h Dynamh Ths Agaphs

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗ Τό πέταγμα ενός άετου στον ουρανό τής αγάπης . ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΘΑΝΑΣΗΣ 0 . ΝΙΑΡ ’ Εκδόσεις

\

sm

Τίτλος πρωτοτύπου: Martin Luther King, junior, Strength to love, 1963. © Copyright 2001 γιά την Ελληνική γλώσσα, Μ ελίτα Άντωνιάδου, Εκδόσεις Δορκάς

ISBN 960-8048-09-5 Copyright 2001, Μελίτα Άντωνιάδου - Εκδόσεις Δορκάς Εκδόσεις Δορκάς, Τσαμαδού 5, 106 83 Αθήνα Τηλ.: 33 00 060 - 68 46 720 - 0937/121617

Μάρτιν Λοΰθερ Κίνγκ

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ Τό πέταγμα ενός άετοΰ στον ούρανό τής αγάπης

Μετάφραση: Θανάσης Θ. Νιάρχος Σκίτσα: Μελίτα Άντωνιάδου

Εκδόσεις Δορκάς

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σπάνια, όπως κι ό εμπνευσμένος συγγραφέας Μάρτιν Λοΰθερ Κ ίνγκ διαπιστώνει, μπορεΐς να συναντήσεις σε μια προσωπικότητα τή δυναμικότητα και την πρακτικότητα συνοδευόμενη από μια τρυφερή κι ευαίσθητη καρδιά. 'Ο ίδιος κατόρθωσε αυτόν τον υπέροχο όντως συνδυασμό και προσπάθησε να τον διδάξει και στους άλλους. Στις μέρες του, 20 εκατομμύρια μαΰροι ήταν ουσιαστικά σκλάβοι των λευκών, χωρίς κανένα δικαίωμα. 'Ο ίδιος άνέλαβε ν αντιμετωπίσει αυτή τήν αδικία και ν άποκαταστήσει τούς άδελ φούς του με τά φυσικά τους δικαιώμα­ τα στην αμερικανική κοινωνία. Τό πλήρωσε με τή ζωή του. Δολοφονήθηκε στις 4 ’Απριλίου 1968 στο Μέμφις, σε ήλικία μόλις 39 ετών. Ό Μάρτιν Λοΰθερ Κίνγκ είχε καθορίσει πολύ όμορφα τήν αποστολή του: «’Εγώ είμαι ενα τύμπανο, ελεγε, πού χτυπάει ό Θεός γιά νά ήχεΐδικαιοσύνη, ειρήνη κι αρετή». ’Έλεγξε τήν υποκρισία τής δυτικής κοινωνίας καί δή τής αμερικανικής, πού διέπεται από εναν ήθικισμό ά λλ’ όχι όμως κι από ενα γνήσιο ενδιαφέρον γιά τον Θεό. Τό Υπο­ δεικνύει δε αυτό διευκρινίζοντας ότι άν κι έκδαπανώνται χιλιάδες δολλάρια γιά ελεημοσύνη άπ’ τούς ’Αμερικα­ νούς, εν τούτοιςλείπει εντελώς τό προσωπικό ένδιαφέρον γι’ αυτούς πού δυστυχούν και γιά τούς οποίους τάχα με­ ριμνούν. ’Ό πω ς όμορφα τό είπε, «άλλο νά ελεείς κι άλλο νά συμπαθείς■τό πρώτο τό είδαμε νά γίνεται πολύ απρό­ σωπα και φυχρά. Τό δεύτερο σε αναγκάζει νά μεριμνήσεις προσωπικά γιά τον πόνο κάποιου συγκεκριμένου ι

ανθρώπου. Τα υλικοί συμφέροντα κι οι επιδιώξεις είναι τόσο έντονα στην ’Αμερική, πού δεν αφήνουν πολλά περι­ θώρια γι’ άλλες άξιες». Αυτό πού τον πονοΰσε πολύ ήταν πού οι πιστοί, άν καί σύχναζαν επί δεκαετίες σε ναούς, παρέμεναν άκαλλιέργητοι πνευματικά καί άγονταν και φέρονταν πολύ εύκολα άπό κάθε θεωρία πού άκουγαν. ’Α λλά περισσότερο άπ’ δλα τον πονοΰσε ή παραποίηση τής διδασκαλίας τοΰ Χ ρ ί­ στου κι ή μεταποίησή της σε τυποποιημένο μοντέλο εκκλησιαστικής ζωής. «Ή διεύρυνση των οριζόντων κι ή επαναφορά υπό άμφισβήτηση και συζήτηση προβλημα­ τικών καταστάσεων πού εγιναν καθεστώς, υπήρξε ανέκα­ θεν ευθύνη και καθήκον τής ’Εκκλησίας». Οι αξιοθαύμαστες παρατηρήσεις του, δυσπρόσιτες στον κοινό ανθρώπινο νοΰ, δέν είναι προφανώς άνθρώπινα συ­ μπεράσματα, αλλά εμπνεύσεις τοΰ 'Αγίου Πνεύματος σε μια καρδιά πού λαχταράει τον Θεό και την αλήθεια Του κι αγαπάει μέχρι θυσίας τούς αδελφούς της. «Είναι δυ­ νατό ν κάποιος Χριστιανός νά κάνει μιά θυσία, άλλά την ώρα πού θυσιάζεται νά θεωρεί τό κέντρο βάρους τής θυ­ σίας τον εαυτό του και νά μην ενδιαφέρεται παρά μόνο γιά τό άτομό του. Ή ανδρεία του μπορεΐ νά ταΐζει τον έγωϊσμό του κι ή εύλάβειά του νά μεγαλώνει τήν υπερηφάνεια του. Χωρίς αγάπη πραγματική, ή αγαθοεργία γίνεται εγωισμός και τό μαρτύριο πνευματική αλαζονεία». τΗταν γι’ αυτόν οδυνηρή ή διαπίστωση ότι πολλοί, κατά τά άλλα καλοί Χριστιανοί, δέν διέθεταν και δυσκολευόντουσαν ν αποκτήσουν κριτικό πνεΰμα. Τό μειονέ­ κτημα αυτό τό απέδωσε στη μαλθακότητα τής πνευμα­ τικής τους ζωής. Ή πνευματική ζωή όταν είναι υγιής,

καλλιεργεί κι απαιτεί τό θάρρος τής γνώμης και τη δύνα­ μη τής ελευθερίας, τα όποια εκμεταλλεύεται ό Θεός γιά νά οδηγήσει τον αγωνιστή Του στήν αλήθεια, σχεδόν πά­ ντοτε διά μέσου τής θυσίας. "Οπως υπέροχα ό ίδιος σχο­ λιάζει, «άν υπηρετείτε τήν άλήθεια και τό δίκαιο, θά σάς περιφρονήσουν. Θά σάς μεταχειριστούν συχνά σάνάνεδαφικό ιδεαλιστή ή σαν επικίνδυνο ριζοσπάστη. Δεν απο­ κλείεται νά σάς κατηγορήσουν γιά κομμουνιστή, άπλά και μόνο γιατί πιστεύετε στήν άνθρώπινη άδελφοσύνη. Θά σάς ρίξουν ίσως στή φυλακή. %Α ν σάς συμβεΐ κάτι τέ­ τοιο, επιβάλλεται νά έπαληθεύσετε τά λόγια σας με τήν άξιοπρεπή σας στάση στή φυλακή. Σάν συνέπεια, θά χ ά ­ σετε τή θέση σας και τήν κοινωνική επιδοκιμασία τής ομάδας στήν οποία άνήκετε. ’Α λλά άν ό φυσικός θάνατος είναι τό τίμημα πού κάποιοι πρέπει νά καταβάλουν γιά νά μην γνωρίσουν τά παιδιά τους τον φυχολογικό θάνατο, τίποτε δεν θά μπορούσε νά είναι πιο χριστιανικό». Φυσικά, παρ’ όλη τήν εκτίμησή μας, κάποιεςάπ’ τις θέσεις αύτοΰ τοΰ άξιόλογου ανθρώπου δεν μπορούμε νά τις άποδεχτοΰμε, όπως π.χ. περι ’Ορθοδοξίας, πού δεν τήν εκτίμησε. Δεν γνωρίζουμε εάν φέρει ό ίδιος τήν ευθύνη ή οι εκπρόσωποι τής ’Ορθοδοξίας πού συνάντησε. Ό λόγος του όμως εχει τόσα θετικά και σημαντικά σημεία, πού μόνο ενας κακοδιάθετος θά μπορούσε νά τά διαγράφει εν όνόματι των δύο ή τριών άστοχών του θέσεων.

, f I u rTA-'fto'tt. απομ*>νωρ.6Ύΐ>5 tCoi

6\>foOXi r y e / a s .

ΕΝΑ ΚΑΙ

ΣΤΑΘΕΡΟ

ΜΙΑ

ΠΝΕΤΜΑ

ΤΡΤΦΕΡΗ

Κ ΑΡΔΙΑ

Γίνεοΰε οϋν φρόνιμοι ώς οι οφεις και ακέραιοι ώς at περιστεραί. (Κατά Ματθαίον, Κεφ. 10, 16) .

'Έ νας γάλλος φιλόσοφος αποφαίνεται: «Κανένας άνθρω­ πος δέν είναι δυνατός αν ατό χαρακτήρα του δέν παρατηρούν* ται έντονες άντιθέσεις». Στο δυνατό άνθρωπο ενώνονται σέ μια ζωντανή σύνθεση έντονες άντιθέσεις. Διακρίνουμε σπά­ νια στους ανθρώπους αύτή τήν ισορροπία των άντιθέσεων. Oi ιδεαλιστές δέν είναι τόσο συχνά ρεαλιστές καϊ οι ρεαλιστές δέν είναι ιδεαλιστές. Οι άγωνιστές δέν διακρίνσνται γιά τή ψυχραιμία τους, οΰτε οι ψύχραιμοι γιά τήν άγωνιστικότητά τους. Στούς ταπεινόφρονες δέν μπορεί ν? άποδώσει κανείς εκ­ τεταμένη μόρφωση και οι μορφωμένοι σπάνια είναι ταπεινόφρονες. Ή ζωή δμως στή δημιουργική της σύνθεση άπαιτεί τή γόνιμη άρμονία των άντιθέσεων. Ή άλήθεια γιά τό φιλό­ σοφο Hegel δέν βρίσκεται οΰτε στή θέση οΰτε στήν άντίθεση αλλά στή δημιουργική σύνθεση πού τΙς συμφιλιώνει. Ό Χριστός παραδέχτηκε τήν άνάγκη τής συνύπαρξης των άντιθέσεων. ’Ή ξερε τις δυσκολίες πού θ* άντιμετώπιζαν οί μαθητές του στήν επαφή τους μ> έναν κόσμο δύστροπο καί εχθρικό και τά έμπόδια πού θά τούς δημιουργούσαν προστά­ τες τής παλιας τάξης και ύπουλοι πολιτικοί. ’Ή ξερε πώς θά συναντούσαν άνθρώπους άλλαζόνες και σκληρούς, πού ή καρ­ διά τους είχε γίνει πέτρα μέσα στό μακρύ χειμώνα τής παρά­ δοσης. Τούς είπε λοιπόν: «’Ιδού εγώ άποστέλλω ύμας ώς πρόβατα εν μέσω λύκων». Τούς συμβούλεψε νά δράσουν μέ τον παρακάτω τρόπο: «Γίνεσθε ούν φρόνιμοι ώς οί δφεις και άκέραιοι ώς αί περιστεραί». Δυσκολεύεται νά φανταστεί κα­ νείς ένα καϊ τό αύτό πρόσωπο μέ τά χαρακτηριστικά τού φι11

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

διού και του περιστεριού άλλα αύτό είναι πού περιμένει ό Χριστός. Επιβάλλεται νά συνδυάζουμε τήν άντοχή του φιδιού καί τή γλυκύτητα του περιστεριού, 2να σταθερό πνεύμα καί μιά τρυφερή καρδιά. I ,χΑς εξετάσουμε στήν άρχή τήν άνάγκη του σταθερού πνεύματος πού τό χαρακτηρίζει ή οξεία σκέψη, ή ούσιαστική έκτίμηση και ή άποφασιστική κρίση. Τό σταθερό πνεύμα είναι όξύ καί διαπεραστικό, γνωρίζει δέ νά συντρίβει τό κέλυφος τής παράδοσης καί των μύθων καί νά ξεχωρίζει τό άληθινό ά ιΐ τό ψεύτικο. Τό σταθερό πνεύμα χαρακτηρίζει άνθρωπο έξυπνο και διορατικό. Κατέχει αύτός ένα αύστηρό και ισχυρό χάρισμα πού εξασφαλίζει τήν σταθερότητα της πρόθεσης καί τήν στερεότητα τής πίστης. Ποιος αμφιβάλλει πώς ή πνευματική σταθερότητα είναι μιά πολύ μεγάλη άνάγκη του άνθρώπου; Σπάνια θά συναν­ τήσει κανείς έναν άνθρωπο πού νά ύπηρετεί μέ τή θέλησή του μιά ιδέα σταθερή καί άπαιτητική. Άποτελεϊ καθολικό φαι­ νόμενο ή άναζήτηση των εύκολων λύσεων καί άπαντήσεων. Τίποτε δέν είναι πιό βαρύ γιά μερικούς άνθρώπους άπ* τό νά έχουν νά σκεφτοϋν. Ή έκτεταμένη αύτή πνευματική μαλθακότητα όφείλεται στήν άπίοτευτη άνθρώπινη εύπιστία. Ε λέγξτε τήν στάση μας σχετικά μέ τή δημοσιότητα. 'Αποφασίζουμε τήν άγορά του άλφα ή βήτα προϊόντος γιατί ή διαφήμιση του ραδιοφώνου ή τής τηλεόρασης μας τό συνιστα. Τά όργανα τής δημοσιότητας έχουν έπισημάνει έδώ καί πολύ χρόνο αύτή τήν πνευματική όκνηρία των άνθρώπων καί έκμεταλλεύονται μέ έπιδέξια καί δραστικά «σλόγκαν» αύτή τήν άδυναμία. Τήν ύπερβολική αύτή εύπιστία τήν παρατηρούμε έπίσης στήν τάση πολλών άναγνωστών ν’ άποδέχονται σάν έσχατη άλήθεια τόν τυπωμένο λόγο. Ούτε τά μέσα πληροφοριών καί έ12

ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΝΕΤΜΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΤΦΕΡΗ ΚΑΡΔΙΑ

πικοινωνίας — ό τύπος, ό άμβωνας άκόμη και ή έδρα — μάς παραδίνουν μιά πληροφορία άντικειμενική κι άμερόληπτη κι* αύτό βέβαια έλάχιστοι άνθρωποι τό συνειδητοποιούν. Ε ­ λάχιστοι άνθρωποι άκόμη έχουν τήν πνευματική ώριμότητα γιά νά έκφράσουν έναν κριτικό λόγο και νά διακρίνουν τό πραγματικό άπ* τό ψεύτικο, τό γεγονός απ τό μύθο. Τό μυα­ λό μας δέν σταματούν νά τό πλημμυρίζουν οχ μισοαλή θείες, οί προκαταλήψεις, τά ψεύτικα γεγονότα. Είναι μεγάλη άνάγκη γιά τήν άνθρωπότητα νά κατορθώσει νά ύψωθεϊ πάνω άτι τό βάλτο τής άποβλακωτικής προπαγάνδας. Μεγάλη ροπή σ’ δλα τά είδη των δεισιδαιμονιών εμφανί­ ζουν οί άνθρωποι μέ τό άδύνατο πνεύμα. Τό μυαλό τους τό πολιορκούν άσταμάτητα παράλογοι φόβοι πού άρχίζουν άπό τό φόβο τής δέκατης τρίτης παρασκευής καί φτάνουν στή μαύ­ ρη γάτα πού διασταυρώνεται στά πόδια τους. Στον άνελκυστήρα ένός μεγάλου ξενοδοχείου τής Νέας Ύόρκης πρόσεξα γιά πρώτη φορά πώς δέν ύπήρχε δέκατος τρίτος όροφος. Τον δωδέκατο άκολουθούσε άμέσως ό δέκατος τέταρτος όροφος. 'Ό ταν ρώτησα νά μάθω τό γιατί απ’ τό παιδί τού άνελκυστήρα, μού είπε: «Ή συνήθεια αύτή διατηρείται στά περισσότε­ ρα μεγάλα ξενοδοχεία γιατί πολλοί άνθρωποι φοβούνται νά μείνουν στο δέκατο τρίτο όροφο». Καί πρόσθεσε: «Τήν ηλι­ θιότητα αύτού τού φόβου άποδείχνει τό γεγονός πώς ό δέκα­ τος τέταρτος όροφος είναι στήν πραγματικότητα ό δέκατος τρίτος». ’Ανάλογοι φόβοι κάνουν τό άδύνατο πνεύμα άγριο τή μέρα καί φαντασιόπληκτο τή νύχτα. Ό άνθρωπος μέ τό άδύνατο πνεύμα φοβάται πάντα τήν αλλαγή. Αισθάνεται άσφάλεια μέσα στο status quo καί οί νέες άξίες τού έμπνέουν ένα σχεδόν νοσηρό φόβο. Ή χειρότερη δοκιμασία γι’ αύτόν είναι ή δοκιμασία στήν οποία τον βάζουν οι καινούργιες ιδέες. Διηγούνται τήν ιστορία ένός παλιού όπαδου τών φυλετικών διακρίσεων στό Νότο, πού είπε κάποια μέ­ ρα: «’Έφτασα νά πιστεύω σήμερα πώς ή κατάργηση τού δια­ χωρισμού είναι άναπόφευκτη. 'Αλλά παρακαλώ τό θ εό νά 13

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

πραγματοποιηθεί άφου θά έχω πεθάνει». Ό άνθρωπος μέ τό ασθενικό πνεύμα έπιθυμεί πάντα νά διαιωνίζεται ή παρούσα μορφή ζωής καί νά διατηρείται αύτή κάτω άπ? τον άναγκαστικό ζυγό του «άνεξέλικτου». Ή πνευματική μαλθακότητα πλημμυρίζει συχνά τή θρη­ σκεία. Ή θρησκεία άπέρριψε συχνά μ* ένα δογματικό πάθος τϊς καινούργιες άλήθειες. Ή Εκκλησία θέλησε συχνά μέ διατάγματα και φούμαρα, μέ ιερές έξετάσεις και άφορισμούς, νά σκεπάσει τήν άλήθεια και νά ορθώσει εμπόδια στην έρευ­ να των άνήσυχων άνθρώπων γιά τήν άλήθεια. Τό άσθενικό πνεύμα χαρακτήρισε βλάσφημη τήν ιστορική καί φιλολογική μελέτη τής Βίβλου και άντιμετώπισε τή λογική σάν μιά διαφθείρουσα δύναμη. Οι άνθρωποι μέ τό αδύνατο πνεύμα διόρ­ θωσαν τούς Beatitudes γιά νά διαβάζουμε σ’ αυτούς: «Εύτυχισμένοι αυτοί πού χάρη στήν άγνοιά τους θ’ άντικρύσουν τό θεό». Ή κατάσταση αύτή δημιούργησε τήν πεποίθηση γιά τό χάσμα πού χωρίζει τήν έπιστήμη μέ τή θρησκεία. Νά τό σφάλ­ μα. Είναι δυνατόν νά ύπάρξουν διαφορές άνάμεσα στούς θρησκευόμενους μέ τό άδύναμο πνεύμα και τούς επιστήμονες μέ τό σταθερό πνεύμα, άλλά δχι άνάμεσα στήν έπιστήμη καί τή θρησκεία. Οί κόσμοι τους είναι σαφείς και οί μέθοδοί τους διάφοροι. Ή έπιστήμη έρευνα, ή θρησκεία ερμηνεύει. Ή ε­ πιστήμη προσφέρει στόν άνθρωπο μιά γνώση πού είναι δύ­ ναμη* ή θρησκεία δίνει στόν άνθρωπο μιά φρόνηση πού είναι έλεγχος. ’Αντικείμενο τής επιστήμης είναι τά γεγονότα* άντικείμενο τής θρησκείας είναι οί άξίες. Δέν είναι άντίπαλοι. Άλληλοσυμπληρώνονται. Ή έπιστήμη εμποδίζει τή θρησκεία νά γκρεμιστεί στόν άκρωτηριάζοντα παραλογισμό και τον παραλύοντα σκοταδισμό. Ή θρησκεία δέν επιτρέπει τήν επιστή­ μη νά ξεπέσει στόν ξεπερασμένο ύλισμό και τον ήθικό μηδε­ νισμό. ’Ά ν θελήσουμε νά κοιτάξουμε λίγο μακριά θ* άνακαλύψουμε τούς κινδύνους τής πνευματικής νωθρότητας. Οί δικτά­ 14

ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΝΕΤΜΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΥΦΕΡΗ ΚΑΡΔΙΑ

τορες στηρίχτηκαν σ’ αύτήν γιά νά οδηγήσουν τούς λαούς σέ βαρβαρισμούς και τρομοκρατικές πράξεις πού μιά πολιτισμέ­ νη κοινωνία άδυνατεϊ νά διανοηθεϊ. Ό Άδόλφος Χίτλερ είχε άντιληφθεϊ τήν πνευματική νωθρότητα πού κυριαρχοΰσε τούς οπαδούς του: «Μετέρχομαι τή συγκίνηση γιά τούς πολλούς, έλεγε, και κρατώ τή λογική γιά έλάχιστους». Στόν «Αγώνα» του διακηρύττει: «Είναι δυνατό \ι έπιδέξια ψέματα πού ε­ παναλαμβάνονται άσταμάτητα, νά πείσει κανείς τούς άνθρώπους, πώς ούρανός είναι ή κόλαση και κόλαση ό ούρανός... 'Όσο μεγαλύτερο είναι τό ψέμα, τόσο πιο γρήγορα τό άποδέχονται». Ή πνευματική μαλθακότητα είναι μιά άπ’ τις θεμελιώ­ δεις αίτιες τής φυλετικής προκατάληψης. Ό άνθρωπος πού διαθέτει πνευματική σταθερότητα εξετάζει πάντοτε τά γεγο­ νότα πριν επιχειρήσει τήν συναγωγή συμπερασμάτων* μέ μιά λέξη δέν προεξοφλεί. Ό πνευματικά μαλθακός άνθρωπος βγά­ ζει τά συμπεράσματά του πριν μελετήσει τήν άρχική αιτία* συνοπτικά προεξοφλεί κι’ έτσι πέφτει στήν προκατάληψη. Ή φυλετική προκατάληψη στηρίζεται σ’ αθεμελίωτους φόβους, σέ φαντασιώσεις και ύποψίες. Γιατί ύπάρχουν άνθρωποι πού είναι πνευματικά τόσο άδύνατοι, ώστε πιστεύουν στήν άνωτερότητα τής λευκής φυλής και στήν κατωτερότητα τής μαύρης φυλής, παρά τις έρευνες των άνθρωπολόγων πού άπέδειξαν μέ σαφήνεια τήν πλάνη αύτής τής ιδέας. Ύπάρχουν άνθρω­ ποι πού ή πνευματική τους άνεπάρκεια τούς κάνει νά ισχυ­ ρίζονται πώς ό φυλετικός διαχωρισμός θά διατηρηθεί γιατί οί Μαύροι ύστερουν, δσον άφορα τήν άκαδημαϊκή, φυσική καί ηθική ζωή. Τούς λείπει ή οξυδέρκεια πού θά τούς έπέτρεπε νά καταλάβουν πώς ή καθυστέρηση αύτή των μαύρων είναι τό άποτέλεσμα του διαχωρισμού και τής διάκρισης. Δέν λο­ γαριάζουν πώς είναι λογικά λαθεμένο καί κοινωνιολογικά ανυπόστατο, νά χρησιμοποιούν τά τραγικά άποτελέσματα του διαχωρισμού σάν έπιχείρημα γιά τον ισχυρισμό τους. Πολλοί πολιτικοί στο Νότο γνωρίζουν πώς ή πνευματική αύτή μαλ15

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

θακότητα έχει προσβάλει τούς έντσλοδόχους τους. Κάνουν εμπρηστικές διακηρύξεις καϊ διαδίνουν ψέματα και παρα­ μορφωμένα γεγονότα, μ’ έναν έπίβουλο ζήλο, πού προκαλεϊ παράλογους φόβους και άρρωστημένες άντιπάθειες στά πνεύ­ ματα των άκαλλιέργητων λευκών, μ? άποτέλεσμα νά δημί­ ου ργεϊται σ’ αύτούς μιά τέτοια σύγχυση, πού μοιραία τούς οδηγεί σέ ταπεινές καί βίαιες ενέργειες και πού ένας ομαλός άνθρωπος άποφεύγει. Δέν ύπάρχει ελπίδα γιά μας, δσο θά μας λείπει ή πνευ­ ματική σταθερότητα, πού θά μας επιτρέψει νά σπάσουμε τις αλυσίδες των προκαταλήψεων, των άναληθειών καί τής ά­ γνοιας. Ή μορφή του σημερινού κόσμου δέν μάς επιτρέπει τήν πνευματική μαλθακότητα. *Ένα έθνος ή ένας πολιτισμός, πού δέν σταματά νά παράγει άνθρώπους μ’ άρρωστημένσ πνεύμα, εξαγοράζει βαθμιαία τον πνευματικό του θάνατο. II 'Αλλά δέν άρκεϊ βέβαια ή ύπαρξη του σταθερού πνεύμα­ τος. Τό Εύαγγέλισ άπαιτεϊ επίσης μιά τρυφερή καρδιά. Χω­ ρίς τήν τρυφερότητα τής καρδιάς, ή πνευματική σταθερότητα γίνεται ψυχρή κι* άδιάφορη, πράγμα πού κάνει τή ζωή νά κινείται μέσα σ' ένα σταθερό χειμώνα πού του λείπει ή γλυκύτητα τής άνοιξης καί ή ζεστασιά του καλοκαιριού. Πόσο τραγικό είναι άλήθεια νά βλέπεις έναν άνθρωπο πού έχει ύψωθεϊ στή κορυφή τής πνευματικής καλλιέργειας, νά έχει ταυτόχρονα βουλιάξει στούς πάγους τής σκληρής καρδιας; Ό άνθρωπος πού έχει σκληρή καρδιά δέν άγαπά ποτέ άληθινά. Εκτιμά τούς άλλους σέ σχέση μέ τήν ωφελιμότητα πού διατηρούν γιά τόν ϊδιον καί ύποτάσσει τά πάντα σ' αύτή τήν άηδιασπκή κερδοσκοπία. Ή εμπειρία τής ομορφιάς πού έχει ή φιλία του είναι άγνωστη, γιατί ή ψυχρότητά του δέν τόν άφήνει νά αίστανθεί άγάπη γιά κάποιον άλλον καί ό εγω­ κεντρισμός του τόν εμποδίζει νά μοιραστεί τή χαρά καί τή 16

ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΝΕΎΜΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΤΦΕΡΗ ΚΑΡΔΙΑ

θλίψη , των άλλων. Είναι ένα άπομονωμένο νησί πού καμιά άγάπη δέν τό δένει μέ τις ανθρώπινες ηπείρους. Ό άνθρω­ πος πού έχει σκληρή καρδιά δέν μπορεϊ νά αιστανθεϊ πραγμα­ τικό οίκτο. Δέν τόν διαπέρνα καμιά συγκίνηση γιά τις οδύνες και τά βάσανα των άδελφων του. Μπορεϊ νά συναναστρέφε­ ται καθημερινά άνθρώπους δυστυχείς, άλλά δέν αίσθάνεται τή δυστυχία τους. Μπορεϊ νά δώσει χρήματα γιά ένα έργο πού σκοπό έχει νά βοηθήσει κάποιον άλλά δέν δίνει τίποτε άπ’ τή ψυχή του. Ό άνθρωπος πού έχει σκληρή καρδιά δέν βλέπει ποτέ τούς άνθρώπους σάν άνθρώπους· τούς βλέπει περισσότερο σάν άντικείμενα, ή μάλλον σάν τά απρόσωπα εξαρτήματα μιας μηχανής πού κινείται άσταμάτητα. Στή βιομηχανική κοινω­ νία βλέπει τούς άνθρώπους σάν έργατικά χέρια. Στά άστικά σύνολα βλέπει τούς άνθρώπους σάν άπρόσωπη μάζα. Στήν στρατιωτική ζωή βλέπει τούς άνθρώπους σάν άριθμούς, καταχωρημένους σ’ ένα μητρώο. Άποπροσωπσποιεϊ τή ζωή. Ό Χριστός μάς παρέδωσε τά χαρακτηριστικά τού ανθρώ­ που μέ τήν σκληρή καρδιά. Ό άνόητος πλούσιος καταδι­ κάστηκε 6χι γιά τό άσθενικό του πνεύμα άλλά γιατί ή καρ­ διά του δέν ήταν τρυφερή. Ή ζωή γι* αύτόν ήταν ένας κα­ θρέφτης δπου μέσα του άποθαύμαζε τόν εαυτό του, δέν ήταν ένα παράθυρο πού τόν έφερνε στούς άλλους. Ό κακότροπος πλούσιος πήγε στήν κόλαση δχι γιατί ήταν επιρρεπής στις άπολαύσεις, άλλά γιατί ή καρδιά του δέν ήταν τρυφερή, γιά νά πλησιάσει τό Λάζαρο καί γιατί δέν έκανε καμιά προσπά­ θεια, γιά νά καλύψει τήν άπόσταση άνάμεσα στόν ϊδιο και τόν άδελφό του. Ό Χριστός μας ύπενθυμίζει πώς ή άξια ζωή συνδυάζει τή σταθερότητα του φιδιού καί τήν τρυφερότητα του περι­ στεριού. Νά έχεις μονάχα τϊς ιδιότητες του φιδιού, δίχως εκεί­ νες τού περιστεριού σημαίνει νά είσαι ψυχρός, φθηνός καί ε­ γωιστής. Νά έχεις πάλι τις Ιδιότητες τού περιστεριού δίχως εκείνες τού φιδιού σημαίνει νά είσαι αισθηματικός, άνευρος, 17 2

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

δίχως σκοπό. Πρέπει νά συνδυάζουμε ιδιότητες πού τις χα­ ρακτηρίζει έντονη άντίθεση. 'Ένας λόγος περισσότερος πού είμαστε Μαύροι μάς επι­ βάλλει νά συνδυάζουμε τήν πνευματική σταθερότητα μέ τήν τρυφερότητα τής καρδιάς, αν πραγματικά επιθυμούμε νά φτάσουμε κάπσια μέρα τόν σκοπό μας, πού είναι ή δικαιοσύνη και ή ελευθερία. Υπάρχουν άνθρωποι άνάμεσά μας πού τό άρρωστο μυαλό τους τούς λέγει πώς μοναδικός τρόπος γιά ν* άπαλλαγουν άπ' τήν τυραννία είναι νά τήν άποδεχτοϋν. Υιο­ θετούν τό διαχωρισμό και τού ύποτάσσονται. Προτιμούν νά μείνουν δούλοι. "Οταν ό Μωυσής οδηγούσε τά παιδιά τού 'Ισ ­ ραήλ άπό τή δουλεία τής Αίγύπτου στήν ελευθερία τής Γης τής Επαγγελίας, πρόσεξε πώς οί δούλοι δέν συμπεριφέρονταν πάντοτε μέ καλό τρόπο στούς έλευθερωτές τους. Προτι­ μούσαν νά δοκιμάζουν συνέχεια τά βασανιστήρια πού γνώρι­ ζαν, καθώς τό παρατήρησε κι' ό Σαίξπηρ, παρά ν' άντιμετωπίσουν καινούργια πού τ' άγνοοϋσαν. Προτιμούσαν «τις χύτρες μέ τό κρέας τής Αίγύπτου» παρά τις περιπέτειες τής χειραφέ­ τησης. Ά λλά αύτή δέν είναι διέξοδος. Φίλοι μου, είναι άδύ­ νατο νά κερδίσουμε τό σεβασμό των Λευκών τού Νότου καί τών άλλων περιοχών, άν δειχτούμε πρόθυμοι νά θυσιάσουμε τό μέλλον τών παιδιών μας γιά τήν προσωπική μας άνεση καί άσφάλεια. Πρέπει άκόμη νά καταλάβουμε πώς ή παθητική άποδοχή ένός άδικου συστήματος σημαίνει συνεργασία μέ τό σύστημα αύτό, πράγμα πού μεταβάλλει κάποιον σέ συνένοχο τών πονηρών του τεχνασμάτων. Υπάρχουν βέβαια άνάμεσά μας άνθρωποι πού ή σκληρή άλλά καί πικραμένη καρδιά τους τούς οπλίζει μέ μίσος καί τούς κάνει βίαιους στήν άντιμετώπιση τού εχθρού τους. Ή βία δέν άποφέρει παρά νίκες περαστικές* δημιουργεί πολύ περισσότερα κοινωνικά προβλήματα άπ' εκείνα πού μπορεϊ νά λύσει, ούδέποτε δέ άπέφερε διαρκή ειρήνη. "Αν ύποκύψουμε στον πειρασμό νά μεταχειριστούμε βία στον άγώνα μας γιά τήν ελευθερία, καί είμαι σίγουρος γι' αύτό, οί μέλλουσες 18

ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΝΕΤΜΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΤΦΕΡΗ ΚΑΡΔΙΑ

γενιές δέν θά γνωρίσουν παρά μιά θλιβερή καί άτελείωτη νύχτα άπογοήτευσης γιατί τό κληροδότημα πού θά παραλάβουν θά είναι τό βασίλειο του χάους. Μιά φωνή πού έπαναλαμβάνεται σέ κάθε γενιά στά γυρίσματα του χρόνου λέγει crrov κάθε παράφορο Πέτρο: «Ξαναβάλε τό μαχαίρι σου στή ■θήκη». Ή ιστορία είναι γεμάτη μέ χαλάσματα εθνών πού δέν ακολούθησαν τήν τάξη πού δρισε ό Χριστός. III Στόν άγώνα μας γιά τήν έλευθερία μας προσφέρεται κι’ £νας τρίτος δρόμος πού είναι ή ειρηνική άντίσταση, ή άντί τόν εαυτό τους — τή θέση τών άδιάκσπων φιλονικιών μας θά έπαιρνε μιά αδελφική συμφωνία. Τήν άναγκαιότητα νά συγκεραστεϊ τό πλάτος μέ τό μήκος τή βλέπουμε έπίσης μέσα στις διεθνείς σχέσεις. Κανένα έθνος •δέν μπορεϊ νά ζήσει άπομονωμένο. Ή γυναίκα μου κι* εγώ είχαμε τό προνόμιο νά πραγματοποιήσουμε ένα άλησμόνητο ταξίδι στις 'Ινδίες. Ή έπίσκεψη μας σ’ αύτή τή χώρα γνώρι•σε αναρίθμητες στιγμές ικανοποίησης άλλά καί άπογοήτευοης. Πώς νά μή νοιώθεις ταπείνωση, δταν βλέπεις μέ τά ίδια •σου τά μάτια εκατομμύρια άνθρώπους νά κοιμούνται πειναομένοι στούς δρόμους; Πώς μπσρεϊς νά μήν αίστανθείς συντριμμένος δταν διαπιστώνεις δτι σ' ένα πληθυσμό πού ξεπερ­ νάει τά 435 εκατομμύρια, τά 350 έχουν εισόδημα ετήσιο κα­ τώτερο άπό 70 δολλάρια κι’ δτι ή πλειονότητα δέν έχει έπισκεφτεϊ ποτέ γιατρό ή οδοντογιατρό; 73

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Μπορούμε στήν ’Αμερική νά αίστανθοϋμε νά μας άφοροϋν, έστω- καϊ γιά λίγο, αύτές οι συνθήκες; Ενεργητικά βέ­ βαια δχι. Τό πεπρωμένο μας δμως σάν έθνος είναι δεμέ­ νο μέ τό πεπρωμένο της ’Ινδίας. "Οσο τό μέλλον της ’Ιν ­ δίας, η άλλου έθνους, βρίσκεται σέ άνασφάλεια, κινδυνεύου­ με κι’ έμεϊς. ’Έχουμε καθήκον νά προσφέρουμε άπ’ τούς τε­ ράστιους πόρους μας γιά νά βοηθήσουμε τις ύποανάπτυκτες χώρες. Δέν ξοδεύουμε πολύ περισσότερα άπ’ τόν έθνικό μας προϋπολογισμό γιά τήν έδραίωση πολεμικών βάσεων σ’ δλον τόν κόσμο καί πολύ λιγώτερα γιά νά δημιουργήσουμε βάσεις ένδιαφέροντος και γνήσιας κατανόησης; Σ έ τελευταία άνάλυση δλοι οί άνθρωποι έξαρτώνται με­ ταξύ τους καί κατά συνέπεια περιλαμβάνονται μέσα σέ μιά καί μόνη έξέλιξη. ’Αναπόφευκτα είμαστε ό προστάτης του άδελφοϋ μας υστέρα άπό προσεκτική έξέταση τής πραγματι­ κότητας δπως ύφαίνονται οί ιστοί της. Οΰτε τό άτομο οΰτε οί λαοί μπορούν νά ζήσουν στήν άπομόνωση. Ό John Donne άπέδωσε αύτή τήν άλήθεια, βεβαιώνοντας: «Τό τίποτα δέν είναι νησί πού άρκεϊται στόν έαυτό του' κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι τής ηπείρου, ένα μέρος του δλου* άν μιά πέτρα ξεφύγει άπ’ τή θάλασσα, ή Εύρώπη χά­ νεται εϊτε είναι ένα άκρωτήρι i} ό πύργος του φίλου σου ή ό δικός σου* ό κάθε άνθρώπινος θάνατος μέ λιγοστεύει γιατί εί­ μαι μέρος του άνθρώπινου είδους· μή ρωτάς λοιπόν γιά ποιόν χτυπά ή καμπάνα: χτυπάει γιά σένα». Ή γνώση αύτής τής ένότητας στήν άνθρωπότητα καί ή άναγκαιότητα μιάς ένεργητικής καί άδελφικής φροντίδας γιά τήν καλύτερη ζωή τών άλλων, είναι τό πλάτος τής άνθρώπινης ζωής. III Μένει ή τρίτη διάσταση μιας ζωής πού πραγματικά άγ74

ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΤΕΛΕΙΑΣ ΖΩΗΣ

γίζει τήν τελειότητα, τό ύψος της, αύτό πού τείνει πρός τά πάνω, σέ κάτι πού βρίσκεται πιό ψηλά άπ' τήν άνθρωπότητα. Πρέπει νά ύψωθοϋμε πάνω απ’ τή γη καί ν’ άνακουφίσουμε αύτό τό αιώνιο νΟν πού είναι ή πηγή και ή δημιουργία κάθε πραγματικότητας. ’Ά ν προσθέσουμε τό ύψος στό μήκος και στό πλάτος, τότε ή ζωή φτάνει τήν πλέρια τελειότητα της. 'Ό πως μερικοί δέν πηγαίνουν πέρα άπ* τό μήκος, ύπάρ­ χουν άλλοι πού ποτέ δέν ξεπερνούν τό συνδυασμό μήκους και πλάτους. Αναπτύσσουν θαυμαστά τις προσωπικές τους δυνατότητες καϊ δείχνουν μιά γνήσια φιλανθρωπική φροντί­ δα. Ά λλά έφησυχάζουν πολύ σύντομα. Είναι τόσο δεμένοι μέ τή γή ώστε λησμονούν δτι ή άνθρωπότητα δέν νοείται δίχως τό θεό. Ζητούν νά ζήσουν δίχως ουρανό. Πολλές αίτιες Εξηγούν τόν πιθανό λόγο γιά τόν οποίο ό άνθρωπος άμέλησε αύτή τήν τρίτη διάσταση. Μερικοί έχουν σοβαρούς διανοητικούς Ενδοιασμούς. Επειδή θεωρούν τό κα­ κό σάν φυσικό καί ήθικό, ρωτάνε: «’Ά ν ύπάρχει ένας καλός καί παντοδύναμος θεός γιατί Επιτρέπει τόν πόνο καί τή δυσ­ τυχία;» Ή άνικανότητα τους νά δώσουν άμεση άπάντηση σ’ αύτό τό Ερώτημα τούς οδηγεί στόν άγνωσπκισμό. ’Άλλοι πά­ λι δυσκολεύονται νά πλαισιώσουν τις Επιστημονικές καί λο­ γικές τους ανακαλύψεις μέ άλήθειες τής θρησκείας, πού μερι­ κές φορές δέν είναι επιστημονικές καί μέ πρωτόγονες άντιλήψεις γιά τό θέμα τού θεού. Υποπτεύομαι άκόμη δτι μιά άλλη πλειονότητα άνθρώπων κινείται μέσα σέ μιά άλλη κατηγορία. Αύτοί δέν είναι οί θεω­ ρητικοί τού άθεϊσμού άλλά οί άθεοι στήν πράξη. Δέν άρνούνται μέ λόγια τήν ύπαρξη τού θεού άλλά άπορρίπτουν διαρκώς τήν ύπαρξη του στή ζωή τους. Ζοϋν σάν νά μήν ύπήρχε θεός. Αύτή ή άπόρριψη τού θεού στό σημειωματάριο τής ζωής τους, μπορεϊ νά είναι θαυμάσια, ένα άσυνείδητο προ­ τσές. Οί περισσότεροι άνθρωποι δέν λένε: «Αντίο, Κύριε, σ’ Εγκαταλείπω». Άλλά όδηγούνται σ’ αύτό τό σημείο χάρη στις, δοσοληψίες αύτοϋ τού κόσμου πού τούς έχει παρασύρει τό 75

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

κύμα του ύλισμοϋ και τσαλαβουτοϋν μέσα στά ταραγμένα νε­ ρά τού λαϊκισμού. Ζώντας μέσα σ' αύτά χιού ό καθηγητής Sorokin ονόμασε «κουλτούρα τών αισθήσεων» ό σύγχρονος Ανθρωπος πιστεύει μονάχα σέ πράγματα πού μπορεϊ νά συλλάβει μέ τις πέντε αισθήσεις του. Αύτή ή προσπάθεια δμως V άντικαταστήσουμε τό σύμπαν πού έχει σάν κέντρο του τόν θεό μ* £να σύμπαν πού νάχει σάν κέντρο του τόν άνθρωπο μας οδηγεί σέ μιά βαθύτερη στέ­ ρηση. Ό Reinhold Niebuhr είπε: «Άπό τό 1914 τό ένα τραγι­ κό γεγονός διαδέχεται τό άλλο ώστε ή ιστορία νά φαίνεται πώς έγινε γιά ν* άναιρεϊ τις μάταιες ψευδαισθήσεις τού άν­ θρώπου». Πλέουμε στις θάλασσες τής σύγχρονης ιστορίας σάν ένα πλοίο πού δέν έχει πυξίδα. Δέν έχουμε ούτε πλοίαρχο, ούτε αίσθηση προσανατολισμού. Αμφιβάλλουμε γιά τις ίδιες τΙς άμφίβολίες μας καί άναρωτιόμαστε μήπως ύπάρχει στ' άλήθεια κάποια πνευματική δύναμη πού νά ύπαγορεύει αύτή τήν πραγματικότητα. Παρά τις θεωρητικές άπαρνήσεις μας έχουμε τις εμπει­ ρίες τού πνεύματος πού δέν μπορούν νά έξηγηθούν μέ δρους υλιστικούς. Παρά τή πίστη μας γιά τή φυσική τάξη προσκρού­ ουμε άσταμάτητα σέ κάτι πού είναι πάνω άπό μας, πού μας κάνει ν’ άναρωτιόμαστε πώς αύτή ή ύπέροχη διάταξη τού σύμπαντος μπορεϊ νά είναι τό άποτέλεσμα ένός τυχαίου παιγνι­ διού τών ήλεκτρονίων καί τών άτόμων. Παρά τόν ύπερβολι­ κό σεβασμό μας στά ύλικά πράγματα κάτι χωρίς διακοπή μάς θυμίζει τήν πραγματικότητα τού άόρατου. Τό βράδυ κοιτά­ ζουμε τόν ούρανό μέ τ* άστέρια του πού τόν στολίζουν σάν αιώνια φανάρια. Πρός στιγμήν μπορεϊ νά πιστέψουμε πώς τά βλέπουμε δλα άλλά ύπάρχει κάτι πού μάς θυμίζει πώς δέν μπορούμε ν* άντιληφτούμε τό νόμο τής βαρύτητας πού τά διέπει. Κοιτάζουμε μέ θαυμασμό τήν άρχιτεκτονική τελειότη­ τα ένός εντυπωσιακού ναού τού θεού άλλά γρήγορα θυμόμα­ στε δτι δέν μπορούμε νά συλλάβουμε μέ τά μάτια μας τήν ολική ύπόσταση αύτού τού ναού. Τό βλέμμα μας δέν έχει 76

ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΤΕΛΕΙΑΣ ΖΩΗΣ

εισχωρήσει στή διάνοια του άρχιτέκτονα πού πραγματοποίη­ σε τό σχέδιο. Ποτέ δέν μπορούμε νά δούμε τήν άγάπη και τήν πίστη δλων αύτών πού οι θυσίες τους κάνανε δυνατή τήν κα­ τασκευή. Κοιτάζοντας ό ένας τόν άλλον γρήγορα άπαφασίζουμε δτι ή θέα τού σώματος μας μας δίνει μιά ολική άντίληψη τού είναι μας. Τώρα κοιτάζετε αύτόν τόν άμβωνα και μέ βλέπετε νά κυρύττω* συμπεραίνετε άμέσως δτι βλέπετε τόν Martin Luther King. Ά λλά τότε θυμόσαστε δτι βλέπετε μονά­ χα τό σώμα μου πού μόνο του δέν μπορεϊ νά συλλογιστεί η νά σκεφτεϊ. Δέν μπορεϊτε ποτέ νά δείτε τό εγώ πού μέ ολο­ κληρώνει δπως δέν μπορώ νά δώ τό σείς πού σας ολοκληρώ­ νει. Αύτό τό άόρατο πού ονομάζουμε προσωπικότητα βρίσκε­ ται πέρα άπό τή φυσική μας παρουσία. Ό Πλάτων είχε δί­ κιο δταν έλεγε δτι τό θεατό είναι μιά σκιά πού ρίχνει τό άθέατο. Ό θεός είναι πάντα μέσα στό σύμπαν του. Οί τεχνικές κιΤ επιστημονικές επιτεύξεις μας δέν μπορούν νά τόν εξορίσουν οΰτε άπό τό μικροκοσμικό διάστημα τού άτόμου, οΰτε άπό τις τεράστιες κι* άδιερεύνητες περιοχές τού μεσοαστρικού διαστή­ ματος. Ζώντας μέσα σ’ ένα σύμπαν δπου μερικά ούράνια σώ­ ματα άπέχουν άπό μας δισεκατομμύρια χρόνια φωτός, ό σύγ­ χρονος άνθρωπος αναφωνεί μέ τόν παλιό Ψαλμωδό: «"Οταν κοιτάζω μ’ έκσταση τούς ούρανούς, έργο τών χεριών σου, τό φεγγάρι και τ* άστέρια πού δημιούργησες σκέφτομαι τί είναι ό άνθρωπος γιά νά τόν θυμασαί; και ό γιος τού άνθρώπου γιά νά τόν φυλάττεις;» θ ά ήθελα νά σας συστήσω νά δώσετε προτεραιότητα στήν άναζήτηση τού θεού. Αφήστε τό είναι σας νά τό διαποτίσεχ τό πνεύμα του. Γιά ν* άντιμετωπίσετε τις δυσκολίες και τις δοκιμασίες τής ζωής έχετε τήν άνάγκη έκείνου. Πριν ή βάρ­ κα τής ζωής σας φτάσει στό τελευταίο της λιμάνι, θά συναν­ τήσει μακρές κι’ άβέβαιες τρικυμίες, άνέμους ορμητικούς καί δυνατούς, ταραγμένες θάλασσες πού κάνουν τήν καρδιά νά σταματάει. ’Ά ν δέν πιστεύετε στό θεό μέ βαθιά πίστη κι έγ77

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

καρτέρηση, δέν θάχετε δύναμη ν’ άντχμειωπίσετε τις αναβο­ λές, τις άπογσητεύσεις και τις άβεβαιότητες πού είναι αναπό­ φευκτες. Χωρίς τό θεό δλες μας οί δυνάμεις εξαντλούνται καί οί αύγές μας γίνονται νύχτες βαθιές. Χωρίς αύτόν ή ζωή γίνεται ένα παράλογο δράμα χωρίς αποφασιστικές σκηνές. Μαζί του έχουμε τή δύναμη ν* άνεβοϋμε άπό τά ταραγμένα βάθη στίς κορυφές της έσωτερικής ειρήνης καί V άνακαλύψσυμε τά φωτερά άστέρια τής ελπίδας μέσα στίς νυχτωμέ­ νες άβύσσους τις πιό καταθλιπτικές τής ζωής. Αύτό φανερώ­ νεται στά λόγια του Άγιου Αύγουστίνου: «Μάς δημιούργη­ σες γιά σένα κι* ή καρδιά μας θά βρει τή γαλήνη τή στιγμή πού θάρθει ν’ άναπαυτεϊ σέ σένα». 'Ένας γέρος καί σοφός προφήτης έπισκέφτηκε κάποτε ένα κολλέγιο αποφοίτων. Μετά τό κήρυγμα του καθυστέρησε συ­ ζητώντας μέ τούς μαθητές τής άνώτερης τάξης. 'Άρχισε νά μιλά μ’ έναν νέο κι* έξυπνο μαθητή τόν Ρομπέρ. Ή πρώτη του έρώτηση στόν Ρομπέρ ήταν: «Ποιά είναι τά σχέδια σας γιά τό μέλλον;» — «Υπολογίζω νά παρακολουθήσω άμέσως μαθήματα Νομικής» άπάντησε ό Ρομπέρ. «Καί μετά;» ξαναρώτησε ό προφήτης. «νΕ, νά, ήταν ή άπάντηση τού Ρομπέρ, σκέφτομαι νά παντρευτώ, νά κάνω οικογένεια, ν’ άφοσιωθω σταθερά στήν εξάσκηση τής νομικής». — «Κι* έπειτα Ρομ­ πέρ;» εξακολούθησε ό προφήτης. Ό Ρομπέρ άποκρίθηκε. «Γιά νά μιλήσω είλικρινά ελπίζω ν’ άποκτήσω άρκετά λεφτά άπό τήν έξάσκηση του Επαγγέλματος μου καί παίρνοντας γρήγο­ ρα τή σύνταξη μου νά περάσω ένα μεγάλο διάστημα ταξιδεύ­ οντας, τά ταξίδια ήταν πάντα τ’ όνειρό μου». — «Κι* έπειτα Ρομπέρ;» πρόσθεσε ό προφήτης μέ μιά έπηιονή σχεδόν Ενο­ χλητική. «Δέν έχω άλλα σχέδια» λέγει ό Ρομπέρ. Καί τότε ό προφήτης κοιτάζοντας τον μ’ ένα τρόπο πού έξέφραζε οίκτο καί πατρικό Ενδιαφέρον, τού λέει: «Νέε μου, τά σχέδια σου ΒΪναι πολύ σύντομα. Καλύπτουν τό πολύ Εξήντα πέντε χρό­ νια τής ζωής σου. Πρέπει τά σχέδιά σου νά είναι τόσο μεγά-

ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΤΕΛΕΙΑΣ ΖΩΗΣ

λα ώστε νά κλείνουν μέσα τους τό θεά και άρκετά πλατιά ώστε ν* άγκαλιάζουν τήν αιωνιότητα». Είναι μιά πολύ σοφή άποψη. Φοβάμαι δτι πολλοί άπό μάς βαδίζουν άκόμη ψηλαφητά μέσα σέ σχέδια πού καλύπτουν βέβαια όγκο, τούς λείπει δμως ή ποιότητα- σέ σχέδια πού τέ­ μνουν τό χρόνο οριζόντια άντί νά Εξυψώνονται στήν κάθετη γραμμή τής αιωνιότητας. Έ γώ επίσης θά ήθελα νά σάς έπιστήσω τή προσοχή σας σ’ αύτό. Τά σχέδια σας νά γίνουν τό­ σο μεγάλα και τόσο πλατιά ώστε ν’ άποδεσμευθούν άπό τό χρόνο κι* άπό τά εμπόδια τού διαστήματος. Δώστε τή ζωή σας — αύτό πού έχετε και αύτό πού είστε — στό θεό του σύμπαντος πού οι προθέσεις του είναι άμετάβλητες. Που θά τόν βρούμε αύτό τό θεό; Μέσα σ’ ένα δοκιμα­ στήριο; ’Ό χι. Που, άν 6χι στόν Ίησοϋ Χριστό, τόν Κύριο τής ζωής μας; ’Ό χ ι μόνον ό Χριστός μοιάζει μέ τό θ εό άλλά κι’ ο θεός έξομοιώνεται μέ τό Χριστό. Ό Χριστός είναι ό ενσαρ­ κωμένος λόγος. Είναι ή γλώσσα τής αιωνιότητας μεταφρα­ σμένη μέ σύγχρονες λέξεις. Γιά νά γνωρίσουμε τί είναι θεός και νά κατανοήσουμε τις προθέσεις του πάνω στήν άνθρωπότατα πρέπει νά στραφούμε στό Χριστό. ’Αφιερώνοντας τή ζωή μας μέ άπόλυτο τρόπο στό Χριστό και στή φωνή του λαβαί­ νουμε μέρος σ’ αύτή τήν υπέροχη πράξη πίστης πού θά μάς οδηγήσει στήν άληθινή γνώση του θεού. Ποιο είναι λοιπόν τό συμπέρασμα μας; ’Αγαπάτε τούς έαυτούς σας άν αύτό σημαίνει ένα ένδιαφέρον καθαρό, λογικό και υγιές. ’'Εχετε έντολή νά τό κάνετε* είναι τό μήκος τής ζωής. Αγαπάτε τόν πλησίον σας δπως τόν έαυτό σας* λάβατε έπίσης έντολή* είναι τό πλάτος τής ζωής. ’Αλλά μήν ξεχνάτε πο­ τέ δτι ύπάρχει μιά έντολή άκόμη πιο σπουδαία: «άγαπήσεις Κύριον τόν θεόν σου έν δλη τή καρδίςι σου και έν δλη τή ψυ­ χή σου και έν δλη τή διανοία σου». (Κατά Ματθαίον 22, 37). Είναι τό υψος τής ζωής. Μόνο μέ μιά θετική άνάπτυξη καθε­ μιάς άπό αύτές τις τρεις διαστάσεις μπορεϊτε νά φτάσετε στήν τελειότητα. 79

Η ΔΤΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Χάρη στά θεό, είδε ό ’Ιωάννης, πρϊν άπό πολλούς αιώνες νά ύψώνεται οπούς ούρανούς τό δραμα τής καινούργιας Ι ε ­ ρουσαλήμ μέσα σ’ δλη της τή μεγαλοπρέπεια. Ά λλά κι’ έμεϊς χάρη στό θεό θα διακρίνουμε τό δραμα καί θά βαδίσου­ με πρός τήν πολιτεία τής τελειότητας δπου θά συνυπάρχουν έξίσου τό μήκος, τό πλάτος καί τό ύψος. Μόνο φτάνοντας σ’ αύτή τήν πολιτεία θά έχουμε ολοκληρώσει τό είναι μας. Καί μόνο μ’ αύτή τήν όλοκλήρωση Θάχουμε γίνει γνήσια παι­ διά του θεού.

ixojl -cx> n7\ ^Ua?ν διατάξεων. "Οταν ή κρατούσα τάξη τούς άντιμαχόταν,, οί παράξενοι αύτοϊ άνθρωποι, οί μεθυσμένοι μέ τό κρασί τής θείας χάρης, δέν ύποχωρουσαν άλλά έπέμεναν νά κηρύττουν τό λόγο του Εύαγγελίου μέχρι πού πείθονταν άκόμη καί οί άντρες καί οί γυναίκες πού ύπηρετοϋσαν στό σπίτι τού Καίσαρα, μέχρι πού έπεφταν τά κλειδιά άπό τά χέρια τών δε­ σμοφυλάκων τους, μέχρι πού έτρεμαν οί βασιλείς στούς θρό­ νους τους. Τί άπέγινε σήμερα αύτή ή ζέση; Που βρίσκεται αύτή ή τολμηρή καί έπαναστατική στράτευση στήν ύπόθεση του Χρί­ στου; Μήπως τήν κρύβουν τά λιβανωτό καί οί "Αγιες Τρά­ πεζες; Μήπως έχει θαφτεί μέσα στήν εύσεβοφάνεια; Μήπως εξαφανίστηκε στά λιμνάζοντα νερά τών συνηθειών ή τήν άπορρόφησε ένα άνώνυμο status quo; Αύτή ή αύταπάρνηση πρέπει νά ξαναζήσει. Ό Χριστός πρέπει νά ξαναβρεϊ τή θέ­ ση του στις ζωές μας. Είναι ή καλύτερη αμυνα πού μπορούμε νά πετύχουμε ένάντια στον κομμουνισμό. Ό πόλεμος δέν είναι γιατρικό. Τόν κομμουνισμό δέν θά τόν καταβάλλουν ούτε οί άτομικές βόμ­ βες, ούτε οί πυρηνικοί εξοπλισμοί. Νά μήν μπερδευόμαστε μ" έκείνους πού πιστεύουν στον πόλεμο καί πού μέσα στό άσχη­ μα προσανατολισμένο πάθος τους πιέζουν τις Ενωμένες Πο­ λιτείες νά άποτραβηχτοϋν άπό τά Ενωμένα ’Έθνη. Περνού­ με μέρες πού άπαιτοϋν άπό τούς χριστιανούς μιά μαρτυρία πού νά τήν διακρίνει μιά συνετή μετριοπάθεια καί μιά ήρεμη λογική. Πρέπει επίσης ν’ αποφεύγουμε νά χαρακτηρίζουμε κομμουνιστή ή ειρηνιστή όποιονδήποτε άναγνωρίζει πώς τό μίσος καί ή ύοτερία δέν είναι οί σωστές απαντήσεις στά προ­ βλήματα τών ταραγμένων ήμερων μας. Δέν πρέπει νά δραστηριοποιούμεθα μέσα σ’ έναν άρνητικό άντικσμμσυνισμό άλ­ λά σ’ έναν θετικό άγώνα γιά τή δημοκρατία, κατανοώντας πώς πρωταρχική μας άμυνα ενάντια στον κομμουνισμό είναι

Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ

νά τόν πολεμοϋμε χάρη τής ελευθερίας και τής δικαιοσύνης. Άφοϋ μιλήσαμε ζωηρά γιά τήν καταδικασπκή μας θέση άπέναντι στήν κομμουνιστική φιλοσοφία, επιβάλλεται τώρα μέ μιά θετική δραστηριότητα νά προσπαθήσουμε νά εξαφανίσου­ με τίς συνθήκες τής φτώχειας, τής ανασφάλειας, τής άδικίας και τών φυλετικών διακρίσεων πού είναι τό γόνιμο έδαφος γιά τό φύτεμα και τήν άνάπτυξη τοϋ σπόρου τοϋ κομμουνι­ σμού. Αύτός εδώ ακμάζει τότε μόνον δταν οι πόρτες τοϋ μέλ­ λοντος είναι κλειστές καί οι άνθρώπινες αναπνοές πνιγμέ­ νες. Πρέπει νά βαδίσουμε σάν τούς πρώτους χριστιανούς πρός £ναν κόσμο συχνά εχθρικό, οπλισμένοι μέ τό επαναστατικό Εύαγγέλιο τοϋ Ίησοϋ Χριστοϋ. Μ* αύτό τό πανίσχυρο μή­ νυμα μποροϋμε τολμηρά V άντιμετωπίσουμε τήν κρατούσα κατάσταση καί τ άδικα έθιμα γιά νά επισπεύσουμε τόν έρχομό τής μέρας όπου: «πασα φάραγξ πληρωθησεται καί παν όρος καί 6ουνός ταπεινωθήσεται, καί έσται πάντα τά σκολιά είς εύθεϊαν καί ή τραχεία είς οδούς λείας* καί όφθήσεται ή δόξα Κυρίου». (Ήσαίας 40, 4-5). ’Έχουμε ταυτόχρονα τήν άπαιτητική άποστολή καί τήν ε­ ρεθιστική εύκαιρία νά μαρτυρήσουμε γιά τό Χριστό στήν προσπάθεια νά διαμορφώσουμε έναν κόσμο αύθενπκά χριστια­ νικό. ’Ά ν άποδεχτοϋμε τήν άποστολή μας μ’ αφοσίωση καί δυναμικότητα, ή ιστορία θά παιανίσει γιά τόν κομμουνισμό τό πένθιμο εμβατήριο καί μεϊς θά προφυλάξουμε τόν κόσμο γιά τή δημοκρατία καί θά τόν σώσουμε γιά τό βασίλειο τοϋ Χρι­ στού.

117

Αν υπηρετείτε twv αλ^θΐχα. \cou τό SJkaax»^ C^>* 6 131