = Lugar verdoso Kaqch´umil = Neptuno K´amoj = resta Kerna´= Espada Compresora K´iyil = Multiplicación köj = león kök= Tortuga L. limonix = Limón

Läq= Plato Lëy = chichicaste lajuj = diez Loq´uj = compra Löiq = plato/escudilla La´= ese Li´an= esta tendido Lomprim = árbol de membrillo Laskik’ = hule

M Mazat = Venado

Mama´= Gallo Mesoj = Barrer Me´s=Gato Meseb´äl = escoba Meskal= árbol quiebra hacha Mulk’ix = árbol de goma o tinta Monxtaxa’ = mollaca Mu’en = plantas para trasplantar Much’ = chipilin

N. nimamixku’ =Manzana

Nán = Abuela nimasaq’ul =Plátano Nimatz´ulu´= Bambú Nusurij = Rodar Nupch´umil = Saturno Nowox = nabos Nimaq ik = chile guaque Najpuk’am = mosqueta Nimaq may = tabaco, bobo grande Nuxaq axi’ete’ = Higuerilla

O.

Oksäq = Ventana

Oxtz´ik =

Triangulo

Oj = aguacate öm = araña Ojer = Antiguamente Oxab’ir = Ahora tres años Oxijir = Ante anteayer O’on = Iguana Oköx kumätz = Víbora enroscada Oroqom jo’j = Colmena Otzoy = Camaroncitos de mar

P. Pemech= Ostiones o almejas

Perek’ech, talpakär, = Mojarra Palow = Mar Pequës = Morral päk = Anona Poy = espantapájaros Poron xan = Ladrillo poq= Pato pa ruya’ = Mollera Pa xikïn = Oreja Pam = Estómago Poror = Bofes o livianos Pu’y = Vello

Q. q’anaq’oq’ = Melón

q’anatz’ub’ = Mango Q’a’ = Mano q’enum = Jocote

q’oq’

= Chilacayote

q’uq’ = Quetzal Q´ij = Sol, Día Q´ayïs = Arbusto q’anakotz’i’j eyan = pericón q’ux, chichip = culantrillo Q’ëq Negro

R. Räx Verde

Raxtzuy = Pera Rab ´arïk = Rectangulo Ruchi´jay = Puerta Ruwachuleu = Tierra Releb’al q’ij =Oriente Rexq’eqal = Alta tarde Ri’j chik ik’ = Luna vieja

Ruchul kaq’ïq’ =Agua de norte Ruchul sutz’ = Agua de neblina

S. Saqkiy = Maguey

Sanik = Hormiga Sa´y = Pescaditos Säq = Blanco Setesïk = Circular Setël ik´= Luna llena Säq chik = Ya está claro Säq ri aq’a’ = Noche clara Säq = Luz Saqb’aqon = Helada, escarcha o nieve

Saqb’öch = Granizo Saqerib’äl q’ij tikirib’äl q’ij = Amanecer Saqijil jäb’ =Llover en tiempo de secas Saqijil kaq’ïq’ = Nordeste Saqil = Claridad

T. tukür = Búho

tapa’l = Nance tulül = Zapote tur’as= Durazno tz´i´=Perro Tilinb´atz´= Marimba Tz´aqon xan = Block Tuj = Temascal Tu = Punta de árbol Tuktük = Pájaro carpintero

U. ümul = Conejo

üs = Mosca utiw = Lobo Uch’ k’ix = Puerco espín Uk’a’ = Venado macho Umül =Conejo Us = Mosquitos Utiw = Coyote Utüy = Cotuza Uk’, sotz’ = Pájaro de cola larga que corre Üt = Paloma de monte Ut, wut = Tordo, mi tordo

W. wachxan

Coco

wakax = Vaca Waqtzal = Cubo Wakax, wakx = Toro Wukuk = Otro género de sapo grande Wakami = Ahora Waqab’ir = A seis días antes Waqb’ir = Ahora seis años Wo’ab’ir = Hace cinco años antes Wo’ob’ir = A cinco días Wuqub’ïx = De aquí a ocho días Wuqub’ixïr = A ocho días antes

X. xi´l= Grillo

xkale´t= Rana Xik´anel wuj = Barrilete Xiwan = Gato de monte Xkitz’ = Lagartija verde Xkas = Tábano Xpa’ch = Lagartija parda Xpäq = Sapo Xpinkok = Cucaracha que vuela Xtutzin = Sapo muy grande Xtuxtuli’= Otro género de cucaracha Xtzik = Otro género de lagartija Xtzuqk’unay = Otro género de grillo Xumin ch’oy = Otro género de ratón Pequeño Xär= azul xub’inisaj (“lo encaminó”). xutzalab’a’ (“lo ladeó”). xuloq’b’ej (“con que lo compró”). Y Yojlin b´aq = Esqueleto

Y: Yuqu´= Cuerda Yalus kumätz = Sarpullido Yalyot = Turnio o bizco

Yaya’tza’m= Desinteria Yayon, ayüm= Bostezo Yob’oyïk ruwäch = Tuerto de un ojo Yoloyob’inïk, yolan = Defleznamiento Yuk = Llagas Ya’l = Red o matate Ya’oj = Ofrenda Yab’il= Enfermedad Yajinam, nuyajinam = Dice al segundo marido de la suegra Yajk’ix le’ = Vergüenza Yajtajel = Ser avergonzado Yak’öl axeyte = Aceitero

View more...

Comments

Copyright ©2017 KUPDF Inc.
SUPPORT KUPDF