HOT DOG

ΤΕΥΧΟΣ 19 Α' ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 ΤΙΜΗ 2,5€

19 19

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ

Από τον Κώστα Βαξεβάνη

ς ο ι ο Π ραξε ί ε π τΗ τα Λίσ εΙ τ π αλύ γχος

ε κ έλ ο ς ό π κ α α ι ι ρ

Τ εργαστη ο

Εκδότης

Κώστας Βαξεβάνης Αρχισυντάκτρια

Βιβή Μπλούτσου Αρθρογράφοι Θανάσης Καρτερός Γιάννης Βαρουφάκης

περιεχόμενα

Art Direction gramma

10 IANOYARIOY 2013

TΕΥΧΟΣ 19

Ατελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη Εμπορική Διεύθυνση Χαράλαμπος Παπαδάτος Αρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi AE Εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας ΕΕ Διεύθυνση Λεωφ. Κηφισίας 125-127, Αθήνα Τηλέφωνο 211 7008 014 Φαξ 211 7008 038 E-mail [email protected] Διανομή Πρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ ΑΕ Υπεύθυνος κυκλοφορίας Παναγιώτης Πασπαλιάρης Συνδρομές

211 7008 014

13-19

Δύο μέρες αντέγραφαν και «πείραζαν» τη Λίστα, ενώ ψεύδονται δύο χρόνια

20 24 28 31

Λίστα Λαγκάρντ Από χέρι σε χέρι, κατά δήλωσή τους Παρασκήνιο Η αλήθεια για την πρώτη Λίστα και ο μυστηριώδης πρέσβης Πρόσωπα Παπακωνσταντίνου: Το σόι του μέσα στη Λίστα Λαγκάρντ Παραπομπή Υπευθύνων Προσπαθώντας να κρύψουν τον όγκο (ποινικών ευθυνών) Βενιζέλου

ΕΟΤ 38 «Τουρίστες» με εκατομμύρια για σκόρπισμα

*

Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερα και στο internet στις 24 Ιανουαρίου και κάθε δεύτερη Πέμπτη

46

Report Ρουσφέτι Μαυραγάνη σε προφυλακισμένο επιχειρηματία

55

ΗΠΑ Το Αμερικανικό Όνειρο νοσεί και οπλοφορεί

64

Αποστολή: Λιθουανία Οι Λιθουανοί δεν πιστεύουν στα θαύματα

211 7008 014

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

editorial Του Κώστα Βαξεβάνη

Α

Αν έσφαζαν τον Βενιζέλο θα γέμιζε ο τόπος αίμα

ν δεν δημοσιεύαμε τη Λίστα, τίποτα δεν θα συνέβαινε. Ο Παπακωνσταντίνου θα παρέμενε ένας πρόσκοπος του νεοφιλελευθερισμού που οι Έλληνες δεν καταλαβαίνουν τη φιλανθρωπική του δράση και ο Βενιζέλος θα κρατούσε το χέρι του Σαμαρά, δίνοντάς του κουράγιο στον μακρύ δρόμο της πολιτικής τους επιβίωσης. Ναι, σίγουρα θα έκανε και διάφορες ομιλίες για τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά, προσπαθώντας να πείσει πως το «όλον ΠΑΣΟΚ» είναι κάτι παραπάνω από τον ίδιο και τον Πάρη Κουκουλόπουλο. Ξαφνικά όλα γκρεμίστηκαν. Τα πρωτοσέλιδα του ξένου Τύπου τους περιγράφουν ως μια διεφθαρμένη κλίκα εξουσίας, και του ελληνικού απλώς επιβεβαιώνουν όσα ο ξένος Τύπος καταλογίζει, μη γράφοντας ουσιαστικά τίποτα για το σκάνδαλο. Η σημασία της δημοσιογραφικής αλήθειας δεν είναι μόνο αυτό που αποκαλύπτει, αλλά κυρίως ότι δείχνει πόσο ευεργετική και αναγκαία είναι η αλήθεια. Έτσι, η δημοσίευση της Λίστας από το Hot Doc δεν τους εξέθεσε παρουσιάζοντας το περιεχόμενο της Λίστας της διαπλοκής τους, αλλά ξαφνικά δείχνει πόσο ανάγκη έχουμε την αλήθεια σε μια χώρα που επί χρόνια έζησε ως αλήθεια την υποκρισία και το ψέμα ενός πολιτικού συστήματος. Είμαι ο τελευταίος που θα υποστηρίξει τον Παπακωνσταντίνου.

6 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Αυτό το περιοδικό ξεκίνησε την ιστορία του με ένα τεύχος που αποκάλυπτε τις ευθύνες του για τη διαχείριση της κρίσης. Ο Παπακωνσταντίνου σήμερα για το θέμα «Λίστα Λαγκάρντ» δίνει μια σειρά από απαντήσεις που συνθέτουν τη νομική του άμυνα, αλλά δεν βοηθούν την αλήθεια. Μετά τη δημοσίευση των συμπερασμάτων από την εργαστηριακή ανάλυση της Λίστας που κάνουμε σήμερα, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου έχει να απαντήσει σε ακόμη περισσότερα. Παρ' όλα αυτά, είναι τραγική η εικόνα ενός ολόκληρου συστήματος που επιχειρεί να μετατρέψει όσα αποκαλύπτει η δημοσιοποίηση της Λίστας σε θέμα αλλοίωσης από τον Παπακωνσταντίνου. Η υπόθεση «Λίστα Λαγκάρντ» είναι σημαντική γιατί αποκαλύπτει πως η αφρόκρεμα της πολιτικής και της οικονομίας επί δεκαετίες έχει βρει τον τρόπο να φοροδιαφεύγει και να αυτοαμνηστεύεται. Αποκαλύπτει πως οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν τα πάντα, ακόμη και παρανομίες, για να μην διαταράξουν την καταστροφική για τη χώρα λειτουργία αυτού του συστήματος, γιατί είναι το δικό τους σύστημα. Ακόμη και την ώρα που αποδεικνύεται πως ο Βενιζέλος δεν παρέδωσε τη Λίστα στο υπουργείο και την εξαφάνισε επί 7 μήνες παίρνοντάς την στο σπίτι του, η κυβερνητική πλειοψηφία αρνείται να τον παραπέμψει στην Προανακριτική της Βουλής. Δηλαδή στον ανακριτή, αφού αυτό

το ρόλο έχει για τους υπουργούς η Προανακριτική. Αρνείται ακόμη και να διερευνήσει τις ευθύνες του, όπως κάνουν οι ανακριτικές αρχές για οποιονδήποτε Έλληνα υπάρξει ακόμη και μια ανώνυμη καταγγελία. Για τον Βενιζέλο δεν υπάρχουν ανώνυμες καταγγελίες, αλλά το πραγματικό γεγονός είναι ότι χειρίστηκε τη Λίστα όπως και ο προκάτοχός του. Όχι, η κυβέρνηση δεν συμπαρίσταται με τον τρόπο αυτό στον εταίρο της. Παλεύει για την επιβίωσή της. Αν ο Βενιζέλος παραπεμφθεί, απειλεί πως θα ρίξει την κυβέρνηση. Η απόδοση δικαιοσύνης, η οποία έτσι κι αλλιώς δεν είναι η πρώτη τους επιλογή, σκοντάφτει στο βασικό ζητούμενο της επιβίωσης. Μοιραία λοιπόν πρέπει να θυσιαστεί κάποιος. Αυτός είναι ο –έχων σίγουρα ευθύνη– Παπακωνσταντίνου, για να σωθούν οι υπόλοιποι. Αλλά προσέξτε, για την αλλοίωση, όχι για τη Λίστα. Το σύστημα που ευλαβικά βαδίζει στα βήματα που χάραξε ο Παπα­κωνσταντίνου και συνεχίζει να ζητωκραυγάζει για τις πολιτικές του επιλογές θα τον οδηγήσει ως Ιφιγένεια για να τον θυσιάσει. Δεν μπορεί να το κάνει με τον Βενιζέλο. Το γιατί είναι απλό. Ο Βενιζέλος, θυσιαζόμενος στον βωμό ενός δια­πλεκόμενου, διεφθαρμένου, ανέ­ντιμου συστήματος που δεν υπηρέτησε απλώς αλλά το διαμόρφωσε, πριν καταλήξει, θα γεμίσει τον τόπο αίμα.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 7

Τι είπες τώρα! ΝΑΡΑΣ ΣΤΟΥΡ Σ , Η ν ώ Ν Ν ησης ονομικ

ΓΙΑ γός Οικ ήτ ης συζ δίου Υπουρ κεια τ

ς, ε Βουλή η διάρ ομοσχ κατά τ ολογικού ν ομικών της ρ ν ο του φ ιτροπή Οικο π στην Ε 012 /2 19/12 ες

ανίση Κατερίνα Στσυνέντευξη σε Τραγουδίστρια /01/2013 σε περιοδικό, 04

ίτζικ ρόνια ς. ταν τζ Ήμασ ρα πολλά χε μέρμηγκε ά τ π σ για ρα είμα ε και τώ ίσαστ σείς ε ι. ε , ε τ μύθ τι λέ Καλέ άλλο παρα ο τ ό απ ονάτη Γιώ Τη Χι

μου θα πρέπει Μάλλον η ζωή ταινία. σε εί να γυριστ θα ζητήσει Αυτά λέτε και νει γί να η Άντζελα αλ τούρκικο σήρι

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΑΝΙΩΤΗΣ ή του Ηθοποιός, σε συνέντευξ 2 201 12/ 27/ , ικό ιοδ σε περ

δεν έχω εθιστεί Έχω φτάσει κοντά, αλλάη ζωή μου δεν είχε στο σεξ. Κάποια στιγμή το να φέρνω άλλο ενδιαφέρον πέρα από ει μια φορά τύχ ι Έχε τι. σπί στο ες γυναίκ ες στη Μύκονο. Με αίκ γυν ις τρε με πάω να ση. Αυτό ήταν το τη μια μάλιστα έκανα σχένών και χάρηκα μάξιμουμ. Ήμουν 23 χρο γιατί δεν το κρύβω, πολύ που μου συνέβη, . ήταν το απωθημένο μου

το Είσαστε σίγουρος πως να πείτε αι είν δεν ς σα ένο ημ απωθ ; κες ναί γυ 3 με ε πως πήγατ

Gérard Depardieu

Ηθοποιός, απόσπασμα της επισ τολής του προς τον ρώσο πρόεδρο, για να τον ευχαριστήσει που του έδωσε ρωσικό διαβατήριο, 03/01/201 3

Είχα επίσης συνομιλία με τον πρόεδρό μου, τον Φρανσουά Ολά ζει πως αγαπώ πολύ τον πρό ντ. ΓνωρίΒλαντίμιρ Πούτιν, και πως εδρό σας, είναι αμοιβαία. Και του τόνη αγάπη Ρωσία είναι μια μεγάλη δημισα πως η οκρατία. Άμα ο ηθοποιός έχει ταλ έντο, βρε παιδί μου...

ρ

ΧΑΝΣ-ΝΤΙΤΡΙΧ

Πρώην υπ ΓΚΕΝΣΕΡ ου της Γερμα ργός Εξωτερικών νίας, σε ά ρθρο του στην Han delsplatt, 21/12/20 12 Η από

φα τον Αντώ ση να εκλέξουμε της χρον νη Σαμαρά «Πολιτ να ήταν κιάς» δεν θα μπορ ικό ούσε Το 2012 ήαλύτερη. ταν η χρο νιά του. Η δική το Η δικιά μ υ σίγουρα. ας δεν ήτ αν

Πρώη γος Πα π ν εις β υπουργ ακωνσ ό άρος του, ς, για τις ταντίν 04/0 κ «Αν 1/20 ατηγορίε ου και πη Λίστα έ ς 13 χ ο ε λ ρεση ύ περ ι πράγ ι σ μ σ σ α ότερ πρέπ υγγεν ο τι αλλ αρχέ ει η Δικαικών μου με την α οιωθεί, ς ι ο ν σ α διε ύνη προσώπ φαίείχε ρ­ χοντ το κίνητ ευνήσουκαι οι διωων, θα την ε ροκομμέ ρο να κά ν άμεσα κτικές ν ν νοχο ποίη η αλ­λ οίω ει μια τόσποιος σή μ ­ση μ Γιατ ο ε στό ο υ » ί . χο με τ δεν πά

τ ο να τα ν Βενιζέ ε σε ένα δωμά συζη λο τιο τήσε τε;

άγκαλος Θεόδωρος Πή της ΝΕΤ,

μπ Σε πρωινή εκπο άρντ, της Λίστας Λαγκ τα ας ντ ζο σχολιά 03/01/2013

ΔΗΣ σε έω ΓΕΩΡΓΙΑ r αποθ

ΙΣ ή te ΑΔΩΝυτής, στο twit από τηλεοπτικ

Βουλε τό του μετά 13 υ 20 τον εα η, 03/01/ αν ισ ν ά φ λή ήτ ανίσεις! μ ε περβο

ίς υ μου εμφ ω χωρ ές Noμίζις καλύτερ τ α από πάντ σεις υν ρόλο ί ν α μφ ίζο Στις ε ύμερα πα ο ν τα

Παναγι ώ

της Ψ Έκπτωτος περιφερει ωμιάδης άρ στα μέλη της παράτα χης, σε ομιλία ξής του, 0 5/01/2013 Το κόμμ

α αδερφό μ χρησιμοποίησε ε ψήφους ου, Διονύση, ο οπμένα και τον Αυτό το ήκαι από άλλες παρ οίος έφερνε γός, ο οπ ξερε και ο ίδιος ο ατάξεις. Χτυπώντ οίος με είχε ευχα πρωθυπουρας τον Διο ρ νύση, χτυιστήσει. πάτε εμέ Δεν μπο να. ρούν ν

α χτυπή τον γάιδ σ το σαμά αρο και χτυπάν ουν ρι. Ο γάιδ ε το σαμά ρι και ο αρος, Σαμαρά ς

ι τερώ το στικάκ Αδίκημα ‘καθυσεγκαίρως’, δεν και δεν το δίνωποινικό κώδικα! υπάρχει στον ώ ια το καθυστερ Υπάρχει βέβα ί έχω να κάνω το στικάκι γιατ ύς κάτι εκβιασμο

69.9 5

NOB AC GIAN CO T 85. 95

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Upόψεις Του Γιάννη Βαρουφάκη

Διαρκές Σύνδρομο

Παπακωνσταν Όταν το Hot Doc ξεκινούσε, επέλεξα να αφιερώσω το άρθρο που θα έγραφα για το πρώτο τεύχος του στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, τον οποίο περιέγραψα (μεταξύ άλλων) ως την «Εκδίκηση των Δεινόσαυρων» (δηλαδή, την εκδίκηση των γηραιών ΚαραμανλήΠαπανδρέου-Μητσοτάκη απέναντι σε όλους όσοι, παλαιότερα, ζητούσαν την αντικατάστασή τους από «νέους» και «άφθαρτους» ανθρώπους).

10 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Μ

ερικούς μήνες μετά, το Hot Doc έγινε γνωστό παγκοσμίως δημοσιοποιώντας τη Λίστα Λαγκάρντ, μια μνημειώδης συνεισφορά στην ελπίδα ότι η ελληνική δημοσιογραφία μπορεί να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα της εγχώριας ολιγαρχίας. Αποτέλεσμα εκείνης της δημοσίευσης ήταν να εξαναγκαστεί η ολιγαρχία να «δώσει» τον κ. Παπακωνστα­ ντίνου βορά στα μαινόμενα πλήθη. Τώρα, στο σημερινό τεύχος, ήρθε η ώρα να υπερασπιστώ τον «επικίνδυνα ανόητο» (όπως τον χαρακτήρισα στο πρώτο τεύχος του Hot Doc) τ. υπουργό – μια «υπεράσπιση» που ο ίδιος, βεβαίως, δεν θα ή θ ε λ ε σ ε κ α μ ί α π ε ρ ί πτ ω σ η ν α του προσφέρω. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου έχει κάθε λόγο να νιώθει προδομένος από το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό κατεστημένο στο οποίο έχει προσφέρει τόσα πολλά. Την κρίσιμη στιγμή στη μεταπολεμική ελληνική ιστορία, στις αρχές του 2010, τότε που έσκασε η φούσκα στην οποία είχε χτίσει αμύθητο (για τα ελληνικά δεδομένα) πλούτο η ολιγαρχία της χώρας (εξαγοράζοντας την ανοχή του πλήθους με εορτοδάνεια, κάρτες, κάποιους υποτιμητικούς για την ανθρώπινη υπόσταση διορισμούς στο δημόσιο και πολύ, πολύ lifestyle στην tv και στα περιοδικά), ο κ. Παπακωνσταντίνου πήρε στους ώμους του το πιο ενδιαφέρον εγχείρημα στην παγκόσμια οικονομική ιστορία: Την άντληση του μεγαλύτερου διακρατικού δανείου που έχει δοθεί ποτέ ώστε οι κλεπτοκράτες στην Ελλάδα, σε αγαστό συντονισμό με τους συνεργούς τους κλεπτοκράτες της Β. Ευρώπης (ιδίως τις γερμανικές τράπεζες

που τους δάνειζαν κατά κόρον για μια δεκαετία), να προλάβουν να μετακυλήσουν τις ζημιές τους στους αδύναμους ώμους των ελλήνων και γερμανών εργαζόμενων, συνταξιούχων και γενικά μη προνομιούχων. Επρόκειτο για εγχείρημα βεληνεκούς ασύγκριτα μεγαλύτερου της οποιασδήποτε αντίστοιχης προσπάθειας (π.χ. στην Αργεντινή πριν δεκατρία χρόνια, στο Μεξικό τη δεκαετία του ‘80) να μεταφορτωθούν οι ζημιές μιας διεθνούς και ντόπιας ολιγαρχίας σε έναν λαό. Κι αυτό επειδή, πρώτον, τα λεφτά ήταν πολύ περισσότερα από όλα τα προηγούμενα ανάλογα επεισόδια (300 δις ευρώ μη βιώσιμου χρέους δεν είναι παίξε-γέλασε) και, δεύτερον, επειδή το μνημειώδες-μνημονιακό εγχείρημα του κ. Παπακωνσταντίνου σκόπευε, και πέτυχε, τη μεταβίβαση οροσειρών τραπεζικών ζημιών στους ώμους τουλάχιστον δύο ευρωπαϊκών λαών (Γερμανίας και Ελλάδας, και σε μικρότερο βαθμό των υπόλοιπων ευρωπαϊκών λαών), την ώρα που οι βουλευτές και οι

τίνου πολίτες τους πείθονταν από τις απατηλές ρητορίες «τεχνοκρατών» όπως ο κ. Παπακωνσταντίνου ότι όλα αυτά γίνονταν δήθεν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, δήθεν για να αποφευχθεί η... χρεοκοπία της Ελλάδας.

Σήμερα, τρία σχεδόν χρόνια μετά, έχουμε: Μια κυβέρνηση που θριαμβολογεί τη δόση που μόλις έλαβε από, ουσιαστικά, το δάνειο που πρώτος εξασφάλισε ο κ. Παπακωνσταντίνου. Μια κυβέρνηση που διατρανώνει το Δόγμα Παπακωνσταντίνου όπου σταθεί κι όπου βρεθεί: Νυν υπέρ πάντων η επόμενη δόση, την οποία εξασφαλίζουμε εφαρμόζοντας όποια μακροοι­κ ονομική ανοησία, όποιον μικροοι­κονομικό μισανθρωπισμό και να μας υπαγορεύσει η τρόικα. Μια κυβέρνηση που ανακοινώνει πως η ανάπτυξη είναι προ των πυλών, ότι έρχεται «στα τέλη του έτους», ακριβώς όπως ανυπόστατα έλεγε από τον Μάιο του 2010 ο κ. Παπακωνσταντίνου.

Κι εδώ έγκειται το παράδοξο. Ενώ το Σύνδρομο-Δόγμα Παπακωνσταντίνου έχει κυριαρχήσει επί της ελληνικής κοινωνίας, και θεμελιώνεται στη συναίνεση που του προσφέρει μια τρικομματική κυβέρνηση απαρτιζόμενη από (τουλάχιστον κατ’ όνομα) κεντροδεξιό, σοσιαλδημοκρατικό και αριστερό κόμμα, ο κ. Παπακωνσταντίνου νιώθει στην πλάτη του την ανάσα του πλήθους που ετοιμάζεται να του σκίσει τις σάρκες. Αν δεν ήταν τόσο άχρωμος και άοσμος, ο κ. Παπακωνσταντίνου ίσως να προσφερόταν ως πρωταγωνιστικός χαρακτήρας σε μια σύγχρονη σεξπιρική ή ακόμα και αρχαιοελληνική τραγωδία. Ως έχει, στην καλύτερη περίπτωση, απλώς θυμίζει τον «κακό» μιας ταινίας Τζέιμς Μποντ, χωρίς τη χαρισματική ποιότητα ενός Δρ. Νο ή ενός Χαβιέ Μπαρδέμ. Π ρ ιν τ ι ς ε κ λ ο γές τ ο υ π ερ α σ μ έ νου Μαΐου διασταυρώσαμε με τον κ. Παπακωνσταντίνου τα ξίφη μας σε ένα διαδυκτιακό debate (μπορείτε να το δείτε στο youtube βάζοντας τις λέξεις «Βαρουφάκης-Παπακωνσταντίνου» στο Google). Θα αναφερθώ εδώ σε ένα μόνο σημείο: Απαντώντας στη (μόνιμη) θέση μου ότι η κυβέρνηση ΠαπανδρέουΠαπακωνσταντίνου εγκλημάτισε στις αρχές του 2010 αρνούμενη να απειλήσει με στάση πληρωμών και να θέσει ως όρο για νέο μεγάλο δανεισμό την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, ο κ. Παπακωνσταντίνου είπε το εξής: «Φοβούμαι ότι η ελληνική ιστορία είναι γεμάτη από επεισόδια τύπου Χορού του Ζαλόγγου, Κούγκι και παρομοίων εθνικών εξάρσεων που όμως οδήγησαν και στις μεγάλες καταστροφές...»,

προφανώς για να ισχυριστεί ότι μια διαπραγματευτική ελληνική στάση που βασιζόταν στην απειλή της στάσης πληρωμών θα έφερνε καταστροφές. Η αναφορά εκείνη του τ. υπουργού έχει μεγάλη σημασία. Αποκαλύπτει έναν άνθρωπο που πιστεύει, όπως πίστευαν οι περισσότεροι έλληνες ολιγάρχεςκοτζαμπάσηδες επί τουρκοκρατίας, ότι η εξέγερση των Σουλιωτών, η ίδια η Επανάσταση του '21, ήταν «λάθη» – η απαρχή καταστροφών. Αν μη τι άλλο, ο κ. Παπακωνσταντίνου αποτελεί σημαντικό συνδετικό κρίκο μιας μακράς παράδοσης στη χώρα μας που θέλει την εγχώρια καθεστηκυία τάξη να απαιτεί από τους Έλληνες να πράττουν σύμφωνα με τις βουλές της Ιεράς Συμμαχίας τότε, της τρόικας σήμερα – κι ας είναι μια τέτοια συμπεριφορά αντίθετη με τα συμφέροντα των λαών όχι μόνο τη Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Κλείνοντας, δεν γνωρίζω αν ο κ. Παπακωνσταντίνου αλλοίωσε ή όχι τη Λίστα Λαγκάρντ ώστε να αποκρύψει τα ονόματα των συγγενών του. Θα υπερασπιστώ με όλη μου τη δύναμη το τεκμήριο της αθωότητάς του – απαιτώντας παράλληλα από τους δικαστές να μην αφήσουν πέτρα αγύριστη μέχρι να φτάσουν στην αλήθεια. Ακόμα, θα λέω με όσο σθένος διαθέτω πως δεν ανέχομαι να βλέπω τη σημερινή κυβέρνηση της ολιγαρχίας να δακτυλοδείχνει τον κ. Παπακωνσταντίνου όσο διακατέχεται η ίδια από το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου και όσο ζητά από εμάς να την δοξάζουμε που εφαρμόζει το Δόγμα Παπακωνσταντίνου.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 11

Upόψεις Του Δευκαλίωνος

Πάμε για Ευρωπαϊκή Κρίση Ύφεσης Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για τον νομισματικό πόλεμο που μαίνεται στο παρασκήνιο της νομισματικής κρίσης. Έναν πόλεμο που τελικό λάφυρο έχει τον έλεγχο των παγκόσμιων εμπορικών αγορών.

Ο

ι κυβερνήσεις των κρατών οικονομικών υπερδυνάμεων τρέμουν την ύφεση. Θέλουν τα εργοστάσιά τους ανοιχτά και με πολλές παραγγελίες, έστω και με χαμηλές τιμές πώλησης των βιομηχανικών προϊόντων. Έτσι έχουν εξασφαλίσει ότι δεν θα έχουν άνοδο της ανεργίας, άρα την οικονομία τουλάχιστον σε ισορροπία αν όχι σε άνοδο. Μπροστά σε αυτό τον στόχο όλες οι άλλες παράμετροι, όπως παγκόσμια δημοσιονομική ισορροπία, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Ο καπιταλισμός είναι σκληρό σύστημα και όχι μοναστήρι με ουρσουλίνες καλόγριες. Το συμφέρον είναι πάνω απ’ όλα. Και η κρίση μαίνεται. Δεν είναι ώρα για αστεία. Εάν ισχύει αυτό το δεδομένο, όπως πιστεύει ακράδαντα η στήλη, η ροή των γεγονότων θα είναι η εξής. Το ευρωπαϊκό νομισματικό πλαίσιο έχει φαινομενικά (μετά την τελευταία εξέλιξη της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης) σταθεροποιηθεί. Άρα το ευρώ προβάλλει ισχυρό στη συλλογιστική των παγκόσμιων χρηματαγορών. Αντίθετα, το δολαριακό νομισματικό πλαίσιο δεν παρουσιάζεται σταθερό, παρά τη συμφωνία ΔημοκρατικώνΡεπουμπλικάνων για την αντιμε­τώπιση του «δημοσιονομικού γκρεμού». Οι χρηματαγορές θεωρούν ότι η συμφωνία λύνει πρόσκαιρα το πρόβλημα. Αποτέλεσμα; Η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου την Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2013 στις 19.10 ήταν 1,3044. Εξέλιξη σαφέστατα συμφέρουσα για το βιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ. Τα ευρωπαϊ­κά βιομηχανικά προϊόντα πωλούνται ακριβότερα στις δολαριακές εμπορικές αγορές γιατί το ευρώ ακριβαίνει έναντι

του δολαρίου. Οι Ευρωπαίοι χάνουν γι’ αυτό το χρονικό διάστημα έδαφος στις παγκόσμιες εμπορικές αγορές. Σύμφωνα με τα όσα ισχύουν μέχρι σήμερα, η πρόβλεψη είναι σχετικά ασφαλής. Το ευρώ θα συνεχίσει να ανατιμάται έναντι του δολαρίου. Δηλαδή τα ευρω­π αϊ­κά βιομηχανικά προϊόντα θα συνεχίσουν να ακριβαίνουν έναντι των αμερικανικών. Μόνη ελπίδα για τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά προϊόντα, οι ιταλικές βουλευτικές εκλογές και ο Σύλβιο Μπερλουσκόνι. Αν καταφέρει ο «καβαλιέρε» και αποσταθεροποιήσει το ευρωπαϊκό νομισματικό πλαίσιο, τότε το ευρώ θα σταματήσει να ανατιμάται (ακριβαίνει) έναντι του δολαρίου. Αλλά η απάντηση ήδη υπάρχει από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού. Η συμφωνία Δημοκρατικών-Ρεπου­ μπλικάνων για την αντιμετώπιση του «δημοσιονομικού γκρεμού» έχει μικρό χρονικό ορίζοντα. Κάπου εκεί την άνοιξη θα επανακριθεί. Δηλαδή ιταλικές βουλευτικές εκλογές και νέα συμφωνία Δημοκρατικών-Ρεπουμπλικάνων για τον «δημοσιονομικό γκρεμό» είναι γεγονότα που θα συμβούν περίπου ταυτόχρονα. Και θα επηρεάσουν περίπου ταυτόχρονα την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου. Το συμπέρασμα που προκύπτει από όλα αυτά είναι ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανική παραγωγή θα περάσει δύσκολες ώρες μετά το α’ τετράμηνο του 2013. Πολλά λόγια δεν χρειάζονται. Όλοι οι ευρωπαίοι οικονομικοί ηγέτες δηλώνουν όπου σταθούν και όπου βρεθούν ότι υπάρχει βάσιμος φόβος εμφάνισης ύφεσης στην ΕΕ. Άμεση συνέπεια, πολύ σύντομα η ευρωπαϊκή κρίση χρέους θα μετεξελιχθεί σε ευρωπαϊκή κρίση ύφεσης. 

Εργαστηριακά Ευρήματα

Δύο μέρες αντέγραφαν και «πείραζαν» τη λίστα, ενώ ψεύδονται δύο χρόνια Ομάδα έρευνας: Κώστας Βαξεβάνης, Βιβή Μπλούτσου, Αντιγόνη Μιχοπούλου

Εργαστήριο έρευνας:

«Εγκληματολογική Εταιρεία Πραγματογνωμόνων και Τεχνικών Συμβούλων επί θεμάτων εγγράφων και γραφής ψηφιακών πειστηρίων Forensic Associates» HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 13

Εργαστηριακά Ευρήματα

Ποιός πείραξε τη Λίστα; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα μετά την αποκάλυψη πως τρία ονόματα έχουν σβηστεί από την αρχική Λίστα που παραλάβαμε από τους Γάλλους. Δεν είναι όμως το πιο σημαντικό. Η Λίστα Λαγκάρντ, όπως αποκαλύπτουμε σήμερα, υπήρξε ένα εργαλείο εξωθεσμικών συναλλαγών, παραγωγής «πολιτικής» και ίσως εκβιασμών. Δεν πείραξε απλώς κάποιος τη Λίστα. Δούλεψε πάνω της συστηματικά, σε χρόνους που δεν συμβαδίζουν με όσα επίσημα έχουν καταθέσει υπουργοί και

άλλοι εμπλεκόμενοι. Το μεγαλύτερο ίσως ψέμα είναι το πότε και πώς έφτασε στην Ελλάδα. Όσοι την χειρίστηκαν απαντούν με αοριστία πως έφτασε το φθινόπωρο του 2010. Κανένας δεν προσδιορίζει ακριβή ημερομηνία. Γιατί; Τι κρύβεται πίσω από την ημερομηνία παραλαβής; Στη συνέχεια ο Γ. Παπακωνσταντίνου υποστήριξε πως την αντέγραψε σε ένα USB. Αυτή η κίνηση και η παραδοχή του πρώην υπουργού είναι που οδηγεί στις αποκαλύψεις που κάνουμε σ΄αυτό το τεύχος. Παραδώσαμε το αντίγραφο της

Λίστας που έχουμε στη διάθεσή μας σε ένα πιστοποιημένο εργαστήριο ηλεκτρονικής έρευνας, το Forensic Associates, δίνοντας εντολή να ερευνηθούν όλα τα ηλεκτρονικά ίχνη σε αυτήν που θα μπορούσαν να αποδείξουν τους χειρισμούς που έγιναν και πώς χρησιμοποιήθηκε. Η ανάλυση έγινε με τα πιο σύγχρονα λογισμικά που χρησιμοποιούν οι υπηρεσίες δίωξης και έρευνας, όπως το FBI, η Scotland Yard και η Ελληνική Αστυνομία. Όπως συνηθίζουμε να λέμε στο «Κουτί της Πανδώρας», τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.

Του Κώστα Βαξεβάνη

Η

χρήση κάποιου ηλεκτρονικού μέσου αποθήκευσης αφήνει ίχνη πάνω σε αυτό. Ίχνη που δείχνουν πότε έγινε η εγγραφή του, η τελευταία χρήση ή η τελευταία μετατροπή κάποιου αρχείου. Η έρευνα με ειδικά μηχανήματα και λογισμικά μπορεί ακόμη να αποδείξει πότε από το μέσο αυτό εκτυπώθηκε κάποιο αρχείο, όπως και πολλές ακόμη πληροφορίες που συνδυαζόμενες οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα. Αυτή η γνωστή αρχή μας οδήγησε να αναθέσουμε στην «Εγκληματολογική Εταιρεία Πραγματογνωμόνων και Τεχνικών Συμβούλων επί θεμάτων εγγράφων και γραφής ψηφιακών πειστηρίων Forensic Associates» την έρευνα της Λίστας, την οποία είχαμε στην κατοχή μας σε ψηφιακή μορφή. Αφού η δεύτερη Λίστα Λαγκάρντ ήρθε από τη Γαλλία και ανακοινώθηκε πως είχαν διαγραφεί τρία αρχεία, αναθέσαμε, στις 3 Ιανουαρίου 2013, την έρευνα στον ερευνητή της εταιρίας Γιώργο Καραθανάση. Ταυτόχρονα με τα τεχνικά στοιχεία, ενημερώσαμε πως το δικό μας USB με τη Λίστα προφανώς προερχόταν από αντιγραφές που

14 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

δεν γνωρίζουμε, αλλά που ως βάση του είχε ένα CD (πρόκειται για το CD που έφτασε την πρώτη φορά από τη Γαλλία και το οποίο ο Γ. Παπακωνσταντίνου αντέγραψε, όπως δήλωσε, σε USB και παρέδωσε στο υπουργείο). Το πρώτο πράγμα που ζητήσαμε να διερευνηθεί είναι αν υπάρχουν ίχνη σβησίματος αρχείων ή επεξεργασίας τους. Μετά από την έρευνα στο εργαστήριο, οι ερευνητές μας απάντησαν με μια πολυσέλιδη έκθεση, της οποίας τα βασικά στοιχεία παρουσιάζουμε εδώ. Για την καλύτερη κατανόηση τεχνικών εννοιών ζητήσαμε επίσης από τον ερευνητή να απαντήσει σε διάφορες ερωτήσεις με τη μορφή συνέντευξης (μπορείτε να τη διαβάσετε παρακάτω).

Εκτύπωσαν τη Λίστα Όπως προέκυψε από τον εργαστηριακό έλεγχο, τα αρχεία που είναι γνωστά ως Λίστα Λαγκάρντ, δηλαδή τα 2.062 excel (2.059 στη δική μας περίπτωση), δημιουργήθηκαν στις 15 Απριλίου 2009. Ως ώρα δημιουργίας καταγράφεται στο USB η 8:41:12 GMT. Αν αυτά δημιουργήθηκαν στο Παρίσι από τις γαλλικές Αρχές, τότε είναι 9:41:12 ώρα Γαλλίας.

Το σύνολο αυτών των αρχείων φαίνεται να τυπώνεται στις 13 Οκτωβρίου 2009, πριν δηλαδή παραληφθούν από τις ελληνικές αρχές (σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα), όχι από CD αλλά από εγγράψιμο μέσο, δηλαδή από σκληρό δίσκο κομπιούτερ ή κάποιο USB. Αυτός είναι ο λόγος που αφήνεται ίχνος εκτύπωσης. Αν είχαν εκτυπωθεί από κάποιο CD, τότε αυτό δεν θα είχε αποτυπωθεί, εφόσον το CD δεν αφήνει ίχνη. Η εκτύπωση γίνεται με δύο τρόπους. Τα 515 αρχεία εκτυπώνονται σε εκτυπωτή μεγάλων δυνατοτήτων μάρκας RICOH Aficio 3224 C και τα υπόλοιπα 1.544 έχουν μετασχηματιστεί σε PDF με το λογισμικό «PDF Creator». Ο χρόνος εκτύπωσης ωστόσο είναι ο ίδιος για όλα τα αρχεία, πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα πως χρησιμοποιήθηκε λογισμικό «Print Manager» και έγινε εκτύπωση σε οργανωμένο επαγγελματικό χώρο. Το πρώτο λοιπόν συμπέρασμα είναι πως κάποιοι, ίσως οι Γάλλοι, εκτύπωσαν τα αρχεία, όχι όμως από κάποιο CD, έξι μήνες μετά τη δημιουργία του αρχείου «ελληνική Λίστα Λαγκάρντ».

Τα αρχεία της δικής μας Λίστας, που προέρχονται από το USB Παπακωνσταντίνου, έχουν ονομασία που αποτελείται από το λατινικό γράμμα Β και στη συνέχεια 10 αριθμούς. Για παράδειγμα Β1234567890.xls. Όπως προκύπτει όμως από τη Λίστα που διαβιβάστηκε για δεύτερη φορά στον εισαγγελέα Πεπόνη, τα αρχεία έχουν ονομασία που αποτελείται από τα λατινικά BUP, μία τελεία και 10 αριθμούς. Για παράδειγμα BUT.1234567890.xls. Είναι πολύ πιθανό να έχουμε λοιπόν την ίδια Λίστα δύο φορές από διαφορετικές πηγές.

Τα 515 αρχεία εκτυπώνονται σε εκτυπωτή μεγάλων δυνατοτήτων μάρκας RICOH Aficio 3224 C

Λένε ψέματα Ένα σημαντικό εύρημα στο USB που παραδώσαμε για ανάλυση είναι πως, αφού το αρχείο αυτό έγινε CD (προφανώς για να παραδοθεί στις ελληνικές αρχές), αυτό αντιγράφηκε σε ένα αποθηκευτικό μέσο USB. Σύμφωνα με τους πραγματογνώμονες, η αντιγραφή του CD σε USB αφήνει ίχνη στο USB, με την ημερομηνία αυτής της αντιγραφής. Η ανάλυση του δικού μας στικ έδειξε πως υπήρξε μια τέτοια αντιγραφή. Αυτή την αντιγραφή παραδέχεται πως την έχει κάνει ο τότε υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου. Άρα η ημερομηνία αντιγραφής που φαίνεται στο USB είναι η ημερομηνία αντιγραφής του CD που παρέλαβε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου στο USB που παρέδωσε στο ΣΔΟΕ. Άρα πρέπει θεωρητικά αυτή η ημερομηνία να είναι περί τα μέσα Οκτωβρίου, όπως έχει καταθέσει στην Επιτροπή Διαφάνειας ο Παπακωνσταντίνου. Όπως όμως απέδειξε η έρευνα, η μετατροπή του CD σε USB έγινε στις 4 και 5 Αυγούστου του 2010. Περίοδο κατά την οποία όσοι ενεπλάκησαν στην υπόθεση Λαγκάρντ διαβεβαιώνουν πως δεν είχαν καν τη Λίστα.

Αν από αρχικό CD είχε γίνει άλλο CD από τον Παπακωνσταντίνου και στη συνέχεια USB, τότε η τελευταία ημερομηνία του αρχείου θα ήταν ακόμη μεταγενέστερη. Τέτοια όμως αντιγραφή δεν έχει αποτυπωθεί. Αν λοιπόν πιστέψουμε τον Παπακωνσταντίνου, ότι από το CD δημιούργησε ένα USB, τότε αυτή η αντιγραφή έγινε στις 4 και 5 Αυγούστου 2010, και όχι τον Οκτώβριο. Αυτό μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: Ή είναι ψέματα όσα λέγονται για την ημερομηνία παραλαβής της Λίστας, ή πρόκειται για Λίστα από δύο διαφορετικές παραδόσεις. Δηλαδή πριν από την επίσημη παραλαβή ο Παπακωνσταντίνου ή κάποιος άλλος πιθανόν να παρέλαβε ένα άλλο CD, το οποίο να αντέγραψε τελικώς σε USB και να παρέδωσε στο ΣΔΟΕ αντί αυτού που έφτασε επίσημα στην Ελλάδα. Την πιθανή ύπαρξη δύο ίδιων λιστών, που δόθηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, ενισχύει ένα ακόμη εύρημα. Τα αρχεία της δικής μας Λίστας, που προέρχονται από το USB Παπακωνσταντίνου, έχουν ονομασία που αποτελείται από το λατινικό γράμμα Β και στη συνέχεια 10 αριθμούς. Για

παράδειγμα Β1234567890.xls. Όπως προκύπτει όμως από τη Λίστα που διαβιβάστηκε για δεύτερη φορά στον εισαγγελέα Πεπόνη, τα αρχεία έχουν ονομασία που αποτελείται από τα λατινικά BUP, μία τελεία και 10 αριθμούς. Για παράδειγμα BUT.1234567890.xls. Κάθε δικό μας αρχείο αντιστοιχεί στο ίδιο αρχείο στη Λίστα Πεπόνη, μόνο που έχει διαφορετική ονομασία. Είναι πολύ πιθανό να έχουμε λοιπόν την ίδια Λίστα δύο φορές από διαφορετικές πηγές. Αποτελεί συνήθη πρακτική μυστικών υπηρεσιών, όταν δίνουν εμπιστευτικά έγγραφα σε κάποιους, να δίνουν τα ίδια έγγραφα στα οποία όμως έχουν αφήσει κάποια ιδιαίτερα σημάδια για να εντοπίσουν από πού προήλθε πιθανή διαρροή. Σε ένα ηλεκτρονικό αρχείο, αυτό μπορεί να γίνει με διαφορετική ονοματοδοσία. Δεν αλλάζει τίποτα στο αρχείο, αλλά η λεπτομέρεια στη διαφορετική ονομασία αποκαλύπτει την πηγή. Μια τέτοια Λίστα θα μπορούσε κάλλιστα να έχει δοθεί από την ίδια τη Λαγκάρντ ανεπίσημα, ή προήλθε από παράλληλη διαπραγμάτευση που εμφανιζόταν να κάνει ο γενικός γραμματέας Φορολογίας Δη μήτ ρ η ς Γεω ρ γα κό πο υλ ο ς    HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 15

Εργαστηριακά Ευρήματα

με κάποιον ο οποίος τον Μάρτιο του 2010 ήθελε να προμηθεύσει την ελληνική κυβέρνηση με τη Λίστα έναντι χρημάτων. Στις 23 Μαρτίου πάντως του 2010, όπως έχει αποκαλύψει το Hot Doc, υπήρξε εκταμίευση 10 εκατομμυρίων ευρώ από τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Οικονομικών για άγνωστο λόγο. Επίσης, ένας αντιγραφέας που είχε παρέμβει στη Λίστα είναι πολύ πιθανόν να άλλαξε την ονομασία των αρχείων, ώστε να είναι σίγουρος για το ποια Λίστα είναι η πρωτότυπη και ποια είχε δεχθεί παρέμβαση.

Αντέγραφαν και επεξεργάζονταν τη Λίστα δυο μέρες Πώς όμως έγινε η μοναδική αντιγραφή του CD σε USB στις 4 και 5 Αυγούστου 2010; Η αντιγραφή δεν ήταν ένα απλό copy, το οποίο θα διαρκούσε μερικά λεπτά. Στις 4 Αυγούστου, από το CD που φέρεται ως CD Παπακωνσταντίνου, αντιγράφονται 1.962 αρχεία. Η αντιγραφή, σύμφωνα με την έκθεση του εργαστηρίου, διαρκεί 7 ώρες, 20 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα. Όπως γράφει η έκθεση, «τα 1.962 αρχεία αντιγράφηκαν από το μέσο αποθήκευσής τους σε αποθηκευτικό μέσο (πιθανώς USB) όχι με τη διαδικασία COPY, αλλά με τη διαδικασία OPEN-SAVE AS, κάτι

16 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

που θεμελιώνεται τόσο από τις σχετικές ημεροχρονολογίες όσο και από τον συνολικό χρόνο της όλης ενέργειας, που φέρεται να άρχισε στις 9:17:21 GMT και να τελείωσε στις 16:37:54». Με τον ίδιο τρόπο, την επόμενη μέρα, αντιγράφονται τα υπόλοιπα 97 αρχεία, τα οποία δεν είναι σε σειρά με τα προηγούμενα. Η συμπληρωματική αντιγραφή διαρκεί 21 λεπτά και 30 δευτερόλεπτα. Στις 4 Αυγούστου αυτός που αντέγραφε τα αρχεία διέκοψε τη διαδικασία για 2 ώρες και 16 λεπτά. Συμπεραίνουμε ότι αυτός που έκανε την αντιγραφή άνοιγε καθένα από τα αρχεία, τα διατηρούσε ανοιχτά τουλάχιστον επί 15 δευτερόλεπτα, χρόνο δηλαδή που δικαιολογεί επεξεργασία, και στη συνέχεια τα αποθήκευε ως νέο αρχείο στο USB. Είναι αδύνατον, σύμφωνα με τους επιστήμονες, να εντοπιστεί πόσα από αυτά τα αρχεία έχουν «πειραχθεί». Η μόνη βεβαιότητα είναι πως αποθηκεύτηκαν σε αφύσικο χρόνο, που δικαιολογεί πρόθεση επεξεργασίας. Σε πείραμα που έγινε στο εργαστήριο, όπου έγινε αναπαράσταση αντιγραφής CD σε USB με τα συγκεκριμένα αρχεία, απαιτήθηκαν μόλις 11 λεπτά. Είναι μάλλον προφανές ότι αυτός που αντέγραψε το CD της Λίστας σε USB δεν ενδιαφερόταν μόνο για την αντιγραφή.

Τα σβησμένα αρχεία Η αντιγραφή του επίμαχου CD σε USB με τον τρόπο που έγινε δεν αφήνει ίχνη διαγραφής. Δεν πήρε δηλαδή κάποιος συνολικά τα αρχεία να τα αντιγράψει και στη συνέχεια να σβήσει όσα ήθελε. Έγινε αντιγραφή κάθε αρχείου ξεχωριστά, αφήνοντας έξω τα ανεπιθύμητα. Έτσι, πρακτικά δεν υπάρχει σβήσιμο, αλλά μη αντιγραφή των τριών συγγενών του Παπακωνσταντίνου, οπότε δεν υπάρχει κανένα ίχνος. Αφού το USB της Λίστας προέρχεται από την αντιγραφή του Παπακωνσταντίνου, με βάση τη δική του παραδοχή για αντίγραφο, το συμπέρασμα που βγαίνει είναι πως η αντιγραφή που έκανε είναι αυτή που περιγράφεται στην πραγματογνωμοσύνη. Εάν δεν είναι, τότε δεν έχει περιγράψει με ακρίβεια όσα έγιναν. Ο πρώην υπουργός είναι ο μόνος που μπορεί να λύσει το μυστήριο πιθανής του εξαπάτησης από κάποιους, περιγράφοντας όμως τα πραγματικά γεγονότα. Λύση θα έδινε και η εμφάνιση του CD που ο κύριος Παπακωνσταντίνου υποστηρίζει πως παρέδωσε στο γραφείο του αορίστως (δεν αναφέρει πρόσωπο) και αυτό χάθηκε. Η πιθανότητα ο άνθρωπος που αντέγραψε το επίμαχο CD σε φλασάκι να χρησιμοποίησε άλλους χρόνους στο

Προσοχή στις λεπτομέρειες Είναι 5 Αυγούστου 2010 και η διαδικασία της τροποποίησης της Λίστας συνεχίζεται από την προηγούμενη μέρα. Ο άνθρωπος που μεταφέρει τα αρχεία από το cd σε usb, αφού πρώτα τα ανοίγει και τα ελέγχει, δείχνει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε ορισμένους λογαριασμούς σε αντίθεση με κάποιους άλλους. Έχουν μείνει από τη χθεσινή μέρα 97 αρχεία, εκ των οποίων τα μισά αφορούν εταιρίες και συγκεκριμένα offshore.

? Σε 8 καρτέλες τα στοιχεία που εμφανίζονται είναι μόνο το όνομα της εταιρίας και του μοναδικού της δικαιούχου (βλ. πάνω). Το παράδοξο είναι ότι δεν λείπουν μόνο τα υπόλοιπα στοιχεία, αλλά και οι θέσεις όπου θα τοποθετούνταν τα στοιχεία. (βλ. παράδειγμα κάτω καρτέλας).

Της Αντιγόνης Μιχοπούλου κομπιούτερ του, πράγμα που δεν είναι αδύνατο, δεν αλλάζει το γεγονός πως η αντιγραφή έγινε με ανορθόδοξο τρόπο που δηλώνει σκοπιμότητα, ούτε αλλάζει το γεγονός ότι οι δύο λίστες, παρότι ίδιες με εξαίρεση τα ονόματα των τριών, φέρουν διαφορετική ονομασία. Άρα, αν δεν την δημιούργησε ο ίδιος ο αντιγραφέας, προέρχονται από διαφορετική πηγή. Σε καμιά περίπτωση βέβαια η διερεύνηση της αλλοίωσης δεν μπορεί να υπερκεράσει το βασικό θέμα που συνοδεύει την υπόθεση «Λίστα Λαγκάρντ». Ότι δηλαδή αυτή δεν αξιοποιήθηκε, εξαφανίστηκε από υπουργούς που κατέληξαν να συμπεριφέρονται ως θίασος ακόμη και μέσα στη Βουλή, υποτιμώντας την κοινή λογική. Για τη Δημοκρατία δεν το κάνουμε καν θέμα. 

Ε

κείνος συνεχίζει να ακολουθεί την τακτική της 4ης Αυγούστου, ανοίγοντάς τα ένα προς ένα, ωστόσο σε ορισμένα ο ενδιάμεσος χρόνος από το άνοιγμά τους μέχρι την αποθήκευσή τους σε usb είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από ό,τι στα υπόλοιπα. Για παράδειγμα, στα περισσότερα αρχεία η μεταφορά τους από το ένα μέσο στο άλλο διαρκεί 2’’ έως 10’’, ωστόσο υπάρχουν σχεδόν 10 αρχεία από τα 97 που η διαδικασία αποθήκευσης διαρκεί από 20’’ έως και 40’’, γεγονός που αποδεικνύει ότι κατά πάσα πιθανότητα τα αρχεία τράβηξαν την προσοχή του άνθρωπου που τροποποιούσε τη Λίστα. O άνθρωπος που τροποποίησε τη Λίστα διατηρεί ανοιχτή για 40 δευτερόλεπτα, σύμφωνα με τον εργαστηριακό έλεγχο, την καρτέλα της Μandrides Maroula Evagora. 34’’ διαρκεί το άνοιγμα και εν συνέχεια η αποθήκευση του αρχείου που αφορά τον λογαριασμό του Zaloumis Kleodemos. 32’’ η καρτέλα του Kraus Wolfgang Gunther. 24’’ το αρχείο που περιλαμβάνει τον λογαριασμό του Vasileios Manios. 24’’ τη νοικοκυρά Satrazemi Aliki.

24’’ το λογαριασμό του Lanaras Christos. 20’’ την καρτέλα της Ventura Nahmias Rita. 20’’ τον λογαριασμό Tsikalas Roilou Stella Eleftheria. Σημαντικό εύρημα αποτελεί ότι σε 8 καρτέλες πελατών της HSBC, από τις 97 που τροποποιήθηκαν στις 5 Αυγούστου 2010, παρατηρείται μια διαφορετική φόρμα πελάτη. Σε όλες τις καρτέλες των πελατών της τράπεζας εκτός από το όνομα του πελάτη περιλαμβάνονται και πολλά λεπτομερή στοιχεία για τις κινήσεις του λογαριασμού του, για τους συνδικαιούχους, για τον κωδικό του προφίλ του πελάτη, για την ημερομηνία ανοίγματος του λογαριασμού, αλλά και για τον τύπο του πελάτη κ.ά. Στις 8 αυτές καρτέλες τα στοιχεία που εμφανίζονται είναι μόνο το όνομα της εταιρίας και του μοναδικού της δικαιούχου. Το παράδοξο είναι ότι δεν λείπουν μόνο τα υπόλοιπα στοιχεία, αλλά και οι θέσεις όπου θα τοποθετούνταν τα στοιχεία. Πρόκειται για τις εταιρίες: Quakerward Limited, Cordelia Properties Ltd, Flow Invest and Finance SA, Thema Investment Co. Ltd, Beetos Holding SA , S w i n fo r d C o m p a ny I n c . , Clearsea Compania Naviera SA, Astrovenus Ltd.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 17

Πάνω στην ουσία της έρευνάς σας τι διαπιστώσατε; Διαπίστωσα ότι αυτό το usb (αναφέρεται στο USB που έχει στην κατοχή του το Hot Doc) είχε κάποια ίχνη από το 2011, οπότε προφανώς είχε δημιουργηθεί o αποθηκευτικός χώρος (το usb), αν εξετάσουμε τον τύπο του αρχείου για τον οποίο μιλάμε. Το usb είχε δεδομένα με ημερομηνία δημιουργίας τους την 15η Απριλίου 2009. Τα ίδια δεδομένα τροποποιήθηκαν για τελευταία φορά στις 4 και 5 Αυγούστου 2010.

Μέσα στο usb πόσα αρχεία βρήκατε;

συνέντευξη

Ο Γιώργος Καραθανάσης, M.Sc., EnCe, LEVA CeT, είναι εμπειρογνώμονας της Forensic Associates και πιστοποιημένος εξεταστής ψηφιακών πιεστηρίων. Ακολούθησε όλες τις διαδικασίες που περιγράφονται στους σύγχρονους κανόνες λειτουργίας των εγκληματικών εργαστηρίων (στα πρωτόκολλα) και στους οποίους έχει εκπαιδευτεί στην Αγγλία και στην Αμερική. Είναι πτυχιούχος του Πολυτεχνείου της Πάτρας, στη σχολή Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.

Βρήκα 2.059 αρχεία τύπου xls. Πρόκειται για αρχεία που δημιουργεί το Micrsoft Excel στην έκδοση του 1997-2003. Αυτά τα αρχεία έχουν δημιουργηθεί στις 15-4-2009.

Αυτό πού το είδατε; Αυτό το είδα στα μεταδεδομένα που κρατάει κάθε αρχείο.

Τί συμπεραίνει ο πραγματο Πώς εμπλακήκατε στην υπόθεση αυτή; Στις 3-1-2013 έλαβα τηλεφώνημα από τον κ. Βαξεβάνη, ο οποίος μου ζήτησε να με διορίσει τεχνικό σύμβουλο να εξετάσω ένα usb stick, μια μνήμη τύπου flash.

Τι στοιχεία περιείχε αυτή η μνήμη; Δεν γνώριζα πριν την δω.

Όταν πήρατε τη Λίστα, τι κάνατε ακριβώς; Δημιούργησα ασφαλές αντίγραφο του usb που μου δόθηκε, ώστε να μην υπάρξει καμία δική μου παρεμβολή πάνω στα δεδομένα.

Εξασφαλίσατε κατά τη διαδικασία της αντιγραφής ότι δικά σας δεδομένα δεν θα μπορούσαν να επιστρέψουν και να γραφούν πάνω στο usb; Εξασφάλισα και ότι δεν θα μπορούσαν δικά μου δεδομένα να εμφανιστούν πάνω στο usb, αλλά και ότι η διαδικασία

18 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

απορρόφησης των δεδομένων έγινε χωρίς κανένα λάθος.

Αυτό πως το βεβαιώνετε; Αυτό το βεβαιώνω με το λογισμικό που χρησιμοποιείται από τις σύγχρονες εγκληματολογικές υπηρεσίες όλου του κόσμου, καθώς και της χώρας μας.

Έχετε εκπαιδευτεί στη χρήση αυτού του λογισμικού; Έχω παρακολουθήσει 8 εκπαιδεύσεις από την εταιρία που φτιάχνει αυτό το λογισμικό, η οποία είναι η νούμερο ένα στον κόσμο αυτή την στιγμή.

Όταν πήρατε τα δεδομένα, ποια διαδικασία ακολουθήσατε; Το φωτογράφισα για τις ανάγκες της εργαστηριακής μου έκθεσης και το επέστρεψα στον κ. Βαξεβάνη. Μετά εγώ δούλεψα πάνω στα πειστήρια στον εργαστηριακό μου χώρο, χωρίς να υπάρχει πρόσβαση στο διαδίκτυο και χωρίς να υπάρχει δυνατότητα μόλυνσης των δεδομένων.

Αυτά δημιουργήθηκαν στο usb που εξετάσατε ή δημιουργήθηκαν αλλού και μεταφερθήκαν στο usb; Οι τιμές αυτές είναι οι τιμές που κρατάνε τα αρχεία. Είναι το ιστορικό των αρχείων.

Άρα είναι οι τιμές που δημιουργήθηκαν τα ίδια τα αρχεία; Ακριβώς.

Βρήκατε την ημερομηνία που έγινε η αντιγραφή στο usb που έχετε στα χέρια σας; Η ημερομηνία δημιουργίας αλλά και τελευταίας τροποποίησης των αρχείων που μου παρέδωσε ο κ. Βαξεβάνης είναι 4 και 5 Αυγούστου 2010.

Τι έγινε στις 4-8-2010; Αντέγραψαν τα αρχεία στο usb από κάπου; Στις 4-8-2010, με βάση την εργαστηριακή μου έρευνα, δεν έχει γίνει μια απλή αντιγραφή, όπως την γνωρίζει ο μέσος χρήστης ηλεκτρονικού υπολογιστή, δηλαδή η διαδικασία copy paste. H διαδικασία copy paste δεν

Δεν έγινε απλή αντιγραφή του; Έγινε άνοιγμα του κάθε αρχείου και σώσιμο στο usb. Kαι κάτι που επίσης το υποδηλώνει αυτό είναι το εργαστηριακό πείραμα που διεξάγαμε. Αντιγράψαμε σε cd τα αρχεία και υπολογίσαμε τους χρόνους. Με βάση το εργαστηριακό πείραμα, τα 1.962 αρχεία που αντιγράφηκαν και έχουν ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης τις 4 Αυγούστου 2010 χρειάζονται γύρω στα 11 λεπτά σε ένα μέσο σύστημα για να γίνει απλή αντιγραφή. Όμως στο usb οι

γνώμονας ημερομηνίες δείχνουν ότι αυτή η διαδικασία διήρκησε 7 ώρες και 20 λεπτά.

Πόσο χρόνο παραπάνω από το φυσιολογικό; Σαράντα φορές περισσότερο χρόνο.

Άρα κάποιος τα άνοιγε, τα κοίταζε και τα έσωζε αλλού;

τους χρόνους, η απόκλιση εντοπίζεται και στο ότι η ημερομηνία δημιουργίας τους είναι η ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης.

Αν αντιγράφονταν απευθείας από cd με τη διαδικασία του copy paste, οι ημερομηνίες θα ήταν ίδιες; Όχι βέβαια. Αντιγράφοντας απευθείας από ένα cd με τη διαδικασία copy paste δεν θα άλλαζε η ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης που είχαν όσο βρίσκονταν στο cd.

Bρήκατε άλλα στοιχεία που να έχουν να κάνουν με την επεξεργασία των αρχείων; Έχουν εκτυπωθεί; Βρήκα ότι όλα τα αρχεία έχουν εκτυπωθεί. Τα 515 έχουν εκτυπωθεί σε έναν εκτυπωτή επαγγελματικών προδιαγραφών RICOH Aficio 3224C έγχρωμο, ένα μεγάλο εκτυπωτικό μηχάνημα, και από τα υπόλοιπα έχουν δημιουργηθεί αρχεία PDF με τη χρήση ενός λογισμικού PDF creator, το οποίο είναι ένα λογισμικό που μπορεί να λειτουργεί σαν εικονικός εκτυπωτής και να δημιουργεί αρχεία PDF από τα αντίστοιχα που στέλνουμε για εκτύπωση. Η ώρα εκτύπωσης είναι παντού η ίδια.

Αυτό τι δείχνει; Αυτό μπορεί να εξηγηθεί. Πιθανολο­ γού­με ότι έγινε με τη χρήση κάποιου προγράμματος software print manager, δηλαδή ένα πρόγραμμα που διαχειρίζεται τις εκτυπώσεις κεντρικά, όπου

Πολύ πιθανό. Θα μπορούσε.

Τα υπόλοιπα πότε αντιγράφηκαν; Τα υπόλοιπα 97 αρχεία αντιγράφηκαν την επόμενη μέρα, στις 5-8-2010, και η αντιγραφή διήρκησε γύρω στα 20 λεπτά. Η διαδικασία για αυτά τα αρχεία, με βάση το μέγεθός τους, σε ένα μέσο σύστημα διαρκεί περίπου 1 λεπτό και κάτι. Και εκεί έχουν μεγάλη απόκλιση, σχεδόν 20 φορές πιο πολύ. Πέρα από

να τα διαχειριστεί ο print manager και να τα εκτυπώσει. Αρά δεν αποκλείεται η ημερομηνία εκτύπωσης, που είναι σε όλα τα αρχεία η ίδια, να είναι η ημερομηνία που ο print manager τα δέχτηκε και μετά τα τύπωσε με τον χρόνο του χωρίς να τροποποιεί τις ημερομηνίες.

Βρήκατε στοιχεία διαγεγραμμένα που να συνδέονται με πολιτικά πρόσωπα, αρχεία δηλαδή που πιθανόν κάποιος τα είχε σβήσει; Τα τρία αρχεία που, με βάση την αναζήτησή μου στον Τύπο, θεωρούνται ότι σβήστηκαν και είναι αυτά που αναφέρονται στην κυρία Παπακωνσταντίνου, στον κ. Ρωσσώνη και στον κ. Συκιαρίδη, δεν βρέθηκαν. Κανένα ίχνος δεν βρέθηκε με βάση τα στοιχεία που έχω στη διάθεση μου. Εγώ, αν ήμουν στη θέση κάποιου που θα ήθελε να μην εμφανιστούν ποτέ, θα μπορούσα από το cd να τα αντιγράψω στο usb απλώς μη επιλέγοντάς τα. Δηλαδή να αντιγράψω από το cd όλα τα άλλα χωρίς να αντιγράψω αυτά τα 3 αρχεία. Με βάση ένα ενημερωτικό που μου παρέδωσε ο κ. Βαξεβάνης με την ονοματοδοσία των τριών αρχείων που λείπουν από το cd και που πρόσφατα παρέδωσε το υπουργείο Οικονομικών, διαπίστωσα ότι υπάρχει μια δυσαναλογία στην ονοματοδοσία των αρχείων που κατέχω από το usb που μου παρέδωσε

Ο χρόνος ανάμεσα στο σώσιμο κάθε αρχείου είναι 10-15 δευτερόλεπτα, που είναι ένας ικανός χρόνος.

Μπορούσε κάποιος σε αυτά τα 10-15 δευτερόλεπτα, αν ήθελε να σβήσει κάτι, να το κάνει;

μπορούμε να στείλουμε για εκτύπωση όλα τα αρχεία μαζί και αυτά τα αρχεία

ο κ. Βαξεβάνης και στην ονοματοδοσία που αναφέρεται σε αυτό το έγγραφο. Συγκεκριμένα, σε αυτό το έγγραφο η ονοματοδοσία των αρχείων της Λίστας

Αντιγράφοντας απευθείας από ένα cd με τη διαδικασία copy paste δεν θα άλλαζε η ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης που είχαν όσο βρίσκονταν στο cd

αυτής είναι bup. δέκα ψηφία.xls, ενώ τα αρχεία που εξέτασα αναφέρουν ένα B κεφαλαίο και τα δέκα ψηφία .xls (δηλαδή λείπει το up και η τελεία), που σημαίνει ότι μπορεί στο αποθηκευτικό μέσο που είναι προς εξέταση στο εργαστήριά μας να έχουν υποστεί μετονομασία τα αρχεία.

Έχετε συντάξει για αυτά που λέτε εκθέσεις; Έχω συντάξει έκθεση εργαστηριακής εξέτασης για δικαστική χρήση.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 19

συνέντευξη

θα τροποποιούσε το περιεχόμενο των αρχείων. Επειδή υπάρχει ημερομηνία τροποποίησης των αρχείων και στο ιστορικό των αρχείων αλλά και σε αυτό που κρατάει το usb, το λειτουργικό σύστημα του ηλεκτρονικού υπολογιστή, υποδηλώνεται ότι εκείνες τις δυο ημέρες, δηλαδή 4 και 5 Αυγούστου, είτε έγινε τροποποίηση είτε όχι (δεν μπορούμε να το αποδείξουμε αυτό). Πάντως δεν έγινε απλή μεταφορά τους.

Λίστα Λαγκάρντ

Από χέρι σε χέρι, κατά δήλωσή τους Του Βαγγέλη Τριάντη

1

Ο επί σειρά ετών πρέσβης

στο Παρίσι και πρώην πρέσβης στη Μόσχα Ηλίας Κλης εμφανίζεται ως ο άνθρωπος που παρέλαβε πρώτος τη Λίστα Λαγκάρντ. Το όνομά του ενεπλάκη έπειτα από την κατάθεση του στελέχους του ΣΔΟΕ Θεόδωρου Φλωράτου ενώπιον των δύο οικονομικών εισαγγελέων Γρηγόρη Πεπόνη και Σπύρου Μουζακίτη. Στην πρόταση των τριών κομμάτων της συγκυβέρνησης για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής για τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου αναφέρεται ότι κάτι τέτοιο έγινε εκ παραδρομής. Ωστόσο τα ερωτήματα παραμένουν.

«Από το σοβαρό στο γελοίο η απόσταση είναι μικρή. Από το γελοίο όμως στο σοβαρό η απόσταση είναι τεράστια», έλεγε ο θεατρικός συγγραφέας Ουίλιαμ Σέξπιρ. Στην υπόθεση της Λίστας Λαγκάρντ η απόσταση ανάμεσα στο γελοίο και το σοβαρό μοιάζει να 'ναι ατελείωτη. Η διαδρομή της Λίστας θυμίζει κάτι από ταινία του Χίτσκοκ. Επί δυόμισι χρόνια αλλάζει διαρκώς χέρια και περιφέρεται από συρτάρι σε συρτάρι υπουργών, δίχως όμως ποτέ να δει το φως της δημοσιότητας. Μέχρι τη στιγμή που το Hot Doc θα τη φέρει στην επιφάνεια. Δύο πρέσβεις, δύο υπουργοί Οικονομικών, εκ των οποίων ο ένας νυν αρχηγός κόμματος, δύο επικεφαλής του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), το πρωθυπουργικό γραφείο, τρεις κρατικοί υπάλληλοι και δύο εισαγγελείς θα παραλάβουν διαδοχικά την περίφημη Λίστα Λαγκάρντ. Αυτή είναι η πορεία, όπως αποτυπώνεται από τις δηλώσεις που κατά καιρούς έκαναν οι εμπλεκόμενοι, όπως επίσης και από τις καταθέσεις τους στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Σε αυτό το τεύχος του Hot Doc αποκαλύπτεται ότι η αλήθεια είναι διαφορετική. 20 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

9 Δύο μήνες μετά

και συγκεκριμένα στις 25 Ιανουαρίου 2011, ο κ. Παπακωνσταντίνου πραγματοποίησε σύσκεψη στο γραφείο του, στην οποία συμμετείχαν οι κ.κ. Καπελέρης, ο νομικός σύμβουλος του πρώην υπουργού Αναστάσιος Μπάνος και ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών Ηλίας Πλασκοβίτης. Αντικείμενο της συζήτησης, η περίφημη Λίστα Λαγκάρντ και το πώς θα μπορούσε η ελληνική κυβέρνηση να την αξιοποιήσει. Στο τραπέζι πέφτει η πρόταση για τη σύσταση ειδικής επιτροπής.

10 Η πρόταση όμως δεν υλοποιείται ποτέ,

ενώ ο κ. Καπελέρης ούτε αυτή τη φορά θα λάβει εντολή να προχωρήσει σε εξονυχιστικό έλεγχο όσων συμπεριλαμβάνονται στη Λίστα. Το USB παρέμεινε στο συρτάρι του υπουργού για ακόμη μερικούς μήνες, μέχρι και τη στιγμή που ο κ. Παπακωνσταντίνου μετακινείται από το υπουργείο Οικονομικών στο υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

3

2

4

5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010

Ο πρέσβης της Ελλάδας

στο Παρίσι Κωνσταντίνος Χαλαστάνης είναι ο άνθρωπος που εμφανίζεται να απέστειλε τη Λίστα Λαγκάρντ στην Ελλάδα, όπως υποστηρίζουν τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης στην κοινή τους πρόταση για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής.

ToΝ Μάιο του 2010

Το καλοκαίρι του 2010

ο τότε διοικητής της ΕΥΠ, Κώστας Μπίκας, φέρεται να ενημερώθηκε από τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες για την ύπαρξη της Λίστας Λαγκάρντ.

ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, Ηλίας Πλασκοβίτης, φέρεται να προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με τον γάλλο ομόλογό του για το ζήτημα αυτό. Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις ελλήνων πολιτικών, τον Σεπτέμβριο του 2010 η γαλλική κυβέρνηση ενημέρωσε για την αποστολή της Λίστας μέσω της διπλωματικής οδού. Ο έλληνας πρέσβης στο Παρίσι παρέλαβε τον φάκελο και τον έστειλε στον κ. Παπακωνσταντίνου, όπως έχει υποστηρίξει ο ίδιος.

8

7

6

Ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν ενημέρωσε

ποτέ τις αρμόδιες υπηρεσίες, ούτε και έδωσε σχετική εντολή για την αξιοποίησή της, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες κατόρθωσαν να αποκομίσουν έσοδα εκατομμυρίων ευρώ.

ΤοΝ Νοέμβριο του 2010

ο κ. Παπακωνσταντίνου συναντήθηκε με τον τότε επικεφαλής του ΣΔΟΕ, Γιάννη Καπελέρη, δίχως όμως να τον ενημερώσει ποτέ για την ύπαρξη της Λίστας Λαγκάρντ. Αντ’ αυτού, έδωσε στον κ. Καπελέρη, σύμφωνα με δήλωση του τότε επικεφαλής του ΣΔΟΕ, 10 ονόματα με μεγάλες καταθέσεις από αυτά που συμπεριλαμβάνονται στη Λίστα, με σκοπό να προχωρήσει σε διερευνήση.

11 Όταν πριν από 17 χρόνια

ο τότε αντιεισαγγελέας Ιωάννης Διώτης περνούσε την πόρτα των γαλλικών φυλακών προκειμένου να εξετάσει τον διαβόητο τρομοκράτη Ίλιτς Ραμίρεζ Σάντσες, ή αλλιώς «Κάρλος το Τσακάλι», με τίποτα δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι μερικά χρόνια αργότερα θα πρωταγωνιστούσε σε μία από τις πιο δύσοσμες υποθέσεις της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Ο τότε υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, είναι ο άνθρωπος που παρέλαβε, σύμφωνα με τον ίδιο, το CD με τα ονόματα των ελλήνων καταθετών, τον Οκτώβριο του 2010.

Αμέσως μετά την παραλαβή

αντέγραψε το περιεχόμενο του CD σε μορφή USB (στικάκι), όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, ενώ η παραλαβή δεν πρωτοκολλήθηκε ποτέ στο υπουργείο Οικονομικών. Έκτοτε, η Λίστα παρέμεινε καλά κρυμμένη στο συρτάρι του. Για μήνες η ύπαρξή της κρατήθηκε σαν επτασφράγιστο μυστικό.

12 Ο πρώην εισαγγελέας

διαδέχθηκε τον Ιωάννη Καπελέρη στο τιμόνι του ΣΔΟΕ τον Μάιο του 2011. Το όνομά του έχει συνδεθεί με μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στον χώρο της εγχώριας τρομοκρατίας τις τελευταίες δεκαετίες: Αυτό της εξάρθρωσης της 17 Νοέμβρη. Άνθρωπος επίμονος και μεθοδικός, κρίθηκε ως ο πλέον κατάλληλος για να χτυπήσει το λαθρεμπόριο, τη φοροδιαφυγή και τα πάσης φύσεως οικονομικά εγκλήματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία του ΣΔΟΕ. HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 21

Λίστα Λαγκάρντ

14 Ο νυν αρχηγός του ΠΑΣΟΚ είναι ο επόμενος αποδέκτης της Λίστας Λαγκάρντ και ο άνθρωπος που κράτησε τη Λίστα στο συρτάρι του περισσότερο από κάθε άλλον εμπλεκόμενο. Τον Αύγουστο του 2011, όπως υποστήριξε ο ίδιος στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, σε συνάντησή του με τον κ. Διώτη ενημερώθηκε για την ύπαρξη της Λίστας Λαγκάρντ, καθώς επίσης και για τα συμπεράσματα στα οποία είχε καταλήξει ο κ. Διώτης από τη μελέτη του περιεχομένου της. Παράλληλα, θα λάβει από τον κ. Διώτη και το USB με τα ονόματα των ελλήνων καταθετών στην ελβετική HSBC.

20 Οι τρεις τους μετέβησαν στο Παρίσι

και στις 20 Δεκεμβρίου 2012 και παρέλαβαν εκ νέου το CD με τα ονόματα των ελλήνων καταθετών.

21

13

Ο κ. Διώτης παρέλαβε

από τον κ. Παπακωνσταντίνου την κρυμμένη Λίστα τον Ιούνιο του 2011, σύμφωνα με τα όσα έχει υποστηρίξει ο ίδιος στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Δίχως όμως να λάβει εντολή για τη διερεύνησή της. Ο ίδιος μελέτησε τα στοιχεία και εκτίμησε τα νομικά δεδομένα για τη φύση και το περιεχόμενό τους. Η Λίστα παρέμεινε στα χέρια του για περίπου δύο μήνες. Μέχρι και τη στιγμή που την παρέδωσε, τον Αύγουστο του 2011, στον μετέπειτα υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο.

22 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Ο νυν επικεφαλής του ΣΔΟΕ,

Στυλιανός Στασινόπουλος, είναι ο επόμενος αποδέκτης της Λίστας Λαγκάρντ. Παιδικός φίλος και άνθρωπος της απόλυτης εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, διαδέχθηκε στο τιμόνι του ΣΔΟΕ τον κ. Ιωάννη Διώτη. Άνθρωπος χαμηλών τόνων, εργατικός και συνεργάσιμος, αποτέλεσε την προσωπική επιλογή του κ. Σαμαρά στο νευραλγικό πόστο του ΣΔΟΕ.

22 21 Δεκεμβρίου 2012

στα γραφεία του ΣΔΟΕ παρέλαβε από την κ. Πιτένη το CD που μία μέρα πριν είχε παραληφθεί από τις γαλλικές Αρχές. Παρών στην παράδοση ήταν και ο εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος Γρηγόρης Πεπόνης. Η Λίστα παρέμεινε στο γραφείο του κ. Στασινόπουλου για λίγες ώρες ακόμη και λίγο μετά την παρέδωσε και στους δύο εισαγγελείς Γρηγόρη Πεπόνη και Σπύρο Μουζακίτη.

15

16

Αντί για εντολή διερεύνησης,

Οι μήνες περνούν

όμως, ο κ. Βενιζέλος σιωπά. Ως άλλος Πόντιος Πιλάτος ένιψε προκλητικά τας χείρας του, μεταθέτοντας τις ευθύνες στον κ. Διώτη που δεν ζήτησε οδηγίες. Ένα υπουργός Οικονομικών, δηλαδή, πρωτοκλασάτο στέλεχος της τότε κυβέρνησης και εν εξελίξει αρχηγός κόμματος, περίμενε από τον υφιστάμενό του να του δώσει το έναυσμα για να δώσει εντολή. Η έλλειψη βούλησης είναι εμφανής, όπως ακριβώς και στην περίπτωση του προκατόχου του στο υπουργείο Οικονομικών.

19 12 Οκτωβρίου 2012

ο κ. Στουρνάρας, με επιστολή του προς τον γάλλο ομόλογό του Πιερ Μοσκοβισί, ζήτησε εκ νέου την αποστολή του CD με τα ονόματα της Λίστας Λαγκάρντ. Οι γαλλικές Αρχές ανταποκρίθηκαν θετικά. Το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών όρισε τριμελή υπηρεσιακή επιτροπή, η οποία κλήθηκε να παραλάβει εκ νέου τη Λίστα. Η επιτροπή αποτελείται από το στέλεχος του ΣΔΟΕ Θεόδωρο Φλωράτο, την αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεύθυνσης Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Οικονομικών Σμαράγδα Πιτένη, και τον προϊστάμενο της γραμματείας του γραφείου του εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος Εμμανουήλ Σκαρμέα.

23 Οι δύο εισαγγελείς

του οικονομικού εγκλήματος, Γρηγόρης Πεπόνης και Σπύρος Μουζακίτης, είναι οι δύο επόμενοι αποδέκτες της Λίστας Λαγκάρντ και μοιραία αυτοί που θα κληθούν να λύσουν τον γόρδιο δεσμό της υπόθεσης. Ο κ. Στασινόπουλος τους παρέδωσε στις 21 Δεκεμβρίου 2012 ένα ακριβές αντίγραφο του CD, το οποίο παραλήφθηκε εκ νέου από τις γαλλικές Αρχές. Παρόντες ήταν επίσης τα στελέχη του ΣΔΟΕ Νικόλαος Παναγιωτόπουλος και Παναγιώτης Μαντούβαλος. Οι δύο εισαγγελείς θα διαπιστώσουν ότι στο νέο CD περιέχονται τρία επιπλέον ονόματα σε σχέση με το USB που είχε παραδώσει ο κ. Παπακωνσταντίνου. Πρόκειται για τρία συγγενικά πρόσωπα του πρώην υπουργού.

και η Λίστα Λαγκάρντ παρέμεινε καλά θαμμένη στο συρτάρι του κ. Βενιζέλου. Στις 21 Μαρτίου 2012 ο κ. Βενιζέλος παρέδωσε τη σκυτάλη του υπουργείου Οικονομικών στον μέχρι πρότινος αναπληρωτή υπουργό κ. Φίλιππο Σαχινίδη. Δεν παρέδωσε όμως ποτέ τη Λίστα Λαγκάρντ, ούτε και ενημέρωσε τον διάδοχό του. Και σαν να μην έφτανε αυτό, πήρε μαζί του και το περίφημο USB, ως προσωπικό του έγγραφο.

18

17

Τα φώτα της δημοσιότητας

Λίγους μήνες μετά

και συγκεκριμένα στη 1 Οκτωβρίου 2012 μία δήλωση του νυν υπουργού Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα στους Financial Times θα βάλει φωτιά στο πολιτικό σκηνικό. Συγκεκριμένα, ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι «την περασμένη εβδομάδα έμαθα για πρώτη φορά από τις εφημερίδες για την ύπαρξη (του cd με τα ονόματα των Ελλήνων καταθετών), αλλά αν το ΣΔΟΕ δεν μπορέσει να το βρει, τότε θα ζητήσουμε ένα άλλο αντίγραφο από τους ευρωπαίους εταίρους μας».

όπως επίσης και τα ερωτήματα για πιθανές ευθύνες έπεσαν στους δύο πρώην υπουργούς Οικονομικών, κ.κ. Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλο. Ο τελευταίος, σε μια κίνηση αποποίησης ευθυνών, παρέδωσε τη Λίστα στο πρωθυπουργικό γραφείο του Αντώνη Σαμαρά μια μέρα μετά, στις 2 Οκτωβρίου 2012. Όταν επί μήνες ολόκληρους την είχε κρύψει στο συρτάρι του.

24 28 Δεκεμβρίου 2012

διαβίβασαν το περιεχόμενο της δικογραφίας στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου, όπου εκκρεμεί και η δικογραφία των κ.κ. Πεπόνη και Μουζακίτη προς αναζήτηση ενδεχομένων ποινικών ευθυνών πολιτικών προσώπων για την υπόθεση της Λίστας Λαγκάρντ. Μία εξέλιξη η οποία παραπέμπει ευθέως προς την κατεύθυνση των πρώην υπουργών Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου και Ευάγγελου Βενιζέλου.

25 Ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Νίκος Παντελής διαβίβασε τα έγγραφα

των οικονομικών εισαγγελέων στη Βουλή. Τον λόγο πλέον έχει η Βουλή, η οποία θα κληθεί να αποφασίσει και για τις ευθύνες ή όχι πολιτικών προσώπων. Στο μεταξύ η πρόταση των τριών κομμάτων της συγκυβέρνησης περιλαμβάνει τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής μόνο για τον κ. Παπακωνσταντίνου, δίχως να περιλαμβάνει τον κ. Βενιζέλο. Αντίθετα η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνει τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής και για τον κ. Βενιζέλο, γιατί τα αδικήματα της αλλοίωσης και της υπεξαγωγής επισείουν ποινικές ευθύνες.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 23

Παρασκήνιο

Η αλήθεια για την πρώτη Λίστα και ο μυστηριώδης πρέσβης Ποιος; Πότε; Τι; Η απάντηση στις τρεις αυτές ερωτήσεις είναι συνήθως η εξιχνίαση του εγκλήματος. Ως σήμερα οι απαντήσεις αυτές δεν έχουν δοθεί από τους ανθρώπους που χειρίστηκαν τη Λίστα. Η Λίστα Λαγκάρντ είναι μια Λίστα αμνησίας και αοριστολογίας για όσους πρέπει να δώσουν σαφείς απαντήσεις για όσα έπραξαν. Του Κώστα Βαξεβάνη

Ο

Γιώργος Παπακωνσταντίνου δεν απαντά με ακρίβεια πότε πήρε στα χέρια του τη Λίστα. Το τοποθετεί στα μέσα Οκτωβρίου. Ανάλογες απαντήσεις δίνουν όσοι σχετίστηκαν με την παραλαβή του ντοκουμέντου. Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομίας, Ηλίας Πλασκοβίτης, επίσης τοποθετεί την παραλαβή «στο φθινόπωρο». Το ίδιο και ο πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι, Κωνσταντίνος Χαλαστάνης. Σε όλες τις επίσημες απαντήσεις για το θέμα απαντούν με «σχετικότητα» χρόνου. Αμνησία διέπει και άλλα γεγονότα. Ο Παπακωνσταντίνου δεν θυμάται πού παρέδωσε το πρωτότυπο CD με τη Λίστα. Απαντά «στο γραφείο μου», χωρίς να αναφέρει πού. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ξέχασε επίσης να παραδώσει τη Λίστα στον επόμενο υπουργό. Στη συνέχεια δεν απαντά τι έκανε με τη Λίστα 7 μήνες, όταν δεν είχε καμία αρμοδιότητα γι' αυτήν. Την εμφάνισε μόλις αποκαλύφθηκε η απουσία της από το υπουργικό γραφείο. Και οι δυο τους ξέχασαν να διατάξουν έρευνα ή να την παραδώσουν στους ελεγκτικούς μηχανισμούς και

24 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

τον εισαγγελέα. Αντιθέτως παρήγαγαν αόριστα νομικίστικα επιχειρήματα για μη αξιοποίηση της Λίστας. Στο υπουργείο ξέχασαν να πρωτοκολλήσουν τη Λίστα, αφήνοντας έτσι να πλανάται η εντύπωση ενός «ανεπίσημου εγγράφου» που δεν μπορεί να διερευνηθεί.

Υπήρξαν έγγραφα παράδοσης Στις 20 Δεκεμβρίου 2012, μια αποστολή αποτελούμενη από τον Θεόδωρο Φλ ω ρ άτ ο, σ τ έ λ ε χ ο ς τ ο υ Σ ΔΟ Ε , Εμμανουήλ Σκαρμέα, προϊστάμενο της γραμματείας του εισαγγελέα Γρ. Πεπόνη, και Σμαράγδα Πιτένη, στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, πήγε αυθημερόν στο Παρίσι και παρέλαβε το νέο αντίγραφο της Λίστας Λαγκάρντ. Η επίσκεψη στη Γαλλία δεν εξασφάλισε μόνο τη Λίστα, αλλά και σοβαρές πληροφορίες για την προηγούμενη παραλαβή. Όπως αναφέρει στην κατάθεσή του στον Γρηγόρη Πεπόνη ο Θεόδωρος Φλωράτος, στις 24 Δεκεμβρίου, «στο αρμόδιο γραφείο του γαλλικού υπουργείου Οικονομικών διατηρείται φάκελος και για την προηγούμενη παράδοση του ψηφιακού δίσκου που είχε παραδοθεί στον έλληνα πρέσβη κ. Κλη». Για πρώτη

φορά αποκαλύπτεται πως η παράδοση της Λίστας την πρώτη φορά έγινε επίσημα και τηρήθηκαν τα έγγραφα και σχετικός φάκελος. Αυτή η διαδικασία όμως εμφανίστηκε από την ελληνική πλευρά ως ανεπίσημη και σχεδόν ανορθόδοξη, που δικαιολογούσε τη μη συνέχιση της έρευνας. Σημαντικό είναι όμως το στοιχείο που αφορά τον πρέσβη Κλη. Ο Ηλίας Κλης υπήρξε πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι πολύ πριν παραδοθεί η Λίστα, και την περίοδο εκείνη δεν υπηρετούσε. Στην πρόταση παραπομπής του Παπακωνσταντίνου από τα κυβερνητικά κόμματα, περιέργως, αν και δεν αφορά αυτό την ουσία της πρότασης παραπομπής, ο συντάκτης διευκρινίζει πως η αναφορά στον πρέσβη Κλη έγινε από το στέλεχος του ΣΔΟΕ εκ παραδρομής. Ο Ηλίας Κλης, με τον οποίο επικοινωνήσαμε, επιμένει πως η αναφορά του ονόματός του έγινε από λάθος. Το ίδιο υποστηρίζει και ο νυν πρέσβης στο Παρίσι, Κ. Χαλαστάνης, ο οποίος φαίνεται να παρέλαβε τη Λίστα την πρώτη φορά. Υποβαθμίζει μάλιστα την παραλαβή σε ένα απλό περιστατικό παραλαβής αλληλογραφίας: «Δεν ξέραμε τι είναι αυτό το γράμμα, τι

περιείχε. Απλώς μας το έδωσαν και το διαβιβάσαμε με τον διπλωματικό σάκκο. Δεν υπήρχαν συνοδευτικά έγγραφα και πρωτόκολλα. Για μας ήταν απλώς μια αλληλογραφία με αποδέκτη το υπουργείο στην Ελλάδα». Η κατάθεση Φλωράτου αλλά και η ίδια η διπλωματική πρακτική διαψεύδουν τον έλληνα πρέσβη. Υπήρξε όμως σχέση του συνταξιοδοτημένου πρέσβη Κλη, και συμβούλου του ΣΕΒ εκείνη την περίοδο, με τη Λίστα; Το όνομα του Κλη αναφέρει σε ανύποπτο χρόνο και το πλέον αρμόδιο πρόσωπο, το οποίο γνωρίζει λεπτομέρειες για την πρώτη παράδοση. Είναι ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, Ηλίας Πλασκοβίτης, ο οποίος στην κατάθεσή του στον Πεπόνη, στις 10 Οκτωβρίου, λέει: «Περί του Φθινοπώρου του 2010, αν ενθυμούμαι καλώς, με ενημέρωσε ο υπουργός κ. Παπακωνσταντίνου ότι η υπουργός της Γαλλίας, κ. Λαγκάρντ, προτίθεται να μας παραδώσει ηλεκτρονικό αρχείο ελλήνων καταθετών σε ελβετική τράπεζα. Με παρακάλεσε να επικοινωνήσω με το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να οργανωθεί η έλευση του αρχείου στην Αθήνα. Έγινε τηλεφωνική επικοινωνία με στέλεχος του

Η παραλαβή του αρχείου της Λίστας έγινε με παραστατικά, τα οποία όμως ουδέποτε παρουσιάστηκαν. Τα παραστατικά αυτά μπορεί βέβαια να τα ζητήσει η Εισαγγελία ή η Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής γαλλικού υπουργείου Οικονομικών και συμφωνήσαμε να παραδοθεί το αρχείο σε διπλωματικό υπάλληλο της ελληνικής πρεσβείας στο Παρίσι. Κατόπιν συννενόησης με τον εκεί πρέσβη κ. Κλη, το αρχείο παρεδόθη στην ελληνική πρεσβεία και μεταφέρθηκε στο γραφείο του κ. Παπακωνσταντίνου με διπλωματικό σάκκο, νομίζω συνοδευόμενο». Ο πρέσβης Κλης δεν είναι την εποχή εκείνη ο πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο

Ο πρώην Πρέσβης στο Παρίσι, Ηλίας Κλης

να το ξέρει κάποιο στέλεχος του υπουρχείου Οικονομικών που ακούει για «τον πρέσβη Κλη στο Παρίσι» και τον ταυτίζει με τον εκεί έλληνα πρέσβη. Το θέμα είναι πως η παραλαβή του αρχείου της Λίστας έγινε με παραστατικά, τα οποία όμως ουδέποτε παρουσιάστηκαν. Τα παραστατικά αυτά μπορεί βέβαια να τα ζητήσει η Εισαγγελία ή η Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής. Σημαντικό επίσης είναι να διερευνηθεί αν υπήρξε εξωθεσμική εμπλοκή ενός συνταξιούχου πρέσβη και συμβούλου του ΣΕΒ σε μια κρατική υπόθεση υψίστης σημασίας. Πηγές από τη γαλλική πρεσβεία επιμένουν πως, ενώ το CD με τη Λίστα παραδόθηκε επίσημα, αποσφραγίστηκε και στη συνέχεια διαβιβάστηκε ως ανεπίσημη επιστολή μετά από μια τηλεφωνική επικοινωνία που υπήρξε μεταξύ στελεχών της πρεσβείας με άνθρωπο στην Ελλάδα. Η παρατυπία αυτή έγινε για να δημιουργηθεί «νομικό πρόβλημα» στην αξιοποίηση της Λίστας. Είναι ένα ακόμη στοιχείο για δικαστική διερεύνηση.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 25

Παρασκήνιο

Κωνσταντίνος Χαλαστάνης

νέα πρόσωπα της Λίστας Του Βαγγέλη Τριάντη Το δύσκολο για ένα διπλωμάτη δεν είναι το να είναι ειλικρινής, αλλά το να πείθει τους άλλους για την ειλικρίνειά του. Όταν μάλιστα η ειλικρίνεια έχει να κάνει με ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων ετών, που συγκλονίζει το πολιτικό σκηνικό, τότε αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Ο πρέσβης της Ελλάδος στο Παρίσι, Κωνσταντίνος Χαλαστάνης, και ο πρώην πρέσβης, Ηλίας Κλης, είναι τα δύο νέα πρόσωπα που ήρθαν να προστεθούν στον κατάλογο των εμπλεκόμενων προσώπων στην υπόθεση της Λίστας Λαγκάρντ. Ο πρώτος ως ο άνθρωπος που φέρεται να απέστειλε τη Λίστα Λαγκάρντ στην Ελλάδα πριν από δυόμισι χρόνια, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης, και ο δεύτερος εκ παραδρομής. Από ένα λάθος που διέπραξε στην κατάθεσή του το στέλεχος του ΣΔΟΕ Θεόδωρος Φλωράτος, όπως αναφέρεται στην πρόταση των ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΔΗΜΑΡ για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής για τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου.

26 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Ο

πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι δεν είναι ένας τυχαίος διπλωμάτης. Συνάδελφοί του τον χαρακτηρίζουν ως έναν άνθρωπο που είναι πάντοτε διαθέσιμος να ικανοποιήσει τα αιτήματα των πολιτικών του προϊσταμένων με ιδιαίτερη άνεση. Στενός συνεργάτης της Ντόρας Μπακογιάννη, υπήρξε ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου της όταν η κ. Μπακογιάννη κατείχε τη θέση της υπουργού Εξωτερικών. Το 2009, το όνομά του ενεπλάκη σε μία από τις σκοτεινότερες διπλωματικές ιστορίες των τελευταίων ετών. Αυτή της φυγής του νούμερο 2 της υπόθεσης Siemens και πρώην διευθυντή της Siemens Hellas, Χρίστου Καραβέλα, στο εξωτερικό. Ενός στενού συνεργάτη του Μιχάλη Χριστοφοράκου και ανθρώπου-κλειδί στην υπόθεση Siemens. O κ. Χαλαστάνης είχε κατηγορηθεί από συναδέλφους του ότι καθυστέρησε να διαβιβάσει πληροφορίες, οι οποίες θα εξασφάλιζαν τη σύλληψη και τη μη διαφυγή του Καραβέλα στο εξωτερικό. Την περίοδο του σκανδάλου της Siemens και της δικαστικής της διερεύνησης, οι αρχές της Ουρουγουάης εντόπισαν ένα έμβασμα ύψους 3 εκατ. ευρώ από τον Χρίστο Καραβέλα. Το έμβασμα είχε αποσταλεί προκειμένου ο κ. Καράβελας να αποκτήσει πολυτελές σπίτι στο Μοντεβιδέο. Οι Αρχές της Ουρουγουάης ενημερώνουν τον τότε πρέσβη Νικόλαο Δεικτάκη, ρωτώντας αν έπρεπε να απελευθερώσουν το έμβασμα, διότι δεν ήξεραν εάν πρόκειται για προϊόν ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Ο πρέσβης Δεικτάκης αποστέλλει

Ηλίας Κλης τηλεγράφημα προς την υπηρεσία Α8 του υπουργείου Εξωτερικών, στις 22 Μαΐου 2009, το οποίο κοινοποιεί και σε άλλους 21 παραλήπτες. Μεταξύ αυτών, το πρωθυπουργικό γραφείο και το γραφείο της υπουργού Εξωτερικών. Δεν θα το κοινοποιήσει όμως στην Ε3 διεύθυνση Διοικητικών & Δικαστικών Υποθέσεων. Το τηλεγράφημα θα φτάσει στο υπ. Εξωτερικών το Σάββατο 23 Μαϊου 2009. Ο διευθυντής της Α8, Αλέξης Κογεβίνας, παραλαμβάνει το τηλεγράφημα τη Δευτέρα 25 Μαϊου 2009. Αυτό που του προξενεί μεγάλη εντύπωση είναι η αναφορά που γίνεται στο τηλεγράφημα για την εταιρία Siemens. Αμέσως το κοινοποιεί στο γραφείο της κ. Μπακογιάννη και επικοινωνεί επανειλημμένως, ζητώντας οδηγίες για τον χειρισμό του θέματος. Δεν του απαντά όμως κανείς, και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον κ. Χαλαστάνη. Ο τελευταίος δεν εμφανίζεται μέχρι την Τρίτη 26 Μαΐου 2009, και διαβεβαιώνει ότι θα ενημερώσει την υπουργό Εξωτερικών. Έχει χαθεί όμως πολύτιμος χρόνος. Στο μεταξύ ο κ. Καραβέλας καταφέρνει να διαφύγει ανενόχλητος στο εξωτερικό. Ο τότε επικεφαλής της Α8 Διεύθυνσης Λατινικής Αμερικής, Αλέξης Κογεβίνας, κατηγορεί τον κ. Χαλαστάνη για αργοπορία. Η κα. Μπακογιάννη δίνει εντολή να διεξαχθεί ΕΔΕ για την υπόθεση. Κατά ένα περίεργο τρόπο, την ΕΔΕ διεξάγουν ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου, Αριστείδης Αγαθοκλής, και ο γενικός διευθυντής της ΣΤ΄ Κεντρικής Υπηρεσίας  του υπουργείου Εξωτερικών, Μιχάλης Καμπάνης. Οι άνθρωποι δηλαδή που παρέλαβαν το τηλεγράφημα από το Μοντεβιδέο και που ουσιαστικά είναι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση. Τα αποτελέσματα της ΕΔΕ προκαλούν πολλά ερωτηματικά. Από τη μια θέτουν σε εξάμηνη διαθεσιμότητα τον κ. Κογεβίνα και από την άλλη οι κ.κ. Χαλαστάνης και Καμπάνης επιβραβεύονται. Ο πρώτος τοποθετείται στην πρεσβεία στο Παρίσι και ο δεύτερος στη Ρώμη.

Ο

πρώην πρέσβης Ηλίας Κλης είναι ένας άνθρωπος με μακρά διαδρομή στο διπλωματικό σώμα. Γεννημένος στις 23 Νοεμβρίου 1946 στην Αθήνα, αποφοίτησε το 1965 από το Κολέγιο Αθηνών. Έπειτα συνέχισε τις σπουδές του στη Νομική, και το 1973 εισήχθη στο διπλωματικό σώμα. Κατά τη διάρκεια της θητείας του συμμετείχε σε κορυφαία γεγονότα της εθνικής και εξωτερικής μας πολιτικής, με μακρά θητεία στις ελληνοτουρκικές υποθέσεις και αποτελέσματα για τα οποία οι πολιτικοί του προϊστάμενοι έχουν δεχθεί σφοδρή κριτική. Στα γεγονότα των Ιμίων, το 1996, συμμετείχε στην ομάδα διαχείρισης της κρίσης στο πλευρό του τότε υπουργού Εξωτερικών Θεόδωρου Πάγκαλου. Επίσης συνεργάστηκε στενά με τον Γιώργο Παπανδρέου προκειμένου να υπογραφεί η Συμφωνία της Μαδρίτης, στις 8 Ιουλίου 1997, στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Μία συμφωνία που έχει χαρακτηριστεί ως «κατάπτυστη» , καθώς αναγνώριζε για πρώτη φορά «δικαιώματα» και «ζωτικά συμφέροντα» των Τούρκων στο Αιγαίο. Επί σειρά ετών υπήρξε πρέσβης της χώρας μας στο Παρίσι, από όπου και αποχώρησε το 2002. Αμέσως μετά θα αναλάβει το πόστο του πρέσβη της Ελλάδος στη Μόσχα, από όπου και θα αποχωρήσει το 2008 προκειμένου να συνταξιοδοτηθεί. Μια χρονική περίοδο κρίσιμη για τις συμφωνίες

μεταξύ Ελλάδος και Ρωσίας για τα ενεργειακά θέματα και τη σύναψη συμφωνιών για τους αγωγούς φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών. Εκτός όμως από τη διπλωματική του διαδρομή, ο πρώην πρέσβης διαθέτει και πολυσχιδή επαγγελματική δραστηριότητα. Εδώ και χρόνια είναι αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, ενώ είναι και σύμβουλος του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) σε θέματα ενέργειας. Παράλληλα συμμετέχει και στο ΔΣ της εταιρίας Πλαίσιο ως ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος. Καθόλη την προσωπική του διαδρομή, οι σχέσεις με το ΔΟΛ υπήρξαν άριστες, όπως επίσης και οι επαφές του με υψηλόβαθμα στελέχη της εγχώριας πολιτικής αλλά και επιχειρηματικής ελίτ. Φέρεται επίσης να διαθέτει συγγενική σχέση με τη σύζυγο του επιχειρηματία Λάζαρου Εφραίμογλου, ενώ η σύζυγός του Έρση Κλη είναι αδερφή μέλους του ΔΣ του ΔΟΛ. 

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 27

Μαρίνα και Ελένη Παπακωνσταντίνου

Πρόσωπα

Παπακωνσταντίνου

Το σόι του μέσα στη Λίστα Λαγκάρντ Άνθρωποι με σπουδές στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, διασυνδέσεις με μεγιστάνες της επιχειρηματικής ελίτ, ιδιαίτερα στο σκοτεινό και χρυσοφόρο κόσμο της εμπορίας οπλικών συστημάτων, και θεσμικούς ρόλους σε ισχυρά λόμπι και think tanks που πολλές φορές καθοδηγούν, αν όχι χαράζουν, την ασκούμενη πολιτική, φαίνεται πως είναι τα ονόματα που αφαιρέθηκαν από τη Λίστα Λαγκάρντ. Του Νίκου Ανδριόπουλου

Τ

α ονόματα της Ελένης Π απ α κ ω νσ τ αν τ ί νο υ, τ ο υ συζύγου της επιχειρηματία Σίμου Σικιαρίδη και του συζύγου της αδερφής της Μαρίνας, Ανδρέα Ρωσσώνη, εμπλέκονται στη νέα Λίστα Λαγκάρντ που στάλθηκε από τις γαλλικές Αρχές, αλλά με κάποιο μαγικό τρόπο είχαν εξαφανιστεί από την πρώτη που έφτασε στα χέρια του Hot Doc λίγο πριν την δημοσιεύσει, πυροδοτώντας θύελλα αντιδράσεων για ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα της μεταπολίτευσης, το οποίο επιχειρείται να κουκουλωθεί με διαδικασίες εξπρές και απόδοση ευθυνών αποκλειστικά σε «πολιτικά πτώματα». Οι τρεις συν ένας άνθρωποι του κύκλου του Γ. Παπακωνσταντίνου, οι οποίοι εμφανίζονται στον λογαριασμό της HSBC με τα 1,222 εκατ. δολάρια, κλήθηκαν από τους οικονομικούς εισαγγελείς ως ύποπτοι για τέσσερα κακουργήματα –ανάμεσά τους και αυτό του ξεπλύματος μαύρου χρήματος– και για ένα πλημμέλημα. Ποιοι είναι όμως οι πρωταγωνιστές του σκανδάλου; Οι συγγενείς του πρώην τσάρου της ελληνικής οικονομίας, ο οποίος επί ημερών Γ. Παπανδρέου έβαλε τη χώρα στη δίνη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτό που

28 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

θα μπορούσε κάποιος να αποκαλέσει «καθημερινοί άνθρωποι».

Οι αδερφές Παπακωνσταντίνου Η μία από τις ξαδέρφες του πρώην υπουργού, η Ελένη Παπακωνσταντίνου, βρέθηκε στο επίκεντρο του οικονομικοπολιτικού τυφώνα μετά τις αποκαλύψεις για τη νέα Λίστα και τα διαγραμμένα ονόματα, καθώς μετείχε στο συμβούλιο εμπειρογνωμόνων του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου. Η Ελένη Παπακωνσταντίνου, δικηγόρος στο επάγγελμα, κόρη του εκλιπόντος υπουργού της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Μιχάλη Παπακωνσταντίνου, και σύζυγος του έτερου εμφανιζόμενου στη Λίστα, Σίμου Σικιαρίδη, διετέλεσε στο παρελθόν πρόεδρος των αποφοίτων του Χάρβαρντ και συμμετείχε ως ενεργό μέλος σε μια σειρά πολυεθνικών επιχειρήσεων, όπως της Toyota, της Swarovski, της Kraft και της Philip Morris. Θεωρείται εξειδικευμένη στο εταιρικό δίκαιο και τις συγχωνεύσεις εταιριών. Κατά τη διάρκεια της θητείας της στην Toyota ως νομικός σύμβουλος φέρεται να γνωρίστηκε με τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρίας και νυν πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ, Τάκη Αθανασόπουλο, ο οποίος εν συνεχεία την απορρόφησε στο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων, εν

μέσω φημών για «άνωθεν παρέμβαση». Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου, η κ. Παπακωνσταντίνου υπέβαλε την παραίτησή της στη διοίκηση του ταμείου, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει ακόμα γνωστό μέχρι τη συγγραφή του παρόντος αν έγινε δεκτή. Στην επιστολή παραίτησής της έκανε λόγο για «νόμιμη περιουσία εμού και του συζύγου μου». Εκτός των άλλων, η ξαδέρφη του πρώην «τσάρου» φέρεται να έχει έντονες ανησυχίες για την Παιδεία και την εξωτερική πολιτική, γεγονός που την οδήγησε στη γνωριμία με τον εξίσου «ανήσυχο» και ένθερμο υποστηρικτή της δράσης των ΜΚΟ, πρώην πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου. Το όνομα της Ελένης Παπακωνσταντίνου εμφανίζεται και στο Ελληνικό Ίδρυμα Ελληνικής και Εξωτερικής Πολιτικής. Στο αμερικανόφιλο think tank της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, ΕΛΙΑΜΕΠ, η κ. Παπακωνσταντίνου τοποθετήθηκε ως νομικός σύμβουλος επί πρωθυπουργίας Παπαδήμου, ενώ στο τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών βρισκόταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Δεν είναι λίγοι αυτοί που μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τη δράση του συζύγου της αδερφής της, Ανδρέα Ρωσσώνη, αναφορικά με τα εξοπλιστικά προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού, συνδέουν πολλά άρθρα

Ελένη και Γιώργος Παπακωνσταντίνου

πρωτοκλασάτων μελών του ΕΛΙΑΜΕΠ με επικοινωνιακό πόλεμο για τα «ασημικά» των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Τέλος, η πολυσχιδής κα. Παπα­κωνστα­ ντίνου εντοπίζεται και ως μέλος της S&Β Βιομηχανικά Ορυκτά του πρώην προέδρου του ΣΕΒ, Οδυσσέα Κυρια­κόπουλου, με τα γνωστά περιβαλλοντικά προβλήματα στη Μήλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2004 αντικατέστησε τη Μιράντα Ξαφά ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εν λόγω εταιρίας. Η αδερφή της, Μαρίνα Παπα­κωνστα­ ντίνου, είναι επίσης δικηγόρος στο επάγγελμα. Μαζί με την Ελένη Παπα­κωνσταντίνου διατηρούσαν το δικηγορικό γραφείο που κληρονόμησαν από τον πατέρα τους.

Ανδρέας Ρωσσώνης

Οι συγγενείς του πρώην τσάρου της ελληνικής οικονομίας, δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτό που θα μπορούσε κάποιος να αποκαλέσει «καθημερινοί άνθρωποι»

Ανδρέας Ρωσσώνης Πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα, ο Ανδρέας Ρωσσώνης παντρεύτηκε την κόρη του Μιχάλη Παπα­κωνσταντίνου, Μαρίνα. Το όνομά του έχει συνδεθεί με τον λογαριασμό της μίας ημέρας που φέρεται να άνοιξε ο ίδιος το 2005 στην ελβετική HSBC για λίγες μόνο ώρες, προκαλώντας πονοκέφαλο στις εισαγγελικές αρχές για τη σκοπιμότητά του. Πρόκειται για έναν πολύ καλά δικτυωμένο επιχειρηματία, δημοφιλή στους διαδρόμους του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και συγκεκριμένα του Γενικού

Επιτελείου Ναυτικού, για την «εξειδίκευσή» του στα οπλικά συστήματα. Όπως παραδέχονται ανώτατοι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού σε πλειάδα δημοσιευμάτων στον Τύπο, ο κ. Ρωσσώνης είναι ένας από τους «μεγάλους παίχτες» στα εξοπλιστικά του ΓΕΝ, καθώς τα περισσότερα από τα πλοία του ΠΝ είναι πλέον εξοπλισμένα με πολυβόλα ιταλικής προέλευσης και συγκεκριμένων εταιριών, αντιπρόσωπος

των οποίων στην Ελλάδα εμφανιζόταν ο ίδιος. Από τη δεκαετία του 1980 και τα επόμενα έτη, ο σύζυγος της Μαρίνας Παπακωνσταντίνου με τον συνεταίρο του, Αλβέρτο Μοδιάνο, κατάφεραν να κερδίσουν δεκάδες διαγωνισμούς για προμήθειες οπλικών συστημάτων για ελληνικά πολεμικά σκάφη, με τη μερίδα του λέοντος να αφορά στα πυροβόλα OTO Melara, τα οποία συναντάμε στα περισσότερα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού. Το βάθος χρόνου που εντοπίζονται οι προμήθειες των ιταλικών εξοπλιστικών συστημάτων καταδεικνύει τα γερά θεμέλια που είχε βάλει ο Αν. Ρωσσώνης στο υπουργείο της λεωφόρου Μεσογείων, ανεξαρτήτως πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Μέλος της εταιρίας που είχαν συστήσει οι δύο επιχειρηματίες από το 2001, «Μοδιάνο – Ρωσσώνης Ανώνυμη Εταιρία Τεχνικές και Εμπορικές Αντιπροσωπείες», εμφανίζεται, σύμφωνα με το ΦΕΚ 4515/18-6-08, και η σύζυγος του δεύτερου και ξαδέρφη του πρώην υπουργού, Μαρίνα Παπακωνσταντίνου. Το όνομα Rossonis, όπως αναγράφεται και στη Λίστα Λαγκάρντ, συναντάται ωστόσο και σε εξοπλισμούς της Πολεμικής Αεροπορίας. Επί υπουργίας Άκη Τσοχατζόπουλου, το ΚΥΣΕΑ το 2002 προκήρυξε διαγωνισμό για την προμήθεια 12 μεταγωγικών   HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 29

Πρόσωπα

έγερνε και ενώ η χώρα είχε ήδη εισέλθει στον κυκεώνα του μνημονίου.

Σίμος Σικιαρίδης

Το Σικιαρίδειο Ίδρυμα φέρεται να έχει λάβει από το 2000 έως και το 2011 κάτι περισσότερο από 11,5 εκατομμύρια ευρώ κρατική επιχορήγηση, ποσό που χαρακτηρίστηκε «πολυτελέστατη ευχέρεια» αεροσκαφών. Το 2010, όταν στο τιμόνι του υπουργείου Εθνικής Άμυνας βρισκόταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος, η ιτ α λ ι κ ή α ερ ο ναυπ ηγ ι κ ή ετ α ι ρ ί α Allenia αναδείχθηκε ανάδοχος του έργου. Αντιπρόσωπος της εν λόγω εταιρίας ήταν τότε ο Θ. Ασημακόπουλος, επικοινωνιολόγος του Φ. Κουβέλη και μετέπειτα σύμβουλος του Γ. Παπανδρέου, το όνομα του οποίου είχε εμπλακεί και στο σκάνδαλο της Proton Bank του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη. Η ηγεσία ωστόσο του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας είχε εκφράσει έντονες αμφιβολίες για την καταλληλότητα των μεταγωγικών Allenia C-27j, καθώς

30 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

είχαν διαπιστωθεί δεκάδες προβλήματα, με σημαντικότερο ότι τα πιλοτήριά τους εν ώρα πτήσης έμπαζαν νερά! Οι ενστάσεις του ΓΕΑ οδήγησαν στη μη παραλαβή όλων των αεροσκαφών, αλλά μόνο ορισμένων εξ αυτών, κατόπιν παρασκηνιακών πιέσεων, τις οποίες ο Τύπος της περιόδου αποδίδει στο δίδυμο Ρωσσώνη-Μοδιάνο. Από τα μεταγωγικά που παρελήφθησαν από το ελληνικό δημόσιο, σήμερα ικανό πτήσης είναι μονάχα ένα. Η ενασχόληση του Ανδρέα Ρωσσώνη με τα εξοπλιστικά του Πολεμικού Ναυτικού τον έφερε πιο κοντά στον λιβανέζο ιδιοκτήτη των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, Ισκαντάρ Σάφα. Μάλιστα, ο πρώτος φέρεται, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να διαδραμάτισε ιδιαίτερο ρόλο στην απόφαση αναθεώρησης της σύμβασης για την προμήθεια των υποβρυχίων Type «214», λόγω της επαγγελματικής σχέσης που είχε με τον νέο ιδιοκτήτη των ναυπηγείων. Τον Σεπτέμβριο του 2010 ο Ευάγγελος Βενιζέλος από τον υπουργικό θώκο της Μεσογείων σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών και τον Γ. Παπακωνσταντίνου συμφώνησαν στην παραγγελία δύο ακόμα υποβρυχίων, κόστους επιπλέον 480 εκατ. ευρώ, την ώρα που οι γερμανοί ανάδοχοι ήταν έτοιμοι να πληρώσουν ρήτρες εκατομμυρίων ευρώ για τον «Παπανικολή» που

Ο Σ. Σικιαρίδης, σύζυγος της Ελένης Παπακωνσταντίνου, το όνομα του οποίου επίσης αναφέρεται στη Λίστα Λαγκάρντ, είναι ένας οικονομολόγος με εντονότατη επιχειρηματική δράση. Γόνος γνωστής οικογενείας, σχετικά νωρίς στην καριέρα του ανέλαβε χρέη διευθυντικού στελέχους στην εταιρία ΑΓΕΤ Ηρακλής, ενώ, όταν αποχώρησε από την εταιρία, ανέλαβε σύμβουλος διάφορων εταιριών που είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά της και συμμετείχε ενεργά στην εμπορία τσιμέντων. Από το 1987 εργάζεται ως σύμβουλος στην υλοποίηση συγχωνεύσεων και εξαγορών εταιριών, ενώ τη δεκαετία 1995-2004 διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος στην Emporiki Venture Capital. Στον όμιλο της Εμπορικής Τράπεζας γνωρίστηκε και συνεργάστηκε με τους δύο σημερινούς ισχυρούς άνδρες της ελληνικής οικονομίας, τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και τον πρόεδρο της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργο Προβόπουλο. Το Σικιαρίδειο Ίδρυμα, το οποίο φροντίζει για την κατάρτιση παιδιών και νέων με νοητική υστέρηση και μαθησιακές δυσκολίες και στο οποίο μετέχει ως πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου ο σύζυγος της Μαρίνας Παπακωνσταντίνου, φλερτάρει τον τελευταίο χρόνο με το λουκέτο, παρά το γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα καλύτερα χρηματοδοτούμενα και επιδοτούμενα ιδρύματα στη χώρα. Σύμφωνα με την απάντηση του υφυπουργού Εργασίας Νικόλαου Παναγιωτόπουλου σε επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη, το Σικιαρίδειο φέρεται να έχει λάβει από το 2000 έως και το 2011 κάτι περισσότερο από 11,5 εκατομμύρια ευρώ κρατική επιχορήγηση, ποσό που χαρακτηρίστηκε «πολυτελέστατη ευχέρεια». Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τα λεγόμενα του αρμόδιου υπουργού, ο πρόεδρος του ιδρύματος «ζητά 1,4 εκατ. ευρώ ακατέβατα για να συνεχίσει να λειτουργεί». 

Παραπομπή Υπευθύνων

Προσπαθώντας να κρύψουν τον όγκο (ποινικών ευθυνών) Βενιζέλου Ένα από τα γνωστά κλισέ της πολιτικής είναι το «πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Δυστυχώς η τρικομματική κυβέρνηση που αποφάσισε να συντάξει μια γρήγορη πρόταση παραπομπής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στην Προανακριτική της Βουλής ασκεί πλέον την πολιτική ως τέχνη του ανέφικτου. Στην περίπτωση της υπόθεσης «Λίστα Λαγκάρντ», το ανέφικτο είναι να αποσιωπηθούν οι ευθύνες του Ευάγγελου Βενιζέλου. Του υπουργού δηλαδή που δεν αξιοποίησε τη Λίστα, την αφαίρεσε από το υπουργείο, την χειρίστηκε ιδιωτικά επί 7 μήνες (πώς αλήθεια;) και στη συνέχεια ανακάλυψε πως υπάρχει.

Του Κώστα Βαξεβάνη

Ο

ι λόγοι που γίνεται έντονη προσπάθεια να βγει από το κάδρο των ευθυνών ο Βενιζέλος είναι μάλλον απλοί. Ο Βενιζέλος, αν παραπεμφθεί, θα ρίξει την τρικομματική κυβέρνηση. Όχι, δηλαδή, δεν θα ζητήσει να ερευνηθούν οι κατηγορίες ευθυνών του, όπως θα έκανε οποιοσδήποτε αξιοπρεπής πολιτικός που δεν θέλει να υπάρχουν σκιές εναντίον του. Ο δεύτερος λόγος είναι πως με τη θυσία Παπακωνσταντίνου μπορούν να προφασίζονται κάθαρση και τιμωρία, καλύπτοντας όσα πραγματικά έχουν γίνει με τη Λίστα, που όπως διαβάζετε σε αυτό το τεύχος είναι πέρα από όσα έχουν παραδεχθεί και δηλώσει δημόσια. Στις 7 Οκτωβρίου 2012, στις 10:40 το πρωί, ο Ευάγγελος Βενιζέλος πέρασε την πόρτα του Οικονομικού

Εισαγγελέα Γρ. Πεπόνη. Μετά τις αμοιβαίες τυπικότητες αλλά και φιλοφρονήσεις που υπήρξαν από τις δύο πλευρές, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ άρχισε να καταθέτει στον εισαγγελέα για την υπόθεση της Λίστας Λαγκάρντ. Είχε επιλεγεί το πρωί της Κυριακής για να καταθέσουν μυστικά για την υπόθεση τόσο ο Βενιζέλος όσο και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Οι οικονομικοί εισαγγελείς στην έρευνά τους αναζητούσαν τις ευθύνες για τη μη αξιοποίηση της Λίστας από υπουργούς αλλά και υπηρεσιακούς παράγοντες. Στις 26 Νοεμβρίου ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου διαβίβασε στη Βουλή τη δικογραφία για τη μη αξιοποίηση της Λίστας Λαγκάρντ. Η διαβίβαση στη Βουλή σήμαινε πολύ απλά πως οι εισαγγελείς είχαν εντοπίσει πιθανές ευθύνες

υπουργών στην υπόθεση, και με βάση τον νόμο (του ίδιου του Βενιζέλου περί ευθύνης υπουργών) έπρεπε να διαβιβάσουν στη Βουλή, η οποία είχε την ευθύνη να διερευνήσει την ευθύνη των υπουργών. Από τις 26 Νοεμβρίου η δικογραφία θάφτηκε. Τα τρία κυβερνητικά κόμματα που στις 31 Δεκεμβρίου κατέθεσαν πρόταση για να παραπεμφθεί ο Παπακωνσταντίνου για πιθανή αλλοίωση της Λίστας δεν ανέφεραν το παραμικρό για τις ευθύνες της μη αξιο­ ποίησης. Για τη μη είσπραξη δηλαδή φόρων από τους φοροφυγάδες της Λίστας. Είναι προφανές. Το «κατηγορητήριο» κατά του Παπακωνσταντίνου απαλλάσσει πλήρως τον Βενιζέλο, εξετάζοντας μόνο την αλλοίωση. Ακόμη όμως και στο θέμα της αλλοίωσης   HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 31

Παραπομπή Υπευθύνων

πρέπει η Προανακριτική της Βουλής να εξετάσει τις ευθύνες Βενιζέλου, αφού υπήρξε ένας από αυτούς που χειρίστηκαν τη Λίστα, θα μπορούσε δηλαδή να την αλλοιώσει. Όχι μόνο δεν τον οδηγεί στην Προανακριτική για να εξεταστούν οι ευθύνες του, αλλά είναι χαρακτηριστικό πως στο ιστορικό της υπόθεσης, όπως καταγράφεται από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ που παραπέμπουν τον Παπακωνσταντίνου, για τον Βενιζέλο, ο οποίος κράτησε τη Λίστα 14 μήνες, από τους οποίους τους 7 παράνομα, υπάρχει μόνο μία πρόταση: «Ο κ. Βενιζέλος απέστειλε στο γραφείο του πρωθυπουργού, κου Αντώνη Σαμαρά, το παραπάνω USB». Ενώ για όλους τους εμπλεκόμενους αναφέρει τι έκαναν με αυτό το USB, για τον Βενιζέλο δεν αναφέρει απολύτως τίποτα. Πώς το χειρίστηκε ως υπουργός, γιατί δεν το παρέδωσε στο υπουργείο όταν έφυγε, πώς το χειρίστηκε ιδιωτικά; Όλα αυτά τα ερωτήματα δεν αποτελούν το πλαίσιο της φυσικής περιέργειας αλλά και της ποινικής ευθύνης για τον Βενιζέλο; Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ πρέπει να ελεγχθεί για σοβαρές ποινικές ευθύνες που είναι πιθανόν να έχει αφού:

Δεν έδωσε εντολή ελέγχου Δεν έδωσε καμιά εντολή στα όργανα του υπουργείου και τις ελεγκτικές Αρχές

Αν γίνει αποδεκτή η επιχειρηματολογία Βενιζέλου ότι η Λίστα δεν ήταν νομίμως κτηθείσα, τότε τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα για τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ 32 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

να πραγματοποιήσουν ελέγχους για τη Λίστα. Το κυριότερο είναι ότι, όπως και ο Παπακωνσταντίνου, δεν παρέδωσε τη Λίστα στον αρμόδιο εισαγγελέα. Αυτός ήταν ο μόνος που μπορούσε να αποφανθεί για τη νομιμότητα ή όχι του υλικού, και όχι ο υπουργός ή οποιοσδήποτε υπηρεσιακός παράγοντας. Οι δύο υπουργοί θα μπορούσαν ακόμη να νομοθετήσουν για την αξιοποίηση του υλικού, όπως έκαναν για δεκάδες ακόμη περιπτώσεις. Με τον ίδιο τρόπο που ο Βενιζέλος θεσμοθέτησε το ακαταδίωκτο για τον εαυτό του στους χειρισμούς που έκανε στο σκάνδαλο Λαυρεντιάδη, θα μπορούσε να θεσμοθετήσει και την έρευνα. Σε κάθε περίπτωση, η Λίστα μπορούσε να αξιοποιηθεί χωρίς νομικό υπόβαθρο, όπως γίνεται με χιλιάδες ανώνυμες καταγγελίες που φτάνουν στις ελεγκτικές αρχές και το ΣΔΟΕ. Ο Βενιζέλος, με το πρόσχημα της «παρανόμως κτηθείσας» Λίστας, σταμάτησε κάθε έρευνα από το ΣΔΟΕ. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο γενικός γραμματέας Γιάννης Διώτης, «αν ο κ Βενιζέλος είχε δώσει εντολή ελέγχου, θα προχωρούσα». Με τον τρόπο αυτό ο Βενιζέλος έκανε παράβαση καθήκοντος.

Στέρησε έσοδα από το Δημόσιο Η παρεμπόδιση του ελέγχου δεν είχε ως αποτέλεσμα μόνο την «προστασία» εκδοτών, υπουργών, επιχειρηματιών που τα ονόματά τους υπήρχαν στη Λίστα, αλλά στέρησε από το Δημόσιο έσοδα από είσπραξη φόρων. Η είσπραξη αυτή μπορούσε να γίνει με εντολή να ελεγχθούν τα ονόματα της Λίστας, χωρίς να χρειαστεί να γίνει ποτέ αναφορά σε αυτήν. Και όλα αυτά την περίοδο που ο Βενιζέλος νομοθετούσε εισπρακτικά μέτρα κατ' αποκλειστικότητα για τα χαμηλά εισοδήματα. Συνεπώς ο Βενιζέλος είναι ελέγξιμος για το αδίκημα της απιστίας («απιστία διαπράττει όποιος, εν γνώσει του, ζημιώνει την περιουσία άλλου, της οποίας (περιουσίας) έχει τη διαχείριση ή την επιμέλεια, βάσει Νόμου ή βάσει δικαιοπραξίας» άρθρο 390 ΠΚ).

Αφαίρεσε έγγραφα του υπουργείου Αφού επί 7 μήνες που κατείχε τη Λίστα ως υπουργός ο Βενιζέλος την καταχώνιασε, στη συνέχεια, όταν έφυγε από το υπουργείο Οικονομικών (21 Μαρτίου), δεν την παρέδωσε στον επόμενο υπουργό, αλλά την πήρε μαζί του. Έκανε δηλαδή υπεξαγωγή εγγράφου. Σύμφωνα με το άρθρο 242 του Ποινικού Κώδικα, το οποίο χρησιμοποιούν για να παραπέμψουν τον Παπακωνσταντίνου, «με την ίδια ποινή τιμωρείται ο υπάλληλος (σ.σ. ο υπουργός θεωρείται δημόσιος υπάλληλος) ο οποίος με πρόθεση νοθεύει, καταστρέφει, βλάπτει ή υπεξάγει έγγραφο». Πώς τα κόμματα που παραπέμπουν τον Παπακωνσταντίνου για νόθευση δεν παραπέμπουν τον Βενιζέλο για υπεξαγωγή; Αν γίνει αποδεκτή η επιχειρηματολογία Βενιζέλου ότι η Λίστα δεν ήταν νομίμως κτηθείσα, τότε τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα για τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή ο ίδιος είχε στην κατοχή του εξωυπηρεσιακά παράνομο υλικό. Πρέπει επίσης να διερευνηθεί τι έκανε ο Βενιζέλος με τη Λίστα στο σπίτι ή στην τσέπη του επί μήνες. Τι είδους χρήση; Το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως στις 1 Οκτωβρίου, όταν ο Γιάννης Στουρνάρας δήλωσε στους Financial Times πως δεν παρέλαβε καμία Λίστα από τον προκάτοχό του, ο Βενιζέλος εμφανίστηκε στο γραφείο του πρωθυπουργού και παρέδωσε τη Λίστα. Έκανε δηλαδή και αυτόν αποδέκτη προϊόντων εγκλήματος. Είναι προφανές πως η μη παραπομπή Βενιζέλου και μάλιστα με τη δικογραφία που διαβιβάστηκε στη Βουλή στις 26 Νοεμβρίου δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τους νόμους, αλλά με εξωθεσμικές λειτουργίες και συμφωνίες. Ακόμη και ο νόμος που έκανε ο Βενιζέλος για να προστατεύει τους υπουργούς από την τιμωρία (να είχε στο μυαλό του άραγε πως θα είναι ένας από αυτούς;) δεν μπορεί αυτή τη φορά να τον προστατεύσει. Όποιος λοιπόν αναλάβει να το κάνει συνεχίζει προφανώς μια παραθεσμική μεθόδευση. 

Παραπομπή Υπευθύνων

Έγκριτοι νομικοί γνωμοδοτούν

Αντύπας Καρίπογλου *Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είναι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο. Ήταν ιδρυτικό μέλος των Φιλελευθέρων και μέλος του προεδρείου τους σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας τους. Στις 3 Ιουλίου εξελέγη πρόεδρος της Δράσης.

Τ

ο μείζον ζήτημα στην υπόθεση της Λίστας Λαγκάρντ είναι αν αυτή θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να διακριβωθούν εγκλήματα φοροδιαφυγής, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και –να μην παραλείπεται αυτό– εγκλήματα σχετικά με το πόθεν έσχες, υπόχρεοι δήλωσης του οποίου είναι όχι μόνο πολιτικοί, αλλά και δημοσιογράφοι, εκδότες, δικαστικοί κλπ. Θεωρώ ότι μπορούσε και, με αυτήν την έννοια, οι πολιτικές ευθύνες των κ.κ. Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλου είναι αυταπόδεικτες, στον βαθμό που δεν την αξιοποίησε ο καθένας. Οι ποινικές ευθύνες είναι άλλο ζήτημα. Ως προς αυτές, θα πω μόνο αυτά: Έγγραφο, κατά την έννοια των άρθρων 13 και 242 του Ποινικού Κώδικα, είναι κάθε γραπτό που προορίζεται ή είναι πρόσφορο να αποδείξει γεγονότα που έχουν έννομες συνέπειες. Κατά ρητή διάταξη, έγγραφα θεωρούνται και τα

Ένα μεγάλο σκάνδαλο με δύο υπαίτιους. Διώκεται όμως μόνο ο ένας. Γιατί; Βάσει ενός και μόνο άρθρου, του άρθρου 242 του Ποινικού Κώδικα, αλλά και του νόμου 2472/97, θα έπρεπε να παραπεμφθεί και ο Ε. Βενιζέλος –και όχι μόνο ο Γ. Παπακωνσταντίνου– για την υπόθεση με τη Λίστα Λαγκάρντ. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 242 «Ψευδής βεβαίωση, νόθευση κλπ.» ορίζει πως όποιος δημόσιος υπάλληλος αλλοιώνει έγγραφο έχει την ίδια ποινική ευθύνη με αυτόν που το υπεξάγει. Υπενθυμίζουμε πως ο κ. Βενιζέλος κρατούσε τη Λίστα ιδιωτικά, τη χειριζόταν ιδιωτικά, δηλαδή την είχε υπεξάγει, έως τη 1 Οκτωβρίου 2012, όταν ο τότε υπουργός Γιάννης Στουρνάρας αποκάλυψε στους Financial Times πως δεν γνωρίζει την ύπαρξή της. Με βάση τον νόμο 2472/97, είναι παράνομο δημόσιος υπάλληλος να διαχειρίζεται και να διαφυλάττει αρχεία που περιέχουν φορολογικά δεδομένα πολιτών χωρίς να έχει ενημερώσει εγγράφως τις αρμόδιες αρχές. Ο κ. Βενιζέλος δεν είχε ενημερώσει τις αρχές για την ύπαρξη της Λίστας, που όμως κατείχε ο ίδιος. Επιπλέον, τη Λίστα αυτή δεν ήταν αρμόδιος να την κατέχει, καθώς από την 21η Μαρτίου 2012 δεν ήταν υπουργός. Ζητήσαμε την άποψη έγκριτων νομικών για το θέμα. Της Εύας Μανωλαράκη ηλεκτρονικά υλικά και μέσα. Είναι απολύτως αδιάφορο αν το έγγραφο είναι πρωτότυπο ή δημόσιο, πόσο μάλλον αν έχει πρωτοκολληθεί ή όχι. Συνεπώς ο κ. Παπακωνσταντίνου μπορεί να διέπραξε το αδίκημα της νόθευσης εγγράφου μόνο αν θεωρηθεί ότι το περιεχόμενο της Λίστας ήταν πρόσφορο να αποδείξει γεγονότα που έχουν έννομες συνέπειες. Προφανώς αυτό δέχονται οι προτείνοντες την παραπομπή του κ. Παπακωνσταντίνου. Σ’ αυτήν την περίπτωση, απολύτως ξεκάθαρα, το νοθευμένο έγγραφο είναι το στικ που ο κ. Παπακωνσταντίνου παρέδωσε στο ΣΔΟΕ και ο κ. Διώτης μετέπειτα παρέδωσε στον κ. Βενιζέλο, όταν αυτός έγινε υπουργός Οικονομικών, εξηγώντας του ότι αυτό είναι το έγγραφο που έχει το ΣΔΟΕ και του το επιστρέφει (όπως ο ίδιος ο κ. Διώτης κατέθεσε). Το έγγραφο αυτό, μόλις πριν λίγες εβδομάδες, παρέδωσε στον πρωθυπουργό ο κ. Βενιζέλος, αφού το είχε, κατά σαφή

ομολογία του, στην κατοχή του και μετά τη λήξη των υπουργικών του καθηκόντων. Αυτό το έγγραφο συγκρίθηκε με τη Λίστα που ξαναζητήσαμε από τη Γαλλία, αυτό το έγγραφο φέρεται να νοθεύτηκε. Ο κ. Παπακωνσταντίνου είναι ο βασικός ύποπτος για τη νόθευση, αφού τα ονόματα που σβήστηκαν είναι συγγενών του, αλλά και επειδή δεν υπάρχει κάποια πειστική εξήγηση γιατί αντέγραψε σε στικ το αρχικό έγγραφο που παρέλαβε και πώς είναι δυνατόν να μην θυμάται τι έκανε το πρωτότυπο. Βέβαια, την ευκαιρία, και πιθανώς το κίνητρο, είχαν και οι επόμενοι που είχαν το στικ στην κατοχή τους. Καταλήγοντας, αν το έγγραφο αυτό έχει νοθευτεί, από τον κ. Παπακωνσταντίνου ή άλλον, έχει οπωσδήποτε, κατ’ αδήριτη λογική και νομική αναγκαιότητα, υπεξαχθεί από τον κ. Βενιζέλο. Περαιτέρω, κακουργηματικό χαρακτήρα θα έχει το αδίκημα, αν αποδειχθεί ότι ο υπαίτιος είχε πρόθεση να προσπορίσει στον   HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 33

Παραπομπή Υπευθύνων

εαυτό του ή σε άλλον αθέμιτο όφελος ή να βλάψει παράνομα άλλον. Δηλαδή, στην περίπτωση που αποδειχθεί, ως μεν προς τη νόθευση, ότι κάποιος από τους 3 συγγενείς του κ. Παπακωνσταντίνου φοροδιέφυγε, ξέπλυνε μαύρο χρήμα ή παραβίασε διατάξεις του πόθεν έσχες, ως δε προς την υπεξαγωγή από τον κ. Βενιζέλο, ότι κάποιος από τους υπόλοιπους 2.059 διέπραξε τα ίδια αδικήματα, ή ο ίδιος παρακράτησε το έγγραφο για δικούς του παράνομους σκοπούς. Οποιαδήποτε παραπομπή του κ. Παπακωνσταντίνου για νόθευση οδηγεί υποχρεωτικά στην παραπομπή του κ. Βενιζέλου για υπεξαγωγή, αλλιώς θα είναι νομικός σαλτιμπαγκισμός και χυδαία, χοντροκομμένη απόπειρα συγκάλυψης ευθυνών, ξεκαθαρίσματος εσωκομματικών λογαριασμών και εκβιασμού της κυβερνητικής πλειοψηφίας από τον κ. Βενιζέλο. Καλώ τον κ. Βενιζέλο να ζητήσει ο ίδιος την εξέταση των τυχόν δικών του ποινικών ευθυνών, προκειμένου να αποδειχθεί ότι είναι αθώος, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι θα συνεχίσει να στηρίζει την κυβέρνηση, και τον κ. Παπακωνσταντίνου να δεσμευτεί ότι αν κριθούν παραγεγραμμένα –όπως νομίζω θα συμβεί– τα δικά του αδικήματα, θα ζητήσει ο ίδιος τη σύσταση της ειδικής επιτροπής του άρθρου 86 παρ. 5 του Συντάγματος για την εξέταση της σε βάρος του κατηγορίας. Αν δεν το κάνουν, θα είναι υπαίτιοι της περαιτέρω απαξίωσης της πολιτικής και της εξώθησης του εκλογικού σώματος σε ακραίες, αντικοινοβουλευτικές και αντιδημοκρατικές θέσεις.

34 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Βασίλης Καπερνάρος * Δικηγόρος και Βουλευτής Β’ Αθηνών με τους Ανεξάρτητους Έλληνες.

Κ

αι οι δύο τέως υπουργοί –Γιώργος Παπακωνσταντίνου και Ευάγγελος Βενιζέλος– φέρουν ευθύνη. Ενώ γνώριζαν τη σημαντικότητα της περιβόητης Λίστας, κράτησαν στο απόλυτο σκοτάδι την ύπαρξή της. Ο μεν κ. Παπακωνσταντίνου με πρόθεση να αλλοιώσει, όπως και φέρεται να έπραξε, το περιεχόμενό της, ο δε ο κ. Βενιζέλος υπεξήγαγε δημόσιο έγγραφο. Είχε για μεγάλο διάστημα τη Λίστα σε ιδιωτική χρήση. Δεν την παρέδωσε στην καθ’ ύλη αρμόδια υπηρεσία ΣΔΟΕ, ως όφειλε. Μεγαλύτερη όμως ευθύνη φέρει ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, καθόσον εν γνώσει και με τη συγκατάθεσή του ο κ. Παπακωνσταντίνου απέκρυπτε από τη Δικαιοσύνη και τις φορολογικές Αρχές το αρχείο με τα στοιχεία των ελλήνων καταθετών, προστατεύοντάς τους με τρόπο εγκληματικό και αντίθετο στα οριζόμενα

στο άρθρο 82 παρ. 2 του Συντάγματος. Εάν δεχθούμε ότι ο κ. Βενιζέλος έλαβε γνώση και μελέτησε το αρχείο, τότε ναι, θα πρέπει σίγουρα να παραπεμφθεί και εκείνος. Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Νόμου 2472/97, στο οποίο προβλέπονται αυστηρότατες ποινικές κυρώσεις για πράξεις ή παραλείψεις φυσικών προσώπων κατά παράβαση του νόμου, φέρει ευθύνη. Διατηρούσε το επίμαχο ηλεκτρονικό αρχείο για μεγάλο χρονικό διάστημα ιδιωτικά, ενώ όφειλε να ενημερώσει και να γνωστοποιήσει την ύπαρξή του στις αρμόδιες αρχές. Αντ’ αυτού επέλεξε να αποσιωπήσει και να ενημερώσει τον πρωθυπουργό μόλις τον Οκτώβριο του 2012. Βάσει των διατάξεων του παραπάνω νόμου, ευθύνη φέρει και ο κ. Παπακωνσταντίνου. Σύμφωνα με τον νόμο, από τη στιγμή πο υ η Λ ί σ τ α ανα δ ε ι κ ν ύ ετ α ι ω ς έγγραφο ικανό να παραπέμψει τον κ.

Γιώργος Κατρούγκαλος

Τ

* Συνταγματολόγος, καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και το Συμβούλιο της Επικρατείας, με ειδίκευση στο δημό­ σιο δίκαιο και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης.

ο βασικό διακύβευμα της υπόθεσης Λαγκάρντ δεν είναι κυρίως η τιμωρία των ενόχων. Είναι η υπεράσπιση της πολιτικής. Όχι του πολιτικού συστήματος, που δικαίως πνέει τα λοίσθια, αυτοκαταργημένο από τα μνημόνια και πνιγμένο στις αναθυμιάσεις της διαπλοκής, της πολιτικής και της Δημοκρατίας. Ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν προορίζεται για Ιφιγένεια, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος, αλλά για αλεξικέραυνο που θα απορροφήσει την οργή της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, ο αναπαλαιωμένος και διευρυμένος δικομματισμός

επιδιώκει μέσω του ακρωτηριασμού άχρηστων και νεκρών πλέον μελών του, όπως ο κ. Τσοχατζόπουλος και οι δύο άλλοι απόστρατοι υπουργοί της Λίστας, να εμφανιστεί ότι επιχειρεί την αυτοκάθαρσή του. Εάν το σενάριο τούτο ευοδωθεί και η διερεύνηση των ποινικών ευθυνών περιοριστεί σε λίγους αποδιοπο­μπαίους τράγους, ένας μόνο κερδισμένος θα υπάρχει: Η Χρυσή Αυγή και η βιτριολική της προπαγάνδα κατά της Δημοκρατίας. Ενώ στη ουσία αποτελεί την τελευταία εφεδρεία του συστήματος, στα μάτια

Παπακωνσταντίνου, ασφαλώς επιβάλλεται και η παραπομπή Βενιζέλου. Η Λίστα Λαγκάρντ αποτελούσε εξαρχής ένα πολύ σημαντικό έγγραφο για το κράτος και τις αρμόδιες αρχές, από τη στιγμή που παραδόθηκε επίσημα από το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών στον έλληνα πρέσβη, ικανό να παραπέμψει τους κ.κ. Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλο για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Με το άρθρο 242 του Ποινικού Κώδικα δεν τιμωρείται μόνον ο υπάλληλος ο οποίος, με πρόθεση, νόθευσε, κατέστρεψε, έβλαψε ή υπεξήγαγε έγγραφο που του εμπιστεύτηκαν ή του είναι προσιτό λόγω της υπηρεσίας του, αλλά και εκείνος ο οποίος εν γνώση του χρησιμοποιεί το έγγραφο που είναι πλαστό ή νοθευμένο ή έχει υπεξαχθεί.

των αφελών θα φαντάζει ως η μόνη αυθεντικά αντισυστημική δύναμη. Δεν μπορούμε, βεβαίως, να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιοι άλλοι πολιτικοί ενέχονται στο σκάνδαλο της Λίστας. Αυτό που ξέρουμε, μετά τη δημοσίευση της πρώτης εκδοχής της από το Hot Doc, είναι ότι περιλαμβάνει πλειάδα επώνυμων επιχειρηματιών, αρκετοί από τους οποίους δραστηριοποιούνται στα ΜΜΕ, την τρίτη κορυφή του τριγώνου της διαπλοκής που σχηματίζει η πολιτική εξουσία και οι κρατικοδίαιτες οικονομικές ελίτ. Η αδράνεια, λοιπόν, όχι μόνο του κ. Παπακωνσταντίνου

Κώστας Χρυσόγονος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο τμήμα Νομικής Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσ/νίκης και δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.

Η

περιβόητη Λίστα Λαγκάρντ έχει κυριαρχήσει στην επικαιρότητα τις τελευταίες ημέρες, δίνοντας αφορμή για νέες οξύτατες φραστικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων. Μετά την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος, φοβάμαι πως ο θησαυρός θα αποδειχθεί άνθρακας. Το ισχύον Σύνταγμα (άρθρο 86) δεν αφήνει ουσιαστικά περιθώριο για καταλογισμό ποινικών ευθυνών σε εν ενεργεία υπουργούς (ή, πολύ περισσότερο, σε αρχηγό κόμματος που στηρίζει την κυβέρνηση), αφού απαιτεί την επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας 151 βουλευτών για να ασκηθεί δίωξη από τη Βουλή. Οι κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες δεν αυτοκτονούν.

αλλά και των διαδόχων του υπουργών Οικονομικών να μεριμνήσουν ώστε οι ελεγκτικοί μηχανισμοί που εποπτεύουν να την κάνουν «φύλλο και φτερό» δεν γεννά μόνον αυτονόητες πολιτικές ευθύνες, αλλά και εύλογα ερωτήματα: Υπήρξε συνειδητή συγκάλυψη ημετέρων, που – αν σ υ ν έ β η – σ υ ν ι σ τ ά π ρ ο φ αν ή παράβαση καθήκοντος; Για να μην δηλητηριάζουν οι υποψίες αυτές ανέλεγκτες την πολιτική ζωή, θα πρέπει η εντολή στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή να είναι όσο το δυνατόν ευρύτερη και να μην περιοριστεί στον «συνήθη ύποπτο». Άλλωστε,

Εξάλλου η πρόβλεψη (πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία) εξοργιστικά σύντομης αποσβεστικής προθεσμίας, μετά την πάροδο της οποίας δεν επιτρέπεται η άσκηση δίωξης (οι δύο πρώτες σύνοδοι της επόμενης από τη διάπραξη του αδικήματος βουλευτικής περιόδου) καθιστά δυσχερέστατο τον ποινικό κολασμό ακόμη και για πρόσωπα που βρίσκονται πια στην αντιπολίτευση ή και εκτός ενεργού πολιτικής. Στην προκείμενη περίπτωση, η πάροδος ολόκληρης, έστω και κολοβής, βουλευτικής περιόδου τον Μάιο του 2012 είναι ενδεχόμενο να οδηγήσει το Ειδικό Δικαστήριο στην απαλλαγή, για τυπικούς λόγους, του μόνου προσώπου το οποίο είναι πολιτικά εφικτό να διωχθεί (δηλ. του έτσι και αλλιώς πολιτικά νεκρού πια Γ. Παπακωνστατίνου). Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, τα αδικήματα της παράβασης καθήκοντος και της νόθευσης εγγράφου συνεπάγονται κατά πάσα πιθανότητα την επιβολή ποινής με αναστολή (το πολύ) μετατροπή. Αν υφίσταται πραγματική βούληση για καταπολέμηση της διαφθοράς και γενικά της παραβατικότητας στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, αυτή πρέπει να εκδηλωθεί με την κατάργηση του άρθρου 86 στην προσεχή συνταγματική αναθεώρηση και με άμεσες παρεμβάσεις στην κοινή νομοθεσία, προς την κατεύθυνση της καθιέρωσης διαφάνειας στις ροές του πολιτικού χρήματος. Τέτοια βούληση όμως δεν υπάρχει στα κόμματα εξουσίας και γι΄ αυτό οι σχετικές συστάσεις (εικοσιεπτά τον αριθμό!) της αρμόδιας επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO) για νομοθετικές αλλαγές στη χώρα μας έχουν αγνοηθεί επί δυόμισι χρόνια (από τον Ιούνιο του 2010, όταν πρωτοδιατυπώθηκαν, έως σήμερα). Το κλεπτοκρατικό σύστημα δεν μπορεί να αυτοκαθαρθεί.

η υπό κρίση διαδικασία δεν συνιστά ποινική δίωξη, για την οποία απαιτείται νέα απόφαση της Βουλής, μετά την υποβολή του σχετικού πορίσματος και μόνο αν προκύψουν αποχρώσες ενδείξεις. Δεν πρόκειται καν για προανάκριση, αλλά για διενέργεια απλής προκαταρκτικής εξέτασης, η οποία, όμως, δεν μπορεί να διενεργηθεί σε βάρος πρώην μελών της κυβέρνησης χωρίς την άδεια της Βουλής. Εάν αυτή δεν δοθεί, δεν θα καταλάβουμε όλοι ότι κάποιοι φοβούνται το φως και βολεύονται στο σκοτάδι;  

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 35

Ζωή Κωνσταντοπούλου Δικηγόρος, μέλος των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών και Νέας Υόρκης, ειδικευμένη στο Eθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνές Ποινικό Δίκαιο και στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α’ Αθηνών

Τ

όσο ο κ. Βενιζέλος όσο και ο κ. Παπακωνσταντίνου, ως πρώην υπουργοί Οικονομικών, θεωρούνται υπάλληλοι κατά την έννοια του νόμου. Η δράση, οι ενέργειες, η συμπεριφορά τους διέπονται από τις υποχρεώσεις που έχει κάθε απλός δημόσιος υπάλληλος. Υποχρεώσεις που, αν τις παραβεί, τίθεται σε διαθεσιμότητα. Βεβαίως, Βενιζέλος και Παπακωνσταντίνου ήταν κάτι παραπάνω από απλοί δημόσιοι υπάλληλοι. Είχαν στα χέρια τους την τύχη της χώρας. Διεκδίκησαν και ανέλαβαν την ευθύνη των πιο κρίσιμων αποφάσεων της μεταπολιτευτικής ιστορίας, που καταρράκωσαν τις ζωές των Ελλήνων, αποδιάρθρωσαν τον κοινωνικό ιστό και κατέστρεψαν τη χώρα. Έλαβαν αυτές τις αποφάσεις προφασιζόμενοι ότι «δεν υπήρχε εναλλακτική για τη σωτηρία, λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης», και ότι «μόνη εναλλακτική πηγή εσόδων» ήταν οι εξουθενωτικοί φόροι, οι

Για ποιο λόγο κράτησε ο Βενιζέλος το στοιχείο αυτό φεύγοντας από την κυβέρνηση; Γιατί δεν το παρέδωσε στον διάδοχό του κ. Σαχινίδη και γιατί δεν τον ενημέρωσε; 36 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

περικοπές, τα χαράτσια, που επέβαλλαν στα συνήθη υποζύγια, μισθωτούς, συνταξιούχους, μικρούς και μεσαίους επαγγελματίες, εμπόρους. Την ίδια ώρα κρατούσαν καλά κρυμμένη από κάθε φοροεισπρακτική αρχή τη Λίστα, που σε άλλες χώρες απέδωσε δισεκατομμύρια ευρώ σε φόρους. Και απέκρυπταν την ύπαρξή της από τη Βουλή, σε κάθε ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και άλλων κομμάτων. Ο κ. Βενιζέλος έχει ευθύνη για πράξεις και παραλείψεις του τόσο κατά την υπουργική του θητεία όσο και μετά το πέρας της, από τις οποίες προέκυψε ή απειλήθηκε ιδιαίτερα μεγάλη ζημία του ελληνικού δημοσίου. Όφειλε, ως υπουργός Οικονομικών, να μεριμνήσει για την αξιοποίηση της Λίστας και την είσπραξη φόρων. Δεν το έκανε. Όφειλε, ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, να ενημερώσει τον πρωθυπουργό και το υπουργικό συμβούλιο και να χρησιμοποιήσει το στοιχείο αυτό στις διεθνείς διαπραγματεύσεις. Όφειλε να καταχωρίσει το αρχείο στα πρωτόκολλα του κράτους, που είναι ο πραγματικός δικαιούχος του. Όφειλε να παραγγείλει εγγράφως και επισήμως κάθε απαιτούμενη ενέργεια φορολογικού ελέγχου και διασταύρωσης και να απευθύνει επείγουσα εντολή ή ενημέρωση σε κάθε αρμόδια αρχή: ΣΔΟΕ, Εισαγγελέα, Αρχή για το Ξέπλυμα κλπ. Αντί όλων αυτών, ο κ. Βενιζέλος ενθάρρυνε τον κ. Διώτη να αποκρύπτει κι εκείνος την ύπαρξη της Λίστας, απαντώντας στον ΣΥΡΙΖΑ ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία καταθέσεων στην Ελβετία», ακόμη και τον Ιανουάριο του 2012, ενώ κρατούσε τα στοιχεία αυτά, που συνιστούν δυνάμει εργαλείο τεράστιας πίεσης και επιρροής, στην προνομιακή πρόσβαση και διάθεσή του. Κάλυπτε δε πλήρως με τη στάση του και τον κ. Παπακωνσταντίνου, για τον

οποίο γνώριζε ότι επίσης είχε παραλάβει το αρχείο χωρίς να το έχει καταχωρίσει πουθενά και χωρίς να του το έχει παραδώσει, ως διάδοχό του, κατά τους μέχρι σήμερα ισχυρισμούς αμφοτέρων. Φεύγοντας από την κυβέρνηση εν όψει της εκλογής νέου προέδρου ΠΑΣΟΚ, πήρε τη Λίστα Λαγκάρντ μαζί του. Και την κράτησε, ως επιτυχώς νεοεκλεγείς πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, μέχρι τις 2 Οκτωβρίου 2012, όταν η χιονοστιβάδα αποκαλύψεων και η ενεργοποίηση των οικονομικών εισαγγελέων τον ανάγκασαν να την εμφανίσει. Μεσολάβησαν δύο εκλογικές αναμετρήσεις, στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ έθετε τη φορολόγηση καταθέσεων εξωτερικού και μάλιστα στην Ελβετία ως προϋπόθεση φορολογικής ισότητας και δημοσιονομικής εξυγίανσης, και ο κ. Βενιζέλος τηρούσε σιωπή. Για ποιο λόγο κράτησε το στοιχείο αυτό φεύγοντας από την κυβέρνηση; Γιατί δεν το παρέδωσε στον διάδοχό του κ. Σαχινίδη και γιατί δεν τον ενημέρωσε; Γιατί το κράτησε κρυφό από τον επόμενο επικεφαλής του ΣΔΟΕ, αλλά και από τον νυν υπουργό Οικονομικών και τους άλλους δύο πολιτικούς αρχηγούς, παρά τις 12 συναντήσεις τους από την ορκωμοσία της κυβέρνησης μέχρι τις 2 Οκτωβρίου; Και για να εξετάσουμε τους ισχυρισμούς του ιδίου, ότι επρόκειτο για προϊόν εγκλήματος: Δηλαδή υποστηρίζει ότι απλώς διέπραττε επί 14 μήνες αποδοχή προϊόντων εγκλήματος; Η συμπεριφορά του κ. Βενιζέλου, κατά την άποψή μου, έχει τεράστια ποινική, πολιτική και ηθική απαξία: Αποτυπώνει εύγλωττα μια σειρά υπηρεσιακών ποινικών αδικημάτων, σε βαθμό κακουργήματος και πλημμελήματος, αλλά και μια συμπεριφορά ηθικής έκπτωσης, που επεκτείνεται στους πρόθυμους να τον υποθάλψουν κυβερνητικούς του εταίρους. 

Masqué. Doc Του Θανάση Καρτερού

Τίνος είναι, βρε Βαγγέλη, τα παιδιά; Κύριος οίδε τι έκανε τόσες νύχτες που την είχε ξεμοναχιασμένη τη Λίστα Λαγκάρντ, αλλά με τον Βενιζέλο ένα είναι σίγουρο: Είναι μανούλα στην πολιτική κατεργαριά.

Τ

α καταφέρνει να βρίσκεται καβάλα στο κύμα ακόμα και στις μεγάλες φουρτούνες. Του έχει μείνει ένα απολειφάδι του ΠΑΣΟΚ, αλλά κυβερνά, έστω ως δευτεροκλασάτος εταίρος. Προσυ­πογράφει τα μνημόνια, αλλά τα αντιπολιτεύεται, έστω ως ξεθυμασμένος σοσιαλιστής. Φυτεύει ολόκληρη συστάδα άθλιων νόμων και ρυθμίσεων –με κορυφαίο τον νόμο περί ευθύνης υπουργών–, αλλά ανθίζει στον κήπο των εντίμων, έστω ως αειθαλής συνταγματολόγος. Ως άνθος των εντίμων περιάδραξε και τον Παπακωνσταντίνου, τον διέγραψε με συνοπτικές διαδικασίες και τον έστειλε πακέτο, με την αμέριστη συνδρομή των κυβερνητικών εταίρων του, στο σκαμνί της Προανακριτικής. Ούτε τεκμήριο αθωότητας, ούτε μια καλή κουβέντα για τη συμβολή του κατηγορουμένου στη σωτηρία μας. Ούτε μια αμφιβολία για την ενοχή του. Από τον γιακά και στο Κολοσσαίο, να τον ξεσκίσουν τα θηρία που μέχρι χτες τον έγλειφαν. Με το σήμα του Βενιζέλου – ο αντίχειρας προς τα κάτω. Ναι, αλλά ο Βενιζέλος είχε στην κατοχή του τη Λίστα για μήνες και δεν έκανε τίποτε για την αξιοποίησή της. Ο Βενιζέλος δεν παρέδωσε τη Λίστα στον διάδοχό του στο υπουργείο – το αποκάλυψε ο ίδιος ο Στουρνάρας. Ο Βενιζέλος πήρε τη Λίστα στο σπίτι του – λες και ήταν προσωπικό του αρχείο. Ο Βενιζέλος είχε κάθε δυνατότητα να κάνει χειρουργική της Λίστας. Ο Βενιζέλος παρέδωσε τη Λίστα στο Μαξίμου μόνο όταν ξέσπασε ο σχετικός θόρυβος. Όποια πέτρα δηλαδή να σηκώσεις θα βρεις τον Βενιζέλο από κάτω. Εδώ Λίστα, εκεί Λίστα, πού είναι ο Βενιζέλος; Το βέβαιο είναι ότι δεν είναι στο εδώλιο. Είναι στην εισαγγελική έδρα και εξαπολύει μύδρους – και όχι

μόνο εναντίον του αποδιοπομπαίου Παπακωνσταντίνου. Αλλά και εναντίον του δημοσιογράφου που δημοσίευσε τη Λίστα, στον οποίο καταλογίζει συμμετοχή σε σκοτεινές συνωμοσίες. Εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, στον οποίο καταλογίζει πολιτική αλητεία. Εναντίον όσων εν γένει ζητούν την παραπομπή του, στους οποίους καταλογίζει σχέδια διάλυσης του ΠΑΣΟΚ. Κάνοντας μάλιστα ιστορικούς παραλληλισμούς με το '89! Ως καθηγητής της πολιτικής κατεργαριάς δεν έχει φυσικά καλές σχέσεις με αρχές και ιδέες. Χαλί για να πατήσει ο κάθε Λαυρεντιάδης τα έκανε τα οράματα του ΠΑΣΟΚ. Τίνος είναι, βρε Βαγγέλη, τα παιδιά, τραγουδούν οι παλιοί πασόκοι για τα υπέρ των προνομιούχων νομοθετικά του μπάσταρδα. Κι αυτά όλα τον καθιστούν ευάλωτο. Γιατί δεν είναι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ η απειλή. Πολλοί σύντροφοί του και ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης δεν πι­στεύουν λέξη απ’ όσα λέει για τον ρόλο του στην υπόθεση της εμπρηστικής Λίστας. Κι αναρωτιούνται αν και πώς θα σβήσει τη φωτιά στα μπατζάκια του. Μπορεί φυσικά και να τη σβήσει – Βενιζέλος είναι αυτός. Οι εταίροι τον αθώωσαν ήδη, γιατί χωρίς αυτόν δεν υπάρχει κυβέρνηση. Οι εντιμότατοι φίλοι του στα ρετιρέ της οικονομίας και των ΜΜΕ κατηγορούν τους κατηγόρους του. Ο Παπακωνσταντίνου ψήνεται για να χορτάσει τους πεινώντες τη δικαιοσύνη, ώστε να μην τους μείνει όρεξη για κανέναν άλλο. Παρ’ όλα αυτά, τα νεύρα και οι αντιφάσεις του δείχνουν ότι ο Βενιζέλος δεν αισθάνεται τελευταία και τόσο καλά. Ίσως τον φοβίζει το γνωστό: Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Ή, για περιπτώσεις όπως αυτή: Κάθε κατεργάρης στο σκαμνί του…  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 37

ΕΟΤ

«Τουρίστες» με εκατομμύρια για σκόρπισμα Μια απόπειρα υπεξαίρεσης με πλαστογραφημένη επιταγή του ΕΟΤ φέρνει στην επιφάνεια μια τρύπα 12,5 εκατ. ευρώ. Αν και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές βρίσκεται σε εξέλιξη η Ένορκη Διοικητική Εξέταση και ολοκληρώνεται ο έλεγχος από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, διαπιστώνεται ένα βασικό πρόβλημα: Δεν υπάρχουν ένοχοι. Της Νατάσας Λιαπάκη

Τ

α δεδομένα έχουν ως εξής: Καταγράφεται υπεξαίρεση 147.600 ευρώ από συμμορία με υποκινητή τον ειδικό σύμβουλο του πρώην γενικού γραμματέα του ΕΟΤ, Κωνσταντίνο Βασιλάκο, διαπιστώθηκε τρύπα 12,5 εκατ. ευρώ, κατηγορήθηκε η διοίκηση του 2010-2011 (γ.γ. Κολέτσος – υπουργός Γερουλάνος). Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου με το προπύργιο της εικόνας μας στο εξωτερικό να δέχεται βαρύτατο πλήγμα. Ο ΕΟΤ, «ο εγγυητής της τελευταίας πηγής εσόδων της απελπισμένης ελληνικής οικονομίας», όπως αναφέρει η διαδικτυακή έκδοση της γερμανικής Die Welt, είναι διάτρητος και βορά στο έλεος πολιτικών, συμβούλων, δημοσίων υπαλλήλων. Η διαφορά των 12,5 εκατ. ήδη διερευνάται, ενώ δεν αποκλείεται να αποδειχθεί λογιστικό λάθος. Ο πρώην γενικός γραμματέας του ΕΟΤ, Νίκος Καραχάλιος, δηλώνει θύμα πλεκτάνης. «Αν κάποιος γνώριζε μέσα σε όλο τον ΕΟΤ ότι για ανάληψη άνω των 10.000 ευρώ ζητείται τηλεφωνική έγκριση, ήμουν εγώ», σημειώνει στο Hot Doc ο προφυλακισθείς ειδικός σύμβουλος του Καραχάλιου, Κωνσταντίνος Βασιλάκος.

38 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Ο Κωνσταντίνος Ζήκος είναι ο αφανής πρόεδρος που αντικαταστάθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Ο πρώην γενικός γραμματέας του ΕΟΤ επί υπουργίας Γερουλάνου για την περίοδο 2010-2011, Γιώργος Κολέτσος, ισχυρίζεται με δηλώσεις στο Hot Doc ότι δεν είχε λάβει καμία επίσημη ενημέρωση για τα χρωστούμενα του καζίνο Κέρκυρας και των γραφείων εξωτερικού του ΕΟΤ, από τα οποία προκύπτει το λογιστικό έλλειμμα των 12,5 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Νοεμβρίου του 2012 διοικητικοί υπάλληλοι του ΕΟΤ καλούν για πολλοστή φορά τον διευθυντή του γραφείου της Ρωσίας, Παύλο Μούρμα. Πρέπει να δώσει εξηγήσεις για την κατάληξη του ποσού ύψους 1,8 εκατ. ευρώ που έχει λάβει το 2012 για δαπάνη σε διαφήμιση και δημόσιες σχέσεις, για του οποίου την αξιοποίηση δεν έχει αποδώσει παραστατικά. Αυτή τη φορά, η πλευρά του ΕΟΤ τόν ενημερώνει ότι ο γενικός γραμματέας θα προβεί σε καταλογισμό, όπως ορίζει ο νόμος, μετά το πέρας ενός τριμήνου από τη λήξη ΧΕΠ, ενώ αναμένεται η έκθεση του ορκωτού λογιστή. Η απάντησή του αποστομωτική και σαφώς ενδεικτική των παιχνιδιών συμφερόντων που παίζονται στις πλάτες των ελλήνων πολιτών: «Εγώ είμαι ο Ρώσος Τσοχατζόπουλος του ΕΟΤ. Εμένα

δεν με κουνάει κανείς. Αν έρθει ο λογιστής, θα τον φτύσω». Ο κ. Μουρμάς πρώτη φορά ενοχλείται από τη διοίκηση του ΕΟΤ. To Ηot Doc απευθύνθηκε στον κ. Μούρμα για να απαντήσει στις καταγγελίες, αλλά μέχρι την ημέρα δημοσίευσης του ρεπορτάζ δεν λάβαμε καμία απάντηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 11 Νοεμβρίου του 2012 έληξε η απόσπασή του κ. Μουρμά. Αντίστοιχες καταστάσεις με αυτές που αφορούν τη Ρωσία η νέα ηγεσία συνάντησε και στα γραφεία της Αμερικής, της Κίνας και της Ρουμανίας. Στο τελευταίο, μάλιστα, ο υπόλογος φέρεται να έχει λάβει δάνειο 30.000 ευρώ στο όνομα του ΕΟΤ για να καλύψει δήθεν επιπλέον έξοδα δημοσίων σχέσεων. Όλα αυτά αφορούν το οικονομικό έτος 2012. Για το 2011, ο ισολογισμός αγνοείται, σύμφωνα όμως με την έκθεση του ορκωτού λογιστή, στο ταμείο του οργανισμού υπάρχει τρύπα 13 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι υπόλογοι δεν έχουν αποδώσει παραστατικά για εγκεκριμένες πιστώσεις και πρέπει να γίνει «περαιτέρω έλεγχος» για το πού έχουν πάει... Το πρόβλημα του ΕΟΤ, ή αλλιώς η χαραμάδα του νόμου που επιτρέπει τις εν λόγω παρανομίες, έγκειται στα Χρηματικά Εντάλματα Προπληρωμής (ΧΕΠ). ΧΕΠ ονομάζεται το ένταλμα βάσει του οποίου «προκαταβάλλεται

χρηµατικό ποσό σε οριζόµενο υπόλογο, ο οποίος αποδίδει λογαριασµό σε τακτή προθεσµία µε την υποβολή των νόµιµων δικαιολογητικών». Τα εντάλµατα αυτά εκδίδονται στο όνοµα µόνιµων δηµοσίων υπαλλήλων. Στην περίπτωση του ΕΟΤ, στο όνομα των διευθυντών των γραφείων του εξωτερικού, αλλά και των περιφερεια­κών γραφείων στην Ελλάδα. Ο νόμος ορίζει ότι εντός τριών μηνών από τη λήξη τους οι υπόλογοι πρέπει να καταχωρήσουν τις δαπάνες και να καταθέσουν τα σχετικά δικαιολογητικά, ώστε να γίνει εκκαθάριση. Αν δεν ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη διαδικασία, αναλαμβάνει ο γενικός γραμματέας που εκδίδει πράξη καταλογισμού, με την οποία ζητά την επιστροφή των επιπλέον ληφθέντων χρηματικών ποσών. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Δικονομίας, «η πράξη καταλογισμού κοινοποιείται στον υπόχρεο προς επιστροφή του αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντος με επίδοση». Για το 2011, παραδόξως ακόμα δεν έχει περάσει ισολογισμός. Βάσει της έκθεσης του ορκωτού λογιστή, το υπόλοιπο των χρηματικών διαθεσίμων που εμφανίζεται στις οικονομικές καταστάσεις της 31.12.2011 ανέρχεται σε 66,3 εκατ. ευρώ, ενώ στον απολογισμό του 2011 τα ταμειακά διαθέσιμα τέλους ανέρχονται σε 78,8 εκατ. ευρώ.

Επομένως, προκύπτει λογιστική διαφορά περίπου 12,5 εκατ. ευρώ. Ακόμη, στις 31 Ιανουαρίου 2011 περίπου 16,7 εκατ. από τα υπόλοιπα των υπολόγων παρέμεναν ανοιχτά. Αυτά αναλύονται σε ακαθάριστους λογαριασμούς ύψους 16 εκατ. ευρώ για τους υπολόγους εξωτερικού και 616.000 ευρώ για τους υπολόγους εσωτερικού. Το ανωτέρω ποσό, που στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αναφέρεται ως «μαύρη τρύπα», υψηλόβαθμα στελέχη του οργανισμού δεν αποκλείουν να αποδειχθεί σύντομα ότι επρόκειτο για λογιστική εγγραφή του 2010, η οποία  

Για το 2011, παραδόξως ακόμα δεν έχει περάσει ισολογισμός. Βάσει της έκθεσης του ορκωτού λογιστή, προκύπτει λογιστική διαφορά περίπου 12,5 εκατ. ευρώ.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 39

ΕΟΤ

Σύμφωνα με έγγραφα που παρουσιάζει το Hot Doc, o κ. Ζήκος γνώριζε τις οφειλές του Καζίνο Κέρκυρας τουλάχιστον από τις 5 Ιουλίου 2012, όταν είχε ζητήσει ενημέρωση από το γραφείο Νομικού Συμβούλου του ΕΟΤ για τον χειρισμό της υπόθεσης.

θα περνούσε στον ισολογισμό του 2012. Το αν τελικά τα χρήματα αυτά θα δικαιο­ λογούνταν ή όχι, ελέγχεται. Σύμφωνα με τον πρώην γενικό γραμματέα Γιώργο Κολέτσο, ο ίδιος δεν είχε καμία ενημέρωση για τη μη απόδοση παραστατικών από τον τότε (και επί του παρόντος) προϊστάμενο της διεύθυνσης οικονομικών υπηρεσιών του ΕΟΤ, Άγγελο Καράμπελα. Επομένως, σύμφωνα με τον ισχυρισμό του, δεν μπορούσε να προχωρήσει σε καταλογισμό. Σε απευθείας επικοινωνία μας με την Οικονομική Διεύθυνση, η οποία ουσιαστικά λογοδοτούσε και στους δύο γενικούς γραμματείς (Κολέτσο, Καραχάλιο), ο αρμόδιος Άγγελος Καράμπελας απέφυγε να δώσει απαντήσεις για το φαύλο κύκλο των χαμένων παραστατικών. Ωστόσο, παραδέχθηκε στο Hot Doc ότι υπάρχουν «χρόνιες αδυναμίες στο σύστημα ελέγχου των υπολόγων»,

40 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

αφήνοντας ανοιχτό το θέμα της ελαστικής αντιμετώπισης και τελικά της ανοχής, αν όχι συγκάλυψης, ανθρώπων, που διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα. Κατά δήλωσή του συνειδητοποίησε ότι υπάρχει πρόβλημα με τα παραστατικά το καλοκαίρι (κατά την πρώτη άφιξη ορκωτών λογιστών στον ΕΟΤ), αν και ανέλαβε τη θέση του οικονομικού διευθυντή στις 15 Μαρτίου του 2012. Να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος βρέθηκε στο πόστο αυτό ουσιαστικά «από σπόντα», καθώς σύμφωνα με έγκυρες πηγές «ήταν ο μόνος σε όλο τον ΕΟΤ που διέθετε πτυχίο Οικονομικών και προϋπηρεσία που να δικαιολογεί τη θέση του». Η ίδια η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, με δήλωσή της στο Hot Doc, επιφυλάχθηκε για τη διερεύνηση ενδεχόμενου κυκλώματος συγκάλυψης των υπολόγων στα γραφεία εξωτερικού. Χαρακτηρίζοντας το ζήτημα πολύ σοβαρό, ανέφερε ότι καμία σκιά και κανένα ερώτημα δεν θα μείνει αναπάντητο σε σχέση με τα γραφεία εξωτερικού του ΕΟΤ.

Καζίνο Κέρκυρας Αν τα παραπάνω στοιχεία αποκαλύπτουν τα κατά τόπους «παραμάγαζα» που λειτουργούν στα γραφεία εξωτερικού του οργανισμού, ατασθαλίες, όπως τα ανείσπρακτα έσοδα από το Καζίνο Κέρκυρας, χτυπούν υψηλότερα. Μέχρι το καλοκαίρι ο ρόλος του προέδρου του ΕΟΤ ήταν καθαρά διακοσμητικός ή θεσμικός, όπως τίθεται κομψά, χωρίς αρμοδιότητες, αλλά και χωρίς δικαιώματα. Φαινομενικά τουλάχιστον. Συγκεκριμένα, ο πρώην πρόεδρος του ΕΟΤ Κωνσταντίνος Ζήκος τοποθετήθηκε στη θέση του προέδρου στα μέσα Ιουλίου του 2011, μετά την αποχώρηση του πρώην προέδρου του ΕΟΤ Νίκου Κανελλόπουλου, ο οποίος ανέλαβε γενικός γραμματέας του τότε υπουργείου Δικαιοσύνης. Όντας έμπιστος του γενικού γραμματέα Γιώργου Κολέτσου, αλλά και στενός συνεργάτης της κερκυραίας πρώην υφυπουργού Άντζελας Γκερέκου, ορίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες

Μέχρι το καλοκαίρι ο ρόλος του προέδρου του ΕΟΤ ήταν καθαρά διακοσμητικός ή θεσμικός, όπως τίθεται κομψά, χωρίς αρμοδιότητες, αλλά και χωρίς δικαιώματα. Φαινομενικά τουλάχιστον πρόεδρος «ώστε ο ΕΟΤ να μπορεί να κάνει ΔΣ». Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση και ο γενικός γραμματέας (που τον είχε επιλέξει) άλλαξαν, εκείνος παρέμεινε, «πλευρίζοντας» τη νυν υπουργό κ. Κεφαλογιάννη και συντηρώντας το παλιό σύστημα δημοσιογράφων-κολάκων και υπαλλήλων με διπλή ταυτότητα. Καταγγελίες αναφέρουν πως τα τελευταία 3 χρόνια ο πρώην πρόεδρος του ΕΟΤ κ. Ζήκος φέρεται να διαθέτει καταθέσεις στον λογαριασμό του που αγγίζουν το 1,3 εκατ. ευρώ, καθώς και να συμμετέχει σε offshore εταιρία. Όταν ρωτήθηκε από το Hot Doc, ο κ. Ζήκος δήλωσε: «Δεν έχω καμία σχέση με offshore. Μάλλον μπερδεύετε το όνομά μου με κάποιου άλλου. Εγώ έχω καταθέσεις σταθερά 60.000 ευρώ τον χρόνο», τόνισε και συμπλήρωσε ότι τα έσοδά του προέρχονται από τη δικηγορία. Μάλιστα, ισχυρίστηκε ότι κατέβαλε υπερβάλλοντα ζήλο, αναφέροντας στο Hot Doc, λίγο πριν λήξει η θητεία του, «Φυσικά και είναι δύσκολο να δουλεύω ως δικηγόρος και να είμαι πρόεδρος του ΕΟΤ, αλλά όλοι κάνουμε υπερβάσεις στην κατάσταση που είναι η χώρα. Είναι δικό μου πρόβλημα αν προλαβαίνω». Μάλιστα, ο πρώην πρόεδρος έσπευσε να διευκρινίσει ότι η θέση του ήταν καθαρά θεσμική και: «Εγώ δεν έχω λόγο στα οικονομικά του ΕΟΤ. Ο κ. Κολέτσος (σ.σ. πρώην γενικός γραμματέας ΕΟΤ) υπέγραφε τις σχετικές αποφάσεις».

Αριστερά, ο πρώην πρόεδρος του ΕΟΤ, Κωνσταντίνος Ζήκος. Δεξιά, ο πρώην γενικός γραμματέας ΕΟΤ, Γιώργος Κολέτσος.

Παρά την καθημερινή του παρουσία στα γραφεία της οδού Τσόχα 7, σημείω­σε χαρακτηριστικά: «Στον ΕΟΤ πάω μόνο όταν έχω ΔΣ ή κάποια συνάντηση. Ο ρόλος μου είναι διακοσμητικός. Απλά πρέπει να παρίσταμαι όταν υπάρχει ΔΣ». Βέβαια, αυτή δεν είναι η απόλυτη αλήθεια. Τον Σεπτέμβριο του 2012 «αναβαθμίστηκε» και με βάση το σχετικό ΦΕΚ είχε δικαίωμα: - έκδοσης εγκυκλίων, σύστασης ομάδων εργασίας, υπογραφής εγγράφων και γνωμών των ως άνω Διευθύνσεων προς τρίτους, έγκρισης των προγράμματος μετακινήσεων και έκδοσης των αποφάσεων – εντολών μετακίνησης των υπαλλήλων ΕΟΤ. - να υπογράφει τις αποφάσεις έγκρισης ανάληψης δέσμευσης πίστωσης ύψους έως και 50.000€. - να συνάπτει συμβάσεις με τρίτους, να εκπροσωπεί τον οργανισμό κατά την υπογραφή τους και να εγκρίνει την καταβολή των δαπανών του προϋπολογισμού που αφορούν σε θέματα αρμοδιότητας των Διευθύνσεων Ποιοτικού Ελέγχου και Εποπτείας της Αγοράς, Τουριστικών Εγκαταστάσεων, Επιθεώρησης και Συντονισμού Περιφερειακών Υπηρεσιών του Ε.Ο.Τ., εφόσον το αντικείμενό τους δεν υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 50.000 ευρώ. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του ήταν και το Καζίνο Κέρκυρας, το οποίο, σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα του οργανισμού, δεν έχει αποδώσει στον ΕΟΤ το ποσό που δικαιούται το ελληνικό δημόσιο από τη συμμετοχή του στα μεικτά κέρδη του καζίνο για τους μήνες Μάιο 2011, Ιούλιο-Δεκέμβριο 2011 και Ιανουάριο-Ιούνιο 2012.

[Σύμφωνα με την παρ. 3 του αρθρ. 24 του Ν. 2919/25.6.2011 (ΦΕΚ 128Α), το 14% των εσόδων του καζίνο της Κέρκυρας καταβάλλεται σε μηνιαία βάση στον ΕΟΤ για την κάλυψη των διαφημιστικών του δαπανών. Το 2011, το 39,8% των εσόδων του οργανισμού προήλθε από τις χρηματοδοτήσεις των καζίνο Κέρκυρας και Πάρνηθας. Ο κ. Ζήκος φέρεται να εμπλέκεται στη μη είσπραξη των δικαιωμάτων του Καζίνο Κέρκυρας, ιδιοκτησίας Κώστα Πηλαδάκη, από τον Μάιο του 2011 έως σήμερα, ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ. Να θυμηθούμε ότι η κερκυραία πρώην υφυπουργός Τουρισμού, Άντζελα Γκερέκου, τον έβαλε στα βαθιά του τουρισμού, η οποία από διευθυντή του γραφείου της τον πρότεινε ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της «Βόλος 2013 ΑΕ» που είχε αναλάβει την προετοιμασία και διεξαγωγή των Μεσογειακών Αγώνων του 2013, οι οποίοι τελικά δεν έγιναν ποτέ. Σύμφωνα με έγγραφα που παρουσιάζει το Hot Doc, o κ. Ζήκος γνώριζε τις οφειλές του Καζίνο Κέρκυρας τουλάχιστον από τις 5 Ιουλίου 2012, όταν είχε ζητήσει ενημέρωση από το γραφείο Νομικού Συμβούλου του ΕΟΤ για τον χειρισμό της υπόθεσης. Ωστόσο, σε δήλωσή του στο Hot Doc ανέφερε: «Αμέσως μόλις πληροφορηθήκαμε τα ανείσπραχτα έσοδα του Καζίνο, κινήσαμε διαδικασίες. Προ 2 εβδομάδων, εντός του Νοεμβρίου, περάσαμε σχετική απόφαση σε ΔΣ, υπό την προεδρία μου». Το θέμα είχε τεθεί και σε ΔΣ του ΕΟΤ στις αρχές Οκτωβρίου, όπου ο κ. Ζήκος φέρεται να είπε σχετικά με την οφειλή «έλα μωρέ, μόλις 50 χιλιάρικα είναι»...  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 41

ΕΟΤ

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ

7 Δεκεμβρίου

Η κόντρα κορυφώνεται. Την ημέρα που η υπουργός θα υποδεχόταν τον γερμανό υφυπουργό Εργασίας Γιόακιμ Φούχτελ, η υπουργός καταλογίζει στον κ. Καραχάλιο την καθυστέρηση στελέχωσης των γραφείων του ΕΟΤ στο εξωτερικό. Ο πρώην γενικός γραμματέας Νίκος Καραχάλιος υποβάλλει την παραίτησή του.

20 Νοεμβρίου-6 Δεκεμβρίου

17 Δεκεμβρίου Κόβεται η τελευταία σελίδα από το μπλοκ επιταγών του ΕΟΤ.

7 Δεκεμβρίου16 Δεκεμβρίου

Οι σχέσεις Κεφαλογιάννη-Καραχάλιου έχουν ψυχρανθεί. Υπάρχει σαφής «ασυμφωνία χαρακτήρων» σε θέματα τουριστικής πολιτικής. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρώην γενικός γραμματέας συχνά αυθαιρετούσε και ανακοίνωνε νέες καμπάνιες («The Thing»), χωρίς να έχει την έγκριση της υπουργού. Την ίδια περίοδο ο Τύπος γεμίζει με δημοσιεύματα για το Flashmob, αλλά και τις πρώτες αναφορές για την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης της γυμνάστριας Γιάννας Νταρίλη από τον ΕΟΤ.

Η παραίτησή του δεν έχει γίνει ακόμα δεκτή, αλλά η διοίκηση του ΕΟΤ ουσιαστικά (και όχι τυπικά) περνά στον ειδικό σύμβουλο του γενικού γραμματέα Κωνσταντίνο Βασιλάκο, ο οποίος από την 1η Σεπτεμβρίου είχε αναλάβει την οικονομική εξυγίανση του οργανισμού.

18-19 Δεκεμβρίου Τα ΜΜΕ οργιάζουν περί «απόλυσης του Καραχάλιου από την υπουργό», «μη ανανέωσης της θητείας του που λήγει 31.12.2012» και «εκνευρισμού της υπουργού με το θέμα της Νταρίλη».

20 Δεκεμβρίου

Η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη κάνει δεκτή την παραίτηση του Καραχάλιου και ορίζει γενικό γραμματέα τον Πάνο Λειβαδά. Ο Πάνος Λειβαδάς συναντιέται και με τον Κωνσταντίνο Βασιλάκο για μια πρώτη ενημέρωση για τα του ΕΟΤ.

Ποιος είναι ο Κώστας

Ο

39χρονος Κωνσταντίνος Βασιλάκος ακολούθησε μια πορεία που πολλοί θα ζήλευαν. Με πτυχίο αλλά και μεταπτυχιακό από το διεθνούς φήμης London School of Economics, οι ικανότητές του δύσκολα θέτονταν υπό αμφισβήτηση.

Παράτυπος, ποτέ παράνομος

Το λαμπρό του βιογραφικό αμαυρώθηκε όταν στις 22 Δεκέμβρη συνελήφθη ως εγκέφαλος της σπείρας που με πλαστογραφημένη επιταγή επιχείρησε να υπεξαιρέσει 147 χιλιάδες ευρώ από τον ΕΟΤ. Μέχρι τότε, ο Κώστας Βασιλάκος ήταν ο άνθρωπος πίσω από την οικονομική πολιτική του οργανισμού. Του Γιάννη Καρτερού 42 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Η καριέρα του ξεκινάει ως μαθητευόμενος σε εταιρία ορκωτών λογιστών στην Αγγλία. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 2002 και προσλαμβάνεται ως υπεύθυνος για την προμήθεια στολών στο τμήμα Διοικητικών Υπηρεσιών στην «Αθήνα 2004». Ο δύσκολος χαρακτήρας του φαίνεται για πρώτη φορά όταν μπλοκάρει μειοδοτικό διαγωνισμό, προσθέτοντας ποιοτικά κριτήρια έως και 75% για τις υποψήφιες εταιρίες. Όπως καταγγέλλουν συνάδελφοί του, ο Βασιλάκος είχε σχέσεις εξωεπαγγελματικές με την εταιρία. η οποία τελικά κέρδισε τον διαγωνισμό με προσφορά 47 εκ. ευρώ. Η οριστική ρήξη ήταν αναπόφευκτη, και

μόλις λίγους μήνες αφού προσελήφθη παραιτείται. Σχεδόν αμέσως τον ζητά η δανέζικη εταιρία ρούχων Hummel. Μετακομίζει στη Δανία, απ’ όπου φέρεται πως κατάγεται η μητέρα του, και εργάζεται για περίπου 2,5 χρόνια, φτάνοντας τον Ιανουάριο του 2007 στη θέση του Διευθύνοντα Συμβούλου της θυγατρικής της στην Ελλάδα και την Κύπρο. Χαμηλών τόνων άνθρωπος, την οικονομική του άνεση και την αγάπη του για τα ποιοτικά ρούχα προδίδουν το τζιπ μεγάλου κυβισμού με το οποίο κυκλοφορεί και τα πουκάμισα ραμμένα στα μέτρα του που φέρουν το δίγραμμά του. Αναλαμβάνει την οικονομική διαχείριση σχεδόν όλου του ομίλου ΒΙΑΜΑΡ, συμπεριλαμβανομένης της αντιπροσωπείας της Skoda, της ποδοσφαιρικής ομάδας και ενός ξενοδοχείου τεσσάρων αστέρων στην Ξάνθη που ανήκει στη θυγατρική ΒΙΑΛΑΝΤ. Μόνο στη θητεία του στη ΜΚΟ «Αποστολή» φαίνεται ξανά η δυσκολία του χαρακτήρα του. Πηγή εντός της

21 Δεκεμβρίου

Το μεσημέρι της Παρασκευής μια 29χρονη πήγε σε υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος και επιχείρησε να εισπράξει επιταγή του ΕΟΤ ύψους 147.600 ευρώ που είχε εκδοθεί στο όνομα ενός ξενοδοχείου στη Σύρο. Όπως είθισται για την είσπραξη επιταγής ποσού άνω των 10.000 ευρώ, η υπάλληλος της τράπεζας ζήτησε τηλεφωνικά την έγκριση της πληρωμής. Από τον ΕΟΤ έλαβε την απάντηση ότι «υπάρχει πρόβλημα» και να κρατήσει το σώμα της επιταγής. Ο διευθυντής Οικονομικών Υπηρεσιών του ΕΟΤ, συνοδευόμενος από τον πρώην ειδικό σύμβουλο του πρώην γενικού γραμματέα του ΕΟΤ κ. Βασιλάκο, ενημέρωσε την υπουργό Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, που του έδωσε την οδηγία: «Να πάνε όλα στον εισαγγελέα τώρα». Αρχικά απευθύνθηκαν στη Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος, ενώ στη συνέχεια κατέθεσαν ταυτόχρονα μηνυτήρια αναφορά στην προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών και διέταξαν να διεξαχθεί Ένορκη Διοικητική Εξέταση. Η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας απέκλεισε το κτίριο του ΕΟΤ και ξεκίνησε έρευνες. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΛΑΣ, «όπως προέκυψε από την εμπεριστατωμένη αστυνομική έρευνα, ο πρώην Ειδικός Σύμβουλος του ΕΟΤ, σε συνεννόηση και συνεργασία με τους υπόλοιπους συλληφθέντες, εξέδωσε επιταγή ύψους 147.600 ευρώ, από μπλοκ επιταγών του οργανισμού, για εξόφληση ως παραστατικού, πλαστού τιμολογίου παροχής υπηρεσιών, αντίστοιχου ποσού, της εταιρίας των δύο 29χρονων».

22-23 Δεκεμβρίου

Συνελήφθησαν πέντε άτομα, μεταξύ των οποίων ένας 39χρονος πρώην Ειδικός Σύμβουλος του ΕΟΤ, ένας 44χρονος επιχειρηματίας, ένας άνδρας και μία γυναίκα 29 ετών αντίστοιχα, μέτοχοι εταιρίας, και ένας επίσης 44χρονος άνδρας, εξωτερικός συνεργάτης της ίδας εταιρίας. Οι πέντε συλληφθέντες οδηγήθηκαν στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών, ο οποίος παρέπεμψε την υπόθεση στον αρμόδιο Τακτικό Ανακριτή. Σε βάρος των συλληφθέντων ασκήθηκε ποινική δίωξη για σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, απόπειρα απάτης και πλαστογραφία, ενώ ο Κωνσταντίνος Βασιλάκος βαρύνεται επίσης με το αδίκημα της υπεξαίρεσης στην Υπηρεσία.

24 Δεκεμβρίου

Αρχίζει η ανάκριση των πέντε συλληφθέντων. Η 29χρονη ισχυρίστηκε ότι την επιταγή την είχε πάρει από έναν 44χρονο φίλο της, ο οποίος την πήρε από συνομήλικό του επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στον χώρο του διαδικτύου. Ο επιχειρηματίας ισχυρίστηκε στους αστυνομικούς πως στις αρχές Δεκεμβρίου προσεγγίστηκε από τον ειδικό σύμβουλο του ΕΟΤ κ. Βασιλάκο, ο οποίος του εκμυστηρεύτηκε πως έχει στην κατοχή του μπλοκ επιταγών του οργανισμού. Ο ειδικός σύμβουλος εμφανίζεται ως ο αρχηγός σπείρας που θα έστηνε εταιρίες για να εισπράττονται δήθεν οφειλές του ΕΟΤ. Ο επιχειρηματίας κατέθεσε ότι για τη συμβολή του στην υπόθεση ο ίδιος θα λάμβανε αμοιβή 4.000 ευρώ.

31 Δεκεμβρίου Ολοκληρώνεται η θητεία του πρόεδρου του ΕΟΤ Κωνσταντίνου Ζήκου, η οποία δεν θα ανανεωθεί, μετά από απόφαση της υπουργού.

28 Δεκεμβρίου

Οι πέντε κατηγορούμενοι απολογούνται στον ανακριτή. Ο βασικός ύποπτος Κωνσταντίνος Βασιλάκος καθώς και άλλα δύο άτομα προφυλακίζονται, ενώ δύο από τους συλληφθέντες αφήνονται ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους. Ο κ. Βασιλάκος αρνείται τις κατηγορίες, δηλώνοντας άγνοια για την κομμένη επιταγή.

Βασιλάκος ΜΚΟ αναφέρει «βελούδινο διαζύγιο», καθώς ο Βασιλάκος ασκούσε ασφυκτική πίεση στους υπαλλήλους του. Εντούτοις, όσοι γνώριζαν το έργο του έκαναν λόγο για έναν άνθρωπο δυναμικό και αποτελεσματικό. Ρόλος του ήταν η διαχείριση των οικονομικών και συχνά το ξεκαθάρισμα των εσωτερικών λογαριασμών σε προβληματικούς οργανισμούς.

Η πορεία στον ΕΟΤ Ο Κωνσταντίνος Βασιλάκος αποτέλεσε προσωπική επιλογή του πρώην γενικού γραμματέα του ΕΟΤ, Νίκου Καραχάλιου, με τον οποίο γνωρίστηκαν μέσω ενός κοινού τους φίλου, καλλιτέχνη και μουσικού παραγωγού. Βασικός λόγος για την πρόσληψή του ήταν το «πλούσιο βιογραφικό του», όπως δηλώνει στο Hot Doc ο κ. Καραχάλιος. Η πρόσληψή του ως ειδικού συμβούλου του γενικού γραμματέα έγινε απευθείας στον ΕΟΤ. Οι αρμοδιότητες που αναλαμβάνει πληθαίνουν όλο και περισσότερο, αφού έχει την τυφλή εμπιστοσύνη

του Καραχάλιου, και βρίσκεται να ελέγχει - Στο βιογραφικό που παρουσίασε ο 39χροόλα τα οικονομικά του οργανισμού. Δεν νος για την πρόσληψή του στον ΕΟΤ δεν εμπιστεύεται κανέναν και γι’ αυτό αναλαμ- είχε συμπεριλάβει τη θητεία του στους βάνει όλες τις υποθέσεις μόνος του. Αυτό Ολυμπιακούς Αγώνες. Η μία πιθανότητα εξηγεί το πώς το επίμαχο μπλοκ επιταγών είναι να το ξέχασε, η άλλη να το απέκρυψε ήταν στο γραφείο του, αυτό εξηγεί επίσης για να αποφύγει τη διασταύρωση από την και το ότι ο ίδιος ανακάλυψε την τρύπα πλευρά του γενικού γραμματέα. των 12,5 εκατομμυρίων που δημιουργή- - Ο κ. Καραχάλιος δεν έδωσε ποτέ εντολή θηκε επί υπουργίας Παύλου Γερουλάνου. να δοθούν μπλοκ επιταγών σε κανέναν. Διατηρούσε καλές σχέσεις με την Όλγα Το πώς βρέθηκε το μπλοκ στα χέρια του Κεφαλογιάννη, όντας σύνδεσμος του 39χρονου παραμένει άγνωστο. υπουργείου με τον ΕΟΤ, και ήταν ο - Ο Κώστας Βασιλάκος, ενώ έδειχνε πως άνθρωπος που ενημέρωσε τον νέο γ.γ. δεν είχε οικονομικά προβλήματα, εντούτου ΕΟΤ Πάνο Λειβαδά, στην πρώτη τοις είχε μόνο τέτοια. Πηγή μέσα από το του επαφή με τον οργανισμό μετά την γραφείο της υπουργού Τουρισμού αναφέπαραίτηση Καραχάλιου. ρει πως πολλές φορές είχε ζητήσει δανεικά από διευθυντικά στελέχη του οργανισμού. Οι λεπτομέρειες… Το Hot Doc επικοινώνησε με τον κ. Το βιογραφικό του τέλειο, οι ικανότητές του πέραν αμφιβολίας, η δουλειά του Βασιλάκο μέσω του δικηγόρου του, ο εξαιρετική. Ξέρει να ελίσσεται, μπορεί να οποίος αποφάνθηκε πως η έκθεση των υπερασπίζεται τα συμφέροντά του. Τίποτα ορκωτών λογιστών βρίσκεται ήδη στη το μεμπτό. Κι όμως, κάποιες λεπτομέρειες Δικαιοσύνη και θα ρίξει φως στην υπόθεση, κάνουν τη διαφορά. ενώ παράλληλα θα αθωώνει τον ίδιο.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 43

Θεωρίες συνομωσίας Της Lady Lilith

Η Ελλάδα ως «αεροπλανοφόρο» Τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές κάποια παλικάρια στις αίθουσες συνεδριάσεων ινστιτούτων και think tank σχεδιάζουν ερήμην μας την Ελλάδα του 2020 και βάλε. Ένα σχέδιο «ανάπτυξης» της χώρας που θα εφαρμόσει το νέο εγχώριο κατεστημένο, που θα δημιουργηθεί από τις στάχτες του προηγούμενου. Δεν πρόκειται για υπόθεση εργασίας, αλλά για το επόμενο και πιο κρίσιμο σχέδιο που απορρέει από τα μνημόνια.

44 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Ή

δη κάποιες πρώτες πληροφορίες έχουν αρχίσει εντέχνως να βλέπουν το φως της δημοσιότητας μέσω συμβατικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που λειτουργούν ως «βαποράκια» για την προώθηση της νέας «μεγάλης ιδέας».

Η νέα «μεγάλη ιδέα» Ο σχεδιασμός που γίνεται στηρίζεται στην ιδέα μετατροπής της χώρας σε ένα ιδιότυπο «αεροπλανοφόρο» που θα χρησιμοποιήσουν τα «γεράκια των Αγορών» από τη στιγμή που αποφάσισαν να στρέψουν τα «φονικά» χρηματοοικονομικά εργαλεία τους στο νέο «Ελ Ντοράντο» της ανάπτυξης, τη Βόρεια Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο και τη Μέση Ανατολή. Οι περιοχές αυτές του πλανήτη είναι για τη «σκιώδη οικονομία» μια τεράστια και ανεκμετάλλευτη αγορά, με αμύθητους φυσικούς πόρους, που λόγω πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών συνθηκών και παράδοσης εκμεταλλεύονται ολίγοι. Μια τεράστια και ανεκμετάλλευτη αγορά με εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους που πρέπει να μετατραπούν σε «πελατάκια» των fund και των τραπεζών. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη «νέα μεγάλη ιδέα», αποτελεί μια κρίσιμη κουκίδα στον χάρτη, λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης και του γεγονότος ότι επί της ουσίας έχει χρεοκοπήσει. Η χρεοκοπία της χώρας δεν μετράται μόνο με κριτήριο τους οικονομικούς δείκτες, αλλά κυρίως με κριτήριο την απώλεια της ανεξαρτησίας της μέσα από την απώλεια του δημόσιου πλούτου, των φυσικών πόρων και της διαμόρφωσης μιας φασιστικής λογικής που απαιτεί, μπροστά στον γενικό και αόριστο όρο «ανάπτυξη», όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες να κάνουμε βαθιές υποκλίσεις σε οποιαδήποτε πρόταση

«ανάπτυξης» υπόσχεται ψίχουλα για τους χρεοκοπημένους ιθαγενείς. Το σκεπτικό των ινστιτούτων και των think tank που συνδέονται με τους παράγοντες της «σκιώδους οικονομίας» και με τα εγχώρια τσιράκια τους είναι ότι η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί ένα «φυσικό αεροπλανοφόρο» που μπορεί εντός του να αναπτυχθούν ορισμένες από τις «ιδέες» που σχεδιάζονται για τις χώρες της Βόρειας Αφρικής, της Αραβικής Χερσονήσου και της Μέσης Ανατολής. Θα δώσουμε για αρχή ένα και μόνο παράδειγμα. Το επόμενο βήμα που θα δούμε να ξεδιπλώνεται το 2013-2014 είναι η διάλυση των δημόσιων νοσοκομείων και πανεπιστημίων. Μια διάλυση που νομοτελειακά θα έρθει μέσα από τη μείωση των πόρων, τον μισθολογικό εξευτελισμό των επιστημόνων και την κατασυκοφάντησή τους στην κοινή γνώμη. Πριν απαξιωθούν τελείως οι υποδομές και το επιστημονικό προσωπικό, θα εμφανιστούν οι «σωτήρες» που θα αγοράσουν ποσοστό των νοσοκομείων και των πανεπιστημίων προκειμένου να τα «απογειώσουν», πλασάροντας την ιδέα μετατροπής της χώρας σε «αεροπλανοφόρο» που θα προσφέρει υψηλές υπηρεσίες υγείας και παιδείας στους εύπορους πολίτες των χωρών της Βόρειας Αφρικής, της Αραβικής Χερσονήσου και της Μέσης Ανατολής που μαστίζονται από συγκρούσεις, οι οποίες δεν μπορούν να εγγυηθούν ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο κανείς δεν θα επενδύσει χρήματα στη χώρα, αλλά θα αγοράσει έτοιμες υποδομές μαζί με το κακοπληρωμένο προσωπικό τους. Και το νέο εγχώριο κατεστημένο θα πανηγυρίζει διαφημίζοντας την άνοδο των γενικών και αόριστων οικονομικών δεικτών. Εδώ είμαστε και θα ακολουθήσουν και άλλα παραδείγματα. 

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 45

Report

Ρουσφέτι Μαυραγάνη σε προφυλακισμένο επιχειρηματία Μία προκλητική απόφαση αναφορικά με τις τακτοποιήσεις οφειλών πατρινού επιχειρηματία έλαβε ο υφυπουργός Οικονομικών, Γιώργος Μαυραγάνης, η οποία ξεσηκώνει το λαϊκό αίσθημα. Την ώρα που τα οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προχωρά στη λήψη σκληρών οικονομικών μέτρων που βαθαίνουν την ύφεση στην ελληνική κοινωνία, ο υφυπουργός Οικονομικών εμφανίζεται να εξυπηρετει γνωστό επιχειρηματία της Πάτρας. Ο επιχειρηματίας έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τη Δικαιοσύνη, ενώ πρόσφατα προφυλακίστηκε για υπόθεση πλαστών και εικονικών τιμολογίων. Του Βαγγέλη Τριάντη

Η

απόφαση που φέρει την υπογραφή του κ. Μαυραγάνη αφορά την εταιρία «Κωνστα­ ντίνος Αντζουλάτος ΕΕ», η οποία ανήκει στον πατρινό επιχειρηματία και πρώην πρόεδρο του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Πάτρας, Κωνσταντίνο Αντζουλάτο. Στις 11/01/2012 η ΔOY Β΄ Πατρών είχε προχωρήσει στη δέσμευση του 50% των καταθέσεων και των λογαριασμών της εταιρίας στις τράπεζες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς

46 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

επίσης και του κ. Αντζουλάτου, εξαιτίας συσσωρευμένων οφειλών. Είχαν προηγηθεί άλλες δύο παρόμοιες αποφάσεις σε βάρος του επιχειρηματία και δύο ακόμη εταιριών του, «με σκοπό τη διαφύλαξη των συμφερόντων του δημοσίου». Η πρώτη, με ημερομηνία 8/12/2011, αφορούσε την εταιρία «Profi AE», και η δεύτερη, με ημερομηνία 11/01/2012, ήταν κατά της εταιρίας «Hobby AE». Ωστόσο ο υφυπουργός Οικονομικών είχε διαφορετική άποψη. Στις 23 Ιουλίου 2012, λίγες μόλις βδομάδες αφότου η νέα κυβέρνηση ανέλαβε τα καθήκοντά της, προχωρά στην αποδέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών του κ. Αντζουλάτου, καθώς επίσης και της εταιρίας «Κωνσταντίνος Αντζουλάτος ΕΕ». Και αυτό προκειμένου η εταιρία να καταφέρει να αποπληρώσει τους εργαζομένους της, καθώς επίσης και για να μπορεί να εκδίδει επιταγές, προκειμένου «να δοθεί στην επιχείρηση η δυνατότητα να εκπληρώσει τις φορολογικές της υποχρεώσεις», όπως αναφέρει η σχετική απόφαση. Το Hot Doc επικοινώνησε με το γραφείο του κ. Μαυραγάνη, θέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα. Ωστόσο από την πλευρά του υφυπουργού δεν έλαβε καμία απάντηση, παρά μόνο σιωπή και αδιαφορία.

Ο ισχυρός της Αχαΐας Η υπόθεση έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο Κωνσταντίνος Αντζουλάτος δεν είναι ένας τυχαίος επιχειρηματίας, αλλά αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της πατρινής επιχειρηματικής ελίτ, με σταδιοδρομία σε θέσεις κλειδιά, ενώ πρόσφατα προφυλακίστηκε για υπόθεση πλαστών και εικονικών τιμολογίων.

Για χρόνια κατείχε τη θέση του προέδρου στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αχαΐας, όπως επίσης και τη θέση του αντιπροέδρου στην Αχαϊκή Συνεταιριστική Τράπεζα. Ο ίδιος στο βιογραφικό του αναφέρει και τη θέση του προέδρου στο ΕΣΠΑ, ενώ εμφανίζεται ως πρόεδρος του ομίλου εταιριών Αντζουλάτος με θυγατρικές εταιρίες σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, όπως για παράδειγμα στη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Κίνα. Στην ιδιοκτησία του εμφανίζονται επίσης μία βιομηχανία κατασκευής μεταλλικών ραφιών, μια εταιρία κινητής τηλεφωνίας, ένα παραδοσιακό τοπικό ζυθοποιείο, ένας ραδιοφωνικός σταθμός και ένα θέατρο. Στις επιχειρήσεις του απασχολούνται περισσότεροι από 140 εργαζόμενοι. Η οικονομική του επιφάνεια είναι τέτοια ώστε μπορεί να προβαίνει σε διάφορες δωρεές, όπως άλλωστε επιτάσσει ο αξιακός κώδικας των επιχειρηματιών. Μεταξύ αυτών και στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, όπου ο ίδιος εμφανίζεται ως Μέγας Δωρητής και κάτοχος του Μεγάλου Σταυρού. Ιδιότητα που του προσδίδει ακόμη μεγαλύτερο κύρος και αποδοχή από την κοινωνία της αχαϊ­κής πρωτεύουσας. Παράλληλα εμφανίζεται ως δωρητής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών, για τη μονάδα παίδων που πάσχουν από καρκίνο και για τη μονάδα απεξάρτησης από τα ναρκωτικά, στο γυναικολογικό νοσοκομείο, όπου διαθέτει μονάδα με το όνομά του για τη φροντίδα των νεογέννητων μωρών, καθώς επίσης και σε ένα κέντρο νεότητας για απόρους φοιτητές.

Η αρχή του τέλους Τον Ιανουάριο του 2009 ο κ. Αντζουλάτος προβαίνει σε μια παράξενη κίνηση. Μεταφέρει και τις 14 εταιρίες που διατηρούσε υπό την κατοχή του στο όνομα της μητέρας του, Μαρίας Αντζουλάτου. Ο λόγος προφανής. Ο επιχειρηματίας ήθελε να αποφύγει τα όσα θα ακολουθούσαν σε προσωπικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Στις αρχές του περασμένου Νοέμβρη η ανακρίτρια θα διατάξει την προφυλάκισή του. Η είδηση σκάει σαν βόμβα στην αχαϊκή πρωτεύουσα, όχι όμως και στους καλά γνωρίζοντες. Το κατηγορητήριο βαρύ. Ο επιχειρηματίας κατηγορείται για παράβαση του νόμου, που αφορά το αδίκημα της φοροδιαφυγής, αποδεχόμενος πλαστά και εικονικά τιμολόγια σε βαθμό κακουργήματος. Η Οικονομική Επιθεώρηση Δυτικής Ελλάδας είχε πραγματοποιήσει έλεγχο στις επιχειρήσεις του κ. Αντζουλάτου έπειτα από καταγγελίες και είχε διαπιστώσει σωρεία παρατυπιών. Υπερτιμολογήσεις, παράνομες επιστροφές ΦΠΑ, έκδοση μη νόμιμων παραστατικών αγοράς επενδυτικών αγαθών, έκπτωση-συμψηφισμός ΦΠΑ με μη νόμιμα παραστατικά και όλα σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Η υπόθεση αφορά πλαστά και εικονικά τιμολόγια τα οποία κόπηκαν την περίο­δο 2003-2004 και η αξία τους ξεπερνά τα 150.000 ευρώ. Η μεθόδευση ήταν απλή. Μια εταιρία, η Εργοτεχνική ΕΠΕ, λειτουργούσε ως μηχανή έκδοσης και διακίνησης εικονικών τιμολογίων προς εταιρίες του ομίλου Αντζουλάτου. Πιο απλά, έκοβε δίγραμμες επιταγές εκατομμυρίων ευρώ προς τις εταιρίες του κ. Αντζουλάτου για δήθεν παροχή υπηρεσιών. Στη συνέχεια ο ιδιοκτήτης της

Εργοτεχνικής εισέπραττε το ποσό των επιταγών μέσω των τραπεζών, παρακρατούσε ένα μέρος ως αμοιβή και επανακατέθετε το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων στους λογαριασμούς του κ. Αντζουλάτου. Ουσιαστικά η ζημιά του δημοσίου προήλθε από την επιστροφή του ΦΠΑ προς τις εταιρίες του κ. Αντζουλάτου, οι οποίες εμφάνιζαν υπερκοστολόγηση εργασιών. Ανάμεσα στις λήπτριες εταιρίες των εικονικών τιμολογίων ήταν η Hobby AE, η Elematica ΑΒΕΕ, η Profi AE κ.ά.

Το φέσι στον δήμο Εκτός όμως από τις υποθέσεις πλαστών και εικονικών τιμολογίων και τα γενικότερα χρέη, ο επιχειρηματίας φαίνεται ότι χρωστούσε και στον δήμο της Πάτρας. Πρόκειται για τη μίσθωση ενός χώρου φιλέτου της περιοχής, των παλαιών σφαγείων, γνωστού σε όλους ως «Πολιτεία». Ο κ. Αντζουλάτος όμως φέρεται να αθετούσε τις καταβολές των συμφωνηθέντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από λίγο καιρό ο δήμος Πατρέων εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία ανέφερε ότι ο επιχειρηματίας χρωστά στον δήμο περί τα 300.000 ευρώ. Στην ανακοίνωση αναφερόταν επίσης ότι ο δήμος κίνησε τις διαδικασίες έξωσης του επιχειρηματία. Ο τελευταίος, όταν ενημερώθηκε γι' αυτό, προχώρησε σε διακανονισμό του οφειλόμενου ποσού. Τα χρέη αυτά όμως δεν ήταν και τα μοναδικά στην περίτπωση του κ. Αντζουλάτου. Τον περασμένο Σεπτέμβρη το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Πάτρας έκανε δεκτή αίτηση της Τράπεζας Πειραιώς για την πτώχευση της εταιρίας

Η απόφαση του υφυπουργού Οικονομικών, Γιώργου Μαυραγάνη, για την αποδέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών του κ. Αντζουλάτου, οι οποίοι είχαν δεσμευτεί με προηγούμενες αποφάσεις της ΔΟΥ Β' Πατρών.

Profi ΑΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το άνοιγμα στην Τράπεζα Πειραιώς φτάνει το 1,5 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Κατά της απόφασης ασκήθηκε έφεση, η οποία αναμένεται να εκδικαστεί. Για άλλες δυο εταιρίες του κ. Αντζουλάτου, την «Κωνσταντίνος Αντζουλάτος ΟΕ» και την «Μεταπλάστικα», οι αιτήσεις δεν έγιναν δεκτές. Ανεξάρτητα πάντως από την έκβαση της υπόθεσής του, η ουσία του θέματος είναι μία. Ένας υπουργός εμφανίζεται ιδιαίτερα εξυπηρετικός απέναντι σε έναν ισχυρό οικονομικό παράγοντα, με αποτέλεσμα να αυξάνει το αίσθημα αδικίας και άνισης αντιμετώπισης που κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 47

Αρχαία Ολυμπία

Ταχυδακτυλουργικά κόλπα με τα κονδύλια για την τελετή Αφής

Σ

υνεχίζει να εκτίθεται διεθνώς ο δήμος της Αρχαίας Ολυμπίας στην Ηλεία από τις πράξεις και τις παραλείψεις ορισμένων εκ των αιρετών του εκπροσώπων, οι οποίοι ελέγχονται ήδη από τις δικαστικές αρχές μετά από τις αποκαλύψεις του Hot Doc. Οι τοπικοί παράγοντες, αδιαφορώντας για τη σοβαρότητα των θεμάτων που διαχειρίζονται και για την υπο­χρέω­σή τους να ενημερώνουν άμεσα τους πολίτες για καθετί που σχετίζεται με το δημόσιο χρήμα, αρνούνται επί μήνες να δώσουν στη δημοσιότητα τα στοιχεία που αφορούν το έργο «Πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις για την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας», προϋπολογισμού 170.000 ευρώ.

Διαγωνισμός εφτά μήνες μετά την Αφή …για την Αφή Ο δήμος της Αρχαίας Ολυμπίας, στις 23 Νοεμβρίου 2012, δημοσίευσε στην τοπική ημερήσια εφημερίδα του Πύργου Ηλείας «Πρωινή» την περίληψη διακήρυξης πρόχειρου διαγωνισμού για την επιλογή αναδόχου για την υλο­ποίηση της εργασίας «Κατασκευή Ψηφιακού Θησαυροφυλακίου με Αιχμή του Δόρατος την Προβολή της Τελετής της Ολυμπιακής Φλόγας», προϋπολογισμού 60.000 ευρώ, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαΐου 2012, δηλαδή επτά μήνες πριν! Το συγκεκριμένο έργο, με βάση τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το Hot Doc, περιλαμβάνεται στο έργο «Πολιτιστικές Εκδηλώσεις και δράσεις για την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας», για το οποίο ζητούνται στοιχεία από

48 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Μυστήριο, σιωπή, περίεργοι διαγωνισμοί, έγγραφα που «χάνονται» από τη Διαύγεια και εμφανίζονται παραδόξως μετά τις «ενοχλητικές» ερωτήσεις του Hot Doc, κρύβονται πίσω από τη χρηματοδότηση ύψους 170.000 ευρώ των πολιτιστικών εκδηλώσεων και των δράσεων για την τελετή της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας της Ολυμπιάδας του Λονδίνου, που πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαΐου 2012 στην Αρχαία Ολυμπία. Ο δήμος αρνείται επίμονα να δώσει στη δημοσιότητα τα οικονομικά στοιχεία του έργου, ενώ την ίδια ώρα οι τοπικές δικαστικές αρχές διατάζουν έρευνα για το θέμα και ο Συνήγορος του Πολίτη ζητά να ενημερωθούν άμεσα οι δημοσιογράφοι. Του Μάκη Νοδάρου τον δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας και το οποίο θεωρητικά έπρεπε, μαζί με τις άλλες δράσεις, να είχε ολοκληρωθεί στη διάρκεια τελετής της Αφής ή λίγο αργότερα. Το συγκεκριμένο έργο αναλυτικά περιλαμβάνει: 1. Δημιουργία ντοκιμαντέρ για την Αφή. 2. Λειτουργία εκθέσεων. 3. Κατασκευή ψηφιακού θησαυρο­ φυλακίου με αιχμή του δόρατος την προβολή της τελετής Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας. 4. Εκδηλώσεις διεθνούς προβολής με την ευκαιρία της τελετής Αφής (έκδοση ψηφιακού υλικού, προβολή εκδηλώσεων, έκδοση έντυπου και διαφημιστικού υλικού, σύναψη σχέσεων φιλίας με την πόλη Greenwich). 5. Διοργάνωση καθώς και συμμετοχή σε διάφορες εκδηλώσεις.

Απορρίφθηκε 2 ημέρες πριν τις εκλογές, εγκρίθηκε 2 ημέρες μετά Το θέμα λαμβάνει ξεχωριστή σημασία, καθώς στις 4-5-2012 η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, με την υπ' αρ. 1872

απόφασή της, απέρριψε την αίτηση χρηματοδότησης της συγκεκριμένης δαπάνης, ύψους τότε 541.200 ευρώ, και την ένταξή της στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, με το σκεπτικό που αναφέρει ότι: α ) Δ ε ν τ ε κ μη ρ ι ώ νετ α ι η τ ο υ ρ ι στική αξιοποίηση και προβολή σε διεθνές επίπεδο του πολιτιστικού προϊό­ ντος της περιοχής. β) Δεν συνάδει με τη διεθνή προβολή του πολιτιστικού προϊόντος της περιοχής. Μεσολαβούν οι εθνικές εκλογές της 6ης Μαΐου 2012, και δύο ημέρες μετά η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, με την από 8/5/2012 υπ' αρ. 1907 απόφασή της, εντάσσει την πράξη «Πολιτιστικές Εκδηλώσεις και Δράσεις για την Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας» στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτική Ελλάδα–Πελοπόννησος–Ιόνια Νησιά, με μειωμένη δαπάνη ύψους 170.000 ευρώ. Μάλιστα αποφάσισε τη συγχρηματοδότησή της από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Στις 4/5/2012 η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή ΠΔΕ απορρίπτει το έργο.

Σημειώνεται ότι μέχρι το τέλος Νοεμβρίου 2012 η απόφαση απόρριψης για τη χρηματοδότηση του έργου δεν υπήρχε αναρτημένη στη Διαύγεια. Περιέργως, μετά τις εξηγήσεις που ζήτησαν το Hot Doc και η δημοσιογράφος του Ionion Fm, Γιώτα Αργυροπούλου, από τον αρμόδιο της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής, Βαγγέλη Γεωργίου, το έγγραφο αναρτήθηκε μέσα σε λίγα λεπτά μετά την επικοινωνία μαζί του.

Οι περίεργες προτάσεις που ταξιδεύουν στον χωροχρόνο Ο κ. Γεωργίου αρνήθηκε να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που του έθεσε το Hot Doc και ζήτησε να του υποβάλουμε γραπτό αίτημα. Στις 17.12.2012 η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στέλνει απάντηση στο Hot Doc η οποία όμως προκαλεί νέα αναπάντητα ερωτήματα. Στο από 17/12/2012 –ΑΠ: 5056 έγγραφο που υπογράφεται από την προϊσταμένη Ελένη Πουλιάση αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι:

«Ο δήμος της Αρχαίας Ολυμπίας υπέβαλε αίτηση χρηματοδότησης την 13/02/2012 και μετά από διαβούλευση. αφού διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να ενταχθεί (σ.σ. η πρόταση), την 03/04/2012 επανήλθε υποβάλλοντας νέα αίτηση χρηματοδότησης με τον ίδιο τίτλο και επικαιροποιημένες δράσεις που ανταποκρίνονταν πλέον στα κριτήρια της πρόσκλησης. Σε συνέχεια των παραπάνω εκδόθηκαν και οι σχετικές αποφάσεις, απόρριψης την 04/05/2012 για την πρώτη αίτηση και ένταξης την 08/05/2012 για τη δεύτερη» Δηλαδή με βάση την απάντηση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής, πριν ακόμα απορριφθεί η από 13 Φεβρουαρίου 2012 πρώτη πρόταση του δήμου της Αρχαίας Ολυμπίας, (απορρίφθηκε στις 4 Μαΐου 2012), είχε υποβληθεί μυστηριωδώς η δεύτερη πρόταση στις 3 Απριλίου 2012 η οποία και έγινε δεκτή στις 8 Μαΐου 2012 δύο ημέρες μετά τις Εθνικές Εκλογές. « Η διενέργεια των εκλογών δεν επηρεάζει την λειτουργία της υπηρεσίας μας πλην των δράσεων δημοσιότητας που  

Δύο ημέρες μετά τις εθνικές εκλογές, η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή ΠΔΕ ενέκρινε το έργο με μειωμένο προϋπολογισμό.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 49

Αρχαία Ολυμπία

Η προκήρυξη διαγωνισμού επτά (!) μήνες μετά την τελετή Αφής.

αναστέλλονται προσωρινά» - σημειώνεται στην σχετική απάντηση. Κρατώντας αποστάσεις από την συνεχιζόμενη άρνηση της χορήγησης στοιχείων του δήμου της Αρχαίας Ολυμπίας προς τους δημοσιογράφους, η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της ΠΔΕ καλεί τον δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας να χορηγήσει τα ζητούμενα στοιχεία.

50 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Για την υπόθεση της διακήρυξης προχείρου διαγωνισμού για την επιλογή αναδόχου για την υλοποίηση της εργασίας « Κατασκευή Ψηφιακού Θησαυροφυλακίου με Αιχμή του Δόρατος την Προβολή της Τελετής της Ολυμπιακής Φλόγας», προϋπολογισμού 60.000 ευρώ δήμος της Αρχαίας Ολυμπίας στις 23 Νοεμβρίου 2012 δηλαδή εφτά μήνες μετά την τελετή της Αφής η ΕΔΑ αναφέρει ότι η συγκεκριμένη πράξη δεν αφορά μόνο την τελετή του 2012, αλλά όλες τις παρελθούσες αλλά και επόμενες τελετές και είναι κάτι που θα δημιουργηθεί για να προβάλει το θεσμό της τελετής της Αφής της Ολυμπιακής φλόγας στο διηνεκές…

Συνήγορο του Πολίτη και τον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ηλείας, Παναγιώτη Μεϊδάνη, και ζητήσαμε τη μεσολάβησή τους ώστε να ενημερωθούμε για το θέμα. Ο εισαγγελέας διέταξε αμέσως τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για το ζήτημα της άρνησης του δήμου της Αρχαίας Ολυμπίας να μας χορηγήσει τα σχετικά στοιχεία. Στις 5 Νοεμβρίου 2012 o Συνήγορος του Πολίτη μας ενημέρωσε με το υπ' αρ. 158647/39268/2012 έγγραφό του ότι, με βάση τους ισχύοντες νόμους και τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ο δήμος της Αρχαίας Ολυμπίας θα πρέπει να απαντήσει άμεσα στα ερωτήματά μας.

Η προκλητική σιωπή του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας

Ο αναπληρωτής δήμαρχος δεν θυμάται…

Στα πλαίσια σχετικής έρευνας της δημοσιογραφικής ομάδας του περιφερειακού ραδιοφωνικού σταθμού Ionion FM και του περιοδικού Hot Doc με επιστολή μας προς τον δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας, στις 23/8/2012, ζητήσαμε πλήρη ενημέρωση για το θέμα. Από τον δήμο Αρχαίας Ολυμπίας ζητήσαμε να μας κοινοποιήσει τα εξής στοιχεία: α) Τα πρακτικά και την απόφαση των επιτροπών που αποφάσισαν την κατανομή των παραπάνω κονδυλίων. β) Τα ακριβή ποσά που διατέθηκαν αναλυτικά για κάθε ενέργεια-δράση, καθώς και τους αναδόχους. γ) Το ακριβές ποσό που προγραμματίστηκε και δεσμεύτηκε με σκοπό τη δημοσιότητα του έργου. δ) Τα στοιχεία από έρευνες ακροαματικότητας που χρησιμοποιήσατε για να προχωρήσετε στην κατανομή του κονδυλίου, προβολή εκδηλώσεων – έκδοση διαφημιστικού υλικού, προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τον τρόπο που έγινε η κατανομή. ε) Ποια ΜΜΕ έλαβαν εντολή δημοσιότητας και τι ποσό χρηματοδότησης έλαβε κάθε μέσο. Την Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012, και μετά την άρνηση του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας να απαντήσει στα ερωτήματά μας, ενημερώσαμε γραπτώς τον

Για το θέμα ρωτήθηκε τηλεφωνικά ο αναπληρωτής δήμαρχος της Αρχαίας Ολυμπίας, Γιώργος Δεβές, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής: «Η τελευταία προκήρυξη για την κατασκευή Ψηφιακού Θησαυροφυλακίου με Αιχμή του Δόρατος την Προβολή της Τελετής της Ολυμπιακής Φλόγας δεν ήταν για την τελετή της Αφής στις 10 Μαΐου 2012. Αυτό αφορά μια μόνιμη ιστοσελίδα, στην οποία θα μπορούν να μπαίνουν οι επισκέπτες και να ενημερώνονται για την Αφή της Φλόγας γενικά από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και για τις τελετές που έχουν γίνει. Θα είναι δηλαδή ένα είδος μουσείου. Δεν ξέρω για καμιά απόφαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής της ΠΔΕ περί απόρριψης του έργου. Εμείς είχαμε υποβάλλει δύο αιτήσεις. Ίσως είναι αυτή που μου λέτε. Δυστυχώς δεν έχω όλο τον φάκελο τώρα μπροστά μου για να θυμηθώ ακριβώς. Θυμάμαι είχαμε κάνει μια αίτηση για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που κάνουμε κάθε καλοκαίρι και μια άλλη για την Αφή. Θεωρώ ότι αυτή που μου λέτε ότι απορρίφθηκε πρέπει να είναι η μία από τις δύο. Δεν ξέρω το θέμα της μη απάντησης του δήμου της Αρχαίας Ολυμπίας στα ερωτήματά σας. Όταν πάω στο γραφείο μου, θα σας απαντήσω». 

Εκδοροσφαγεύς

Μια μεγάλη υπόθεση εμπορίας ναρκωτικών ψυθιρίζεται πως χειρίστηκε πολύ ιδιαιτέρως η πρώην διοίκηση της ΕΥΠ. Πρωταγωνιστής ήταν πρώην και νυν υπουργός του ΠΑΣΟΚ. Η υπηρεσία έκανε παρακολουθήσεις για υπόθεση αρχαιοκαπηλείας και έπεσε πάνω σε συνομιλία του υπουργού. Ξαφνικά ανακάλυψε πως ο άνθρωπος που μιλούσε στο

Προσωπικά αποκλείω να έκανε τέτοιο πράγμα υπουργός του ΠΑΣΟΚ. Δεν ασχολούνται με τέτοιες ψιλοδουλειές.

Άσχετο, τώρα που είπα Κοζάνη. Ο κύριος Πάρις Κουκουλόπουλος, διαπρεπής πολιτικός απ' την Κοζάνη και δεξί χέρι του Βενιζέλου, είναι αυτός που έχει αναλάβει να μεταφέρει τη φωνή του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ προς το πιο λαϊκό στα Μέσα Ενημέρωσης. Μία από τις αποστολές του ήταν να εμφανίσει ως πλαστή τη λίστα που δημοσίευσε το Hot Doc.

Στις 29 Οκτωβρίου ο κύριος Κουκουλόπουλος δήλωνε προς πάσα κατεύθυνση πως η δημο­ σιευμένη λίστα είναι πλαστή, γιατί ο Βενιζέλος παρέλαβε 1.991 ονόματα, άρα μόνο μια λίστα με τόσα ονόματα μπορούσε να είναι αυθεντική. Ο κύριος Πάρις έσκιζε τα ιμάτιά του και μερικά ακόμη υφάσματα γι' αυτό.

Τώρα που αποδείχθηκε ότι η λίστα ήταν η αυθεντική που μάλιστα είχε ο Βενιζέλος, όχι με 1.991 ονόματα αλλά με 2.059, ο κύριος Πάρις, με το βάρος της αξιοπιστίας του, θέτει το ερώτημα: «Ποιος έδωσε τη λίστα στον Βαξεβάνη;» Μα γιατί αγαπητέ δεν ρωτάτε τον φίλο σας τον Βενιζέλο;

Αλήθεια τι θα γίνει αν ο Βαξε­βάνης. στο ερώτημα «ποιος έδωσε τη λίστα», απαντήσει «ο Βενιζέλος»; Αυτό ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν

τηλέφωνο, ο υπουργός δηλαδή, ήταν ο μεγαλέμπορος που γνώριζαν μόνο με το ψευδώνυμο και αναζητούσαν χρόνια. Η υπόθεση χάθηκε στη «μετάφραση», καθότι το κύκλωμα ήταν σκοπιανό με διασυνδέσεις στην Κοζάνη, αλλά πολλοί διαβεβαιώνουν πως οι συνομιλίες υπάρχουν.

το σκέφτεται. Αλλά τι να πρωτοσκεφθεί και αυτός; Άμα είσαι το μισό του «όλον ΠΑΣΟΚ» τι να πρωτοκάνεις;

Ατυχής η απόφαση Σαμαρά να απελευθερώσει ένα περιστέρι την ημέρα των Θεοφανείων, ως σύμβολο ελπίδας αλλά και του Αγίου Πνεύματος. Την ώρα που η μισή Ελλάδα το φαντάζεται, λόγω ακριβώς των μέτρων Σαμαρά, ως γεύμα. «Ομάδα αλήθειας» έχει δημιουργήσει ο σύμβουλος του Σαμαρά, Μουρούτης, στο twitter. Έχει αναλάβει, λένε, να διαβρώσει την καλή εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ στα social media, επιστρατεύοντας φοιτητές της ΔΑΠ. Ποιος είναι ο Μουρούτης; Ο μοναδικός μη Μεσσήνιος που έχει επιλέξει ο Σαμαράς, αλλά έχει κάτι κοινό με όσους Μεσσήνιους επέλεξε. Τον ξέρει μόνο ο ίδιος.

Το πρωτοχρονιάτικο γλέντι της ΔΗΜΑΡ έγινε στα γραφεία του κόμματος, με μικρή ορχήστρα, παρόντος του Φώτη Κουβέλη. Ο Σπύρος Λυκούδης χόρεψε μάλιστα μπροστά στον πρόεδρο τις «βεργούλες». Απ' ό,τι φαίνεται και από το περιστατικό, το κόμμα κρατά τον λαϊκό προσανατολισμό του. Η μέρα των Θεοφανείων ήταν η πρώτη μέρα που Σαμαράς και Βενιζέλος χάρισαν κάτι στον Φώτη αντί να τους χαρίσει ο ίδιος. Λέγεται πως ήταν ένας κόκκινος μαρκαδόρος, για να τραβά τις κόκκινες γραμμές του. Ο προηγούμενος τέλειωσε.

Ο Γιάννης Μιχελάκης, βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ, ανέλαβε στο Ινστιτούτο Κραμανλή. Δεν είναι που αναλαμβάνει ένας σαμαρικός το ίδρυμα των καραμανλικών, είναι που δεν ξέρει πια και ο ίδιος τι είναι με τόσο πόλεμο από την ομάδα του Σαμαρά.

Ο Ψυχάρης ανέλαβε να συνετίσει τον Τσίπρα με άρθρο του για το δάνειο του Mega. «Γιατί δεν με ρώταγες», γράφει. Έλα ντε, γιατί δεν σε ρώταγε; Μάλλον φοβάται να μην γίνει πρωθυπουργός. Από το «όλον ΠΑΣΟΚ» και το ιστορικό ΠΑΣΟΚ και το άλλο μισό και αυτό που ήρθε σε ΡΙΚΚΣΥ, μόνο ο Γιάννης Ραγκούσης τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της παραπομπής Βενιζέλου με νομικά επιχειρήματα. Οι υπόλοιποι είναι σαν αυτούς που λένε «δεν υπάρχει Θεός, αλλά αν υπάρχει;» Τέλειωσε ο Βενιζέλος, αλλά αν δεν τέλειωσε;

Όσοι πάντως ψάχνετε γιατί θυσιά­ ζεται ο Παπακωνσταντίνου στον βωμό της κάθαρσης και όχι ο Βενιζέλος, είναι απλό: Θα γέμιζε ο τόπος αίματα. Όχι απ' τον ίδιο απαραίτητα, αλλά από τα θύματα που θα προκαλούσε. 

Ο Αλί | στην Καρδίτσα |

Δ

Του Αλί Μπούρμπα

Αλί για χάρη αφεντικό έχει κάνει πολλές μαλακίες στο ζωή του και συνεχίζει… Για παράδειγμα κάθε μήνα ντύνεται σα γιαγιά και πάει εισπράξει το σύνταξη από μια θεία τη αφεντικό που πέθανε τη 1996. Αλλά τη χειρότερο δεν είναι αυτή. Τη χειρότερο είναι που μετά πάει πληρώσει χαράτσι στο εφορία με τα λεφτά από σύνταξη γιαγιάς και εκεί έχει πιο μεγάλη ουρά.

52 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ηλαδή αυτό το Έλληνες πολύ κόπανοι. Αφεντικό κλέβει τη Στουρνάρα με το σύνταξη και Στουρνάρα κλέβει τη αφεντικό με χαράτσι. Γιατί δε συνεννοούνται μη κλέβει κανένας κανένα, και τη γλιτώσει Αλί… δεν ξέρει! Τέλος πάντων τώρα αφεντικό ήθελε πάρει μαζί της Αλί και πάνε στο πατρίδα της, το Καρδίτσα, γιατί μία φίλη της είχε χωρίσει με γυναίκα και τσακώνονταν για το περιουσίες. Αλί έπρεπε κάνει ότι είναι πιστολέρο από τη Πακιστάν, για να φοβηθεί τη σόι της σύζυγο, ότι τους φάμε λάχανο άμα επιμείνουν. Καρδίτσα φτάσαμε νύχτα αλλά βρήκαμε γρήγορα τη δρόμο. Αφεντικό στρίβει αριστερά στη μαγαζί με Ρωσίδες, μετά δεξιά στη μαγαζί με Νιγηριανές, και μετά στη μαγαζί τη φίλη του Θανάση με Κουβανές, όλο ευθεία στη διακόσια μέτρα. Ένα φίλο κοντό και με κατσαρές μαλλια και μουστάκες μας άνοιξε το πόρτα μες στη σκοτάδι. Λέει τη αφεντικό: «Καλως του Μητσου, σι περιμεναμε. Τουτο το μαυράδι με τ’ασπρου δοντι μαζί ς εινι;» «Μαζι μ εινι, μη δίνς σημασία. Άμα κανει καμιά μαλακια θα τον πνιξουμι στου γιαουρτι» Αλί κατάλαβε αμέσως. Λέει «αφεντικό δεν είπες Αλί ότι ήρθαμε καθαρίσουμε Αλβανούς να σε κάνει έκπτωση», γιατί ως γνωστόν, Αλί δε συμπαθεί ξένους. «Ποιους Αλβανούς ρε απολοιφαδ; Αυτο είν του ξαδέρφι μ’. Μετρα τα λόγια ς. Ιδού είναι Καρδίτσα" "Τι λέει ρε αφεντικό; Αλί βάλει τα κλάματα, δεν καταλαβαίνει τίποτα!" "Λιέου, ιδού είναι Καρδίτσα" και του φεύγει μια πορδίτσα. "Ότι και νά ναι αφεντικό κάνει πολύ καλό αντίθεση με τη καθαρό αέρα" "Ρε άμα σ' αρπάξου ζουντόβολο..." Άντε φίλο εσύ βγάλει συμπέρασμα. Παλιά μία άλλη φίλο που ήταν ΔΗΜΑΡ έλεγε πως Hot Doc δεν είναι τη γούστο του και πιο πολύ δεν τη αρέσει Αλί γιατί καταστρέφει το ελληνική γλώσσα. Ήθελα ήξερα τι πει τώρα άμα πάει κι αυτό στο Καρδίτσα; Εκεί να δει πως στρίβουνε όλοι φίλοι το γλώσσα τους, και το στραμπουλάνε κάπως περίεργα και Αλί δεν καταλαβαίνει γρι.

«Συ μαυροτσούκαλου πάρι αυτούνα δυο πιστόλια και κανι πως τα δειχνς στου δικηγόρου τς λεγαμενης όταν σι κάνου έτς του ματι. Ιντάξ;» «Αλλαχού ακμπάρ», απαντάει Αλί και όλοι μαζί φεύγουνε για το δικαστήριο. Αλί πέρασε πολύ καλά στη δικαστήριο. Το κεράσαν κρουασάν, χυμό, δύο τοστ και τσίχλες μέχρι να ξεκινήσει το δίκη. Κάποια στιγμή τη κάνει έτσι το μάτι εκείνο το φίλη τη αφεντικό με τη μουστάκι, και τη δείχνει μία τζιτζιφιόγκο που μόνο δικηγόρο θα μπορούσε είναι έτσι πως ήταν ντυμένο. Αλί πιάνει από τη παπιγιόν τη δικηγόρο, τη πετάει κάτω και της κολλάει στη μούρη μια πιστόλα. Αυτή ήταν και μια όνειρο που έκανε Αλί από παιδί. «Εσύ μαλάκα δικηγόρο», λέει Αλί, «θα πεις κυρία, ότι σπίτια και χωράφια θα πάρει το άντρα της, αλλιώς θα ντύσω μία φίλη από Πακιστάν με εκρηκτικά και θα έρθει στη γραφείο σου. Εντάξει;» Δικηγόρο πρέπει να χέστηκε πάνω του γιατί είπε αμέσως ναι. Αλλά τελικά τη ξύλο τη έφαγε τη Αλί μόλις είπε στη δικοί μας τη συμβάν. Τη μαυρίσανε τη μάτι τη κακόμοιρο τη Πακιστάνι, όχι ότι φαίνεται κανένα διαφορά, αλλά πονάει όσο να πεις. Αφεντικό πήρε το Αλί και έφυγε από το πατρίδα της φαρμακωμένη και ντροπιασμένη. Μόλις φτάσανε στο Λαμία άρχισε να κλαψουρίζει, αυτή τη φορά στη ελληνικά. «Παλιοκαθίκι από τη Πακιστάν», λέει, «με ξεφτίλισες στο πόλη μου. Τι σου είπα ρε να πεις στη δικηγόρο;» «Που ξέρει Αλί, ρε αφεντικό τι της είπες; Αφού τα έλεγες σε άλλο γλώσσα» «Ναι αλλά εσύ τι είπες στη δικηγόρο;» «Τη είπε Αλί ότι θα τη σκοτώσει άμα δε μας δώσει σπίτια και χωράφια» «Αυτό σε είπα εγώ ρε βλάκα να πεις;» «Αλλά τι είπες αφεντικό;» «Σε είπα να πεις ότι θα τη σκοτώσεις άμα δεν πάρουν αυτοί όλα τη σπίτια και τη χωράφια και δεν αφήσουν τίποτα στη ξάδερφο. Τώρα ποιος πληρώσει όλα τη χαράτσια ρε βλάκα Πακιστάνι;» 828/5000400080-17 Αριθμό λογαριασμό τη Αλί Μπούρμπα στο Εθνική Τράπεζα. Αλί κάνει έρανο αγοράσει εισιτήριο για να γυρίσει πίσω στη Πακιστάν τη συντομότερη δυνατόν. Θα τρελαθεί εδώ εντελώς. 

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 53

Διεθνή Παρασκήνια Της Ρένας Ακριτίδου

Νόμος και μπίζνες για την υγεία Από 1ης Ιανουαρίου μπορούν να κατατίθενται οι προσφορές για 6 νοσοκομεία και 27 κλινικές της περιοχής της Μαδρίτης. Δεν είναι περίοδος εκπτώσεων, παρά μόνο το πράσινο φως που έδωσαν οι αρχές σε επιχειρηματίες, υπερψηφίζοντας με την πλειοψηφία του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος δημοσιονομικά μέτρα, μεταξύ των οποίων και η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υγείας. Υπερψηφίστηκε επίσης και το αμφιλεγόμενο μέτρο να πληρώνουν οι ασθενείς 1 ευρώ για κάθε συνταγή. Σύσσωμη η αντιπολίτευση καταψήφισε το νομοσχέδιο, χαρακτηρίζοντάς το «κοστούμι» για σχέδια EuroVegas - καθώς καλύπτει όλα τα προαπαιτούμενα προκειμένου ο αμερικανός μεγιστάνας καζίνων Σέλντον Άντελσον να κατασκευάσει το όραμά του στη Μαδρίτη. Ο Σοσιαλιστής Αντόνιο Καρμόνα ζήτησε την παραίτηση του υπεύθυνου υγείας. «Η ιδιωτικοποίηση της υγείας δεν είναι αποτελεσματικότητα… Είναι μπιζνες. Αυτός δεν είναι νόμος, είναι σκάνδαλο», τόνισε στην El Pais. Ο περιφερειάρχης Ιγνάσιο Γκονζάλες κατηγόρησε τους δημοσίους υπαλλήλους για κατάχρηση του δικαιώματος απεργίας.

Φορο-αυτοεξόριστοι

«Η ιδιωτι­ κοποίηση της υγείας δεν είναι αποτελεσμα­ τικότητα… Είναι μπιζνες. Αυτός δεν είναι νόμος, είναι σκάνδαλο»

Η δεξιά Le Figaro έγραφε πως η υπόθεση Ζεράρ Ντεπαρντιέ είναι δέντρο που κρύβει το δάσος. Μετά την αυτοεξορία του διάσημου γάλλου ηθοποιού στο Βέλγιο και το αίτημα του πλουσιότερου Γάλλου, Μπερνάρ Αρνό, για βελγική υπηκοότητα, και άλλος γάλλος μεγιστάνας ετοιμάζεται να μετοικήσει, αλλά στη Βρετανία. Ο τελευταίος έκανε λόγο για «πόλεμο χαρακωμάτων» κατά των πλουσίων – υιοθετώντας δηλώσεις και άλλων επιχειρηματιών και πολιτικών της δεξιάς. Ο 64χρονος Αλέν Αφλελού, που διοικεί αλυσίδα οπτικών ειδών, μίλησε για «επιστροφή στις μέρες της γκιλοτίνας». Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι το 46% των Γάλλων υποστηρίζουν την απόφαση του Ντεπαρντιέ, ενώ 47% την καταδικάζουν.

Βουλγαρικός παράδεισος Πρόσκληση σε Ντεπαρντιέ, Αρνό και άλλους εύπορους γάλλους επιχειρηματίες να γίνουν βούλγαροι πολίτες έστειλε ο πρόεδρος του Κέντρου Δημογραφικής Πολιτικής CDP της Βουλγαρίας, Ίσκρεν Βεσέλινοφ. Μεταξύ των πλεονεκτημάτων που απαριθμούνται με αρκετή ειρωνεία στην επιστολή είναι το ότι η χώρα είναι προορισμός μεταναστών της ελίτ, έχει «την πιο άξια και αποτελεσματική κυβέρνηση», μουσική τσάλγκα, μεγάλους αυτοκινητοδρόμους, μετρό, τσιγγάνους και ρομαντικά καταλύμματα γεμάτα τσιμέντο, με πρώτης τάξης αλκοολούχα της μάρκας Τσάρος Κίρο, πεπειραμένες πόρνες, προαιρετική υποχρέωση πληρωμής φόρων… «Ο πληθυσμός μας συρρικνώνεται από ευτυχία, γι' αυτό χρειαζόμαστε ενίσχυση», καταλήγει η έκκληση.

Το «μετά» του θατσερισμού Είναι χειρότερα σήμερα απ΄ ό,τι ήταν υπό τη Μάργκαρετ Θάτσερ, έγραφε στη Guardian ο πρώην τοπικός άρχων του Σέφιλντ, Ντέιβιντ Μπλάνκετ. Θύμισε τους προ 30ετίας αγώνες κατά των περικοπών που προωθούσε η συντηρητική κυβέρνηση και παρατήρησε ότι, παρόλο που οι τωρινές είναι βαθύτερες, δεν υπάρχει το τότε επαναστατικό πνεύμα. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι τα 50 δημοτικά συμβούλια που πλήττονται περισσότερο θα βρεθούν αντι-

54 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

μέτωπα με μείωση κατά μέσο όρο 160 λιρών ανά κάτοικο, παρά το γεγονός ότι περίπου το ένα τρίτο των παιδιών που ζουν εκεί βιώνουν ήδη συνθήκες φτώχειας. Στον αντίποδα, τα 50 συμβούλια που επηρεάζονται λιγότερο είναι και εκείνα όπου η παιδική φτώχεια είναι κάτω του 10%. Ο Μπλάνκετ εξηγεί την απουσία αντιδράσεων: Αφενός γιατί η κυβέρνηση συνασπισμού βρίσκεται σε τέτοια διάλυση που ο κόσμος δεν βλέπει το ιδεολογικό χέρι πίσω από τις

πολιτικές της, αφετέρου γιατί οι τοπικές αρχές δεν έχουν τόσο ισχυρή φωνή. Αλλά κυρίως επειδή το μήνυμα της λιτότητας έχει επιτυχώς αποδυναμώσει τη βούληση ενασχόλησης με την κεντρική κυβέρνηση. Όμως υπάρχει και μια μεγάλη διαφορά. Το βιοτικό επίπεδο έχει πέσει δραστικά. Υπηρεσίες που επέτρεπαν σε πολύ κόσμο να επιβιώνει αφαιρούνται. Η αγοραστική δύναμη μειώνεται, όπως και η ανάπτυξη στις πιο φτωχές περιοχές.

ΗΠΑ

Το Αμερικανικό Όνειρο νοσεί και οπλοφορεί Της Δήμητρας Αθανασοπούλου Ψυχοπαθολογία πολιτειών που κυοφορούν εγκλήματα. Ή μάλλον μιας υπερδύναμης που ματώνει, νοσεί, οπλοφορεί, στεγάζει όνειρα και γεννά εφιάλτες. Λένε πως οι ψυχικές ασθένειες φορούν το ένδυμα κάθε εποχής και κάθε τόπου, ενώ όπου υπάρχει

νοσηρότητα υπάρχει κάποιος που τη γεννά και κάτι που την θρέφει. Τι «ρούχο» έβαλε ο 20χρονος μοναχικός, ευφυής, ντροπαλός και ιδιόρρυθμος Άνταμ που έπασχε από Άσπεργκερ στις ΗΠΑ του 2012 και πως «υφάνθηκε»; Ο νεαρός δράστης που εκτέλεσε εν ψυχρώ

και εξ επαφής με ένα πολυβόλο και δυο πιστόλια 26 ανθρώπους, εκ των οποίων οι 20 ήταν ανήλικοι μαθητές, αφού πρώτα έγινε μητροκτόνος και τέλος αυτόχειρας, επανέλαβε ένα όχι και τόσο ασυνήθιστο έγκλημα στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 55

ΗΠΑ

Λ

ίγες ημέρες μετά το Κονέκτικατ, ένας ακόμα «εκπρόσωπος της αμερικανικής ψυχοπαθολογίας» επέλεξε την παραμονή Χριστουγέννων για να ματώσει με τη σειρά του το αμερικανικό όνειρο. Ο Ουίλιαμ Σπένγκλερ, ο οποίος «ήθελε να κάψει όλη τη γειτονιά –μεταξύ των οποίων και την ίδια του την αδελφή– για να κάνει αυτό που του αρέσει περισσότερο: να σκοτώνει ανθρώπους», όπως σημείωνε σε ιδιόχειρη επιστολή που είχε αφήσει, είχε βαρύ ποινικό μητρώο. Εκτός από την εν ψυχρώ δολοφονία των δυο πυροσβεστών. Το Κονέκτικατ δεν ήταν παρθενικό κρούσμα για την αμερικανική ιστορία. Μάλλον το αντίθετο, αφού δεν ήταν η πρώτη φορά που καταγραφόταν μια στυγερή πλην θεαματική εκτέλεση εντός σχολικού κτιρίου, ξεσκεπάζοντας για άλλη μια φορά το άρρωστο πρόσωπο του αμερικανικού ονείρου. Αυτή τη φορά προστέθηκε όμως το στοιχείο του αυτισμού. Όχι μονάχα του δράστη, αλλά και της αμερικανικής κοινωνίας μέσα στην οποία ευδοκιμεί η κουλτούρα των όπλων, καλλιεργείται η καχυποψία που υφαίνει έναν σαθρό παθογενή κοινωνικό ιστό μέσα στο οποίο ευδοκιμούν εγκληματίες, ενώ παράλληλα θεριεύει το κοινωνικό στίγμα των «ψυχικά ή σωματικά ελλειμματικών». Το έγκλημα του Κονέκτικατ αποδεικνύει πως όταν μια ψυχική αναπηρία γίνεται στίγμα και η ίαση της μετατίθεται στα όπλα αντί να ανατεθεί σε ένα κράτος πρόνοιας, τότε ο ασθενής αποφασίζει να θανατώσει το νοσηρό κοινωνικό πλαίσιο, οικογενειακό πλαίσιο και τον «κακό του εαυτό», ενώ παράλληλα εγγράφεται κατά κάποιο τρόπο στην αιωνιότητα. Αυτό μοιάζει να έκανε και ο Άνταμ, ο οποίος δρούσε στη ζωή του σαν να μην αισθάνεται πόνο στο σώμα του.

Κοινωνικοπολιτικός αυτισμός Η αμερικανική ιστορία ξαναγράφεται και βάφει με αίμα τους σχολικούς τοίχους που περικλείουν την κατακερματισμένη παιδεία. Κονέκτικατ: Φοβική πολιτεία. Η τρομαγμένη υπερδύναμη κηδεύει τα πρώτα ανήλικα θύματα μέσα σε έναν

56 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

θρήνο που γίνεται κραυγή στη θέα ακόμα και μιας ομπρέλας που εκλαμβάνεται ως όπλο. Παράλληλα συνεχίζει να οπλοφορεί, ενώ νοσεί βαριά, αναπτύσσοντας νέες φοβίες. Άλλωστε αυτή είναι ο πραγματικός ασθενής. Αν ο αυτισμός –για την ακρίβεια το σύνδρομο Άσπεργκερ, πάθηση που ανήκει στις Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος– ήταν το παθολογικό σύμπτωμα του Άνταμ, τότε ο κοινωνικοπολιτικός αυτισμός των ΗΠΑ ενδέχεται να είναι το παθολογικό σύμπτωμα μιας χώρας, στις παρυφές της οποία μεγάλωσε ο μαζικός δολοφόνος-αυτόχειρας. Μέσα σε αυτό το νοσηρό κοινωνικό ιστό, όπου η οπλοκατοχή είναι δικαίωμα, και η ίδια του η γεννήτοράς του συλλέκτρια όπλων, ο Άνταμ μεταμορφώθηκε από ένα παιδί με φωτογενές πρόσωπο, «ειδικές ανάγκες και ειδικές ικανότητες», σε ένα ανθρωποειδές κτήνος. Ο δράστης, μια διάνοια με δυσκολίες στη λεκτική και διαπροσωπική επικοινωνία – όπως επισημαίνουν όσοι τον γνώριζαν–, ξαπλώνει στο ντιβάνι μετά θάνατον. Δίχως την ομολογία του, τις κραυγές του, την υπεράσπισή του ή το παραλήρημά του. Μαζί του όμως στο ψυχαναλυτικό ντιβάνι ξαπλώνουν οι ΗΠΑ. Αυτός είναι ο αληθινός ασθενής. Ζωντανός και κατακερματισμένος. Κι όμως όλοι επιμένουν να μιλούν για όπλα και όχι για ψυχικές ασθένειες. Η ψυχική υγεία έχει άλλωστε τοποθετηθεί πολύ χαμηλά στην πολιτική ατζέντα των ΗΠΑ. Αυτό υποστηρίζει και η συγγραφέας Λίζα Λονγκ μέσα από ένα δημοσίευμα όπου συστήνεται ως «μητέρα του Άνταμ Λάντζα», συγκλονίζοντας τη διεθνή κοινή γνώμη. Διηγείται την ιστορία της γιατί ζει και εκείνη με ένα γιο ψυχικά ασθενή, ο οποίος θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε έναν επικίνδυνο εγκληματία αν δεν γίνει μια «ουσιαστική και καθολική συζήτηση περί ψυχικής υγείας, έτσι ώστε η χώρα να καταφέρει να επουλώσει πραγματικά τις πληγές της». «Διηγούμαι αυτήν την ιστορία επειδή είμαι η μητέρα του Άνταμ Λάντζα, είμαι η μητέρα του Ντύλαν Κλέμπολντ και του Έρικ Χάρις. Είμαι η μητέρα του Τζέιμς

Η τρομαγμένη υπερδύναμη κηδεύει τα πρώτα ανήλικα θύματα μέσα σε έναν θρήνο που γίνεται κραυγή στη θέα ακόμα και μιας ομπρέλας που εκλαμβάνεται ως όπλο Χόλμς, του Τζάρεντ Λάφνερ και του Σιενγκ Χούι Τσο. Τα παιδιά αυτά, αλλά και οι μητέρες τους, χρειάζονται βοήθεια. Την επαύριο μιας ακόμα εθνικής τραγωδίας είναι εύκολο να μιλάμε για όπλα. Είναι ώρα όμως να μιλήσουμε για τις ψυχικές διαταραχές», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Το άρρωστο πρόσωπο του αμερικανικού ονείρου Το δικαίωμα στην οπλοκατοχή είναι εγγεγραμμένο στην δεύτερη τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος και έχει ως υπερασπιστή το πανίσχυρο λόμπι των όπλων. Όπως είναι εγγεγραμμένο

και στην αμερικανική κοινή συνείδηση. «Η κουλτούρα των πολυβόλων έχει τις ρίζες στη στην ίδρυση των ΗΠΑ, του αμερικανικού έθνους, το οποίο οικοδομήθηκε στο ολοκαύτωμα των αυτόχθονων Ινδιάνων. Έτσι η οπλοκατοχή και η χρήση όπλων έγινε συνταγματικό κατοχυρωμένο στο Σύνταγμα», εξηγεί ο γάλλος ψυχίατρος Ερβέ Ιμπέρ, ενώ ο Διδάκτωρ Ψυ χ α ν α λ υ τ ι κ ή ς Αν θ ρ ω π ο λ ο γ ί α ς , Κλινικός Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής Εμμανουήλ Κωσταντόπουλος αναλύει: «Το έγκλημα εγγράφεται σε μια μεγάλη Λίστα τραγικών γεγονότων που αφορούν την παθογένεια, όπως αυτή διαμορφώνεται στο μεταίχμιο μεταξύ ατομικού και συλλογικού συμπτώματος, ανάμεσα δηλαδή στον τρόπο που είναι δομημένη μια κοινωνία και στην ψυχική δομή του εκάστοτε ανθρώπου». Η μη αντιμετώπιση του παθολογικού αιτίου τόσο του ατόμου όσο και της κοινωνίας κυοφορεί αναμφίβολα νέες ασθένειες. Κι ας μην υπάρχει σαφής σχέση του συνδρόμου Άσπεργκερ με τη βία. Για την ακρίβεια, η αναπτυξιακή διαταραχή χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, επαναλαμβανομένη και στερεοτύπη συμπεριφορά, αλλά και υψηλή ευφυΐα και εκρήξεις θυμού. Ο Άνταμ χρησιμοποίησε τα όπλα της μητέρας του, Νάνσι, μιας φοβικής

γυναίκας και μέλος τοπικής λέσχης σκοποβολής που ζούσε με τον τρόμο του «τέλους του κόσμου». Αρχικά έστρεψε το όπλο πάνω της, εν συνεχεία πάνω στο δημοτικό σχολείο Σάντι Χουκ στο Νιουτάουν, όπου εργαζόταν εκείνη και όπου είχε φοιτήσει ο ίδιος, και τέλος πάνω στον ίδιο του τον εαυτό. «Μια ιδιό­ τυπη αποκλειστική σχέση με τη μητέρα, μέρος της οποίας ήταν και το παιχνίδι με τα όπλα. Η μητέρα τον είχε απομακρύνει από το σχολικό περιβάλλον στο οποίο φοιτούσε και τον είχε απομονώσει μέσα σε ένα διώροφο πολυτελές σπίτι με κήπο και πισίνα – όνειρο κάθε αμερικανικής οικογένειας. Εκεί ζούσαν μόνοι μετά το διαζύγιό της πριν από τέσσερα χρόνια με τον πατέρα του Άνταμ και την μετακόμιση του μεγαλύτερου αδελφού του. Η κοινωνική του ένταξη πραγματοποιούνταν μέσω βιντεοπαιχνιδιών, όπως το Dynasty Warriors, ενώ ήταν συλλέκτης πόκεμον. Εκείνη ωστόσο συνέχιζε να εργάζεται στο σχολείο μαζί με άλλα μικρά παιδιά. Ο Άνταμ γίνεται εκτελεστής τόσο δικός της όσο και των μικρών μαθητών», καταλήγει ο γάλλος ψυχίατρος Ερβέ Ιμπέρ. Όσο για τον πυρομανή δολοφόνο και αυτόχειρα Ουίλιαμ Σπένγκλερ, είχε θανατώσει την 92χρονη γιαγιά του μετά από άγριο ξυλοδαρμό πριν 32 χρόνια και είχε εν συνεχεία εκτίσει ποινή φυλάκισης 18

ετών – πληροφορίες που δημιουργούν ερωτηματικά γύρω από τη νοσηρότητα του οικογενειακού ιστού, δεδομένου του ιστορικού ενδοοικογενειακού εγκλήματος. Ο πυρομανής εκτελεστής, ο οποίος δεν είχε δικαίωμα να έχει όπλα στην κατοχή του, ήταν οπλισμένος με τρία όπλα – το ένα εκ των οποίων ήταν ίδιου τύπου με εκείνο του δολοφόνου του Κονέκτικατ Άνταμ Λάνζα. Παρέσυρε τους πυροσβέστες στην ενέδρα θανάτου με μια κλήση βοήθειας. Οι δύο εθελοντές πυροσβέστες σκοτώθηκαν, ενώ άλλοι δύο τραυματίστηκαν όταν κατά την έξοδο από το όχημά τους δέχτηκαν τα πυρά του. Εν συνεχεία ο Σπένγκλερ πυροβόλησε τον εαυτό του, ενώ οκτώ σπίτια καίγονταν γύρω του. Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγοψυχαναλύτρια Μαρίνα Φραγκιαδάκη, «στους χωρίς κίνητρο φόνους ο δράστης, συχνά ψυχωτικής δομής, αδυνατώντας να εξοντώσει συμβολικά αυτό που τον βασανίζει, προσπαθεί να σκοτώσει την αρρώστια του ή γενικότερα το κακό, από το οποίο υποφέρει. Αυτό που χτυπάει λοιπόν ο δράστης είναι κάτι το οικείο και εσώτερο του ίδιου του του εαυτού, το οποίο όμως δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί ως δικό του αλλά το προβάλλει στο θύμα». Όπως ακριβώς ο ελλειμματικός πλην ιδιοφυής Άνταμ, ο Ούιλιαμ και τόσοι άλλοι…  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 57

ΗΠΑ

Φονική κουλτούρα οπλοκατοχής Η πρεμιέρα της καινούργιας ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο, «Django Unchained», αναβλήθηκε στο Λος Άντζελες μετά τη σφαγή στο σχολείο του Κονέκτικατ, σε μια επίδειξη ευαισθησίας απέναντι στο γεγονός και στα θύματα: 20 παιδιά και 6 δάσκαλοι στο δημοτικό σχολείο Σάντι Χουκ στο Νιούταουν έπεσαν νεκροί από το οπλισμένο χέρι του 20χρονου Άνταμ Λάνζα, ενώ το προφίλ και τα κίνητρα του δράστη παραμένουν τυλιγμένα σε ομίχλη. Η ταινία του Ταραντίνο εστιάζει σε θέματα ρατσισμού και δουλείας πριν τον Αμερικανικό Εμφύλιο και περιέχει πολλές σκηνές με πιστολίδι. Κάποιοι έκαναν λόγο για αναβίωση των σπαγγέτι γουέστερν. Μιλώντας στο BBC, ο Ταραντίνο μίλησε για δύο τύπους βίας: Τη βαριά στιλιζαρισμένη βία και τη βία της δουλείας. Και για αίσθηση κάθαρσης, μέσα από το πιστολίδι. Καλές οι προθέσεις, ευαίσθητη όμως η ισορροπία. Της Ρένας Ακριτίδου

Π

ολλά έχουν γραφεί για το πόσο η παραδοσιακή άγρια δύση έχει καταλάβει το DNA των Αμερικανών. Αυτό καταγράφεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στις αντιδράσεις που ακολούθησαν το μαζικό φονικό στο Κονέκτικατ. Παραμονές πρωτοχρονιάς κι ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη εκατοντάδες εκδηλώσεις με κεριά στη μνήμη των αγγέλων του Σάντι Χουκ, περίπου 200 εκπαιδευτικοί στη Γιούτα ανταποκρίθηκαν σε πρόσκληση ακτιβιστών της χρήσης όπλων για δωρεάν μαθήματα εκπαίδευσης στον χειρισμό όπλων και πυρομαχικών. Την ευθύνη της διοργάνωσης είχε το Συμβούλιο Σκοποβολής της Γιούτα, μέλη του οποίου δήλωσαν εντυπωσιασμένα από την ανταπόκριση – η περσινή τους διοργάνωση είχε προσελκύσει μόνο 16 εκπαιδευτικούς. Είχε προηγηθεί η πρόταση της διαβόητης Εθνικής Ένωσης Όπλων NRA, που πολεμά λυσσαλέα κάθε απόπειρα

58 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ελέγχου της οπλοκατοχής και ζητά να τοποθετηθούν ένοπλοι φρουροί στα σχολεία. Την πρόταση επέκρινε η Ένωση Εθνικής Εκπαίδευσης και μια σειρά ακαδημαϊκών, αλλά έγινε θερμά δεκτή σε ορισμένες περιοχές των ΗΠΑ. Στην Αριζόνα ο γενικός εισαγγελέας πρότεινε να επιτρέπεται σε σχολεία να εκπαιδεύουν τον διευθυντή ή άλλο μέρος του προσωπικού στη χρήση όπλων. Το σχέδιο έτυχε υποστήριξης από τουλάχιστον τρεις σερίφηδες. Το Κέντρο Πολιτικής για τη Βία, που έχει έδρα την Ουάσιγκτον, αντέδρασε τονίζοντας ότι είναι πολύ λογικότερη η αποτροπή πρόσβασης επίδοξων πιστολάδων σε όπλα. Ο Κρις Μέρφι, μέλος του Κογκρέσου από την περιοχή του Νιούταουν, δήλωνε αηδιασμένος, όταν φεύγοντας από μια ακόμη κηδεία του έδωσαν μπροσούρα με την πρόταση της NRA. Εφημερίδες της Νέας Υόρκης λοιδορούσαν σε πρωτοσέλιδά τους το στέλεχος της NRA, Γουέιν Λαπιέρ, με τη Daily News να τον

χαρακτηρίζει ως τον «πιο τρελό άνθρωπο παγκοσμίως». Αγανάκτηση για την πρόταση της NRA εξέφρασαν ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Μάικλ Μπλούμπεργκ, αλλά και ο Μαρκ Κέλι, σύζυγος της βουλευτίνας Γκάρμπριελ Γκίφορντς, που είχε χτυπηθεί από ένοπλο μέσα σε εμπορικό κέντρο της Αριζόνα.

Αυξήθηκαν οι πωλήσεις όπλων Εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα δημοσκόπησης που διεξήγαγε το Reuters από 23 έως 27 Δεκεμβρίου, σχεδόν δύο εβδομάδες μετά τη σφαγή των «αμνών» στο Κονέκτικατ – που ήταν η δεύτερη αιματηρότερη σε σχολείο μετά από εκείνη στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια το 2007, όπου σκοτώθηκαν 32 άνθρωποι. Σχεδόν 7 στους 10 Αμερικανούς δηλώνουν υπέρ της θέσπισης περιορισμών στην οπλοκατοχή. Αλλά σχεδόν 4 στους 10 θέλουν να επιτραπεί σε νομοταγείς πολίτες να φέρουν όπλα μέσα σε εκκλησίες, χώρους δουλειάς και καταστήματα.

Εξίσου εντυπωσιακό είναι και το ότι οι πωλήσεις όπλων αυξάνονται μετά από μαζικές δολοφονίες, ενώ τα δεδομένα που προέρχονται από αστυνομικές υπηρεσίες αφορούν μόνο τις πωλήσεις σε καταστήματα, όχι και σε εκθέσεις όπλων. Παραμονή Χριστουγέννων ο ιδιοκτήτης καταστημάτων πώλησης όπλων στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, Τζέρι Μακόλ, πανηγύριζε για τον εξαιρετικό του τζίρο, που ήταν «ο καλύτερος των τελευταίων 20 χρόνων». Αναλυτές του Reuters σημείω­ ναν ότι οι κατασκευαστές όπλων έχουν διευρύνει τη βάση των πελατών τους, μεταξύ των οποίων εντοπίζονται όλο και περισσότερες γυναίκες. Η ετήσια παραγωγή όπλων για την αμερικανική αγορά αυξήθηκε κατά σχεδόν 40% από το 2000 έως το 2011, σύμφωνα με το Γραφείο Αλκοόλ, Καπνού, Πυρομαχικών και Εκρηκτικών των ΗΠΑ. Το Εθνικό Ίδρυμα Σκοποβολής εκτιμά ότι το μέγεθος της βιομηχανίας είναι της τάξης των 4 δις ετησίως. Η μεγαλύτερη

παγκοσμίως αλυσίδα καταστημάτων, Wal-Mart, ανακοίνωνε τον Οκτώβριο ότι τα έσοδά της από πωλήσεις όπλων αυξήθηκαν κατά 76% στο πρώτο μισό του τρέχοντος οικονομικού έτους και κατά 30% από πωλήσεις πυρομαχικών. Η εταιρία κατασκευής όπλων Smith&Wesson ανέφερε αύξηση πωλήσεων 48% μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2012 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι.

Συμβολική ανταλλαγή Έτσι, παρά τις εντυπωσιακές εικόνες που κυκλοφόρησαν σε ΜΜΕ, η πρόσφατη επιχείρηση ανταλλαγής της αστυνομίας του Λος Άντζελες –έδινε δωροκάρτες σούπερ μάρκετ των 200 και 100 δολαρίων σε όσους της παρέδιδαν μεγαλύτερα ή μικρότερα όπλα– είναι μάλλον συμβολική. Συνολικά ανταλλάχθηκαν 1.366 όπλα, ενώ σε αντίστοιχη επιχείρηση τον Μάιο είχαν παραδοθεί 1.673. Οι πολέμιοι της κατοχής όπλων μελετούν το ενδεχόμενο να αλλάξουν τον τίτλο

της εκστρατείας για «έλεγχο των όπλων» σε «έλεγχο των μακελειών». Τα εμπόδια όμως είναι πολλά και η κουλτούρα των όπλων έχει εμποτίσει σε απίστευτο βαθμό την αμερικανική κοινωνία.

Επενδύσεις ταμείων συντάξεων… Οι μετοχές των εμπόρων όπλων έπεσαν μετά το μακελειό στο Κονέκτικατ, όμως το φαινόμενο είναι μάλλον παροδικό. Της Smith&Wesson, για παράδειγμα, είχαν πέσει από τον Ιανουάριο του 2011 μετά από πέντε αιματηρά περιστατικά, αλλά ανέκαμπταν γρήγορα κάθε φορά και από τότε έχουν ανέβει 133%. Μεγάλα ταμεία συντάξεων που έχουν επενδύσει σε τέτοιες μετοχές ανησύχησαν πάλι και υποτίθεται πως θα επανεξετάσουν τις επενδύσεις τους σ΄αυτό τον τομέα. Μεταξύ αυτών είναι και το Συνταξιοδοτικό Σύστημα Εκπαιδευτικών της Καλιφόρνια (CalSTRS), όπως και το Ταμείο των Δημοσίων Υπαλλήλων της ίδιας πολιτείας (CalPERS). Μάλιστα   HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 59

ΗΠΑ

σύμφωνα με έκθεση που δημοσιοποίησε στις αρχές του χρόνου, η CalPERS έχει επενδύσει 400 εκατομμύρια δολάρια στη Cerberus Institutional Partners, ιδιοκτήτρια της Freedom Group Inc που παράγει όπλα Bushmaster, όπως αυτό που χρησιμοποίησε ο Λάνζα στο Νιούταουν. Ο υπεύθυνος Οικονομικών της πολιτείας της Καλιφόρνια κάλεσε τα δημόσια συνταξιοδοτικά ταμεία να επανεξετάσουν τις επενδύσεις τους σε κατασκευαστές όπλων και πρότεινε να πουλήσουν τις μετοχές τους όποιας εταιρίας κατασκευάζει όπλα παράνομα βάσει του νόμου στη συγκεκριμένη πολιτεία. Ανταποκρινόμενη στην ανησυχία των επενδυτών, η Cerberus Capital Management LP ανακοίνωσε ότι έβγαλε προς πώληση τη Freedom Group, την οποία είχε δημιουργήσει το 2006, αφού εξαγόρασε την Bushmaster και άλλες εταιρίες όπλων.

Σε διάφορες ιστοσελίδες αναλύεται η σχέση της NRA με επικίνδυνες παρακρατικές, ρατσιστικές ομάδες και αναδεικνύεται η διαδραστική λειτουργία της με τη βιομηχανία όπλων, με μισθοφόρους και πληρωμένους δολοφόνους 60 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Εκτός της Cerberus, σημείωσε το Reuters, και άλλες εταιρίες, όπως η Sciens Capital Management, είναι ιδιοκτήτριες εταιριών κατασκευής όπλων. Η Sciens Capital Management, πρόεδρος της οποίας είναι ο Γιάννης Ρήγας –που αγόρασε έναντι 31 εκατομμυρίων ευρώ τέσσερα Airbus Α340=300 της Ολυμπιακής–, είναι ιδιοκτήτρια και της μικρής εταιρίας κατασκευής όπλων Colt Defence.

Το λόμπι και οι «άκρες» του Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δήλωσε συντετριμμένος μετά το μακελειό στο Κονέκτικατ, ενώ παρατήρησε ότι ήταν η τέταρτη φορά που επισκεπτόταν ως πρόεδρος τόπο σφαγής τέτοιου είδους. Και είπε πως τίθεται πλέον στο τραπέζι το πρόβλημα της οπλοκατοχής. Όμως ο πονοκέφαλος για τον «δημοσιονομικό γκρεμό» πιθανόν να εκτόπισε από τις προτεραιότητές του, για άλλη μια φορά, προς τέρψιν των οπλολατρών της NRA, μια αποφασιστική πρωτοβουλία για αυστηρό περιορισμό ή απαγόρευση της χρήσης όπλων. «Καμία οργάνωση στις ΗΠΑ δεν είναι πιο υπεύθυνη από την Εθνική Ένωση Όπλων (NRA) για λόμπι υπέρ της εξάπλωσης φονικών όπλων και άρνησης νόμων για ανακοπή της δράσης δολοφόνων», δήλωνε προ ημερών η ρεπουμπλικανή βουλευτίνα Μπέτι Μακάλουμ. Χαρακτήρισε μάλιστα την έκκληση του αντιπροέδρου της NRA για τοποθέτηση ενόπλων φρουρών στα σχολεία ως «το πιο διεστραμμένο όραμα για τη ζωή στην Αμερική». Ο συνάδελφός της ρεπουμπλικάνος Τζακ Κίνγκστον, όταν ρωτήθηκε από τηλεπαρουσιαστή του MSNBC αν αισθάνεται κάποιου είδους ενοχή μετά το μακελειό στο Κονέκτικατ, απάντησε πως αυτά συμβαίνουν και σε άλλες χώρες, ενώ κατηγόρησε τους Δημοκρατικούς που δεν ενέκριναν περισσότερους νόμους ελέγχου της οπλοκατοχής. Παράλληλα, είπε, «μην ξεχνάτε και το στοιχείο της διανοητικής υγείας. Μια ενδοοικογενειακή κατάσταση για την οποία πρέπει να μάθουμε περισσότερα. Ήταν εθισμένος αυτός ο νεαρός σε βίαια βιντεοπαιχνίδια;

Υπήρξε επιρροή του Χόλιγουντ; Δεν νομίζω ότι πρέπει να στεκόμαστε μόνο στα όπλα». Ο παρουσιαστής, πάντως, του θύμισε ότι στις τελευταίες εκλογές είχε πάρει Α στην αξιολόγηση της NRA, ακριβώς επειδή καταψηφίζει επί σειρά ετών κάθε νομοσχέδιο για περιορισμό της οπλοκατοχής.

Μεγάλα πλοκάμια Εσχάτως εμφανίστηκαν δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο που υποστηρίζουν ότι είναι πλέον μύθος η παγκοίνως γνωστή, επί δεκαετίες, επιρροή και στήριξη της NRA όχι μόνο σε Ρεπουμπλικανούς αλλά και Δημοκρατικούς πολιτικούς που επιδιώκουν να διευρύνουν τον κύκλο των ψηφοφόρων τους σε περιοχές όπου είναι διαδεδομένη η οπλοκατοχή. Όμως οι μουδιασμένες αντιδράσεις των περισσότερων ρεπουμπλικάνων βουλευτών και οι χλιαρές των δημοκρατικών που είχαν τη στήριξη της οργάνωσης δείχνουν πως το ισχυρό λόμπι των όπλων δεν έχει εγκαταλείψει τα νήματα. Και τα πλοκάμια του δεν απλώνονται μόνο στο επίπεδο της κυρίαρχης πολιτικής. Σε διάφορες ιστοσελίδες αναλύεται η σχέση της NRA με επικίνδυνες παρακρατικές, ρατσιστικές ομάδες και αναδεικνύεται η διαδραστική λειτουργία της με τη βιομηχανία όπλων, με μισθοφόρους και πληρωμένους δολοφόνους. Στο διοικητικό συμβούλιο της NRA φιγουράρουν ονόματα όπως του πρώην γερουσιαστή Λάρι Κρεγκ, του στρατιωτικού αναλυτή του Fox News Όλιβερ Νορθ (γνωστού από το Κόντραγκεϊτ την περίοδο του εμφυλίου στη Νικαράγουα), και του δεξιού ρόκερ Τεντ Νάτζεντ, που εμφανίστηκε στη σκηνή το 2007 με περιβολή κυνηγού κραδαίνοντας αυτόματα όπλα και φωνάζοντας ασχήμιες για τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Στην ιστοσελίδα meetthenra.org υπάρχουν άκρως διαφωτιστικά, για τις προσπάθειες επιρροής της κεντρικής πολιτικής σκηνής, προφίλ μελών του διοικητικού συμβουλίου της NRA, όσο και αμφιλεγόμενες δηλώσεις τους, που τα συνδέουν με εμπόρους όπλων. 

συνέντευξη Στον Πέτρο Γκάτζια

Ελληνογαλλικός ο φόβος

Veronique Cheron για τους «ξένους»

Ελλάς-Γαλλία-Συμμαχία, έλεγε το παλιό σύνθημα πριν από μερικές δεκαετίες. Φαίνεται πως δυστυχώς το σύνθημα αυτό επιβεβαιώνεται στις μέρες μας με έναν τελείως αρνητικό τρόπο. Οι δύο χώρες έχουν και πάλι κάτι κοινό: Την ξενοφοβία. Από τις 70.000 αιτήσεις για πολιτικό άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία δέχθηκε μέσα στο 2012 σχεδόν τις 15.000. Η γαλλική κυβέρνηση υποτίθεται ότι έχει ως λογική την ένταξη αυτών των μεταναστών στο κοινωνικό σύνολο, με τον ίδιο τον Φρανσουά Ολάντ να δηλώνει: «Ο έλεγχος του μεταναστευτικού ρεύματος είναι αναγκαίος, όμως δεν πρέπει να μετατρέπεται σε δρόμο μετ'΄εμποδίων ή ακόμη χειρότερα σε ταπείνωση». Μπορεί όμως κάτι τέτοιο να εφαρμοστεί στην πραγματικότητα;

Συνέντευξη

T

ο Hot Doc μίλησε με τη Veronique Cheron, Ελληνογαλλίδα, πρώην πρόεδρο του Εφετείου στο Νανσί, η οποία ζει στο Παρίσι και μέχρι πριν από μερικούς μήνες ήταν πρόεδρος του NAC, δηλαδή του Εθνικού Δικαστηρίου που εγκρίνει ή απορρίπτει τις αιτήσεις για άσυλο στη Γαλλία.

συνέντευξη

Μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού δεν θέλει πλέον τους μετανάστες γιατί θεωρεί ότι τους παίρνουν τις δουλειές. Υπάρχει ανάλογο κλίμα στη Γαλλία; Υπάρχει και εδώ κλίμα ξενοφοβίας, το οποίο, όπως και την Ελλάδα, το εκμεταλλεύεται η άκρα δεξιά, το κόμμα της Μαρίν Λεπέν. Στο παρελθόν οι λόγοι του πατέρα της, Ζαν Μαρί Λεπέν, ήταν πολύ σκληροί εναντίον των Αράβων, των μαύρων και των Εβραίων. Σήμερα η Μαρί Λεπέν είναι πιο προσεκτική σ΄αυτά που λέει δημόσια και δεν υπάρχουν κρούσματα βίας εναντίον ξένων από μέλη του κόμματός της, όπως στην Ελλάδα με τη Χρυσή Αυγή. Υπάρχουν μόνο φραστικές επιθέσεις, οι οποίες εντέχνως χαρακτηρίζονται από πολλούς δημοσιογράφους ως μεμονωμένα περιστατικά. Τώρα όμως με την κρίση η ξενοφοβία έχει αυξηθεί, επειδή οι Γάλλοι φοβούνται ότι οι ξένοι τους παίρνουν τις δουλειές. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η ακροδεξιά ανεβαίνει κάθε φόρα που έχουμε εκλογές, σε αντίθεση με το κομμουνιστικό κόμμα. Ωστόσο οι ξένοι έχουν πλέον ενσωματωθεί στη γαλλική κοινωνία. Σε πολλές περιπτώσεις τώρα ζουν στη Γαλλία τα εγγόνια των μεταναστών, τα οποία συχνά δεν γνωρίζουν καν από πού κατάγονται. Όταν λοιπόν μιλάμε για μετανάστες, εννοούμε κι αυτούς που ήρθαν πρόσφατα αλλά και τη δεύτερη και τρίτη γενιά μεταναστών, δυο διαφορετικές κατηγορίες που αντιμετωπίζουν όμως τα ίδια προβλήματα διακρίσεων. Μην ξεχνάμε άλλωστε και την εξέγερση στα γκέτο του Παρισιού το 2005. Οι νεαροί έκαιγαν και κατέστρεφαν γιατί ένιωθαν πως το ίδιο το κράτος δεν τους

62 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

στηρίζει όσο θα έπρεπε. Οι ίδιοι δεν θεωρούν τους εαυτούς τους μετανάστες, αλλά γάλλους πολίτες. Άλλωστε στην πλειοψηφία τους έχουν γονείς που έχουν γεννηθεί και αυτοί στη Γαλλία. Όμως στην καθημερινότητά τους ζουν τη διάκριση με κάθε τρόπο και δεν μπορούν παρά να νιώθουν σύγχρονοι άθλιοι. Ακόμη και η απαγόρευση του μουσουλμανικού καλύμματος του προσώπου, την οποία η κυβέρνηση Σαρκοζί παρουσίαζε σαν ένα θετικό μέτρο υπέρ της ισότητας, ερμηνεύτηκε απ΄αυτούς τους ανθρώπους ως άλλη μια επίθεση στο πρόσωπό τους. Ότι δεν σέβονται τα ιερά και τα όσιά τους.

Μόλις το περασμένο καλοκαίρι η κυβέρνηση της Γαλλίας είχε ξεκινήσει εκστρατεία εναντίον των Ρομά, δηλαδή των τσιγγάνων. Θυμάμαι ότι τότε ο γαλλικός αλλά και ο διεθνής Τύπος παρομοίαζε την επιχείρηση μ΄αυτή που γινόταν και στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι Ρομά προέρχονται από τη Ρουμανία, που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και γι΄αυτό εισέρχονται στη χώρα και αναζητούν δουλειά, παρά το γεγονός ότι η Ρουμανία εξαιρείται από τη Συνθήκη του Σένγκεν. Όταν λοιπόν δεν έχουν δουλειά και κατοικία εγκαθίστανται σε περιοχές που δεν τους ανήκουν. Τότε αναγκάζεται να επέμβει η αστυνομία. Ωστόσο, οι εικόνες που όλοι είδαμε με τους αστυνομικούς να τους βγάζουν με τη βία από τα σπίτια τους, τραβώντας τα παιδιά τους και πετώντας τα πράγματά τους, σίγουρα σοκάρουν. Όμως, μην νομίζετε, η πολιτική του Φρανσουά Ολάντ δεν διαφέρει από αυτή του Σαρκοζί.

Η κυβέρνηση, για να ενθαρρύνει τους Ρομά να επιστρέψουν εθελοντικά στη χώρα τους, δίνει χρηματικά κίνητρα, περίπου δηλαδή όπως και στην Ελλάδα. Όμως μερικές εβδομάδες αργότερα αρκετοί από αυτούς επιστρέφουν ξανά στη Γαλλία, αφού, όπως είπαμε, επιτρέπεται να μπουν νόμιμα. Γι΄αυτό πριν από μερικές ημέρες ο υπουργός Εσωτερικών αποφάσισε την κατάργηση αυτού του μέτρου ως αναποτελεσματικού.

Είναι εύκολο πλέον για έναν Έλληνα να βρει δουλειά στη Γαλλία; Ακόμη και αν η κατάσταση στη Γαλλία θεωρείται κατά πολύ καλύτερη από αυτήν στην Ελλάδα, το ποσοστό της ανεργίας ξεπερνά το 10% και οι νέοι πτυχιούχοι έχουν μεγάλη δυσκολία να μπουν στην αγορά εργασίας, πόσο μάλλον όταν δεν είσαι Γάλλος. Υπάρχει βέβαια το λεγόμενο RSA, κάτι σαν επίδομα ανεργίας για νέους άνω των 25, το οποίο από το 2010 μπορούν υπό προϋποθέσεις να το πάρουν και νέοι 16-24 ετών, αλλά κατά τη γνώμη μου είναι σχεδόν αδύνατο. Όλα αυτά τα χρόνια στο Παρίσι δεν κατέφυγαν μόνο Έλληνες που ήθελαν να σπουδάσουν ή να παρακολουθήσουν από κοντά τα κινήματα της Τέχνης και τις νέες ιδεολογίες. Κατέφυγαν και άνθρωποι που απλώς ήθελαν να δουλέψουν και τελικά διέπρεψαν κυρίως ως έμποροι και ιδιοκτήτες εστιατορίων. Σήμερα είναι πολύ δύσκολο για έναν νέο να ανοίξει μια επιχείρηση. Δεν είναι εύκολο να πάρεις δάνειο από την τράπεζα, αν και το γαλλικό κράτος δίνει στους νέους επιχειρηματίες δέκα χιλιάδες ευρώ ως επιχορήγηση και για τον πρώτο χρόνο τους απαλλάσσει από ασφαλιστικές και φορολογικές επιβαρύνσεις. Σίγουρα τα πράγματα δεν είναι όπως στη δεκαετία του ΄80 και ίσως του ΄90. Πιστεύω όμως ότι σήμερα είναι λίγο θέμα τύχης. Μιλάω με πολλούς Έλληνες εδώ στο Παρίσι. Υπάρχουν περιπτώσεις νέων που ήρθαν γεμάτοι όνειρα και δεν κατάφεραν να βρουν τίποτα, αλλά ακούω και περιπτώσεις που κατάφεραν να βρουν δουλειά. Οι περισσότεροι σ΄αυτή την περίπτωση βέβαια είναι γιατροί.

Θαυμάζουν τους Έλληνες…

Τα τελευταία τριάντα χρόνια οι κυβερνήσεις –Σοσιαλιστές ή Δεξιοί, δεν έχει σημασία– προσπαθούν να εφαρμόσουν διάφορες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ελέγξουν το τεράστιο μεταναστευστικό κύμα. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος δεν έχει ως στόχο να τακτοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους από τους ξένους που έχουν πολιτογραφηθεί μέχρι τώρα, αλλά να καθοριστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα κριτήρια για να μπορέσει κανείς να παραμείνει στη Γαλλία. Η τελική απόφαση ανήκει βέβαια πάντα στο υπουργείο Εσωτερικών, αλλά είναι πολύ νωρίς ακόμη για να πούμε εάν αυτά τα κριτήρια έχουν κάποιο αποτέλεσμα.

Τι ακριβώς είναι το κίνημα Sans Papiers; Μετανάστες και πρόσφυγες που δεν έχουν νόμιμα χαρτιά, οι οποίοι όμως διεκδικούν ειρηνικά, συχνά ακόμη και με διαδηλώσεις, τη μονιμοποίησή τους και βέβαια όσοι τους υποστηρίζουν. Μόλις το περασμένο καλοκαίρι το κίνημα «Χωρίς Χαρτιά», γιατί αυτό σημαίνει, πέτυχε μια μεγάλη νίκη. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Γαλλίας αποφάσισε ότι η αστυνομία δεν θα μπορεί να συλλαμβάνει παράνομους μετανάστες αν αυτοί δεν θεωρούνται ύποπτοι ότι έχουν υποπέσει σε κάποιο ποινικό αδίκημα. Θα κρατούνται μάλιστα το πολύ για 24 ώρες. Παρά λοιπόν την ξενοφοβία, το να μην διαθέτει κανείς άδεια παραμονής δεν είναι αδίκημα στη Γαλλία. Σκεφτείτε ότι μέχρι πρότινος συλλαμβάνονταν περισσότερα από 60.000 άτομα τον χρόνο. Το παράξενο είναι ότι αυτό το κίνημα συνυπάρχει με την ξενοφοβία. Αν θυμάμαι καλά, τότε είχε βγάλει και ανακοίνωση

Οι Γάλλοι αισθάνονται κοντά στην ελληνική κουλτούρα, μια αντίληψη που πάντα υπήρχε… Ακόμη και τώρα όσοι έρχονται στην Ελλάδα επιστρέ­ φουν ενθουσιασμένοι από τη χώρα και την υποδοχή που είχαν. Ελλάδα και Γαλλία δεν βρέθηκαν ποτέ σε ανταγωνιστική θέση. Στις μνήμες τους δεν υπάρχει κάτι αρνητικό. Οι Γάλλοι ωστόσο καταδικάζουν την αυστηρότητα της Μέρκελ και της τρόικα και την άκαμπτη στάση τους στην περίοδο αυτή της κρίσης, κάτι το οποίο έκανε ακόμη και ο πρόεδρος Σαρκοζί.

το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, εκφράζοντας την οργή του για την απόφαση του δικαστηρίου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2010 περισσότεροι από επτά εκατομμύρια άνθρωποι που είχαν γεννηθεί στο εξωτερικό ζουν σήμερα στην Γαλλία, δηλαδή σχεδόν το 11% του πληθυσμού της χώρας. Συνολικά 350.000 αλλοδαποί χαρακτηρίζονται ως παράνομοι. Από την πείρα σας ως πρόεδρος του NAC, κυρίως τι είδους μετανάστες αναζητούν άσυλο στη Γαλλία; Στη Γαλλία η απόφαση για την αποδοχή ή την απόρριψη της αίτησης για άσυλο γίνεται σε πρώτη φάση από ένα διοικητικό δικαστήριο, το OFPRA. Ουσιαστικά είναι μια υπηρεσία για την προστασία των προσφύγων και ανθρώπων χωρίς πατρίδα. Εκεί γίνεται η πρώτη αξιολόγηση. Την τελική απόφαση παίρνει όμως το NAC, το Εθνικό Δικαστήριο για το Άσυλο, του οποίου μέχρι πρόσφατα και για πέντε χρόνια υπήρξα πρόεδρος. Είχα τουλάχιστον 15 με 20 ακροάσεις τον χρόνο. Μπορεί να ακούγονται λίγες, αλλά πιστέψτε με, πρόκειται για μια πολύ δύσκολη και υπεύθυνη δουλειά. Οι περισσότεροι που ζητούν άσυλο είναι άνθρωποι που εγκατέλειψαν τη χώρα τους γιατί βρέθηκαν στη δίνη ενός εμφύλιου πολέμου, όπως στο Κονγκό ή τη Σρι Λάνκα. Η δυσκολία των υποθέσεων αυτών έγκειται στο γεγονός ότι δεν μπορείς να βρεις αποδείξεις για όσα λένε. Δεν αρκεί δηλαδή ότι έφυγαν από μια ταραγμένη χώρα. Βέβαια, οι προφορικές αφηγήσεις παίζουν μεγάλο ρόλο και αυτό προσπαθούμε ακριβώς να κάνουμε: Να τις διασταυρώσουμε με κάποιο τρόπο. Υπάρχει επίσης μεγάλο ποσοστό γυναικών από μουσουλμανικές χώρες που προσπαθούν να ξεφύγουν από ανεπιθύμητους γάμους ή και ομοφυλόφιλοι που υφίστανται διώξεις στις χώρες τους εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 63

συνέντευξη

Μόλις τον περασμένο Νοέμβριο η γαλλική κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα τα κριτήρια που υποχρεούνται να διαθέτουν οι μετανάστες χωρίς έγγραφα για να γίνουν νόμιμοι. Για τους γονείς απαιτούνται πέντε χρόνια παρουσίας στη χώρα, ενώ για τους εργαζόμενους απαιτούνται από τρία έως επτά χρόνια. Πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο θα βοηθήσει;

Στην περίπτωση των υπόλοιπων Ευρω­ παίων, ωστόσο, τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά. Η Γαλλία και ειδικά το Παρίσι ήταν πάντοτε αγαπημέ­ νος προορισμός των Ελ­ λήνων. Πολλοί Έλληνες μάλιστα διαπρέπουν στη Γαλλία, έχοντας ενταχθεί πλήρως στο κοινωνικό σύνολο. Ρω­ τήσαμε τη Veronique Cheron εάν αληθεύει ότι οι Γάλλοι αντιμε­ τωπίζουν πολύ θετικά τους έλληνες μετα­ νάστες, επειδή τους θαυμάζουν για την εργατικότητα και την κουλτούρα τους.

Οι Λιθουανοί δεν πιστεύουν στα θαύματα

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Υπήρξε ποτέ το θαύμα της Βαλτικής; Eκείνο το «παράδειγμα των Βαλτικών» που εξάρει το ίδιο το ΔΝΤ ως «επιτυχημένο πρόγραμμα λιτότητα με την εφαρμογή της εσωτερικής υποτίμησης ως στρατηγικής για οικονομική ανάκαμψη»; Οι Λιθουανοί δεν δείχνουν να πιστεύουν σε «οικονομικά θαύματα», ούτε συστήνονται ως «παράδειγμα προς μίμηση». Μάλλον το αντίθετο. Το Hot Doc κάνει «απόβαση» στο Βίλνιους, στη λιθουανική πρωτεύουσα που πάλλεται στους ρυθμούς του παρελθόντος, ταλαντευόμενη ανάμεσα στον Μεσαίωνα και στο τώρα. «Απόβαση» στην πόληΜνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, η οποία βρίσκεται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκτός του ευρώ. Το Βίλνιους εμφανίζει ξενοφοβικές τάσεις, ενώ παράλληλα αποκαλύπτει το κοσμοπολιτικό του πρόσωπο. Της Δήμητρας Αθανασοπούλου

Ο

ουρανός μοιάζει να βρίσκεται πιο χαμηλά. Σαν ένα γκρίζο θολό ταβάνι με ετοιμόρροπες τάσεις. Και η πόλη μυρίζει απ’ άκρη σ’ άκρη κάρβουνο που καίει. Η ομίχλη του καιρού μπερδεύεται με τα σύννεφα καπνού που παράγουν οι καμινάδες και το τοπίο δείχνει απόκοσμο. Σαν σκηνικό από παραμύθια με ξωτικά. Κι όμως το Βίλνιους δεν έχει πια καιρό για παραμύθια. Οι κάτοικοί του ζουν άλλωστε μέσα στην ίδια την ιστορία, που δεν τους έχει φερθεί και τόσο γενναιόδωρα. Παρ' όλα αυτά κοιτάζουν με συμπάθεια την Ευρώπη, αλλά αντιμετωπίζουν εχθρικά το ευρώ. Πιστεύουν πως η χρεοκοπημένη Ελλάδα ζει καλύτερα από τη μη χρεοκοπημένη Λιθουανία. Αυτό μας λένε οι περισσότεροι στο άκουσμα πως είμαστε Έλληνες. Όπως η Λίνα Ακστινάιτε, η οποία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Βίλνιους σαν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η Λίνα είναι 51 ετών, εργάζεται στον τομέα του θεάτρου και περιλαμβάνει στο βιογραφικό της πανεπιστημιακές σπουδές στην οικονομία. Πόσο έχει αλλάξει το Βίλνιους μέσα στον χρόνο, ιδίως αφότου έγινε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2009, έχοντας πάντα κληρονομιά τις ανοιχτές πληγές τόσο από ναζί όσο και από σοβιετικούς; «Η ζωή χειροτέρεψε στη Λιθουανία από το 2009. Υπάρχει μεγαλύτερη φτώχεια. Το ότι το Βίλνιους έγινε πολιτισμική πρωτεύουσα της Ευρώπης δεν άλλαξε σε τίποτα την καθημερινότητά μας. Ελπίζω όμως να έγινε μια σημαντική διαφήμιση για την πόλη μας. Η σημαντική αλλαγή αφορά στην ελευθερία μας, τη δυνατότητα να επιλέγουμε τη ζωή και τους δρόμους που θέλουμε να ταξιδεύουμε, να σπουδάζουμε, να έχουμε διαφορετικές απόψεις», εξηγεί στο Hot Doc. Η Λίνα κερδίζει 500 ευρώ το μήνα (θεωρείται υψηλόμισθη), είναι ιδιοκτήτρια του διαμερίσματος όπου κατοικεί, όπως σημαντική πλειοψηφία των ενηλίκων Λιθουανών, και πληρώνει κατά

μέσο όρο 150 ευρώ κάθε μήνα για θέρμανση και κοινόχρηστα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Θεωρεί πως το ευρώ θα είναι ένα εξαιρετικά μεγάλο πρόβλημα για τη Λιθουανία. Αυτό πιστεύουν και οι περισσότεροι πολίτες, αφού 1 στους 5 ανθρώπους ήδη ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ ο βασικός μισθός είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, περίπου 200 ευρώ καθαρά. Κι ας ξεσκεπάζει το Βίλνιους μέρα με τη μέρα ολοένα περισσότερο το κοσμικό του πρόσωπο, μέσα από τις απειράριθμες πολυτελείς μπουτίκ ρούχων και τους δυτικών προδιαγραφών χώρους εστίασης, όπου συχνά οι συναλλαγές πραγματοποιού­νται και σε ευρώ.

«Φούσκα» το οικονομικό θαύμα της Ευρώπης Οι κάτοικοι κάθε άλλο παρά απολαμβάνουν τα περίφημα αποτελέσματα της θαυματουργής λιτότητας. Η δύσπεπτη συνταγή που εφάρμοσε η συντηρητική κυβέρνηση συνασπισμού του απερχόμενου πρωθυπουργού Άντριους Κουμπίλιους είχε τελικά ως αποτέλεσμα –εκτός από τη μείωση του ελλείμματος και την απόκτηση του τίτλου του «οικονομικού θαύματος της Ευρώπης»– τη μείωση μισθών, την αύξηση της φορολογίας, τις απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και την υψηλή ανεργία, που σήμερα ξεπερνά το 13%. Όσοι δεν άντεξαν την εξαθλίωση μεταμορφώθηκαν σε οικονομικούς εμιγκρέδες, μεταναστεύοντας μαζικά εκτός των λιθουανικών συνόρων και ρίχνοντας τον λιθουανικό πληθυσμό σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, αφού δεν ξεπερνά τα τρία εκατομμύρια κατοίκους. Την ίδια στιγμή το Βίλνιους αποπνέει έναν κοσμοπολίτικο αέρα, με τα εμπορικά κέντρα να συνυπάρχουν αρμονικά με τα μεσαιωνικά κτίρια, και τα εναλλακτικού χαρακτήρα μπαρ με φεστιβαλική διάθεση να συναντούν ευλαβικά στην έξοδό τους τις απειράριθμες εκκλησίες. Εξάλλου το Βίλνιους, από την ίδρυσή του τον 14ο αιώνα, εκτός από εκκλησιαστικό κέντρο υπήρξε χωνευτήρι πολιτισμών,   HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 65

Λιθουανία

κυρίως του λιθουανικού, του πολωνικού, του ρωσικού και του εβραϊκού.

Ούζουπις: Μια ανεξάρτητη δημοκρατία μέσα στην πόλη Όσο για την πολυσυζητημένη καλλιτεχνική φλέβα της Βαλτικής που εξάγει ολοένα σημαντικότερους νέους δημιουργούς στην Ευρώπη: «Η τέχνη εδώ είναι παντού. Στα δέντρα, στους τοίχους, στα μαγαζιά. Είναι διέξοδος, είναι έμπνευση, είναι τρόπος ζωής», υποστηρίζει η 28χρονη Αλντόνα, νεαρή καλλιτέχνης του δρόμου. Και όχι άδικα. Φτιάχνει χειροποίητα αντικείμενα κοντά στον ποταμό Βίλνα, εκεί που ορθώνονται τα «συμβολικά σύνορα» μεταξύ της παλιάς πόλης και της Ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Ούζουπις, γνωστής και ως Μονμάρτης της λιθουανικής πρωτεύουσας. Εκεί οι κάτοικοι πραγματώνουν το όνειρο της εδώ και αιώνες πολυπόθητης ανεξαρτησίας τους, ακόμα και εντός των τειχών του Βίλνιους, της μεγαλύτερης πόλης της Λιθουανίας, με πληθυσμό πάνω από μισό εκατομμύριο κατοίκους. Η Δημοκρατία του Ούζουπις, μια ανεξάρτητη πόλη μέσα στην πόλη, με κατοίκους στην πλειοψηφία τους καλλιτέχνες, εφαρμόζει το δικό της Σύνταγμα και τους δικούς της νόμους.

66 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Στην είσοδο της Δημοκρατίας του Ούζουπις υπάρχει μια πινακίδα όπου αναγράφονται τα άρθρα του Συντάγματος. Άρθρο 1: «Όλοι έχουν δικαίωμα να ζουν δίπλα στον ποταμό Βίλνα». Άρθρο 2: «Όλοι έχουν δικαίωμα σε ζεστό νερό, θέρμανση τον χειμώνα και στέγη». Ίσως γιατί ακόμα και σήμερα δεν έχουν εξαφανιστεί οι κατοικίες της αθλιότητας, δίχως ηλεκτρικό και νερό, πάνω σε χωμάτινους δρόμους, κάτι που δεν εμποδίζει όλο και περισσότερους Λιθουανούς πρωτευουσιάνους να μετακομίζουν από την Παλιά Πόλη στο Ούζουπις. Η χιλιομετρική απόσταση είναι ελάχιστη. Η νοοτροπία και οι κανόνες όμως της «συνοικίας-ανεξάρτητης δημοκρατίας» απέχουν από τα «συμβατικά λιθουανικά δεδομένα». Το Ούζουπις, παρόλο που σφύζει από τέχνη, μοιάζει σαν να ανήκει σε άλλες εποχές. Σαν να ξεπήδησε από τη Γαλλική Επανάσταση και να συστήνει ένα αλλόκοτο πλην ελκυστικό κράμα λάσπης των χωμάτινων δρόμων, υψηλής αισθητικής παντός τύπου χώρων και πνευματικής αντίστασης των ανθρώπων. Οι πολίτες της Δημοκρατίας του Ούζουπις είναι ασυνήθιστοι. Διεκδικούν συνταγματικά το δικαίωμά τους στη δυστυχία. Όπως διεκδικούν συνταγματικά και το δικαίωμά τους στα λάθη.

Άρθρο 17 του Συντάγματός τους: «Ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να είναι δυστυχισμένος». Άρθρο 20: «Ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να είναι βίαιος». Κι όμως, παρόλο που οι Λιθουανοί προσπαθούν να ξορκίσουν τη βία και να αποδείξουν τον προοδευτισμό τους, έχουν επιδείξει αρκετές φορές τον ρατσισμό τους. Για την ακρίβεια, έναν φόβο του ξένου, που έχει ταυτιστεί στο συλλογικό ασυνείδητο με τον κατακτητή. Αυτό αποτυπώνεται στην έκφραση των γηραιότερων κάθε φορά που τους απευθύναμε μια ερώτηση: Μια άρνηση επικοινωνίας στη γλώσσα και στο βλέμμα. Κάτι που δεν ισχύει για τους νεότερους, οι οποίοι δείχνουν να επιθυμούν ή έστω να αποπειρώνται το «άνοιγμα στον ξένο». «Δεν είμαστε ξενοφοβικοί. Αγαπάμε τους ξένους. Δεν έχουμε βέβαια πολλούς και δεν είμαστε τόσο συνηθισμένοι», μας λέει η 35χρονη Νιζάνα, που εργάζεται σε ένα από τα πολλά ιταλικά ρεστοράν.

Παραδοσιακά φιλογερμανοί Οι εκλογές ξεσκεπάζουν και το πιο σκοτεινό πρόσωπο των Λιθουανών. Το 2003 το εθνικό-λαϊκιστικό κόμμα «Τάξη και Δικαιοσύνη», με επικεφαλής τον Rolandas Paksas, κέρδισε την προεδρία ενώ έλαβε ποσοστό 12,7% στις βουλευτικές εκλογές του 2008. Στις

τελευταίες βουλευτικές εκλογές, προ δυόμισι μηνών, στις οποίες οι πολίτες της Λιθουανίας ψήφισαν «όχι άλλη σκληρή λιτότητα», οι νεοναζί εξέφρασαν ευθέως τις αξιώσεις τους για την εξουσία. Για πρώτη φορά μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τέσσερα εθνικιστικά κόμματα συνενώθηκαν σε συνασπισμό προκειμένου να αγωνιστούν μαζί σε ενιαίο μέτωπο στις βουλευτικές εκλογές της 14ης Οκτωβρίου με σύνθημα «Η Λιθουανία για τους Λιθουανούς». Ανάλογα έπραξαν και οι εθνικές μειονότητες της Λιθουανίας –Πολωνοί, Ρώσοι, Λευκορώσοι και Τάταροι–, με απόφαση να αγωνιστούν από κοινού κατά των αυξανόμενων εθνικιστικών διαθέσεων. Είναι προφανές πως η Λιθουανία δεν έχει επουλώσει τις πληγές τις. Είναι ακόμα πολύ νωπές. Τα τραύματά της αναβιώνουν μέσα στο Μουσείο της KGB, ένας χώρος που υπήρξε τόπος βασανιστηρίων και φυλάκισης αντιφρονούντων και πατριωτών. Ίσως γι' αυτό το Βίλνιους μοιάζει σαν να αναδιπλώνεται στον εαυτό του, σαν να πάλλεται σε έναν συνεχή δισταγμό απέναντι στο διαφορετικό. Για τους Λιθουανούς η λέξη Γερμανία είναι ταυτόσημη της ευμάρειας, ενώ η λέξη Ρωσία σημαίνει «μπελάδες». Αυτό μας καταθέτουν οι κάτοικοι με κάθε ευκαιρία. Άλλωστε,

Οι πολίτες της Δημοκρατίας του Ούζουπις είναι ασυνήθιστοι. Διεκδικούν συνταγματικά το δικαίωμα τους στη δυστυχία. Άρθρο 17 του Συντάγματος τους: «Ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να είναι δυστυχισμένος» ως γνωστόν, ο πληθυσμός είναι παραδοσιακά φιλογερμανικών αισθημάτων και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου συνεργάστηκε μαζικά με τους ναζί. Σε αυτή την αντίληψη έχει τις ρίζες της η όποια ρατσιστική ταυτότητα της Λιθουανίας. Οι εναπομείναντες Ρώσοι και Πολωνοί με λιθουανικό πια διαβατήριο δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ως συμπατριώτες από τους αυτόχθονες. Αυτός μας εξηγεί ο Λούις Κλέμας, ένας Λιθουανός πολίτης του κόσμου που ασχολείται με την πολεοδομία εντός και εκτός των λιθουανικών συνόρων.

Ανήκει άλλωστε σε εκείνη την γενιά των Λιθουανών που υπήρξαν και απατρίδες, αφού αυτοεξορίστηκαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου όταν Γερμανοί κατακτητές έδιναν τη σκυτάλη στους Ρώσους. Ο Λούις Κλέμας μπορεί να έχει το βλέμμα στη χώρα του εντός εκτός και επί τα αυτά. Μεγαλωμένος στη Λατινική Αμερική, με επαγγελματική δραστηριότητα στις ΗΠΑ και στη Γαλλία, νιώθει πάντα Λιθουανός. Κι ας ήταν εξόριστος από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Θεωρείται άλλωστε πως ήταν από τους τυχερούς μέσα στην ατυχία τους, που ούτε εκτελέστηκαν ούτε στάλθηκαν στη Σιβηρία, όπως τόσες χιλιάδες άλλοι. Κατοικεί και έχει την τύχη να κυκλοφορεί σε μια πόλη που ζει στο παρελθόν ενώ είναι πλήρως αφομοιωμένη στα δυτικά πρότυπα ζωής. Μέσα σε πράσινα πάρκα, ανάμεσα σε μεσαιωνικά κτίρια, καλλιτεχνικά γκράφιτι, λίμνες και παραπόταμους. Σε δρόμους δίχως περιττούς θορύβους, χωρίς κορναρίσματα και δίχως κανένα ίχνος σκουπιδιού, σαν να μην υπάρχει ζωή που «ανακυκλώνεται» μέσα σε ειδικούς κάδους. Σε χώρους χωρίς καπνούς από τσιγάρα συνδαιτυμόνων, αλλά με άφθονο αλκοόλ να ζεσταίνει το σώμα και να μουδιάζει το μυαλό όταν το θερμόμετρο φτάνει μέχρι και μείον 30°C.  HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 67

@tweets

ακολουθείστε μας στο twitter

@hotdoc_mag

@kobis1970

η Δικαιοσύνη σ όλο τον κόσμο είναι τυφλή, εκτός απ' την Ελλάδα που είναι ξανθιά

@vasilis_ar

Έβαλα στο google.gr “Happy new year”, μου έβγαλε “not available in your country”

@divine_act

Πόσο οξυγόνο έχουμε σπαταλήσει μέχρι να βρεθούμε δίπλα σε κάποιον που μας κόβει την ανάσα

@st_thanos

Μην δούμε μαλάκα σε αυτήν την χώρα αμέσως να τον κάνουμε πολιτικό

@Lilasta @eVaN_GiAn

Πάλι καλά να λες που ο Παπακωσταντίνου δεν έχει μεγάλο σόι. Φαντάζεσαι π.χ. να λεγόταν Κονιτόπουλος; Άδεια θα την παρέδιδε τη Λίστα Λαγκάρντ

@EllitoHelli

–Για πες τώρα για το Γιώργο; Καλός; –Τι να σου λέω! Όλα τα λεφτά είναι! –Δηλαδή; –Ε, μέχρι και το καλοριφέρ άναψε για πάρτη μου! @modiangel

Γελάτε με εκείνους που πίστεψαν τους Μάγιας πως θα 'ρθει το τέλος του κόσμου. Εδώ εμείς πιστέψαμε τον ΓΑΠ όταν μας είπε πως «λεφτά υπάρχουν»

Να βλέπετε τα δελτία ειδήσεων όλων των καναλιών. Είναι καλό να έχετε μια σφαιρική παραπληροφόρηση.

@VaronosC

Με το ρυθμό που συλλαμβάνονται οι διάφοροι επώνυμοι θα μείνει η χώρα χωρίς Dancing with the stars 4.

@Kartesios

Έκλεισε η ημερομηνία και ο χώρος για το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Θα γίνει από τις 28 Φεβρουαρίου έως 3 Μαρτίου στο κατάστημα ψιλικών “Τασούλα”. @partsa_klos

Πλέον όταν μας ρωτάνε γιατί κλαίμε θα λέμε: μου μπήκε λίγη αιθαλομίχλη στο μάτι

@Kentavros_Eirwn

Καταλάβατε φυσικά ότι για να σπάει ο Μητσοτάκης το πόδι του τη δεύτερη μέρα του χρόνου, πώς θα μας πάει εμάς τους υπόλοιπους το 2013.

@tsopanos59

δικαιώθηκε και πάλι ο Βενιζέλος, αυτός και να μην δικαιωθεί βγάζει μια αντισυνταγματική διάταξη και δικαιώνεται.

1991

Χρονολόγιο Του Δημήτρη Μαρούλη

8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ Καθώς πληθαίνουν σε ολόκληρη τη χώρα οι μαθητικές κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο του τότε υπουργού Παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου, στο υπό κατάληψη σχολικό συγκρότημα 3ου & 7ου Γυμνασίου-Λυκείου Πάτρας δολοφονείται ο 38χρονος καθηγητής μαθηματικών Νίκος Τεμπονέρας, από χτύπημα «αντικαταληψιών» στο κεφάλι. Δύο ημέρες αργότερα ο εισαγγελέας ασκεί δίωξη για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως εναντίον των Αλ.Μαραγκού, στελέχους της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας, και Ι.Καλαμπόκα, προέδρου της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και μέλους του δημοτικού συμβουλίου Πάτρας. Ο Αλ.Μαραγκός, για τον οποίο ο πρόεδρος του σωματείου κατώτερων αστυνομικών Αχαΐας είχε δηλώσει ότι ήταν υπάλληλος της Ασφάλειας, απαλλάχθηκε με βούλευμα, ενώ ο Ι.Καλαμπόκας δικάστηκε στον Βόλο, έχοντας ως συνήγορους υπεράσπισής του τους –προερχόμενους πολιτικά από τη ΝΔ– Απ. Ανδρεουλάκο, Κ. Κωνσταντινίδη και Επ. Ζαφειρόπουλο. Πρωτόδικα καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά, ενώ αργότερα η ποινή του μειώθηκε σε 17 χρόνια και 3 μήνες. Στις 2 Φεβρουαρίου 1998, αφού είχε εκτίσει τα 3/5 της ποινής του, αφέθηκε ελεύθερος.

1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

Σε 12 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδας, παράλληλα με τα εθνικά νομίσματα τίθενται σε κυκλοφορία τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα του ευρώ. Στη χώρα μας την πρώτη συναλλαγή πραγματοποίησε ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, σε ειδική εορταστική εκδήλωση στην Τράπεζα της Ελλάδας, παρουσία του διοικητή της Λουκά Παπαδήμου και αρκετών κυβερνητικών και οικονομικών παραγόντων. Η μετάβαση της Ελλάδας στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ολοκληρώθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2002, με την αμετάκλητη ισοτιμία μετατροπής της δραχμής σε ευρώ να έχει οριστεί σε 1 ευρώ=340,750 δραχμές.

30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1966

Μετά από δωδεκάωρη σύσκεψη των 10 ενόρκων του Κακουργιοδικείου Θεσσαλονίκης, εκδίδεται η απόφαση για τους υπεύθυνους της δολοφονίας (22/05/1963) του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη. Ο Σπύρος Γκοτζαμάνης καταδικάζεται σε 11 χρόνια κάθειρξη, ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης σε 8,5 χρόνια, ο Χρ.Φωκάς σε φυλάκιση 15 μηνών και ο Ξενοφών Γιοσμάς σε ενός έτους φυλάκιση. Μικρότερες ποινές, για διατάραξη οικιακής ειρήνης, επιβλήθηκαν σε άλλα 8 άτομα. Οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής που είχαν κατηγορηθεί για ηθική αυτουργία και παράβαση καθήκοντος κρίθηκαν αθώοι, παμψηφεί.

6 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

2002

70 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

1966

1979

«Σήντομος καζαμείας του 1979», δια χειρός Μποστ, στο 116ο τεύχος του περιοδικού ΑΝΤΙ. «ΙΑΝΟΥΑ­ ΡΕΙΟΣ: Ηπογράφετε εις Αθήνας συνφονία Σάχη - Έβερτ δια την παροχήν πετρελέου εις Περσείαν κατόπιν δηλόσεως του Υπουργού Βιομηχανίας ότη η Ελλάς έχει άφθονον πετρέλεον κέ ότη η τιμή του δεν πρόκιτε να αλάξη μέχρι του Μαρτίου. Ο Σάχης επεξηγεί εις τον κήριον Έβερτ, ότη λόγο των άθλιων οικονομικών της Περσείας, μέγα μέρος του Ελληνικού πετρελέου θα διατεθή δια το ειδικόν κρατικόν λαχίον της Τεχεράνης, όπου ο πρώτος υπερτυχερός θα κερδίζη 40 λίτρα πετρελέου, ο δέφτερος 20 κιλά μαζούτ κέ άλλοι επιζόντες τυχεροί μικρότερα ποσά».

3 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

1962

Αντιμετωπίζοντας σε φιλικό αγώνα την παγκόσμια πρωταθλήτρια της εποχής, Μπαρτσελόνα, η ομάδα της ΑΕΚ εγκαινίαζε τον χλοοτάπητα και τις νέες εξέδρες του γηπέδου της Νέας Φιλαδέλφειας. Την αναμέτρηση, που έληξε με σκορ 6-0 υπέρ της ισπανικής ομάδας, είχαν παρακολουθήσει πάνω από 40.000 φίλοι του ποδοσφαίρου, μεταξύ των οποίων και ο ισπανός πρίγκιπας και μετέπειτα βασιλιάς Χουάν Κάρλος με την τότε μνηστή του και πριγκίπισσα της Ελλάδας, Σοφία.

28 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

Πρεμιέρα της ταινίας «Ο Καταφερτζής», με πρωταγωνιστές τον Θανάση Βέγγο, τον Τάσο Γιαννόπουλο, τον Νίκο Φέρμα, τη Σιμόνη Κυριακίδου, τον Περικλή Χριστοφορίδη, τον Χρόνη Εξαρχάκο, την Αθηνά Μερτύρη κ.ά. Σκηνοθέτης και παραγωγός της ταινίας ήταν ο Κώστας Στράντζαλης, σεναριογράφος ο Νίκος Τσιφόρος, σκηνογράφος ο Τάσος Ζωγράφος, ενώ στην απαραίτητη, σύμφωνα με το σενάριο, επίσκεψη των πρωταγωνιστών σε νυχτερινό κέντρο διασκέδασης ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα ερμήνευαν το τραγούδι «Δε σε ρωτώ για τ’ όνομά σου», σε στίχους και μουσική Μανώλη Χιώτη. Η ταινία προβλήθηκε τη σεζόν 1964-1965, έκοψε 153.974 εισιτήρια και ήρθε στην 39η θέση ανάμεσα σε 93 ταινίες.

Στο τεύχος 124 του περιοδικού ΔΙΦΩΝΟ, δύο ημέρες μετά από τη βράβευσή του στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική που είχε γράψει για την ταινία της Ελένης Αλεξανδράκη «Νοσταλγός», ο Νίκος Παπάζογλου μιλούσε στον Γιάννη Λώλο για την πορεία του στο ελληνικό τραγούδι: «Αυτό που πρότεινα εγώ τότε ήταν ένα είδος "μεικτό και νόμιμο", κατά τη ρήση του Σολωμού, γιατί το παρελθόν μου είναι από μπάντες ηλεκτρικές. Αλλά κάποια στιγμή όμως μου αποκαλύφθηκε η μητρική μου γλώσσα, όταν έμπλεξα με την καλή παρέα Ρασούλη, Σιμώτα, Σαββόπουλου. Αυτό που προσέφερα είναι ένα τραγουδιστικό ιδίωμα, το οποίο απέκτησα από πολλές μεριές και ο λόγος που φτιάχνω τα τραγούδια μόνος μου είναι γιατί θέλω να μου ταιριάζει αυτό που τραγουδώ. Δεν μπορώ να πω μελωδίες του νηπιαγωγείου με πέντε-έξι νότες έκταση. Θέλω, όταν τραγουδώ, να τραγου­ δάει όλο μου το σώμα».

25 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

1975

1964

2006

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Το χριστουγεννιάτικο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, δύο ημέρες μετά από την εκτέλεση του ακόλουθου της αμερικανικής πρεσβείας, Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς, από μέλη της «17 Νοέμβρη» που πραγματοποίησαν τότε το πρώτο τρομοκρατικό χτύπημά τους. Στο κύριο άρθρο της εφημερίδας αναφερόταν, μεταξύ άλλων: «Η προχθεσινή δολοφονική ενέργεια αποδοκιμάζεται ανεπιφύλακτα από την κοινή γνώμη της χώρας. Πρόκειται για πράξη ξένη προς τα ελληνικά ήθη και την ελληνική παράδοση και –προ παντός– για εγχείρημα που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποτεθεί ότι σχετίζεται με τα ελληνικά συμφέροντα. Κοινή είναι για τούτο η βεβαιότητα ότι οι δράστες δεν μπορεί να αναζητηθούν μεταξύ των Ελλήνων».

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 71

Ιστορία

Τ

ο 1927 ήταν ένα έτος ευημερίας για τις ΗΠΑ. Οι βιομηχανικοί δείκτες, ο πληθωρισμός και η ανεργία πήγαιναν καλά, κι ένας ενθουσιασμός είχε καταλάβει τη χώρα απ’ άκρη σ' άκρη. Κοντά στα 4 εκατομμύρια αυτοκίνητα πουλήθηκαν εκείνο το έτος σε έναν πληθυσμό 120 εκατομμυρίων ψυχών. Πουλήθηκαν επίσης αμέτρητα ραδιόφωνα και άλλα είδη υψηλής για την εποχή τεχνολογίας. Από την άλλη όχθη του Ατλαντικού ο σπουδαιότερος οικονομολόγος του αιώνα, ο John Meynard Keynes, έλεγε γεμάτος αυτοπεποίθηση: «Δεν θα αντιμετωπίσουμε άλλα κραχ στην εποχή μας». Το 1928 ήταν ακόμα καλύτερη χρονιά. Πουθενά όμως δεν αποτυπωνόταν καλύτερα αυτή η ευδαιμονία απ' ό,τι στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Οι τιμές ανέβαιναν αλματωδώς. Οι κερδοσκόποι

μεγαθήρια. Εκατοντάδες επενδυτικές εταιρίες δημιουργήθηκαν και γιγαντώθηκαν σε λίγες εβδομάδες. Χρησιμοποιούσαν το κεφάλαιο ίδρυσής τους για να αγοράσουν μετοχές εταιριών του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης και πρόσφεραν τις δικές τους μετοχές στους επενδυτές ή κερδοσκόπους ή τζογαδόρους. Όσο οι επενδύσεις τους αυξάνονταν από την άνοδο των μετοχών τόσο οι δικές τους μετοχές απέδιδαν μεγαλύτερα κέρδη. Στο ράλι αυτό ιδιαίτερη δραστηριότητα επέδειξε η άλλοτε συντηρητική Goldman, Sachs & Co. Το 1929 ο μεγάλος χρηματιστής Bernard Barouche είπε στο The American Magazine: Η οικονομική κατάσταση του κόσμου φαίνεται ότι πλησιάζει σε μια μεγάλη προς τα εμπρός ώθηση». Η ώθηση ήρθε αλλά έμοιαζε περισσότερο με σπρώξιμο στο γκρεμό παρά στους ουρανούς. Την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου οι τιμές

Τα εύκολα λεφτά, οι εύκολες δη Η «ευκολία» είναι σαν ιός που εισβάλλει στο σώμα των κοινωνιών από τα πάνω προς τα κάτω. Η ευκολία του να γίνει κανείς πλούσιος από τον σύντομο δρόμο μετατρέπεται στην ευκολία του να λειτουργεί η κοινωνία χωρίς νόμους και σεβασμό σε αυτούς. Γίνεται με τη σειρά της ευκολία του να ζούμε χωρίς τη γνώση του παρελθόντος, χωρίς τα βιβλία και την περισυλλογή. Γίνεται, τέλος, η ευκολία να παραδίνουμε την κρίση μας σε όσους εύκολα κηρύττουν ότι τα καλύτερα έρχονται. Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

έγιναν πλημμυρίδα που κατέκλυσε το νότιο Μανχάταν. Όλοι αδημονούσαν για μια κουβέντα των νέων ηρώων της Wall Street. Ο John Calvin Coolidge, ο 30ος πρόεδρος των ΗΠΑ, έλεγε στις 4 Δεκεμβρίου 1928: «Στο εσωτερικό πεδίο υπάρχει ηρεμία και ικανοποίηση… και το υψηλότερο ρεκόρ ετών ευημερίας. Στο εξωτερικό πεδίο υπάρχει ειρήνη, η καλή θέληση που προέρχεται από την αμοιβαία κατανόηση». Η χρονιά αυτή και η επόμενη ανήκαν αποκλειστικά στη Wall Street και τους ηγέτες της. Ένα κύμα συγχωνεύσεων στον χρηματοοικονομικό τομέα δημιούργησε τράπεζες

72 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

έπεσαν ανεξήγητα χαμηλά εξαιτίας μιας φρενίτιδας πωλήσεων. Το μηχάνημα μετάδοσης των τιμών μάταια προσπαθούσε να αποτυπώσει την εικόνα του χάους. Τα νέα ταξίδεψαν γρήγορα, κόσμος μαζεύτηκε στην Board Street, έξω από το Χρηματιστήριο. Ένας εργάτης ανέβηκε σε παρακείμενο ψηλό κτήριο για εργασίες. Ο συγκεντρωμένος κόσμος περίμενε με ανυπομονησία να τον δει να πέφτει. Την ίδια μέρα ο πρόεδρος μίας από τις μεγαλύτερες τράπεζες του Chicago, ο Arthur Reynolds, δήλωνε: «Το κραχ αυτό δεν θα έχει μεγάλη επίδραση στην οικονομία».

Το πρόβλημα ήταν τα περιθώρια («margins»). Ένας επενδυτής ή κερδοσκόπος ή τζογαδόρος μπορούσε να δώσει ένα ποσό ως προκαταβολή, από 10-50%, για τις μετοχές που ήθελε να αγοράσει. Το υπόλοιπο το κάλυπτε ο χρηματιστής του με δάνειο που έπαιρνε από τράπεζες, διεθνείς επενδυτές ή το σύνολο των αμερικανικών επιχειρήσεων με ρευστό. Το χρηματιστηριακό χρήμα κόστιζε 12% κατά μέσο όρο, άρα ήταν μια επικερδής επένδυση για όλους. Η φρενίτιδα των Αμερικανών να γίνουν γρήγορα και εύκολα πλούσιοι τους είχε οδηγήσει σε μεγάλα ρίσκα με δανεικά λεφτά. Τώρα οι χρηματιστές ζητούσαν την κάλυψη του ποσού αγοράς των μετοχών, οι οποίες είχαν όμως πέσει στα τάρταρα. Οι πελάτες τους έπρεπε να δώσουν χιλιάδες δολάρια για μετοχές που πλέον άξιζαν πολύ λιγότερο. Ο Thomas Lamont, ο ενεργός συνέταιρος της J.P. Morgan, περιέγραψε τις εξελίξεις ως εξής: «Υπήρξε μια μικρή αναγκαστική ρευστοποίηση στο Χρηματιστήριο». Κι όμως τα χειρότερα δεν είχαν περάσει. Τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου και την Τρίτη 29 Οκτωβρίου (Μαύρη Δευτέρα και Μαύρη

Ανήσυχοι επενδυτές μαζεύονται έξω από το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης την Μαύρη Πέμπτη του 1929.

όσο οι σεβάσμιοι καθηγητές του Harvard που είχαν συστήσει την «Οικονομική Εταιρία του Χάρβαρντ». Στις 2 Δεκεμβρίου 1929 δήλωναν ότι «η παρούσα κάμψη των μετοχών και της οικονομικής δραστηριότητας δεν είναι προάγγελος οικονομικής ύφεσης». Ακολούθησαν δεκάδες δηλώσεις, όπως αυτή της 19ης Απριλίου 1930: «Τον Μάιο ή τον Ιούνιο η ανάκαμψη της άνοιξης, την οποία προβλέπαμε στα δελτία μας του περασμένου Δεκεμβρίου και Νοεμβρίου, θα είναι σαφώς εμφανής». Η ακολουθία αυτή γελοιοποίησης της οικονομικής επιστήμης αγνοούσε τη φύση της χρηματιστηριακής κρίσης. Η υπερανάλυση, στην καλύτερη περίπτωση, ή η εξαπάτηση, στη χειρότερη, αρνιόταν να κοιτάξει προς την απλή, αλλά υπάρχουσα και στιβαρή σαν τα Βραχώδη Όρη, αλήθεια. Το Χρηματιστήριο χρησιμοποιήθηκε από απατεώνες, που με την πρόφαση της

λώσεις και το Κραχ του 1929 Τρίτη) οι μετοχές δέχτηκαν απανωτά σοκ. Όλοι προσπαθούσαν να πουλήσουν. Ακόμη και οι τράπεζες, που είχαν προσπαθήσει να περισώσουν την κατάσταση την Πέμπτη, τώρα προσπαθούσαν μάλλον να περισώσουν τον εαυτό τους. Οι επενδυτές δέχτηκαν απανωτές κλήσεις από τους χρηματιστές τους να καλύψουν τη χασούρα σε μετρητά. Κάποιοι από αυτούς έπεφταν από ταράτσες και άλλοι στα παγωμένα νερά του ποταμού Χάντσον. Σε ολόκληρη τη χώρα σπίτια, αυτοκίνητα, γούνες και μετρητά εξαφανίστηκαν μέσα σε λίγες ώρες. Δυτικότερα, στην Ουάσιγκτον, η κατάσταση δημιούργησε ανησυχία, αλλά όχι όση μπορεί να φανταστεί κανείς. Στις εκλογές του 1929 (πριν το κραχ) το ρεπουμπλικανικό κόμμα ή κόμμα του χρηματιστηρίου είχε κερδίσει διά περιπάτου τους δημοκρατικούς. Νέος πρόεδρος ήταν ο Herbert Hoover, πρώην υπουργός Εμπορίου, και υπουργός Οικονομικών παρέμεινε ο Andrew Mellon. Ο πρώτος δήλωσε για την κρίση: «Η θεμελιώδης οικονομική δραστηριότητα της χώρας, δηλαδή η παραγωγή και η διανομή εμπορευμάτων, έχει υγιή και ευημερούσα

βάση». Ο δεύτερος συνόψισε την κατά- σύνδεσής του με την παραγωγική βιοσταση ως εξής: «Τα δημόσια οικονομικά μηχανία, και την πολιτική κάλυψη μιας είναι σε ευημερούσα κατάσταση». διεφθαρμένης εξουσίας, προσέλκυσε Τα γεγονότα όμως επέμεναν να διαψεύ- εύπιστους πολίτες, άρπαξε τις περιουσίες δουν τους πολιτικούς. Υπήρξε μια άνεση τους, και βύθισε όλη τη χώρα στο χάος. που ανάβλυζε από την ιδεοληψία του Την αλήθεια αυτή τη γνώριζε, ευτυχώς laissez faire των ρεπουμπλικάνων και για την Αμερική, ο επόμενος πρόεδρος, κατέληγε στις αλλεπάλληλες «συσκέ- ο Franklin Delano Roosvelt. Τα λεφτά ψεις μη εργασίας», όπως τις είπε ο που έχασαν οι επενδυτές ή κερδοσκόποι John Kenneth Galbraith στο περίφημο ή τζογαδόροι αποθησαυρίστηκαν από βιβλίο του «Το μεγάλο κραχ του 1929» (τη κάποιους. Κρύφτηκαν, δεν εξαϋλώθηδιήγηση του οποίου εν πολλοίς ακολου- καν. Και με την πιο εύστοχη δήλωση θούμε στο παρόν). εκείνης της εποχής και για εκείνη την Ο λαός όμως ήταν αναγκασμένος να ζει κατάσταση στην οποία περιήλθαν τότε οι στην πραγματικότητα· οι λόγοι του Hoover ΗΠΑ, έσβησε μονομιάς τόσες και τόσες δεν είχαν καμία διατροφική αξία. Έτσι στις ασυναρτησίες ανθρώπων, που ο κόσμος Hoovervilles, τις πόλεις-φαντάσματα στις τούς πίστευε σαν νέους προφήτες της οποίες περπατούσαν οι σκιές των ανέρ- γης της Επαγγελίας. Η δήλωσή του είχε γων, ο κόσμος έτρωγε ό,τι μπορούσε να ως εξής:  βρει. Στον νότο τα «αρμαντίλο» ονομάστηκαν hoover-hogs και έδιναν κάποιες “All safe deposit boxes in banks or financial instiανάσες πρωτεΐνης στις οικογένειες. Στους tutions have been sealed… and may only be δρόμους οι πεταμένες εφημερίδες ονομά- opened in the presence of an agent of the I.R.S.” στηκαν hoover blankets και ζέσταιναν (!) τους άστεγους. «Όλες οι τραπεζικές θυρίδες έχουν σφραγιΚανείς όμως εκείνη την εποχή δεν είπε στεί... και μπορούν μόνο να ανοιχτούν με τόσες πολλές και τόσο επίμονες ανοησίες την παρουσία εφοριακού». HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 73

Βιβλιοπροτάσεις

Ο εκτροχιασμός του ορθού λόγου Α Το βιβλίο του Κώστα Σημίτη «Ο Εκτροχιασμός» είναι ένα από τα καλύτερα χρονικά της κρίσης που έχουμε δει ως σήμερα. Η αναλυτική αφήγηση ξεκινά από τις πρώτες ημέρες της κρίσης και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Ο λόγος ρέει, βατός, λιτός και απέριττος, όπως αρμόζει στον καθηγητή Σημίτη. Οι κρίσεις, και μάλιστα οι κοινωνικές κρίσεις με τη διάρκεια που έχει η δική μας, έχουν πολλά αίτια και άπειρα επεισόδια που πρέπει κανείς να ερμηνεύσει. Όλα τα επεισόδια, σχετικά μεταξύ τους, εξαρτώνται για την ερμηνεία τους από τη θέση του παρατηρητή. Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

Ο Εκτροχιασμός

Συγγραφέας: Κώστας Σημίτης Εκδότης: Πόλις ISBN: 978-960-435-376-7 Σελ. 598 | Τιμή: 18,00 €

74 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ν παρατηρεί κάποιος από το άρμα του λαϊκισμού θα βρει ακατανόητη τη στάση των κυβερνώντων και κυρίως των εταίρων μας. Πώς μπορούν να ψηφίζονται μέτρα εναντίον του λαού; Δεν υπάρχουν οι κυβερνήσεις στο όνομα του λαού; Αν στέκεται κάποιος πάνω στο άρμα της συνωμοσιολογίας ή του υπερφυσικού θα βρει επίσης εξαιρετικές ιστορίες για να διαβάσει ή να πει στους γύρω του. Δεν χωρά αμφιβολία ότι ο Σημίτης στέκεται ακόμα στο άρμα του ορθολογισμού όσον αφορά στην ανάγνωση της κρίσης. Υπό αυτή την έννοια, έχουμε πολλά να μάθουμε. Επίσης, δεν χαρίζεται σε κανέναν, σίγουρα στον διάδοχό του στην πρωθυπουργία Κώστα Καραμανλή, όπως και στο ίδιο του το κόμμα. Ιδιαίτερη σημασία έχει η περιγραφή ούτε λίγο ούτε πολύ μιας σχεδόν ανίκανης διαχειριστικής ομάδας των ετών 2009 -2011. Το βιβλίο όμως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τίποτα περισσότερο από ένα χρονικό της κρίσης. Δεν αναλύει τις αιτίες της σε βάθος και, το κυριότερο, έχει βασιστεί σε λανθασμένες παραδοχές. Σύμφωνα με την αφήγηση του Σημίτη, η κακοδαιμονία της χώρας ξεκίνησε με την απελευθέρωσή της, το 1821, συνεχίστηκε με μικρά διαλείμματα μέχρι το 1996 και την ημέρα που ο ίδιος έγινε πρωθυπουργός, και ξανάρχισε την ημέρα που παρέδωσε την πρωθυπουργία το 2003 έως τις μέρες μας. Η εξωφρενική, για ορθολογιστή, αυτή εξιστόρηση στηρίζεται στην πρόοδο της χώρας που οδήγησε στην ένταξη στην ΟΝΕ (κατά άλλους με ισοτιμία νομίσματος που ήταν σκάνδαλο και με πλαστά στοιχεία) και στην αναφορά στα μεγάλα έργα υποδομής. Όλα αυτά έγιναν επί των ημερών του. Και όλα όσα έγιναν επί των ημερών του έγιναν επίσης καλώς. Ακόμα και στο ζήτημα της διαφθοράς, για το οποίο κατηγορήθηκε η κυβέρνησή του όσο λίγες, έχει μια απάντηση: «Διαφθορά στην πολιτική ζωή εντοπίζεται και στην Ιταλία, διαφθορά στις οικονομικές συναλλαγές συναντάται και στη Γερμανία, όπως έδειξαν τα παραδείγματα της Ferrostahl και της Siemens (!), αλόγιστες δαπάνες διακρίνουν την τοπική αυτοδιοίκηση και στην Ισπανία…» (σ. 509-510). Το

θαυμαστικό δίπλα στη Siemens είναι δικό μας. Είναι λοιπόν να απορεί κανείς πως μετά τη μεγαλύτερη σε διάρκεια αδιάκοπη πρωθυπουργία, αντί να σωθεί η χώρα και να αλλάξει, κατάντησε στο σημείο που είναι τώρα. Η άποψή μας είναι ότι ο Σημίτης δεν είναι συγγραφέας χρονικών. Ούτε μετράνε οι κρίσεις του για τους άλλους, όσο σοφότερους και αν μας κάνουν. Τα πραγματικά ερωτήματα που πρέπει να απαντήσει προς όφελος της ιστορίας είναι τα παρακάτω: 1. Πώς και γιατί επέτρεψε ως πρωθυπουργός τη μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου από τη μεσαία τάξη προς μια μικρή κάστα επιχειρηματιών και πολιτικών με την ιστορία του Χρηματιστηρίου; Γιατί δεν τιμωρήθηκε κανείς; 2. Πώς προέκυψαν και γιατί οι καθυστερήσεις στις υποδομές των Ολυμπιακών Αγώνων και γιατί υπερέβην κατά πολλά δισεκατομμύρια τον προϋπολογισμό τους; 3. Ποιες ήταν οι σχέσεις του με επιχειρηματικά συμφέροντα που τράφηκαν από το δημόσιο και παρέδωσαν πτωχευμένες σήμερα επιχειρήσεις: Κόκκαλης, Μπόμπολας, Λαμπράκης, Κουρής κ.ά. Πού πήγαν τα χρήματα αυτά; 4. Πώς και με ποιους όρους άνοιξε την οικονομία της χώρας σε ξένες πολυεθνικές. Γιατί και πώς τα κέρδη των πολυεθνικών που φεύγουν εκτός Ελλάδας είναι περισσότερα από τις αντίστοιχες εισροές κεφαλαίου; Κι αν αυτές οι ερωτήσεις φαίνονται πολλές, ας απαντήσει στην παρακάτω και μας καλύπτει θαρρώ για όλες τις παραπάνω: 5. Πώς και γιατί επέλεξε ως στενούς του συνεργάτες ανθρώπους που σήμερα είναι ύποπτοι, υπόδικοι ή καταδικασμένοι για καραμπινάτους χρηματισμούς, φοροδιαφυγή ή εξυπηρετήσεις των πελατών τους: Μαντέλης, Τσουκάτος, Τσοχατζόπουλος, Σμπώκος, Γιάννος Παπαντωνίου, Βενιζέλος, Πάχτας, κ.ά.; Και τέλος, για λόγους καθαρής, προσωπικής περιέργειας, θα άξιζε και μια απάντηση στο παρακάτω ερώτημα: 6. Πού είχε το μυαλό του όταν έχριζε διάδοχό του τον Γιώργο Παπανδρέου; 

Γιατί ο Μαρξ είχε Δίκιο;

Το κίνητρο του Άλμπισερ

Καπιταλισμός και Ελευθερία

Με τη φράση «Υπήρξε ποτέ πιο χονδροειδώς παρερμηνευμένος διανοητής;» ο κορυφαίος βρετανός κριτικός λογοτεχνίας του καιρού μας τελειώνει το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του για τον Μαρξ. Θεωρεί ότι, τόσο στο επίπεδο της κριτικής του καπιταλισμού όσο και στο επίπεδο του οραματισμού μιας νέας κοινωνίας, ο Μαρξ είχε δίκιο. Παρερμηνεύτηκε στην πορεία τόσο από τους δεξιούς εχθρούς τού σοσιαλισμού όσο και από αυτούς που ανέλαβαν να υλοποιήσουν τα οράματά του σε καθεστώς όμως ολοκληρωτισμού. Το βιβλίο του Ίγκλετον είναι ένα ενδιαφέρον ταξίδι στον κόσμο των ιδεών, έστω κι αν διαφωνεί κανείς συχνά πυκνά με τα λιμάνια τα οποία επισκέπτεται.

Ο ψυχαναλυτής του Άλμπισερ βρίσκεται δολοφονημένος και ο ίδιος φυλακίζεται, τηρώντας όμως σιγή ιχθύος για το έγκλημα. Οι εισαγγελικές αρχές προσπαθούν να διαλευκάνουν την υπόθεση και να απαντήσουν στο βασικό ερώτημα του βιβλίου: Ποιο ήταν το κίνητρο του Άλμπισερ; Το πρώτο βιβλίο του Άντολφ Μουσγκ που εκδίδεται στα ελληνικά είναι ένα θρίλερ το οποίο, αν και γράφτηκε στα χρόνια του ψυχρού πολέμου, καθρεφτίζει πολύ καθαρά την Ευρώπη του σήμερα. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εργαλεία της ψυχαναλυτικής θεωρίας και ένα κοφτερό μαύρο χιούμορ για να εξερευνήσει το πολυδιάστατο ευρωπαϊκό μωσαϊκό μέσα από την οικογένεια, τα εσωτερικά δράματα και τις μεγάλες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές.

Διαβάστε οπωσδήποτε το κλασικό αυτό το βιβλίο. Είναι η βίβλος των σημερινών θεραπόντων της ελληνικής οικονομίας. Ο Economist χαρακτήρισε τον Μίλτον Φρίντμαν ως «τον σημαντικότερο οικονομολόγο … πιθανώς και ολόκληρου του 20ου αιώνα». Νομπελίστας ασφαλώς, υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις έχουν εμπλακεί πέραν του θεμιτού στην οικονομία. Ότι με την παρεμβατική τους πολιτική υπονομεύουν την ελευθερία του ατόμου. Για τον αποδημήσαντα πατριάρχη του νεοφιλελευθερισμού και της Σχολής του Σικάγου, η απορρύθμιση και ο περιορισμός του κράτους θα γιατρέψει τις κοινωνίες. Αυτό που δεν αναφέρει είναι ότι, για να λειτουργήσει η οικονομία χωρίς να αλληλοφαγωθούν οι «ελεύθεροι» άνθρωποι, χρειάζεται κάποιος να την ρυθμίζει, και αφού το κράτος είναι σατανικό, το κάνουν σήμερα οι παλιοί του φίλοι, οι κεντρικοί τραπεζίτες. Συνεπώς, το HotDoc χαρακτηρίζει τον Φρίντμαν ως τον μεγαλύτερο διανοητή απατεώνα του 20ου αι.

Συγγραφέας: Terry Eagleton Εκδότης: Πατάκης ISBN: 978-960-164-628-2 Σελ. 329 | Τιμή: 15,50€

Συγγραφέας: Adolf Muschg Εκδότης: Δρεπανιά ISBN: 978-960-9699-00-6 Σελ. 372 | Τιμή: 14,91 €

Συγγραφέας: Milton Friedman Εκδότης: Παπαδόπουλος ISBN: 978-960-484-381-7 Σελ. 284 | Τιμή: 12,99 €

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 75

ΑΠΟΤΥΠΟΜΑΤΑ

Της Ματίνας Παπαχριστούδη

Είχαν δίκιο, είναι έγκλημα να βλέπεις Euronews! Τελικά όλοι οι σφόδρα αντιδρώντες στην ελεύθερη μετάδοση του Euronews Greek από συχνότητα της ΕΡΤ, που κατάφεραν τελικά να καταρρίψουν το σήμα του δημόσιου χαρακτήρα καναλιού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν απόλυτο δίκιο. Είναι έγκλημα να το παρακολουθείς. Όχι γιατί γίνεσαι ξαφνικά αντιστασιακός στο μνημόνιο και την τρόικα ή αντικυβερνητικός. Πρόκειται για το πλέον αδιάφορο πολιτικά, πλέον ουδέτερο ενημερωτικό πρόγραμμα. Ούτε βέβαια γιατί ακούς περισσότερες, πληρέστερες και πιο αποστασιοποιημένες, χωρίς έντονη δραματοποίηση, ειδήσεις. Ούτε γιατί πληροφορείσαι επιτέλους για πολύ περισσότερα σημαίνοντα γεγονότα και συμβάντα με σημασία για τη ζωή σου και την κοινωνία. Βασικά είναι έγκλημα γιατί καταλαβαίνεις μεμιάς ότι πρόκειται για τηλεόραση. Εικόνα, εικόνα, εικόνες. ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ. Αυτό δηλαδή που οι δικοί μας τηλεοπτικοί σταθμοί, οι εγχώριοι εκδότες, τα μεγαλοστελέχη του Τύπου που μεταπήδησαν στα κανάλια των αφεντικών τους και τα αμερικανοσπουδαγμένα στελέχη προγράμματος, δημιούργησαν για τη χώρα μας βαφτίζοντας το ως «τηλεόραση». Με τους δικούς τους όρους. Είκοσι χρόνια και πλέον πουλάνε τα τηλεοπτικά τους εμπορεύματα με πειθώ και ακόμη περισσότερη αλαζονεία. Φθηνά σκηνικά, πλατό με καναπέδες σε στούντιο ελεγχόμενα μετοχικά, ακριβοπληρωμένοι

δημοσιογράφοι και ακόμη πιο ακριβοπληρωμένοι πρωταγωνιστές σε σειρές. Ολόκληρο το μοντέλο στηριγμένο στον λόγο και μόνο σε αυτόν. Η εικόνα εντάχθηκε και λειτουργούσε συμπληρωματικά για να διευκολύνει τη μετάδοση του λόγου τους, ενημερωτικού σε απόλυτα ελεγχόμενες εκπομπές ειδήσεων-ενημέρωσης και ψυχαγωγικού σε απόλυτα υστερικά, χαριτωμένα ή άθλια τηλεοπτικά σήριαλ. Το μοντέλο τους στήθηκε στα μέτρα τους και σε επιχειρηματική βάση. Για την ενημέρωση δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση. Στου τηλεθεατή (Κασίδη) το κεφάλι δοκιμάστηκαν τα αμερικανικά μοντέλα ενημέρωσης και κεντρικών δελτίων, τα οποία προσαρμόστηκαν στους στόχους, επιχειρηματικούς και πολιτικούς, ιδιοκτητών και μεγαλοδημοσιογράφων. Όλα τα ρεπορτάζ από την κοινωνική πραγματικότητα στην αρχή πετιούνταν, αργότερα δεν καλύπτονταν καν. Σε αυτή την 20χρονη εξέλιξη της ιδιότυπης, διαπλεκόμενης τηλεόρασης, άχρηστοι ήταν οι κανόνες της τηλεοπτικής παραγωγής, άχρηστη η τηλεοπτική τεχνολογία, άχρηστοι οι τεχνικοί, άχρηστοι και οι δημοσιογράφοι. Αυτό το μοντέλο απειλείται με αποκάλυψη με την ελληνική εκδοχή του Euronews Greek. Το απαίδευτο μαζικό τηλεοπτικό κοινό της AGB κινδυνεύει με αφύπνιση. Στην εικόνα. Ε, δεν είναι έγκλημα αυτό;

Στην αντεπίθεση η Κομισιόν Το έχουμε ξαναγράψει. Τα λεφτά για το Euronews Greek πληρώνει η Κομισιόν, 16 εκατ. ευρώ για να μεταφράζεται το ευρωπαϊκό πρόγραμμα στην ελληνική γλώσσα επί 3 χρόνια. Όπως θα πληρώσει και για το ουγγρικό Euronews, το οποίο αναμένεται τον Απρίλιο. Το Euronews λοιπόν πέρασε στην αντεπίθεση. Μετά το πόρισμα ελεγκτών δημόσιας διοίκησης, που σημειώνει τη «νομιμότητα» της ελεύθερης μετάδοσής του στη χώρα μας και την πρόθεση της ΕΡΤ να φύγει από τη μετοχική σύνθεσή του, προσέφυγε στο ΕΣΡ ζητώντας να εκπέμψει πάλι ελεύθερα, όπως ο νόμος λέει, στις συχνότητες της κρατικής τηλεόρασης.

Τακτοποίηση πριν έρθουν οι Επίτροποι Σάλος ξεσηκώθηκε για το δάνειο 98 εκατ. ευρώ στο Mega με χρέη 160 εκατ ευρώ. Σε χρόνο που μεγάλες σημαντικές εταιρίες ή μικρομεσαίες δεν μπορούν ούτε σεντ να πάρουν από τις τράπεζες, η Τηλέτυπος εξασφάλισε τις δόσεις για τα δάνειά της. Αυτή είναι κι η ενδιαφέρουσα πλευρά πριν από την τοποθέτηση των επιτρόπων. Το ενέκριναν τη στιγμή που το Mega δεν είχε να πληρώσει τρεις δόσεις των 50 εκατ. ευρώ για τα παλαιότερα δάνειά του. Εξού και η δήλωση περί αναχρηματοδότησης του δανεισμού. Εάν επρόκειτο για άλλη εταιρία, οι τράπεζες θα κινούσαν τις διαδικασίες πλειστηριασμού...

Ο 902 TV σε εμπόλεμη ζώνη Η εν υπνώσει ΕΙΤΗΣΣΕ, που ούτε καν ηλεκτρονική σελίδα δεν διαθέτει, αντέδρασε δυναμικά στην πιθανότητα μεταβίβασης του 902 TV σε ενδιαφερόμενο επιχειρηματία. Η πιάτσα γνωρίζει πως ο φιλόδοξος εφοπλιστής που αποχώρησε από το Νέο Φάληρο έχει μεγάλα σχέδια και στήνει προσεκτικά νέο όμιλο ΜΜΕ. Οπότε η δυνατότητα να μεταβιβαστεί η εταιρία (όχι η συχνότητα) του 902 TV σε άλλη επιχείρηση δημιούργησε αμέσως εμπόλεμη ζώνη. Οι καναλάρχες ζητούν εδώ και τώρα παρέμβαση του ΕΣΡ για να πάρει πίσω τη συχνότητα. Όχι του Alter, που δεν εκπέμπει δυο χρόνια τώρα, αυτή έχει χρέη, του 902 TV, που έκλεισε πρόσφατα το ΚΚΕ.

Νόμος για TV Ή νόμος για blogs; Όλα μαζί θέλει να τα κάνει η κυβέρνηση και στο τέλος θα κάνει μια τρύπα στο νερό. Συζητά με καναλάρχες για τις ψηφιακές άδειες και την ίδια ώρα θέλει να βάλει στον ίδιο νόμο ρυθμίσεις για το ίντερνετ. Αν συνεχιστεί για πολύ αυτή η τακτική, τηλεοπτικές ψηφιακές άδειες δεν θα δοθούν ποτέ. Εκτός αν το κάνουν γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο.

HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • 77

«Δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να ζω στο Ισραήλ χωρίς να γράψω αυτό το βιβλίο. Δεν πιστεύω ότι τα βιβλία μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά όταν ο κόσμος αρχίσει να αλλάζει, αναζητά διαφορετικά βιβλία». SHLOMO SAND

κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις

80 • HOTDOC. • 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013