Islamska Arhitektura

Univerzitet u Sarajevu ARHITEKTONSKI FAKULTET TEORIJA I HISTORIJA ARHITEKTURE 2 2012/13

ISLAMSKA ARHITEKTURA II DIO

Regija, Dinastija

Period

Osnovne karakteristike

Počeci Islamske arhitekture Meka, Medina Današnja Saudijska Arabija Jeruzalem Današnja teritorija Izrael/Palestina

VI, VII vijek

Jednostavne strukture sa Meka, Kaaba unutrašnjim dvorištem i nizom arkada

VII, VIII, ali i Monumentalna građevina, kasniji uticaji potkupolna, kasnije uticaju do XVI vijeka memlučke i osmanske arhitekture VII vijek Tipični primjer džamije sa Sirija, Damask unutrašnjim dvorištem VII do XI vijek Kružni grad Bagdad, Zavojiti Abasidi, Bagdad minaret Monumentalne strukture boje Kairo, Memlučka X,XI vijek pijeska, sa kupolama arhitektura

Nasridi, Jug Spanije Granada Kordoba Maroko,Marakeš,Fez

1232-1492

Najznacajniji objekti

Kupola na stijeni

Velika džamija Damasku Džamija u Samari

u

Al Azhar Džamija

Marokanski uticaj – bogato Palata Alhambra dekorativni stil, palate sa Velika dzamija izuzetnim unutrasnjim Kordobi dvoristima

u

Regija, Dinastija

Period

Osnovne karakteristike

Najznacajniji objekti

Otomansko carstvo Glavni grad: Istanbul

Od XV do XIX Jednostavna geometrija, uticaj Selimija, Edirne vijeka Aja Sofije, potkupolne džamije Sulejmanija,Istanbul

Safavidi, danasnji 1501-1925 Monumentalni trgovi, iwani, Shah ili Iman dzamija sa Iran, Irak, Uzbekistan Vrhunac XVII dominantne kupole sa trgom, Glavni grad Isfahan vijek dekorativnom keramikom Lutf-allah dzamija Isfahan, Hast bihisit palata i paviljoni Timuridi XV-XVI vijek Centralna Azija Glavni grad Samarkand

Moguli, Danasnja Pakistan Glavnicentri: Ahmedabad, Agra, Lahore

Monumentalne (kriskaste) kupole bogato dekorirane sa plavom keramikom, organska gradnja I razvoj grada

Bibi khanum dzamija, Tamerlanov muzej (Timur lenk) Guri Emir, Samarkand, Uluk begova medresa Uluk begov opservatorij

X-XIX vijeka Kombinacija lokalne indijske Stambeni kompleks unutar Indija, Vrhunac XVI I arhitekture i islamskih ( tvrdjave Agre, Tadz Mahal, XVII vijek centralna azija) uticaja Biserna dzamija, Crvena tvrdjava Delhi, Grad Lahore Delhi,

Islamska arhitektura na području današnje Španije Velika džamija u Kordobi; Palača Alhambra;

Velika džamija u Kordobi • Kordoba je postala središte civilizacije u muslimanskoj Španiji • Abderahman I je, 786. g. na mjestu kršćanske crkve, koja je prvobitno bila rimski hram postavio temelje velikoj džamiji • U prvobitnom obliku džamija pravougaone osnove, sa prostornim dvorištem, sa jedanaestobrodnim molitvenim prostorom, i potkovičastim lukovima koji nakrivljuju arkade, bez kupole nad maksurom

Tlocrt Velike džamije u Kordobi

• U Velikoj džamiji u Kordobi se uzajamno prožimaju različiti uticaji: • Uticaj sjeverne Afrike (uspravno usmjereni redovi stubova)

• Sirijsko-omejadski uticaj • Smjenjivanje nosača, oblik minareta, potkovičasti luk, mozaici

Potkovičasti luk

• Abasidski uticaj • Višedijelni luk; kufski ukras;

Palača Alhambra • • • •

Ime na arapskom znači ,,crvena“ Kraljevski grad Nasrida Dominira Granadom Kršćanskim osvajačima 15. vijeka, Alhambra je bila pojmom luksuza • Podijeljena je na tri osnovna dijela, tvrđavu Alhambru, sagrađenu u vojne svrhe, Medinu i palače • Danas se tu nalaze brojne palače koje su povezane prolazima, hodnicima ili dvorištima

ARHITEKTONSKI FAKULTET THA KATEDRA _ PREDMET THA2

Alhambra, Granada Španija 1232 - 1492

Tlocrt palače Alhambra

• Alhambra je doslovno mali grad, koji se prostire na oko 800 metara prateći vrh brežuljka koji gleda na Granadu • Sadrži kraljevske odaje, portale, džamije, kupatila, odaje za sluge, vojne barake, štale, radionice i mnogobrojne vrtove • Opasana zidom na kome se nalaze 23 kule i kapije • Palače su sagrađene od cigle, imaju mramorne stubove i podove, zidovi su ukrašeni pomoću umetnutog drveta i keramike

Soba dvije sestre je zasebno remek dijelo u sklopu palače Alhambra

ARHITEKTONSKI FAKULTET THA KATEDRA _ PREDMET THA2

Platio de los Leones (Lavlje dvorište) • U sredini Lavljeg dvorišta nalazi se mramorna fontana, okružena lavovima isklesanim od kamena • Od fontane na četri strane svijeta odlaze kanali koji ulaze u prostorije palače

Lavlje dvorište

Fontana

SAFAVIDSKI period, IRAN:

• OD 1501 do 1925 ( VRHUNAC xvii VIJEK) •OBUHVATA PODRUČJE DANASNJEG IRANA, IRAKA, UZBEKISTANA I DRUGIH SUSJEDNIH ZEMALJA

•GLAVNI GRAD SAFAVIDA: ISFAHAN

•ISFAHAN POSTAJE GLAVNI GRAD 1598. GODINE. •ISFAHAN JE VEC U XI I XII VIJEKU BIO GLAVNI GRAD IRANA ZA VRIJEME SELDZUKA.

Pogled na centralni dio Isfahana

RAZVOJ ISLAMSKE ARHITEKTURE – safavidski PERIOD

POGLED NA CENTRALNI TRG (MEJDAN) U ISFAHANU SA KOMPLEKSOM SHAH ILI IMAN DZAMIJE NA DNU

RAZVOJ ISLAMSKE ARHITEKTURE – safavidski PERIOD

SHAH DZAMIJA U ISFAHANU, IZGRADNJA POCELA 1611

SHAH DZAMIJA U ISFAHANU, MINARET I CRTEZ KONSTRUKCIJE KUPOLE

LUTFALAH DZAMIJA, ISFAHAN . 1603-1619

Safavidski mostovi

1. Khvaju most, 1650

Madar i shah medresa u Isfahanu, XVIII vijek

Nacini konstrukcije lukova, mukarnasa i drugih elemenata

TIMURIDSKI PERIOD: • OD POLOVINE XIV DO POLOVINE XV •OBUHVATA PODRUČJE OD MALE AZIJE DO INDIJE •GLAVNI GRAD CARSTVA: SAMARKAND

BIBI KHANUM DŽAMIJA , SAMARKAND, 1399-1404 ; DETALJ KUPOLE

TAMERLANOV MAUZOLEJ, GUR EMIR, SAMARKAND,1434 ; ENTERIJER -KUPOLA

ULU-BEGOVA MEDRESA U SAMARKANDU, 1417-1420

ULU-BEGOV OPSERVATORIJ, SAMARKAND, PRVA POLOVINA XV VIJEKA

NASLJEDNICI TIMURIDA - UZBEKISTANSKO CARSTVO

REGISTAN TRG, SAMARKAND ( OD XV DO XVII VIJEKA), TLOCRT KOMPLEKSA

NASLJEDNICI TIMURIDA - UZBEKISTANSKO CARSTVO

GRAD KHIVA, CENTAR

Nasljednici timurida - uzbekistansko carstvo

Kaltar minaret, Khiva, 1852-1855

OTOMANSKA ARHITEKTURA

Prethodnici Otomana - Seldžuci

Otomansko carstvo

Extension of Ottoman Empire in 1560s

IZNIK i BURSA ( rani period) .

Zelena džamija u Izniku(1391)

Yildirim Bayezid džamija blizu Burse (1382) rani period otomanske arhitekture

Bursa Velika džamija u Bursi(1400), kombinacija hipostilne i podkupolne

Zelena džamija Bursa (1419) T plan

EDIRNE

Džamija sa tri šerefe(1447)

Otomanska arhitektura zreli period 1453-1718

ISTANBUL

KONSTANTINOPOL- ISTANBUL

Ottoman conquests

Fortifikacije

HAGIA SOFIA

Sinanov rad predstavlja vrhunac klasične otomanske arhitekture. U skoro pedeset godina rada i oko 450 projektovanih objekata, Sinan je otomansku arhitekturu proveo putem traženja savršene harmonije i reda u okvirima jezika klasicizma. Sa Süleymaniye džamijom otomanska arhitektura je dosegla profinjenost i zrelost koja predstavlja vrhunac napora da se dostigne balans kompozicija strukture i forme. Tako perfektno balansirani redovi nemaju daljih mogućnosti za izražavanje, i samim tim ne traju dugo jer bilo kakava devijacija po samoj definiciji uvodi odklon od besprijekornog reda koji je dosegnut. Stoga je Sinan, kada je Süleymaniye džamija bila završena, morao tražiti dalje i naći novi jezik čiji konačni izraz predstavlja Selimiye džamije u Edirne (1575.). Integracija sfernog pokrova sa prizmatičnim tijelom uz upotrebu baldahina stvara najnadahnutije i najbalansiranije jedinstveno prostranstvo neprekinutog prostora u otomanskoj arhitekturi. Zamah koji je Sinan dao otomanskoj arhitekturi sa svojim zadnjim djelima i potragom za novim jezikom nije imao nasljednike i njegovi kasni eksperimenti nikada nisu izvedeni do kraja. Možda, poput manirizma, oni nisu nudili nikakve mogućnosti za budući rast. Sinanovi nasljednici su sljedili njegov put u smislu daljenjeg oplemenjavanja i pročišćavanja klasičnog otomanskog idioma koji je Sinan uspostavio kao kod, zakon.

Topkapi 1480

Osmansko preko Vizantijskog

Topkapi 16.st

Topkapi palace

Topkapi Palace

Mahmud Paša hamam

Bajezid II Kulliye

Suleyman the Magnificent

Pogled na Kompleks Sulejmanija džamije, Mimar Sinan

Minaret detalji

Bazar – zatvorena čaršija

Bazaar

Stambena arhitektura

Selimija džamija, Edirne

Selimija džamija Edirne

Step 5 Transfering the roof structure to the ground using shapes d and e

Süleymaniye 1550

Step 5 Transfering the roof structure to the ground using shapes d and e

Step 5 Transfering the roof structure to the ground using shapes d and e

Step 5 Transfering the roof structure to the ground using shapes d and e

MOGULSKI period, INDIJA:

• OD X DO XIX VIJEKA, VRHUNAC XVI, XVII VIJEK •OBUHVATA PODRUČJE SJEVERNE INDIJE I DANASNJEG PAKISTANA i drugih susjednih drzava •GLAVNI GRADOVI: AHMADABAD, DELHI,AGRA, lahore..

Period XIV vijek – centralni grad AHMEDABAD

Prostor za klanjaje petak (dzuma) dzamije, Deccan sultanat, 1365

POCETKOM XV VIJEKA PROCVAT INDO-ISLAMSKE KULTURE I ARHITEKTURE •1526 JE POCETAK MOGULSKE ERE, OSVAJAC BABUR POTOMAK TIMURA •MJESANJE RAZLICITIH KULTURA I UTICAJA DOVODI DO JEDINSTVENE ARHITEKTURE

Portal Atala jami dzamija, Jaunpur, 1408

Period XVI i XVII vijek

STAMBENI KOMPLEKS MUSAMAN BURŽ UNUTAR ZIDINA TVRDJAVE AGRE,1637

Period XVI i XVII vijek

KOMPLEKS CRVENE TVRDJAVE, DELHI,1639-1648

Period XVI i XVII vijek

•VELICANSTVENA ARHITEKTONSKO - VIZUELNA METAFORA RAJSKOG VRTA •IZGRADJENA POD VODSTVOM MAKRAMAT KHANA Kompleks Tadz Mahal, Agra, 1632-1643

Period XVI i XVII vijek

Kompleks Tadz Mahal, Agra, 1632-1643

Period XVI i XVII vijek

Kompleks Tadz mahal, agra, 1632-1643 / detalj